نظام حزبی لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:احزاب لبنان.jpg|بندانگشتی|احزاب سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان]]]مقدمه: گرچه ظهور [[نظام حزبی لبنان|احزاب سیاسی]] در [[لبنان]] به مفهوم و سازوکار امروزی به دوره قیمومیت فرانسه و به ویژه سال‌های پس از استقلال بازمی‌گردد، زمینه‌های فعالیت شبه حزبی به سده‌های پیشین و به طور مشخص به دوره امارت‌های [[تاریخ دوران جدید لبنان|آل معن]] و [[تاریخ دوران جدید لبنان|آل شهاب]] بازمی‌گردد. عمده ترین منازعات سیاسی در این دوره‌ها در شکل دو گرایش قیسی و یمنی در مراحل اولیه در [[مذهب درزی در لبنان|طائفه درزی]] ظهور کرد. ریشه این نزاع ها به دوره جاهلیت بازمی‌گشت و در دوره اسلامی‌ نیز میان اعراب شمال و جنوب بازتولید شد. این نزاع ها به تدریج از طائفه درزی فراتر رفت و دیگر طوائف از جمله [[طوائف مسيحی لبنان|مارونی‌ها]] را در برگرفت که در رقابت‌های سیاسی، گروهی به جریان قیسی و گروهی دیگر به جریان یمنی وابسته شدند.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الثاني. الطبعة الثانية. بيروت: [https://naufal.hachette-antoine.com مؤسسة نوفل]، ص. 118.</ref>  نزاع‌های قیسی یمنی در دوره امارت [[تاریخ دوران جدید لبنان|آل شهاب]] میان آنان که پرچمدار جریان قیسی بودند و آل علم الدین که جریان یمنی را رهبری می‌کردند، اوج گرفت و سرانجام به شکست یمنی‌ها منجر شد. [[تاریخ دوران جدید لبنان|جریان قیسی]] هم البته در پی تغییر و تحولات سیاسی اجتماعی رو به ضعف گزارد و به تدریج در میان [[مذهب درزی در لبنان|درزی‌های]] منطقه شوف، دو جریان رقیب [[تاریخ دوران جدید لبنان|یزبکی]] و جنبلاطی در صحنه سیاسی ظهور کردند. نزاع سیاسی میان این دو جریان تا مدت‌ها در میان درزی‌ها برقرار و عامل موثری در روند سیاسی امارت جبل [[لبنان]] بود و آثار آن همچنان هرچند کمرنگ، در میان این طائفه مشاهده می‌شود.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: [https://www.annahar.com دار النهار للنشر]، ص. 39 به بعد.</ref>
[[پرونده:احزاب لبنان.jpg|بندانگشتی|احزاب سیاسی [[لبنان]] - برگرفته از سایت vista - قابل بازیابی از: https://vista.ir/n/ir5rroa]]گرچه ظهور احزاب سیاسی در [[لبنان]] به مفهوم و سازوکار امروزی به دوره قیمومیت فرانسه و به ویژه سال‌های پس از استقلال بازمی‌گردد، زمینه‌های فعالیت شبه حزبی به سده‌های پیشین و به طور مشخص به دوره امارت‌های [[تاریخ دوران جدید لبنان|آل معن]] و [[تاریخ دوران جدید لبنان|آل شهاب]] بازمی‌گردد. عمده ترین منازعات سیاسی در این دوره‌ها در شکل دو گرایش قیسی و یمنی در مراحل اولیه در [[مذهب درزی در لبنان|طائفه درزی]] ظهور کرد. ریشه این نزاع ها به دوره جاهلیت بازمی‌گشت و در دوره اسلامی‌ نیز میان اعراب شمال و جنوب بازتولید شد. این نزاع ها به تدریج از طائفه درزی فراتر رفت و دیگر طوائف از جمله [[طوائف مسيحی لبنان|مارونی‌ها]] را در برگرفت که در رقابت‌های سیاسی، گروهی به جریان قیسی و گروهی دیگر به جریان یمنی وابسته شدند.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الثاني. الطبعة الثانية. بيروت: [https://naufal.hachette-antoine.com مؤسسة نوفل]، ص. 118.</ref>


در دوره قیمومیت نیز فراکسیون [https://wikimelal.ir/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%20%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 قانون اساسی] و فراکسیون ملی به عنوان دو جریان رقیب در صحنه سیاسی [[لبنان]] ظهور کردند.
نزاع‌های قیسی یمنی در دوره امارت [[تاریخ دوران جدید لبنان|آل شهاب]] میان آنان که پرچمدار جریان قیسی بودند و آل علم الدین که جریان یمنی را رهبری می‌کردند، اوج گرفت و سرانجام به شکست یمنی‌ها منجر شد. [[تاریخ دوران جدید لبنان|جریان قیسی]] هم البته در پی تغییر و تحولات سیاسی اجتماعی رو به ضعف گزارد و به تدریج در میان [[مذهب درزی در لبنان|درزی‌های]] منطقه شوف، دو جریان رقیب [[تاریخ دوران جدید لبنان|یزبکی]] و جنبلاطی در صحنه سیاسی ظهور کردند. نزاع سیاسی میان این دو جریان تا مدت‌ها در میان درزی‌ها برقرار و عامل موثری در روند سیاسی امارت جبل [[لبنان]] بود و آثار آن همچنان هرچند کمرنگ، در میان این طائفه مشاهده می‌شود.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: [https://www.annahar.com دار النهار للنشر]، ص. 39 به بعد.</ref>


در دوره قیمومیت، اعلام [https://wikimelal.ir/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%20%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 قانون اساسی]، تشکیل [https://wikimelal.ir/%D9%82%D9%88%D9%87%20%D9%85%D9%82%D9%86%D9%86%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مجلس نمایندگان] و پیامدهای آن از جمله رقابت‌های انتخاباتی، به شکل‌گیری جریان‌های سیاسی جدید انجامید. اولین تشکل سیاسی شبه حزبی با عنوان فراکسیون قانون اساسی توسط هواداران بشارة الخوری در سال 1936 در صحنه سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] ظهور کرد. جریان رقیب بشارة الخوری نیز تشکل فراکسیون ملی را به رهبری امیل اده در سال 1942 و در آستانه استقلال [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] تاسیس کرد.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: [https://www.annahar.com دار النهار للنشر]، ص. 229-230.</ref>
در دوره قیمومیت نیز فراکسیون [[قانون اساسی لبنان|قانون اساسی]] و فراکسیون ملی به عنوان دو جریان رقیب در صحنه سیاسی [[لبنان]] ظهور کردند. در دوره قیمومیت، اعلام [[قانون اساسی لبنان|قانون اساسی]]، تشکیل [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] و پیامدهای آن از جمله رقابت‌های انتخاباتی، به شکل‌گیری جریان‌های سیاسی جدید انجامید. اولین تشکل سیاسی شبه حزبی با عنوان فراکسیون قانون اساسی توسط هواداران بشارة الخوری در سال 1936 در صحنه سیاسی [[لبنان]] ظهور کرد. جریان رقیب بشارة الخوری نیز تشکل فراکسیون ملی را به رهبری امیل اده در سال 1942 و در آستانه استقلال [[لبنان]] تاسیس کرد.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: [https://www.annahar.com دار النهار للنشر]، ص. 229-230.</ref>


پس از استقلال [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] در سال 1943، به ویژه در پی تاسیس دولت صهیونیستی اسراییل و گسترش جریان پان عربیسم ناصری و پیامدهای سیاسی اجتماعی آن در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان]، احزاب بیشتری ظهور کردند که نقش موثری در تحولات و نزاع‌های سیاسی این کشور داشتند. بحران ناشی از درگیری‌های اعراب و اسراییل و شکست اعراب در جنگ ژوئن 1967 و حضور آوارگان فلسطینی در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] و شکل‌گیری مقاومت فلسطین در جنوب این کشور، از جمله زمینه‌های پدید آمدن جریان‌ها و تشکل‌های سیاسی حزبی در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] شد. آغاز [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1 جنگ داخلی] در سال 1975 اما نقطه عطفی در تاریخ حیات حزبی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] به‌شمار می‌رود. در این دوره برخی از احزاب منحل اعلام شده به صحنه بازگشتند و بسیاری از آن‌ها با تشکیل بازوی نظامی، خواسته یا ناخواسته به درگیری‌های خونین کشیده شدند که طی فراز و فرودی 15 ساله ادامه یافت.
پس از استقلال [[لبنان]] در سال 1943، به ویژه در پی تاسیس دولت صهیونیستی اسراییل و گسترش جریان پان عربیسم ناصری و پیامدهای سیاسی اجتماعی آن در [[لبنان]]، احزاب بیشتری ظهور کردند که نقش موثری در تحولات و نزاع‌های سیاسی این کشور داشتند. بحران ناشی از درگیری‌های اعراب و اسراییل و شکست اعراب در جنگ ژوئن 1967 و حضور آوارگان فلسطینی در [[لبنان]] و شکل‌گیری مقاومت فلسطین در جنوب این کشور، از جمله زمینه‌های پدید آمدن جریان‌ها و تشکل‌های سیاسی حزبی در [[لبنان]] شد. آغاز [[لبنان معاصر|جنگ داخلی]] در سال 1975 اما نقطه عطفی در تاریخ حیات حزبی [[لبنان]] به‌شمار می‌رود. در این دوره برخی از احزاب منحل اعلام شده به صحنه بازگشتند و بسیاری از آن‌ها با تشکیل بازوی نظامی، خواسته یا ناخواسته به درگیری‌های خونین کشیده شدند که طی فراز و فرودی 15 ساله ادامه یافت.


پس از پایان جنگ هرچند برخی از احزاب و [https://wikimelal.ir/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%20%D8%AD%D8%B2%D8%A8%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 جریان‌های حزبی] که با آغاز جنگ و یا تحت تاثیر مقاومت فلسطینی پدید آمده بودند و اینک توجیه و زمینه ای برای استمرار فعالیت نداشتند، رو به افول گزاردند و یا به شدت محدود شدند؛ البته احزاب، جریان‌ها و هم پیمانی‌های سیاسی جدیدی نیز شکل گرفت.
پس از پایان جنگ هرچند برخی از احزاب و جریان‌های حزبی که با آغاز جنگ و یا تحت تاثیر مقاومت فلسطینی پدید آمده بودند و اینک توجیه و زمینه ای برای استمرار فعالیت نداشتند، رو به افول گزاردند و یا به شدت محدود شدند؛ البته احزاب، جریان‌ها و هم پیمانی‌های سیاسی جدیدی نیز شکل گرفت. احزاب سیاسی [[لبنان]] عموما از وابستگی‌های طائفه‌ای برخوردارند و معمولا موضع‌گیری‌های آنان با منافع طائفه خود گره خورده است. بیشتر احزاب سیاسی لبنانی سیاست و جهت‌گیری‌های پایدار نداشته و متناسب با شرایط سیاسی و تحولات منطقه‌ای و گاه بر اساس سیاست‌های بین المللی و سیاست‌های کشورهای حامی، موضع‌گیری کرده یا تغییر جهت می‌دهند. برخی از احزاب لبنانی به ویژه احزاب غیرطائفه‌ای، حضور چندان موثری در تحولات سیاسی نداشته و هر از چندگاه به تناسب شرایط با اتخاذ موضع و صدور بیانیه در خصوص رویدادها و تحولات، اعلام حضور می‌کنند و گاه نیز از طریق ائتلاف و یا هم پیمانی با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی به حضور خود در صحنه سیاسی ادامه می‌دهند.


احزاب سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] عموما از وابستگی‌های طائفه‌ای برخوردارند و معمولا موضع‌گیری‌های آنان با منافع طائفه خود گره خورده است.
هرچند احزاب و جریان‌های سیاسی [[لبنان]] را به ملی، سکولار، اسلامی، چپ و راست و... تقسیم می‌کنند، رویکردها و سیاست‌های نه چندان ثابت و تداخل سیاست‌ها مانع از دقت و قطعیت چنین تقسیم‌ بندی می‌شود. در مجموع، علی‌رغم وجود ده‌ها حزب و شبه حزب سیاسی در [[لبنان]]، به دلیل ساختار سیاسی اجتماعی پیچیده طائفه‌ای و بحران‌های درون تشکیلاتی و عدم انطباق ویژگی‌های لازم یک حزب سیاسی بر بیشتر آن‌ها، نمی‌توان از فرهنگ حزبی در این کشور سخن گفت.


بیشتر احزاب سیاسی لبنانی سیاست و جهت‌گیری‌های پایدار نداشته و متناسب با شرایط سیاسی و تحولات منطقه‌ای و گاه بر اساس سیاست‌های بین المللی و سیاست‌های کشورهای حامی، موضع‌گیری کرده یا تغییر جهت می‌دهند. برخی از احزاب لبنانی به ویژه احزاب غیرطائفه‌ای، حضور چندان موثری در تحولات سیاسی نداشته و هر از چندگاه به تناسب شرایط با اتخاذ موضع و صدور بیانیه در خصوص رویدادها و تحولات، اعلام حضور می‌کنند و گاه نیز از طریق ائتلاف و یا هم پیمانی با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی به حضور خود در صحنه سیاسی ادامه می‌دهند.
مهم‌ترین احزاب و تشکل‌های سیاسی و شبه سیاسی [[لبنان]] که در سال‌های اخیر در صحنه سیاسی [[لبنان]] کم و بیش حضور تاثیرگذاری داشته اند، عبارتند از:<ref>حیدر، محمود. (2011). احزاب لبنان: سيرة ذاتيه وايديولوجية. بیروت: [https://manila.mfa.ir رایزنی فرهنگی ج. ا. ا.]</ref><ref>برگرفته از https://www.ministryivfo.goc.lb</ref><ref>حشيشو، نهاد. (1998). الأحزاب في لبنان. (الطبعة الأولى). بیروت: [http://www.cssrd.org.lb/ مركز الدراسات الاستراتيجية والبحوث والتوثيق.]</ref>
====[[اتحاد قوی الشعب العامل لبنان]]====
[[پرونده:احزاب-لبنان.jpg|بندانگشتی|احزاب-[[لبنان]]]][[اتحاد قوی الشعب العامل لبنان]](اتحادیه نیروهای کار مردمی)در سال‌های پایانی دهه شصت قرن بیستم در مراکز دانشگاهی به ویژه دانشگاه دولتی [[لبنان]] و دانشگاه عربی بیروت با محوریت کمال شاتیلا و تحت تاثیر اندیشه‌های ناصری شکل گرفت. این شبه حزب، طی دهه‌های پایانی قرن بیستم در بسیاری از تظا[[هرات]] دانشجویی حضوری فعال داشت و در دفاع از خواست‌های مردمی‌ و برخی از مسائل ملی و قومی‌ برنامه‌های اعتراضی و تحصن دانشجویی برگزار می‌کرد. این تشکل سیاسی همچنین درگیری‌های شدیدی با کمونیست‌ها و جریان‌های قومی- مارکسیستی داشت و در دوره جنگ داخلی نیز با تشکیل گروهی نظامی‌ به همراه جبهه احزاب قومی‌ و ملی در برابر جنبش ملی [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان]] قرارگرفت. این گروه پس از جنگ مجددا به فعالیت‌های سیاسی و انتخاباتی روی آورد و در سال‌های اخیر تحت عنوان "الموتمرالشعبی اللبنانی"  و عمدتا در بیروت به حضور سیاسی خود ادامه می‌دهد.
====[[تجمع اللجان و الروابط الشعبية لبنان]]====
[[تجمع اللجان و الروابط الشعبية لبنان]](ائتلاف کمیته‌ها و روابط مردمی)در سال 1975 توسط گروهی از جوانان بعثی انشعابی از حزب بعث طرفدار عراق در [[لبنان]] از جمله معن بشور و بشارة مرهج تشکیل شد. این گروه در [[لبنان معاصر|جنگ داخلی]] مشارکت و در حمایت از مقاومت فلسطین در [[لبنان]] درگیری‌های شدیدی با نیروهای شبه نظامی‌ فالانژ داشت. در سال‌های اخیر با تاسیس مرکزی تحت عنوان "دارالندوة" در بیروت به برگزاری سخنرانی‌های سیاسی و طرح مباحث اجتماعی و حمایت از گردهمایی‌های احزاب و گروه‌های سیاسی جوان اقدام کرده است. نشریه این تشکل با نام المنابر به طرح مباحث سیاسی قومی(عربی) می‌پردازد. همچنین در مناسبت ها و رویدادهای سیاسی با صدور بیانیه و اتخاذ مواضع، اعلام حضور می‌کند و روابط نزدیک با حزب بعث [[لبنان]]، [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]]، و [[سوریه]] دارد. معن بشور از موسسان آن، همچنان دبیر کل این تشکل سیاسی است.
====[[التيار الوطنی الحر لبنان]]====
زمینه تشکیل جریان سیاسی مسیحی [[التيار الوطنی الحر لبنان]](جریان ملی آزاد)، به سال 1990 و تبعید میشل عون به فرانسه بازمی‌گردد. وی پی از بازگشت از تبعید در سال 2005، آغاز فعالیت این حزب سیاسی را اعلام کرد. این تشکل سیاسی با احزاب و جریان‌های سیاسی مسیحی همچون [[حزب الکتائب اللبنانية لبنان|الکتائب]] و [[حزب القوات اللبنانیة لبنان|القوات اللبنانیة]] در رقابت و با [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] و امل هم پیمان است و در زمره اعضای ائتلاف موسوم به 8 مارس قرار دارد. این جریان سیاسی دارای ایستگاه تلویزیونی با نام [[تلویزیون در لبنان|otv]] بوده و با چند نماینده و وزیر در مجلس نمایندگان و هیئت دولت حضور دارد.[[پرونده:حرکه امل لبنان.jpg|بندانگشتی|حرکه امل لبنان|262x262پیکسل]]
====[[حركة امل لبنان]] ====
تشکیلات سیاسی نظامی‌ [[حركة امل لبنان]](جنبش آمل)[v]، در آغاز به عنوان بازوی نظامی‌ جنبش محرومان پدید آمد. این جنبش با هدف دفاع از حقوق سیاسی اجتماعی شیعیان توسط امام موسی صدر بنیان گزارده شد. فعالیت‌های بازوی نظامی‌جنبش محرومان در سال 1975 با همکاری دکتر مصطفی چمران و به طور مخفیانه آغاز شد و در پی انفجاری که در حین آموزش نیروهای جذب شده به آن روی داد، امام موسی صدر ناگزیر موجودیت آن را رسماً اعلام کرد.


