رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۵۲

به طور کلی رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی نظیر رادیو، تلویزیون، خبرگزاری‌ها و مطبوعات در تاجیکستان یا متعلق به دولت و یا کاملاً تحت نظارت و کنترل آن است. در تاجیکستان رادیو و تلویزیون در انحصار و کنترل دولت است. از فوریه 1994 این کنترل با صدور مصوب‌های شدیدتر شده‌است. بنابراین مصوبه کمیته رادیو و تلویزیون زیر نظر مستقیم رئیس دولت و رئیس شورای عالی تاجیکستان قرار می‌گیرد و یکی از وظایف آن خنثی کردن امواج رادیو‌های خارجی است که توسط دولت‌های غربی و یا گروه‌های مخالف دولت تاجیکستان پخش می‌شود^[۱]. علاوه بر شبکه رادیو و تلویزیون دولتی که عرصه رسانه‌ای این کشور را در احاطه دارد، بیش از ۳۰ شبکه تلویزیونی سراسری و منطقه‌ای و تعداد معدودی رادیوی خصوصی در تاجیکستان مشغول فعالیت هستند که تولید اصلی آن‌ها برنامه‌های تفریحی است. نخستین شبکه رادیوی مستقل شهر دوشنبه در سپتامبر سال ۲۰۰۲، پس از چهار سال انتظار برای کسب مجوز، آغاز به کار کرد. بیش از ۲۰۰ نشریه مجوز رسمی دارند. بعضی از آنان دولتی و شماری دیگر وابسته به احزاب و گروه‌‌های سیاسی هستند. به گزارش سازمان‌های مدافع حقوق رسانه‌ها، آزادی مطبوعات در تاجیکستان، با وجود تأکید برآن در قانون اساسی کشور، رعایت نمی‌شود. به گفته گزارشگران بدون مرز، سازمان بین المللی دفاع از خبرنگاران، حکومت تاجیکستان خبرنگاران مستقل را تحت فشار قرار می‌دهد. اکثر چاپخانه‌های کشور و سیاست رسانه‌های دولتی به شدت کنترل می‌شود. طبق ارزیابی یکی از وزرای دولت تاجیکستان در سال 2007 حدود یک میلیون نفر در این کشور به شبکه اینترنت دسترسی دارند.

رادیو

کمیته رادیوی تاجیکستان

نخستین مرکز رادیویی در سال 1933 در شهر دوشنبه تاسیس گردید که قدرت پخش برنامه‌‌هایش 2/5 کیلووات بود که در زمان خود بزرگترین دستگاه رادیویی محسوب می‌شد. جمهوری تاجیکستان جمعاً حدود 25 پایگاه رادیویی و 7 رادیو تلگرافی دارد. تا سال 1932 برنامه‌‌های رادیویی اساساً به زبان‌های تاجیکی و قسمتی روسی و ازبکی پخش می‌شد. مرکز پخش رادیوی تاجیکستان تقریباً حدود 30% مناطق کشور را در بر می‌گرفت. در سال‌های جنگ جهانی دوم مرکز رادیوی تاجیکستان به سیستم‌‌های جدید مجهز گردید.

در سال 1959 وقتی که مرکز تلویزیونی در شهر دوشنبه تأسیس شد. برنامه‌‌های رادیو در یکجایگی با کمیته‌‌های استانی و برنامه‌‌ها برای خارجه حدود 24 ساعت پخش گردید. در سال 1957 کمیته رادیو و تلویزیون در شورای وزیران جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان تأسیس گردید. همچنین کمیته رادیو برنامه‌ای به زبان دری برای افغانستان و فارسی برای ایران به مدت سه ساعت پخش می‌کرد. اکثر شبکه‌های رادیویی تاجیکستان دولتی است و تعداد اندکی رادیو‌های خصوصی نیز در این کشور فعالیت دارند. رادیو تاجیکستان دولتی است و بخش برون مرزی آن به زبان‌های خارجی مانند روسی و ازبکی نیز برنامه پخش می‌کند. رادیو صدای دوشنبه دولتی است و در پایتخت مستقر است. رادیو آسیاپلاس اولین رادیوی خصوصی تاجیکستان است که در سپتامبر سال 2002 پس از چهر سال انتظار مجوز فعالیت دریافت کرد. رادیو تراز متعلق به بخش خصوصی و در خجند است^[۲].

در حال حاضر رادیو کشور تاجیکستان دارای 4 شبکه می‌باشد؛ در یک شبانه روز 96 ساعت برنامه پخش می‌کند. این‌ها "صدای تاجیکستان"، "صدای دوشنبه"، "آواز تاجیک"، "فرهنگ" می‌باشند. همچنین ولایت‌های بدخشان، سغد و ختلان نیز دارای شبکه‌های رادیویی می‌باشند. در تاجیکستان رادیو‌های غیردولتی "آسیا پلوس"، "وطن"، "آسیا ف.م."، "آریان مدیا"، "امروز" در شهر دوشنبه "موج تاجیک" در شهر کولاب، "تیراز"، "امروز"، در شهر خجند فعالیت دارند^[۳].

تلویزیون

کمیته تلویزیون جمهوری تاجیکستان

استودیو تلویزیون تاجیکستان در تاریخ 7 نوامبر سال 1959 تأسیس گردید. در تاریخ 2 فوریه سال 1960 استودیوی سیّار تلویزیونی شروع به فعالیت کرد. از سال 1967 برنامه‌‌های تلویزیون مرکزی و استودیوی تلویزیونی تاشکند توسط کانال ریلی تاشکند- دوشنبه برای تاجیکستان رله می‌شد و در 25 ژانویه سال 1975 تلویزیون سیّار رنگی شروع به کار کرد. پس از استقلال تاجیکستان کمیته رادیو و تلویزیون جمهوری تاجیکستان به طور مستقل شروع به پخش چند ساعت برنامه در روز کرد.

در حال حاضر تنها شبکه سراسری تاجیکستان شبکه تلویزیونی «جمهوری» است و طبق قرار، برنامه‌‌های شبکه تلویزیونی RTR روسیه نیز به طور مستقیم از ساعت 6/00 صبح تا پایان برنامه‌‌های شبانگاهی (حدود 1/00 بامداد) رله و برای تاجیکستان پخش می‌شود.

شبکه تلویزیونی «پایتخت» فقط محدود شهر دوشنبه را در بر می‌گیرد که فقط روز‌های دوشنبه، چهارشنبه و جمعه و شنبه چند ساعت برنامه تلویزیونی پخش می‌کند.

شبکه تلویزیونی «سامانیان» نیز فقط برای پایتخت جمهوری شهر دوشنبه به مدت چند ساعت در روز برنامه پخش می‌کند.

شبکه‌های تلویزیونی تاجیک، سغد و ختلان همگی متعلق به دولت است و اولی برای سراسر کشور، دومی برای مناطق شمالی و سومی برای مناطق جنوب کشور برنامه تهیه و پخش می‌کنند^[۲].

تلویزیون تاجیکستان؛ شبکه تلویزیون دولتی؛
تلویزیون ملی سغد؛ شبکه تلویزیون دولتی در شمال کشور؛
تلویزیون ختلان؛ شبکه تلویزیون دولتی در جنوب کشور.

تلویزیون سراسری کشور حالا در یک شبانه روز 18 ساعت برنامه پخش می‌کند. در ردیف آن تلویزیون "سفینه"، "بهارستان"، "جهان‌نما"، "تلویزیون پایتخت"، "تلویزیون سغد"، "تلویزیون ختلان"، "تلویزیون کولاب"، نیز فعالیت دارند، که دولتی می‌باشند. تلویزیون‌های غیردولتی، "سرویس" در شهر دوشنبه و "ریگر" در شهر ترسون زاده، "آسیا" و "س.م-1" در شهر خجند، "گل بادام" در شهر کانیبادام، "جهانرا" در شهر چکلاوسک، "سیما" در شهر پنجکنت، "قرغان تپه" در شهر قرغان تپه، "استروشنه" در شهر استروشن، "موج آزاد" در ناحیه واسع، "پرویز" در ناحیه ظفرآباد، "قلکنداز" در ناحیه جبار رسول اف، "مستچاه" در ناحیه مستچاه، "اسفره" در ناحیه اسفره فعال اند.

