تاریخ دوران باستان چین: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۱۳ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۸

تاریخ نگاری در سرزمین چین از دوران باستان آغاز شده و تا امروز رشته‌ی آن هنوز قطع نشده است. در این کشور نه تنها هر دولت مرکزی و محلی تاریخ خاص خود را داشته، بلکه هر استان، شهرستان، شهر، بخش، حتی خانواده‌های بزرگ نیز دارای تاریخچه‌ی مربوط به خود هستند. افزون براین، تاریخ دودمان مرکزی نیز معمولا به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شده است: یعنی بخش‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فعالیت‌های مذهبی، و خدمات اشخاص برجسته و غیره. تاریخ نگاران و اساتید رشته‌ی تاریخ بر این باورند که هیچ ملتی را نمی‌توان یافت که به گستردگی تاریخ نویسان چینی، گذشته‌ی تاریخی خود را با جزییات به ثبت رسانده باشند. سلسله‌های تاریخی که در دوران باستان در کشور چین بودند عبارت است از:

سلسله شیا (1600-2100 پیش از میلاد)

سلسله‌ی شیا نخستین سلسله است که در اسناد تاریخی باستانی مثل «یادداشت‌های مورخان بزرگ» (Records of Grand Historian) و «وقایع نگاری روی بامبو» (Bamboo Annals) بدان اشاره شده و ثبت گردیده است.

اگرچه در خصوص وجود چنین سلسله‌ای اختلاف است، ولی شواهد باستانی وجود دارد که وجود چنین سلسله‌ای در تاریخ چین را تأیید می‌کند. سیماچیان (Sima Qian) (90-145 میلادی) مورخ، که کتاب‌های یادداشت‌های مورخان بزرگ و وقایع نگاری روی بامبو را تألیف کرده است، تاریخ سلسله‌ی شیا در 4200 سال پیش را ثبت کرده است، اگرچه این تاریخ از طریق آزمایش‌های کربنی ثابت نشده است. درحال حاضر، اغلب باستان‌شناسان، سلسله شیا را با کشفیات اِرلیتو (Erlitou) در استان خه نان مرکزی مرتبط می‌دانند، که در آنجا آثاری از ذوب فلز متعلق به 2000 سال پیش از میلاد کشف شده است. نخستین نشانه‌های متعلق به این عصر، از نوشته‌های روی سفال و صدف یافت شده که احتمال می‌رود صورت اولیه‌ی کاراکترهای نوین زبان چینی باشند. علیرغم وجود چند سند مشخص نوشته شده بر روی برنز که هم عصر با استخوان‌های لاک پشت دوران شانگ (Shang) یا نوشته‌های روی ظروف برنزی دوران جو (Zhou) است، عصر شیا همچنان در‌هاله ای از ابهام باقی مانده است.براساس افسانه‌های چینی، سلسله‌ی شیا در حدود 1600 سال پیش از میلاد، در اثر جنگ معروف به مینگ تیائو (Mingtiao) نابود شده است.

سلسله شانگ (1046-1700 پیش از میلاد)

یافته‌های باستانشناسی شواهدی مبنی بر وجود سلسله‌ی شانگ در میانه‌ی 1600 تا 1046 پیش از میلاد ارایه می‌کنند که به دو دسته تقسیم می‌شوند. بخش اول از سایت‌های باستانی اِرلیگانگ (Erligang)، جِنگجو (Zhengzhou) و شانگ چِنگ (Shangcheng) متعلق به اوایل دوران شانگ، به دست آمده‌اند. بخش دوم، متعلق به اواخر دوران شانگ یا اوایل یین (Yin) در اَنیانگ (Anyang)، در خِه نَن امروز که به عنوان آخرین پایتخت 9 گانه‌ی شانگ شناخته می‌شود، به دست آمده‌اند.

آثار مربوط به اَنیانگ، شامل قدیمی‌ترین نوشته‌های مربوط به گذشته‌های چین است که تاکنون کشف شده است، کتیبه‌هایی از سوابق فالگیری روی استخوان و یا لاک لاک‌پشت مربوط به تاریخ حدود 1200 سال پیش از میلاد. سلسله‌ی شانگ دارای 31 پادشاه بود و در آن دوران مردم خدایان متعددی را می‌پرستیدند که بزرگترین آن‌ها شانگدی (Shangdi) بود و بر سایر خدایان حکم‌فرمایی داشت. آن‌ها همچنین معتقد بودند که نیاکانشان پس از مرگ خداگونه شده و از خانواده‌های خود خواستار پرستش هستند.