هرچند احزاب و جریان‌های سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] را به ملی، سکولار، اسلامی، چپ و راست و... تقسیم می‌کنند، رویکردها و سیاست‌های نه چندان ثابت و تداخل سیاست‌ها مانع از دقت و قطعیت چنین تقسیم‌ بندی می‌شود. در مجموع، علی‌رغم وجود ده‌ها حزب و شبه حزب سیاسی در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان]، به دلیل ساختار سیاسی اجتماعی پیچیده طائفه‌ای و بحران‌های درون تشکیلاتی و عدم انطباق ویژگی‌های لازم یک حزب سیاسی بر بیشتر آن‌ها، نمی‌توان از فرهنگ حزبی در این کشور سخن گفت.
جنبش امل که به تدریج عملاً جایگزین جنبش محرومان شد، هر چند در جنگ داخلی [[لبنان]] همچون بیشتر احزاب و جریان‌های شبه نظامی‌ ناگزیر از درگیری با برخی از احزاب و تشکل‌های نظامی‌ به‌ویژه شبه نظامیان کمونیست و نیروهای فلسطینی شده، فعالیت‌های خود را عمدتاً به دفاع از مناطق شیعه‌نشین معطوف ساخت. در پی مفقود شدن امام موسی صدر در سال 1978 در جریان سفر به لیبی، حسین الحسینی مسئولیت جنبش را بر عهده گرفت و در سال 1980 رهبری آن در اختیار نبیه بری قرار گرفت که تاکنون ادامه یافته است.


مهم‌ترین احزاب و تشکل‌های سیاسی و شبه سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] که در سال‌های اخیر در صحنه سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] کم و بیش حضور تاثیرگذاری داشته اند، عبارتند از:<ref>حیدر، محمود. (2011). احزاب لبنان: سيرة ذاتيه وايديولوجية. بیروت: [https://manila.mfa.ir رایزنی فرهنگی ج. ا. ا.]</ref><ref>برگرفته از https://www.ministryivfo.goc.lb</ref><ref>حشيشو، نهاد. (1998). الأحزاب في لبنان. (الطبعة الأولى). بیروت: [http://www.cssrd.org.lb/ مركز الدراسات الاستراتيجية والبحوث والتوثيق.]</ref>
در سال 1982، تهاجم گسترده نیروهای نظامی‌ اسراییل به [[لبنان]] و پیشروی آنان تا بیروت منجر به تشکیل کمیته نجات ملی شد که اعضای آن را رهبران سیاسی و برخی فرماندهان شبه نظامی‌ از جمله بشیر الجمیل فرمانده شبه نظامیان [[طوائف مسيحی لبنان|مارونی]] تشکیل می‌دادند. عضویت نبیه بری در این کمیته با مخالفت تعداد قابل توجهی از مسئولان و کادرهای رده بالای جنبش از جمله حسین موسوی نائب رییس و سخنگوی آن روبرو شد که در اعتراض به این امر از مسئولیت‌های خود استعفا کردند و بدین‌سان ضربه بزرگی بر این تشکیلات وارد آمد.
===='''[[اتحاد قوی الشعب العامل لبنان]]'''[i]====
[[پرونده:احزاب-لبنان.jpg|بندانگشتی|احزاب-[https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان]]]در سال‌های پایانی دهه شصت قرن بیستم در مراکز دانشگاهی به ویژه دانشگاه دولتی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] و دانشگاه عربی بیروت با محوریت کمال شاتیلا و تحت تاثیر اندیشه‌های ناصری شکل گرفت. این شبه حزب، طی دهه‌های پایانی قرن بیستم در بسیاری از تظا[[هرات]] دانشجویی حضوری فعال داشت و در دفاع از خواست‌های مردمی‌ و برخی از مسائل ملی و قومی‌ برنامه‌های اعتراضی و تحصن دانشجویی برگزار می‌کرد. این تشکل سیاسی همچنین درگیری‌های شدیدی با کمونیست‌ها و جریان‌های قومی- مارکسیستی داشت و در دوره جنگ داخلی نیز با تشکیل گروهی نظامی‌ به همراه جبهه احزاب قومی‌ و ملی در برابر جنبش ملی [https://wikimelal.ir/%D8%B7%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%81%20%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%AD%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مسیحیان] قرارگرفت. این گروه پس از جنگ مجددا به فعالیت‌های سیاسی و انتخاباتی روی آورد و در سال‌های اخیر تحت عنوان "الموتمرالشعبی اللبنانی"  و عمدتا در بیروت به حضور سیاسی خود ادامه می‌دهد.
====[[تجمع اللجان و الروابط الشعبية لبنان]][ii]====
در سال 1975 توسط گروهی از جوانان بعثی انشعابی از حزب بعث طرفدار عراق در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] از جمله معن بشور و بشارة مرهج تشکیل شد. این گروه در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1 جنگ داخلی] مشارکت و در حمایت از مقاومت فلسطین در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] درگیری‌های شدیدی با نیروهای شبه نظامی‌ فالانژ داشت. در سال‌های اخیر با تاسیس مرکزی تحت عنوان "دارالندوة" در بیروت به برگزاری سخنرانی‌های سیاسی و طرح مباحث اجتماعی و حمایت از گردهمایی‌های احزاب و گروه‌های سیاسی جوان اقدام کرده است. نشریه این تشکل با نام المنابر به طرح مباحث سیاسی قومی(عربی) می‌پردازد. همچنین در مناسبت ها و رویدادهای سیاسی با صدور بیانیه و اتخاذ مواضع، اعلام حضور می‌کند و روابط نزدیک با حزب بعث [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان]، [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله]، و سوریه دارد. معن بشور از موسسان آن، همچنان دبیر کل این تشکل سیاسی است.
====[[التيار الوطنی الحر لبنان]][iii]====
زمینه تشکیل این جریان سیاسی مسیحی به سال 1990 و تبعید میشل عون به فرانسه بازمی‌گردد. وی پی از بازگشت از تبعید در سال 2005، آغاز فعالیت این حزب سیاسی را اعلام کرد. این تشکل سیاسی با احزاب و جریان‌های سیاسی مسیحی همچون [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 الکتائب] و [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A9%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 القوات اللبنانیة] در رقابت و با [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] و امل هم پیمان است و در زمره اعضای ائتلاف موسوم به 8 مارس قرار دارد. این جریان سیاسی دارای ایستگاه تلویزیونی با نام [https://wikimelal.ir/%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 otv] بوده و با چند نماینده و وزیر در مجلس نمایندگان و هیئت دولت حضور دارد.[[پرونده:حرکه امل لبنان.jpg|بندانگشتی|حرکه امل لبنان]]
====[[حركة امل لبنان]][iv]====
این تشکیلات سیاسی نظامی‌ در آغاز به عنوان بازوی نظامی‌ جنبش محرومان پدید آمد. این جنبش با هدف دفاع از حقوق سیاسی اجتماعی شیعیان توسط امام موسی صدر بنیان گزارده شد. فعالیت‌های بازوی نظامی‌جنبش محرومان در سال 1975 با همکاری دکتر مصطفی چمران و به طور مخفیانه آغاز شد و در پی انفجاری که در حین آموزش نیروهای جذب شده به آن روی داد، امام موسی صدر ناگزیر موجودیت آن را رسماً اعلام کرد.


جنبش امل که به تدریج عملاً جایگزین جنبش محرومان شد، هر چند در جنگ داخلی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] همچون بیشتر احزاب و جریان‌های شبه نظامی‌ ناگزیر از درگیری با برخی از احزاب و تشکل‌های نظامی‌ به‌ویژه شبه نظامیان کمونیست و نیروهای فلسطینی شده، فعالیت‌های خود را عمدتاً به دفاع از مناطق شیعه‌نشین معطوف ساخت. در پی مفقود شدن امام موسی صدر در سال 1978 در جریان سفر به لیبی، حسین الحسینی مسئولیت جنبش را بر عهده گرفت و در سال 1980 رهبری آن در اختیار نبیه بری قرار گرفت که تاکنون ادامه یافته است.
در پی تأسیس جنبش حزب‌الله که برخی از مؤسسان آن از همان مسئولان و کادرهای مستعفی [[حركة امل لبنان|جنبش امل]] بودند، رقابت میان این دو جنبش [[تشیع در لبنان|شیعی]] تا سال‌ها ادامه یافت که در برخی مقاطع به درگیری‌های نظامی‌کشیده شد و تلفاتی به بار آورد. پس از پایان جنگ، جنبش امل به بازسازی تشکیلاتی روی آورد و با توجه به شرایط جدید صحنه سیاسی [[لبنان]]، روابط خود را با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی و به‌طور خاص با جنبش [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] سامان داد و با شرکت در انتخابات مجلس موفق شد تعدادی از کرسی‌های نمایندگی را در اختیار گیرد. همچنین در کابینه‌های مختلف سال‌های پس از جنگ برخی از پست‌های وزراتی در اختیار این جنبش قرار گرفته است.


در سال 1982، تهاجم گسترده نیروهای نظامی‌ اسراییل به [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] و پیشروی آنان تا بیروت منجر به تشکیل کمیته نجات ملی شد که اعضای آن را رهبران سیاسی و برخی فرماندهان شبه نظامی‌ از جمله بشیر الجمیل فرمانده شبه نظامیان [https://wikimelal.ir/%D8%B7%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%81%20%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%AD%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مارونی] تشکیل می‌دادند. عضویت نبیه بری در این کمیته با مخالفت تعداد قابل توجهی از مسئولان و کادرهای رده بالای جنبش از جمله حسین موسوی نائب رییس و سخنگوی آن روبرو شد که در اعتراض به این امر از مسئولیت‌های خود استعفا کردند و بدین‌سان ضربه بزرگی بر این تشکیلات وارد آمد.
از سال‌های پایانی قرن گذشته تاکنون، هماهنگی میان جنبش امل و حزب‌الله به عنوان دو تشکیلات فراگیر در میان شیعیان برقرار و در بیشتر تحولات سیاسی، مواضع مشترکی از سوی آنان اعلام می‌شود. همچنین هر دو جنبش از اعضای تعیین کننده [[لبنان معاصر|ائتلاف 8 مارس]] می‌باشند. جنبش امل دارای مراکز و مؤسسات فرهنگی اجتماعی و آموزشی متعدد است و فرستنده [[تلویزیون در لبنان|تلویزیونی]] ان.بی.ان را نیز در اختیار دارد. از جمله مسئولان و شخصیت‌های این جبنش، علی حسن خلیل، ایوب حمیّد، محمود ابوحمدان و علی خریس را می‌توان نام برد. همچنین نبیه بری رهبر این جنبش ریاست [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] را بر عهده دارد.
 
==== [[الحزب التقدمی الاشتراكی لبنان]]====
در پی تأسیس جنبش حزب‌الله که برخی از مؤسسان آن از همان مسئولان و کادرهای مستعفی [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9%20%D8%A7%D9%85%D9%84%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 جنبش امل] بودند، رقابت میان این دو جنبش [https://wikimelal.ir/%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 شیعی] تا سال‌ها ادامه یافت که در برخی مقاطع به درگیری‌های نظامی‌کشیده شد و تلفاتی به بار آورد.
[[الحزب التقدمی الاشتراكی لبنان]](حزب سوسیالیست پیشرو)، توسط کمال جنبلاط از رهبران [[مذهب درزی در لبنان|طائفه درزی]] در سال 1949 تاسیس و از احزاب تاثیرگذار در تحولات سیاسی 6 دهه اخیر این کشور است. در بحران سال 1958 در دوره ریاست جمهوری کامیل شمعون نقشی فعال داشت و ده‌ها عضو و هوادار آن در جریان آن کشته شدند. مجموعه ای از نیروهای شبه نظامی‌ وابسته به این [[مذهب درزی در لبنان|حزب درزی]] در جنگ داخلی مشارکت داشتند. این حزب در دفاع از مقاومت فلسطین و در ائتلاف با دیگر نیروهای ملی و اسلامی، در برابر نیروهای مخالف قرار گرفت و کمال جنبلاط موسس این حزب، خود رهبری این ائتلاف را برعهده داشت. پس از ترور وی در سال 1977، مسئولیت حزب برعهده فرزندش ولید قرارگرفت که تاکنون نیز ادامه دارد. در سال1983 درگیری‌های شدید میان نیروهای شبه نظامی‌ حزب و نیروهای تحت امر سمیرجعجع فرمانده القوات اللبنانیة، منجر به شکست و عقب‌نشینی شبه نظامیان مسیحی از مناطق شرق صیدا و عقب‌نشینی به کسروان و المتن شد.
 
پس از پایان جنگ، جنبش امل به بازسازی تشکیلاتی روی آورد و با توجه به شرایط جدید صحنه سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان]، روابط خود را با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی و به‌طور خاص با جنبش [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] سامان داد و با شرکت در انتخابات مجلس موفق شد تعدادی از کرسی‌های نمایندگی را در اختیار گیرد. همچنین در کابینه‌های مختلف سال‌های پس از جنگ برخی از پست‌های وزراتی در اختیار این جنبش قرار گرفته است.
 
از سال‌های پایانی قرن گذشته تاکنون، هماهنگی میان جنبش امل و حزب‌الله به عنوان دو تشکیلات فراگیر در میان شیعیان برقرار و در بیشتر تحولات سیاسی، مواضع مشترکی از سوی آنان اعلام می‌شود. همچنین هر دو جنبش از اعضای تعیین کننده [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1 ائتلاف 8 مارس] می‌باشند.
 
جنبش امل دارای مراکز و مؤسسات فرهنگی اجتماعی و آموزشی متعدد است و فرستنده [https://wikimelal.ir/%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 تلویزیونی] ان.بی.ان را نیز در اختیار دارد. از جمله مسئولان و شخصیت‌های این جبنش، علی حسن خلیل، ایوب حمیّد، محمود ابوحمدان و علی خریس را می‌توان نام برد. همچنین نبیه بری رهبر این جنبش ریاست [https://wikimelal.ir/%D9%82%D9%88%D9%87%20%D9%85%D9%82%D9%86%D9%86%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مجلس نمایندگان] را بر عهده دارد.
====[[الحزب التقدمی الاشتراكی لبنان]][v]====
این حزب توسط کمال جنبلاط از رهبران [[مذهب درزی در لبنان|طائفه درزی]] در سال 1949 تاسیس و از احزاب تاثیرگذار در تحولات سیاسی 6 دهه اخیر این کشور است. در بحران سال 1958 در دوره ریاست جمهوری کامیل شمعون نقشی فعال داشت و ده‌ها عضو و هوادار آن در جریان آن کشته شدند. مجموعه ای از نیروهای شبه نظامی‌ وابسته به این [[مذهب درزی در لبنان|حزب درزی]] در جنگ داخلی مشارکت داشتند. این حزب در دفاع از مقاومت فلسطین و در ائتلاف با دیگر نیروهای ملی و اسلامی، در برابر نیروهای مخالف قرار گرفت و کمال جنبلاط موسس این حزب، خود رهبری این ائتلاف را برعهده داشت. پس از ترور وی در سال 1977، مسئولیت حزب برعهده فرزندش ولید قرارگرفت که تاکنون نیز ادامه دارد. در سال1983 درگیری‌های شدید میان نیروهای شبه نظامی‌ حزب و نیروهای تحت امر سمیرجعجع فرمانده القوات اللبنانیة، منجر به شکست و عقب‌نشینی شبه نظامیان مسیحی از مناطق شرق صیدا و عقب‌نشینی به کسروان و المتن شد.