همکاری نشریات و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی تاجیکستان با رایزنی جمهوری اسلامی ایران

جدول شماره 1. همکاری نشریات و شبکه ‌های رادیویی و تلویزیونی تاجیکستان با رایزنی جمهوری اسلامی ایران

ردیف	نام مؤسسه	مدت فعالیت	زمینه فعالیت	نوع همکاری و ارتباط با رایزنی
1	مجله «علم و حیات»، وزارت فرهنگ و جمعیت «دانش» جمهوری تاجیکستان	از ماه ژانویه 1989	علمی- عمومی	چاپ مقالات در مناسبت‌های خاص
2	هفته‌نامه «نجات» حزب نهضت اسلامی تاجیکستان	از سال 1997	سیاسی، اجتماعی	چاپ مقالات در مناسبت‌های خاص
3	هفته‌نامه «ادبیات و صنعت»	از سال 1959	ادبی، فرهنگی	چاپ هفتگی صفحه فارسی در زمینه فرهنگ،‌ تاریخ و تمدن مشترک
4	تلویزیون «جهان‌نما»	از سال 2009	سیاسی، اجتماعی، فرهنگی	مصاحبه، ضبط از برگزاری سمینار‌ها، نشست‌های علمی‌،‌ ادبی و فرهنگی در مناسبت‌های خاص و بخش برنامه از شبکه فوق
5	تلویزیون «سفینه»	از سال 2005	سیاسی، اجتماعی، فرهنگی	مصاحبه، ضبط از برگزاری سمینار‌ها، نشست‌های علمی‌،‌ ادبی و فرهنگی در مناسبت‌های خاص و بخش برنامه‌ از شبکه فوق
6	تلویزیون «پایتخت»	از سال 1996	اجتماعی، فرهنگی	مصاحبه، ضبط از برگزاری سمینار‌ها، نشست‌های علمی‌،‌ ادبی و فرهنگی در مناسبت‌های خاص و بخش برنامه از شبکه فوق
7	رادیوی «فرهنگ»	از سال 2010	فرهنگی	مصاحبه، ضبط و بخش برنامه در مناسبت‌های خاص و ضبط شعر و شعر خوانی از شاعران معاصر کشورمان بر اساس در خواست از شبکه رادیویی فوق
8	رادیوی «تاجیکستان»	از سال 1933	سیاسی، اجتماعی، فرهنگی	مصاحبه، ضبط و بخش برنامه در مناسبت‌های خاص و ضبط شعر و شعرخوانی از شاعران معاصر کشورمان بر اساس در خواست از شبکه رادیویی فوق

اینترنت

وضعیت اینترت در تاجیکستان طی سال‌های اخیر وضعیت نسبتاً رو به بهبودی را نشان می‌دهد. با ورود اینترنت به این کشور پهنای باند در این کشور نیز دستخوش تحولات جهشی شده‌است و در سال 2009 به بالاترین حد خود رسیده‌است. کاربران اینترنت در تاجیکستان در سال 2009 نزدیک به هشتصد هزار نفر بوده‌اند که تقریباً 11 درصد از جمعیت این کشور را شامل می‌شود. از سال 2005 تعداد کاربرران به صورت جهشی افزایش یافته و هر سال 2 برابر شده‌است.

مطبوعات در تاجیکستان

مجلات و نشریات تأثیرگذار فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی

در کشور تاجیکستان روزنامه، هفته‌نامه، دو هفته نامه، ماهنامه، فصل نامه، سالنامه، گاهنامه متعددی چاپ و منتشر می‌گردد. در سال 2008 میلادی در وزارت فرهنگ جمهوری تاجیکستان 360 فهرست روزنامه، هفته‌نامه، دو هفته نامه، ماهنامه، فصل نامه، سالنامه، گاهنامه و دیگر مورد‌های مطبوعات دوره‌ای ثبت شده‌است، که آن‌ها دولتی و غیردولتی بوده، در پایتخت، مرکز ولایت‌ها و ناحیه‌های سراسری تاجیکستان نشر می‌شوند. از این مقدار 130 موردش روزنامه و هفته‌نامه، 50 مورد آن‌ها مجله‌ها، 5 مورد آن آژانس اطلاعات می‌باشند^[۴].

هفته‌نامه نجات، که توسط حزب احیای اسلامی منتشر می‌شود؛
هفته‌نامه ادبیات و صنعت (درباره ادبیات و هنر) نشریه انجمن نویسندگان و وزارت فرهنگ تاجیکستان به زبان فارسی، که از سال 1959 منتشر می‌شود؛
هفته‌نامه آموزگار به زبان فارسی، که از سال 1932 منتشر می‌شود و نشریه وزارت آموزش و پرورش است و به زبان فارسی است؛
صدای مردم به زبان فارسی، که‌از سال 1991 منتشر می‌شود و نشریه رسمی شورای عالی تاجیکستان است.

ماهنامه‌ها و روزنامه هایی نیز در تاجیکستان منتشر می‌شده‌اند، که عبارت است از:

حیات د‌هات که از سال 1947 به زبان فارسی منتشر می‌شده‌است و مجله وزارت کشاورزی است؛
خارپشتک از سال 1953 منتشر می‌شده‌است و مجله‌ای است فکاهی؛
ماهنامه مشعل از سال 1952 به زبان فارسی منتشر می‌شد؛
مجله کمیته مرکزی انجمن جوانان کمونیست - لنینیست سابق است؛
پامیر از سال 1949 به زبان روسی منتشر می‌شود؛
روزنامه انجمن نویسندگان تاجیکستان است؛
صدای شرق از سال 1924 به زبان فارسی منتشر می‌شود؛
روزنامه انجمن نویسندگان تاجیکستان است؛
سلسکایا ژیزن (Selskaya Zhizn) درباره کشاورزی به زبان روسی؛
تاجیکستان، نشریه اجتماعی و سیاسی که از سال 1938 منتشر می‌شود؛
زدراووک رانه پنه تاجیکستانا (Zdravookhraneniye Tajikistana) درباره سامانه بهداشت عمومی تاجیکستان که از سال 1033 شش بار در سال به زبان روسی منتشر می‌شود و مجله وزارت بهداشت است.

مجلات دیگر عبارت است از صدای مردم، پیام دوشنبه، نوروز، وطن، فجر اسلام، نجات و پیوند به زبان فارسی، شام دوشنبه و نوید بازرگان به زبان روسی^[۵].

مـجله ‌ها

مجله (تاجیکستان)، مؤسس: وزارت فرهنگ؛
مجله (صدای شرق)، مؤسس: اتحادیه نویسندگان تاجیکستان؛
مجله (خارپشتک)، مؤسس: وزارت فرهنگ تاجیکستان؛
مجله (فیروزه)، مؤسس: وزارت فرهنگ تاجیکستان؛
مجله (چشمه)، مؤسس: وزارت فرهنگ تاجیکستان؛
مجله (پامیر)، مؤسس: اتحادیه نویسندگان تاجیکستان؛
مجله (استقبال)، مؤسس: وزارت فرهنگ تاجیکستان؛
مجله (گفتگو)، مؤسس: کارکنان مجله «فیروزه».

