پرش به محتوا

جغرافیای انسانی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Hamidian (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۸۹ ویرایش‌ها
Hamidian (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۸۹ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:کودکان اقوام افغانستانی.jpg|بندانگشتی|مردم آفغانستان، قابل بازیابی از https://rossaprimavera.ru/news/3c59644d|پیوند=https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf]]
[[پرونده:کودکان اقوام افغانستانی.jpg|بندانگشتی|مردم [[افغانستان]]، قابل بازیابی از https://rossaprimavera.ru/news/3c59644d|پیوند=https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf]]
[[جمعیت افغانستان]] در طول دهه‌های گذشته تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله جنگ، مهاجرت، و تغییرات اقتصادی دچار نوسانات زیادی شده است. بر اساس آخرین آمارهای سال 2024، [[جمعیت افغانستان]]  حدود 43 میلیون نفر برآورد می‌شود که نشان‌دهنده تغییرات چشمگیری در مقایسه با دهه‌های گذشته است<ref>''Afghanistan Population 2024 (Live)''. (n.d.)T Available for https://worldpopulationreview.com/countries/afghanistan</ref><ref>اداره سرشماری ملی افغانستان، قابل بازیابی از https://aop.gov.af/dr/news_details/1074</ref>.
[[جمعیت افغانستان]] در طول دهه‌های گذشته تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله جنگ، مهاجرت، و تغییرات اقتصادی دچار نوسانات زیادی شده است. بر اساس آخرین آمارهای سال 2024، [[جمعیت افغانستان]]  حدود 43 میلیون نفر برآورد می‌شود که نشان‌دهنده تغییرات چشمگیری در مقایسه با دهه‌های گذشته است<ref>''Afghanistan Population 2024 (Live)''. (n.d.)T Available for https://worldpopulationreview.com/countries/afghanistan</ref><ref>اداره سرشماری ملی افغانستان، قابل بازیابی از https://aop.gov.af/dr/news_details/1074</ref>.


خط ۵: خط ۵:


=== [[ساختار هرم جمعیتی افغانستان|ساختار هرم جمعیتی]] ===
=== [[ساختار هرم جمعیتی افغانستان|ساختار هرم جمعیتی]] ===
هرم جمعیتی [[افغانستان]]  در سال ۲۰۲۴ به طور قابل‌توجهی نشان‌دهنده جوانی جمعیت است. داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از جمعیت زیر ۳۰ سال سن دارند<ref>''Afghanistan: Snapshot of population movements (January - August 2024) September 2024''. (2024, September 19). OCHA, Available for https://www.unocha.org/publications/report/afghanistan/afghanistan-snapshot-population-movements-january-august-2024-september-2024 </ref>. این جوانی جمعیت نتیجه نرخ بالای باروری در دهه‌های گذشته و کاهش مرگ‌ومیر در سنین پایین است.
[[ساختار هرم جمعیتی افغانستان|هرم جمعیتی افغانستان]]  در سال ۲۰۲۴ به طور قابل‌توجهی نشان‌دهنده جوانی [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] است. داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] زیر ۳۰ سال سن دارند<ref>''Afghanistan: Snapshot of population movements (January - August 2024) September 2024''. (2024, September 19). OCHA, Available for https://www.unocha.org/publications/report/afghanistan/afghanistan-snapshot-population-movements-january-august-2024-september-2024 </ref>. این جوانی جمعیت نتیجه نرخ بالای باروری در دهه‌های گذشته و کاهش مرگ‌ومیر در سنین پایین است.


[[پرونده:هرم جمعیتی افغانستان.jpg|بندانگشتی|هرم جمعیتی افغانستان، قابل بازیابی از https://www.populationpyramid.net/de/afghanistan/2024/]]
[[پرونده:هرم جمعیتی افغانستان.jpg|بندانگشتی|هرم جمعیتی افغانستان، قابل بازیابی از https://www.populationpyramid.net/de/afghanistan/2024/]]


==== تحلیل ساختار سنی ====
==== تحلیل ساختار سنی ====
هرم سنی [[افغانستان]] طی دهه‌های گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است<ref>''Population Pyramids of the World from 1950 to 2100''. (n.d.). PopulationPyramid.net, Available for https://www.populationpyramid.net/afghanistan/2024/</ref>. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، نرخ باروری بسیار بالابود که در سال‌های اخیر کاهش‌یافته است<ref name=":0">''Afghanistan: fertility rate 1925-2020''. (n.d.). Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/1069184/fertility-rate-afghanistan-historical/ </ref>. این تغییرات ناشی از کاهش باروری، بهبود در شاخص‌های بهداشتی و تأثیرات مهاجرت است.  مقالات علمی نشان می‌دهند که این تغییرات به‌ویژه در پی کاهش باروری و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی مشاهده می‌شود<ref>Afghanistan. (n.d.). ''Health Systems''. World Health Organization - Regional Office for the Eastern Mediterranean, Available for https://www.emro.who.int/afg/programmes/health-system-strengthening.html#:~:text=Afghanistan </ref>.
هرم سنی [[افغانستان]] طی دهه‌های گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است<ref>''Population Pyramids of the World from 1950 to 2100''. (n.d.). PopulationPyramid.net, Available for https://www.populationpyramid.net/afghanistan/2024/</ref>. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، نرخ باروری بسیار بالابود که در سال‌های اخیر کاهش‌یافته است<ref name=":0">''Afghanistan: fertility rate 1925-2020''. (n.d.). Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/1069184/fertility-rate-afghanistan-historical/ </ref>. این تغییرات ناشی از کاهش باروری، بهبود در شاخص‌های بهداشتی و تأثیرات مهاجرت است.  مقالات علمی نشان می‌دهند که این تغییرات به‌ویژه در پی کاهش باروری و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی مشاهده می‌شود<ref>Afghanistan. (n.d.). ''Health Systems''. World Health Organization - Regional Office for the Eastern Mediterranean, Available for https://www.emro.who.int/afg/programmes/health-system-strengthening.html#:~:text=Afghanistan </ref>.


==== نسبت جنسیتی و توزیع سنی ====
==== نسبت جنسیتی و توزیع سنی ====
نسبت جنسیتی در [[افغانستان]] در سال ۲۰۲۴ تقریباً متوازن است، با نسبت تقریبی ۱.۰۳ مرد به ۱ زن<ref>''Afghanistan, September 2024 Monthly Forecast: Security Council Report''. (2024). Securitycouncilreport.org, Available for https://www.securitycouncilreport.org/monthly-forecast/2024-09/afghanistan-26.php</ref>. بااین‌حال، نسبت جنسیتی در گروه‌های سنی مختلف به دلیل مهاجرت و مرگ‌ومیر نوساناتی دارد. در دهه‌های گذشته، به‌ویژه در سال‌های جنگ داخلی، نسبت مردان به زنان بالاتر بود، اما با بهبود شرایط اقتصادی، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است<ref>eng, C., Yolchi, J., & Ghafoori, N. (2024). Afghanistan: the economic impact of armed conflict. ''Conflict Studies Quarterly'', ''4748'', 32–57, https://doi.org/10.24193/csq.48.3</ref>.
نسبت جنسیتی در [[افغانستان]] در سال ۲۰۲۴ تقریباً متوازن است، با نسبت تقریبی ۱.۰۳ مرد به ۱ زن<ref>''Afghanistan, September 2024 Monthly Forecast: Security Council Report''. (2024). Securitycouncilreport.org, Available for https://www.securitycouncilreport.org/monthly-forecast/2024-09/afghanistan-26.php</ref>. بااین‌حال، نسبت جنسیتی در گروه‌های سنی مختلف به دلیل مهاجرت و مرگ‌ومیر نوساناتی دارد. در دهه‌های گذشته، به‌ویژه در سال‌های جنگ داخلی، نسبت مردان به [[زنان در افغانستان|زنان]] بالاتر بود، اما با بهبود شرایط اقتصادی، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است<ref>eng, C., Yolchi, J., & Ghafoori, N. (2024). Afghanistan: the economic impact of armed conflict. ''Conflict Studies Quarterly'', ''4748'', 32–57, https://doi.org/10.24193/csq.48.3</ref>.


مقایسه داده‌های ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که نسبت جنسیتی به‌ازای هر ۱۰۶ مرد، ۱۰۰ زن بود<ref>''Statistical Yearbook for Asia and the Pacific 2014''. (2014), Available for https://www.unescap.org/sites/default/files/Afghanistan_8.pdf</ref>. این نسبت در گروه‌های سنی جوان‌تر به ۱۰۸ مرد به ۱۰۰ زن افزایش‌یافته بود. در سال ۲۰۲۴، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است<ref>Digital 2024: Afghanistan — DataReportal – Global Digital Insights. (2024, February 23). ''DataReportal – Global Digital Insights''. DataReportal – Global Digital Insights, Available for https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan#:~:text=The%20population%20of%20Afghanistan%20stood</ref>.
مقایسه داده‌های ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که نسبت جنسیتی به‌ازای هر ۱۰۶ مرد، ۱۰۰ زن بود<ref>''Statistical Yearbook for Asia and the Pacific 2014''. (2014), Available for https://www.unescap.org/sites/default/files/Afghanistan_8.pdf</ref>. این نسبت در گروه‌های سنی جوان‌تر به ۱۰۸ مرد به ۱۰۰ زن افزایش‌یافته بود. در سال ۲۰۲۴، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است<ref>Digital 2024: Afghanistan — DataReportal – Global Digital Insights. (2024, February 23). ''DataReportal – Global Digital Insights''. DataReportal – Global Digital Insights, Available for https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan#:~:text=The%20population%20of%20Afghanistan%20stood</ref>.


==== پیش‌بینی‌های آینده ====
==== پیش‌بینی‌های آینده ====
پیش‌بینی‌های جمعیتی نشان می‌دهد که جمعیت [[افغانستان]] تا سال ۲۰۵۴ به حدود ۵۵ میلیون نفر خواهد رسید<ref>''opulation of Afghanistan 1950-2024 & future projections''. (n.d.). database.earth, Available for https://database.earth/population/afghanistan</ref>. تغییرات پیش‌بینی‌شده شامل کاهش سهم جمعیت جوان و افزایش سهم جمعیت میان‌سال و سالمند است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که نرخ باروری به حدود ۳.۲ فرزند به‌ازای هر زن تا سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت<ref>''Afghanistan | Demographic Changes''. (2023). Population-Trends-Asiapacific.org. G, Available for https://www.population-trends-asiapacific.org/data/AFG</ref>. مطالعات اخیر همچنین بر چالش‌های مرتبط با پیرشدن جمعیت و کاهش نیروی کار جوان تأکید کرده‌اند<ref name=":1">Ehsan, K. (2023, March 23). ''Poverty and old age: The struggle of Afghanistan’s senior citizens | KabulNow, Available for'' https://kabulnow.com/2023/03/poverty-and-old-age-the-struggle-of-afghanistans-senior-citizens/#:~:text=The%20lack%20of%20elderly%20care </ref>.[[پرونده:سالمند افغانستانی.jpg|بندانگشتی|سالمند افغانستانی، اثر الکساندر یاکولف (1918)، https://rossaprimavera.ru/news/31c0b937]]
پیش‌بینی‌های جمعیتی نشان می‌دهد که [[جمعیت افغانستان]] تا سال ۲۰۵۴ به حدود ۵۵ میلیون نفر خواهد رسید<ref>''opulation of Afghanistan 1950-2024 & future projections''. (n.d.). database.earth, Available for https://database.earth/population/afghanistan</ref>. تغییرات پیش‌بینی‌شده شامل کاهش سهم جمعیت جوان و افزایش سهم [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] میانسال و سالمند است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که نرخ باروری به حدود ۳.۲ فرزند به‌ازای هر زن تا سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت<ref>''Afghanistan | Demographic Changes''. (2023). Population-Trends-Asiapacific.org. G, Available for https://www.population-trends-asiapacific.org/data/AFG</ref>. مطالعات اخیر همچنین بر چالش‌های مرتبط با پیرشدن [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] و کاهش نیروی کار جوان تأکید کرده‌اند<ref name=":1">Ehsan, K. (2023, March 23). ''Poverty and old age: The struggle of Afghanistan’s senior citizens | KabulNow, Available for'' https://kabulnow.com/2023/03/poverty-and-old-age-the-struggle-of-afghanistans-senior-citizens/#:~:text=The%20lack%20of%20elderly%20care </ref>.[[پرونده:سالمند افغانستانی.jpg|بندانگشتی|سالمند افغانستانی، اثر الکساندر یاکولف (1918)، https://rossaprimavera.ru/news/31c0b937]]


==== پیامدها و چالش‌ها ====
==== پیامدها و چالش‌ها ====
پدیده سالخوردگی جمعیت که به‌تدریج در [[افغانستان]] نیز آغاز می‌شود، می‌تواند فشار زیادی بر دستگاه‌های بهداشتی و اجتماعی کشور وارد کند<ref name=":1" />. کاهش نیروی کار جوان نیز ممکن است بر رشد اقتصادی تأثیرگذار باشد. دولت [[افغانستان]] نیازمند سیاست‌های جمعیتی و اقتصادی هوشمندانه‌ای است که به بهبود وضعیت بهداشتی و تأمین اجتماعی توجه ویژه داشته باشد<ref>2021). Nypi.re.kr, Available for https://www.nypi.re.kr/atchfile/downloadAtchfile.do?vchkcode=2uYkQdG1VF7O</ref>.
پدیده سالخوردگی جمعیت که به‌تدریج در [[افغانستان]] نیز آغاز می‌شود، می‌تواند فشار زیادی بر دستگاه‌های بهداشتی و اجتماعی کشور وارد کند<ref name=":1" />. کاهش نیروی کار جوان نیز ممکن است بر رشد اقتصادی تأثیرگذار باشد. [[دولت افغانستان]] نیازمند سیاست‌های جمعیتی و اقتصادی هوشمندانه‌ای است که به بهبود وضعیت بهداشتی و تأمین اجتماعی توجه ویژه داشته باشد<ref>2021). Nypi.re.kr, Available for https://www.nypi.re.kr/atchfile/downloadAtchfile.do?vchkcode=2uYkQdG1VF7O</ref>.