مواضع این حزب در سال‌های اخیر چندان ثابت نبوده است؛ از جمله علی‌رغم روابط دیرینه با سوریه، ولید جنبلاط با اتخاذ سیاستی مخالف این کشور، این روابط را مخدوش کرد و پس از مدتی مجددا درصدد ترمیم آن برآمد. چندی بعد و در پی تحولات سیاسی منطقه، دیگر بار مواضعی مخالف این کشور اتخاذ کرد. ولید جنبلاط که پیش از ترور رفیق حریری روابط نزدیکی با حزب‌الله داشت، پس از آن و در پی شکل‌گیری [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] به آن پیوست و موضع مخالف شدیدی علیه سوریه و [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] اتخاذ کرد. در سال 2011 به دنبال بروز اختلاف میان این حزب و دیگر اعضای ائتلاف مزبور، با خروج از ائتلاف، آن را از اکثریت انداخت و سبب شد تا زمینه برای تشکیل دولت مورد حمایت ائتلاف 8 مارس که دارای اکثریت در [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] شده بود، آماده شود. این حزب از آنجا که از حمایت بخش وسیعی از [[مذهب درزی در لبنان|طائفه درزی]] برخوردار است، معمولا در اکثر دولت‌ها و در مجلس نمایندگان حضور دارد.[[پرونده:حزب توحید الاسلامی.jpg|بندانگشتی|حزب توحید الاسلامی]]
مواضع این حزب در سال‌های اخیر چندان ثابت نبوده است؛ از جمله علی‌رغم روابط دیرینه با سوریه، ولید جنبلاط با اتخاذ سیاستی مخالف این کشور، این روابط را مخدوش کرد و پس از مدتی مجددا درصدد ترمیم آن برآمد. چندی بعد و در پی تحولات سیاسی منطقه، دیگر بار مواضعی مخالف این کشور اتخاذ کرد. ولید جنبلاط که پیش از ترور رفیق حریری روابط نزدیکی با حزب‌الله داشت، پس از آن و در پی شکل‌گیری [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] به آن پیوست و موضع مخالف شدیدی علیه سوریه و [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] اتخاذ کرد. در سال 2011 به دنبال بروز اختلاف میان این حزب و دیگر اعضای ائتلاف مزبور، با خروج از ائتلاف، آن را از اکثریت انداخت و سبب شد تا زمینه برای تشکیل دولت مورد حمایت ائتلاف 8 مارس که دارای اکثریت در [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] شده بود، آماده شود. این حزب از آنجا که از حمایت بخش وسیعی از [[مذهب درزی در لبنان|طائفه درزی]] برخوردار است، معمولا در اکثر دولت‌ها و در مجلس نمایندگان حضور دارد.[[پرونده:حزب توحید الاسلامی.jpg|بندانگشتی|حزب توحید الاسلامی]]
====[[حركة التوحید الاسلامی لبنان]][vi]====
====[[حركة التوحید الاسلامی لبنان]] ====
این مجموعه سیاسی در سال 1982 توسط شیخ سعید شعبان، عضو سابق [[الجماعة الاسلامية لبنان|الجماعة الاسلامیة]] و با ادغام سه گروه محلی در طرابلس در شمال [[لبنان]] شکل گرفت. این جریان سیاسی دینی به تدریج با موضع‌گیری علیه اسراییل، حاکمیت [[طوائف مسيحی لبنان|مارونی‌ها]]، احزاب چپ و قومی، از پایگاه گسترده ای در این منطقه برخوردار و موفق به اخراج همه نیروهای سیاسی چپ از آنجا شد و بدین‌سان طی سال‌های 1984 و 1985، شهر طرابلس را تحت نفوذ خود گرفت. این تشکل سیاسی طی این مدت با شعار  برپایی نظام اسلامی، اقداماتی همچون برگزاری محاکمه‌های قضایی، ممنوعیت فروش مشروبات الکلی، تعطیلی استخرهای مختلط و تفریح‌گاه‌ها و برخورد با بی‌حجابی را به اجرا گزارد که احزاب و نیروهای چپ را به عکس العمل واداشت. آنان با حمایت نیروهای نظامی‌سوریه و با محاصره شهر و برخی درگیری‌های مسلحانه، نیروهای این جنبش را تحت فشار گزاردند. سرانجام با میانجیگری [[روابط سیاسی لبنان و ایران|جمهوری اسلامی‌ ایران]] و عزیمت شیخ سعید شعبان به دمشق و طی مذاکراتی، با اعلام آتش بس و ورود فعالان سیاسی چپ به طرابلس اوضاع به شرایط نسبتا عادی بازگشت. از آن پس به‌ویژه پس از مرگ بنیان گذار آن در سال 1998، فعالیت‌های این جنبش بسیار محدود و تنها به برخی موضع‌گیری‌ها و صدور بیانیه و برگزاری گردهمایی منحصر گردیده است.
مجموعه سیاسی [[حركة التوحید الاسلامی لبنان]](جنبش توحید اسلامی)، در سال 1982 توسط شیخ سعید شعبان، عضو سابق [[الجماعة الاسلامية لبنان|الجماعة الاسلامیة]] و با ادغام سه گروه محلی در طرابلس در شمال [[لبنان]] شکل گرفت. این جریان سیاسی دینی به تدریج با موضع‌گیری علیه اسرائیل، حاکمیت [[طوائف مسيحی لبنان|مارونی‌ها]]، احزاب چپ و قومی، از پایگاه گسترده ای در این منطقه برخوردار و موفق به اخراج همه نیروهای سیاسی چپ از آنجا شد و بدین‌سان طی سال‌های 1984 و 1985، شهر طرابلس را تحت نفوذ خود گرفت. این تشکل سیاسی طی این مدت با شعار  برپایی نظام اسلامی، اقداماتی همچون برگزاری محاکمه‌های قضایی، ممنوعیت فروش مشروبات الکلی، تعطیلی استخرهای مختلط و تفریح‌گاه‌ها و برخورد با بی‌حجابی را به اجرا گزارد که احزاب و نیروهای چپ را به عکس العمل واداشت. آنان با حمایت نیروهای نظامی‌سوریه و با محاصره شهر و برخی درگیری‌های مسلحانه، نیروهای این جنبش را تحت فشار گزاردند. سرانجام با میانجیگری [[روابط سیاسی لبنان و ایران|جمهوری اسلامی‌ ایران]] و عزیمت شیخ سعید شعبان به دمشق و طی مذاکراتی، با اعلام آتش بس و ورود فعالان سیاسی چپ به طرابلس اوضاع به شرایط نسبتا عادی بازگشت. از آن پس به‌ویژه پس از مرگ بنیان گذار آن در سال 1998، فعالیت‌های این جنبش بسیار محدود و تنها به برخی موضع‌گیری‌ها و صدور بیانیه و برگزاری گردهمایی منحصر گردیده است.
==== [[الجماعة الاسلامية لبنان]]====
====[[الجماعة الاسلامية لبنان]]====
این تشکل پیش از آن‌ که حزبی باشد، دینی و تبلیغی است که به تدریج از ویژگی‌های یک جریان سیاسی هم برخوردار شده است. این تشکل در سال 1964 از درون جمعیت مذهبی عبادالرحمن در طرابلس ظهور کرد و دارای شعبه‌هایی در بیروت، صیدا، بقاع و جنوب است. هدف از تاسیس این تشکل، جذب و هماهنگی نیروی جوانان مومن و جهت بخشیدن به آنان است. این جمعیت رسالت خود را اسلام، برپایی جامعه اسلامی‌ و حیات دینی می‌داند. این جریان دینی سیاسی همچنین از حامیان الغای طائفه‌گرایی سیاسی و وحدت عربی بر اساس اسلام، همزیستی مسالمت آمیز میان [[اسلام و مسلمانان لبنان|مسلمانان]] و [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان]] و نیز رهایی از استعمار غربی است. [[الجماعة الاسلامية لبنان|الجماعة الاسلامیة]] هرچند با برخی از جریان ها و احزاب همچون [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]]، روابط نزدیکی دارد، در خصوص سیاست‌های حاکم و مسائل کلی کشور میانه‌روی را درپیش گرفته است. مجله الامان، ارگان آن و فعالیت‌های آموزشی گسترده‌ای تحت نام "مدارس الایمان" دارد.[[پرونده:حزب الله لبنان.jpg|بندانگشتی|حزب‌الله لبنان]]
این تشکل پیش از آن‌ که حزبی باشد، دینی و تبلیغی است که به تدریج از ویژگی‌های یک جریان سیاسی هم برخوردار شده است. این تشکل در سال 1964 از درون جمعیت مذهبی عبادالرحمن در طرابلس ظهور کرد و دارای شعبه‌هایی در بیروت، صیدا، بقاع و جنوب است. هدف از تاسیس این تشکل، جذب و هماهنگی نیروی جوانان مومن و جهت بخشیدن به آنان است. این جمعیت رسالت خود را اسلام، برپایی جامعه اسلامی‌ و حیات دینی می‌داند. این جریان دینی سیاسی همچنین از حامیان الغای طائفه‌گرایی سیاسی و وحدت عربی بر اساس اسلام، همزیستی مسالمت آمیز میان [[اسلام و مسلمانان لبنان|مسلمانان]] و [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان]] و نیز رهایی از استعمار غربی است. [[الجماعة الاسلامية لبنان|الجماعة الاسلامیة]] هرچند با برخی از جریان ها و احزاب همچون [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]]، روابط نزدیکی دارد، در خصوص سیاست‌های حاکم و مسائل کلی کشور میانه‌روی را درپیش گرفته است. مجله الامان، ارگان آن و فعالیت‌های آموزشی گسترده‌ای تحت نام "مدارس الایمان" دارد.[[پرونده:حزب الله لبنان.jpg|بندانگشتی|حزب‌الله لبنان]]
====[[حزب الله لبنان]]====
==== [[حزب الله لبنان]]====
زمینه‌های تشکیل این حزب به تحولات جامعه شیعیان [[لبنان]] پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ در ایران بازمی‌گردد که بسیاری از فعالان [https://wikimelal.ir/%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 شیعه] صحنه سیاسی [[لبنان]] از جمله هواداران حزب الدعوة عراق در این کشور، تنی چند از اعضای جنبش امل، برخی از اعضای احزاب لبنانی و کادرهای فلسطینی و نیز گروهی از جوانان شیعه فعال در صحنه‌های سیاسی اجتماعی، خود را با اهداف و جهت گیری‌های آن هماهنگ کردند. نقطه عطف در مسیر شکل‌گیری زمینه‌های تشکیل حزب اما به پیامدهای تهاجم گسترده اسراییل به [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] و اشغال جنوب و محاصره بیروت در سال 1982 مرتبط است. عضویت نبیه بری در کمیته نجات ملی که با شرکت رهبران سیاسی و برخی فرماندهان شبه نظامی‌ از جمله بشیرجمیل فرمانده شبه نظامیان فالانژ و با هدف تعیین چگونگی برخورد با وضعیت جدید تشکیل شده بود، مخالفت‌های بسیاری از اعضای [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9%20%D8%A7%D9%85%D9%84%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 جنبش امل] و دیگر هواداران انقلاب اسلامی‌ را سبب گشت و به انشعاب گروهی از آنان از جمله سیدحسین موسوی عضو دفتر سیاسی و سخنگوی آن منجر شد. از دیگر عوامل زمینه‌ساز تاسیس [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] شکل گیری رویکرد ضرورت تغییر جبهه رویارویی با اسراییل از ضعف به قدرت بود. علی‌رغم برخی فعالیت‌های سیاسی فرهنگی و نیز عملیات نظامی‌ علیه نیروهای اشغالگر اسراییلی، موجودیت حزب و آغاز فعالیت‌های حزبی به طور رسمی‌در سال 1985 طی بیانیه ای با عنوان "ما که هستیم و هویت ما چیست؟" که در واقع مرامنامه [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] بود، اعلام شد. مهم‌ترین محورهای این مرامنانه، رویکرد دینی، جهاد و مقاومت در برابر اسراییل تا اخراج کامل از [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] به عنوان مقدمه آزادی بیت المقدس، مشارکت همه مردم [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] در تعیین سرنوشت خود و مخالفت با امتیازات طائفه‌ای در این کشور بود.
زمینه‌های تشکیل این حزب به تحولات جامعه شیعیان [[لبنان]] پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ در ایران بازمی‌گردد که بسیاری از فعالان [[تشیع در لبنان|شیعه]] صحنه سیاسی [[لبنان]] از جمله هواداران حزب الدعوة عراق در این کشور، تنی چند از اعضای جنبش امل، برخی از اعضای احزاب لبنانی و کادرهای فلسطینی و نیز گروهی از جوانان شیعه فعال در صحنه‌های سیاسی اجتماعی، خود را با اهداف و جهت گیری‌های آن هماهنگ کردند. نقطه عطف در مسیر شکل‌گیری زمینه‌های تشکیل حزب اما به پیامدهای تهاجم گسترده اسراییل به [[لبنان]] و اشغال جنوب و محاصره بیروت در سال 1982 مرتبط است. عضویت نبیه بری در کمیته نجات ملی که با شرکت رهبران سیاسی و برخی فرماندهان شبه نظامی‌ از جمله بشیرجمیل فرمانده شبه نظامیان فالانژ و با هدف تعیین چگونگی برخورد با وضعیت جدید تشکیل شده بود، مخالفت‌های بسیاری از اعضای [[حركة امل لبنان|جنبش امل]] و دیگر هواداران انقلاب اسلامی‌ را سبب گشت و به انشعاب گروهی از آنان از جمله سیدحسین موسوی عضو دفتر سیاسی و سخنگوی آن منجر شد. از دیگر عوامل زمینه‌ساز تاسیس [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] شکل گیری رویکرد ضرورت تغییر جبهه رویارویی با اسراییل از ضعف به قدرت بود. علی‌رغم برخی فعالیت‌های سیاسی فرهنگی و نیز عملیات نظامی‌ علیه نیروهای اشغالگر اسراییلی، موجودیت حزب و آغاز فعالیت‌های حزبی به طور رسمی‌در سال 1985 طی بیانیه ای با عنوان "ما که هستیم و هویت ما چیست؟" که در واقع مرامنامه [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] بود، اعلام شد. مهم‌ترین محورهای این مرامنانه، رویکرد دینی، جهاد و مقاومت در برابر اسراییل تا اخراج کامل از [[لبنان]] به عنوان مقدمه آزادی بیت المقدس، مشارکت همه مردم [[لبنان]] در تعیین سرنوشت خود و مخالفت با امتیازات طائفه‌ای در این کشور بود.


انجام عملیات چریکی علیه نیروهای اشغالگر اسراییل توسط نیروهای شبه نظامی‌این حزب طی سال‌های اشغال جنوب [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] و نیز مقاومت در برابر تهاجمات نظامیان اسراییلی به‌ویژه در سال‌های 1993 و 1996 و کسب موفقیت‌های نظامی‌ پی در پی، رژیم اسراییل را ناگزیر ساخت تا در سال 2000 از بیشتر مناطق جنوب [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] عقب نشینی کند. این نقطه عطف در تاریخ مقاومت [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] در طول چند دهه اخیر و نیز پیامدهای آن از جمله آزادسازی صدها اسیر لبنانی، فلسطینی و عرب در بند رژیم اسراییل، به تقویت پایگاه اجتماعی سیاسی [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] انجامید. تهاجم گسترده هوایی اسراییل در سال 2006 به [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان]، علی‌رغم خسارت‌های سنگین مادی و انسانی، با مقاومت سرسختانه نیروهای شبه نظامی‌ [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] روبه‌رو و عدم حصول هیچ گونه دستاورد نظامی‌ و سیاسی برای این رژیم، پیامدهای سیاسی گسترده‌ای را در داخل اسراییل به همراه داشت.
انجام عملیات چریکی علیه نیروهای اشغالگر اسراییل توسط نیروهای شبه نظامی‌این حزب طی سال‌های اشغال جنوب [[لبنان]] و نیز مقاومت در برابر تهاجمات نظامیان اسراییلی به‌ویژه در سال‌های 1993 و 1996 و کسب موفقیت‌های نظامی‌ پی در پی، رژیم اسراییل را ناگزیر ساخت تا در سال 2000 از بیشتر مناطق جنوب [[لبنان]] عقب نشینی کند. این نقطه عطف در تاریخ مقاومت [[لبنان]] در طول چند دهه اخیر و نیز پیامدهای آن از جمله آزادسازی صدها اسیر لبنانی، فلسطینی و عرب در بند رژیم اسراییل، به تقویت پایگاه اجتماعی سیاسی [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] انجامید. تهاجم گسترده هوایی اسراییل در سال 2006 به [[لبنان]]، علی‌رغم خسارت‌های سنگین مادی و انسانی، با مقاومت سرسختانه نیروهای شبه نظامی‌ [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] روبه‌رو و عدم حصول هیچ گونه دستاورد نظامی‌ و سیاسی برای این رژیم، پیامدهای سیاسی گسترده‌ای را در داخل اسراییل به همراه داشت.