مجله ‌های دولتی

اطلاعات مجلس عالی تاجیکستان؛
مجموعه تصویب‌نامه‌های دولت تاجیکستان؛
مجله‌های تخصصی و سایر مجله‌ها؛
مجله (بهداشت تاجیکستان)، مؤسس: وزارت بهداشت تاجیکستان؛
مجله (ادب) مؤسس: وزارت آموزش و پرورش تاجیکستان؛
مجله (علم و حیات)، مؤسسان: کانون «دانش» و فرهنگستان علوم تاجیکستان؛
مجله (وستنیک اویسینا)، مؤسس: دانشگاه طب تاجیکستان؛
مجله ( ژیزن و ترود)، مؤسس: کمیته مرکزی جامعه نابینایان (شهر دوشنبه)؛
مجله (ایزوستیا)، مؤسس: فرهنگستان علوم تاجیکستان (بخش اقتصاد)؛
مجله (رودکی)، مؤسس: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران؛
مجله (ایزوستیا)، مؤسس: فرهنگستان علوم تاجیکستان (بخش فلسفه و حقوق شناسی)؛
مجله (ایزوستیا)، مؤسس: فرهنگستان علوم تاجیکستان (بخش علوم شیمی، فیزیک و ریاضی)؛
مجله (ایزوستیا)، مؤسس: فرهنگستان علوم تاجیکستان (بخش علوم زمین شناسی)؛
مجله (شفا)، مؤسس: وزارت بهداشت تاجیکستان و شرکت «اکامپ سینا»؛
مجله (مسائل گستروانتریولوژی)، مؤسس: فرهنگستان علوم تاجیکستان؛
مجله (حفظ اجتماعی)، مؤسس: وزارت کار و تأمین اجتماعی تاجیکستان؛
مجله (میراث)، مؤسس: انستیتوی میراث کتبی وابسته به فرهنگستان علوم تاجیکستان و سفارت ج.ا.ایران در تاجیکستان؛
مجله (اخبار دانشگاه خاروغ)، مؤسس: دانشگاه خاروغ؛
مجله (اخبار علوم خاک شناسی) مؤسس: انستیتوی خاک‌شناسی (شهر دوشنبه)؛
مجله (پیام دانشگاه آموزگاری)، مؤسس: دانشگاه آموزگاری تاجیکستان؛
مجله (مالکیت صنعتی و بازار)، مؤسس: مرکز اطلاع رسانی پاتنت؛
مجله (ایزوستیا)، مؤسس: فرهنگستان علوم تاجیکستان (بخش اقتصاد و سیاست شناسی)؛
مجله (اخبار بانکی) مؤسس: بانک ملی تاجیکستان؛
مجله (خجند) مؤسس: حکومت شهر خجند؛
مجله (گزارش‌های آکادمی علوم کشاورزی) مؤسس: آکادمی علوم کشاورزی؛
مجله (حیات و قانون)، مؤسس: وزارت دادگستری تاجیکستان؛
مجله (کشاورز)، مؤسس: دانشگاه کشاورزی تاجیکستان؛
مجله (پیام دانشگاه)، مؤسس: دانشگاه دولتی ملی تاجیکستان؛
مجله (معرفت) مؤسس: وزارت آموزش و پرورش و انستیتوی علوم آموزگاری؛
مجله (میراث نیاکان)، مؤسس: شورای انجمن حفظ آثار تاریخی و فرهنگی تاجیکستان؛
مجله (زبان و ادبیات روسی در مدارس تاجیکستان)، مؤسس: وزارت آموزش و پرورش تاجیکستان؛
مجله (دولت و حقوق)، مؤسس: اتحادیه حقوق شناسان جوان؛
مجله (سوسیالیسم: تئوری و پراکتیک)، مؤسس: دانشمندان سوسیال گراء؛
مجله (فرهنگ آریانا)، مؤسس: اتحادیه محافظان فرهنگ آریانا؛
مجله (شاهراه وحدت)، مؤسس: کانون ملی «شاهراه ابریشم» (شهر دوشنبه)؛
مجله (محاسبه و مالیات)، مؤسس: وزارت دارایی تاجیکستان؛
مجله (بامداد)، مؤسس: صندوق خیریه صلح و مصالحه ملی (شهر دوشنبه)؛
مجله (انیس)، مؤسس: شرکت موسوم به «کفالت» (شهر دوشنبه)؛
بولتن اطلاعاتی و پژوهشی «سرمایه گذاری و کاتالوگ یکصد شرکت ‌های موفق تاجیکستان»، مؤسس: آژانس تاجیکستانی روابط با سازمان‌های بین المللی دارایی و اقتصادی و انسانی؛
مجله (اقتصاد تاجیکستان: استراتژی توسعه)، مؤسس: وزارت اقتصاد و بازرگانی تاجیکستان؛
مجله اخبار دانشگاه دولتی ملی تاجیکستان (حقوق، تجارت و سیاست)، مؤسس: دانشگاه خجند؛
مجله (نوید گمرک)، مؤسس: کمیته گمرک تاجیکستان؛
مجله (اورنگ)، مؤسس: مرکز فرهنگی فردوسی (شهر دوشنبه)؛
مجله (گفتگو)، مؤسس: سردبیر مجله «فیروزه»؛
مجله (فانوس)، مؤسس: کانون فرهنگی بین المللی زیاداله شهیدی؛
مجله (یوریست)، مؤسس: اتحادیه حقوق‌شناسان «در‌های باز» شهر دوشنبه؛
مجله (صدف)، مؤسس: اتحادیه بین المللی دندان پزشکان؛
مجله (نقلیات)، مؤسس: وزارت حمل و نقل تاجیکستان؛
مجله (مدیریت محلی)، مؤسس: مرکز تکنولوژی اجتماعی (شهر دوشنبه)؛
مجله (دهقان)، مؤسس: آژانس مستقل پژوهش‌های استراتژی و طرح ریزی مجتمع کشاورزی و صنایع تاجیکستان؛
مجله (پاگاواریم)، شرکت «یونورسال - 3» شهر دوشنبه؛
مجله (تاجیکستان و اینترناسیونال)، مؤسس: انجمن «پیمان و اینترنشنال» شهر دوشنبه؛
مجله (اودیت)، مؤسس: انستیتوی اجتماعی حسابدار‌های حرفه‌ای، شهر دوشنبه؛
مجله (فروغ)، مؤسس کالج مشترک تاجیکستان و ترکیه در شهر دوشنبه؛
مجله (وستنیک)، مؤسس: دانشگاه اسلاویانی تاجیکستان و روسیه؛
مجله (گلبرگ)، مؤسس: اتحادیه نویسندگان استان ختلان؛
مجله (پیغام)، مرکز آموزش زبان‌های خارجی و کامپیوتر موسوم به «شلاله» در شهر دوشنبه؛
مجله (کالا و خدمات)، مؤسس: شرکت سهامی‌ “ارگراف” شهر دوشنبه؛
مجله (مدرسه و جلمعه)، مرکز پشتیبانی از اصلاحات آموزشی موسوم به «پولس» در شهر دوشنبه؛
مجله (زن معاصر)، مؤسس: حزب خلقی دموکراتیک تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (گردش)، مؤسس: مرکز فرهنگی و آموزشی موسوم به «عالم»، شهر دوشنبه؛
مجله (عمل)، مؤسس: اتاق بازرگانی و صنایع تاجیکستان؛
مجله (توازن پرداخت)، مؤسس: بانک ملی تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (شرح مونیتوری)، مؤسس: بانک ملی تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (ذخایر آب در آسیای مرکزی)، مؤسس: انستیتوی پژوهش مسایل آب و انرژی آب و اکولوژی وابسته به فرهنگستان علوم تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (ماگازین)، مؤسس: کارکنان روزنامه «استودنت»، شهر دوشنبه؛
مجله (اقبال)، مؤسس: بخش جوانان حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (پژوهش محیط طبیعی توسط وسایل کیهان نوردی)، مؤسس: آژانس پژوهش‌های کیهانی، شهر دوشنبه.

مـجله ‌های خصوصی

مجله (مردم گیاه)، مؤسس: آقای رحمانی تبعه تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (دریا)، مؤسس: خانم صفرآوا تبعه تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (گل مراد)، مؤسس: آقای گلمرادزاده تبعه تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (صبح امید)، مؤسسان: آقایان سعیداف و جلال الدین تبعه تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (دنیا)، مؤسس: آقای رحیم اف تبعه تاجیکستان، شهر دوشنبه؛
مجله (همراز)، مؤسس: آقای بازاراف تبعه تاجیکستان، شهر دوشنبه.

