رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قزاقستان

قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال قزاقستان رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی نیز مانند همه مسائل دیگر منطبق با حکومت مرکزی اتحاد جماهیر شوروی بود و رسانه و وسایل ارتباط جمعی مستقلی در جمهوری قزاقستان وجود نداشت ولی پس از استقلال رسانه و وسایل ارتباط جمعی بر اساس ماده ۱ قانون اساسی جمهوری قزاقستان که در همه پرسی ملی در اوت ۱۹۹۵م به تصویب رسید تصریح شده‌است که جمهوری قزاقستان یک کشور دموکراتیک، سکولار، حقوقی و اجتماعی است که در حد اعلا زندگی افراد، حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی را تبلیغ می‌کند و با توجه به ماده ۱۲ قانون اساسی، حقوق بشر و آزادی تضمین شده است، همچنین بر اساس ماده ۱۸ قانون اساسی جمهوری قزاقستان که به حق شهروندان به حفاظت از افتخار و عزت، حفظ حریم خصوصی، اسرار شخصی و خانواده، محرمانه، مکاتبات، مکالمات تلفنی، پستی و تلگراف و دیگر ارتباطات تصریح می‌کند، بر اساس ماده ۲۰ قانون اساسی به آزادی بیان اختصاص داده شده است. سانسور ممنوع شده است، هر کس حق دارد که آزادانه به اطلاعات دست یابند. نیز حیات جدیدی یافتند.

پیش نویس قانون رسانه‌های جمعی در سال ۲۰۰۲ در وزارت اطلاعات تدوین شد با تدوین قوانین مختلف طی چند مرحله رسانه‌ها همگام با سیاست های دولت تازه استقلال یافته از رشد و گسترش کمی و کیفی مناسبی برخوردار شدند.

مرحله اول تحول وضعیت رسانه‌ها در قزاقستان بین سال های ۱۳۷۰ الی ۱۳۷۴ (۱۹۹۲ - ۱۹۹۶م) رخ داد که فضای نقد از وضعیت موجود باز شد و رسانه‌ها از آزادی بیشتری برخوردار شدند.

در همین دوران و پس از تدوین اولین قانون مطبوعات و محصولات رسانه ای در قزاقستان، اولین کانال‌های تلویزیونی غیر دولتی (خصوصی)، روزنامه و نشریات متعدد سیاسی بوجود آمدند. که ماده اول این قانون به آزادی مطبوعات و آزادی بیان اختصاص داده شده‌است.

هر چند این قانون و آزادی مطبوعات و آزادی بیان به رونق مطبوعات کمک شایانی کرد ولی به دلیل رکود و تورم اقتصادی جهانی و من‌جمله قزاقستان قیمت کاغذ بسیار بالا رفت و صنعت چاپ و انتشار مطبوعات را با مشکل مواجه گردید لذا متعاقب آن دولت برای حمایت از رسانه‌ها و مطبوعات با قرار دادن کاغذ به بنگاه‌های انتشاراتی و مطبوعاتی و معافیت‌های مالیاتی و خصوصی سازی رسانه‌های دولتی اقداماتی را انجام داد که همین امر آغازی شد برای ایجاد رسانه‌های مستقل در قزاقستان، دومین مرحله توسعه و گسترش رسانه‌ها در جمهوری قزاقستان در طی سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸ (۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹) رخ داد. در این دوره انحصار دولت بر رسانه‌ها به پایان رسید و رسانه‌های خصوصی از رشد بی‌نظیری برخوردار شدند. مطبوعات و شبکه‌های رادیو و تلویزیون های خصوصی متعددی بوجود آمد که این دوره به عصر طلایی رسانه‌ها معروف شده است.

در این مرحله فرم و قالب فعالیت‌های رسانه‌ای و روزنامه نگاری مدرن و در مسیر استانداردهای جهانی حرکت کرد و رسانه‌ها بر اساس موضوع دسته بندی و تفکیک شدند و رسانه‌های الکترونیکی و فضای مجازی رونق گرفت.

مرحله سوم تکامل روند کمی و کیفی رسانه‌های قزاقستان این مرحله که از سال ۱۳۷۸ آغاز شد تا سال ۱۳۸۱ (۱۹۹۹ تا ۲۰۱۲ م) ادامه یافت. در این مرحله قنون جدیدی برای رسانه‌های در ۱۳۷۸ (جولای ۱۹۹۹م) تدوین و تصویب شد که مشتمل بر ۲۶ ماده قانونی بود، بر اساس این قانون انحصار دولتی بر رسانه‌ها رسما لغو شد و برای دولت تنها دولت حق قانون گزاری در مورد رسانه‌ها باقی ماند.