علاوه‌بر مسئله مقاومت و دستاوردهای نظامی، [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] توانسته است با توجه به پایگاه وسیع اجتماعی به لحاظ سیاسی نیز موفقیت‌های بزرگی به دست آورد که یکی از موارد عمده، حضور در [https://wikimelal.ir/%D9%82%D9%88%D9%87%20%D9%85%D9%82%D9%86%D9%86%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مجلس نمایندگان] و مشارکت در هیئت دولت طی دو دهه اخیر است. این حزب که از حمایت‌های جمهوری اسلامی‌ ایران برخوردار است، همچنین در زمینه خدمات عمرانی، اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی فعالیت‌های قابل توجهی داشته است و با ایجاد شبکه ای از مدارس و مراکز آموزشی، نقش موثری در توسعه فرهنگی آموزشی در میان [https://wikimelal.ir/%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 شیعیان] ایفا کرده است. این حزب با ایجاد مراکز [https://wikimelal.ir/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 رادیو]یی و [https://wikimelal.ir/%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 شبکه تلویزیون] ماهواره ای و انتشار نشریات گوناگون، ازحضور رسانه ای موثری در این کشور و در سطح منطقه و جهان نیز برخوردار است.
علاوه‌بر مسئله مقاومت و دستاوردهای نظامی، [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] توانسته است با توجه به پایگاه وسیع اجتماعی به لحاظ سیاسی نیز موفقیت‌های بزرگی به دست آورد که یکی از موارد عمده، حضور در [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] و مشارکت در هیئت دولت طی دو دهه اخیر است. این حزب که از حمایت‌های جمهوری اسلامی‌ ایران برخوردار است، همچنین در زمینه خدمات عمرانی، اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی فعالیت‌های قابل توجهی داشته است و با ایجاد شبکه ای از مدارس و مراکز آموزشی، نقش موثری در توسعه فرهنگی آموزشی در میان [[تشیع در لبنان|شیعیان]] ایفا کرده است. این حزب با ایجاد مراکز [[رادیو در لبنان|رادیو]]<nowiki/>یی و [[تلویزیون در لبنان|شبکه تلویزیون]] ماهواره ای و انتشار نشریات گوناگون، ازحضور رسانه ای موثری در این کشور و در سطح منطقه و جهان نیز برخوردار است.


[https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] بر لبنانی بودن، مسلمان بودن و الهام خود از انقلاب اسلامی‌تاکید دارد. این حزب در سال‌های اخیر به رهبری سید حسن نصرالله، محور [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1 ائتلاف 8 مارس] با عضویت [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9%20%D8%A7%D9%85%D9%84%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 جنبش امل]، جریان ملی آزاد و برخی دیگر از احزاب و گروه‌های سیاسی [https://wikimelal.ir/%D8%B7%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%81%20%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%AD%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مسیحی] و [https://wikimelal.ir/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D9%88%20%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مسلمان] نیز می‌باشد.ازجمله چهره‌های بارز این حزب می‌توان از شیخ نعیم قاسم، شیخ محمدیزبک، سیدابراهیم امین السید، محمدفنیش، محمدرعد و سیدهاشم صفی الدین نام برد.
[[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] بر لبنانی بودن، مسلمان بودن و الهام خود از انقلاب اسلامی‌تاکید دارد. این حزب در سال‌های اخیر به رهبری سید حسن نصرالله، محور [[لبنان معاصر|ائتلاف 8 مارس]] با عضویت [[حركة امل لبنان|جنبش امل]]، جریان ملی آزاد و برخی دیگر از احزاب و گروه‌های سیاسی [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحی]] و [[اسلام و مسلمانان لبنان|مسلمان]] نیز می‌باشد.ازجمله چهره‌های بارز این حزب می‌توان از شیخ نعیم قاسم، شیخ محمدیزبک، سیدابراهیم امین السید، محمدفنیش، محمدرعد و سیدهاشم صفی الدین نام برد.
====[[حزب السوری القومی الاجتماعی لبنان]]====
==== [[حزب السوری القومی الاجتماعی لبنان]]====
از جمله احزاب لبنانی است که در تحولات سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] از دوره قیمومیت فرانسه و به‌ویژه پس از استقلال این کشور نقش تاثیرگذاری داشته است. فعالیت‌های این حزب که توسط انطوان سعادة بنیان گذاری شد تا سال 1935 سری و سیاست آن در مخالفت با حضور فرانسوی ها و هواداری از استقلال [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] به عنوان یک کشور عرب بود. پس از علنی شدن فعالیت‌های حزب، علی‌رغم دستگیری‌ها و محدودیت‌ها، کم و بیش به حیات سیاسی خود ادامه داد و به‌ویژه پس از اعلام موجودیت رژیم اسراییل، دامنه فعالیت‌های آن گسترش یافت که نگرانی دولت و دستگیری برخی از اعضای آن را درپی داشت. با اعلام قیام مسلحانه علیه حاکمیت توسط انطوان سعادة، شورش‌هایی برپا شد که با شکست همراه بود. با محاکمه و اعدام رهبر حزب در سال 1949، پایگاه مردمی‌ آن گسترش یافت و علی‌رغم زندانی شدن بسیاری از رهبران و اعضای این حزب و بروز انشعاب میان اعضا، فعالیت‌های آن با فراز و فرودهایی استمرار یافت. در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1 سال‌های جنگ داخلی]، این حزب که ابتدا به دو شاخه تقسیم شده بود،  در جنگ مشارکت داشت و پس از وحدت مجدد، نقشی فعال در جریان جنگ به‌ویژه پس از تهاجم اسراییل در سال 1982 به [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] داشت. رقابت‌های داخلی و انشعاب مجدد در سال‌های بعد به تضعیف جایگاه این حزب انجامید. امروز حزب سوری قومی‌ اجتماعی با دو جناح "الطوارئ" و "المجلس الاعلی" گرچه نه با وسعت و قدرت گذشته، در صحنه سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] حضور داشته و دارای نمایندگانی در مجلس است. از جمله شخصیت‌های بارز این حزب، اسعد حردان، مروان فارس و غسان مطر از جمله شخصیت‌های بارز این حزب، اسعد حردان، مروان فارس و غسان مطر هستند.
از جمله احزاب لبنانی است که در تحولات سیاسی [[لبنان]] از دوره قیمومیت فرانسه و به‌ویژه پس از استقلال این کشور نقش تاثیرگذاری داشته است. فعالیت‌های این حزب که توسط انطوان سعادة بنیان گذاری شد تا سال 1935 سری و سیاست آن در مخالفت با حضور فرانسوی ها و هواداری از استقلال [[لبنان]] به عنوان یک کشور عرب بود. پس از علنی شدن فعالیت‌های حزب، علی‌رغم دستگیری‌ها و محدودیت‌ها، کم و بیش به حیات سیاسی خود ادامه داد و به‌ویژه پس از اعلام موجودیت رژیم اسراییل، دامنه فعالیت‌های آن گسترش یافت که نگرانی دولت و دستگیری برخی از اعضای آن را درپی داشت. با اعلام قیام مسلحانه علیه حاکمیت توسط انطوان سعادة، شورش‌هایی برپا شد که با شکست همراه بود. با محاکمه و اعدام رهبر حزب در سال 1949، پایگاه مردمی‌ آن گسترش یافت و علی‌رغم زندانی شدن بسیاری از رهبران و اعضای این حزب و بروز انشعاب میان اعضا، فعالیت‌های آن با فراز و فرودهایی استمرار یافت. در [[لبنان معاصر|سال‌های جنگ داخلی]]، این حزب که ابتدا به دو شاخه تقسیم شده بود،  در جنگ مشارکت داشت و پس از وحدت مجدد، نقشی فعال در جریان جنگ به‌ویژه پس از تهاجم اسراییل در سال 1982 به [[لبنان]] داشت. رقابت‌های داخلی و انشعاب مجدد در سال‌های بعد به تضعیف جایگاه این حزب انجامید. امروز حزب سوری قومی‌ اجتماعی با دو جناح "الطوارئ" و "المجلس الاعلی" گرچه نه با وسعت و قدرت گذشته، در صحنه سیاسی [[لبنان]] حضور داشته و دارای نمایندگانی در مجلس است. از جمله شخصیت‌های بارز این حزب، اسعد حردان، مروان فارس و غسان مطر از جمله شخصیت‌های بارز این حزب، اسعد حردان، مروان فارس و غسان مطر هستند.
====[[التنظیم الشعبی الناصری لبنان]][vii]====
====[[التنظیم الشعبی الناصری لبنان]]====
بنیانگزار این جریان سیاسی که صحنه اصلی فعالیت‌های آن شهر صیدا در جنوب [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] می‌باشد، معروف سعد نماینده اسبق این شهر در مجلس نمایندگان بود. وی در آستانه جنگ داخلی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] در جریان یک تظاهرات اعتراض آمیز کارگری در صیدا ترور شد و پس از آن پسرش مصطفی رهبری آن را بر عهده گرفت. نیروهای شبه نظامی‌ این تشکیلات با حمایت تسلیحاتی و [[مالی]] سازمان‌های فلسطینی در جنگ داخلی شرکت داشت و در جریان تهاجم نیروهای اسراییلی در سال 1982 نیز با امکانات و نفرات محدود خود در جبهه مقاومت قرار گرفت. مصطفی سعد رهبر این جریان چند بار مورد سوء قصد قرار گرفت که در یک مورد به از دست دادن بینایی وی منجر شد.
بنیانگذار جریان سیاسی [[التنظیم الشعبی الناصری لبنان]](سازمان مردمی‌ناصری)، که صحنه اصلی فعالیت‌های آن شهر صیدا در جنوب [[لبنان]] می‌باشد، معروف سعد نماینده اسبق این شهر در مجلس نمایندگان بود. وی در آستانه جنگ داخلی [[لبنان]] در جریان یک تظاهرات اعتراض آمیز کارگری در صیدا ترور شد و پس از آن پسرش مصطفی رهبری آن را بر عهده گرفت. نیروهای شبه نظامی‌ این تشکیلات با حمایت تسلیحاتی و مالی سازمان‌های فلسطینی در جنگ داخلی شرکت داشت و در جریان تهاجم نیروهای اسراییلی در سال 1982 نیز با امکانات و نفرات محدود خود در جبهه مقاومت قرار گرفت. مصطفی سعد رهبر این جریان چند بار مورد سوء قصد قرار گرفت که در یک مورد به از دست دادن بینایی وی منجر شد.