روزنامه‌های تاجیکستان (1403). برگرفته از سایت parstoday، قابل بازیابی از https://parstoday.ir/tajiki/news/tajikistan-i14316-

روزنامه‌ها

در تاجیکستان بیش از بیش از 200 روزنامه به ثبت رسیده‌است. از این تعداد بعضی متعلق به دولت است و بعضی دیگر توسط احزاب و گروه‌های سیاسی منتشر می‌شود. به گزارش سازمان‌های مدافع حقوق مطبوعات، با آن که آزادی مطبوعات در قانون اساسی تاجیکستان تصریح شده، در عمل آزادی اندکی در این زمینه وجود دارد و دست‌اندرکاران رسانه‌ها و خبرنگاران مستقل از جانب دولت تحت فشار هستند. بر اساس آمار رسمی تاجیکستان در سال 1990، در این کشور 74 روزنامه منتشر می‌شد که از این تعداد 66 روزنامه به زبان فارسی و خط روسی بود. بنا بر آمار وزارت اطلاعات و مطبوعات تاجیکستان، پیش از آغاز جنگ داخلی در سال 1992 شمارگان روزنامه‌های فارسی زبان 1/895/000 بود و 48 نشریه ادواری نیز که 13 عنوان آن به زبان فارسی بود با شمارگان سالانه 16/2 میلیون نسخه (9/2 میلیون به زبان فارسی) چاپ می‌شد. در زمان جنگ‌های داخلی، 90% مطبوعات در تاجیکستان تعطیل شد و تا بهار سال 1995، تعداد هفته‌نامه‌های تعطیل شده فارسی زبان به 74 عنوان رسید. امروز نشریات مهم تاجیکستان از قرار زیر است:

تاجیکستان، متعلق به بخش خصوصی، که هفته‌ای یک بار منتشر می‌شود؛
جمهوریت، متعلق به دولت، به زبان فارسی است و هفته‌ای سه بار منتشر می‌شود؛
خلق آوازی، متعلق به دولت، به زبان ترکی ازبکی است و هفته‌ای سه بار منشر می‌شود؛
گالاس تاجیکستانا، هفته‌نامه به زبان روسی که توسط حزب کمونیست منتشر می‌شود؛
منبر خلق - نشریه متعلق به حزب خلق دموکراتیک، حزب حاکم؛
نارودنایا گازتا، متعلق به دولت، به زبان روسی است و هفته‌ای سه بار منتشر می‌شود؛
نجات - هفته‌نامه به زبان تاجیکی متعلق به حزب نهضت اسلامی؛
ندای رنجبر، به زبان فارسی که هفته‌ای یک بار توسط حزب کمونیست منتشر می‌شود؛
نیروی سخن، هفته‌نامه خصوصی به زبان تاجیکی، متعلق به بخش خصوصی است و هفته‌ای یک بار منتشر می‌شود^[۶].

از میان روزنامه‌های مهم عناوین ذیل مورد توجه بیشتری می‌باشند که عبارت اند از:‌

جدول شماره2. روزنامه‌های مهم تاجیکستان

ردیف	نام روزنامه	دفعات چاپ	تیراژ
1	جمهوریت	3 روز در هفته	20330
2	صدای مردم	2 روز در هفته	10130
3	نرودنیا گزیتا	هفته نامه	3200
4	منبر خلق	2 بار در هفته	20579
5	آسیا پلوس	هفته نامه	5500
6	تاجیکستان	هفته نامه	2050
7	بیزینس پلیتیک	هفته نامه	1000
8	روز نو	هفته نامه	6000
9	نیروی سخن	هفته نامه	2700
10	چرخ گردون	هفته نامه	5200
11	نجات	هفته نامه	4750
12	عدالت	هفته نامه	-
13	آسیا بلیتس	روزانه	-
14	زن و مرد	هفته نامه	-
15	ملت	هفته نامه	2000
16	زندگی	هفته نامه	1500

خبرگزاری‌‌ها

خبرگزاری ملی تاجیکستان «خاور» نام دارد و در سال 1991 جانشین خبرگزاری تلگراف تاجیکستان (T.T.A) شد. علاوه بر آن دو خبرگزاری خصوصی به نام‌های ورارود خبرگزاری مستقل؛ آسیا پلاس (Asia Plus) خبرگزاری مستقل و نیز خبرگزاری روسیه در تاجیکستان فعالیت دارند^[۷]. در تاجیکستان رسانه‌‌های خبری خارجی فعال عبارتند از: آژانس ایرنا جمهوری اسلامی ایران، نمایندگی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، روزنامه «کیهان» جمهوری اسلامی ایران، روزنامه «آرگومنتی ای فاکتی» فدراسیون روسیه، روزنامه «وازدوشنی ترانسپورت» فدراسیون روسیه، روزنامه «بویوای دازار» فدراسیون روسیه، روزنامه «ترود» فدراسیون روسیه، روزنامه «سولدات روسیه» فدراسیون روسیه، آژانس «اینتر فاکس» فدراسیون روسیه، تلویزیون «NTV» فدراسیون روسیه، تلویزیون «RTR» فدراسیون روسیه، تلویزیون «ORT» فدراسیون روسیه، تلویزیون «REN-TV» فدراسیون روسیه، تلویزیون «TV3» فدراسیون روسیه، تلویزیون «TV-201» فدراسیون روسیه، آژانس «نووستی» فدراسیون روسیه، آژانس «ایتار-تاس» فدراسیون روسیه، رادیو «BBC» انگلستان، آژانس «رویتر» انگلستان، روزنامه «اُیگری آوازی» جمهوری قزاقستان، رادیو «آزادی – اروپا» امریکا.

مؤسسات انتشاراتی

نخستین مؤسسه طبع و نشر کتاب در تاجیکستان 7 اکتبر1952 در شهر دوشنبه به نام نشریات دولتی تاجیکستان تاسیس یافت، که آن در سال 1964 میلادی نام "عرفان" را گرفت^[۸]. در حال حاضر در جمهوری تاجیکستان چندین نشریات دولتی و غیردولتی فعالیت دارند، که مهم‌ترین آن‌ها از این قرارند:

انتشارات ادیب، سال 1987؛
انتشارات دولتی عرفان، که کتاب‌های سیاسی، علمی، اقتصادی و کشاورزی منتشر می‌کند و ناشر رسمی و تنها ناشر فرهنگستان علوم تاجیکستان است؛
انتشارات معارف، که کتاب‌های تربیتی منتشر می‌کند؛
انتشارات دایره المعارف علمی تاجیکستان، سال 1969؛
مؤسسه انتشارات بین المللی ایرانی الهدی، که بعد از استقلال تاجیکستان فعال شده‌است و کتاب‌هایی به خط فارسی منتشر می‌کند؛
مؤسسه ایرانی انتشارت سروش^[۷]^[۹].

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 61-64.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 64.
↑ برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html
↑ برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/ghadr.html
↑ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 62-63.
↑ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 61-62.
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 63.
↑ برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html
↑ زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 368-380.

[1] تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 61-64.

[:0-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 64.

[3] برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html

[4] برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/ghadr.html

[5] تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 62-63.

[6] تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 61-62.

[:1-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 63.