=== [[ویژگی های جمعیتی افغانستان|ویژگی های جمعیتی]] ===
=== [[ویژگی های جمعیتی افغانستان|ویژگی های جمعیتی]] ===


==== باروری و زادوولد ====
==== باروری و زادوولد ====
نرخ باروری کل (TFR) در [[افغانستان]] طی سه دهه گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۹۰، این نرخ حدود ۶.۶ فرزند به‌ازای هر زن بود<ref name=":0" />، اما تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۴ فرزند کاهش‌یافته است<ref>''Fertility rate, total (births per woman) - Afghanistan | Data''. (n.d.). Data.worldbank.org, Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=AF</ref>. این کاهش به عواملی چون افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی، بهبود سطح آموزش زنان، و تغییرات اجتماعی نسبت داده می‌شود.
نرخ باروری کل (TFR) در [[افغانستان]] طی سه دهه گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۹۰، این نرخ حدود ۶.۶ فرزند به‌ازای هر زن بود<ref name=":0" />، اما تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۴ فرزند کاهش‌یافته است<ref>''Fertility rate, total (births per woman) - Afghanistan | Data''. (n.d.). Data.worldbank.org, Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=AF</ref>. این کاهش به عواملی چون افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی، بهبود سطح آموزش [[زنان در افغانستان|زنان]]، و تغییرات اجتماعی نسبت داده می‌شود.


==== تحلیل روند نرخ باروری کل (TFR) ====
==== تحلیل روند نرخ باروری کل (TFR) ====
کاهش نرخ باروری در [[افغانستان]]  در درجه اول به‌خاطر افزایش سطح تحصیلات زنان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشت باروری است. آموزش زنان به‌ویژه در مناطق شهری، منجر به تأخیر در ازدواج و کاهش تعداد فرزندان شده است . همچنین، برنامه‌های بهداشتی متمرکز بر بهبود دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری و بهداشت باروری تأثیر بسزایی در این کاهش داشته‌اند<ref>Haqbin, S., & Khan, A. A. (2023). A Bayesian Prediction for the Total Fertility Rate of Afghanistan using the Auto-Regressive Integrated, Available for https://www.researchgate.net/publication/376714233_A_Bayesian_Prediction_for_the_Total_Fertility_Rate_of_Afghanistan_using_the_Auto-Regressive_Integrated_Moving_Average_ARIMA_Model </ref>.
کاهش نرخ باروری در [[افغانستان]]  در درجه اول به‌خاطر افزایش سطح تحصیلات زنان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشت باروری است. آموزش زنان به‌ویژه در مناطق شهری، منجر به تأخیر در [[ازدواج در افغانستان|ازدواج]] و کاهش تعداد فرزندان شده است . همچنین، برنامه‌های بهداشتی متمرکز بر بهبود دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری و بهداشت باروری تأثیر بسزایی در این کاهش داشته‌اند<ref>Haqbin, S., & Khan, A. A. (2023). A Bayesian Prediction for the Total Fertility Rate of Afghanistan using the Auto-Regressive Integrated, Available for https://www.researchgate.net/publication/376714233_A_Bayesian_Prediction_for_the_Total_Fertility_Rate_of_Afghanistan_using_the_Auto-Regressive_Integrated_Moving_Average_ARIMA_Model </ref>.


==== بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ باروری ====
==== بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ باروری ====


* آموزش زنان: افزایش سطح تحصیلات زنان منجر به کاهش نرخ باروری در بسیاری از مناطق [[افغانستان]]  شده است<ref>Ghahfarokhi, M. S. (2024). Investigating the relationship between spousal violence against women and total fertility rate in Afghanistan. ''BMC Public Health'', ''24''(1), https://doi.org/10.1186/s12889-024-18944-6 </ref>.
* آموزش [[زنان در افغانستان|زنان]]: افزایش سطح تحصیلات [[زنان در افغانستان|زنان]] منجر به کاهش نرخ باروری در بسیاری از مناطق [[افغانستان]]  شده است<ref>Ghahfarokhi, M. S. (2024). Investigating the relationship between spousal violence against women and total fertility rate in Afghanistan. ''BMC Public Health'', ''24''(1), https://doi.org/10.1186/s12889-024-18944-6 </ref>.
* دسترسی به خدمات بهداشت باروری: برنامه‌های بهداشتی و افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری نقش مهمی در کاهش نرخ باروری داشته‌اند<ref>''Women and girls’ health and human rights in Afghanistan''. (2024, March 19). LSE Department of International Relations. girls-health, Available for https://blogs.lse.ac.uk/internationalrelations/2024/03/19/women-girls-health-human-rights-afghanistan/</ref>.
* دسترسی به خدمات بهداشت باروری: برنامه‌های بهداشتی و افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری نقش مهمی در کاهش نرخ باروری داشته‌اند<ref>''Women and girls’ health and human rights in Afghanistan''. (2024, March 19). LSE Department of International Relations. girls-health, Available for https://blogs.lse.ac.uk/internationalrelations/2024/03/19/women-girls-health-human-rights-afghanistan/</ref>.
* تغییرات اجتماعی: تغییر در الگوهای ازدواج و افزایش اشتغال زنان نیز تأثیرگذار بوده است <ref>''Provinces of Kabul Fertility and Nuptiality''. (n.d.). Retrieved September 21, 2024, from, Available for https://afghanistan.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20SDES%20Mono%20Fertility%20Nuptiality%2029%20May%20LQ%20%281%29.pdf</ref>.
* تغییرات اجتماعی: تغییر در الگوهای [[ازدواج در افغانستان|ازدواج]] و افزایش اشتغال [[زنان در افغانستان|زنان]] نیز تأثیرگذار بوده است <ref>''Provinces of Kabul Fertility and Nuptiality''. (n.d.). Retrieved September 21, 2024, from, Available for https://afghanistan.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20SDES%20Mono%20Fertility%20Nuptiality%2029%20May%20LQ%20%281%29.pdf</ref>.


==== مقایسه الگوهای باروری در مناطق مختلف ====
==== مقایسه الگوهای باروری در مناطق مختلف ====
خط ۴۷: خط ۴۷:


===== تحلیل امید به زندگی و تغییرات آن در دهه‌های مختلف =====
===== تحلیل امید به زندگی و تغییرات آن در دهه‌های مختلف =====
امید به زندگی در [[افغانستان]] در دهه‌های اخیر به‌تدریج افزایش‌یافته است. از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی به ۶۲ سال برای مردان و ۶۵ سال برای زنان در سال ۲۰۲۴ رسیده است <ref>''Afghanistan Demographics 2024 (Population, age, sex, trends) - Worldometer''. (n.d.), Available for https://www.worldometers.info/demographics/afghanistan-demographics/ </ref>. بهبود شرایط بهداشتی، کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی از عوامل اصلی این بهبود هستند[[پرونده:واکسیناسیون افغانستان.jpg|بندانگشتی|مبارزه عمومی با بیماری فلج اطفال ( واکسیناسیون در افغانستان )، قابل بازیابی از [https://tolonews.com/fa/health/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D8%AC%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%8F%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA https://tolonews.com/fa/health]]]
امید به زندگی در [[افغانستان]] در دهه‌های اخیر به‌تدریج افزایش‌یافته است. از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی به ۶۲ سال برای مردان و ۶۵ سال برای [[زنان در افغانستان|زنان]] در سال ۲۰۲۴ رسیده است <ref>''Afghanistan Demographics 2024 (Population, age, sex, trends) - Worldometer''. (n.d.), Available for https://www.worldometers.info/demographics/afghanistan-demographics/ </ref>. بهبود شرایط بهداشتی، کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی از عوامل اصلی این بهبود هستند.[[پرونده:واکسیناسیون افغانستان.jpg|بندانگشتی|مبارزه عمومی با بیماری فلج اطفال ( واکسیناسیون در افغانستان )، قابل بازیابی از [https://tolonews.com/fa/health/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D8%AC%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%8F%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA https://tolonews.com/fa/health]]]
 
===== بررسی عوامل مؤثر بر بهبود شاخص‌های بهداشتی و سلامت: =====


===== بررسی عوامل مؤثر بر بهبود شاخص‌های بهداشتی و سلامت =====
* افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی: توسعه مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی، به بهبود شاخص‌های سلامت منجر شده است<ref>''Afghanistan Health Research Conference 2024: Enhancing Health through Understanding Quality of Life and Sleep Disturbances – Afghanistan Center for Epidemiological Studies''. (2024, February 7). Aces-Af.org, Available for https://aces-af.org/blog/index.php/2024/02/07/afghanistan-health-research-conference-2024-enhancing-health-through-understanding-quality-of-life-and-sleep-disturbances/++‌</ref>.
* افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی: توسعه مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی، به بهبود شاخص‌های سلامت منجر شده است<ref>''Afghanistan Health Research Conference 2024: Enhancing Health through Understanding Quality of Life and Sleep Disturbances – Afghanistan Center for Epidemiological Studies''. (2024, February 7). Aces-Af.org, Available for https://aces-af.org/blog/index.php/2024/02/07/afghanistan-health-research-conference-2024-enhancing-health-through-understanding-quality-of-life-and-sleep-disturbances/++‌</ref>.
* برنامه‌های واکسیناسیون: برنامه‌های گسترده واکسیناسیون کودکان و مادران موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی شده است<ref>''South Asia: female life expectancy by country 2024 | Statista''. (2024). Statista; Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/615826/female-life-expectancy-in-south-asia-2016-by-country/</ref>.
* برنامه‌های واکسیناسیون: برنامه‌های گسترده واکسیناسیون کودکان و مادران موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی شده است<ref>''South Asia: female life expectancy by country 2024 | Statista''. (2024). Statista; Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/615826/female-life-expectancy-in-south-asia-2016-by-country/</ref>.
خط ۵۷: خط ۵۶:
=== [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] ===
=== [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] ===


==== تحلیل نرخ رشد طبیعی جمعیت در ۵۰ سال گذشته ====
==== تحلیل نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد طبیعی جمعیت]] در ۵۰ سال گذشته ====
[[پرونده:مهاجرت داخلی در افغانستان.png|بندانگشتی|افزایش مهاجرت داخلی در افغانستان، قابل بازیابی از [https://www.mei.edu/publications/afghan-refugee-crisis-what-does-it-mean-iran https://www.mei.edu/publications/]]]
[[پرونده:مهاجرت داخلی در افغانستان.png|بندانگشتی|افزایش مهاجرت داخلی در افغانستان، قابل بازیابی از [https://www.mei.edu/publications/afghan-refugee-crisis-what-does-it-mean-iran https://www.mei.edu/publications/]]]
نرخ رشد طبیعی جمعیت [[افغانستان]] در پنجاه سال گذشته نوسانات قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۸۰، [[افغانستان]]  با بحران‌های جدی سیاسی و نظامی مواجه بود که تأثیر عمیقی بر ساختار جمعیتی کشور گذاشت. جنگ‌های داخلی و ناآرامی‌های گسترده باعث شد که نرخ رشد جمعیت به‌شدت کاهش یابد<ref>Valente, M., Alessandro Lamberti-Castronuovo, Bocchini, F., Shafiq, Y., Trentin, M., Michela Paschetto, Ghulam Ali Bahdori, Jan Agha Khadem, Mirza Sayed Nadeem, Mohammand Hanif Patmal, Mohammad Tawoos Alizai, Barone-Adesi, F., Miccio, R., & Luca Ragazzoni. (2024). Access to care in Afghanistan after august 2021: a cross-sectional study exploring Afghans’ perspectives in 10 provinces. ''Conflict and Health'', ''18''(1), https://doi.org/10.1186/s13031-024-00594-5</ref>. در این دوره، نرخ رشد جمعیت به دلیل مهاجرت‌های گسترده به کشورهای همسایه و کاهش زادوولد، به طور موقت کاهش یافت.
نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد طبیعی جمعیت افغانستان]] در پنجاه سال گذشته نوسانات قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۸۰، [[افغانستان]]  با بحران‌های جدی سیاسی و نظامی مواجه بود که تأثیر عمیقی بر ساختار جمعیتی کشور گذاشت. جنگ‌های داخلی و ناآرامی‌های گسترده باعث شد که نرخ رشد جمعیت به‌شدت کاهش یابد<ref>Valente, M., Alessandro Lamberti-Castronuovo, Bocchini, F., Shafiq, Y., Trentin, M., Michela Paschetto, Ghulam Ali Bahdori, Jan Agha Khadem, Mirza Sayed Nadeem, Mohammand Hanif Patmal, Mohammad Tawoos Alizai, Barone-Adesi, F., Miccio, R., & Luca Ragazzoni. (2024). Access to care in Afghanistan after august 2021: a cross-sectional study exploring Afghans’ perspectives in 10 provinces. ''Conflict and Health'', ''18''(1), https://doi.org/10.1186/s13031-024-00594-5</ref>. در این دوره، نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] به دلیل مهاجرت‌های گسترده به کشورهای همسایه و کاهش زادوولد، به طور موقت کاهش یافت.