این جریان سیاسی که دارای گرایش‌های ناصری است، در سال‌های اخیر از فعالیت‌های محدودی در شهر صیدا و برخی مناطق در بقاع برخوردار و دارای مجموعه‌ای فرهنگی در صیدا است. به لحاظ سیاسی نیز این تشکیلات در رقابت با جریان سیاسی المستقبل و دارای مواضعی نزدیک به [https://wikimelal.ir/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 حزب‌الله] و [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1 ائتلاف 8 مارس] است.
این جریان سیاسی که دارای گرایش‌های ناصری است، در سال‌های اخیر از فعالیت‌های محدودی در شهر صیدا و برخی مناطق در بقاع برخوردار و دارای مجموعه‌ای فرهنگی در صیدا است. به لحاظ سیاسی نیز این تشکیلات در رقابت با جریان سیاسی المستقبل و دارای مواضعی نزدیک به [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] و [[لبنان معاصر|ائتلاف 8 مارس]] است.
====[[الحزب الشیوعی لبنان]][viii]====
====[[الحزب الشیوعی لبنان]]====
این [[حزب کمونیست]] از متن مبارزات کارگری [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] در سال 1924 با نام حزب الشعب ظهور کرد و اولین دبیرکل آن ابراهیم یزبک بود که با همکاری فعالان کارگری از جمله فواد شمالی موفق به تاسیس آن شد. اولین حضور سیاسی حزب در روز کارگر در سال 1925 در بیروت بود. این حزب که تحت تاثیر حزب کمونیست شوروی قرار داشت، پس از پیوستن به کمنترن[xii](اتحاد احزب کمونیست جهان) در سال 1927 به حزب کمونیست تغییر نام داد. علی‌رغم برخی انشعاب‌های محدود و تحمل فشارها و محدودیت‌های اعمال شده از سوی حکومت به زودی از پایگاه وسیع اجتماعی به ویژه درمیان اتحادیه‌ها و سندیکاهای کارگری برخوردار شد، به گونه ای که در سال 1947 تعداد اعضای آن به 20000 نفر رسید که بیشترین تعداد عضو در یک حزب سیاسی در [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] بود. حزب کمونیست [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] پس از استقلال نیز همچنان در صحنه سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] فعال بود و با ائتلاف با دیگر جریان‌های قومی، دموکرات و لیبرال در قیام سال 1958 علیه نظام حاکم که از حمایت غرب برخوردار بود، مشارکت داشت. حزب که برخی اعضای آن از جمله جرج حاوی دبیرکل اسبق، از [https://wikimelal.ir/%D8%B7%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%81%20%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%AD%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مسیحیان] بودند، در جریان سال‌های جنگ داخلی با تشکیل بازوی نظامی‌ و با حمایت از مقاومت فلسطین به ویژه در همراهی با جنبش فتح به رهبری یاسر عرفات و هم پیمانی با سوریه مشارکت داشت. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این حزب دچار ضعف و فتور و برخی اختلافات داخلی و انشعاب از جمله تاسیس جنبش چپ استقلال و پیشرفت توسط جرج حاوی دبیرکل پیشین شد. در سال‌های اخیر دامنه فعالیت‌های این حزب از گستردگی گذشته برخوردار نیست. به دنبال برخی اصلاحات داخلی، خالد حداد در سال 2003 به سمت دبیرکلی این حزب برگزیده شد. حزب کمونیست [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] در تحولات سیاسی داخلی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] طی سال‌های اخیر سعی کرده است مواضعی محتاطانه اتخاذ و از ائتلاف با دو جریان سیاسی رقیت خودداری کرده است.
[[الحزب الشیوعی لبنان]]([[حزب کمونیست]])، از متن مبارزات کارگری [[لبنان]] در سال 1924 با نام حزب الشعب ظهور کرد و اولین دبیرکل آن ابراهیم یزبک بود که با همکاری فعالان کارگری از جمله فواد شمالی موفق به تاسیس آن شد. اولین حضور سیاسی حزب در روز کارگر در سال 1925 در بیروت بود. این حزب که تحت تاثیر حزب کمونیست شوروی قرار داشت، پس از پیوستن به کمنترن(Comintern)(اتحاد احزب کمونیست جهان) در سال 1927 به حزب کمونیست تغییر نام داد. علی‌رغم برخی انشعاب‌های محدود و تحمل فشارها و محدودیت‌های اعمال شده از سوی حکومت به زودی از پایگاه وسیع اجتماعی به ویژه درمیان اتحادیه‌ها و سندیکاهای کارگری برخوردار شد، به گونه ای که در سال 1947 تعداد اعضای آن به 20000 نفر رسید که بیشترین تعداد عضو در یک حزب سیاسی در [[لبنان]] بود. حزب کمونیست [[لبنان]] پس از استقلال نیز همچنان در صحنه سیاسی [[لبنان]] فعال بود و با ائتلاف با دیگر جریان‌های قومی، دموکرات و لیبرال در قیام سال 1958 علیه نظام حاکم که از حمایت غرب برخوردار بود، مشارکت داشت. حزب که برخی اعضای آن از جمله جرج حاوی دبیرکل اسبق، از [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان]] بودند، در جریان سال‌های جنگ داخلی با تشکیل بازوی نظامی‌ و با حمایت از مقاومت فلسطین به ویژه در همراهی با جنبش فتح به رهبری یاسر عرفات و هم پیمانی با سوریه مشارکت داشت. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این حزب دچار ضعف و فتور و برخی اختلافات داخلی و انشعاب از جمله تاسیس جنبش چپ استقلال و پیشرفت توسط جرج حاوی دبیرکل پیشین شد. در سال‌های اخیر دامنه فعالیت‌های این حزب از گستردگی گذشته برخوردار نیست. به دنبال برخی اصلاحات داخلی، خالد حداد در سال 2003 به سمت دبیرکلی این حزب برگزیده شد. حزب کمونیست [[لبنان]] در تحولات سیاسی داخلی [[لبنان]] طی سال‌های اخیر سعی کرده است مواضعی محتاطانه اتخاذ و از ائتلاف با دو جریان سیاسی رقیت خودداری کرده است.
====[[حزب داشناک لبنان]]====
====[[حزب داشناک لبنان]]====
ریشه‌های تاسیس این حزب ارمنی به سال 1906 باز می‌گردد که سیمون زفاریان در راس گروه‌های دانشجویی با همکاری جمعیت اتحاد و ترقی ترکیه مبارزاتی را علیه سلطان عبدالحمید عثمانی سامان داده بود. با مهاجرت ارمنی‌ها به [[لبنان]] در دوره قیمومیت فرانسه، فعالیت‌های آن توسعه یافت. این حزب در این دوره با دولت قیم همکاری و در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی با حزب رقیب خود در درون طائفه ارمنی، حزب هانشاک و نیز با حزب کمونیست [[لبنان]] اختلافاتی داشت که گاه با برخورد‌های خونین همراه بود. در طول سال‌های جنگ نیز از حضور در صحنه درگیری‌ها خودداری کرد. این حزب تاکنون از دولت‌های حاکم در این کشور حمایت کرده و معمولا از طریق نمایندگان خود، در [[قوه مقننه لبنان|قوه مقننه]] این کشور حضور دارد.
ریشه‌های تاسیس این حزب ارمنی به سال 1906 باز می‌گردد که سیمون زفاریان در راس گروه‌های دانشجویی با همکاری جمعیت اتحاد و ترقی ترکیه مبارزاتی را علیه سلطان عبدالحمید عثمانی سامان داده بود. با مهاجرت ارمنی‌ها به [[لبنان]] در دوره قیمومیت فرانسه، فعالیت‌های آن توسعه یافت. این حزب در این دوره با دولت قیم همکاری و در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی با حزب رقیب خود در درون طائفه ارمنی، حزب هانشاک و نیز با حزب کمونیست [[لبنان]] اختلافاتی داشت که گاه با برخورد‌های خونین همراه بود. در طول سال‌های جنگ نیز از حضور در صحنه درگیری‌ها خودداری کرد. این حزب تاکنون از دولت‌های حاکم در این کشور حمایت کرده و معمولا از طریق نمایندگان خود، در [[قوه مقننه لبنان|قوه مقننه]] این کشور حضور دارد.
====[[حزب القوات اللبنانیة لبنان]]'''[ix]'''====
====[[حزب القوات اللبنانیة لبنان]]====
این حزب در سال 1976 و در حالی که یک سال از آغاز جنگ داخلی گذشته بود، توسط بشیرالجمیل فرزند موسس [[حزب الکتائب اللبنانية لبنان|حزب کتائب]] به عنوان شاخه نظامی‌ این حزب مارونی تاسیس شد که نقش بسیاری در درگیری‌های خونین در طول سال‌های [[لبنان معاصر|جنگ داخلی]] داشت. پس از ترور بشیرالجمیل در سال 1982 زمینه‌های استقلال آن از حزب مزبور شکل گرفت. ایلی حبیقه فرمانده گروهی از این شبه نظامیان که با حمله به اردوگاه‌های صبرا و شاتیلا هزاران آواره فلسطینی را قتل عام کرد، تا سال 1986 فرماندهی این تشکیلات نظامی‌ را بر عهده داشت و در پی شورش درون تشکیلاتی به رهبری سمیر جعجع، جای خود را به او داد. پس از پایان جنگ، همچون بسیاری از احزاب و تشکل‌های سیاسی درگیر جنگ داخلی، بر اساس [[تاریخ لبنان|پیمان طائف]]، با خلع سلاح خود، به حزب سیاسی تغییر وضعیت داد. در سال 1994 سمیر جعجع، رییس حزب با اتهامات متعدد از جمله ترور رشید کرامی‌ نخست وزیر اسبق، ترور تونی فرنجیه فرزند رییس جمهور اسبق و رییس جریان المردة و نیز انفجار کلیسای سیدة النجاة، محاکمه و به حبس ابد محکوم و تشکیلات او نیز غیرقانونی اعلام شد.
[[حزب القوات اللبنانیة لبنان|حزب القوات اللبنانیة لبنان (حزب نیروهای لبنانی)]]، در سال 1976 و در حالی که یک سال از آغاز جنگ داخلی گذشته بود، توسط بشیرالجمیل فرزند موسس [[حزب الکتائب اللبنانية لبنان|حزب کتائب]] به عنوان شاخه نظامی‌ این حزب مارونی تاسیس شد که نقش بسیاری در درگیری‌های خونین در طول سال‌های [[لبنان معاصر|جنگ داخلی]] داشت. پس از ترور بشیرالجمیل در سال 1982 زمینه‌های استقلال آن از حزب مزبور شکل گرفت. ایلی حبیقه فرمانده گروهی از این شبه نظامیان که با حمله به اردوگاه‌های صبرا و شاتیلا هزاران آواره فلسطینی را قتل عام کرد، تا سال 1986 فرماندهی این تشکیلات نظامی‌ را بر عهده داشت و در پی شورش درون تشکیلاتی به رهبری سمیر جعجع، جای خود را به او داد. پس از پایان جنگ، همچون بسیاری از احزاب و تشکل‌های سیاسی درگیر جنگ داخلی، بر اساس [[تاریخ لبنان|پیمان طائف]]، با خلع سلاح خود، به حزب سیاسی تغییر وضعیت داد. در سال 1994 سمیر جعجع، رییس حزب با اتهامات متعدد از جمله ترور رشید کرامی‌ نخست وزیر اسبق، ترور تونی فرنجیه فرزند رییس جمهور اسبق و رییس جریان المردة و نیز انفجار کلیسای سیدة النجاة، محاکمه و به حبس ابد محکوم و تشکیلات او نیز غیرقانونی اعلام شد.


پس از خروج نیروهای سوری از [[لبنان]] در پی ترور رفیق حریری و اعلام عفو عمومی‌ از سوی رییس جمهوری، وی از زندان آزاد شد و مجددا فعالیت‌های سیاسی و حزبی را از سرگرفت. این حزب از اعضای [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] است و از طریق نمایندگان خود، در مجلس نمایندگان نیز حضور دارد.
پس از خروج نیروهای سوری از [[لبنان]] در پی ترور رفیق حریری و اعلام عفو عمومی‌ از سوی رییس جمهوری، وی از زندان آزاد شد و مجددا فعالیت‌های سیاسی و حزبی را از سرگرفت. این حزب از اعضای [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] است و از طریق نمایندگان خود، در مجلس نمایندگان نیز حضور دارد.
====[[حزب الکتائب اللبنانية لبنان]][x]====
====[[حزب الکتائب اللبنانية لبنان]]====
[[پرونده:حزب الکتائب اللبنانیة.jpg|بندانگشتی|'''حزب الکتائب اللبنانیة''']]این حزب گرچه یک حزب سکولار است، رهبران، اعضاء و هواداران آن عموما از طائفه [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان مارونی‌]]<nowiki/>اند و خود را مدافع منافع این طائفه در صحنه سیاسی [[لبنان]] می‌داند. [[حزب الکتائب اللبنانية لبنان|حزب کتائب]] در سال 1936 توسط پیر جمیل تاسیس و در آغاز به عنوان تشکیلاتی ورزشی به صحنه آمد و تحت تاثیر حزب فالانژ اسپانیا به رهبری فرانکو، نام خود را از آن حزب گرفت. این حزب در دوره قیمومیت فرانسه به طور آشکار شعار استقلال کامل [[لبنان]] از جهان عرب می‌داد و دارای روابط صمیمانه‌ای با نظام قیم بود. حزب کتائب همچنین در طول سال‌های قیمومیت با جریان‌های سیاسی دیگر در میان مسیحیان و به طور خاص با فراکسیون ملی به رهبری امیل اده در رقابتی شدید قرار داشت و طی سال‌های پس از استقلال دارای فراز و فرودهای سیاسی بسیاری بوده است. سیاست‌های راست‌گرایانه و افراطی حزب کتائب یکی از عوامل زمینه ساز [[لبنان معاصر|جنگ داخلی لبنان]] دانسته شده است. همچنین شبه نظامیان حزب کتائب نقش عمده‌ای در استمرار درگیری‌های خشونت بار و خونین در طول سال‌های جنگ داخلی داشتند. حمله به اردوگاه‌های فلسطینی در محله باشا و تل الزعتر و مهم‌تر از آن، فاجعه کشتار آوارگان فلسطینی پس از ترور بشیرالجمیل و در حالی که بیروت در محاصره نیروهای نظامی‌ اسراییل قرارداشت، توسط شبه نظامیان وابسته به این حزب صورت گرفت.
[[پرونده:حزب الکتائب اللبنانیة.jpg|بندانگشتی|'''حزب الکتائب اللبنانیة''']][[حزب الکتائب اللبنانية لبنان]]، گرچه یک حزب سکولار است، رهبران، اعضاء و هواداران آن عموما از طائفه [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان مارونی‌]]<nowiki/>اند و خود را مدافع منافع این طائفه در صحنه سیاسی [[لبنان]] می‌داند. [[حزب الکتائب اللبنانية لبنان|حزب کتائب]] در سال 1936 توسط پیر جمیل تاسیس و در آغاز به عنوان تشکیلاتی ورزشی به صحنه آمد و تحت تاثیر حزب فالانژ [[اسپانیا]] به رهبری فرانکو، نام خود را از آن حزب گرفت. این حزب در دوره قیمومیت فرانسه به طور آشکار شعار استقلال کامل [[لبنان]] از جهان عرب می‌داد و دارای روابط صمیمانه‌ای با نظام قیم بود. حزب کتائب همچنین در طول سال‌های قیمومیت با جریان‌های سیاسی دیگر در میان مسیحیان و به طور خاص با فراکسیون ملی به رهبری امیل اده در رقابتی شدید قرار داشت و طی سال‌های پس از استقلال دارای فراز و فرودهای سیاسی بسیاری بوده است. سیاست‌های راست‌گرایانه و افراطی حزب کتائب یکی از عوامل زمینه ساز [[لبنان معاصر|جنگ داخلی لبنان]] دانسته شده است. همچنین شبه نظامیان حزب کتائب نقش عمده‌ای در استمرار درگیری‌های خشونت بار و خونین در طول سال‌های جنگ داخلی داشتند. حمله به اردوگاه‌های فلسطینی در محله باشا و تل الزعتر و مهم‌تر از آن، فاجعه کشتار آوارگان فلسطینی پس از ترور بشیرالجمیل و در حالی که بیروت در محاصره نیروهای نظامی‌ اسراییل قرارداشت، توسط شبه نظامیان وابسته به این حزب صورت گرفت.


با مرگ موسس حزب در سال 1984، تاثیرگذاری حزب در حوزه سیاسی در میان [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان]] کاهش یافت و پس از پایان جنگ و امضای پیمان طائف، دچار اختلافات داخلی شد. جرج سعاده دبیرکل جدید حزب با توجه به شرایط جدید، تغییراتی را در سیاست‌های حزب ایجاد و روابطی را با احزاب و جریان‌های ملی و اسلامی‌ برقرار کرد؛ هرچند برخی اختلافات داخلی همچنان ادامه یافت. در دوره ریاست کریم بقرادونی بر این حزب، تلاش ها برای نزدیک کردن مواضع سیاسی با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی غیرمسیحی و خروج حزب از یک تشکیلات بنیادگرا به یک حزب معتدل سیاسی استمرار یافت.
با مرگ موسس حزب در سال 1984، تاثیرگذاری حزب در حوزه سیاسی در میان [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان]] کاهش یافت و پس از پایان جنگ و امضای پیمان طائف، دچار اختلافات داخلی شد. جرج سعاده دبیرکل جدید حزب با توجه به شرایط جدید، تغییراتی را در سیاست‌های حزب ایجاد و روابطی را با احزاب و جریان‌های ملی و اسلامی‌ برقرار کرد؛ هرچند برخی اختلافات داخلی همچنان ادامه یافت. در دوره ریاست کریم بقرادونی بر این حزب، تلاش ها برای نزدیک کردن مواضع سیاسی با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی غیرمسیحی و خروج حزب از یک تشکیلات بنیادگرا به یک حزب معتدل سیاسی استمرار یافت.
خط ۷۳: خط ۶۵:
حزب کتائب از سال 2007 تحت ریاست امین جمیل قرار دارد و هر چند یکی از اعضای اصلی [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] است، سعی دارد تا روابط خود را با سایر احزاب و تشکل‌های سیاسی حفظ کند.
حزب کتائب از سال 2007 تحت ریاست امین جمیل قرار دارد و هر چند یکی از اعضای اصلی [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] است، سعی دارد تا روابط خود را با سایر احزاب و تشکل‌های سیاسی حفظ کند.
====[[تیارالمردة لبنان]]====
====[[تیارالمردة لبنان]]====
این تشکل سیاسی در سال 1968 توسط تونی فرنجیه فرزند سلیمان فرنجیه رییس جمهور پیشین [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] وارد به صحنه سیاسی [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] شد. گستره فعالیت‌های این حزب عمدتا مناطق مارونی‌ نشین شمال لبنان است. در سال‌های اولیه جنگ داخلی به جبهه ائتلاف ملی راست پیوست ولی در سال 1978 به دنبال بروز اختلاف با هم پیمانان خود به‌ویژه با نیروهای شبه نظامی‌ تحت امر بشیر جمیل، از آن جبهه جدا شد. این اختلافات به درگیری‌های نظامی‌ و حمله شبه نظامیان مزبور به مناطق تحت امر حزب و کشته شدن تعدادی از اعضای آن منجر شد. پس از پایان جنگ، این حزب با حذف شاخه نظامی، صرفا به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی می‌پردازد. این تشکل سیاسی، به رهبری سلیمان فرنجیه با جریان ملی آزاد هم پیمان و عضو [[لبنان معاصر|ائتلاف 8 مارس]] است و در [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] نیز حضور دارد.
این تشکل سیاسی در سال 1968 توسط تونی فرنجیه فرزند سلیمان فرنجیه رییس جمهور پیشین [[لبنان]] وارد به صحنه سیاسی [[لبنان]] شد. گستره فعالیت‌های این حزب عمدتا مناطق مارونی‌ نشین شمال لبنان است. در سال‌های اولیه جنگ داخلی به جبهه ائتلاف ملی راست پیوست ولی در سال 1978 به دنبال بروز اختلاف با هم پیمانان خود به‌ویژه با نیروهای شبه نظامی‌ تحت امر بشیر جمیل، از آن جبهه جدا شد. این اختلافات به درگیری‌های نظامی‌ و حمله شبه نظامیان مزبور به مناطق تحت امر حزب و کشته شدن تعدادی از اعضای آن منجر شد. پس از پایان جنگ، این حزب با حذف شاخه نظامی، صرفا به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی می‌پردازد. این تشکل سیاسی، به رهبری سلیمان فرنجیه با جریان ملی آزاد هم پیمان و عضو [[لبنان معاصر|ائتلاف 8 مارس]] است و در [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] نیز حضور دارد.
====[[حزب المستقبل لبنان]]====
====[[حزب المستقبل لبنان]]====
[[پرونده:حزب المستقل لبنان.png|بندانگشتی|حزب المستقل لبنان]]جمعیتی سیاسی است که توسط رفیق حریری نخست وزیر پیشین [[لبنان]] تاسیس و رییس فعلی آن سعد حریری فرزند او می‌باشد. این حزب که مدعی است سخنگویی سیاسی [[تسنن در لبنان|طائفه سنی]] را بر عهده دارد، محور شکل گیری [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] پس از ترور موسس آن است که در مخالفت با حضور سوریه در [[لبنان]] صورت گرفت و منتقد سر سخت [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] و سلاح مقاومت است. این حزب که از پشتوانه‌های مالی سعد حریری و حمایت سیاسی آمریکا، فرانسه و عربستان سعودی برخوردار است، موفق شد با بهره‌گیری از همین حمایت‌ها اکثریت [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] را در اختیار ائتلاف یادشده قرار دهد و بر همین اساس فواد سنیوره و سپس سعد حریری به نخست وزیری رسیدند. [[حزب المستقبل لبنان|حزب المستقبل]] از امکانات قوی رسانه‌ای همچون روزنامه المستقبل، تلویزیون المستقبل و رادیو شرق، برخوردار است و در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی و تربیتی نیز فعالیت‌های گسترده ای دارد؛ از جمله از طریق موسسه حریری، همه ساله بورسیه‌های تحصیلات دانشگاهی داخلی و خارجی در اختیار فارغ التحصیلان مراکز آموزشی وابسته به این موسسه قرار می‌دهد. از شخصیت‌های بارز این جریان سیاسی، فواد سنیوره، فرید مکاری، سمیر الجسر، احمد فتقت و محمد کباره را می‌توان نام برد.
[[پرونده:حزب المستقل لبنان.png|بندانگشتی|حزب المستقل لبنان]]جمعیتی سیاسی است که توسط رفیق حریری نخست وزیر پیشین [[لبنان]] تاسیس و رییس فعلی آن سعد حریری فرزند او می‌باشد. این حزب که مدعی است سخنگویی سیاسی [[تسنن در لبنان|طائفه سنی]] را بر عهده دارد، محور شکل گیری [[لبنان معاصر|ائتلاف 14 مارس]] پس از ترور موسس آن است که در مخالفت با حضور سوریه در [[لبنان]] صورت گرفت و منتقد سر سخت [[حزب الله لبنان|حزب‌الله]] و سلاح مقاومت است. این حزب که از پشتوانه‌های مالی سعد حریری و حمایت سیاسی آمریکا، فرانسه و عربستان سعودی برخوردار است، موفق شد با بهره‌گیری از همین حمایت‌ها اکثریت [[قوه مقننه لبنان|مجلس نمایندگان]] را در اختیار ائتلاف یادشده قرار دهد و بر همین اساس فواد سنیوره و سپس سعد حریری به نخست وزیری رسیدند. [[حزب المستقبل لبنان|حزب المستقبل]] از امکانات قوی رسانه‌ای همچون روزنامه المستقبل، تلویزیون المستقبل و رادیو شرق، برخوردار است و در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی و تربیتی نیز فعالیت‌های گسترده ای دارد؛ از جمله از طریق موسسه حریری، همه ساله بورسیه‌های تحصیلات دانشگاهی داخلی و خارجی در اختیار فارغ التحصیلان مراکز آموزشی وابسته به این موسسه قرار می‌دهد. از شخصیت‌های بارز این جریان سیاسی، فواد سنیوره، فرید مکاری، سمیر الجسر، احمد فتقت و محمد کباره را می‌توان نام برد.
====[[حزب الوطنین الاحرار لبنان]][xi]====
====[[حزب الوطنین الاحرار لبنان]]====
این حزب را رییس جمهور اسبق [[لبنان]]، کمیل شمعون در پی بحران سال 1958 تاسیس کرد. یکی از اصول مورد توجه حزب در مراحل اولیه، تحکیم جایگاه [[لبنان]] در خانواده کشورهای عرب بود. تحولات سیاسی بعدی اما کمیل شمعون و حزبش را به سیاست‌های غرب نزدیک کرد. در جریان جنگ داخلی به عضویت جبهه احزاب و نیروهای راست پیوست و بازوی نظامی‌ حزب تحت عنوان "ببرها" علیه ائتلاف نیروهای ملی و فلسطینی وارد جنگ شد. این حزب نیز همچون بسیاری از احزاب سیاسی [[لبنان]] دچار اختلافات داخلی و انشعاب شد و با احزاب و نیروهای رقیب در صفوف [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان مارونی]] درگیری‌هایی داشت و خسارت‌هایی را متحمل گردید. در سال 1985 دانی شمعون به ریاست حزب انتخاب شد و تغییراتی را در کادرهای حزبی صورت داد. این حزب اکنون به ریاست دوری شمعون عضو [[لبنان معاصر|ائتلاف 14مارس]] است.<ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: [https://alhoda.ir موسسه فرهنگی،هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، ص 130_148.</ref>
[[حزب الوطنین الاحرار لبنان]](حزب گردان‌های لبنانی) را رییس جمهور اسبق [[لبنان]]، کمیل شمعون در پی بحران سال 1958 تاسیس کرد. یکی از اصول مورد توجه حزب در مراحل اولیه، تحکیم جایگاه [[لبنان]] در خانواده کشورهای عرب بود. تحولات سیاسی بعدی اما کمیل شمعون و حزبش را به سیاست‌های غرب نزدیک کرد. در جریان جنگ داخلی به عضویت جبهه احزاب و نیروهای راست پیوست و بازوی نظامی‌ حزب تحت عنوان "ببرها" علیه ائتلاف نیروهای ملی و فلسطینی وارد جنگ شد. این حزب نیز همچون بسیاری از احزاب سیاسی [[لبنان]] دچار اختلافات داخلی و انشعاب شد و با احزاب و نیروهای رقیب در صفوف [[طوائف مسيحی لبنان|مسیحیان مارونی]] درگیری‌هایی داشت و خسارت‌هایی را متحمل گردید. در سال 1985 دانی شمعون به ریاست حزب انتخاب شد و تغییراتی را در کادرهای حزبی صورت داد. این حزب اکنون به ریاست دوری شمعون عضو [[لبنان معاصر|ائتلاف 14مارس]] است<ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ [[لبنان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، ص. 123-157.</ref>.