[8] برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html

[9] زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 368-380.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-به طور کلی رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی نظیر [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]]، [[خبرگزاری ها و سازمان‌های رسانه ای در تاجیکستان|خبرگزاری‌ها]] و [[مطبوعات در تاجیکستان|مطبوعات]] در [[تاجیکستان]] یا متعلق به دولت و یا کاملاً تحت نظارت و کنترل آن است. در تاجیکستان [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] در انحصار و کنترل دولت است. از فوریه 1994 این کنترل با صدور مصوب‌های شدیدتر شده‌است. بنابراین مصوبه کمیته [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] زیر نظر مستقیم رئیس دولت و رئیس شورای عالی تاجیکستان قرار می‌گیرد و یکی از وظایف آن خنثی کردن امواج رادیو‌های خارجی است که توسط دولت‌های غربی و یا گروه‌های مخالف دولت تاجیکستان پخش می‌شود<ref>تاجیکستان (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 61-64.</ref>. علاوه بر شبکه [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] دولتی که عرصه رسانه‌ای این کشور را در احاطه دارد، بیش از ۳۰ شبکه تلویزیونی سراسری و منطقه‌ای و تعداد معدودی رادیوی خصوصی در تاجیکستان مشغول فعالیت هستند که تولید اصلی آن‌ها برنامه‌های تفریحی است. نخستین شبکه رادیوی مستقل [[شهر دوشنبه]] در سپتامبر سال ۲۰۰۲، پس از چهار سال انتظار برای کسب مجوز، آغاز به کار کرد. بیش از ۲۰۰ نشریه مجوز رسمی دارند. بعضی از آنان دولتی و شماری دیگر وابسته به احزاب و گروه‌‌های سیاسی هستند. به گزارش سازمان‌های مدافع حقوق رسانه‌ها، آزادی مطبوعات در تاجیکستان، با وجود تأکید برآن در [[قانون اساسی تاجیکستان|قانون اساسی]] کشور، رعایت نمی‌شود. به گفته گزارشگران بدون مرز، سازمان بین المللی دفاع از خبرنگاران، [[سیاست و حکومت تاجیکستان|حکومت تاجیکستان]] خبرنگاران مستقل را تحت فشار قرار می‌دهد. اکثر چاپخانه‌های کشور و سیاست رسانه‌های دولتی به شدت کنترل می‌شود. طبق ارزیابی یکی از وزرای دولت تاجیکستان در سال 2007 حدود یک میلیون نفر در این کشور به شبکه [[اینترنت در تاجیکستان|اینترنت]] دسترسی دارند.
+به طور کلی رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی نظیر [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]]، [[خبرگزاری ها و سازمان‌های رسانه ای در تاجیکستان|خبرگزاری‌ها]] و [[مطبوعات در تاجیکستان|مطبوعات]] در [[تاجیکستان]] یا متعلق به دولت و یا کاملاً تحت نظارت و کنترل آن است. در تاجیکستان [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] در انحصار و کنترل دولت است. از فوریه 1994 این کنترل با صدور مصوب‌های شدیدتر شده‌است. بنابراین مصوبه کمیته [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] زیر نظر مستقیم رئیس دولت و رئیس شورای عالی تاجیکستان قرار می‌گیرد و یکی از وظایف آن خنثی کردن امواج رادیو‌های خارجی است که توسط دولت‌های غربی و یا گروه‌های مخالف دولت تاجیکستان پخش می‌شود<ref>[[تاجیکستان]] (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 61-64.</ref>. علاوه بر شبکه [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] دولتی که عرصه رسانه‌ای این کشور را در احاطه دارد، بیش از ۳۰ شبکه تلویزیونی سراسری و منطقه‌ای و تعداد معدودی رادیوی خصوصی در تاجیکستان مشغول فعالیت هستند که تولید اصلی آن‌ها برنامه‌های تفریحی است. نخستین شبکه رادیوی مستقل [[شهر دوشنبه]] در سپتامبر سال ۲۰۰۲، پس از چهار سال انتظار برای کسب مجوز، آغاز به کار کرد. بیش از ۲۰۰ نشریه مجوز رسمی دارند. بعضی از آنان دولتی و شماری دیگر وابسته به احزاب و گروه‌‌های سیاسی هستند. به گزارش سازمان‌های مدافع حقوق رسانه‌ها، آزادی مطبوعات در تاجیکستان، با وجود تأکید برآن در [[قانون اساسی تاجیکستان|قانون اساسی]] کشور، رعایت نمی‌شود. به گفته گزارشگران بدون مرز، سازمان بین المللی دفاع از خبرنگاران، [[سیاست و حکومت تاجیکستان|حکومت تاجیکستان]] خبرنگاران مستقل را تحت فشار قرار می‌دهد. اکثر چاپخانه‌های کشور و سیاست رسانه‌های دولتی به شدت کنترل می‌شود. طبق ارزیابی یکی از وزرای دولت تاجیکستان در سال 2007 حدود یک میلیون نفر در این کشور به شبکه [[اینترنت در تاجیکستان|اینترنت]] دسترسی دارند.
 === [[رادیو در تاجیکستان| رادیو]] ===
 ==== کمیته رادیوی تاجیکستان ====
-نخستین مرکز رادیویی در  سال 1933 در [[شهر دوشنبه]] تاسیس گردید که  قدرت پخش برنامه‌‌هایش 5/2 کیلووات بود که در زمان خود بزرگترین دستگاه رادیویی محسوب می‌شد. جمهوری تاجیکستان جمعاً حدود 25 پایگاه رادیویی و 7 رادیو تلگرافی دارد. تا سال 1932 برنامه‌‌های رادیویی اساساً به زبان‌های تاجیکی و قسمتی [[زبان روسی|روسی]] و ازبکی پخش می‌شد. مرکز پخش رادیوی تاجیکستان تقریباً حدود 30% مناطق کشور را در بر می‌گرفت. در سال‌های جنگ جهانی دوم مرکز رادیوی تاجیکستان به سیستم‌‌های جدید مجهز گردید.
+نخستین مرکز رادیویی در  سال 1933 در [[شهر دوشنبه]] تاسیس گردید که  قدرت پخش برنامه‌‌هایش 2/5 کیلووات بود که در زمان خود بزرگترین دستگاه رادیویی محسوب می‌شد. جمهوری تاجیکستان جمعاً حدود 25 پایگاه رادیویی و 7 رادیو تلگرافی دارد. تا سال 1932 برنامه‌‌های رادیویی اساساً به زبان‌های [[زبان تاجیکی|تاجیکی]] و قسمتی [[زبان روسی|روسی]] و ازبکی پخش می‌شد. مرکز پخش رادیوی تاجیکستان تقریباً حدود 30% مناطق کشور را در بر می‌گرفت. در سال‌های جنگ جهانی دوم مرکز رادیوی تاجیکستان به سیستم‌‌های جدید مجهز گردید.
-در سال 1959 وقتی که مرکز تلویزیونی در [[شهر دوشنبه]] تأسیس شد. برنامه‌‌های رادیو در یکجایگی با کمیته‌‌های استانی و برنامه‌‌ها برای خارجه حدود 24 ساعت پخش گردید. در سال 1957 کمیته [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] در شورای وزیران جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان تأسیس گردید. همچنین کمیته رادیو برنامه‌ای به زبان دری برای [[افغانستان]] و فارسی برای ایران به مدت سه ساعت پخش می‌کرد. اکثر شبکه‌های رادیویی تاجیکستان دولتی است و تعداد اندکی رادیو‌های خصوصی نیز در این کشور فعالیت دارند. [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] تاجیکستان دولتی است و بخش برون مرزی آن به زبان‌های خارجی مانند [[زبان روسی|روسی]] و ازبکی نیز برنامه پخش می‌کند. رادیو صدای دوشنبه دولتی است و در پایتخت مستقر است. رادیو آسیاپلاس اولین رادیوی خصوصی تاجیکستان است که در سپتامبر سال 2002 پس از چهر سال انتظار مجوز فعالیت دریافت کرد. رادیو تراز متعلق به بخش خصوصی و در خجند است<ref name=":0">تاجیکستان (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 64.</ref>.
+در سال 1959 وقتی که مرکز تلویزیونی در [[شهر دوشنبه]] تأسیس شد. برنامه‌‌های رادیو در یکجایگی با کمیته‌‌های استانی و برنامه‌‌ها برای خارجه حدود 24 ساعت پخش گردید. در سال 1957 کمیته [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] در شورای وزیران جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان تأسیس گردید. همچنین کمیته رادیو برنامه‌ای به زبان دری برای [[افغانستان]] و فارسی برای ایران به مدت سه ساعت پخش می‌کرد. اکثر شبکه‌های رادیویی تاجیکستان دولتی است و تعداد اندکی رادیو‌های خصوصی نیز در این کشور فعالیت دارند. [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] تاجیکستان دولتی است و بخش برون مرزی آن به زبان‌های خارجی مانند [[زبان روسی|روسی]] و ازبکی نیز برنامه پخش می‌کند. رادیو صدای دوشنبه دولتی است و در پایتخت مستقر است. رادیو آسیاپلاس اولین رادیوی خصوصی تاجیکستان است که در سپتامبر سال 2002 پس از چهر سال انتظار مجوز فعالیت دریافت کرد. رادیو تراز متعلق به بخش خصوصی و در خجند است<ref name=":0">[[تاجیکستان]] (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 64.</ref>.