و با توجه به اصلاحاتی که در سال ۱۳۸۰، (۲۰۰۱م) در مورد قانون رسانه‌ها انجام شد و بازپخش برنامه‌های خارجی از طریق رسانه‌های قزاقی مجاز گردید نقش مهمی در توسعه و گسترش مطبوعات محلی ایفا کرد. یکی از ویژگی‌های مهم این مرحله نقش آفرینی رسانه‌ها در حوزه مسائل سیاسی و اقتصادی بود. و سرمایه داران و صاحبان بنگاه‌های اقتصادی بزرگ (اعم از کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و تجارتخانه‌ها) برای پیش برد اهداف تجاری و اختصادی و گاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و هنری رسانه‌های مختص به خود را ایجاد کردند. در این مرحله نقش رسانه‌ها در جریانات سیاسی مخصوصا در جریان انتخابات بسیار پر رنگ شد.

مرحله چهارم در سال ۱۳۸۱ مطابق با سال ۲۰۰۲ میلادی شروع شد. اتفاق مهمی که در این مرحله روی داد تشکیل شورای عمومی رسانه‌ها زیر نظر ریاست جمهوری قزاقستان بود که اهداف اصلی این شورا بررسی و ارائه پیشنهاد و راهکار به رئیس جمهور برای ساماندهی و بهبود سیاست کشور در حوزه رسانه بوده است. در هفدهم بهمن ۱۳۸۹ (۶ فوریه ۲۰۱۲م) قانون اصلاحات و متمم‌های قانون اساسی جمهوری قزاقستان در مورد رسانه‌ها اتفاق افتاد و به امضاء رئیس جمهور آقای نظربایف رسید که بر اساس آن و سخنرانی رئیس جمهور نوید آزادی ها و رفع محدودیت‌های بیشتر داده شد. این اصلاحات به تشکیل سازمان‌های دفاع از حقوق اصحاب رسانه‌ها منجر شد. همچنین مسئولیت هیئت تحریریه در مقابل محتوای نشریات افزایش یافت. بنابراین با توجه به مراحل رشد و توسعه قوانین و وضعیت رسانه‌ها در قزاقستان اکنون، بازار رسانه‌های این کشور پیشرفته ترین سامانه رسانه‌ای در آسیای مرکزی است.

بر اساس آمار هم اکنون در قزاقستان، بیش از دو هزار و پانصد رسانه گروهی وجود دارد که ۸۴ در صد آن‌ها رسانه‌های مستقل اند، و براساس آمار سال ۲۰۱۴ قزاقستان درمجموع ۱۸۹۸ عنوان رسانه گروهی چاپی، روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و گاهنامه وجود دارد که ۱۳۶۷ عنوان به نام روزنامه و ۵۳۱ عنوان مجله می باشند. از این تعداد، فقط ۳ نشریه «یگیمن قزاقستان» (۲۰۰ هزار تیراژ) «کاز پراودا» (۱۰۵ هزار تیراژ)، «لیتر» (۳۳ هزار تیراژ)، در واقع به صورت روزانه منتشر و توزیع سراسری می‌شوند. نشریات «کورسیو»،«ژاس آلاش» ( ۷۰ هزار تیراژ)، «کاراوان»، «ورمیا» از مهم‌ترین نشریات سراسری محسوب می‌شوند. غالب جراید در قزاقستان نزدیک به دولت بوده، به زبان روسی منتشر و به اخبار، برنامه‌های فرهنگی، هنری و تبلیغات اختصاص دارند. در سال‌های اخیر با توسعه استفاده از اینترنت، تیراژ جراید کاغذی کاهش یافته و حتی بسیاری تنها به انتشار نسخه اینترنتی بسنده می‌کنند. در این کشور ۲۶۰ رسانه گروهی الکترونیکی و ۶۵ خبرگزاری گروهی وجود دارد که اقدام به اطلاع رسانی از طریق فضای مجازی می‌نمایند.