== نیز نگاه کنید به ==
[[نظام حزبی روسیه]]؛ [[نظام حزبی تونس]]؛ [[نظام حزبی ژاپن]]؛ [[نظام حزبی کانادا]]؛ [[نظام حزبی کوبا]]؛ [[نظام حزبی مصر]]؛ [[نظام حزبی افغانستان]]؛ [[نظام حزبی سنگال]]؛ [[نظام حزبی سودان]]؛ [[نظام حزبی اردن]]؛ [[نظام حزبی آرژانتین]]؛ [[نظام حزبی فرانسه]]؛ [[نظام حزبی اسپانیا]]؛ [[نظام حزبی سیرالئون]]؛ [[نظام حزبی ساحل عاج]]؛ [[نظام حزبی زیمبابوه]]؛ [[نظام حزبی اوکراین]]؛ [[نظام حزبی اتیوپی]]؛ [[نظام حزبی کشور مالی]]؛ [[نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی در چین]]؛ [[نظام حزبی گرجستان]]؛ [[نظام حزبی تاجیکستان]]؛ [[نظام حزبی بنگلادش]]؛ [[نظام حزبی قزاقستان]]؛ [[نظام حزبی سیرالئون]]؛ [[نظام حزبی تایلند]]


==پاورقی==
==پاورقی==
[i] اتحادیه نیروهای کار مردمی
<small>[iv] جنبش امل؛ نام این جنبش از سر واژه‌های سه‌گانه: افواج المقامة اللبنانیة (گروه‌های لبنانی مقاومت) گرفته شده و به معنای امید است.</small>
 
[ii] ائتلاف کمیته‌ها و روابط مردمی
 
[iii] جریان ملی آزاد
 
[iv] جنبش امل؛ نام این جنبش از سر واژه‌های سه‌گانه: افواج المقامة اللبنانیة (گروه‌های لبنانی مقاومت) گرفته شده و به معنای امید است.
 
[v]حزب سوسیالیست پیشرو
 
[vi]جنبش توحید اسلامی
 
[vii]سازمان مردمی‌ناصری
 
[viii]حزب کمونیست
 
[ix] Comintern
 
[x] حزب نیروهای لبنانی
 
[xi] حزب گردان‌های لبنانی
==نیز نگاه کنید به==
*[[سیاست و حکومت لبنان]]
*[[جامعه و نظام اجتماعی لبنان]]
*[[نظام حزبی روسیه]]
*[[نظام حزبی تونس]]
*[[نظام حزبی ژاپن]]
*[[نظام حزبی کانادا]]
*[[نظام حزبی کوبا]]
*[[نظام حزبی مصر]]
*[[نظام حزبی افغانستان]]
*[[نظام حزبی سنگال]]


== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==
<references />
[[رده:احزاب و جریان های سیاسی شاخص]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۳

احزاب سیاسی لبنان - برگرفته از سایت vista - قابل بازیابی از: https://vista.ir/n/ir5rroa

گرچه ظهور احزاب سیاسی در لبنان به مفهوم و سازوکار امروزی به دوره قیمومیت فرانسه و به ویژه سال‌های پس از استقلال بازمی‌گردد، زمینه‌های فعالیت شبه حزبی به سده‌های پیشین و به طور مشخص به دوره امارت‌های آل معن و آل شهاب بازمی‌گردد. عمده ترین منازعات سیاسی در این دوره‌ها در شکل دو گرایش قیسی و یمنی در مراحل اولیه در طائفه درزی ظهور کرد. ریشه این نزاع ها به دوره جاهلیت بازمی‌گشت و در دوره اسلامی‌ نیز میان اعراب شمال و جنوب بازتولید شد. این نزاع ها به تدریج از طائفه درزی فراتر رفت و دیگر طوائف از جمله مارونی‌ها را در برگرفت که در رقابت‌های سیاسی، گروهی به جریان قیسی و گروهی دیگر به جریان یمنی وابسته شدند.[۱]

نزاع‌های قیسی یمنی در دوره امارت آل شهاب میان آنان که پرچمدار جریان قیسی بودند و آل علم الدین که جریان یمنی را رهبری می‌کردند، اوج گرفت و سرانجام به شکست یمنی‌ها منجر شد. جریان قیسی هم البته در پی تغییر و تحولات سیاسی اجتماعی رو به ضعف گزارد و به تدریج در میان درزی‌های منطقه شوف، دو جریان رقیب یزبکی و جنبلاطی در صحنه سیاسی ظهور کردند. نزاع سیاسی میان این دو جریان تا مدت‌ها در میان درزی‌ها برقرار و عامل موثری در روند سیاسی امارت جبل لبنان بود و آثار آن همچنان هرچند کمرنگ، در میان این طائفه مشاهده می‌شود.[۲]

در دوره قیمومیت نیز فراکسیون قانون اساسی و فراکسیون ملی به عنوان دو جریان رقیب در صحنه سیاسی لبنان ظهور کردند. در دوره قیمومیت، اعلام قانون اساسی، تشکیل مجلس نمایندگان و پیامدهای آن از جمله رقابت‌های انتخاباتی، به شکل‌گیری جریان‌های سیاسی جدید انجامید. اولین تشکل سیاسی شبه حزبی با عنوان فراکسیون قانون اساسی توسط هواداران بشارة الخوری در سال 1936 در صحنه سیاسی لبنان ظهور کرد. جریان رقیب بشارة الخوری نیز تشکل فراکسیون ملی را به رهبری امیل اده در سال 1942 و در آستانه استقلال لبنان تاسیس کرد.[۳]

پس از استقلال لبنان در سال 1943، به ویژه در پی تاسیس دولت صهیونیستی اسراییل و گسترش جریان پان عربیسم ناصری و پیامدهای سیاسی اجتماعی آن در لبنان، احزاب بیشتری ظهور کردند که نقش موثری در تحولات و نزاع‌های سیاسی این کشور داشتند. بحران ناشی از درگیری‌های اعراب و اسراییل و شکست اعراب در جنگ ژوئن 1967 و حضور آوارگان فلسطینی در لبنان و شکل‌گیری مقاومت فلسطین در جنوب این کشور، از جمله زمینه‌های پدید آمدن جریان‌ها و تشکل‌های سیاسی حزبی در لبنان شد. آغاز جنگ داخلی در سال 1975 اما نقطه عطفی در تاریخ حیات حزبی لبنان به‌شمار می‌رود. در این دوره برخی از احزاب منحل اعلام شده به صحنه بازگشتند و بسیاری از آن‌ها با تشکیل بازوی نظامی، خواسته یا ناخواسته به درگیری‌های خونین کشیده شدند که طی فراز و فرودی 15 ساله ادامه یافت.

پس از پایان جنگ هرچند برخی از احزاب و جریان‌های حزبی که با آغاز جنگ و یا تحت تاثیر مقاومت فلسطینی پدید آمده بودند و اینک توجیه و زمینه ای برای استمرار فعالیت نداشتند، رو به افول گزاردند و یا به شدت محدود شدند؛ البته احزاب، جریان‌ها و هم پیمانی‌های سیاسی جدیدی نیز شکل گرفت. احزاب سیاسی لبنان عموما از وابستگی‌های طائفه‌ای برخوردارند و معمولا موضع‌گیری‌های آنان با منافع طائفه خود گره خورده است. بیشتر احزاب سیاسی لبنانی سیاست و جهت‌گیری‌های پایدار نداشته و متناسب با شرایط سیاسی و تحولات منطقه‌ای و گاه بر اساس سیاست‌های بین المللی و سیاست‌های کشورهای حامی، موضع‌گیری کرده یا تغییر جهت می‌دهند. برخی از احزاب لبنانی به ویژه احزاب غیرطائفه‌ای، حضور چندان موثری در تحولات سیاسی نداشته و هر از چندگاه به تناسب شرایط با اتخاذ موضع و صدور بیانیه در خصوص رویدادها و تحولات، اعلام حضور می‌کنند و گاه نیز از طریق ائتلاف و یا هم پیمانی با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی به حضور خود در صحنه سیاسی ادامه می‌دهند.

هرچند احزاب و جریان‌های سیاسی لبنان را به ملی، سکولار، اسلامی، چپ و راست و... تقسیم می‌کنند، رویکردها و سیاست‌های نه چندان ثابت و تداخل سیاست‌ها مانع از دقت و قطعیت چنین تقسیم‌ بندی می‌شود. در مجموع، علی‌رغم وجود ده‌ها حزب و شبه حزب سیاسی در لبنان، به دلیل ساختار سیاسی اجتماعی پیچیده طائفه‌ای و بحران‌های درون تشکیلاتی و عدم انطباق ویژگی‌های لازم یک حزب سیاسی بر بیشتر آن‌ها، نمی‌توان از فرهنگ حزبی در این کشور سخن گفت.

مهم‌ترین احزاب و تشکل‌های سیاسی و شبه سیاسی لبنان که در سال‌های اخیر در صحنه سیاسی لبنان کم و بیش حضور تاثیرگذاری داشته اند، عبارتند از:[۴][۵][۶]

اتحاد قوی الشعب العامل لبنان

احزاب-لبنان

اتحاد قوی الشعب العامل لبنان(اتحادیه نیروهای کار مردمی)در سال‌های پایانی دهه شصت قرن بیستم در مراکز دانشگاهی به ویژه دانشگاه دولتی لبنان و دانشگاه عربی بیروت با محوریت کمال شاتیلا و تحت تاثیر اندیشه‌های ناصری شکل گرفت. این شبه حزب، طی دهه‌های پایانی قرن بیستم در بسیاری از تظاهرات دانشجویی حضوری فعال داشت و در دفاع از خواست‌های مردمی‌ و برخی از مسائل ملی و قومی‌ برنامه‌های اعتراضی و تحصن دانشجویی برگزار می‌کرد. این تشکل سیاسی همچنین درگیری‌های شدیدی با کمونیست‌ها و جریان‌های قومی- مارکسیستی داشت و در دوره جنگ داخلی نیز با تشکیل گروهی نظامی‌ به همراه جبهه احزاب قومی‌ و ملی در برابر جنبش ملی مسیحیان قرارگرفت. این گروه پس از جنگ مجددا به فعالیت‌های سیاسی و انتخاباتی روی آورد و در سال‌های اخیر تحت عنوان "الموتمرالشعبی اللبنانی"  و عمدتا در بیروت به حضور سیاسی خود ادامه می‌دهد.

تجمع اللجان و الروابط الشعبية لبنان

تجمع اللجان و الروابط الشعبية لبنان(ائتلاف کمیته‌ها و روابط مردمی)در سال 1975 توسط گروهی از جوانان بعثی انشعابی از حزب بعث طرفدار عراق در لبنان از جمله معن بشور و بشارة مرهج تشکیل شد. این گروه در جنگ داخلی مشارکت و در حمایت از مقاومت فلسطین در لبنان درگیری‌های شدیدی با نیروهای شبه نظامی‌ فالانژ داشت. در سال‌های اخیر با تاسیس مرکزی تحت عنوان "دارالندوة" در بیروت به برگزاری سخنرانی‌های سیاسی و طرح مباحث اجتماعی و حمایت از گردهمایی‌های احزاب و گروه‌های سیاسی جوان اقدام کرده است. نشریه این تشکل با نام المنابر به طرح مباحث سیاسی قومی(عربی) می‌پردازد. همچنین در مناسبت ها و رویدادهای سیاسی با صدور بیانیه و اتخاذ مواضع، اعلام حضور می‌کند و روابط نزدیک با حزب بعث لبنان، حزب‌الله، و سوریه دارد. معن بشور از موسسان آن، همچنان دبیر کل این تشکل سیاسی است.