-در حال حاضر رادیو کشور [[تاجیکستان]] دارای 4 شبکه می‌باشد؛ در یک شبانه روز 96 ساعت برنامه پخش می‌کند. این‌ها "صدای تاجیکستان"، "صدای دوشنبه"، "آواز تاجیک"، "فرهنگ" می‌باشند. همچنین ولایت‌های بدخشان، سغد و ختلان نیز دارای شبکه‌های رادیویی می‌باشند. در تاجیکستان رادیو‌های غیردولتی "آسیا پلوس"، "وطن"، "آسیا ف.م."، "آریان مدیا"، "امروز" در شهر دوشنبه "موج تاجیک" در شهر کولاب، "تیراز"، "امروز"، در شهر خجند فعالیت دارند<ref>http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html</ref>.
+در حال حاضر رادیو کشور [[تاجیکستان]] دارای 4 شبکه می‌باشد؛ در یک شبانه روز 96 ساعت برنامه پخش می‌کند. این‌ها "صدای تاجیکستان"، "صدای دوشنبه"، "آواز تاجیک"، "فرهنگ" می‌باشند. همچنین ولایت‌های بدخشان، سغد و ختلان نیز دارای شبکه‌های رادیویی می‌باشند. در تاجیکستان رادیو‌های غیردولتی "آسیا پلوس"، "وطن"، "آسیا ف.م."، "آریان مدیا"، "امروز" در شهر دوشنبه "موج تاجیک" در شهر کولاب، "تیراز"، "امروز"، در شهر خجند فعالیت دارند<ref>برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html</ref>.
-=== [[تلویزیون در تاجیکستان| '''تلویزیون''']] ===
+=== [[تلویزیون در تاجیکستان| تلویزیون]] ===
 ==== کمیته تلویزیون جمهوری تاجیکستان ====
-استودیو [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] تاجیکستان در تاریخ 7 نوامبر سال 1959 تأسیس گردید. در تاریخ 2 فوریه سال 1960 استودیوی سیّار تلویزیونی شروع به فعالیت کرد. از سال 1967 برنامه‌‌های تلویزیون مرکزی و استودیوی تلویزیونی تاشکند توسط کانال ریلی تاشکند- دوشنبه برای تاجیکستان رله می‌شد و در 25 ژانویه سال 1975 تلویزیون سیّار رنگی شروع به کار کرد. پس از استقلال تاجیکستان کمیته [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] جمهوری تاجیکستان به طور مستقل شروع به پخش چند ساعت برنامه در روز کرد.
+استودیو [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] تاجیکستان در تاریخ 7 نوامبر سال 1959 تأسیس گردید. در تاریخ 2 فوریه سال 1960 استودیوی سیّار تلویزیونی شروع به فعالیت کرد. از سال 1967 برنامه‌‌های تلویزیون مرکزی و استودیوی تلویزیونی تاشکند توسط کانال ریلی تاشکند- دوشنبه برای [[تاجیکستان]] رله می‌شد و در 25 ژانویه سال 1975 تلویزیون سیّار رنگی شروع به کار کرد. پس از استقلال تاجیکستان کمیته [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] و [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] جمهوری تاجیکستان به طور مستقل شروع به پخش چند ساعت برنامه در روز کرد.
-در حال حاضر تنها شبکه سراسری تاجیکستان شبکه تلویزیونی «جمهوری» است و طبق قرار، برنامه‌‌های شبکه تلویزیونی RTR [[روسیه]] نیز به طور مستقیم از ساعت 00/6 صبح تا پایان برنامه‌‌های شبانگاهی (حدود 00/1 بامداد) رله و برای [[تاجیکستان]] پخش می‌شود.
+در حال حاضر تنها شبکه سراسری تاجیکستان شبکه تلویزیونی «جمهوری» است و طبق قرار، برنامه‌‌های شبکه تلویزیونی RTR [[روسیه]] نیز به طور مستقیم از ساعت 6/00 صبح تا پایان برنامه‌‌های شبانگاهی (حدود 1/00 بامداد) رله و برای [[تاجیکستان]] پخش می‌شود.
 شبکه تلویزیونی «پایتخت» فقط محدود [[شهر دوشنبه]] را در بر می‌گیرد که فقط روز‌های دوشنبه، چهارشنبه و جمعه و شنبه چند ساعت برنامه تلویزیونی پخش می‌کند.
@@ خط ۲۱: / خط ۲۱: @@
 شبکه تلویزیونی «سامانیان» نیز فقط برای پایتخت جمهوری [[شهر دوشنبه]] به مدت چند ساعت در روز برنامه پخش می‌کند.
-شبکه‌های تلویزیونی تاجیک، سغد و ختلان همگی متعلق به دولت است و اولی برای سراسر کشور، دومی برای مناطق ش[[مالی]] و سومی برای مناطق جنوب کشور برنامه تهیه و پخش می‌کنند<ref name=":0" />.
+شبکه‌های تلویزیونی تاجیک، سغد و ختلان همگی متعلق به دولت است و اولی برای سراسر کشور، دومی برای مناطق شمالی و سومی برای مناطق جنوب کشور برنامه تهیه و پخش می‌کنند<ref name=":0" />.
-* تلویزیون تاجیکستان؛ شبکه تلویزیون دولتی؛
+* [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون تاجیکستان]]؛ شبکه تلویزیون دولتی؛
 * تلویزیون ملی سغد؛ شبکه تلویزیون دولتی در شمال کشور؛
 * تلویزیون ختلان؛ شبکه تلویزیون دولتی در جنوب کشور.
-[[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] سراسری کشور حالا در یک شبانه روز 18 ساعت برنامه پخش می‌کند. در ردیف آن تلویزیون "سفینه"، "بهارستان"، "جهان‌نما"، "تلویزیون پایتخت"، "تلویزیون سغد"، "تلویزیون ختلان"، "تلویزیون کولاب"، نیز فعالیت دارند، که دولتی می‌باشند. تلویزیون‌های غیردولتی، "سرویس" در شهر دوشنبه و "ریگر" در شهر ترسون زاده، "آسیا" و "س.م-1" در شهر خجند، "گل بادام" در شهر کانیبادام، "جهانرا" در شهر چکلاوسک، "سیما" در شهر پنجکنت، "قرغان تپه" در شهر قرغان تپه، "استروشنه" در شهر استروشن، "موج آزاد" در ناحیه واسع، "پرویز" در ناحیه ظفرآباد، "قلکنداز" در ناحیه جبار رسول اف، "مستچاه" در ناحیه مستچاه، "اسفره" در ناحیه اسفره فعالند.
+[[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] سراسری کشور حالا در یک شبانه روز 18 ساعت برنامه پخش می‌کند. در ردیف آن تلویزیون "سفینه"، "بهارستان"، "جهان‌نما"، "تلویزیون پایتخت"، "تلویزیون سغد"، "تلویزیون ختلان"، "تلویزیون کولاب"، نیز فعالیت دارند، که دولتی می‌باشند. تلویزیون‌های غیردولتی، "سرویس" در شهر دوشنبه و "ریگر" در شهر ترسون زاده، "آسیا" و "س.م-1" در شهر خجند، "گل بادام" در شهر کانیبادام، "جهانرا" در شهر چکلاوسک، "سیما" در شهر پنجکنت، "قرغان تپه" در شهر قرغان تپه، "استروشنه" در شهر استروشن، "موج آزاد" در ناحیه واسع، "پرویز" در ناحیه ظفرآباد، "قلکنداز" در ناحیه جبار رسول اف، "مستچاه" در ناحیه مستچاه، "اسفره" در ناحیه اسفره فعال اند.
 ==== همکاری نشریات و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی [[تاجیکستان]] با رایزنی جمهوری اسلامی ایران ====
@@ خط ۳۳: / خط ۳۳: @@
 {| class="wikitable"
-|'''ردیف'''
+|ردیف
-|'''نام مؤسسه'''
+|نام مؤسسه
-|'''مدت فعالیت'''
+|مدت فعالیت
-|'''زمینه فعالیت'''
+|زمینه فعالیت
-|'''نوع همکاری و ارتباط با رایزنی'''
+|نوع همکاری و ارتباط با رایزنی
 |-
 |1
@@ خط ۴۶: / خط ۴۶: @@
 |-
 |2
-|هفته‌نامه «نجات» [[حزب نهضت اسلامی تاجیکستان|حزب نهضت اسلامی‌تاجیکستان]]
+|هفته‌نامه «نجات» [[حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]]
 |از  سال 1997
 |سیاسی، اجتماعی
@@ خط ۹۴: / خط ۹۴: @@
 ==== [[مجلات و نشریات تاثیرگذار تاجیکستان|مجلات و نشریات تأثیرگذار فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی]] ====
