موسیقی در تونس

از دانشنامه ملل
نسخهٔ تاریخ ‏۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۳۰ توسط Mohammad (بحث | مشارکت‌ها) (←‏نیز نگاه کنید به)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

تونسی‌ها عاشق موسیقی هستند، موسیقی بربری پس از موسیقی زنگیان که در عصر حجر ریشه دارد، کهن‌ترین موسیقی تونسی است که تاکنون باقی مانده است و در طول تاریخ استفاده شده است. موسیقی فینیقی پس از موسیقی بربری وارد تونس شد و دارای نغماتی است که ریشه در موسیقی سامی دارد. آنگاه موسیقی رومی و بیزانسی که از موسیقی یونانی متأثر بود، وارد تونس شد.

موسیقی «حداء» که همان صدای موزونی است که برای شتران خوانده می‌شود که عرب‌های مسلمان وارد تونس کردند و در زندگی قبیله‌ای تونسی‌ها، به‌ویژه در مناطق بیابانی این کشور رواج فراوانی یافت. موسیقی حداء هنوز هم در مناطقی از تونس، مانند منطقه قبایل‌نشین مرازیق، واقع در جنوب غرب تونس رواج دارد. ارتباط موسیقی قیروان و اندلس از قرن سوم شروع شد.[۱]

موسیقی تونسی از هنگام تشکیل حکومت والیان در شمال افریقیه تاکنون آمیخته‌ای از موسیقی عربی، ایرانی و یونانی است.[۲] ابوالحسن علی بن نافع مشهور به زریاب (۱۷۳-۲۳۸ ق) که از شاگردان اسحاق موصلی، آهنگ‌ساز معروف دربار هارون‌الرشید عباسی بود، در زمان حکومت اغلبیان وارد تونس شد و موسیقی عراقی را، که متأثر از موسیقی ایرانی بود، در این منطقه رواج داد، پس از او مؤنس بغدادی (د۳۱۴ق) موسیقی بغدادی- ایرانی را در شهر مهدیه گسترش داد،[۳] موسیقی اندلسی و موسیقی هلالی نیز در دوران صنهاجیان بود که وارد تونس شد.[۴]

موسیقی‌های رایج تونس در دوران عثمانیان عبارت بود از: موسیقی عربی، موسیقی اندلسی و موسیقی ترکی که محتوای آن قصاید و موشحات بود و از ابزاری مانند عود وکمانچه بسیار استفاده می‌شد. موسیقی تونس را در دوران معاصر می‌توان به سه بخش عمده موسیقی مدرن (به زبان عربی فصیح یا زبان محلی)، موسیقی کلاسیک (شامل مألوف، تواشیح و مدیحه‌خوانی) و موسیقی مردمی (نغمات محلی) تقسیم کرد. امروزه، تونس دارای ده‌ها گروه موسیقی دینی، مانند سلامیه است.گروه موسیقی ارکستر سمفونی ملی تونس در سال ۱۹۶۹ میلادی راه‌اندازی شد و صالح مهدی، ژان پل نیکول فرانسوی، احمد عاشور و سام سلیمان رهبری آن را به ترتیب بر عهده داشتند.

«مرکز موسیقی عربی مدیترانه‌ای»، معروف به نجمه الزهراء، واقع در منطقه زیبای سیدی بوسعید شهر تونس، مهم‌ترین نهاد دولتی فعال در عرصه موسیقی است، این مرکز شامل بخش‌های گوناگونی مانند موزه، آرشیو صدا و مجموعه باغ‌های اندلسی، فارسی و نارنج است که هرساله جشنواره بین‌المللی موسیقی قرطاج را با حضور هنرمندانی ملی و بین‌المللی برگزار می‌کند. جشنواره موسیقی قرطاج در سال ۱۹۸۶ راه‌اندازی شد و در سال ۲۰۱۰ میلادی به «ایام قرطاج الموسیقیه» تغییر نام داد. استاد شهرام ناظری با هماهنگی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تونس در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ شمسی و برای نخستین‌بار به این جشنواره دعوت شد؛ اجرای برنامه او با استقبال بسیار حاضران روبه‌رو شد. پیش از استاد ناظری هنرمند ایرانی علیرضا قربانی در این جشنواره برنامه اجرا کرده بود. صالح مهدی (متولد ۱۹۲۵م) و لطفی بوشناق (متولد ۱۹۵۲م) از برجسته‌ترین خوانندگان مرد موسیقی سنتی دینی هستند. دکتر صالح مهدی دکتری خود را در رشته موسیقی از فرانسه گرفته و کتاب‌های متعددی نیز در زمینه موسیقی تألیف کرده است. استاد محمد بوذینه نیز که در تاریخ و فرهنگ تونس متخصص است، دارای تألیفاتی در موضوع موسیقی تونس و مشاهیر آن است. تونسی‌ها به موسیقی ملل، به‌ویژه ترانه‌های لبنانی، فرانسوی و ایرانی بسیار علاقه دارند. قانون کپی‌رایت در تونس اجرا نمی‌شود و عملا نظارتی بر تکثیر انواع سیدی‌های فیلم و موسیقی نیز صورت نمی‌گیرد. سازمان ملی موسیقی و مرکز ملی موسیقی و هنرهای مردمی از دیگر مراکز فعال تونس در عرصه موسیقی است.[۵]

نیز نگاه کنید به

موسیقی در زیمبابوه؛ موسیقی در ژاپن؛ موسیقی در روسیه؛ موسیقی در کانادا؛ موسیقی در کوبا؛ موسیقی در لبنان؛ موسیقی در مصر؛ موسیقی در افغانستان؛ موسیقی سنتی چین؛ موسیقی در سنگال؛ موسیقی در فرانسه؛ موسیقی در آرژانتین؛ موسیقی در مالی؛ موسیقی در ساحل عاج؛ موسیقی در تایلند؛ موسیقی در اوکراین؛ موسیقی در اردن؛ موسیقی در اتیوپی؛ موسیقی در سیرالئون؛ موسیقی در قطر؛ موسیقی در بنگلادش؛ موسیقی در سریلانکا؛ موسیقی در تاجیکستان؛ موسیقی در گرجستان

کتابشناسی

  1. جنحانی، حبیب (۱۹۶۸م). القیروان عبر عصور ازدهار الحضارة الاسلامیة في المغرب العربي. تونس: الدار التونسیه للنشر،ص119.
  2. کعاک، عثمان (۱۳۸۷). روابط ایران و تونس در گذر زمان؛ ترجمه و تحقیق ستار عودی. تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی،ص191.
  3. کعاک، عثمان (۱۳۸۷). روابط ایران و تونس در گذر زمان؛ ترجمه و تحقیق ستار عودی. تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی،ص42.
  4. عبدالسلام، احمد (۱۹۸۷م). مواقف اصلاحیه فی تونس قبل الحمایة. تونس: الشرکة التونسیة للتوزیع،ص97.
  5. عصمتی‌بایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ تونس. تهران: موسسه فرهنگی, هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی, ص 222.