«کازینفرم» به عنوان مهمترین خبرگزاری گروهی دولتی، تولیدات خبری خود را به زبان های قزاقی، روسی، انگلیسی و چینی منتشر می‌کند. بیش از ۶ میلیون کاربر اینترنت در قزاقستان وجود دارد و حدود ۷۰ هزار سایت نیز به ثبت رسیده است.بزرگترین خبرگزاری‌ها و منابع خبری قزاقستان مانند «کازینفرم»، «نوماد»، «زی نیوز»، «تنگری نیوز»، «بی نیوز»، «کانیوز»، «زاکون»، «توتال کی زد» بوده و از اینترنت به طور گسترده برای فعالیت خود استفاده می‌کنند. زبان غالب این رسانه‌ها، روسی است و سایت های دولتی در کنار آن از زبان قزاقی نیز استفاده می‌کنند. سایت های متعلق به دولت در دامنه داخلی اینترنتی KZ قرار دارند. هم اکنون رسانه‌های چاپی معروفی مانند: "اسووبودا اسلووا"، "جاس آلاش"، "آزاد"، "ورمیا" و... و سایت‌های اینترنتی متعددی مانند www.zonakz.net ,www.nomad.kz www.geo.kz.

علاوه بر رسانه‌های مکتوب یاد شده، نشریاتی مانند مجله سالنور نیز وجود دارند که می‌توان گفت تنها مجله‌ای است که در این کشور مروج زن مسلمان و حجاب و عفاف می‌باشد، ولی متأسفانه به دلیل مشکلات مالی این مجله در معرض تعطیل شدن قرار گرفته‌است. در قزاقستان ۱۳ نشریه (هفته نامه/فصل نامه) و مجله سراسری دولتی و دو شرکت دولتی رادیو و تلویزیون و از جمله مهم‌ترین روزنامه سراسری کشور به‌نام "قزاقستانسکایا پراودا" ("حقیقت قزاقستان") خصوصی شده‌اند.

ذکر این نکته نیز ضروریست که اقدامات مشابه مبنی بر خصوصی سازی مطبوعات چاپی دولتی منطقه ای در تمام استان‌ها صورت می‌پذیرد.

در قانون اساسی و قانون رسانه‌ها که تدوین شده است به موارد زیر به تفصیل سخن به میان آمده است:

فصل ۱. تضمین‌های قانون اساسی آزادی بیان، گفتار و اطلاعات؛

فصل ۲. جایگاه و نقش توافقنامه‌های بین المللی حقوق بشر در قانون ملی؛

فصل ۳. سیستم قوانین کشور؛

فصل ۴. سیستم قضایی این کشور؛

فصل ۵. سیستم ثبت نام و رسانه صدور مجوز؛

فصل ۶. زبان رسانه‌های جمعی؛

فصل ۷. پایه اقتصادی در رسانه‌ها؛

فصل ۸. محدودیت تبلیغات؛

فصل ۹. حفاظت از شهرت؛

فصل ۱۰. حفاظت از شهرت مقامات؛

فصل ۱۱. حق پاسخگویی و (یا) رد ادعاهای ناروا؛

فصل ۱۲. حریم خصوصی؛

فصل ۱۳. حفاظت از منابع اطلاعات؛

فصل ۱۴. اسرار دولتی و دسترسی به اطلاعات از منابع عمومی؛

فصل ۱۵. تبلیغات رسیدگی؛

فصل ۱۶. دسترسی به اطلاعات و نشست‌های عمومی است؛

فصل ۱۷. اسرار تجاری و دسترسی به اطلاعات برگزار شده توسط افراد خصوصی؛

فصل ۱۸ قانون مبارزه با تروریسم و افراط گرایی؛

فصل ۱۹. محدودیت در استفاده از زبان توهین آمیز در رابطه با گروه‌های خاصی از افراد؛

فصل ۲۰. حفاظت از اخلاق عمومی؛

فصل ۲۱. بدن خود تنظیم از جامعه روزنامه نگاری توسعه استانداردهای اخلاقی و حرفه‌ای و اخلاقی برای رسانه؛

فصل ۲۲. آزادی رسانه‌ها در اینترنت.