+در کشور [[تاجیکستان]] روزنامه، هفته‌نامه، دو هفته نامه، ماهنامه، فصل نامه، سالنامه، گاهنامه متعددی چاپ و منتشر می‌گردد. در سال 2008 میلادی در وزارت فرهنگ جمهوری تاجیکستان 360 فهرست روزنامه، هفته‌نامه، دو هفته نامه، ماهنامه، فصل نامه، سالنامه، گاهنامه و دیگر مورد‌های مطبوعات دوره‌ای ثبت شده‌است، که آن‌ها دولتی و غیردولتی بوده، در پایتخت، مرکز ولایت‌ها و ناحیه‌های سراسری [[تاجیکستان]] نشر می‌شوند. از این مقدار 130 موردش روزنامه و هفته‌نامه، 50 مورد آن‌ها مجله‌ها، 5 مورد آن آژانس اطلاعات می‌باشند<ref>برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/ghadr.html</ref>.
-* در کشور [[تاجیکستان]] روزنامه، هفته‌نامه، دو هفته نامه، ماهنامه، فصل نامه، سالنامه، گاهنامه متعددی چاپ و منتشر می‌گردد. در سال 2008 میلادی در وزارت فرهنگ جمهوری تاجیکستان 360 فهرست روزنامه، هفته‌نامه، دو هفته نامه، ماهنامه، فصل نامه، سالنامه، گاهنامه و دیگر مورد‌های مطبوعات دوره‌ای ثبت شده‌است، که آن‌ها دولتی و غیردولتی بوده، در پایتخت، مرکز ولایت‌ها و ناحیه‌های سراسری [[تاجیکستان]] نشر می‌شوند. از این مقدار 130 موردش روزنامه و هفته‌نامه، 50 مورد آن‌ها مجله‌ها، 5 مورد آن آژانس اطلاعات می‌باشند<ref>http://iranembassytj.com/fa/a/ghadr.html</ref>.
 * هفته‌نامه نجات، که توسط حزب احیای اسلامی منتشر می‌شود؛
 * هفته‌نامه [[زبان و ادبیات تاجیکستان|ادبیات]] و صنعت (درباره ادبیات و [[هنر تاجیکستان|هنر]]) نشریه انجمن نویسندگان و [[وزارت فرهنگ تاجیکستان]] به زبان فارسی، که از سال 1959 منتشر می‌شود؛
@@ خط ۱۱۵: / خط ۱۱۴: @@
 * زدراووک رانه پنه تاجیکستانا (Zdravookhraneniye Tajikistana) درباره سامانه بهداشت عمومی تاجیکستان که از سال 1033 شش بار در سال به [[زبان روسی]] منتشر می‌شود و مجله وزارت بهداشت است.
-مجلات دیگر عبارت است از صدای مردم، پیام دوشنبه، نوروز، وطن، فجر اسلام، نجات و پیوند به زبان فارسی، شام دوشنبه و نوید بازرگان به [[زبان روسی]]<ref>تاجیکستان (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 62-63.</ref>.
+مجلات دیگر عبارت است از صدای مردم، پیام دوشنبه، نوروز، وطن، فجر اسلام، نجات و پیوند به زبان فارسی، شام دوشنبه و نوید بازرگان به [[زبان روسی]]<ref>[[تاجیکستان]] (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 62-63.</ref>.
 ===== مـجله ‌ها =====
 * مجله (تاجیکستان)، مؤسس: [[وزارت فرهنگ تاجیکستان|وزارت فرهنگ]]؛
 * مجله (صدای شرق)، مؤسس: اتحادیه نویسندگان تاجیکستان؛
@@ خط ۲۱۰: / خط ۲۰۸: @@
 [[پرونده:روزنامه های تاجیکستان.jpg|بندانگشتی|روزنامه‌های تاجیکستان (1403). برگرفته از سایت parstoday، قابل بازیابی از [https://parstoday.ir/tajiki/news/tajikistan-i14316-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B4%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 https://parstoday.ir/tajiki/news/tajikistan-i14316-]]]
-=== [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه‌ها]] ===
+==== [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه‌ها]] ====
-در [[تاجیکستان]] بیش از بیش از 200 روزنامه به ثبت رسیده‌است. از این تعداد بعضی متعلق به دولت است و بعضی دیگر توسط احزاب و گروه‌های سیاسی منتشر می‌شود. به گزارش سازمان‌های مدافع حقوق [[مطبوعات در تاجیکستان|مطبوعات]]، با آن که آزادی مطبوعات در [[قانون اساسی تاجیکستان]] تصریح شده، در عمل آزادی اندکی در این زمینه وجود دارد و دست‌اندرکاران رسانه‌ها و خبرنگاران مستقل از جانب دولت تحت فشار هستند. بر اساس آمار رسمی [[تاجیکستان]] در سال 1990، در این کشور 74 روزنامه منتشر می‌شد که از این تعداد 66 روزنامه به زبان فارسی و [[خط روسی]] بود. بنا بر آمار وزارت اطلاعات و [[مطبوعات در تاجیکستان|مطبوعات تاجیکستان]]، پیش از آغاز جنگ داخلی در سال 1992 شمارگان روزنامه‌های فارسی زبان 000/895/1 بود و 48 نشریه ادواری نیز که 13 عنوان آن به زبان فارسی بود با شمارگان سالانه 2/16 میلیون نسخه (2/9 میلیون به زبان فارسی) چاپ می‌شد. در زمان جنگ‌های داخلی، 90% [[مطبوعات در تاجیکستان]] تعطیل شد و تا بهار سال 1995، تعداد هفته‌نامه‌های تعطیل شده فارسی زبان به 74 عنوان رسید. امروز نشریات مهم [[تاجیکستان]] از قرار زیر است:
+در [[تاجیکستان]] بیش از بیش از 200 روزنامه به ثبت رسیده‌است. از این تعداد بعضی متعلق به دولت است و بعضی دیگر توسط احزاب و گروه‌های سیاسی منتشر می‌شود. به گزارش سازمان‌های مدافع حقوق [[مطبوعات در تاجیکستان|مطبوعات]]، با آن که آزادی مطبوعات در [[قانون اساسی تاجیکستان]] تصریح شده، در عمل آزادی اندکی در این زمینه وجود دارد و دست‌اندرکاران رسانه‌ها و خبرنگاران مستقل از جانب دولت تحت فشار هستند. بر اساس آمار رسمی [[تاجیکستان]] در سال 1990، در این کشور 74 روزنامه منتشر می‌شد که از این تعداد 66 روزنامه به زبان فارسی و [[خط روسی]] بود. بنا بر آمار وزارت اطلاعات و [[مطبوعات در تاجیکستان|مطبوعات تاجیکستان]]، پیش از آغاز جنگ داخلی در سال 1992 شمارگان روزنامه‌های فارسی زبان 1/895/000 بود و 48 نشریه ادواری نیز که 13 عنوان آن به زبان فارسی بود با شمارگان سالانه 16/2 میلیون نسخه (9/2 میلیون به زبان فارسی) چاپ می‌شد. در زمان جنگ‌های داخلی، 90% [[مطبوعات در تاجیکستان]] تعطیل شد و تا بهار سال 1995، تعداد هفته‌نامه‌های تعطیل شده فارسی زبان به 74 عنوان رسید. امروز نشریات مهم [[تاجیکستان]] از قرار زیر است:
 * [[تاجیکستان]]، متعلق به بخش خصوصی، که هفته‌ای یک بار منتشر می‌شود؛
@@ خط ۲۲۱: / خط ۲۱۹: @@
 * نجات - هفته‌نامه به [[زبان تاجیکی]] متعلق به حزب نهضت اسلامی؛
 * ندای رنجبر، به زبان فارسی که هفته‌ای یک بار توسط حزب کمونیست منتشر می‌شود؛
-* نیروی سخن، هفته‌نامه خصوصی به [[زبان تاجیکی]]، متعلق به بخش خصوصی است و هفته‌ای یک بار منتشر می‌شود<ref>تاجیکستان (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 61-62.</ref>.
+* نیروی سخن، هفته‌نامه خصوصی به [[زبان تاجیکی]]، متعلق به بخش خصوصی است و هفته‌ای یک بار منتشر می‌شود<ref>[[تاجیکستان]] (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 61-62.</ref>.
-از میان روزنامه‌های مهم عناوین ذیل مورد توجه بیشتری می‌باشند که عبارتند از:‌
+از میان روزنامه‌های مهم عناوین ذیل مورد توجه بیشتری می‌باشند که عبارت اند از:‌
 جدول شماره2. روزنامه‌های مهم تاجیکستان
 {| class="wikitable"
-|'''ردیف'''
+|ردیف
-|'''نام روزنامه'''
+|نام روزنامه
-|'''دفعات چاپ'''
+|دفعات چاپ
-|'''تیراژ'''
+|تیراژ
 |-
-|'''1'''
+|1
 |جمهوریت
 |3 روز در هفته
 |20330
 |-
-|'''2'''
+|2
 |صدای مردم
 |2 روز در هفته
 |10130
 |-
-|'''3'''
+|3
 |نرودنیا گزیتا
 |هفته نامه
 |3200
 |-
-|'''4'''
+|4
 |منبر خلق
 |2 بار در هفته
 |20579
 |-
-|'''5'''
+|5
 |آسیا پلوس
 |هفته نامه
 |5500
 |-
-|'''6'''
+|6
 |تاجیکستان
 |هفته نامه
 |2050
 |-
-|'''7'''
+|7
 |بیزینس پلیتیک
 |هفته نامه
 |1000
 |-
-|'''8'''
+|8
 |روز نو
 |هفته نامه
 |6000
 |-
-|'''9'''
+|9
 |نیروی سخن
 |هفته نامه
 |2700
 |-
-|'''10'''
+|10
 |چرخ گردون
 |هفته نامه
 |5200
 |-
-|'''11'''
+|11
 |نجات
 |هفته نامه
 |4750
 |-
-|'''12'''
+|12
 |عدالت
 |هفته نامه
 |<nowiki>-</nowiki>
 |-
-|'''13'''
+|13
 |آسیا بلیتس
 |روزانه
 |<nowiki>-</nowiki>
 |-
-|'''14'''
+|14
 |زن و مرد
 |هفته نامه
 |<nowiki>-</nowiki>
 |-
-|'''15'''
+|15
 |ملت
 |هفته نامه
 |2000
 |-
-|'''16'''
+|16
 |زندگی
 |هفته نامه
@@ خط ۳۱۳: / خط ۳۱۱: @@
 |}
-=== [[خبرگزاری ها و سازمان‌های رسانه ای در تاجیکستان| '''خبرگزاری‌‌ها''']] ===
+=== [[خبرگزاری ها و سازمان‌های رسانه ای در تاجیکستان| خبرگزاری‌‌ها]] ===
