هنر قطر
به دلیل فضای فرهنگی هنری حاکم بر کشور قطر، مراکز مختلف هنری در این کشور فعالیت می‌کنند و هنرمندان حوزه‌های هنری، در مراکز مذکور به تدریس مشغول هستند و آثار هنری آنان در اکثر نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، در معرض نمایش قرار می‌گیرد. در این بخش تعدادی از هنرمندان و ادبای تأثیرگذار، معرفی می‌شود که از نخبگان هنری و ادبی مطرح در کشور قطر، می‌باشند.
آقای عباس ارنائوط، مدیر جشنواره‌ی سینمایی شبکه‌ی الجزیره. ایشان اصالتاً فلسطینی بوده است و در جشنواره‌های سالانه‌ی سینمایی در قطر، از هنرمندان برجسته‌ی حوزه‌ی سینمای ایران دعوت می‌کند و برای مواضع فرهنگی- سیاسی جمهوری اسلامی ایران، احترام قائل است و با هنرمندان ایرانی تعامل مناسبی دارد و در اکثر جشنواره‌های ایران شرکت می‌کنند.
خانم دکتر زکیه علی مال الله عبدالعزیز، وی دارای تحصیلات پزشکی در رشته‌ی دارو سازی است و از شعرای مطرح و به نام منطقه‌ی خلیج فارس به ویژه قطر می‌باشد. از ایشان اشعار و آثار ادبی زیادی منتشر شده است و به لحاظ اعتقادی، از شیعیان مقید و متدین می‌باشد. و در بسیاری از همایش‌های ادبی ایران مشارکت نموده و بارها دولت قطر او را تشویق کرده‌است.
آقایان حسن الملاء، صالح العبیدلی، عبیده البنکی، سعید الانصاری، فرج دهام و خانم‌ها نادیه المضحکی، رئیس سابق فنون البصریه و امل العاثم، مدیر فعلی فنون البصریه، از جمله هنرمندان به نام حوزه‌های هنری هنرهای تجسمی و خوشنویسی قطر می‌باشند که در عرصه‌ی هنری جامعه‌ی مذکور، تأثیرگذار بوده و با مراکز فرهنگی ایران تعامل بسیار مناسبی دارند.
آقایان احمد بن یوسف الخلیفی، رئیس انجمن عکاسان و عبدالرحمان العبیدان، نایب رئیس انجمن که خود از هنرمندان برجسته است. این افراد در بستر سازی و رشد و گسترش رشته‌های هنری، نقش مؤثری دارند و تعاملشان با مراکز فرهنگی ایران بسیار مناسب و خوب است.
آقایان فالح عجلان الهاجر، رئیس اداره‌ی فرهنگ و هنر و شاعر برجسته‌ی آن منطقه و شیخ مشعل بن جاسم ال ثانی، خالد محمود، محمد خلیفه العطیه، علی عبدالله الانصاری،جمال فایز، از جمله شعرا و قصه نویسان تأثیرگذار و مطرح قطر می‌باشند
موسیقی
مراکز موسیقی در این کشور نیز محدود می‌باشد. یک مرکز موسیقی سنتی در قطر، موسوم به فرقه الشعبیه وجود دارد که زیر نظر وزارت فرهنگ که هنرهای قدیمی را اجرا می‌کنند و در اکثر اعیاد مثل عیدفطر، قربان، و روز ملی برنامه‌های متعددی را اجرا می‌کند. مرکز ارکستر در اسپایر زون تأسیس شده است و همچنین سه مراکز خصوصی در این کشور وجود دارد.
موسیقی و رقص محلی
رقص محلی یکی از مهمترین رکن میراث فرهنگی قطری است. رقص با شمشیر (العرضه) یکی از معروفترین رقصها میان قطریهاست و جز رایج‌ترین رقصها در اکثر مناسبت‌ها ملی قطر به حساب می‌آید. این رقص وحدت و قدرت مجموعه و همچنین رمز و وفاداری به امیر و دولت قطر را نشان می‌دهد. رقص و شعر تشکیل دهنده این نوع رقص می‌باشد که شاعر در مورد شعرهای حماسی، ملی در هنگام رقص سروده می‌شود.
و جایگاه والا و خاصی در میان قبائل دارد.