التيار الوطنی الحر لبنان

زمینه تشکیل جریان سیاسی مسیحی التيار الوطنی الحر لبنان(جریان ملی آزاد)، به سال 1990 و تبعید میشل عون به فرانسه بازمی‌گردد. وی پی از بازگشت از تبعید در سال 2005، آغاز فعالیت این حزب سیاسی را اعلام کرد. این تشکل سیاسی با احزاب و جریان‌های سیاسی مسیحی همچون الکتائب و القوات اللبنانیة در رقابت و با حزب‌الله و امل هم پیمان است و در زمره اعضای ائتلاف موسوم به 8 مارس قرار دارد. این جریان سیاسی دارای ایستگاه تلویزیونی با نام otv بوده و با چند نماینده و وزیر در مجلس نمایندگان و هیئت دولت حضور دارد.

حرکه امل لبنان

حركة امل لبنان

تشکیلات سیاسی نظامی‌ حركة امل لبنان(جنبش آمل)[v]، در آغاز به عنوان بازوی نظامی‌ جنبش محرومان پدید آمد. این جنبش با هدف دفاع از حقوق سیاسی اجتماعی شیعیان توسط امام موسی صدر بنیان گزارده شد. فعالیت‌های بازوی نظامی‌جنبش محرومان در سال 1975 با همکاری دکتر مصطفی چمران و به طور مخفیانه آغاز شد و در پی انفجاری که در حین آموزش نیروهای جذب شده به آن روی داد، امام موسی صدر ناگزیر موجودیت آن را رسماً اعلام کرد.

جنبش امل که به تدریج عملاً جایگزین جنبش محرومان شد، هر چند در جنگ داخلی لبنان همچون بیشتر احزاب و جریان‌های شبه نظامی‌ ناگزیر از درگیری با برخی از احزاب و تشکل‌های نظامی‌ به‌ویژه شبه نظامیان کمونیست و نیروهای فلسطینی شده، فعالیت‌های خود را عمدتاً به دفاع از مناطق شیعه‌نشین معطوف ساخت. در پی مفقود شدن امام موسی صدر در سال 1978 در جریان سفر به لیبی، حسین الحسینی مسئولیت جنبش را بر عهده گرفت و در سال 1980 رهبری آن در اختیار نبیه بری قرار گرفت که تاکنون ادامه یافته است.

در سال 1982، تهاجم گسترده نیروهای نظامی‌ اسراییل به لبنان و پیشروی آنان تا بیروت منجر به تشکیل کمیته نجات ملی شد که اعضای آن را رهبران سیاسی و برخی فرماندهان شبه نظامی‌ از جمله بشیر الجمیل فرمانده شبه نظامیان مارونی تشکیل می‌دادند. عضویت نبیه بری در این کمیته با مخالفت تعداد قابل توجهی از مسئولان و کادرهای رده بالای جنبش از جمله حسین موسوی نائب رییس و سخنگوی آن روبرو شد که در اعتراض به این امر از مسئولیت‌های خود استعفا کردند و بدین‌سان ضربه بزرگی بر این تشکیلات وارد آمد.

در پی تأسیس جنبش حزب‌الله که برخی از مؤسسان آن از همان مسئولان و کادرهای مستعفی جنبش امل بودند، رقابت میان این دو جنبش شیعی تا سال‌ها ادامه یافت که در برخی مقاطع به درگیری‌های نظامی‌کشیده شد و تلفاتی به بار آورد. پس از پایان جنگ، جنبش امل به بازسازی تشکیلاتی روی آورد و با توجه به شرایط جدید صحنه سیاسی لبنان، روابط خود را با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی و به‌طور خاص با جنبش حزب‌الله سامان داد و با شرکت در انتخابات مجلس موفق شد تعدادی از کرسی‌های نمایندگی را در اختیار گیرد. همچنین در کابینه‌های مختلف سال‌های پس از جنگ برخی از پست‌های وزراتی در اختیار این جنبش قرار گرفته است.

از سال‌های پایانی قرن گذشته تاکنون، هماهنگی میان جنبش امل و حزب‌الله به عنوان دو تشکیلات فراگیر در میان شیعیان برقرار و در بیشتر تحولات سیاسی، مواضع مشترکی از سوی آنان اعلام می‌شود. همچنین هر دو جنبش از اعضای تعیین کننده ائتلاف 8 مارس می‌باشند. جنبش امل دارای مراکز و مؤسسات فرهنگی اجتماعی و آموزشی متعدد است و فرستنده تلویزیونی ان.بی.ان را نیز در اختیار دارد. از جمله مسئولان و شخصیت‌های این جبنش، علی حسن خلیل، ایوب حمیّد، محمود ابوحمدان و علی خریس را می‌توان نام برد. همچنین نبیه بری رهبر این جنبش ریاست مجلس نمایندگان را بر عهده دارد.

الحزب التقدمی الاشتراكی لبنان

الحزب التقدمی الاشتراكی لبنان(حزب سوسیالیست پیشرو)، توسط کمال جنبلاط از رهبران طائفه درزی در سال 1949 تاسیس و از احزاب تاثیرگذار در تحولات سیاسی 6 دهه اخیر این کشور است. در بحران سال 1958 در دوره ریاست جمهوری کامیل شمعون نقشی فعال داشت و ده‌ها عضو و هوادار آن در جریان آن کشته شدند. مجموعه ای از نیروهای شبه نظامی‌ وابسته به این حزب درزی در جنگ داخلی مشارکت داشتند. این حزب در دفاع از مقاومت فلسطین و در ائتلاف با دیگر نیروهای ملی و اسلامی، در برابر نیروهای مخالف قرار گرفت و کمال جنبلاط موسس این حزب، خود رهبری این ائتلاف را برعهده داشت. پس از ترور وی در سال 1977، مسئولیت حزب برعهده فرزندش ولید قرارگرفت که تاکنون نیز ادامه دارد. در سال1983 درگیری‌های شدید میان نیروهای شبه نظامی‌ حزب و نیروهای تحت امر سمیرجعجع فرمانده القوات اللبنانیة، منجر به شکست و عقب‌نشینی شبه نظامیان مسیحی از مناطق شرق صیدا و عقب‌نشینی به کسروان و المتن شد.

مواضع این حزب در سال‌های اخیر چندان ثابت نبوده است؛ از جمله علی‌رغم روابط دیرینه با سوریه، ولید جنبلاط با اتخاذ سیاستی مخالف این کشور، این روابط را مخدوش کرد و پس از مدتی مجددا درصدد ترمیم آن برآمد. چندی بعد و در پی تحولات سیاسی منطقه، دیگر بار مواضعی مخالف این کشور اتخاذ کرد. ولید جنبلاط که پیش از ترور رفیق حریری روابط نزدیکی با حزب‌الله داشت، پس از آن و در پی شکل‌گیری ائتلاف 14 مارس به آن پیوست و موضع مخالف شدیدی علیه سوریه و حزب‌الله اتخاذ کرد. در سال 2011 به دنبال بروز اختلاف میان این حزب و دیگر اعضای ائتلاف مزبور، با خروج از ائتلاف، آن را از اکثریت انداخت و سبب شد تا زمینه برای تشکیل دولت مورد حمایت ائتلاف 8 مارس که دارای اکثریت در مجلس نمایندگان شده بود، آماده شود. این حزب از آنجا که از حمایت بخش وسیعی از طائفه درزی برخوردار است، معمولا در اکثر دولت‌ها و در مجلس نمایندگان حضور دارد.

حزب توحید الاسلامی

حركة التوحید الاسلامی لبنان

مجموعه سیاسی حركة التوحید الاسلامی لبنان(جنبش توحید اسلامی)، در سال 1982 توسط شیخ سعید شعبان، عضو سابق الجماعة الاسلامیة و با ادغام سه گروه محلی در طرابلس در شمال لبنان شکل گرفت. این جریان سیاسی دینی به تدریج با موضع‌گیری علیه اسرائیل، حاکمیت مارونی‌ها، احزاب چپ و قومی، از پایگاه گسترده ای در این منطقه برخوردار و موفق به اخراج همه نیروهای سیاسی چپ از آنجا شد و بدین‌سان طی سال‌های 1984 و 1985، شهر طرابلس را تحت نفوذ خود گرفت. این تشکل سیاسی طی این مدت با شعار  برپایی نظام اسلامی، اقداماتی همچون برگزاری محاکمه‌های قضایی، ممنوعیت فروش مشروبات الکلی، تعطیلی استخرهای مختلط و تفریح‌گاه‌ها و برخورد با بی‌حجابی را به اجرا گزارد که احزاب و نیروهای چپ را به عکس العمل واداشت. آنان با حمایت نیروهای نظامی‌سوریه و با محاصره شهر و برخی درگیری‌های مسلحانه، نیروهای این جنبش را تحت فشار گزاردند. سرانجام با میانجیگری جمهوری اسلامی‌ ایران و عزیمت شیخ سعید شعبان به دمشق و طی مذاکراتی، با اعلام آتش بس و ورود فعالان سیاسی چپ به طرابلس اوضاع به شرایط نسبتا عادی بازگشت. از آن پس به‌ویژه پس از مرگ بنیان گذار آن در سال 1998، فعالیت‌های این جنبش بسیار محدود و تنها به برخی موضع‌گیری‌ها و صدور بیانیه و برگزاری گردهمایی منحصر گردیده است.

الجماعة الاسلامية لبنان

این تشکل پیش از آن‌ که حزبی باشد، دینی و تبلیغی است که به تدریج از ویژگی‌های یک جریان سیاسی هم برخوردار شده است. این تشکل در سال 1964 از درون جمعیت مذهبی عبادالرحمن در طرابلس ظهور کرد و دارای شعبه‌هایی در بیروت، صیدا، بقاع و جنوب است. هدف از تاسیس این تشکل، جذب و هماهنگی نیروی جوانان مومن و جهت بخشیدن به آنان است. این جمعیت رسالت خود را اسلام، برپایی جامعه اسلامی‌ و حیات دینی می‌داند. این جریان دینی سیاسی همچنین از حامیان الغای طائفه‌گرایی سیاسی و وحدت عربی بر اساس اسلام، همزیستی مسالمت آمیز میان مسلمانان و مسیحیان و نیز رهایی از استعمار غربی است. الجماعة الاسلامیة هرچند با برخی از جریان ها و احزاب همچون حزب‌الله، روابط نزدیکی دارد، در خصوص سیاست‌های حاکم و مسائل کلی کشور میانه‌روی را درپیش گرفته است. مجله الامان، ارگان آن و فعالیت‌های آموزشی گسترده‌ای تحت نام "مدارس الایمان" دارد.

حزب‌الله لبنان

حزب الله لبنان

زمینه‌های تشکیل این حزب به تحولات جامعه شیعیان لبنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ در ایران بازمی‌گردد که بسیاری از فعالان شیعه صحنه سیاسی لبنان از جمله هواداران حزب الدعوة عراق در این کشور، تنی چند از اعضای جنبش امل، برخی از اعضای احزاب لبنانی و کادرهای فلسطینی و نیز گروهی از جوانان شیعه فعال در صحنه‌های سیاسی اجتماعی، خود را با اهداف و جهت گیری‌های آن هماهنگ کردند. نقطه عطف در مسیر شکل‌گیری زمینه‌های تشکیل حزب اما به پیامدهای تهاجم گسترده اسراییل به لبنان و اشغال جنوب و محاصره بیروت در سال 1982 مرتبط است. عضویت نبیه بری در کمیته نجات ملی که با شرکت رهبران سیاسی و برخی فرماندهان شبه نظامی‌ از جمله بشیرجمیل فرمانده شبه نظامیان فالانژ و با هدف تعیین چگونگی برخورد با وضعیت جدید تشکیل شده بود، مخالفت‌های بسیاری از اعضای جنبش امل و دیگر هواداران انقلاب اسلامی‌ را سبب گشت و به انشعاب گروهی از آنان از جمله سیدحسین موسوی عضو دفتر سیاسی و سخنگوی آن منجر شد. از دیگر عوامل زمینه‌ساز تاسیس حزب‌الله شکل گیری رویکرد ضرورت تغییر جبهه رویارویی با اسراییل از ضعف به قدرت بود. علی‌رغم برخی فعالیت‌های سیاسی فرهنگی و نیز عملیات نظامی‌ علیه نیروهای اشغالگر اسراییلی، موجودیت حزب و آغاز فعالیت‌های حزبی به طور رسمی‌در سال 1985 طی بیانیه ای با عنوان "ما که هستیم و هویت ما چیست؟" که در واقع مرامنامه حزب‌الله بود، اعلام شد. مهم‌ترین محورهای این مرامنانه، رویکرد دینی، جهاد و مقاومت در برابر اسراییل تا اخراج کامل از لبنان به عنوان مقدمه آزادی بیت المقدس، مشارکت همه مردم لبنان در تعیین سرنوشت خود و مخالفت با امتیازات طائفه‌ای در این کشور بود.

انجام عملیات چریکی علیه نیروهای اشغالگر اسراییل توسط نیروهای شبه نظامی‌این حزب طی سال‌های اشغال جنوب لبنان و نیز مقاومت در برابر تهاجمات نظامیان اسراییلی به‌ویژه در سال‌های 1993 و 1996 و کسب موفقیت‌های نظامی‌ پی در پی، رژیم اسراییل را ناگزیر ساخت تا در سال 2000 از بیشتر مناطق جنوب لبنان عقب نشینی کند. این نقطه عطف در تاریخ مقاومت لبنان در طول چند دهه اخیر و نیز پیامدهای آن از جمله آزادسازی صدها اسیر لبنانی، فلسطینی و عرب در بند رژیم اسراییل، به تقویت پایگاه اجتماعی سیاسی حزب‌الله انجامید. تهاجم گسترده هوایی اسراییل در سال 2006 به لبنان، علی‌رغم خسارت‌های سنگین مادی و انسانی، با مقاومت سرسختانه نیروهای شبه نظامی‌ حزب‌الله روبه‌رو و عدم حصول هیچ گونه دستاورد نظامی‌ و سیاسی برای این رژیم، پیامدهای سیاسی گسترده‌ای را در داخل اسراییل به همراه داشت.

علاوه‌بر مسئله مقاومت و دستاوردهای نظامی، حزب‌الله توانسته است با توجه به پایگاه وسیع اجتماعی به لحاظ سیاسی نیز موفقیت‌های بزرگی به دست آورد که یکی از موارد عمده، حضور در مجلس نمایندگان و مشارکت در هیئت دولت طی دو دهه اخیر است. این حزب که از حمایت‌های جمهوری اسلامی‌ ایران برخوردار است، همچنین در زمینه خدمات عمرانی، اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی فعالیت‌های قابل توجهی داشته است و با ایجاد شبکه ای از مدارس و مراکز آموزشی، نقش موثری در توسعه فرهنگی آموزشی در میان شیعیان ایفا کرده است. این حزب با ایجاد مراکز رادیویی و شبکه تلویزیون ماهواره ای و انتشار نشریات گوناگون، ازحضور رسانه ای موثری در این کشور و در سطح منطقه و جهان نیز برخوردار است.

حزب‌الله بر لبنانی بودن، مسلمان بودن و الهام خود از انقلاب اسلامی‌تاکید دارد. این حزب در سال‌های اخیر به رهبری سید حسن نصرالله، محور ائتلاف 8 مارس با عضویت جنبش امل، جریان ملی آزاد و برخی دیگر از احزاب و گروه‌های سیاسی مسیحی و مسلمان نیز می‌باشد.ازجمله چهره‌های بارز این حزب می‌توان از شیخ نعیم قاسم، شیخ محمدیزبک، سیدابراهیم امین السید، محمدفنیش، محمدرعد و سیدهاشم صفی الدین نام برد.

حزب السوری القومی الاجتماعی لبنان

از جمله احزاب لبنانی است که در تحولات سیاسی لبنان از دوره قیمومیت فرانسه و به‌ویژه پس از استقلال این کشور نقش تاثیرگذاری داشته است. فعالیت‌های این حزب که توسط انطوان سعادة بنیان گذاری شد تا سال 1935 سری و سیاست آن در مخالفت با حضور فرانسوی ها و هواداری از استقلال لبنان به عنوان یک کشور عرب بود. پس از علنی شدن فعالیت‌های حزب، علی‌رغم دستگیری‌ها و محدودیت‌ها، کم و بیش به حیات سیاسی خود ادامه داد و به‌ویژه پس از اعلام موجودیت رژیم اسراییل، دامنه فعالیت‌های آن گسترش یافت که نگرانی دولت و دستگیری برخی از اعضای آن را درپی داشت. با اعلام قیام مسلحانه علیه حاکمیت توسط انطوان سعادة، شورش‌هایی برپا شد که با شکست همراه بود. با محاکمه و اعدام رهبر حزب در سال 1949، پایگاه مردمی‌ آن گسترش یافت و علی‌رغم زندانی شدن بسیاری از رهبران و اعضای این حزب و بروز انشعاب میان اعضا، فعالیت‌های آن با فراز و فرودهایی استمرار یافت. در سال‌های جنگ داخلی، این حزب که ابتدا به دو شاخه تقسیم شده بود،  در جنگ مشارکت داشت و پس از وحدت مجدد، نقشی فعال در جریان جنگ به‌ویژه پس از تهاجم اسراییل در سال 1982 به لبنان داشت. رقابت‌های داخلی و انشعاب مجدد در سال‌های بعد به تضعیف جایگاه این حزب انجامید. امروز حزب سوری قومی‌ اجتماعی با دو جناح "الطوارئ" و "المجلس الاعلی" گرچه نه با وسعت و قدرت گذشته، در صحنه سیاسی لبنان حضور داشته و دارای نمایندگانی در مجلس است. از جمله شخصیت‌های بارز این حزب، اسعد حردان، مروان فارس و غسان مطر از جمله شخصیت‌های بارز این حزب، اسعد حردان، مروان فارس و غسان مطر هستند.