سلسله جو (256-1046 پیش از میلاد)

سلسله‌ی جو، طولانی‌ترین سلسله‌ی امپراتوری در تاریخ چین است، از 1066 پیش از میلاد تا 256 قبل از میلاد. با پایان هزاره‌ی دوم پیش از میلاد، سلسله جو در دره‌ی رودخانه‌ی زرد پایه گذاری شد و سپس سرزمین شانگ را تصرف و به کشور خود ضمیمه ساخت. سلسله جو حکومت خود را با سیستمی نیمه فئودالی آغاز کرد. جو، در قسمت غربی شانگ حاکمیت داشت، و رهبران آن از سوی شانگ به عنوان«پاسداران مناطق غربی» منصوب شده بودند. شاه «وو» (Wu) حاکم «جو»، با همکاری برادرش که نایب السلطنه بود، در جنگی به نام مویه (Muye)، سلسله شانگ را شکست داد و خود به جای آن نشست.

پادشاه «جو» خود را نماینده‌ی آسمان معرفی کرد تا به حاکمیتش مشروعیت بخشد، ادعایی که برای جانشینان او نیز مفید و مؤثر بود. مثل شانگدی، آسمان بر تمام خدایان دیگر حاکمیت داشت و او بود که تصمیم می‌گرفت چه کسی شایسته‌ی حکومت بر چین است. این باور وجود داشت که هر حاکمی که شایستگی نمایندگی از آسمان را از دست بدهد، حوادث ناگوار طبیعی پشت سرِهم رخ خواهد داد، در نتیجه حاکمیتش را از دست می‌دهد و خانواده‌ی سلطنتی سقوط کرده و سلسله‌ی دیگری روی کار خواهد آمد تا از آسمان نمایندگی کند.

سلسله‌ی«جو» ابتدا مقر حکومتی خود را به نزدیکی شهر شی اَن (Xi’an)کنونی انتقال داده و کمکم به سمت رودخانه‌ی یانگ تسه (Yangtze) گسترش دادند. این حرکت، نخستین مهاجرت جمعیت از شمال به جنوب چین به شمار می‌آید.

دوران بهار و پاییز(476-722 پیش از میلاد)

نگاره مردی سوار بر اژدها. قابل بازیابی از http://www.iartdao.com/product_1_2/460

در قرن هشتم پیش از میلاد، قدرت مرکزیت خود را از دست داد که این دوره را به نام بهار و پاییز نام گذاری کرده‌اند. در این دوره، رهبران قبایل محلی که پیش از این در اختیار پادشاهی جو بودند، شروع به تحکیم قدرت محلی خود کرده و برای سلطه‌ی بیشتر به رقابت با یکدیگر برخاستند. با تجاوز قبایل شمال غرب، وضعیت وخیم تر شد. حاکمان جو، مجبور شدند پایتخت خود را به لویانگ (Loyang) منتقل کنند. این حرکت نشانه‌ای از آغاز دومین فاز بزرگ سلسله جو (جو شرقی) بود. در هر منطقه، افراد با نفوذ محلی قدرت را در دست گرفته و ناگهان صدها منطقه‌ی مستقل سر برآورده و در ظاهر به چاپلوسی پادشاهی جو پرداخته ولی در واقع ادعای استقلال داشتند. در این دوران بود که صد مکتب فکری و فلسفی چین شکوفا شد، و حرکت‌های روشنفکرانه‌ای همچون کنفوسیوسی، تائوئیستی، قانونگرایان و موهیست‌ها به وجود آمدند. این تحولات در واقع پاسخ به تغییرات ایجاد شده در جهان سیاست و افول قدرت مرکزی سلسله جو بود. در این دوران سرزمین چین به صدها حکومت محلی مستقل تقسیم شد که برخی از آن‌ها شامل تنها یک روستا و یا حتی یک قلعه می‌شد.

دوران حکومت‌های هم ستیز (221-476 پیش از میلاد)

با پایان قرن پنجم پیش از میلاد و ایجاد ثبات سیاسی بیشتر، تنها هفت حکومت قدرتمند باقی ماندند. سال‌هایی که این قدرتها با هم درگیر جنگ و ستیز بودند، به دوران حکومت‌های هم ستیز (Warring States Poriod) معروف است. تا سال 256 پیش از میلاد از سلسله جو تنها اسمی باقی ماند و قدرت جزیی در اختیار پادشاه بود و قدرت واقعی در اختیار پادشاهان مناطق قرار داشت. با متحد شدن مناطق همجواری از این حکومت‌های هم ستیز همچون سی چوان (Sichuan) و لیائونینگ (Liaoning) ، این مناطق تحت سیستم فرماندهی نظامی اداره می‌شدند، سیستمی که هنوز هم تا حدودی در تقسیمات استانی و شهرستانی برخی از مناطق چین دیده می‌شود. تکامل نهایی این دوران با عصراینگ جِنگ (Yingzheng) پادشاه منطقه‌ی چین (Qin) آغاز شد. در سال 214 میلادی، چین شی خوانگ (Qin Shi Huang)، با متحد ساختن شش کشور دیگر و ضمیمه کردن سایر مناطق، توانست سلسله‌ی چین را پایه گذاری و خود را به عنوان نخستین امپراتور سراسر چین اعلام نماید. دوران کشورهای هم ستیز، اگرچه از نظر سیاسی و ثبات اجتماعی دوره‌ی نا آرام و متلاطمی بود، ولی در تاریخ اندیشه‌ی چینی پرشکوهترین عصر به شمار می‌رفت، زیرا در این دوره نظام‌های اخلاقی و فلسفی بسیاری پدید آمد که تأثیری پایدار در فرهنگ شرق دور داشت. ظهور مکاتبی که آن‌ها را «صدمکتب» می‌نامند، همزمان با تلاش برای مرگ عصر برده داری و در همین دوران صورت گرفت.