(الخماری) یکی از انواع رقصهای سنتی قطر است که برگزاری آن بر عهده تعدادی از زنان نقاب‌دار می‌باشد که رقص خود با موسیقی که اکثر از شعرهای عاشقانه می‌باشد هماهنگ می‌کنند و این رقص بیشتر در مراسم‌های عروسی بکار گرفته می‌شود واز رقصهای دیگر زنان: رقص (السامری) و (العاشوری) نام دارد.
بالطبع اکثر رقصهای سنتی قطری به دریا ارتباط دارد، از جمله این که اقتصاد قطر در قدیم به صید ماهی و لولو متمرکز بوده.
موسیقی کلاسیک سنتی و مدرن
آکادمی موسیقی قطر
آکادمی موسیقی قطر در سال 2010 م تأسیس شد. این اکادمی برجسته سعی دارد موسیقیدان حرفه‌ای در بخش کلاسیک عربی و غربی پرورش دهد.
اهداف اکادمی
اکادمی موسیقی قطر سعی دارد در تمام زمینه‌های موسیقی از جمله آموزش، ارکستر، دانش موسیقی، تواشیخ دینی بی‌نظیر باشد.
پیشرفت‌های زیادی که در برنامه‌های این اکادمی جهت آموزش فراهم آورده است، هر دانش‌آموز می‌تواند برای ادامه تحصیل به هر دانشگاهی که می‌خواهند ثبت نام کنند. در راستای نهضتی که این آکادمی در دستور کار دارد جهت پیشرفت فرهنگ موسیقی با اولیا و دانش‌آموزان بصورت جداگانه کار خواهد کرد. پیام اصلی اکادمی موسیقی قطر پیشرفت استعدادهای جوانان در منطقه و تشکیل نسل جدید از موسیقی‌دانان در جهان و آن هم بر اساس آموزشهای جامع موسیقی که این اکادمی مهیا نموده است.دستگاه‌های که در مراکز موسیقی آموزش می‌دهند شامل: عود ویولن قانون فلوت گیتار و پیانو طبل علاوه بر آواز خواندن و ریتم عربی سنتی.
تاکنون آماری دقیقی مبنی بر تعداد فروش نوارهای موسیقی در قطر بصورت رسمی اعلام نشده است و پرطرفدارترین نوارهای موسیقی در قطر موسیقی پاپ عربی به لهجه خلیجی می‌باشد.
قطر جزء کشوری است که قانون کپی رایت را امضا کرده و تمام نوارها اصل می‌باشند و کسی حق کپی آن را ندارد.
تئاتر و هنرهای نمایشی
مسئولیت حرکت فکری و ادبی، نمایشنامه، موسیقی، برپایی نمایشگاه‌های هنری و بین‌المللی در زمینه‌های فرهنگی و نظارت بر مراکز فرهنگی تابع وزارت فرهنگ و هنر و میراث فرهنگی، بر عهده‌ی اداره‌ی فرهنگ و هنر است. این اداره همچنین به گسترش صنایع دستی اقدام نموده است.
سالن تئاتر ملی قطر
سالن تئاتر ملی قطر که 550 نفر گنجایش دارد، در سال 1982م، گشایش یافته است و اکثر برنامه‌ها و جشنواره‌ها و مراسم دولت قطر و سفارت‌خانه‌ها، برنامه‌ی هنری و فرهنگی خود را در سالن تئاترقطر برگزار می‌کنند. در این کشور سالن‌های تئاتر بسیار محدود می‌باشد و اخیراً باشگاه ورزشی السد، اقدام به ساخت سالن نموده که به سالن مسرح السد معروف می‌باشد و در سالن سینمای الخلیج و الدوحه نیز تئاتر اجرا می‌شود و مرکز الشباب المسرحی نیز وجود دارد. قابل ذکر است که به علت بی‌توجهی به این هنر، اکثر اوقات، هنرمندان در روزنامه‌ها عدم بی‌توجهی وزارت فرهنگ را اعلام می‌کنند و شکایت خود را از طریق روزنامه‌ها به گوش مسئولین می‌رسانند.
سینما
تاریخچه سینما در قطر
سینما برای اولین بار در قطر در سال 1970 م توسط یک گروه قطری تأسیس شد که نام آن را سینما امیر نامگذاری شد.و همگام با توسعه و گسترش کشور قطر در سال 1996م از یک سینما به سه سینما تبدیل شد و نام دو سینمای جدید به نام الخلیج و الدوحه نامگذاری شد. و در سال 2002 م تعداد سینما در قطر افزایش یافت که هم اکنون تعداد سینما در قطر حدود بیش از 15 سینما رسیده است. که بطور مثال می‌توان (سینما لاند مارک) (سینما ستی سنتر) (سینما حیات بلازا) (سینما مول) (سینما فیلاجیو) نام برد.