نشانی تعدادی از مهم‌ترین سایت های خبری و تلویزیونی قزاقستان:

سایت شبکه تلویزیونی	سایت خبرگزاری
aztv.kaztrk.kz/ru/programs/live	ww.kazinform
ttp://qazmedia.kz	ww.nomad.su
habar.kz/ru	news.kz/ru
alapan.kaztrk.kz	ngrinews.kz
۴kz/ru/	tal.kz
ww.sports.kz/tv/telekanal	ww.interfax.kz
mtv.kz/ru	ww.kursiv.kz
ww.31.kz/	ww.zakon.kz
ww.mirtv.ru/	ww.kazpravda.kz
azakh-tv.kz	ww.egemen.kz
ww.ktk.kz	ww.time.kz
ww.astanatv.kz	ttp://www.caravan.kz

تلویزیون

تلویزیون از دیگر ابزارهای سرگرمی مردم است که علاوه بر بهره‌مند شدن از مواهب منافع اطلاع رسانی و آموزش و برقراری ارتباط با مخاطبان با پخش موسیقی، فیلم و بحث و گفتگو موجبات سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت مردم را فراهم می‌کند.

برنامه‌های تلویزیون قزاقستان تا اوایل تشکیل دولت مستقل در این کشور به زبان روسی تولید و پخش می‌شد ولی از شهریور سال ۱۳۸۱ (سال ۲۰۰۱ میلادی) یکی از شبکه‌های مهم تلویزیون قزاقستان بدون اعلام قبلی و به ناگاه ۹۰% از برنامه‌های روسی خود را قطع کرد و از آن زمان به بعد با تجهیز و توسعه کانال خبر برای ترویج و رسمیت بخشیدن به زبان قزاقی بخش عمده برنامه‌های تلویزیونی به زبان قزاقی پخش گردید و بنا به نظرکارشناسان اجتماعی، باتوجه به بهره گیری این کانال از تجهیزات مدرن، مردم دورترین نقطه کشور بویژه روستاییان نیز از این پس قادر شدند که برنامه کانال «خبر» را به زبان مادری خود (قزاقی ) تماشا کنند.

شبکه‌های تلویزیونی در سال های اولیه استقلال قزاقستان بسیار محدود بود ولی پس از استقلال روز به روز گسترش یافت و تعداد شبکه‌های تلویزیونی افزایش یافت به طوری که اکنون به جز شبکه‌های استانی حدود ۷ شبکه تلویزیونی سراسری در قزاقستان دایر و مشغول فعالیت است.

کانال ۱ که شبکه سراسری قزاقستان محسوب می‌شود پخش اخبار از عمده‌ترین برنامه‌های آن است. یکی از اهداف مهم دولت قزاقستان از توسعه شبکه‌های تلویزیونی علاوه بر اطلاع رسانی، پخش اخبار و ترویج رفتار اجتماعی مردم سرگرمی، آموزش و ایجاد نیازهای اجتماعی مردم به خصوص جوانان قزاقستان است به همین سبب دولت در سال‌های اخیر به ایجاد شبکه‌های تلویزیونی تخصصی مانند شبکه تلویزیونی آموزش، شبکه تلویزیونی ورزش و شبکه تلویزیونی خبر و شبکه‌های کابلی که بیشتر فیلم و سریال پخش می‌کنند روی آورده است.

شبکه ورزش قزاقستان که با نام قزاق اسپورت فعالیت می کند در سال ۲۰۱۳ به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد به دو زبان روسی و قزاقی به پخش رویدادهای ورزشی، مسابقات قهرمانی داخلی و بین‌المللی، شهرآوردها و بازی‌های بین‌المللی و مصاحبه‌هایی با ورزشکاران سرشناس می‌پرازد. این شبکه تلویزیونی که در ابتدای کار ۲۰ ساعت در روز برنامه پخش می‌کرد امروزه تمام وقت برنامه پخش می‌کند و سیگنال‌های آن از طریق گیرنده‌های کابلی و ماهواره‌ای در دسترس است.

قزاقستان یک شبکه تلویزیونی در فضای مجازی با آدرس /http://5online.tv/fa/kazakstan-tv-aktau راه اندازی کرده است که مخاطبین می‌توانند به شبکه تلویزیونی قزاقستان به زبان‌های مختلف از طریق این شبکه اینترنتی دسترسی پیدا کنند. این شبکه تلویزیونی که با نام Aktau فعالیت می‌کند تلویزیون آنلاینی است که برنامه‌های خود را به صورت زنده پخش می‌کند و مخاطبین از طریق این شبکه تلویزیونی می‌توانند به شبکه‌های بین المللی کشورهای مختلف نیز دسترسی پیدا کنند.