در دوران بهار و پاییز و دوران حکومت‌های هم ستیز، علیرغم گسترش و ادامه‌ی ستیزها و نزاع‌های داخلی، دوران شکوفایی اندیشه و فرهنگ و عصر طلایی فلسفه‌های سیاسی و فکری بود. وجود سیستم گزینش و استخدام دیوان سالاران که بر اساس شایستگی و لیاقت انجام می‌گرفت، خود عاملی برای تقویت«مبانی فکری و فرهنگی» به شمار می‌رفت. فرمانروایان این دوران همیشه در تلاش برای حفظ بقای خویش به دنبال اندیشمندان و آموزگاران و استراتژیست‌ها بودند. لذا، متفکران در کنار مدیران استخدام می‌شدند تا بهترین شیوه‌های دیپلماسی و جنگ را به مورد اجرا بگذارند. شکوفایی «صد مکتب فکری و فلسفی» حاصل این دوره است که آثار ادبی وسیع باقیمانده از این مکاتب، شالوده‌ی تفکر چینی را در هزاره‌های گذشته تشکیل داده است. این مکاتب فکری بعدها در شش گروه عمده دسته بندی شدند که عبارتند از:

مکتب کنفوسیوس
مکتب قانونگرایان
مکتب تائوئیسم
مکتب موهیسم
مکتب کیهانی یین و یانگ
مکتب گزینش دیوان سالاران از طریق آزمون دولتی.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

منبع اصلی

سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی.

