سیاست و حکومت گرجستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
در رأس قوه مجریه، رئیس جمهور قرار دارد. رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم و سراسری برای مدت پنج سال انتخاب می‌کند. رئیس جمهور می‌تواند عضو یکی از احزاب سیاسی باشد. رئیس جمهور باید از اتباع [[گرجستان]] و حداقل دارای 35 سال سن باشد و مدت اقامتش در [[گرجستان]] تا انتخابات کمتر از 15 سال نباشد. اگر انتخابات برگزار و هیچکدام از کاندیداها به آراء مورد نظر دست نیابند، دو هفته بعد دور دوم انتخابات برگزار می‌کند. در دور دوم کاندیدایی که بیش‌ترین آراء را کسب کند، انتخاب خواهد شد. رئیس جمهور همزمان نباید دارای شغل دیگر باشد و از طریق پست دیگری حقوق دریافت نماید.
در رأس قوه مجریه، رئیس جمهور قرار دارد. رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم و سراسری برای مدت پنج سال انتخاب می‌کند. رئیس جمهور می‌تواند عضو یکی از احزاب سیاسی باشد. رئیس جمهور باید از اتباع [[گرجستان]] و حداقل دارای 35 سال سن باشد و مدت اقامتش در [[گرجستان]] تا انتخابات کمتر از 15 سال نباشد. اگر انتخابات برگزار و هیچکدام از کاندیداها به آراء مورد نظر دست نیابند، دو هفته بعد دور دوم انتخابات برگزار می‌کند. در دور دوم کاندیدایی که بیشترین آراء را کسب کند، انتخاب خواهد شد. رئیس جمهور همزمان نباید دارای شغل دیگر باشد و از طریق پست دیگری حقوق دریافت نماید.


رئیس جمهور مسئول انعقاد قراردادها، تواف قنامه‌ها و مجری مذاکرات با کشورهای خارجی است. رئیس جمهور خود کابینه وزیران را جهت تائید به کمیته دولتی پیشنهاد و معرفی می‌کند. کمیته مذکور پس از تائید صلاحیت اشخاص پیشنهادی را به پارلمان معرفی می‌کند. چنانچه پارلمان به آن‌ها رأی اعتماد ندهد، رئیس جمهور می‌تواند بعد از دو هفته ترکیب جدید کابینه وزیران را برای بررسی به پارلمان معرفی نماید. رئیس جمهور فقط دو بار می‌تواند یک شخص را برای پست وزارت پیشنهاد نماید. رئیس جمهور با موافقت پارلمان، سفرا و دیپلمات‌ها را انتخاب و سفرای سابق را فرا می‌خواند. باپیشنهاد رئیس جمهور پارلمان ساختار و وظایف قوه مقننه را تصویب می‌کند.
رئیس جمهور مسئول انعقاد قراردادها، تواف قنامه‌ها و مجری مذاکرات با کشورهای خارجی است. رئیس جمهور خود کابینه وزیران را جهت تائید به کمیته دولتی پیشنهاد و معرفی می‌کند. کمیته مذکور پس از تائید صلاحیت اشخاص پیشنهادی را به پارلمان معرفی می‌کند. چنانچه پارلمان به آن‌ها رأی اعتماد ندهد، رئیس جمهور می‌تواند بعد از دو هفته ترکیب جدید کابینه وزیران را برای بررسی به پارلمان معرفی نماید. رئیس جمهور فقط دو بار می‌تواند یک شخص را برای پست وزارت پیشنهاد نماید. رئیس جمهور با موافقت پارلمان، سفرا و دیپلمات‌ها را انتخاب و سفرای سابق را فرا می‌خواند. باپیشنهاد رئیس جمهور پارلمان ساختار و وظایف قوه مقننه را تصویب می‌کند.