شبکه‌های تلویزیونی قزاقستان با تأثیرپذیری از فرهنگ غرب و عدم پایبندی به قوانین و معیارهای دینی و مذهبی هیچ محدودیتی برای پخش برنامه‌های خلاف اخلاق که موجب بدآموزی و یا خشونت می‌شوند نداشتند لذا چون این روند ناگزیر تأثیر سویی بر روی اخلاق و رفتار جامعه به خصوص بر جوانان و نوجوانان ایجاد کرد دولت برای کنترل فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌های آموزشی تلویزیونی قوانینی را وضع کرد که «ایجاد ممنوعیت تبلیغ خشونت و بد اخلاقی در تلویزیون قزاقستان» توسط مجلس سنا تصویب شد. بنا بر خبرگزاری Tengrinews.kz در سال ۲۰۱۴ به منظور جلوگیری از آثار مخرب فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی با مضامین خشونت و بداخلاقی برای جامعه، خانواده‌ها و به ویژه نسل جوان، نمایندگان مجلس سنای قزاقستان طرح این قانون را به تصویب رساندند. لذت تانیس بای؛ معاون وزیر مخابرات و ارتباطات قزاقستان، طی سخنانی در مجلس سنا تاکید کرده است، متاسفانه در حال حاضر در شبکه‌های تلویزیونی این کشور، فیلم‌ها و برنامه‌های زیادی که خشونت و بداخلاقی را تبلیغ می‌کنند، پخش می‌شود که برای آینده نسل جوان پیامدهای ناگواری خواهد داشت. قوانش ایتاخان اف به نمایندگان مجلس سنای قزاقستان پیشنهاد کرد؛ به منظور نظارت دقیق بر اجرای این مصوبه باید شورای اجتماعی تشکیل شود تا کنترل بر فعالیت شبکه‌های تلویزیونی این کشور را بر عهده بگیرد. وی خواستار تبلیغ روحیه میهن پرستی، نوع دوستی و اخلاق حمیده در شبکه‌های تلویزیونی این کشور شد.

سینمای قزاقستان

سینمای قزاقستان نیز که وضعیت مشابهی نسبت به وضعیت تلویزیون داشت تا قبل از استقلال کمتر نمود ملی، میهنی و بومی داشت ولی در سال‌های اخیر با توجه ویژه دولت و سرمایه‌گذاری کلان توسط دولت با ایجاد سازمان و نهادهای خاص، سینمای قزاقستان از رونق قابل توجهی برخوردار شده است. در حال حاضر کلیه امور سینمایی شامل سیاستگذاری، آموزش، تولید و نظارت بر عهده سازمان قزاق فیلم است که به عنوان یک نهاد خصوصی تحت نظارت، حمایت و اشراف دولت توانسته است مسائل مربوط به سینما را ساماندهی و و صنعت سینما را گسترش دهد.

سینمای قزاقستان هر ساله با برگزاری فستیوال بین المللی فیلم با دعوت از مسئولین، تهیه کنندگان و بازیگران مطرح جهان حضور خود را در صحنه بین اللمی سینمای جهان تثبیت نموده است، سینمای ایران نیز با شرکت در این فستیوال و برگزاری جشنواره فیلم‌های ایرانی در شهرهای مختلف قزاقستان رابطه مناسبی را با سینمای قزاقستان ایجاد کرده است که در نتیجه مسئولین سینمای ایران و قزاقستان در سال های اخیر با تبادل هیأت‌هایی سعی در همکاری‌های مختلف در حوزه سینما ایجاد کرده‌اند. مردم قزاقستان همانقدر که به گشت و گذار، تفریح و سیاحت و تماشای تلویزیون علاقمند هستند رفتن به سینما نیز بخشی از سرگرمی آنها به شمار می‌رود. البته دیدن فیلم در سینما از تفریحات و سرگرمی‌های خاص مردم شهر نشین است. مجموعه این جشن‌ها و برنامه‌های متنوع فرهنگی، هنری، تماشای تلویزیون و سینما و مسابقات مختلف نقشی تعیین‌کننده در پر کردن اوقات فراغت مردم قزاقستان دارند.

نیز نگاه کنید به

رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی افغانستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تایلند؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تونس؛رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی روسیه؛ رسانه و وسایل ارتباط جمعی چین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ژاپن؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کوبا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی فرانسه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مالی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ساحل عاج؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سیرالئون؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی لبنان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مصر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قطر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کانادا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سودان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی گرجستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی بنگلادش؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تاجیکستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سریلانکا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اردن