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-[[پرونده:نقشه چین باستان.jpg|بندانگشتی|نقشه [[چین]] باستان. قابل بازیابی از https://m.baike.com/wikiid/6153715638430629177]]تاریخ نگاری در سرزمین [[چین]] از دوران باستان آغاز شده و تا امروز رشته‌ی آن هنوز قطع نشده است. در این کشور نه تنها هر دولت مرکزی و محلی تاریخ خاص خود را داشته، بلکه هر استان، شهرستان، شهر، بخش، حتی خانواده‌های بزرگ نیز دارای تاریخچه‌ی مربوط به خود هستند. افزون براین، تاریخ دودمان مرکزی نیز معمولا به بخش‌های مختلف تقسیم می شده است: یعنی بخش‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فعالیت‌های مذهبی، و خدمات اشخاص برجسته و غیره. تاریخ نگاران و اساتید رشته‌ی تاریخ براین باورند که هیچ ملتی را نمی توان یافت که به گستردگی تاریخ نویسان چینی، گذشته‌ی تاریخی خود را با جزییات به ثبت رسانده باشند <ref>سابقی، علی محمد (1384). شهر تاریخی زیتون(چوانجو)، یادگاری از حضور ایرانیان در چین، مجله چشم انداز، شماره 19.</ref>.
+[[پرونده:نقشه چین باستان.jpg|بندانگشتی|نقشه [[چین]] باستان. قابل بازیابی از https://m.baike.com/wikiid/6153715638430629177]]تاریخ نگاری در سرزمین [[چین]] از دوران باستان آغاز شده و تا امروز رشته‌ی آن هنوز قطع نشده است. در این کشور نه تنها هر دولت مرکزی و محلی تاریخ خاص خود را داشته، بلکه هر استان، شهرستان، شهر، بخش، حتی خانواده‌های بزرگ نیز دارای تاریخچه‌ی مربوط به خود هستند. افزون براین، تاریخ دودمان مرکزی نیز معمولا به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شده است: یعنی بخش‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فعالیت‌های مذهبی، و خدمات اشخاص برجسته و غیره. تاریخ نگاران و اساتید رشته‌ی تاریخ بر این باورند که هیچ ملتی را نمی‌توان یافت که به گستردگی تاریخ نویسان چینی، گذشته‌ی تاریخی خود را با جزییات به ثبت رسانده باشند. سلسله‌های تاریخی که در دوران باستان در [[چین|کشور چین]] بودند عبارت است از:
-سلسله‌های تاریخی که در دوران باستان در کشور [[چین]] بودند عبارت است از:
+=== [[سلسله شیا]] (1600-2100 پیش از میلاد) ===
+[[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]] نخستین سلسله است که در اسناد تاریخی باستانی مثل «''یادداشت‌های مورخان بزرگ» (Records of Grand Historian)'' و «وقایع نگاری روی بامبو» (Bamboo Annals) بدان اشاره شده و ثبت گردیده است.
-=== [[سلسله شیا]](1600-2100 پیش از میلاد) ===
+اگرچه در خصوص وجود چنین سلسله‌ای اختلاف است، ولی شواهد باستانی وجود دارد که وجود چنین سلسله‌ای در تاریخ [[چین]] را تأیید می‌کند. سیماچیان (Sima Qian) (90-145 میلادی) مورخ، که کتاب‌های ''یادداشت‌های مورخان بزرگ'' و ''وقایع نگاری روی بامبو'' را تألیف کرده است، تاریخ [[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]] در 4200 سال پیش را ثبت کرده است، اگرچه این تاریخ از طریق آزمایش‌های کربنی ثابت نشده است. درحال حاضر، اغلب باستان‌شناسان، [[سلسله شیا]] را با کشفیات اِرلیتو (Erlitou) در استان خه نان مرکزی مرتبط می‌دانند، که در آنجا آثاری از ذوب فلز متعلق به 2000 سال پیش از میلاد کشف شده است. نخستین نشانه‌های متعلق به این عصر، از نوشته‌های روی سفال و صدف یافت شده که احتمال می‌رود صورت اولیه‌ی کاراکترهای نوین [[زبان چینی]] باشند. علیرغم وجود چند سند مشخص نوشته شده بر روی برنز که هم عصر با استخوان‌های لاک پشت دوران شانگ (Shang) یا نوشته‌های روی ظروف برنزی دوران جو (Zhou) است، [[سلسله شیا|عصر شیا]] همچنان در‌هاله ای از ابهام باقی مانده است.براساس [[داستان افسانه های یائو و شون|افسانه‌های چینی]]، [[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]] در حدود 1600 سال پیش از میلاد، در اثر جنگ معروف به مینگ تیائو (Mingtiao) نابود شده است.
-[[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]] نخستین سلسله است که در اسناد تاریخی باستانی مثل ''یادداشت های مورخان بزرگ'' (Records of Grand Historian) و وقایع نگاری روی بامبو (Bamboo Annals) بدان اشاره شده و ثبت گردیده است.