خط ۴۴: خط ۴۴:


==== مناقشه [[اوستیای جنوبی]] ====
==== مناقشه [[اوستیای جنوبی]] ====
اختلافات و درگیری میان اوست‌ها و گرجی‌ها همواره وجود داشته و در تقسیم‌بندی‌های سیاسی و قومی، نزاع‌ها بیش‌تر برگرفتن زمین تاکید داشته است. بعد از مهاجرت اوستیایی‌ها به جنوب در 6 قرن اخیر و زندگی مسالمت‌آمیز گرجیان با اوست‌ها، از اوایل قرن بیستم درگیری و نزاع برای تصاحب زمین، میان این دو قوم روی داد. این درگیری‌های بعلت تعیین مرزهای مصنوعی بدون در نظر گرفتن تاریخ و فرهنگ قومیت‌ها در دوران شوروی صورت گرفت. تأثیر اورجکینیدزه و استالین، یاران گرجی لنین برای احیای کولخید و ایبریای باستان در دوران ابتدایی شوروی در تقسیم‌بندی مرزهای [[گرجستان]] کم نبود. با تأسیس جمهوری [[گرجستان]] در 1936م و پیوست [[اوستیای جنوبی]] بعنوان استان خودمختار به آن، نطفه نفاق در منطقه میان این دو قوم باستانی کاشته شد. در اواخر دوران شوروی در بین سال 1989 و 1990م، استان خودمختار [[اوستیای جنوبی]] از فرصت استفاده کرده و با توجه به حمایت‌های اوستیای شمالی، اعلام جمهوری خودمختار و جدایی از [[گرجستان]] می‌کند. همواره رهبران جدایی‌طلب [[اوستیای جنوبی]] بر اتحاد میان اوست‌ها و پیوستن به [[روسیه]] تاکید داشتند. [[گرجستان]] نیز با لغو خودمختاری اوستیا، [[آبخازیا]] و [[آجاریا]] مقابله به مثل می‌نماید و درگیری نظامی آغاز می‌شود. در سال 1991م «گامساخوردیا» رئیس جمهور [[گرجستان]] با فراخوان «[[گرجستان]] برای گرجی‌ها»، دستور داد که به سوخومی و تسخینوالی حمله شود.  
اختلافات و درگیری میان اوست‌ها و گرجی‌ها همواره وجود داشته و در تقسیم‌بندی‌های سیاسی و قومی، نزاع‌ها بیشتر برگرفتن زمین تاکید داشته است. بعد از مهاجرت اوستیایی‌ها به جنوب در 6 قرن اخیر و زندگی مسالمت‌آمیز گرجیان با اوست‌ها، از اوایل قرن بیستم درگیری و نزاع برای تصاحب زمین، میان این دو قوم روی داد. این درگیری‌های بعلت تعیین مرزهای مصنوعی بدون در نظر گرفتن تاریخ و فرهنگ قومیت‌ها در دوران شوروی صورت گرفت. تأثیر اورجکینیدزه و استالین، یاران گرجی لنین برای احیای کولخید و ایبریای باستان در دوران ابتدایی شوروی در تقسیم‌بندی مرزهای [[گرجستان]] کم نبود. با تأسیس جمهوری [[گرجستان]] در 1936م و پیوست [[اوستیای جنوبی]] بعنوان استان خودمختار به آن، نطفه نفاق در منطقه میان این دو قوم باستانی کاشته شد. در اواخر دوران شوروی در بین سال 1989 و 1990م، استان خودمختار [[اوستیای جنوبی]] از فرصت استفاده کرده و با توجه به حمایت‌های اوستیای شمالی، اعلام جمهوری خودمختار و جدایی از [[گرجستان]] می‌کند. همواره رهبران جدایی‌طلب [[اوستیای جنوبی]] بر اتحاد میان اوست‌ها و پیوستن به [[روسیه]] تاکید داشتند. [[گرجستان]] نیز با لغو خودمختاری اوستیا، [[آبخازیا]] و [[آجاریا]] مقابله به مثل می‌نماید و درگیری نظامی آغاز می‌شود. در سال 1991م «گامساخوردیا» رئیس جمهور [[گرجستان]] با فراخوان «[[گرجستان]] برای گرجی‌ها»، دستور داد که به سوخومی و تسخینوالی حمله شود.  


در پایان این مرحله، ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت [[گرجستان]] در 14 ژوئیه 1994پیمان «داگومیس» را با بوریس یلتسین رئیس جمهور [[روسیه]] امضاء کرد تا به جنگ داخلی پایان داده شود و نیروهای حافظ صلح [[روسیه]] به‌ طور قانونی به مناطق درگیری اعزام شوند. این آرامش تا سال 2003م و قدرت‌گیری ساکاشویلی در انقلاب مخملی موسوم به انقلاب رز ادامه یافت. ساکاشویلی در تمامی عرصه‌های سیاست داخلی به تمامیت ارضی و بازگرداندن 47 درصد از خاک [[گرجستان]] که در تسخیر سه جمهوری [[آبخازیا]]، [[آجاریا]] و اوستیاست، تاکید می‌کرد. آن‌ها توانستند به راحتی [[آجاریا]] را به [[گرجستان]] بازگردانند ولی در دو منطقه دیگر بعلت حمایت [[روسیه]]، این امر به وقوع نپیوست. در نوامبر 2006م، همه‌پرسی در [[اوستیای جنوبی]] برگزار شد که بیش‌تر شرکت کنندگان در آن به استقلال [[اوستیای جنوبی]] رأی مثبت دادند. تفلیس در آوریل 2008م پیشنهاد داد تا در ساختار قدرت [[اوستیای جنوبی]] سهیم باشد که این پیشنهاد با مخالفت [[روسیه]] و پارلمان [[اوستیای جنوبی]] روبرو شد.