التنظیم الشعبی الناصری لبنان

بنیانگذار جریان سیاسی التنظیم الشعبی الناصری لبنان(سازمان مردمی‌ناصری)، که صحنه اصلی فعالیت‌های آن شهر صیدا در جنوب لبنان می‌باشد، معروف سعد نماینده اسبق این شهر در مجلس نمایندگان بود. وی در آستانه جنگ داخلی لبنان در جریان یک تظاهرات اعتراض آمیز کارگری در صیدا ترور شد و پس از آن پسرش مصطفی رهبری آن را بر عهده گرفت. نیروهای شبه نظامی‌ این تشکیلات با حمایت تسلیحاتی و مالی سازمان‌های فلسطینی در جنگ داخلی شرکت داشت و در جریان تهاجم نیروهای اسراییلی در سال 1982 نیز با امکانات و نفرات محدود خود در جبهه مقاومت قرار گرفت. مصطفی سعد رهبر این جریان چند بار مورد سوء قصد قرار گرفت که در یک مورد به از دست دادن بینایی وی منجر شد.

این جریان سیاسی که دارای گرایش‌های ناصری است، در سال‌های اخیر از فعالیت‌های محدودی در شهر صیدا و برخی مناطق در بقاع برخوردار و دارای مجموعه‌ای فرهنگی در صیدا است. به لحاظ سیاسی نیز این تشکیلات در رقابت با جریان سیاسی المستقبل و دارای مواضعی نزدیک به حزب‌الله و ائتلاف 8 مارس است.

الحزب الشیوعی لبنان

الحزب الشیوعی لبنان(حزب کمونیست)، از متن مبارزات کارگری لبنان در سال 1924 با نام حزب الشعب ظهور کرد و اولین دبیرکل آن ابراهیم یزبک بود که با همکاری فعالان کارگری از جمله فواد شمالی موفق به تاسیس آن شد. اولین حضور سیاسی حزب در روز کارگر در سال 1925 در بیروت بود. این حزب که تحت تاثیر حزب کمونیست شوروی قرار داشت، پس از پیوستن به کمنترن(Comintern)(اتحاد احزب کمونیست جهان) در سال 1927 به حزب کمونیست تغییر نام داد. علی‌رغم برخی انشعاب‌های محدود و تحمل فشارها و محدودیت‌های اعمال شده از سوی حکومت به زودی از پایگاه وسیع اجتماعی به ویژه درمیان اتحادیه‌ها و سندیکاهای کارگری برخوردار شد، به گونه ای که در سال 1947 تعداد اعضای آن به 20000 نفر رسید که بیشترین تعداد عضو در یک حزب سیاسی در لبنان بود. حزب کمونیست لبنان پس از استقلال نیز همچنان در صحنه سیاسی لبنان فعال بود و با ائتلاف با دیگر جریان‌های قومی، دموکرات و لیبرال در قیام سال 1958 علیه نظام حاکم که از حمایت غرب برخوردار بود، مشارکت داشت. حزب که برخی اعضای آن از جمله جرج حاوی دبیرکل اسبق، از مسیحیان بودند، در جریان سال‌های جنگ داخلی با تشکیل بازوی نظامی‌ و با حمایت از مقاومت فلسطین به ویژه در همراهی با جنبش فتح به رهبری یاسر عرفات و هم پیمانی با سوریه مشارکت داشت. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این حزب دچار ضعف و فتور و برخی اختلافات داخلی و انشعاب از جمله تاسیس جنبش چپ استقلال و پیشرفت توسط جرج حاوی دبیرکل پیشین شد. در سال‌های اخیر دامنه فعالیت‌های این حزب از گستردگی گذشته برخوردار نیست. به دنبال برخی اصلاحات داخلی، خالد حداد در سال 2003 به سمت دبیرکلی این حزب برگزیده شد. حزب کمونیست لبنان در تحولات سیاسی داخلی لبنان طی سال‌های اخیر سعی کرده است مواضعی محتاطانه اتخاذ و از ائتلاف با دو جریان سیاسی رقیت خودداری کرده است.

حزب داشناک لبنان

ریشه‌های تاسیس این حزب ارمنی به سال 1906 باز می‌گردد که سیمون زفاریان در راس گروه‌های دانشجویی با همکاری جمعیت اتحاد و ترقی ترکیه مبارزاتی را علیه سلطان عبدالحمید عثمانی سامان داده بود. با مهاجرت ارمنی‌ها به لبنان در دوره قیمومیت فرانسه، فعالیت‌های آن توسعه یافت. این حزب در این دوره با دولت قیم همکاری و در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی با حزب رقیب خود در درون طائفه ارمنی، حزب هانشاک و نیز با حزب کمونیست لبنان اختلافاتی داشت که گاه با برخورد‌های خونین همراه بود. در طول سال‌های جنگ نیز از حضور در صحنه درگیری‌ها خودداری کرد. این حزب تاکنون از دولت‌های حاکم در این کشور حمایت کرده و معمولا از طریق نمایندگان خود، در قوه مقننه این کشور حضور دارد.

حزب القوات اللبنانیة لبنان

حزب القوات اللبنانیة لبنان (حزب نیروهای لبنانی)، در سال 1976 و در حالی که یک سال از آغاز جنگ داخلی گذشته بود، توسط بشیرالجمیل فرزند موسس حزب کتائب به عنوان شاخه نظامی‌ این حزب مارونی تاسیس شد که نقش بسیاری در درگیری‌های خونین در طول سال‌های جنگ داخلی داشت. پس از ترور بشیرالجمیل در سال 1982 زمینه‌های استقلال آن از حزب مزبور شکل گرفت. ایلی حبیقه فرمانده گروهی از این شبه نظامیان که با حمله به اردوگاه‌های صبرا و شاتیلا هزاران آواره فلسطینی را قتل عام کرد، تا سال 1986 فرماندهی این تشکیلات نظامی‌ را بر عهده داشت و در پی شورش درون تشکیلاتی به رهبری سمیر جعجع، جای خود را به او داد. پس از پایان جنگ، همچون بسیاری از احزاب و تشکل‌های سیاسی درگیر جنگ داخلی، بر اساس پیمان طائف، با خلع سلاح خود، به حزب سیاسی تغییر وضعیت داد. در سال 1994 سمیر جعجع، رییس حزب با اتهامات متعدد از جمله ترور رشید کرامی‌ نخست وزیر اسبق، ترور تونی فرنجیه فرزند رییس جمهور اسبق و رییس جریان المردة و نیز انفجار کلیسای سیدة النجاة، محاکمه و به حبس ابد محکوم و تشکیلات او نیز غیرقانونی اعلام شد.

پس از خروج نیروهای سوری از لبنان در پی ترور رفیق حریری و اعلام عفو عمومی‌ از سوی رییس جمهوری، وی از زندان آزاد شد و مجددا فعالیت‌های سیاسی و حزبی را از سرگرفت. این حزب از اعضای ائتلاف 14 مارس است و از طریق نمایندگان خود، در مجلس نمایندگان نیز حضور دارد.

حزب الکتائب اللبنانية لبنان

حزب الکتائب اللبنانیة

حزب الکتائب اللبنانية لبنان، گرچه یک حزب سکولار است، رهبران، اعضاء و هواداران آن عموما از طائفه مسیحیان مارونی‌اند و خود را مدافع منافع این طائفه در صحنه سیاسی لبنان می‌داند. حزب کتائب در سال 1936 توسط پیر جمیل تاسیس و در آغاز به عنوان تشکیلاتی ورزشی به صحنه آمد و تحت تاثیر حزب فالانژ اسپانیا به رهبری فرانکو، نام خود را از آن حزب گرفت. این حزب در دوره قیمومیت فرانسه به طور آشکار شعار استقلال کامل لبنان از جهان عرب می‌داد و دارای روابط صمیمانه‌ای با نظام قیم بود. حزب کتائب همچنین در طول سال‌های قیمومیت با جریان‌های سیاسی دیگر در میان مسیحیان و به طور خاص با فراکسیون ملی به رهبری امیل اده در رقابتی شدید قرار داشت و طی سال‌های پس از استقلال دارای فراز و فرودهای سیاسی بسیاری بوده است. سیاست‌های راست‌گرایانه و افراطی حزب کتائب یکی از عوامل زمینه ساز جنگ داخلی لبنان دانسته شده است. همچنین شبه نظامیان حزب کتائب نقش عمده‌ای در استمرار درگیری‌های خشونت بار و خونین در طول سال‌های جنگ داخلی داشتند. حمله به اردوگاه‌های فلسطینی در محله باشا و تل الزعتر و مهم‌تر از آن، فاجعه کشتار آوارگان فلسطینی پس از ترور بشیرالجمیل و در حالی که بیروت در محاصره نیروهای نظامی‌ اسراییل قرارداشت، توسط شبه نظامیان وابسته به این حزب صورت گرفت.

با مرگ موسس حزب در سال 1984، تاثیرگذاری حزب در حوزه سیاسی در میان مسیحیان کاهش یافت و پس از پایان جنگ و امضای پیمان طائف، دچار اختلافات داخلی شد. جرج سعاده دبیرکل جدید حزب با توجه به شرایط جدید، تغییراتی را در سیاست‌های حزب ایجاد و روابطی را با احزاب و جریان‌های ملی و اسلامی‌ برقرار کرد؛ هرچند برخی اختلافات داخلی همچنان ادامه یافت. در دوره ریاست کریم بقرادونی بر این حزب، تلاش ها برای نزدیک کردن مواضع سیاسی با دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی غیرمسیحی و خروج حزب از یک تشکیلات بنیادگرا به یک حزب معتدل سیاسی استمرار یافت.

حزب کتائب از سال 2007 تحت ریاست امین جمیل قرار دارد و هر چند یکی از اعضای اصلی ائتلاف 14 مارس است، سعی دارد تا روابط خود را با سایر احزاب و تشکل‌های سیاسی حفظ کند.

تیارالمردة لبنان

این تشکل سیاسی در سال 1968 توسط تونی فرنجیه فرزند سلیمان فرنجیه رییس جمهور پیشین لبنان وارد به صحنه سیاسی لبنان شد. گستره فعالیت‌های این حزب عمدتا مناطق مارونی‌ نشین شمال لبنان است. در سال‌های اولیه جنگ داخلی به جبهه ائتلاف ملی راست پیوست ولی در سال 1978 به دنبال بروز اختلاف با هم پیمانان خود به‌ویژه با نیروهای شبه نظامی‌ تحت امر بشیر جمیل، از آن جبهه جدا شد. این اختلافات به درگیری‌های نظامی‌ و حمله شبه نظامیان مزبور به مناطق تحت امر حزب و کشته شدن تعدادی از اعضای آن منجر شد. پس از پایان جنگ، این حزب با حذف شاخه نظامی، صرفا به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی می‌پردازد. این تشکل سیاسی، به رهبری سلیمان فرنجیه با جریان ملی آزاد هم پیمان و عضو ائتلاف 8 مارس است و در مجلس نمایندگان نیز حضور دارد.

حزب المستقبل لبنان

حزب المستقل لبنان

جمعیتی سیاسی است که توسط رفیق حریری نخست وزیر پیشین لبنان تاسیس و رییس فعلی آن سعد حریری فرزند او می‌باشد. این حزب که مدعی است سخنگویی سیاسی طائفه سنی را بر عهده دارد، محور شکل گیری ائتلاف 14 مارس پس از ترور موسس آن است که در مخالفت با حضور سوریه در لبنان صورت گرفت و منتقد سر سخت حزب‌الله و سلاح مقاومت است. این حزب که از پشتوانه‌های مالی سعد حریری و حمایت سیاسی آمریکا، فرانسه و عربستان سعودی برخوردار است، موفق شد با بهره‌گیری از همین حمایت‌ها اکثریت مجلس نمایندگان را در اختیار ائتلاف یادشده قرار دهد و بر همین اساس فواد سنیوره و سپس سعد حریری به نخست وزیری رسیدند. حزب المستقبل از امکانات قوی رسانه‌ای همچون روزنامه المستقبل، تلویزیون المستقبل و رادیو شرق، برخوردار است و در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی و تربیتی نیز فعالیت‌های گسترده ای دارد؛ از جمله از طریق موسسه حریری، همه ساله بورسیه‌های تحصیلات دانشگاهی داخلی و خارجی در اختیار فارغ التحصیلان مراکز آموزشی وابسته به این موسسه قرار می‌دهد. از شخصیت‌های بارز این جریان سیاسی، فواد سنیوره، فرید مکاری، سمیر الجسر، احمد فتقت و محمد کباره را می‌توان نام برد.

حزب الوطنین الاحرار لبنان

حزب الوطنین الاحرار لبنان(حزب گردان‌های لبنانی) را رییس جمهور اسبق لبنان، کمیل شمعون در پی بحران سال 1958 تاسیس کرد. یکی از اصول مورد توجه حزب در مراحل اولیه، تحکیم جایگاه لبنان در خانواده کشورهای عرب بود. تحولات سیاسی بعدی اما کمیل شمعون و حزبش را به سیاست‌های غرب نزدیک کرد. در جریان جنگ داخلی به عضویت جبهه احزاب و نیروهای راست پیوست و بازوی نظامی‌ حزب تحت عنوان "ببرها" علیه ائتلاف نیروهای ملی و فلسطینی وارد جنگ شد. این حزب نیز همچون بسیاری از احزاب سیاسی لبنان دچار اختلافات داخلی و انشعاب شد و با احزاب و نیروهای رقیب در صفوف مسیحیان مارونی درگیری‌هایی داشت و خسارت‌هایی را متحمل گردید. در سال 1985 دانی شمعون به ریاست حزب انتخاب شد و تغییراتی را در کادرهای حزبی صورت داد. این حزب اکنون به ریاست دوری شمعون عضو ائتلاف 14مارس است[۷].

نیز نگاه کنید به

نظام حزبی روسیه؛ نظام حزبی تونس؛ نظام حزبی ژاپن؛ نظام حزبی کانادا؛ نظام حزبی کوبا؛ نظام حزبی مصر؛ نظام حزبی افغانستان؛ نظام حزبی سنگال؛ نظام حزبی سودان؛ نظام حزبی اردن؛ نظام حزبی آرژانتین؛ نظام حزبی فرانسه؛ نظام حزبی اسپانیا؛ نظام حزبی سیرالئون؛ نظام حزبی ساحل عاج؛ نظام حزبی زیمبابوه؛ نظام حزبی اوکراین؛ نظام حزبی اتیوپی؛ نظام حزبی کشور مالی؛ نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی در چین؛ نظام حزبی گرجستان؛ نظام حزبی تاجیکستان؛ نظام حزبی بنگلادش؛ نظام حزبی قزاقستان؛ نظام حزبی سیرالئون؛ نظام حزبی تایلند

پاورقی

[iv] جنبش امل؛ نام این جنبش از سر واژه‌های سه‌گانه: افواج المقامة اللبنانیة (گروه‌های لبنانی مقاومت) گرفته شده و به معنای امید است.

کتابشناسی

  1. ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الثاني. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. 118.
  2. ↑ الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: دار النهار للنشر، ص. 39 به بعد.
  3. ↑ الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: دار النهار للنشر، ص. 229-230.
  4. ↑ حیدر، محمود. (2011). احزاب لبنان: سيرة ذاتيه وايديولوجية. بیروت: رایزنی فرهنگی ج. ا. ا.
  5. ↑ برگرفته از https://www.ministryivfo.goc.lb
  6. ↑ حشيشو، نهاد. (1998). الأحزاب في لبنان. (الطبعة الأولى). بیروت: مركز الدراسات الاستراتيجية والبحوث والتوثيق.
  7. ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 123-157.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=نظام_حزبی_لبنان&oldid=54922»