-اگرچه در خصوص وجود چنین سلسله‌ای اختلاف است، ولی شواهد باستانی وجود دارد که وجود چنین سلسله‌ای در [[تاریخ چین]] را تأیید میکند. سیماچیان (Sima Qian) (90-145 میلادی) مورخ، که کتابهای ''یادداشت‌های مورخان بزرگ'' و ''وقایع نگاری روی بامبو'' را تألیف کرده است، تاریخ [[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]] در 4200 سال پیش را ثبت کرده است، اگرچه این تاریخ از طریق آزمایش های کربنی ثابت نشده است. درحال حاضر، اغلب باستانشناسان، [[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]] را با کشفیات اِرلیتو (Erlito) در استان خه نان مرکزی مرتبط می دانند، که در آنجا آثاری از ذوب فلز متعلق به 2000 سال پیش از میلاد کشف شده است. نخستین نشانه‌های متعلق به این عصر، از نوشته‌های روی سفال و صدف یافت شده که احتمال می‌رود صورت اولیه‌ی کاراکترهای نوین [[زبان چینی]] باشند. علیرغم وجود چند سند مشخص نوشته شده بر روی برنز که هم عصر با استخوان‌های لاک پشت [[سلسله شانگ|دوران شانگ]] (Shang) یا نوشته‌های روی ظروف برنزی [[سلسله جو|دوران جو]] (Zhou) است، [[سلسله شیا|عصر شیا]] همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
+=== [[سلسله شانگ]] (1046-1700 پیش از میلاد) ===
+یافته‌های باستانشناسی شواهدی مبنی بر وجود [[سلسله شانگ|سلسله‌ی شانگ]] در میانه‌ی 1600 تا 1046 پیش از میلاد ارایه می‌کنند که به دو دسته تقسیم می‌شوند. بخش اول از سایت‌های باستانی اِرلیگانگ (Erligang)، جِنگجو (Zhengzhou) و شانگ چِنگ (Shangcheng) متعلق به اوایل [[سلسله شانگ|دوران شانگ]]، به دست آمده‌اند. بخش دوم، متعلق به اواخر [[سلسله شانگ|دوران شانگ]] یا اوایل یین (Yin) در اَنیانگ (Anyang)، در خِه نَن امروز که به عنوان آخرین پایتخت 9 گانه‌ی شانگ شناخته می‌شود، به دست آمده‌اند.
-براساس افسانه‌های چینی، [[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]] در حدود 1600 سال پیش از میلاد، در اثر جنگ معروف به مینگ تیائو (Mingtiao) نابود شده است. ( ←[[سلسله شیا]])
+آثار مربوط به اَنیانگ، شامل قدیمی‌ترین نوشته‌های مربوط به گذشته‌های [[چین]] است که تاکنون کشف شده است، کتیبه‌هایی از سوابق فالگیری روی استخوان و یا لاک لاک‌پشت مربوط به تاریخ حدود 1200 سال پیش از میلاد. [[سلسله شانگ|سلسله‌ی شانگ]] دارای 31 پادشاه بود و در آن دوران مردم خدایان متعددی را می‌پرستیدند که بزرگترین آن‌ها شانگدی (Shangdi) بود و بر سایر خدایان حکم‌فرمایی داشت. آن‌ها همچنین معتقد بودند که نیاکانشان پس از مرگ خداگونه شده و از خانواده‌های خود خواستار پرستش هستند.
-===  [[سلسله شانگ]](1046-1700 پیش از میلاد) ===
+=== [[سلسله جو]] (256-1046 پیش از میلاد) ===
-یافته‌های باستانشناسی شواهدی مبنی بر وجود [[سلسله شانگ|سلسله‌ی شانگ]] در میانه‌ی 1600 تا 1046 پیش از میلاد ارایه میکنند که به دو دسته تقسیم می‌شوند. بخش اول از سایت‌های باستانی اِرلیگانگ(Erligang)، جِنگجو(Zhengzhou) و شانگ چِنگ(Shangcheng) متعلق به اوایل [[سلسله شانگ|دوران شانگ]]، به دست آمده‌اند. بخش دوم، متعلق به اواخر [[سلسله شانگ|دوران شانگ]] یا اوایل یین(Yin) در اَنیانگ(Anyang)، در خِه نَن امروز که به‌عنوان آخرین پایتخت 9 گانه‌ی شانگ شناخته می‌شود، به دست آمده اند.
+[[سلسله جو|سلسله‌ی جو]]، طولانی‌ترین سلسله‌ی امپراتوری در تاریخ [[چین]] است، از 1066 پیش از میلاد تا 256 قبل از میلاد. با پایان هزاره‌ی دوم پیش از میلاد، [[سلسله جو]] در دره‌ی رودخانه‌ی زرد پایه گذاری شد و سپس سرزمین شانگ را تصرف و به کشور خود ضمیمه ساخت. [[سلسله جو]] حکومت خود را با سیستمی نیمه فئودالی آغاز کرد. جو، در قسمت غربی شانگ حاکمیت داشت، و رهبران آن از سوی شانگ به عنوان«پاسداران مناطق غربی» منصوب شده بودند. شاه «وو» (Wu) حاکم «جو»، با همکاری برادرش که نایب السلطنه بود، در جنگی به نام مویه (Muye)، [[سلسله شانگ]] را شکست داد و خود به جای آن نشست.