در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، به دنبال پایان برخی درگیری‌ها و بازگشت پناه‌جویان به کشور، نرخ رشد جمعیت به طور موقت افزایش یافت<ref>''Population growth in Afghanistan''. (n.d.). Worlddata.info, available for https://www.worlddata.info/asia/afghanistan/populationgrowth.php</ref>. بهبود نسبی در شرایط امنیتی و اقتصادی، همراه با افزایش زادوولد و بازگشت پناه‌جویان، به رشد جمعیت کمک کرد.<ref>''Afghanistan - Demographic trends''. (n.d.). Encyclopedia Britannica.  
در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، به دنبال پایان برخی درگیری‌ها و بازگشت پناه‌جویان به کشور، نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] به طور موقت افزایش یافت<ref>''Population growth in Afghanistan''. (n.d.). Worlddata.info, available for https://www.worlddata.info/asia/afghanistan/populationgrowth.php</ref>. بهبود نسبی در شرایط امنیتی و اقتصادی، همراه با افزایش زادوولد و بازگشت پناه‌جویان، به [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] کمک کرد.<ref>''Afghanistan - Demographic trends''. (n.d.). Encyclopedia Britannica.  


[https://www.britannica.com/place/Afghanistan/Demographic-trends ‌]</ref> در سال ۲۰۱۴، نرخ رشد طبیعی جمعیت [[افغانستان]] به حدود ۲.۳ درصد رسید<ref>UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities, Available for'' https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf</ref>. بااین‌حال، در سال ۲۰۲۴، این نرخ به حدود ۱.۹ درصد کاهش‌یافته است. این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش نرخ باروری و بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی، افزایش شهرنشینی، و تغییرات اجتماعی در کشور است .
[https://www.britannica.com/place/Afghanistan/Demographic-trends ‌]</ref> در سال ۲۰۱۴، نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد طبیعی جمعیت افغانستان]] به حدود ۲.۳ درصد رسید<ref>UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities, Available for'' https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf</ref>. بااین‌حال، در سال ۲۰۲۴، این نرخ به حدود ۱.۹ درصد کاهش‌یافته است. این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش نرخ باروری و بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی، افزایش شهرنشینی، و تغییرات اجتماعی در کشور است .


==== بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ رشد ====
==== بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ رشد ====
عوامل مختلفی بر تغییرات نرخ رشد جمعیت در [[افغانستان]] تأثیرگذار بوده‌اند. کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی از جمله این عوامل هستند<ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE. In ''AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE, Available for'' https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf</ref>. در سال‌های اخیر، برنامه‌های بهداشتی و آموزش‌های عمومی به‌ویژه در مناطق شهری، به کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی کمک کرده‌اند. بهبود شرایط بهداشتی، از جمله افزایش دسترسی به واکسیناسیون و خدمات بهداشت باروری، تأثیر عمده‌ای در کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی داشته است<ref>''Afghanistan - population growth from 2012 to 2022''. (n.d.). Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/262008/population-growth-in-afghanistan/</ref>.
عوامل مختلفی بر تغییرات نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان]] تأثیرگذار بوده‌اند. کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی از جمله این عوامل هستند<ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE. In ''AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE, Available for'' https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf</ref>. در سال‌های اخیر، برنامه‌های بهداشتی و آموزش‌های عمومی به‌ویژه در مناطق شهری، به کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی کمک کرده‌اند. بهبود شرایط بهداشتی، از جمله افزایش دسترسی به واکسیناسیون و خدمات بهداشت باروری، تأثیر عمده‌ای در کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی داشته است<ref>''Afghanistan - population growth from 2012 to 2022''. (n.d.). Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/262008/population-growth-in-afghanistan/</ref>.
[[پرونده:حمایت از مادر و کودک در افغانستان .png|بندانگشتی|برنامه های یونیسف برای حمایت از مادران و نوزادان در افغانستان، قابل بازیابی از https://www.unicef.org/afghanistan/stories/healthcare-anytime-anywhere]]
[[پرونده:حمایت از مادر و کودک در افغانستان .png|بندانگشتی|برنامه های یونیسف برای حمایت از مادران و نوزادان در افغانستان، قابل بازیابی از https://www.unicef.org/afghanistan/stories/healthcare-anytime-anywhere]]
علاوه بر این، افزایش شهرنشینی و تغییرات اجتماعی نیز بر نرخ رشد جمعیت تأثیر گذاشته‌اند. افزایش سطح تحصیلات زنان و دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری، به کاهش نرخ باروری کمک کرده و به دنبال آن، نرخ رشد جمعیت کاهش‌یافته است. تغییرات فرهنگی و اجتماعی، از جمله تغییر در الگوهای ازدواج و نقش زنان در بازار کار، به کاهش نرخ باروری و در نتیجه کاهش نرخ رشد جمعیت کمک کرده اند<ref>NDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014b). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities, Available for'' https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf</ref>.
علاوه بر این، افزایش شهرنشینی و تغییرات اجتماعی نیز بر نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] تأثیر گذاشته‌اند. افزایش سطح تحصیلات [[زنان در افغانستان|زنان]] و دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری، به کاهش نرخ باروری کمک کرده و به دنبال آن، [[رشد جمعیت در افغانستان|نرخ رشد جمعیت]] کاهش‌یافته است. تغییرات فرهنگی و اجتماعی، از جمله تغییر در الگوهای [[ازدواج در افغانستان|ازدواج]] و نقش [[زنان در افغانستان|زنان]] در بازار کار، به کاهش نرخ باروری و در نتیجه کاهش نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] کمک کرده اند<ref>NDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014b). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities, Available for'' https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf</ref>.


==== مقایسه نرخ رشد با کشورهای منطقه و جهان ====
==== مقایسه نرخ رشد با کشورهای منطقه و جهان ====
مقایسه نرخ رشد جمعیت [[افغانستان]] با کشورهای منطقه و جهانی نشان می‌دهد که [[افغانستان]] هنوز یکی از بالاترین نرخ‌های رشد جمعیت را در منطقه دارد<ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.), Available for https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/</ref>. بسیاری از کشورهای همسایه، از جمله ایران و پاکستان، کاهش‌های قابل‌توجهی در نرخ رشد جمعیت تجربه کرده‌اند. درحالی‌که [[افغانستان]]  باوجود کاهش نرخ رشد، همچنان دارای نرخ رشد بالاتری است. این تفاوت به دلیل ساختار جمعیتی جوان [[افغانستان]]  و تأخیر در انتقال جمعیتی است. ساختار سنی جوان و نرخ بالای باروری در مناطق روستایی به طور نسبی به افزایش نرخ رشد جمعیت کمک کرده است<ref>''Digital 2024: Afghanistan''. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital Insights, Available for https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan</ref>.
مقایسه نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت افغانستان]] با کشورهای منطقه و جهانی نشان می‌دهد که [[افغانستان]] هنوز یکی از بالاترین نرخ‌های [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] را در منطقه دارد<ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.), Available for https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/</ref>. بسیاری از کشورهای همسایه، از جمله ایران و [[پاکستان]]، کاهش‌های قابل‌توجهی در نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] تجربه کرده‌اند. درحالی‌که [[افغانستان]]  باوجود کاهش نرخ رشد، همچنان دارای نرخ رشد بالاتری است. این تفاوت به دلیل ساختار جمعیتی جوان [[افغانستان]]  و تأخیر در انتقال جمعیتی است. ساختار سنی جوان و نرخ بالای باروری در مناطق روستایی به طور نسبی به افزایش نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] کمک کرده است<ref>''Digital 2024: Afghanistan''. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital Insights, Available for https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan</ref>.


==== تأثیر مهاجرت بر رشد جمعیت ====
==== تأثیر مهاجرت بر [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] ====
مهاجرت، به‌ویژه مهاجرت‌های بین‌المللی، تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار جمعیتی و نرخ رشد جمعیت [[افغانستان]] داشته است. میلیون‌ها افغان به دلیل جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی و ناپایداری‌های امنیتی به کشورهای همسایه و دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند<ref>''Afghanistan net migration rate 1950-2024''. (n.d.). MacroTrends, Available for https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/AFG/afghanistan/net-migration</ref>. این مهاجرت‌ها به کاهش نرخ باروری و نیروی کار فعال در کشور منجر شده است. از سوی دیگر، بازگشت پناهندگان به کشور، در دوره‌های مختلف، به تغییرات سریع در نرخ رشد جمعیت انجامیده است. سیاست‌های مهاجرتی دولت [[افغانستان]]، از جمله برنامه‌های حمایت از مهاجران بازگشتی و تلاش‌های برای مدیریت مهاجرت داخلی، به تغییرات جمعیتی کشور تأثیر گذاشته است<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024), available for https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf</ref>.  
مهاجرت، به‌ویژه مهاجرت‌های بین‌المللی، تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار جمعیتی و نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت افغانستان]] داشته است. میلیون‌ها افغان به دلیل جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی و ناپایداری‌های امنیتی به کشورهای همسایه و دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند<ref>''Afghanistan net migration rate 1950-2024''. (n.d.). MacroTrends, Available for https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/AFG/afghanistan/net-migration</ref>. این مهاجرت‌ها به کاهش نرخ باروری و نیروی کار فعال در کشور منجر شده است. از سوی دیگر، بازگشت پناهندگان به کشور، در دوره‌های مختلف، به تغییرات سریع در نرخ [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] انجامیده است. سیاست‌های مهاجرتی دولت [[افغانستان]]، از جمله برنامه‌های حمایت از مهاجران بازگشتی و تلاش‌های برای مدیریت مهاجرت داخلی، به تغییرات جمعیتی کشور تأثیر گذاشته است<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024), available for https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf</ref>.  


=== [[پراکندگی جمعیت در افغانستان|پراکندگی جمعیت]] ===
=== [[پراکندگی جمعیت در افغانستان|پراکندگی جمعیت]] ===


==== توزیع فضایی و تراکم جمعیت در [[افغانستان]] ====
==== توزیع فضایی و تراکم جمعیت در [[افغانستان]] ====
[[پرونده:توسعه ابیاری کشاورزی در افغانستان.jpg|بندانگشتی|بهبود روش های آبیاری در افغانستان ، [https://www.worldbank.org/en/news/feature/2021/06/17/reliable-irrigation-boosts-crop-yields-and-diversity-in-kabul-province https://www.worldbank.org/en/n-kabul-province]]]
[[پرونده:توسعه ابیاری کشاورزی در افغانستان.jpg|بندانگشتی|بهبود روش های آبیاری در افغانستان، قابل بازیابی از[https://www.worldbank.org/en/news/feature/2021/06/17/reliable-irrigation-boosts-crop-yields-and-diversity-in-kabul-province https://www.worldbank.org/en/n-kabul-province]]]
پراکندگی جمعیت [[افغانستان]] به‌شدت نامتوازن است و عوامل جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در این توزیع نامتعادل دارند<ref>''Spatial distribution of average monthly precipitation across Afghanistan''. (n.d.). ResearchGate, Available for https://www.researchgate.net/figure/Spatial-distribution-of-average-monthly-precipitation-across-Afghanistan_fig3_356162761</ref>. مناطق شهری مانند کابل، هرات، و مزارشریف تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۴ تراکم جمعیت در کابل به ۴۰۰۰ نفر در هر کیلومترمربع رسیده است. در مقابل، مناطق کوهستانی و روستایی مانند بدخشان، همچنان کم‌جمعیت هستند و تراکم جمعیتی در این مناطق کمتر از ۲۰ نفر در هر کیلومترمربع گزارش شده است<ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.-b), Available for [https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=The%20population%20density%20in%20Afghanistan,(11%2C320%2C521%20people%20in%202024). https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=The%20population%20density%20in%20Afghanistan,(11%2C320%2C521%20people%20in%202024).]</ref>.
[[پراکندگی جمعیت در افغانستان|پراکندگی جمعیت افغانستان]] به‌شدت نامتوازن است و عوامل جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در این توزیع نامتعادل دارند<ref>''Spatial distribution of average monthly precipitation across Afghanistan''. (n.d.). ResearchGate, Available for https://www.researchgate.net/figure/Spatial-distribution-of-average-monthly-precipitation-across-Afghanistan_fig3_356162761</ref>. مناطق شهری مانند [[کابل]]، [[هرات]]، و مزارشریف تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۴ تراکم جمعیت در [[کابل]] به ۴۰۰۰ نفر در هر کیلومترمربع رسیده است. در مقابل، مناطق کوهستانی و روستایی مانند بدخشان، همچنان کم‌جمعیت هستند و تراکم جمعیتی در این مناطق کمتر از ۲۰ نفر در هر کیلومترمربع گزارش شده است<ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.-b), Available for [https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=The%20population%20density%20in%20Afghanistan,(11%2C320%2C521%20people%20in%202024). https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=The%20population%20density%20in%20Afghanistan,(11%2C320%2C521%20people%20in%202024).]</ref>.


توزیع جمعیت در [[افغانستان]] از نظر جغرافیایی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل محیطی است. مناطقی که دارای دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی هستند، همچنان جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. در مقابل، مناطق خشک و کوهستانی با کمبود منابع طبیعی و زیرساخت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری دارند و بسیاری از ساکنان آن مناطق در جستجوی فرصت‌های اقتصادی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند<ref>''Country Guidance''. (2024), Available for https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/2024-05/2024_CG_AFG_Final.pdf</ref>.
[[پراکندگی جمعیت در افغانستان|توزیع جمعیت در افغانستان]] از نظر جغرافیایی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل محیطی است. مناطقی که دارای دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی هستند، همچنان [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. در مقابل، مناطق خشک و کوهستانی با کمبود منابع طبیعی و زیرساخت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری دارند و بسیاری از ساکنان آن مناطق در جستجوی فرصت‌های اقتصادی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند<ref>''Country Guidance''. (2024), Available for https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/2024-05/2024_CG_AFG_Final.pdf</ref>.