جایگاه فیلم های سینمایی در منطقه و جهان
فیلم‌هایی که بر روی پرده می‌رود بجز سینما الدوحه و سینما الخلیج کلیه سینماها از آخرین فیلمهای خارجی و هالیوودی به نمایش می‌گذارند. تنها سینما الدوحه و سینما الخلیج به خاطر موقعیت و قدمت مخاطبین آنان اکثر از فیلمهای هندی استفاده می‌کند.
کشور قطر برای سامان دادن به بخش سینما و تشویق به ساختن فیلم اقدام به تأسیس مؤسسه فیلم الدوحه نمود.
مؤسسه فیلم دوحه
مؤسسه فیلم دوحه در سال 2010 میلادی توسط خانم شیخه میاسه ال ثانی تأسیس گردید. و این اولین سازمان بین‌المللی در قطر است که کار آن تأمین بودجه فیلم، تولید، و آموزش و برگزاری جشنواره سالانه‌ی دوحه ترابییکا می‌باشد.این سازمان بصورت چتری است که تمام ابتکارات سینما را در زیر یک چتر خود جمع‌آوری می‌کند.
اهداف
این مؤسسه تمام سعی خود را برای بهبود و تحسین ذائقه سینمایی در قطر بکار خواهد گرفت. و از بهترین روشهای آموزش و مدرنترین روش برای خلق آثار زیبا بهره خواهد گرفت.
مؤسسه فیلم دوحه متعهد است امکانات لازم جهت نوشتن فیلمنامه، داستان‌نویسی در منطقه را فراهم آورد، در عین حال خود از نظر محتوا و مضمون با معیارهای جهانی تطبیق خواهد داد. مشروط بر این که مفاهیم فرهنگ و جامعه، آموزش و سرگرمی درتمام آثار رعایت شود.مؤسسه فیلم دوحه مرکز جامعی برای صنعت فیلم و فیلم‌سازی در دوحه خواهد بود و جهت پیشبرد اهداف خود از تجارب کشورهای منطقه و سایر کشورهای جهان بهره خواهد گرفت. این مؤسسه معتقد است و ایمان دارد سینما جز اصلی حیات بشری است و تأثیر زیادی بر دلها و ذهنها دارد. شعار اصلی این مؤسسه " فیلم همان زندگی است"می باشد.
وضعیت تولیدات سینمایی در دهه اخیر
در کشور قطر تقریباً سینماهای بزرگی وجود دارد. سینما الدوحه و الخلیج که از قدیمی‌ترین سینماهای این کشور به شمار می‌آیند و بعد از ساختن مراکز فروش بزرگ در سیتی سنتر، مولریال حیات بلازا، فیلاجیو، لاندمارک، رویال بلازا، سینماهایی را راه‌اندازی نموده‌اند که مجهزترین امکانات در آن به کار رفته است و هر سینما تقریباً گنجایش 180 نفر را دارد. اخیراً سینمایی مخصوص بانوان در اسپایر افتتاح گردیده است. قطر با ساخت فیلم سینمایی «عقارب الساعه»، در سال2010 وارد دنیای سینما شد. کارگردان این فیلم، حافظ علی و خلیفه المریخی است.
وضعیت و انواع صنایع دستی قطر
قطریها مانند سایر کشورها از صنایع دستی و قلاب‌دوزی، سفالگری، مجسمه‌سازی، هنر خط و نقاشی شهرت دارند. گسترش صنایع دستی برعهده ی اداره ی فرهنگ و هنر و تابع وزارت فرهنگ و هنر و میراث فرهنگی است.
سبک معماری
هنر معماری در نوع خود جز میراث فرهنگی قطر محسوب می‌شود. قطر دارای تعداد زیادی از زیباترین ساختمان‌هاست که از طراحی و معماری اسلامی و عربی بکار گرفته است که به طور مثال: قلعه زباره که در ساحل شمال غربی قطر واقع گردیده است. برجهای برزان (ابراج برزان) که در شهر ام صلال محمد که در 20 کیلومتری دوحه واقع می‌باشد.