-آثار مربوط به اَن یانگ، شامل قدیمی ترین نوشته‌های مربوط به گذشته‌های [[چین]] است که تاکنون کشف شده است، کتیبه‌هایی از سوابق فالگیری روی استخوان و یا لاک لاکپشت مربوط به تاریخ حدود 1200 سال پیش از میلاد. [[سلسله شانگ|سلسله‌ی شانگ]] دارای 31 پادشاه بود و در آن دوران مردم خدایان متعددی را می پرستیدند که بزرگترین آنها شانگدی(Shangdi) بود و بر سایر خدایان حکمفرمایی داشت. آنها همچنین معتقد بودند که نیاکانشان پس از مرگ خداگونه شده و از خانواده‌های خود خواستار پرستش هستند.
+پادشاه «جو» خود را نماینده‌ی آسمان معرفی کرد تا به حاکمیتش مشروعیت بخشد، ادعایی که برای جانشینان او نیز مفید و مؤثر بود. مثل شانگدی، آسمان بر تمام خدایان دیگر حاکمیت داشت و او بود که تصمیم می‌گرفت چه کسی شایسته‌ی حکومت بر [[چین]] است. این باور وجود داشت که هر حاکمی که شایستگی نمایندگی از آسمان را از دست بدهد، حوادث ناگوار طبیعی پشت سرِهم رخ خواهد داد، در نتیجه حاکمیتش را از دست می‌دهد و خانواده‌ی سلطنتی سقوط کرده و سلسله‌ی دیگری روی کار خواهد آمد تا از آسمان نمایندگی کند.
-=== [[سلسله جو]](256-1046 پیش از میلاد) ===
+[[سلسله جو|سلسله‌ی«جو»]] ابتدا مقر حکومتی خود را به نزدیکی شهر شی اَن (Xi’an)کنونی انتقال داده و کمکم به سمت رودخانه‌ی یانگ تسه (Yangtze) گسترش دادند. این حرکت، نخستین مهاجرت جمعیت از شمال به جنوب [[چین]] به شمار می‌آید.
-[[سلسله جو|سلسله‌ی جو]] ، طولانیترین سلسله‌ی امپراتوری در تاریخ [[چین]] است، از 1066 پیش از میلاد تا 256 قبل از میلاد. با پایان هزاره‌ی دوم پیش از میلاد، [[سلسله جو|سلسله‌ی جو]] در دره‌ی رودخانه‌ی زرد پایه گذاری شد و سپس سرزمین شانگ را تصرف و به کشور خود ضمیمه ساخت.[[سلسله جو|سلسله‌ی جو]] حکومت خود را با سیستمی نیمه فئودالی آغاز کرد. جو، در قسمت غربی شانگ حاکمیت داشت، و رهبران آن از سوی شانگ به‌عنوان«پاسداران مناطق غربی» منصوب شده بودند. شاه «وو(Wu)» حاکم «جو»، با همکاری برادرش که نایب السلطنه بود، در جنگی به نام مویه(Muye)، [[سلسله شانگ]] را شکست داد و خود به جای آن نشست.پادشاه «جو» خود را نماینده‌ی آسمان معرفی کرد تا به حاکمیتش مشروعیت بخشد، ادعایی که برای جانشینان او نیز مفید و مؤثر بود. مثل شانگدی، آسمان بر تمام خدایان دیگر حاکمیت داشت و او بود که تصمیم می‌گرفت چه کسی شایسته‌ی حکومت بر [[چین]] است. این باور وجود داشت که هر حاکمی که شایستگی نمایندگی از آسمان را از دست بدهد، حوادث ناگوار طبیعی پشت سرِهم رخ خواهد داد، در نتیجه حاکمیتش را از دست می دهد و خانواده‌ی سلطنتی سقوط کرده و سلسله‌ی دیگری روی کار خواهد آمد تا از آسمان نمایندگی کند.[[پرونده:نگاره مردی سوار بر اژدها، قرن ۵ تا ۳ پیش از میلاد.jpg|بندانگشتی|نگاره مردی سوار بر اژدها. قابل بازیابی از http://www.iartdao.com/product_1_2/460]][[سلسله جو|سلسله‌ی«جو»]] ابتدا مقر حکومتی خود را به نزدیکی شهر شیاَن(Xi’an) کنونی انتقال داده و کم‌کم به سمت رودخانه‌ی یانگ تسه(Yangtze)گسترش دادند. این حرکت، نخستین مهاجرت جمعیت از شمال به جنوب [[چین]] به شمار می‌آید.
 ===  [[دوران بهار و پاییز]](476-722 پیش از میلاد) ===
-در قرن هشتم پیش از میلاد، قدرت مرکزیت خود را از دست داد که این دوره را به نام [[دوران بهار و پاییز|بهار و پاییز]] نام گذاری کرده‌اند. در این دوره، رهبران قبایل محلی که پیش از این در اختیار پادشاهی جو بودند، شروع به تحکیم قدرت محلی خود کرده و برای سلطه‌ی بیشتر به رقابت با یکدیگر برخاستند. با تجاوز قبایل شمال غرب، وضعیت وخیم تر شد.