==== روند تغییرات توزیع جمعیت در ۵۰ سال گذشته ====
==== روند تغییرات توزیع جمعیت در ۵۰ سال گذشته ====
طی پنجاه سال گذشته، مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها روندی مداوم و پرشتاب بوده است. درحالی‌که در دهه ۱۹۸۰ تنها ۱۵ درصد جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی می‌کردند، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰ درصد رسیده است<ref>''Afghanistan: conflict and displacement 1978 to 2001 – Forced '', Available for https://www.fmreview.org/ruiz/</ref>. این افزایش ناشی از عواملی مانند جستجوی فرصت‌های اقتصادی، فرار از ناآرامی‌های امنیتی و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی در مناطق شهری بوده است.  
طی پنجاه سال گذشته، مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها روندی مداوم و پرشتاب بوده است. درحالی‌که در دهه ۱۹۸۰ تنها ۱۵ درصد [[جمعیت افغانستان|جمعیت کشور]] در مناطق شهری زندگی می‌کردند، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰ درصد رسیده است<ref>''Afghanistan: conflict and displacement 1978 to 2001 – Forced '', Available for https://www.fmreview.org/ruiz/</ref>. این افزایش ناشی از عواملی مانند جستجوی فرصت‌های اقتصادی، فرار از ناآرامی‌های امنیتی و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی در مناطق شهری بوده است.  
[[پرونده:واخان.jpg|بندانگشتی|دالان واخان طول 350 کیلومتر در منطقه بدخشان، محل اتصال سه رشته کوه بزرگ جهان( هندوکش، قراقورم و پامیر و هم مرز با  [[پاکستان]]، [[چین]] و [[تاجیکستان]] )، قابل بازیابی از https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf]]
[[پرونده:واخان.jpg|بندانگشتی|دالان واخان طول 350 کیلومتر در منطقه بدخشان، محل اتصال سه رشته کوه بزرگ جهان( هندوکش، قراقورم و پامیر و هم مرز با  [[پاکستان]]، [[چین]] و [[تاجیکستان]] )، قابل بازیابی از https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf]]
همچنین، جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در چند دهه گذشته نیز نقش مهمی در تغییر توزیع جمعیت [[افغانستان]] داشته‌اند. بسیاری از مردم از مناطق ناامن به شهرهای بزرگ و مناطق نسبتاً امن مهاجرت کرده‌اند<ref>azayery, L. & University of Oxford. (2002). The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study. In ''International Migration'' (p. 232) [Journal-article]. Blackwell Publishers Ltd, Available for https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf</ref>. این مهاجرت‌ها ساختار جمعیتی کشور را به‌شدت تغییر داده است و تراکم جمعیت در شهرها به طور پیوسته افزایش‌یافته است.
همچنین، جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در چند دهه گذشته نیز نقش مهمی در تغییر توزیع [[جمعیت افغانستان]] داشته‌اند. بسیاری از مردم از مناطق ناامن به شهرهای بزرگ و مناطق نسبتاً امن مهاجرت کرده‌اند<ref>azayery, L. & University of Oxford. (2002). The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study. In ''International Migration'' (p. 232) [Journal-article]. Blackwell Publishers Ltd, Available for https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf</ref>. این مهاجرت‌ها ساختار جمعیتی کشور را به‌شدت تغییر داده است و تراکم جمعیت در شهرها به طور پیوسته افزایش‌یافته است.


==== عوامل جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر توزیع جمعیت ====
==== عوامل جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر توزیع جمعیت ====
عوامل جغرافیایی مانند دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین الگوی توزیع جمعیت [[افغانستان]] بوده‌اند. مناطق دارای زمین‌های حاصلخیز و آب کافی، جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند<ref>''LibGuides: Afghanistan COI Repository: Availability of and access to water''. (n.d.), Available for https://asylos.libguides.com/c.php?g=708887&p=5113105</ref>. در مقابل، مناطق کوهستانی و خشک، به دلیل کمبود منابع، کمتر موردتوجه جمعیت قرار گرفته‌اند.  
عوامل جغرافیایی مانند دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین الگوی توزیع [[جمعیت افغانستان]] بوده‌اند. مناطق دارای زمین‌های حاصلخیز و آب کافی، [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] بیشتری را به خود جذب کرده‌اند<ref>''LibGuides: Afghanistan COI Repository: Availability of and access to water''. (n.d.), Available for https://asylos.libguides.com/c.php?g=708887&p=5113105</ref>. در مقابل، مناطق کوهستانی و خشک، به دلیل کمبود منابع، کمتر موردتوجه جمعیت قرار گرفته‌اند.  


عوامل اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر تمرکز جمعیت در مناطق شهری داشته‌اند<ref>Matamis, J. (2024). Charting Afghanistan’s Economic future: Recommendations for reform. ''Stimson Center, Available for'' https://www.stimson.org/2024/charting-afghanistans-economic-future-recommendations-for-reform/</ref>. به‌ویژه، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها، سرمایه‌گذاری‌های عمومی در زیرساخت‌ها، و دسترسی به بازار کار، به افزایش جمعیت شهری منجر شده است. تمرکز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در شهرها و عدم توسعه مناسب زیرساخت‌ها در مناطق روستایی، عامل اصلی افزایش مهاجرت به شهرها بوده است .  
عوامل اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر تمرکز [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] در مناطق شهری داشته‌اند<ref>Matamis, J. (2024). Charting Afghanistan’s Economic future: Recommendations for reform. ''Stimson Center, Available for'' https://www.stimson.org/2024/charting-afghanistans-economic-future-recommendations-for-reform/</ref>. به‌ویژه، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها، سرمایه‌گذاری‌های عمومی در زیرساخت‌ها، و دسترسی به بازار کار، به افزایش جمعیت شهری منجر شده است. تمرکز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در شهرها و عدم توسعه مناسب زیرساخت‌ها در مناطق روستایی، عامل اصلی افزایش مهاجرت به شهرها بوده است .  


==== مهاجرت‌های داخلی و اثرات آن بر توزیع جمعیت ====
==== مهاجرت‌های داخلی و اثرات آن بر [[پراکندگی جمعیت در افغانستان|توزیع جمعیت]] ====
مهاجرت‌های داخلی از مناطق روستایی به شهرها یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در توزیع جمعیت [[افغانستان]]  است. این مهاجرت‌ها به‌ویژه در دهه‌های اخیر شدت گرفته و تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار جمعیتی کشور داشته است<ref>Administrator, W. (2021, October 18). ''The impact of the Afghanistan crisis on migration: Increasingly securitized borders will only make migration riskier and more dangerous''. Mixed Migration Centre, Available for https://mixedmigration.org/the-impact-of-the-afghanistan-crisis-on-migration/</ref>. افراد جوان و خانواده‌ها به دنبال دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی و فرصت‌های اقتصادی بیشتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.  
مهاجرت‌های داخلی از مناطق روستایی به شهرها یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در توزیع جمعیت [[افغانستان]]  است. این مهاجرت‌ها به‌ویژه در دهه‌های اخیر شدت گرفته و تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار جمعیتی کشور داشته است<ref>Administrator, W. (2021, October 18). ''The impact of the Afghanistan crisis on migration: Increasingly securitized borders will only make migration riskier and more dangerous''. Mixed Migration Centre, Available for https://mixedmigration.org/the-impact-of-the-afghanistan-crisis-on-migration/</ref>. افراد جوان و [[نهاد خانواده افغانستان|خانواده‌ها]] به دنبال دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی و فرصت‌های اقتصادی بیشتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.  


این مهاجرت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری و کاهش جمعیت در مناطق روستایی شده است. به‌ویژه، <ref>UNHCR. (2023, July 18). ''Afghanistan Refugee Crisis Explained''. Www.unrefugees.org.[https://www.unrefugees.org/news/afghanistan-refugee-crisis-explained/]</ref>شهرهایی مانند [[کابل]]، [[هرات]] و مزارشریف شاهد افزایش شدید جمعیت بوده‌اند. این افزایش جمعیت چالش‌هایی مانند کمبود مسکن، ترافیک سنگین و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است.
این مهاجرت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری و کاهش جمعیت در مناطق روستایی شده است. به‌ویژه، <ref>UNHCR. (2023, July 18). ''Afghanistan Refugee Crisis Explained''. Www.unrefugees.org.[https://www.unrefugees.org/news/afghanistan-refugee-crisis-explained/]</ref>شهرهایی مانند [[کابل]]، [[هرات]] و مزارشریف شاهد افزایش شدید جمعیت بوده‌اند. این افزایش جمعیت چالش‌هایی مانند کمبود مسکن، ترافیک سنگین و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است.


==== پیش‌بینی توزیع جمعیت در آینده ====
==== پیش‌بینی توزیع [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] در آینده ====
بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، روند مهاجرت داخلی در [[افغانستان]]  ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی کنند<ref>Canberra, A. E.-. (2022, June 17). ''Afghanistan's Challenges to Combat Desertification and Drought - EMBASSY OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF AFGHANISTAN CANBERRA - AUSTRALIA, Available for'' https://www.afghanembassy.au/news/afghanistan-s-challenges-to-combat-desertification-and-drought.html </ref>. این تغییرات به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند کابل و هرات، با افزایش تراکم جمعیت و رشد اقتصادی همراه خواهد بود<ref>''LIMATE CHANGE DRIVES MIGRATION IN CONFLICT-RIDDEN AFGHANISTAN''. (2020), Available for https://actionaid.org/sites/default/files/publications/Climate%20change%20induced%20migration%20in%20Afghanistan%20Final_0.pdf</ref>.  
بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، روند مهاجرت داخلی در [[افغانستان]]  ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی کنند<ref>Canberra, A. E.-. (2022, June 17). ''Afghanistan's Challenges to Combat Desertification and Drought - EMBASSY OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF AFGHANISTAN CANBERRA - AUSTRALIA, Available for'' https://www.afghanembassy.au/news/afghanistan-s-challenges-to-combat-desertification-and-drought.html </ref>. این تغییرات به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند [[کابل]] و [[هرات]]، با افزایش تراکم جمعیت و رشد اقتصادی همراه خواهد بود<ref>''LIMATE CHANGE DRIVES MIGRATION IN CONFLICT-RIDDEN AFGHANISTAN''. (2020), Available for https://actionaid.org/sites/default/files/publications/Climate%20change%20induced%20migration%20in%20Afghanistan%20Final_0.pdf</ref>.  


در مقابل، مناطق روستایی که از نظر اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند، شاهد کاهش جمعیت خواهند بود. این کاهش جمعیت ممکن است به چالش‌های بیشتری برای تأمین مواد غذایی و منابع طبیعی در این مناطق منجر شود<ref>IIED. (2024). Urban; Policy and planning. ''IIED Briefing, Available for'' https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/2024-02/22261iied.pdf</ref>.
در مقابل، مناطق روستایی که از نظر اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند، شاهد کاهش [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] خواهند بود. این کاهش جمعیت ممکن است به چالش‌های بیشتری برای تأمین مواد غذایی و منابع طبیعی در این مناطق منجر شود<ref>IIED. (2024). Urban; Policy and planning. ''IIED Briefing, Available for'' https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/2024-02/22261iied.pdf</ref>.