سبک های نقاشی
یکی از سبکهای رایج نقاشی در قطر (آبستره) یا نقاشی مفهومی است. سبکهای دیگر نیز به ندرت بعضی از هنرمندان فعالیت می‌کنند که به طور مثال می‌توان نقاشی طبیعت(حیوانات)، نقاشی مداد سیاه، چهره و غیره نام برد.
دررابطه با مراکز فرهنگی و ادبی و هنری می توان به مراکز فرهنگی و ادبی و هنری خصوصی و شهرک‌های فرهنگی اشاره نمود.
مراکز فرهنگی و ادبی و هنری خصوصی
این مراکز در تمامی زمینه‌های فرهنگی و هنرهای تصویری فعالیت می‌کنند. تدریس مبانی طراحی و نقاشی کلیه امور مربوط به تدریس گرافیگ و عکاسی نیز از جمله وظایف این سازمان ها بوده و در واقع فعالیت‌های مذکور مشابه وظایف مرکز هنرهای تجسمی است. مراکز خصوصی فرهنگی، هنری قطر که با همکاری و زیر نظر وزارت فرهنگ قطر برنامه و نمایشگاه‌های هنری را برگزار می‌نمایند، عبارتند از:
- گالری المرخیه متعلق به آقای عبدالله ثانی؛
- مرکز الفنون الواقف متعلق به آقای طارق الجیده؛
- الحوش القطری متعلق به آقای غانم بن جاسم.
شهرک‌های فرهنگی(الحی الثقافی)
طرح ایجاد و تأسیس شهرک فرهنگی قطر به عنوان یک نمایشگاه دائمی برای اجرای کلیه‌ی فعالیت‌های فرهنگی داخلی و بین الملل، نظیر برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلف فرهنگی و هنری به دستور امیر محترم قطر، به سال 2005 به تصویب رسید که هم اکنون فاز اول این پروژه به اتمام رسیده است. این شهرک در زمینی به مساحت صد هکتار قرار دارد که هم اکنون پروژه‌ی ساخت و توسعهی آن همچنان در حال انجام و اجرا است. این شهرک در منطقه‌ی شمال شرق و در نزدیکی دریا واقع شده است و هرچند هنوز بسیاری از ساختمان‌ها و سالن‌های آن به اتمام نرسیده؛ ولی فاز اول آن که تقریباً به اتمام رسیده است، از مختصات و ویژگی‌های زیر برخوردار است.
ساختار معماری
این شهرک بر پایه و اصول معماری سنتی قطری بنا شده است؛ با توجه به این نکته که کشور قطر از صحرا و دریا تشکیل شده و از این دو پدیده‌ی طبیعی برخوردار است، نظام شهرسازی سنتی در این مناطق، تحت تأثیر این دو پدیده قرار گرفته است؛ به این ترتیب که در قسمت صحرا جلوه‌های زیست صحرایی و در قسمت دریا جلوه‌های زیست دریایی رواج دارد؛ لذا این شهرک با الهام گرفتن از این دو گونه‌ی زندگی رایج اجتماعی در کشورهای عربی، ساخته شده؛ به طوری که وقتی گروه‌ها و افراد از نقاط مختلف جهان، برای شرکت در نمایشگاه‌های متنوع فرهنگی و هنری وارد آن می‌شوند، احساس می‌کنند که در یک محیط عربی سنتی حضور دارند. نکته‌ی جالب توجه در این شهرک، حضور یکی از معروفترین جلوه‌های هنر ایرانی؛ یعنی فرش بافی است؛ به این ترتیب که دیوارهای اطراف این شهرک از ورودی گرفته تا محل سالن‌ها، مزین به معروفترین نقوش فرش‌های ایرانی از جمله گل ابریشم تبریز و هریس و مال میر و شاه عباسی و نائین است.