+[[پرونده:نگاره مردی سوار بر اژدها، قرن ۵ تا ۳ پیش از میلاد.jpg|بندانگشتی|نگاره مردی سوار بر اژدها. قابل بازیابی از http://www.iartdao.com/product_1_2/460]]در قرن هشتم پیش از میلاد، قدرت مرکزیت خود را از دست داد که این دوره را به نام [[دوران بهار و پاییز|بهار و پاییز]] نام گذاری کرده‌اند. در این دوره، رهبران قبایل محلی که پیش از این در اختیار پادشاهی جو بودند، شروع به تحکیم قدرت محلی خود کرده و برای سلطه‌ی بیشتر به رقابت با یکدیگر برخاستند. با تجاوز قبایل شمال غرب، وضعیت وخیم تر شد. حاکمان جو، مجبور شدند پایتخت خود را به لویانگ (Loyang) منتقل کنند. این حرکت نشانه‌ای از آغاز دومین فاز بزرگ [[سلسله جو]] (جو شرقی) بود. در هر منطقه، افراد با نفوذ محلی قدرت را در دست گرفته و ناگهان صدها منطقه‌ی مستقل سر برآورده و در ظاهر به چاپلوسی پادشاهی جو پرداخته ولی در واقع ادعای استقلال داشتند. در این دوران بود که صد مکتب فکری و فلسفی [[چین]] شکوفا شد، و حرکت‌های روشنفکرانه‌ای همچون [[کنفوسیوس و اندیشه های او|کنفوسیوسی]]، [[آیین بومی تائو|تائوئیستی]]، [[مکتب قانونگرایان|قانونگرایان]] و [[موهیست ها|موهیست]]<nowiki/>‌ها به وجود آمدند. این تحولات در واقع پاسخ به تغییرات ایجاد شده در جهان سیاست و افول قدرت مرکزی [[سلسله جو]] بود. در این دوران سرزمین [[چین]] به صدها حکومت محلی مستقل تقسیم شد که برخی از آن‌ها شامل تنها یک روستا و یا حتی یک قلعه می‌شد.
-حاکمان جو، مجبور شدند پایتخت خود را به لویانگ(Loyang)منتقل کنند. این حرکت نشانه‌ای از آغاز دومین فاز بزرگ [[سلسله جو]](جو شرقی) بود. در هر منطقه، افراد با نفوذ محلی قدرت را در دست گرفته و ناگهان صدها منطقه‌ی مستقل سر برآورده و در ظاهر به چاپلوسی پادشاهی جو پرداخته ولی در واقع ادعای استقلال داشتند.
+=== [[دوران حکومت های هم ستیز|دوران حکومت‌های هم ستیز]] (221-476 پیش از میلاد) ===
+با پایان قرن پنجم پیش از میلاد و ایجاد ثبات سیاسی بیشتر، تنها هفت حکومت قدرتمند باقی ماندند. سال‌هایی که این قدرتها با هم درگیر جنگ و ستیز بودند، به [[دوران حکومت های هم ستیز|دوران حکومت‌های هم ستیز]] (Warring States Poriod) معروف است. تا سال 256 پیش از میلاد از [[سلسله جو]] تنها اسمی باقی ماند و قدرت جزیی در اختیار پادشاه بود و قدرت واقعی در اختیار پادشاهان مناطق قرار داشت. با متحد شدن مناطق همجواری از این [[دوران حکومت های هم ستیز|حکومت‌های هم ستیز]] همچون سی چوان (Sichuan) و لیائونینگ (Liaoning) ، این مناطق تحت سیستم فرماندهی نظامی اداره می‌شدند، سیستمی که هنوز هم تا حدودی در تقسیمات استانی و شهرستانی برخی از مناطق [[چین]] دیده می‌شود. تکامل نهایی این دوران با عصراینگ جِنگ (Yingzheng) پادشاه منطقه‌ی [[چین]] (Qin) آغاز شد. در سال 214 میلادی، چین شی خوانگ (Qin Shi Huang)، با متحد ساختن شش کشور دیگر و ضمیمه کردن سایر مناطق، توانست [[سلسله چین|سلسله‌ی چین]] را پایه گذاری و خود را به عنوان نخستین امپراتور سراسر [[چین]] اعلام نماید. [[دوران حکومت های هم ستیز|دوران کشورهای هم ستیز]]، اگرچه از نظر سیاسی و ثبات اجتماعی دوره‌ی نا آرام و متلاطمی بود، ولی در تاریخ اندیشه‌ی چینی پرشکوهترین عصر به شمار می‌رفت، زیرا در این دوره نظام‌های اخلاقی و فلسفی بسیاری پدید آمد که تأثیری پایدار در فرهنگ شرق دور داشت. ظهور مکاتبی که آن‌ها را «صدمکتب» می‌نامند، همزمان با تلاش برای مرگ عصر برده داری و در همین دوران صورت گرفت.
-در این دوران بود که صد مکتب فکری و فلسفی چین شکوفا شد، و حرکت‌های روشنفکری همچون کنفوسیوسی(← [[آیین بومی کنفوسیوس]])، تائوئیستی(←[[آیین بومی تائو]])، [[مکتب قانونگرایان]] و [[موهیست ها]] به وجود آمدند. این تحولات در واقع پاسخ به تغییرات ایجاد شده در جهان سیاست و افول قدرت مرکزی [[سلسله جو]] بود. در این دوران سرزمین چین به صدها حکومت محلی مستقل تقسیم شد که برخی از آنها شامل تنها یک روستا و یا حتی یک قلعه می‌شد. ( ←[[دوران بهار و پاییز]]''')'''
+در [[دوران بهار و پاییز]] و [[دوران حکومت های هم ستیز|دوران حکومت‌های هم ستیز]]، علیرغم گسترش و ادامه‌ی ستیزها و نزاع‌های داخلی، دوران شکوفایی اندیشه و فرهنگ و عصر طلایی فلسفه‌های سیاسی و فکری بود. وجود سیستم گزینش و استخدام دیوان سالاران که بر اساس شایستگی و لیاقت انجام می‌گرفت، خود عاملی برای تقویت«مبانی فکری و فرهنگی» به شمار می‌رفت. فرمانروایان این دوران همیشه در تلاش برای حفظ بقای خویش به دنبال اندیشمندان و آموزگاران و استراتژیست‌ها بودند. لذا، متفکران در کنار مدیران استخدام می‌شدند تا بهترین شیوه‌های دیپلماسی و جنگ را به مورد اجرا بگذارند. شکوفایی «صد مکتب فکری و فلسفی» حاصل این دوره است که آثار ادبی وسیع باقیمانده از این مکاتب، شالوده‌ی تفکر چینی را در هزاره‌های گذشته تشکیل داده است. این مکاتب فکری بعدها در شش گروه عمده دسته بندی شدند که عبارتند از:
-=== [[دوران حکومت های هم ستیز]](221-476 پیش از میلاد) ===
+* [[آموزه های کنفوسیوس|مکتب کنفوسیوس]]
-با پایان قرن پنجم پیش از میلاد و ایجاد ثبات سیاسی بیشتر، تنها هفت حکومت قدرتمند باقی ماندند. سال‌هایی که این قدرت‌ها با هم درگیر جنگ و ستیز بودند، به [[دوران حکومت های هم ستیز]](Warring States Period) معروف است. تا سال 256 پیش از میلاد از [[سلسله جو|سلسله‌ی جو]] تنها اسمی باقی ماند و قدرت جزیی در اختیار پادشاه بود و قدرت واقعی در اختیار پادشاهان مناطق قرار داشت. با متحد شدن مناطق همجواری از این حکومت‌های هم‌ستیز( ← [[دوران حکومت های هم ستیز|دوران حکومت های هم ستیز)]]<nowiki/>همچون سیچوان(Sichuan) و لیائونینگ(Liaoning) ، این مناطق تحت سیستم فرماندهی نظامی اداره می‌شدند، سیستمی که هنوز هم تا حدودی در تقسیمات استانی و شهرستانی برخی از مناطق چین دیده می‌شود. تکامل نهایی این دوران با عصر اینگجِنگ(Yingzheng) پادشاه منطقه ی چین(Qin) آغاز شد. در سال 214 میلادی، چین شی خوانگ(Qin Shi Huang)، با متحد ساختن شش کشور دیگر و ضمیمه کردن سایر مناطق، توانست سلسله ی چین را پایه گذاری و خود را به عنوان نخستین امپراتور سراسر چین اعلام نماید. دوران کشورهای هم‌ستیز، اگرچه از نظر سیاسی و ثبات اجتماعی دوره‌ی نا آرام و متلاطمی بود، ولی در تاریخ اندیشه‌ی چینی پرشکوه‌ترین عصر به‌شمار می‌رفت، زیرا در این دوره نظام‌های اخلاقی و فلسفی بسیاری پدید آمد که تأثیری پایدار در فرهنگ شرق دور داشت. ظهور مکاتبی که آنها را «صدمکتب» می‌نامند، همزمان با تلاش برای مرگ عصر برده داری و در همین دوران صورت گرفت<ref>پاتریک، چارلز؛ جرالد، فیتز (1367). تاریخ فرهنگ [[چین]]. ترجمه ی اسماعیل دولتشاهی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.</ref>.
+* [[مکتب قانونگرایان]]
+* [[مبانی فکری طریقت تائویی|مکتب تائوئیسم]]
-در [[دوران بهار و پاییز|دورانهای بهار و پاییز]] و [[دوران حکومت های هم ستیز|حکومت‌های هم‌ستیز]]، علیرغم گسترش و ادامه‌ی ستیزها و نزاع‌های داخلی، دوران شکوفایی اندیشه و فرهنگ و عصر طلایی فلسفه‌های سیاسی و فکری بود. وجود سیستم گزینش و استخدام دیوان سالاران که بر اساس شایستگی و لیاقت انجام می‌گرفت، خود عاملی برای تقویت«مبانی فکری و فرهنگی» به‌شمار می‌رفت. فرمانروایان این دوران همیشه در تلاش برای حفظ بقای خویش به دنبال اندیشمندان و آموزگاران و استراتژیست‌ها بودند. لذا، متفکران در کنار مدیران استخدام می‌شدند تا بهترین شیوه‌های دیپلماسی و جنگ را به مورد اجرا بگذارند. شکوفایی«صد مکتب فکری و فلسفی» حاصل این دوره است که آثار ادبی وسیع باقیمانده از این مکاتب، شالوده‌ی تفکر چینی را در هزاره‌های گذشته تشکیل داده است. این مکاتب فکری بعدها در شش گروه عمده دسته بندی شدند که عبارتند از:
+* [[موهیست ها|مکتب موهیسم]]
+* مکتب کیهانی یین و یانگ
-* کنفوسیوسی(← [[آیین بومی کنفوسیوس]])؛
+* مکتب گزینش دیوان سالاران از طریق آزمون دولتی.
-* تائوئیستی(←[[آیین بومی تائو]])؛
-* [[مکتب قانونگرایان]]؛
-* مکتب[[موهیست ها]]؛
-* مکتب کیهانی یین و یانگ و
-* مکتب گزینش دیوان سالاران از طریق آزمون دولتی<ref>وردی نژاد، فریدون و دیگران(1390). اژدهای شکیبا، چینِ دیروز، امروز و فردا. انتشارات اطلاعات. چاپ دوم. تهران.</ref>.
 == نیز نگاه کنید به ==
@@ خط ۴۴: / خط ۴۰: @@
 == منبع اصلی ==
-سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [[چین]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، ص. 111-114.
+سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [[چین]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی].
 == نویسنده مقاله ==
 علی محمد سابقی
 [[رده:تاریخ دوران باستان]]