=== [[شهر نشینی و روستا نشینی درافغانستان|شهرنشینی و روستانشینی]] ===
=== [[شهر نشینی و روستا نشینی درافغانستان|شهرنشینی و روستانشینی]] ===
خط ۱۰۹: خط ۱۰۸:


===== تحلیل آماری روند شهرنشینی در ۵۰ سال گذشته =====
===== تحلیل آماری روند شهرنشینی در ۵۰ سال گذشته =====
شهرنشینی در [[افغانستان]]  طی پنجاه سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۷۰، تنها حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری سکونت داشتند، اما با گذشت زمان و تا سال ۲۰۲۴ این رقم به حدود ۳۰ درصد رسیده است<ref>''Afghanistan Population (2024) - Worldometer''. (2024). Worldometers.info, Available for https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=26.5%20%25%20of%20the%20population%20is</ref>. این تغییر عمدتاً به دلیل مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها، تغییرات اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر در مناطق شهری رخ‌داده است. رشد سریع شهرنشینی در [[افغانستان]] ، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، به تغییرات چشمگیری در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی منجر شده است<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024), Available for https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf</ref>.[[پرونده:کابل 2024.jpg|بندانگشتی|کابل 2024، قابل بازیابی از  https://twitter.com/VisitAFG/status/1759981279339041203]]
شهرنشینی در [[افغانستان]]  طی پنجاه سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۷۰، تنها حدود ۱۰ درصد از [[جمعیت افغانستان|جمعیت کشور]] در مناطق شهری سکونت داشتند، اما با گذشت زمان و تا سال ۲۰۲۴ این رقم به حدود ۳۰ درصد رسیده است<ref>''Afghanistan Population (2024) - Worldometer''. (2024). Worldometers.info, Available for https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=26.5%20%25%20of%20the%20population%20is</ref>. این تغییر عمدتاً به دلیل مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها، تغییرات اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر در مناطق شهری رخ‌داده است. رشد سریع شهرنشینی در [[افغانستان]] ، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، به تغییرات چشمگیری در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی منجر شده است<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024), Available for https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf</ref>.[[پرونده:کابل 2024.jpg|بندانگشتی|کابل 2024، قابل بازیابی از  https://twitter.com/VisitAFG/status/1759981279339041203]]


===== بررسی الگوهای رشد کلان‌شهرها و شهرهای میانی =====
===== بررسی الگوهای رشد کلان‌شهرها و شهرهای میانی =====
کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف به‌عنوان کانون‌های اصلی رشد جمعیتی در [[افغانستان]] محسوب می‌شوند<ref name=":2">''Urbanization in Afghanistan: Building inclusive & sustainable cities''. (n.d.), Available for https://unhabitat.org/afghanistan</ref>. کابل، به‌ویژه به‌عنوان پایتخت کشور، با افزایش جمعیت بسیار بالایی مواجه بوده و یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه به شمار می‌رود<ref name=":2" />. در سال ۲۰۲۴، جمعیت کابل به حدی رسیده که زیرساخت‌های آن با چالش‌های فراوانی مواجه شده‌اند. شهرهای میانی همچون قندهار و جلال‌آباد نیز رشد جمعیتی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند، اگرچه سرعت رشد آن‌ها نسبت به کلان‌شهرهای بزرگ کمتر بوده است<ref>برگرفته از https://www.bakhtarnews.af/en/urban-development-ministry-announces-plans-for-new-city-in-jalalabad-to-address-growing-population-2/</ref>. این رشد شهرها علاوه بر عوامل جمعیتی، تحت‌تأثیر توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به منابع اقتصادی و خدماتی قرار گرفته است.
کلان‌شهرهایی همچون [[کابل]]، [[هرات]] و مزارشریف به‌عنوان کانون‌های اصلی رشد جمعیتی در [[افغانستان]] محسوب می‌شوند<ref name=":2">''Urbanization in Afghanistan: Building inclusive & sustainable cities''. (n.d.), Available for https://unhabitat.org/afghanistan</ref>. کابل، به‌ویژه به‌عنوان پایتخت کشور، با افزایش جمعیت بسیار بالایی مواجه بوده و یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه به شمار می‌رود<ref name=":2" />. در سال ۲۰۲۴، جمعیت کابل به حدی رسیده که زیرساخت‌های آن با چالش‌های فراوانی مواجه شده‌اند. شهرهای میانی همچون [[قندهار]] و جلال‌آباد نیز رشد جمعیتی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند، اگرچه سرعت رشد آن‌ها نسبت به کلان‌شهرهای بزرگ کمتر بوده است<ref>برگرفته از https://www.bakhtarnews.af/en/urban-development-ministry-announces-plans-for-new-city-in-jalalabad-to-address-growing-population-2/</ref>. این رشد شهرها علاوه بر عوامل جمعیتی، تحت‌تأثیر توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به منابع اقتصادی و خدماتی قرار گرفته است.


===== تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش شهرنشینی =====
===== تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش شهرنشینی =====
گسترش شهرنشینی در [[افغانستان]] به عوامل متعددی وابسته است. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و راه‌های ارتباطی، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها و تمرکز خدمات بهداشتی و آموزشی در مراکز شهری از جمله دلایل مهم این پدیده هستند. علاوه بر این، ناامنی‌های داخلی و جنگ‌های مستمر در مناطق روستایی نیز از عوامل کلیدی مهاجرت روستاییان به شهرها بوده است. در نتیجه، شهرنشینی به‌عنوان یک راه‌حل برای فرار از ناامنی و دستیابی به فرصت‌های بهتر در نظر گرفته می‌شود<ref>UNHCR/Oxygen Empire Media Production. (2024). ''AFGHANISTAN Protection Analysis Update Update on protracted-crisis and climate-related protection risks trends, Available for'' https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/</ref>.
گسترش شهرنشینی در [[افغانستان]] به عوامل متعددی وابسته است. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و راه‌های ارتباطی، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها و تمرکز خدمات بهداشتی و آموزشی در مراکز شهری از جمله دلایل مهم این پدیده هستند. علاوه بر این، ناامنی‌های داخلی و جنگ‌های مستمر در مناطق روستایی نیز از عوامل کلیدی مهاجرت روستاییان به شهرها بوده است. در نتیجه، شهرنشینی به‌عنوان یک راه‌حل برای فرار از ناامنی و دستیابی به فرصت‌های بهتر در نظر گرفته می‌شود<ref>UNHCR/Oxygen Empire Media Production. (2024). ''AFGHANISTAN Protection Analysis Update Update on protracted-crisis and climate-related protection risks trends, Available for'' https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/</ref>.


==== ''تحولات جمعیت روستایی'' ====
==== تحولات [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] روستایی ====


===== تحلیل تغییرات جمعیت روستایی و علل آن =====
===== تحلیل تغییرات [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] روستایی و علل آن =====
جمعیت روستایی [[افغانستان]] در دهه‌های اخیر روندی کاهشی را تجربه کرده است. درحالی‌که در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۰ درصد از جمعیت کشور هنوز در مناطق روستایی سکونت دارند، این رقم در مقایسه با گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است<ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024c). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE, Available for https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf </ref>. مهاجرت گسترده به شهرها به دلیل مشکلات اقتصادی، بیکاری و خشکسالی از جمله عوامل اصلی این کاهش بوده‌اند<ref>''Afghanistan''. (n.d.). IFAD, Available for https://www.ifad.org/en/web/operations/w/country/afghanistan</ref>. افزایش نرخ شهرنشینی و مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه از مناطق روستایی به شهرها، تأثیرات گسترده‌ای بر کاهش جمعیت روستایی داشته است<ref>Khan, H. (2024, July 15). ''Charting Afghanistan’s Economic Future: Recommendations for Reform''. South Asian Voices, Available for https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/ </ref>.
[[جمعیت افغانستان|جمعیت روستایی افغانستان]] در دهه‌های اخیر روندی کاهشی را تجربه کرده است. درحالی‌که در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۰ درصد از [[جمعیت افغانستان|جمعیت کشور]] هنوز در مناطق روستایی سکونت دارند، این رقم در مقایسه با گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است<ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024c). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE, Available for https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf </ref>. مهاجرت گسترده به شهرها به دلیل مشکلات اقتصادی، بیکاری و خشکسالی از جمله عوامل اصلی این کاهش بوده‌اند<ref>''Afghanistan''. (n.d.). IFAD, Available for https://www.ifad.org/en/web/operations/w/country/afghanistan</ref>. افزایش نرخ شهرنشینی و مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه از مناطق روستایی به شهرها، تأثیرات گسترده‌ای بر کاهش جمعیت روستایی داشته است<ref>Khan, H. (2024, July 15). ''Charting Afghanistan’s Economic Future: Recommendations for Reform''. South Asian Voices, Available for https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/ </ref>.


===== بررسی چالش‌های جمعیتی مناطق روستایی =====
===== بررسی چالش‌های جمعیتی مناطق روستایی =====
جمعیت روستایی [[افغانستان]]  با مشکلات فراوانی روبرو است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاهش نیروی کار، افزایش فقر و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی اشاره کرد. این چالش‌ها باعث شده تا بسیاری از جوانان و خانواده‌ها به دنبال فرصت‌های بهتر زندگی به شهرها مهاجرت کنند. درعین‌حال، جمعیت سالمندان و افراد آسیب‌پذیر در روستاها باقی‌مانده و این موضوع به کاهش توان تولیدی مناطق روستایی و افزایش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر شده است<ref>''BTI 2024 Afghanistan Country Report''. (n.d.). BTI 2024, Available for https://bti-project.org/en/reports/country-report/AFG</ref>.
[[جمعیت افغانستان|جمعیت روستایی افغانستان]]  با مشکلات فراوانی روبرو است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاهش نیروی کار، افزایش فقر و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی اشاره کرد. این چالش‌ها باعث شده تا بسیاری از جوانان و خانواده‌ها به دنبال فرصت‌های بهتر زندگی به شهرها مهاجرت کنند. درعین‌حال، جمعیت سالمندان و افراد آسیب‌پذیر در روستاها باقی‌مانده و این موضوع به کاهش توان تولیدی مناطق روستایی و افزایش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر شده است<ref>''BTI 2024 Afghanistan Country Report''. (n.d.). BTI 2024, Available for https://bti-project.org/en/reports/country-report/AFG</ref>.


===== تحلیل سیاست‌های توسعه روستایی و تأثیر آن‌ها بر جمعیت =====
===== تحلیل سیاست‌های توسعه روستایی و تأثیر آن‌ها بر جمعیت =====
دولت [[افغانستان]] در طول دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای توسعه مناطق روستایی انجام داده است<ref>Karimi, A. (2015, March 20). Can cities save Afghanistan? ''Foreign Policy'', Available for https://foreignpolicy.com/2015/03/20/can-cities-save-afghanistan/#:~:text=The%20future%20of%20the%20world,a%20recent%20United%20Nations%20study</ref>. پروژه‌های مرتبط با توسعه کشاورزی، بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی و همچنین برنامه‌های آبیاری از جمله اقدامات انجام‌شده بوده‌اند. بااین‌حال، به دلیل ناپایداری‌های سیاسی و اقتصادی، تأثیرات این برنامه‌ها به‌صورت یکپارچه در سراسر کشور مشاهده نمی‌شود. باوجود این تلاش‌ها، بسیاری از مناطق روستایی همچنان با مشکلات ساختاری مواجه هستند که نیاز به توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری دارند<ref>''Afghan authorities evict thousands of internally displaced people in Kabul amid growing humanitarian crisis | NRC''. (2024, August 13), Available for https://www.nrc.no/news/2024/june/afghan-evictions/ </ref>.
[[دولت افغانستان]] در طول دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای توسعه مناطق روستایی انجام داده است<ref>Karimi, A. (2015, March 20). Can cities save Afghanistan? ''Foreign Policy'', Available for https://foreignpolicy.com/2015/03/20/can-cities-save-afghanistan/#:~:text=The%20future%20of%20the%20world,a%20recent%20United%20Nations%20study</ref>. پروژه‌های مرتبط با توسعه کشاورزی، بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی و همچنین برنامه‌های آبیاری از جمله اقدامات انجام‌شده بوده‌اند. بااین‌حال، به دلیل ناپایداری‌های سیاسی و اقتصادی، تأثیرات این برنامه‌ها به‌صورت یکپارچه در سراسر کشور مشاهده نمی‌شود. باوجود این تلاش‌ها، بسیاری از مناطق روستایی همچنان با مشکلات ساختاری مواجه هستند که نیاز به توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری دارند<ref>''Afghan authorities evict thousands of internally displaced people in Kabul amid growing humanitarian crisis | NRC''. (2024, August 13), Available for https://www.nrc.no/news/2024/june/afghan-evictions/ </ref>.


==== چالش‌های شهرنشینی و پیش‌بینی‌های آینده ====
==== چالش‌های شهرنشینی و پیش‌بینی‌های آینده ====
خط ۱۳۵: خط ۱۳۴:


===== پیش‌بینی آماری نرخ شهرنشینی و الگوهای توزیع شهری - روستایی برای ۳۰ سال آینده =====
===== پیش‌بینی آماری نرخ شهرنشینی و الگوهای توزیع شهری - روستایی برای ۳۰ سال آینده =====
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، نرخ شهرنشینی در [[افغانستان]]  به حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خواهد رسید<ref>''Winds of Demographic Change in Afghanistan?'' (n.d.). PRB, Available for https://www.prb.org/resources/winds-of-demographic-change-in-afghanistan/</ref>. این افزایش با رشد بیشتر کلان‌شهرهایی همچون [[کابل]]، [[هرات]] و مزارشریف همراه خواهد بود، درحالی‌که شهرهای کوچک و میانی نیز شاهد افزایش جمعیت خواهند بود. در مقابل، مناطق روستایی به کاهش جمعیت خود ادامه خواهند داد. این تغییرات باعث خواهد شد تا چالش‌های جدیدی در مدیریت شهرنشینی و تأمین خدمات ایجاد خواهد نمود<ref>''CLIMATE CHANGE IMPACTS ON HEALTH AND LIVELIHOODS: AFGHANISTAN ASSESSMENT APRIL 2024''. (n.d.), available for https://www.climatecentre.org/wp-content/uploads/Climate-change-impacts-on-health-and-livelihoods-AFGHANISTAN-assessment_April-2021_.pdf</ref>.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، نرخ شهرنشینی در [[افغانستان]]  به حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خواهد رسید<ref>''Winds of Demographic Change in Afghanistan?'' (n.d.). PRB, Available for https://www.prb.org/resources/winds-of-demographic-change-in-afghanistan/</ref>. این افزایش با رشد بیشتر کلان‌شهرهایی همچون [[کابل]]، [[هرات]] و مزارشریف همراه خواهد بود، درحالی‌که شهرهای کوچک و میانی نیز شاهد افزایش [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] خواهند بود. در مقابل، مناطق روستایی به کاهش [[جمعیت افغانستان|جمعیت]] خود ادامه خواهند داد. این تغییرات باعث خواهد شد تا چالش‌های جدیدی در مدیریت شهرنشینی و تأمین خدمات ایجاد خواهد نمود<ref>''CLIMATE CHANGE IMPACTS ON HEALTH AND LIVELIHOODS: AFGHANISTAN ASSESSMENT APRIL 2024''. (n.d.), available for https://www.climatecentre.org/wp-content/uploads/Climate-change-impacts-on-health-and-livelihoods-AFGHANISTAN-assessment_April-2021_.pdf</ref>.
== نیز نگاه کنید به ==