انگیزه‌ی اصلی و اهداف کلان از ساخت این شهرک
اهداف کلان و هدف نهایی در ساخت این شهرک در هفت مورد زیر قابل ذکر است
- ایجاد یک محیط فعال و سرزنده، برای اجرا و برگزاری فعالیت‌های فرهنگی و هنری در سطح داخلی و بین‌المللی و زمینه سازی برای بهره‌وری‌های فرهنگی؛
- ایجاد یک محیط شاداب برای ملاقات و ایجاد فضای گفتمان بین اقشار فرهنگی و هنری در سطح جهانی؛
- مشارکت در احیای فرهنگ از طریق برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های متنوع فرهنگی و هنری؛
- توسعهی ساختار بناهای فرهنگی؛
- ایجاد فضا در زمینه‌ی فعالیت‌های پژوهشی مرتبط با اهداف و فعالیت‌های شهرک؛
- انتشار مطبوعات و فصل‌نامه‌ی فرهنگی مرتبط با اهداف شهرک؛
- ایجاد هماهنگی و همکاری با وزارت خانه‌ها و دستگاه‌های دولتی و مؤسسه‌ها و سازمان‌های مختلف در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس و دیگر کشورها در سطح بین المللی و جهانی در عرصه‌ی اهداف شهرک و گام برداری در مسیر آن.
مکان شهرک
این شهرک در شمال شرق دوحه ساخته شده، درست در قسمتی که خورشید طلوع می‌کند. فلسفه‌ی انتخاب این مکان این است که خورشید شهرک فرهنگی، با خورشید الهی از خواب بر می‌خیزد و با پرتوهای خود جهان فرهنگ را به بیداری و نشاط فرا می‌خواند.
قسمت‌های شهرک فرهنگی
این شهرک از دو بخش اصلی فرهنگی و تجاری به شرح زیر تشکیل شده است.
بخش فرهنگی
این بخش، قسمت‌های زیر را در بر می‌گیرد:
- سالن تئاتر روباز که به سبک معماری رومی بنا شده است؛
- سالن‌های تئاتر مسقف؛
- تالار چند منظوره؛
- سالن تئاتر مجهز به سن برای اجرای تئاتر زنده؛
- سالن اوپرا؛
- مرکز اطلاع رسانی.
گروه‌های فرهنگی و هنری
این بخش مشتمل است بر ساختمان‌های متعدد که به گروه‌ها و مراکز فرهنگی و ادبی و هنری فعال در قطر اختصاص دارد که همگی زیر یک سقف با هم و در کنار هم به فعالیت مشغولند تا هم راحت‌تر به مراجعه کنندگان و بازدید کنندگان سرویس بدهند و هم در زمینه‌های مشارکت و هم فکری، در کنار هم به تشریک مساعی بپردازند. معروفترین این گروه‌ها و سازمان‌ها عبارتند از:
- انجمن ادبا و نویسندگان قطر؛
- آکادمی موسیقی قطر؛
- مرکز هنرهای تجسمی؛
- استودیو کانال الجزیره؛
- انجمن هنرمندان تئاتر؛
- انجمن هنرهای تجسمی قطر؛
- انجمن مهندسان قطر؛
- مرکز فرهنگی اطفال؛
- انجمن شعرا؛
- انجمن قناص (انجمن شکارچیان)؛
- انجمن فیلم برداران قطر؛
- موزه‌ی تمبر عرب؛
- رادیو صدای خلیج.
بخش تجاری
بخش تجاری، قسمت‌های زیر را در بر می‌گیرد:
- بازارهای متعدد؛
- بخش ساحلی؛
- رستوران‌های مختلف از کشورهای متنوع؛
- فروشگاه‌های مختلف که در تمامی منطقه‌ی شهرک فرهنگی وجود دارد؛
- قهوه‌خانه‌های مختلف از کشورهای گوناگون؛
- بازار پیشه وری و صنایع دستی.
اساس نامه‌ی این شهرک نیز بنابر دستور امیر محترم قطر، در سه فصل و هیجده ماده در سال 2005 میلادی به تصویب رسید.[۱]
نیز نگاه کنید به
هنر سنگال؛ هنر ژاپن؛ هنر در چین؛ هنر روسیه؛ هنر کانادا؛ هنر کوبا؛ هنر لبنان؛ هنر مصر؛ هنر تونس؛ هنر افغانستان؛ هنر تایلند؛ هنر زیمبابوه؛ هنر فرانسه؛ هنر اسپانیا؛ هنر سوریه؛ هنر مالی؛ هنر ساحل عاج؛ هنر سیرالئون؛ هنر اوکراین؛ هنر اتیوپی؛ هنر سودان؛ هنر گرجستان؛ هنر تاجیکستان؛ هنر بنگلادش؛ هنر قزاقستان؛ هنر سریلانکا؛ هنر اردن؛ هنر آرژانتین
کتابشناسی
- ↑ احمدی، محمد مهدی(1393). جامعه و فرهنگ قطر. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(دردست انتشار).