-خبرگزاری ملی تاجیکستان «خاور» نام دارد و در سال 1991 جانشین خبرگزاری تلگراف تاجیکستان (T.T.A) شد. علاوه بر آن دو خبرگزاری خصوصی به نام‌های ورارود خبرگزاری مستقل؛ آسیا پلاس (Asia Plus) خبرگزاری مستقل و نیز خبرگزاری روسیه در [[تاجیکستان]] فعالیت دارند<ref name=":1">تاجیکستان (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 63.</ref>. در [[تاجیکستان]] رسانه‌‌های خبری خارجی فعال عبارتند از: آژانس ایرنا جمهوری اسلامی ایران، نمایندگی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «کیهان» جمهوری اسلامی ایران، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «آرگومنتی ای فاکتی» فدراسیون [[روسیه]]، روزنامه «وازدوشنی ترانسپورت» فدراسیون [[روسیه]]، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «بویوای دازار» فدراسیون [[روسیه]]، روزنامه «ترود» فدراسیون [[روسیه]]، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «سولدات روسیه» فدراسیون [[روسیه]]، آژانس «اینتر فاکس» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «NTV» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «RTR» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «ORT» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «REN-TV» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «TV3» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «TV-201» فدراسیون [[روسیه]]، آژانس «نووستی» فدراسیون [[روسیه]]، آژانس «ایتار-تاس» فدراسیون [[روسیه]]، [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] «BBC» انگلستان، آژانس «رویتر» انگلستان، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «اُیگری آوازی» جمهوری [[قزاقستان]]، [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] «آزادی – اروپا» [[آمریکا|امریکا]].
+خبرگزاری ملی تاجیکستان «خاور» نام دارد و در سال 1991 جانشین خبرگزاری تلگراف تاجیکستان (T.T.A) شد. علاوه بر آن دو خبرگزاری خصوصی به نام‌های ورارود خبرگزاری مستقل؛ آسیا پلاس (Asia Plus) خبرگزاری مستقل و نیز خبرگزاری روسیه در [[تاجیکستان]] فعالیت دارند<ref name=":1">[[تاجیکستان]] (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 63.</ref>. در [[تاجیکستان]] رسانه‌‌های خبری خارجی فعال عبارتند از: آژانس ایرنا جمهوری اسلامی ایران، نمایندگی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «کیهان» جمهوری اسلامی ایران، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «آرگومنتی ای فاکتی» فدراسیون [[روسیه]]، روزنامه «وازدوشنی ترانسپورت» فدراسیون [[روسیه]]، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «بویوای دازار» فدراسیون [[روسیه]]، روزنامه «ترود» فدراسیون [[روسیه]]، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «سولدات روسیه» فدراسیون [[روسیه]]، آژانس «اینتر فاکس» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «NTV» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «RTR» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «ORT» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «REN-TV» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «TV3» فدراسیون [[روسیه]]، [[تلویزیون در تاجیکستان|تلویزیون]] «TV-201» فدراسیون [[روسیه]]، آژانس «نووستی» فدراسیون [[روسیه]]، آژانس «ایتار-تاس» فدراسیون [[روسیه]]، [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] «BBC» انگلستان، آژانس «رویتر» انگلستان، [[روزنامه های تاجیکستان|روزنامه]] «اُیگری آوازی» جمهوری [[قزاقستان]]، [[رادیو در تاجیکستان|رادیو]] «آزادی – اروپا» [[آمریکا|امریکا]].
 === [[صنعت چاپ و نشر کتاب در تاجیکستان|مؤسسات انتشاراتی]] ===
-نخستین مؤسسه طبع و [[صنعت چاپ و نشر کتاب در تاجیکستان|نشر کتاب]] در تاجیکستان 7 اکتبر1952 در [[شهر دوشنبه]] به نام نشریات دولتی [[تاجیکستان]] تاسیس یافت، که آن در سال 1964 میلادی نام "عرفان" را گرفت<ref>http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html</ref>. در حال حاضر در جمهوری [[تاجیکستان]] چندین نشریات دولتی و غیردولتی فعالیت دارند، که مهم‌ترین آن‌ها از این قرارند:
+نخستین مؤسسه طبع و [[صنعت چاپ و نشر کتاب در تاجیکستان|نشر کتاب]] در تاجیکستان 7 اکتبر1952 در [[شهر دوشنبه]] به نام نشریات دولتی [[تاجیکستان]] تاسیس یافت، که آن در سال 1964 میلادی نام "عرفان" را گرفت<ref>برگرفته از http://iranembassytj.com/fa/a/adab.html</ref>. در حال حاضر در جمهوری [[تاجیکستان]] چندین نشریات دولتی و غیردولتی فعالیت دارند، که مهم‌ترین آن‌ها از این قرارند:
-* انتشارات ادیب، سال 1987
+* انتشارات ادیب، سال 1987؛
-* انتشارات دولتی عرفان، که کتاب‌های سیاسی، علمی، [[نظام اقتصادی تاجیکستان|اقتصادی]] و [[کشاورزی در تاجیکستان|کشاورزی]] منتشر می‌کند و ناشر رسمی و تنها ناشر فرهنگستان علوم تاجیکستان است.
+* انتشارات دولتی عرفان، که کتاب‌های سیاسی، علمی، [[نظام اقتصادی تاجیکستان|اقتصادی]] و [[کشاورزی در تاجیکستان|کشاورزی]] منتشر می‌کند و ناشر رسمی و تنها ناشر فرهنگستان علوم [[تاجیکستان]] است؛
-* انتشارات معارف، که کتاب‌های تربیتی منتشر می‌کند.
+* انتشارات معارف، که کتاب‌های تربیتی منتشر می‌کند؛
-* انتشارات دایره المعارف علمی تاجیکستان، سال 1969
+* انتشارات دایره المعارف علمی [[تاجیکستان]]، سال 1969؛
-* مؤسسه انتشارات بین المللی ایرانی الهدی، که بعد از استقلال تاجیکستان فعال شده‌است و کتاب‌هایی به خط فارسی منتشر می‌کند.
+* مؤسسه انتشارات بین المللی ایرانی الهدی، که بعد از استقلال [[تاجیکستان]] فعال شده‌است و کتاب‌هایی به خط فارسی منتشر می‌کند؛
 * مؤسسه ایرانی انتشارت سروش<ref name=":1" /><ref>زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ [[تاجیکستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص 368-380.</ref>.
 == نیز نگاه کنید به ==
+[[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی افغانستان]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تایلند]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تونس]]؛[[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی روسیه]]؛ [[رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ژاپن]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کوبا]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی فرانسه]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مالی]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ساحل عاج]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سیرالئون]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی لبنان]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مصر]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قطر]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کانادا]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سودان]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی گرجستان]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی بنگلادش]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سریلانکا]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قزاقستان]]؛ [[رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اردن]]
 == کتابشناسی ==
+<references />
+[[رده:رسانه]]