[[جغرافیای انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیایی جمعیتی در چین]]؛ [[جغرافیای انسانی سودان]]؛ [[جغرافیای انسانی اردن]]؛ [[جغرافیای انسانی ژاپن]]؛ [[جغرافیای انسانی کانادا]]؛ [[جغرافیای انسانی کوبا]]؛ [[جغرافیای انسانی لبنان]]؛ [[جغرافیای انسانی تونس]]؛ [[جغرافیای انسانی مصر]]؛ [[جغرافیای انسانی ساحل عاج]]؛ [[جغرافیای انسانی مالی]]؛ [[جغرافیای انسانی تایلند]]؛ [[جغرافیای انسانی آرژانتین]]؛ [[جغرافیای انسانی فرانسه]]؛ [[جغرافیای انسانی اسپانیا]]؛ [[جغرافیای انسانی اوکراین]]؛ [[جغرافیای انسانی سوریه]]؛ [[جغرافیای انسانی قطر]]؛ [[جغرافیای انسانی امارات متحده عربی]]؛ [[جغرافیای انسانی اتیوپی]]؛ [[جغرافیای انسانی سیرالئون]]؛ [[جغرافیایی انسانی سنگال]]؛ [[جغرافیای انسانی زیمبابوه]]؛ [[جغرافیای انسانی گرجستان]]؛ [[جغرافیای انسانی تاجیکستان]]؛ [[جغرافیای انسانی قزاقستان]]؛ [[جغرافیای انسانی بنگلادش]]؛ [[جغرافیای انسانی پاکستان]]؛ [[جغرافیای انسانی یمن]]؛ [[جغرافیای انسانی عراق]]


== نیز نگاه کنید به ==
[[جغرافیای انسانی اتیوپی]]؛ [[جغرافیای انسانی اردن]]؛ [[جغرافیای انسانی اسپانیا]]؛ [[جغرافیای انسانی امارات متحده عربی]]؛ [[جغرافیای انسانی اوکراین]]؛ [[جغرافیای انسانی آرژانتین]]؛ [[جغرافیای انسانی بنگلادش]]؛ [[جغرافیای انسانی تاجیکستان]]؛ [[جغرافیای انسانی تایلند|جغرافیای انسانی تایلند؛]] [[جغرافیای انسانی تونس]]؛ [[جغرافیای انسانی چین]]؛ [[جغرافیای انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیای انسانی زیمبابوه]]؛ [[جغرافیای انسانی ژاپن]]؛ [[جغرافیای انسانی ساحل عاج]]؛ [[جغرافیای انسانی سریلانکا]]؛ [[جغرافیای انسانی سنگال]]؛ [[جغرافیای انسانی سودان]]؛ [[جغرافیای انسانی سوریه]]؛ [[جغرافیای انسانی سیرالئون|جغرافیای انسانی سیرالئون؛]] [[جغرافیای انسانی فرانسه]]؛ [[جغرافیای انسانی قزاقستان]]؛ [[جغرافیای انسانی قطر]]؛ [[جغرافیای انسانی کانادا]]؛ [[جغرافیای انسانی کوبا]]؛ [[جغرافیای انسانی گرجستان]]؛ [[جغرافیای انسانی لبنان]]؛ [[جغرافیای انسانی مالی]]؛ [[جغرافیای انسانی مصر]].
== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==
<references />
<references />
خط ۱۴۷: خط ۱۴۴:
== نویسنده مقاله ==
== نویسنده مقاله ==
نرگس شکوری
نرگس شکوری
[[index.php?title=رده:جغرافیای انسانی]]
[[رده:جغرافیای انسانی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۶

مردم افغانستان، قابل بازیابی از https://rossaprimavera.ru/news/3c59644d

جمعیت افغانستان در طول دهه‌های گذشته تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله جنگ، مهاجرت، و تغییرات اقتصادی دچار نوسانات زیادی شده است. بر اساس آخرین آمارهای سال 2024، جمعیت افغانستان حدود 43 میلیون نفر برآورد می‌شود که نشان‌دهنده تغییرات چشمگیری در مقایسه با دهه‌های گذشته است[۱][۲].

اهمیت مطالعه روندهای جمعیتی: بررسی و تحلیل روندهای جمعیتی برای سیاست‌گذاری در حوزه‌های مختلف مانند بهداشت، آموزش، شهرنشینی و مهاجرت اهمیت بسیاری دارد. پویایی‌های جمعیتی افغانستان نه تنها بر مدیریت داخلی کشور بلکه بر روابط و سیاست‌های منطقه‌ای نیز تأثیرگذار است.

ساختار هرم جمعیتی

هرم جمعیتی افغانستان در سال ۲۰۲۴ به طور قابل‌توجهی نشان‌دهنده جوانی جمعیت است. داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از جمعیت زیر ۳۰ سال سن دارند[۳]. این جوانی جمعیت نتیجه نرخ بالای باروری در دهه‌های گذشته و کاهش مرگ‌ومیر در سنین پایین است.

هرم جمعیتی افغانستان، قابل بازیابی از https://www.populationpyramid.net/de/afghanistan/2024/

تحلیل ساختار سنی

هرم سنی افغانستان طی دهه‌های گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است[۴]. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، نرخ باروری بسیار بالابود که در سال‌های اخیر کاهش‌یافته است[۵]. این تغییرات ناشی از کاهش باروری، بهبود در شاخص‌های بهداشتی و تأثیرات مهاجرت است.  مقالات علمی نشان می‌دهند که این تغییرات به‌ویژه در پی کاهش باروری و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی مشاهده می‌شود[۶].

نسبت جنسیتی و توزیع سنی

نسبت جنسیتی در افغانستان در سال ۲۰۲۴ تقریباً متوازن است، با نسبت تقریبی ۱.۰۳ مرد به ۱ زن[۷]. بااین‌حال، نسبت جنسیتی در گروه‌های سنی مختلف به دلیل مهاجرت و مرگ‌ومیر نوساناتی دارد. در دهه‌های گذشته، به‌ویژه در سال‌های جنگ داخلی، نسبت مردان به زنان بالاتر بود، اما با بهبود شرایط اقتصادی، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است[۸].

مقایسه داده‌های ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که نسبت جنسیتی به‌ازای هر ۱۰۶ مرد، ۱۰۰ زن بود[۹]. این نسبت در گروه‌های سنی جوان‌تر به ۱۰۸ مرد به ۱۰۰ زن افزایش‌یافته بود. در سال ۲۰۲۴، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است[۱۰].

پیش‌بینی‌های آینده

پیش‌بینی‌های جمعیتی نشان می‌دهد که جمعیت افغانستان تا سال ۲۰۵۴ به حدود ۵۵ میلیون نفر خواهد رسید[۱۱]. تغییرات پیش‌بینی‌شده شامل کاهش سهم جمعیت جوان و افزایش سهم جمعیت میانسال و سالمند است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که نرخ باروری به حدود ۳.۲ فرزند به‌ازای هر زن تا سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت[۱۲]. مطالعات اخیر همچنین بر چالش‌های مرتبط با پیرشدن جمعیت و کاهش نیروی کار جوان تأکید کرده‌اند[۱۳].

سالمند افغانستانی، اثر الکساندر یاکولف (1918)، https://rossaprimavera.ru/news/31c0b937

پیامدها و چالش‌ها

پدیده سالخوردگی جمعیت که به‌تدریج در افغانستان نیز آغاز می‌شود، می‌تواند فشار زیادی بر دستگاه‌های بهداشتی و اجتماعی کشور وارد کند[۱۳]. کاهش نیروی کار جوان نیز ممکن است بر رشد اقتصادی تأثیرگذار باشد. دولت افغانستان نیازمند سیاست‌های جمعیتی و اقتصادی هوشمندانه‌ای است که به بهبود وضعیت بهداشتی و تأمین اجتماعی توجه ویژه داشته باشد[۱۴].

ویژگی های جمعیتی

باروری و زادوولد

نرخ باروری کل (TFR) در افغانستان طی سه دهه گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۹۰، این نرخ حدود ۶.۶ فرزند به‌ازای هر زن بود[۵]، اما تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۴ فرزند کاهش‌یافته است[۱۵]. این کاهش به عواملی چون افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی، بهبود سطح آموزش زنان، و تغییرات اجتماعی نسبت داده می‌شود.

تحلیل روند نرخ باروری کل (TFR)

کاهش نرخ باروری در افغانستان در درجه اول به‌خاطر افزایش سطح تحصیلات زنان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشت باروری است. آموزش زنان به‌ویژه در مناطق شهری، منجر به تأخیر در ازدواج و کاهش تعداد فرزندان شده است . همچنین، برنامه‌های بهداشتی متمرکز بر بهبود دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری و بهداشت باروری تأثیر بسزایی در این کاهش داشته‌اند[۱۶].

بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ باروری

  • آموزش زنان: افزایش سطح تحصیلات زنان منجر به کاهش نرخ باروری در بسیاری از مناطق افغانستان شده است[۱۷].
  • دسترسی به خدمات بهداشت باروری: برنامه‌های بهداشتی و افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری نقش مهمی در کاهش نرخ باروری داشته‌اند[۱۸].
  • تغییرات اجتماعی: تغییر در الگوهای ازدواج و افزایش اشتغال زنان نیز تأثیرگذار بوده است [۱۹].

مقایسه الگوهای باروری در مناطق مختلف

شفاخانه افغان جاپان، قابل بازیابی ازhttps://tolonews.com/fa/health/

الگوهای باروری در افغانستان به‌شدت متنوع است. در مناطق روستایی، نرخ باروری بالاتر است و حدود ۵ فرزند به‌ازای هر زن برآورد می‌شود. این تفاوت‌های منطقه‌ای به دلیل اختلاف در دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزش، و فرصت‌های شغلی است[۲۰].

مرگ‌ومیر و امید به زندگی

بررسی تغییرات نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان

نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان در افغانستان طی دهه‌های اخیر بهبودیافته است[۲۱]. نرخ مرگ‌ومیر نوزادان که در دهه ۱۹۹۰ حدود ۱۶۵ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده بود، در سال ۲۰۲۴ به حدود ۵۷ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده کاهش‌یافته است[۲۲]. این بهبود به دلیل افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و برنامه‌های واکسیناسیون گسترده است.

تحلیل امید به زندگی و تغییرات آن در دهه‌های مختلف

امید به زندگی در افغانستان در دهه‌های اخیر به‌تدریج افزایش‌یافته است. از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی به ۶۲ سال برای مردان و ۶۵ سال برای زنان در سال ۲۰۲۴ رسیده است [۲۳]. بهبود شرایط بهداشتی، کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی از عوامل اصلی این بهبود هستند.

مبارزه عمومی با بیماری فلج اطفال ( واکسیناسیون در افغانستان )، قابل بازیابی از https://tolonews.com/fa/health
بررسی عوامل مؤثر بر بهبود شاخص‌های بهداشتی و سلامت
  • افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی: توسعه مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی، به بهبود شاخص‌های سلامت منجر شده است[۲۴].
  • برنامه‌های واکسیناسیون: برنامه‌های گسترده واکسیناسیون کودکان و مادران موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی شده است[۲۵].
  • آموزش‌های بهداشتی: ارتقای سطح آموزش‌های بهداشتی و افزایش آگاهی عمومی نسبت به بهداشت و تغذیه از عوامل مؤثر در بهبود سلامت عمومی بوده است[۲۶].

رشد جمعیت

تحلیل نرخ رشد طبیعی جمعیت در ۵۰ سال گذشته

افزایش مهاجرت داخلی در افغانستان، قابل بازیابی از https://www.mei.edu/publications/

نرخ رشد طبیعی جمعیت افغانستان در پنجاه سال گذشته نوسانات قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۸۰، افغانستان با بحران‌های جدی سیاسی و نظامی مواجه بود که تأثیر عمیقی بر ساختار جمعیتی کشور گذاشت. جنگ‌های داخلی و ناآرامی‌های گسترده باعث شد که نرخ رشد جمعیت به‌شدت کاهش یابد[۲۷]. در این دوره، نرخ رشد جمعیت به دلیل مهاجرت‌های گسترده به کشورهای همسایه و کاهش زادوولد، به طور موقت کاهش یافت.

در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، به دنبال پایان برخی درگیری‌ها و بازگشت پناه‌جویان به کشور، نرخ رشد جمعیت به طور موقت افزایش یافت[۲۸]. بهبود نسبی در شرایط امنیتی و اقتصادی، همراه با افزایش زادوولد و بازگشت پناه‌جویان، به رشد جمعیت کمک کرد.[۲۹] در سال ۲۰۱۴، نرخ رشد طبیعی جمعیت افغانستان به حدود ۲.۳ درصد رسید[۳۰]. بااین‌حال، در سال ۲۰۲۴، این نرخ به حدود ۱.۹ درصد کاهش‌یافته است. این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش نرخ باروری و بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی، افزایش شهرنشینی، و تغییرات اجتماعی در کشور است .

بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ رشد

عوامل مختلفی بر تغییرات نرخ رشد جمعیت در افغانستان تأثیرگذار بوده‌اند. کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی از جمله این عوامل هستند[۳۱]. در سال‌های اخیر، برنامه‌های بهداشتی و آموزش‌های عمومی به‌ویژه در مناطق شهری، به کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی کمک کرده‌اند. بهبود شرایط بهداشتی، از جمله افزایش دسترسی به واکسیناسیون و خدمات بهداشت باروری، تأثیر عمده‌ای در کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی داشته است[۳۲].

برنامه های یونیسف برای حمایت از مادران و نوزادان در افغانستان، قابل بازیابی از https://www.unicef.org/afghanistan/stories/healthcare-anytime-anywhere

علاوه بر این، افزایش شهرنشینی و تغییرات اجتماعی نیز بر نرخ رشد جمعیت تأثیر گذاشته‌اند. افزایش سطح تحصیلات زنان و دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری، به کاهش نرخ باروری کمک کرده و به دنبال آن، نرخ رشد جمعیت کاهش‌یافته است. تغییرات فرهنگی و اجتماعی، از جمله تغییر در الگوهای ازدواج و نقش زنان در بازار کار، به کاهش نرخ باروری و در نتیجه کاهش نرخ رشد جمعیت کمک کرده اند[۳۳].

مقایسه نرخ رشد با کشورهای منطقه و جهان

مقایسه نرخ رشد جمعیت افغانستان با کشورهای منطقه و جهانی نشان می‌دهد که افغانستان هنوز یکی از بالاترین نرخ‌های رشد جمعیت را در منطقه دارد[۳۴]. بسیاری از کشورهای همسایه، از جمله ایران و پاکستان، کاهش‌های قابل‌توجهی در نرخ رشد جمعیت تجربه کرده‌اند. درحالی‌که افغانستان باوجود کاهش نرخ رشد، همچنان دارای نرخ رشد بالاتری است. این تفاوت به دلیل ساختار جمعیتی جوان افغانستان و تأخیر در انتقال جمعیتی است. ساختار سنی جوان و نرخ بالای باروری در مناطق روستایی به طور نسبی به افزایش نرخ رشد جمعیت کمک کرده است[۳۵].

تأثیر مهاجرت بر رشد جمعیت

مهاجرت، به‌ویژه مهاجرت‌های بین‌المللی، تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار جمعیتی و نرخ رشد جمعیت افغانستان داشته است. میلیون‌ها افغان به دلیل جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی و ناپایداری‌های امنیتی به کشورهای همسایه و دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند[۳۶]. این مهاجرت‌ها به کاهش نرخ باروری و نیروی کار فعال در کشور منجر شده است. از سوی دیگر، بازگشت پناهندگان به کشور، در دوره‌های مختلف، به تغییرات سریع در نرخ رشد جمعیت انجامیده است. سیاست‌های مهاجرتی دولت افغانستان، از جمله برنامه‌های حمایت از مهاجران بازگشتی و تلاش‌های برای مدیریت مهاجرت داخلی، به تغییرات جمعیتی کشور تأثیر گذاشته است[۳۷].

پراکندگی جمعیت

توزیع فضایی و تراکم جمعیت در افغانستان

بهبود روش های آبیاری در افغانستان، قابل بازیابی ازhttps://www.worldbank.org/en/n-kabul-province

پراکندگی جمعیت افغانستان به‌شدت نامتوازن است و عوامل جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در این توزیع نامتعادل دارند[۳۸]. مناطق شهری مانند کابل، هرات، و مزارشریف تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۴ تراکم جمعیت در کابل به ۴۰۰۰ نفر در هر کیلومترمربع رسیده است. در مقابل، مناطق کوهستانی و روستایی مانند بدخشان، همچنان کم‌جمعیت هستند و تراکم جمعیتی در این مناطق کمتر از ۲۰ نفر در هر کیلومترمربع گزارش شده است[۳۹].

توزیع جمعیت در افغانستان از نظر جغرافیایی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل محیطی است. مناطقی که دارای دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی هستند، همچنان جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. در مقابل، مناطق خشک و کوهستانی با کمبود منابع طبیعی و زیرساخت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری دارند و بسیاری از ساکنان آن مناطق در جستجوی فرصت‌های اقتصادی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند[۴۰].

روند تغییرات توزیع جمعیت در ۵۰ سال گذشته

طی پنجاه سال گذشته، مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها روندی مداوم و پرشتاب بوده است. درحالی‌که در دهه ۱۹۸۰ تنها ۱۵ درصد جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی می‌کردند، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰ درصد رسیده است[۴۱]. این افزایش ناشی از عواملی مانند جستجوی فرصت‌های اقتصادی، فرار از ناآرامی‌های امنیتی و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی در مناطق شهری بوده است.

دالان واخان طول 350 کیلومتر در منطقه بدخشان، محل اتصال سه رشته کوه بزرگ جهان( هندوکش، قراقورم و پامیر و هم مرز با پاکستان، چین و تاجیکستان )، قابل بازیابی از https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf

همچنین، جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در چند دهه گذشته نیز نقش مهمی در تغییر توزیع جمعیت افغانستان داشته‌اند. بسیاری از مردم از مناطق ناامن به شهرهای بزرگ و مناطق نسبتاً امن مهاجرت کرده‌اند[۴۲]. این مهاجرت‌ها ساختار جمعیتی کشور را به‌شدت تغییر داده است و تراکم جمعیت در شهرها به طور پیوسته افزایش‌یافته است.

عوامل جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر توزیع جمعیت

عوامل جغرافیایی مانند دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین الگوی توزیع جمعیت افغانستان بوده‌اند. مناطق دارای زمین‌های حاصلخیز و آب کافی، جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند[۴۳]. در مقابل، مناطق کوهستانی و خشک، به دلیل کمبود منابع، کمتر موردتوجه جمعیت قرار گرفته‌اند.

عوامل اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر تمرکز جمعیت در مناطق شهری داشته‌اند[۴۴]. به‌ویژه، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها، سرمایه‌گذاری‌های عمومی در زیرساخت‌ها، و دسترسی به بازار کار، به افزایش جمعیت شهری منجر شده است. تمرکز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در شهرها و عدم توسعه مناسب زیرساخت‌ها در مناطق روستایی، عامل اصلی افزایش مهاجرت به شهرها بوده است .

مهاجرت‌های داخلی و اثرات آن بر توزیع جمعیت

مهاجرت‌های داخلی از مناطق روستایی به شهرها یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در توزیع جمعیت افغانستان است. این مهاجرت‌ها به‌ویژه در دهه‌های اخیر شدت گرفته و تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار جمعیتی کشور داشته است[۴۵]. افراد جوان و خانواده‌ها به دنبال دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی و فرصت‌های اقتصادی بیشتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.

این مهاجرت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری و کاهش جمعیت در مناطق روستایی شده است. به‌ویژه، [۴۶]شهرهایی مانند کابل، هرات و مزارشریف شاهد افزایش شدید جمعیت بوده‌اند. این افزایش جمعیت چالش‌هایی مانند کمبود مسکن، ترافیک سنگین و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است.

پیش‌بینی توزیع جمعیت در آینده

بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، روند مهاجرت داخلی در افغانستان ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی کنند[۴۷]. این تغییرات به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند کابل و هرات، با افزایش تراکم جمعیت و رشد اقتصادی همراه خواهد بود[۴۸].

در مقابل، مناطق روستایی که از نظر اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند، شاهد کاهش جمعیت خواهند بود. این کاهش جمعیت ممکن است به چالش‌های بیشتری برای تأمین مواد غذایی و منابع طبیعی در این مناطق منجر شود[۴۹].

شهرنشینی و روستانشینی

روند شهرنشینی و رشد شهرها

تحلیل آماری روند شهرنشینی در ۵۰ سال گذشته

شهرنشینی در افغانستان طی پنجاه سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۷۰، تنها حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری سکونت داشتند، اما با گذشت زمان و تا سال ۲۰۲۴ این رقم به حدود ۳۰ درصد رسیده است[۵۰]. این تغییر عمدتاً به دلیل مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها، تغییرات اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر در مناطق شهری رخ‌داده است. رشد سریع شهرنشینی در افغانستان ، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، به تغییرات چشمگیری در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی منجر شده است[۵۱].

کابل 2024، قابل بازیابی از https://twitter.com/VisitAFG/status/1759981279339041203
بررسی الگوهای رشد کلان‌شهرها و شهرهای میانی

کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف به‌عنوان کانون‌های اصلی رشد جمعیتی در افغانستان محسوب می‌شوند[۵۲]. کابل، به‌ویژه به‌عنوان پایتخت کشور، با افزایش جمعیت بسیار بالایی مواجه بوده و یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه به شمار می‌رود[۵۲]. در سال ۲۰۲۴، جمعیت کابل به حدی رسیده که زیرساخت‌های آن با چالش‌های فراوانی مواجه شده‌اند. شهرهای میانی همچون قندهار و جلال‌آباد نیز رشد جمعیتی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند، اگرچه سرعت رشد آن‌ها نسبت به کلان‌شهرهای بزرگ کمتر بوده است[۵۳]. این رشد شهرها علاوه بر عوامل جمعیتی، تحت‌تأثیر توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به منابع اقتصادی و خدماتی قرار گرفته است.

تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش شهرنشینی

گسترش شهرنشینی در افغانستان به عوامل متعددی وابسته است. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و راه‌های ارتباطی، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها و تمرکز خدمات بهداشتی و آموزشی در مراکز شهری از جمله دلایل مهم این پدیده هستند. علاوه بر این، ناامنی‌های داخلی و جنگ‌های مستمر در مناطق روستایی نیز از عوامل کلیدی مهاجرت روستاییان به شهرها بوده است. در نتیجه، شهرنشینی به‌عنوان یک راه‌حل برای فرار از ناامنی و دستیابی به فرصت‌های بهتر در نظر گرفته می‌شود[۵۴].

تحولات جمعیت روستایی

تحلیل تغییرات جمعیت روستایی و علل آن

جمعیت روستایی افغانستان در دهه‌های اخیر روندی کاهشی را تجربه کرده است. درحالی‌که در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۰ درصد از جمعیت کشور هنوز در مناطق روستایی سکونت دارند، این رقم در مقایسه با گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است[۵۵]. مهاجرت گسترده به شهرها به دلیل مشکلات اقتصادی، بیکاری و خشکسالی از جمله عوامل اصلی این کاهش بوده‌اند[۵۶]. افزایش نرخ شهرنشینی و مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه از مناطق روستایی به شهرها، تأثیرات گسترده‌ای بر کاهش جمعیت روستایی داشته است[۵۷].

بررسی چالش‌های جمعیتی مناطق روستایی

جمعیت روستایی افغانستان با مشکلات فراوانی روبرو است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاهش نیروی کار، افزایش فقر و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی اشاره کرد. این چالش‌ها باعث شده تا بسیاری از جوانان و خانواده‌ها به دنبال فرصت‌های بهتر زندگی به شهرها مهاجرت کنند. درعین‌حال، جمعیت سالمندان و افراد آسیب‌پذیر در روستاها باقی‌مانده و این موضوع به کاهش توان تولیدی مناطق روستایی و افزایش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر شده است[۵۸].

تحلیل سیاست‌های توسعه روستایی و تأثیر آن‌ها بر جمعیت

دولت افغانستان در طول دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای توسعه مناطق روستایی انجام داده است[۵۹]. پروژه‌های مرتبط با توسعه کشاورزی، بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی و همچنین برنامه‌های آبیاری از جمله اقدامات انجام‌شده بوده‌اند. بااین‌حال، به دلیل ناپایداری‌های سیاسی و اقتصادی، تأثیرات این برنامه‌ها به‌صورت یکپارچه در سراسر کشور مشاهده نمی‌شود. باوجود این تلاش‌ها، بسیاری از مناطق روستایی همچنان با مشکلات ساختاری مواجه هستند که نیاز به توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری دارند[۶۰].

چالش‌های شهرنشینی و پیش‌بینی‌های آینده

بررسی چالش‌های شهرنشینی (مانند حاشیه‌نشینی) و تأثیرات آن بر ساختار جمعیتی
حاشیه نشینی در افغانستان، قابل بازیابی از https://disasterphilanthropy.org/disasters/afghanistan-humanitarian-crisis/

یکی از چالش‌های مهم شهرنشینی در افغانستان، پدیده حاشیه‌نشینی است. بسیاری از مهاجرانی که از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت کرده‌اند، به دلیل کمبود مسکن و زیرساخت‌های کافی، مجبور به زندگی در مناطق حاشیه‌ای و غیررسمی شده‌اند[۶۱]. این مناطق اغلب فاقد خدمات اساسی همچون آب آشامیدنی، بهداشت و آموزش هستند و در نتیجه، مشکلات اجتماعی نظیر فقر، بیکاری و افزایش جرایم در این نواحی رایج است[۶۲].

پیش‌بینی آماری نرخ شهرنشینی و الگوهای توزیع شهری - روستایی برای ۳۰ سال آینده

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، نرخ شهرنشینی در افغانستان به حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خواهد رسید[۶۳]. این افزایش با رشد بیشتر کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف همراه خواهد بود، درحالی‌که شهرهای کوچک و میانی نیز شاهد افزایش جمعیت خواهند بود. در مقابل، مناطق روستایی به کاهش جمعیت خود ادامه خواهند داد. این تغییرات باعث خواهد شد تا چالش‌های جدیدی در مدیریت شهرنشینی و تأمین خدمات ایجاد خواهد نمود[۶۴].

نیز نگاه کنید به

جغرافیای انسانی روسیه؛ جغرافیایی جمعیتی در چین؛ جغرافیای انسانی سودان؛ جغرافیای انسانی اردن؛ جغرافیای انسانی ژاپن؛ جغرافیای انسانی کانادا؛ جغرافیای انسانی کوبا؛ جغرافیای انسانی لبنان؛ جغرافیای انسانی تونس؛ جغرافیای انسانی مصر؛ جغرافیای انسانی ساحل عاج؛ جغرافیای انسانی مالی؛ جغرافیای انسانی تایلند؛ جغرافیای انسانی آرژانتین؛ جغرافیای انسانی فرانسه؛ جغرافیای انسانی اسپانیا؛ جغرافیای انسانی اوکراین؛ جغرافیای انسانی سوریه؛ جغرافیای انسانی قطر؛ جغرافیای انسانی امارات متحده عربی؛ جغرافیای انسانی اتیوپی؛ جغرافیای انسانی سیرالئون؛ جغرافیایی انسانی سنگال؛ جغرافیای انسانی زیمبابوه؛ جغرافیای انسانی گرجستان؛ جغرافیای انسانی تاجیکستان؛ جغرافیای انسانی قزاقستان؛ جغرافیای انسانی بنگلادش؛ جغرافیای انسانی پاکستان؛ جغرافیای انسانی یمن؛ جغرافیای انسانی عراق

کتابشناسی

  1. ↑ Afghanistan Population 2024 (Live). (n.d.)T Available for https://worldpopulationreview.com/countries/afghanistan
  2. ↑ اداره سرشماری ملی افغانستان، قابل بازیابی از https://aop.gov.af/dr/news_details/1074
  3. ↑ Afghanistan: Snapshot of population movements (January - August 2024) September 2024. (2024, September 19). OCHA, Available for https://www.unocha.org/publications/report/afghanistan/afghanistan-snapshot-population-movements-january-august-2024-september-2024
  4. ↑ Population Pyramids of the World from 1950 to 2100. (n.d.). PopulationPyramid.net, Available for https://www.populationpyramid.net/afghanistan/2024/
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Afghanistan: fertility rate 1925-2020. (n.d.). Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/1069184/fertility-rate-afghanistan-historical/
  6. ↑ Afghanistan. (n.d.). Health Systems. World Health Organization - Regional Office for the Eastern Mediterranean, Available for https://www.emro.who.int/afg/programmes/health-system-strengthening.html#:~:text=Afghanistan
  7. ↑ Afghanistan, September 2024 Monthly Forecast: Security Council Report. (2024). Securitycouncilreport.org, Available for https://www.securitycouncilreport.org/monthly-forecast/2024-09/afghanistan-26.php
  8. ↑ eng, C., Yolchi, J., & Ghafoori, N. (2024). Afghanistan: the economic impact of armed conflict. Conflict Studies Quarterly, 4748, 32–57, https://doi.org/10.24193/csq.48.3
  9. ↑ Statistical Yearbook for Asia and the Pacific 2014. (2014), Available for https://www.unescap.org/sites/default/files/Afghanistan_8.pdf
  10. ↑ Digital 2024: Afghanistan — DataReportal – Global Digital Insights. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital Insights. DataReportal – Global Digital Insights, Available for https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan#:~:text=The%20population%20of%20Afghanistan%20stood
  11. ↑ opulation of Afghanistan 1950-2024 & future projections. (n.d.). database.earth, Available for https://database.earth/population/afghanistan
  12. ↑ Afghanistan | Demographic Changes. (2023). Population-Trends-Asiapacific.org. G, Available for https://www.population-trends-asiapacific.org/data/AFG
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Ehsan, K. (2023, March 23). Poverty and old age: The struggle of Afghanistan’s senior citizens | KabulNow, Available for https://kabulnow.com/2023/03/poverty-and-old-age-the-struggle-of-afghanistans-senior-citizens/#:~:text=The%20lack%20of%20elderly%20care
  14. ↑ 2021). Nypi.re.kr, Available for https://www.nypi.re.kr/atchfile/downloadAtchfile.do?vchkcode=2uYkQdG1VF7O
  15. ↑ Fertility rate, total (births per woman) - Afghanistan | Data. (n.d.). Data.worldbank.org, Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=AF
  16. ↑ Haqbin, S., & Khan, A. A. (2023). A Bayesian Prediction for the Total Fertility Rate of Afghanistan using the Auto-Regressive Integrated, Available for https://www.researchgate.net/publication/376714233_A_Bayesian_Prediction_for_the_Total_Fertility_Rate_of_Afghanistan_using_the_Auto-Regressive_Integrated_Moving_Average_ARIMA_Model
  17. ↑ Ghahfarokhi, M. S. (2024). Investigating the relationship between spousal violence against women and total fertility rate in Afghanistan. BMC Public Health, 24(1), https://doi.org/10.1186/s12889-024-18944-6
  18. ↑ Women and girls’ health and human rights in Afghanistan. (2024, March 19). LSE Department of International Relations. girls-health, Available for https://blogs.lse.ac.uk/internationalrelations/2024/03/19/women-girls-health-human-rights-afghanistan/
  19. ↑ Provinces of Kabul Fertility and Nuptiality. (n.d.). Retrieved September 21, 2024, from, Available for https://afghanistan.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20SDES%20Mono%20Fertility%20Nuptiality%2029%20May%20LQ%20%281%29.pdf
  20. ↑ TRADING ECONOMICS. (n.d.-a). Afghanistan - Fertility Rate, Total (births Per Woman) - 2024 Data  2025 Forecast 1960-2022 Historical, Available for https://tradingeconomics.com/afghanistan/fertility-rate-total-births-per-woman-wb-data.html
  21. ↑ Afghanistan - Life Expectancy At Birth, Total (years) - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2022 Historical. (2024), Available for https://tradingeconomics.com/afghanistan/life-expectancy-at-birth-total-years-wb-data.html
  22. ↑ Mortality rate, infant (per 1,000 live births) - Afghanistan | Data. (n.d.). Data.worldbank.org, Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN?locations=AF
  23. ↑ Afghanistan Demographics 2024 (Population, age, sex, trends) - Worldometer. (n.d.), Available for https://www.worldometers.info/demographics/afghanistan-demographics/
  24. ↑ Afghanistan Health Research Conference 2024: Enhancing Health through Understanding Quality of Life and Sleep Disturbances – Afghanistan Center for Epidemiological Studies. (2024, February 7). Aces-Af.org, Available for https://aces-af.org/blog/index.php/2024/02/07/afghanistan-health-research-conference-2024-enhancing-health-through-understanding-quality-of-life-and-sleep-disturbances/++‌
  25. ↑ South Asia: female life expectancy by country 2024 | Statista. (2024). Statista; Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/615826/female-life-expectancy-in-south-asia-2016-by-country/
  26. ↑ Afghanistan - Health indicators - Humanitarian data exchange. (n.d.), Available for https://data.humdata.org/dataset/who-data-for-afg?
  27. ↑ Valente, M., Alessandro Lamberti-Castronuovo, Bocchini, F., Shafiq, Y., Trentin, M., Michela Paschetto, Ghulam Ali Bahdori, Jan Agha Khadem, Mirza Sayed Nadeem, Mohammand Hanif Patmal, Mohammad Tawoos Alizai, Barone-Adesi, F., Miccio, R., & Luca Ragazzoni. (2024). Access to care in Afghanistan after august 2021: a cross-sectional study exploring Afghans’ perspectives in 10 provinces. Conflict and Health, 18(1), https://doi.org/10.1186/s13031-024-00594-5
  28. ↑ Population growth in Afghanistan. (n.d.). Worlddata.info, available for https://www.worlddata.info/asia/afghanistan/populationgrowth.php
  29. ↑ Afghanistan - Demographic trends. (n.d.). Encyclopedia Britannica. ‌
  30. ↑ UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014). Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities, Available for https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf
  31. ↑ Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE. In AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE, Available for https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf
  32. ↑ Afghanistan - population growth from 2012 to 2022. (n.d.). Statista, Available for https://www.statista.com/statistics/262008/population-growth-in-afghanistan/
  33. ↑ NDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014b). Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities, Available for https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf
  34. ↑ Afghanistan population (2024) - Worldometer. (n.d.), Available for https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/
  35. ↑ Digital 2024: Afghanistan. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital Insights, Available for https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan
  36. ↑ Afghanistan net migration rate 1950-2024. (n.d.). MacroTrends, Available for https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/AFG/afghanistan/net-migration
  37. ↑ Annual Results Report 2023 Afghanistan. (2024), available for https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf
  38. ↑ Spatial distribution of average monthly precipitation across Afghanistan. (n.d.). ResearchGate, Available for https://www.researchgate.net/figure/Spatial-distribution-of-average-monthly-precipitation-across-Afghanistan_fig3_356162761
  39. ↑ Afghanistan population (2024) - Worldometer. (n.d.-b), Available for https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=The%20population%20density%20in%20Afghanistan,(11%2C320%2C521%20people%20in%202024).
  40. ↑ Country Guidance. (2024), Available for https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/2024-05/2024_CG_AFG_Final.pdf
  41. ↑ Afghanistan: conflict and displacement 1978 to 2001 – Forced , Available for https://www.fmreview.org/ruiz/
  42. ↑ azayery, L. & University of Oxford. (2002). The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study. In International Migration (p. 232) [Journal-article]. Blackwell Publishers Ltd, Available for https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf
  43. ↑ LibGuides: Afghanistan COI Repository: Availability of and access to water. (n.d.), Available for https://asylos.libguides.com/c.php?g=708887&p=5113105
  44. ↑ Matamis, J. (2024). Charting Afghanistan’s Economic future: Recommendations for reform. Stimson Center, Available for https://www.stimson.org/2024/charting-afghanistans-economic-future-recommendations-for-reform/
  45. ↑ Administrator, W. (2021, October 18). The impact of the Afghanistan crisis on migration: Increasingly securitized borders will only make migration riskier and more dangerous. Mixed Migration Centre, Available for https://mixedmigration.org/the-impact-of-the-afghanistan-crisis-on-migration/
  46. ↑ UNHCR. (2023, July 18). Afghanistan Refugee Crisis Explained. Www.unrefugees.org.[۱]
  47. ↑ Canberra, A. E.-. (2022, June 17). Afghanistan's Challenges to Combat Desertification and Drought - EMBASSY OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF AFGHANISTAN CANBERRA - AUSTRALIA, Available for https://www.afghanembassy.au/news/afghanistan-s-challenges-to-combat-desertification-and-drought.html
  48. ↑ LIMATE CHANGE DRIVES MIGRATION IN CONFLICT-RIDDEN AFGHANISTAN. (2020), Available for https://actionaid.org/sites/default/files/publications/Climate%20change%20induced%20migration%20in%20Afghanistan%20Final_0.pdf
  49. ↑ IIED. (2024). Urban; Policy and planning. IIED Briefing, Available for https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/2024-02/22261iied.pdf
  50. ↑ Afghanistan Population (2024) - Worldometer. (2024). Worldometers.info, Available for https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=26.5%20%25%20of%20the%20population%20is
  51. ↑ Annual Results Report 2023 Afghanistan. (2024), Available for https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf
  52. ↑ ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ Urbanization in Afghanistan: Building inclusive & sustainable cities. (n.d.), Available for https://unhabitat.org/afghanistan
  53. ↑ برگرفته از https://www.bakhtarnews.af/en/urban-development-ministry-announces-plans-for-new-city-in-jalalabad-to-address-growing-population-2/
  54. ↑ UNHCR/Oxygen Empire Media Production. (2024). AFGHANISTAN Protection Analysis Update Update on protracted-crisis and climate-related protection risks trends, Available for https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/
  55. ↑ Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024c). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE, Available for https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf
  56. ↑ Afghanistan. (n.d.). IFAD, Available for https://www.ifad.org/en/web/operations/w/country/afghanistan
  57. ↑ Khan, H. (2024, July 15). Charting Afghanistan’s Economic Future: Recommendations for Reform. South Asian Voices, Available for https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/
  58. ↑ BTI 2024 Afghanistan Country Report. (n.d.). BTI 2024, Available for https://bti-project.org/en/reports/country-report/AFG
  59. ↑ Karimi, A. (2015, March 20). Can cities save Afghanistan? Foreign Policy, Available for https://foreignpolicy.com/2015/03/20/can-cities-save-afghanistan/#:~:text=The%20future%20of%20the%20world,a%20recent%20United%20Nations%20study
  60. ↑ Afghan authorities evict thousands of internally displaced people in Kabul amid growing humanitarian crisis | NRC. (2024, August 13), Available for https://www.nrc.no/news/2024/june/afghan-evictions/
  61. ↑ Taliban evicted 6,000 displaced Afghans form informal settlements, says aid group | AP News. (2024, June 4). AP News, Available for https://apnews.com/article/eviction-afghanistan-displaced-3966ffa9e123cbea9a5269839a8507cf
  62. ↑ Runde, D. F., Pforzheimer, A., Bryja, T., & Smutny, C. (2024). The future of assistance for Afghanistan: a dilemma, Available for https://www.csis.org/analysis/future-assistance-afghanistan-dilemma
  63. ↑ Winds of Demographic Change in Afghanistan? (n.d.). PRB, Available for https://www.prb.org/resources/winds-of-demographic-change-in-afghanistan/
  64. ↑ CLIMATE CHANGE IMPACTS ON HEALTH AND LIVELIHOODS: AFGHANISTAN ASSESSMENT APRIL 2024. (n.d.), available for https://www.climatecentre.org/wp-content/uploads/Climate-change-impacts-on-health-and-livelihoods-AFGHANISTAN-assessment_April-2021_.pdf

نویسنده مقاله

نرگس شکوری

برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=جغرافیای_انسانی_افغانستان&oldid=75439»