در پایان این مرحله، ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت [[گرجستان]] در 14 ژوئیه 1994پیمان «داگومیس» را با بوریس یلتسین رئیس جمهور [[روسیه]] امضاء کرد تا به جنگ داخلی پایان داده شود و نیروهای حافظ صلح [[روسیه]] به‌ طور قانونی به مناطق درگیری اعزام شوند. این آرامش تا سال 2003م و قدرت‌گیری ساکاشویلی در انقلاب مخملی موسوم به انقلاب رز ادامه یافت. ساکاشویلی در تمامی عرصه‌های سیاست داخلی به تمامیت ارضی و بازگرداندن 47 درصد از خاک [[گرجستان]] که در تسخیر سه جمهوری [[آبخازیا]]، [[آجاریا]] و اوستیاست، تاکید می‌کرد. آن‌ها توانستند به راحتی [[آجاریا]] را به [[گرجستان]] بازگردانند ولی در دو منطقه دیگر بعلت حمایت [[روسیه]]، این امر به وقوع نپیوست. در نوامبر 2006م، همه‌پرسی در [[اوستیای جنوبی]] برگزار شد که بیشتر شرکت کنندگان در آن به استقلال [[اوستیای جنوبی]] رأی مثبت دادند. تفلیس در آوریل 2008م پیشنهاد داد تا در ساختار قدرت [[اوستیای جنوبی]] سهیم باشد که این پیشنهاد با مخالفت [[روسیه]] و پارلمان [[اوستیای جنوبی]] روبرو شد.


آنچه تاکنون اتفاق افتاده، حمله ناگهانی ارتش [[گرجستان]] در 8 آگوست (اوت) با پشتیبانی معنوی غرب و [[آمریکا]] به سرزمین اوستیا است که متأسفانه بازی میان ابرقدرت‌ها تنها به ضرر مردم بی‌گناه منطقه شده است. خبرها از اوستیا حاکی از کشته شدن 2100 نفر غیرنظامی و بیش از هفده هزار نفر آواره است که یک فاجعه تاریخی در ایام برگزاری المپیک خواهد بود. ارتش [[روسیه]] به بهانه دفاع از اتباع و نیروهای صلح‌بانش که گویی این جنگ را پیش‌بینی کرده بود و در بهار امسال یک مانور نظامی در منطقه قفقاز برگزار کرده بود، توانست در ساعات اولیه جنگ، 18 درصد از خاک [[گرجستان]] را اشغال نماید و تا نزدیکی شهر [[تفلیس]] پیش برود. در این حمله، تمامی مراکز نظامی و تأسیسات زیربنایی [[گرجستان]] آسیب دید. با تکاپو افتادن اتحادیه اروپا و سفر سارکوزی به منطقه در 13 آگوست (اوت)، معاهده آتش‌بس در شش بند به توافق نهایی رسید. اصول معاهده آتش‌بس شامل عدم به کارگیری زور از سوی طرفین مناقشه، توقف کامل اقدامات نظامی، تأمین شرایط دسترسی آزاد به کمک‌های انساندوستانه، بازگشت نیروهای [[گرجستان]] به پادگان‌ها و نیروهای [[روسیه]] به خطوط قبل از آغاز اقدامات جنگی [[گرجستان]] و آغاز بحث در مورد امنیت [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] در سطح بین‌المللی است. در این حال، [[روسیه]] پیشنهاد داد که منطقه‌ای حائل در اطراف [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] وجود داشته باشد که هیچ سرباز گرجی در آنجا نباشد. [[روسیه]] همچنین خواستار معاهده‌ای است که تضمین کند [[گرجستان]] هرگز از نیروی نظامی‌ خود برای تسخیر مجدد منطقه استفاده نخواهد کرد. بعد از امضاء معاهده، سخنگوی وزارت دفاع [[روسیه]] بر باقی ماندن نظامیان روسی در [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] تاکید کرد و حتی زمان دقیق خروج نیروهای روسی از سایر نواحی [[گرجستان]] اعلام نشد با اینکه تاکنون بر طبق اخبار حاصله تمامی نیروهای روسی از سایر نواحی [[گرجستان]] خارج شده‌اند. در اصل روز 18 اوت خروج نظامیان روسی به مواضع خود اعلام شد که مقر آن‌ها بنا به تصمیم کمیسیون حل مناقشه [[گرجستان]] ـ اوستیا مصوبه 1999م، تعیین شده است. روز 22 اوت به خارج‌سازی نیروهای [[روسیه]] پایان داده شد.
آنچه تاکنون اتفاق افتاده، حمله ناگهانی ارتش [[گرجستان]] در 8 آگوست (اوت) با پشتیبانی معنوی غرب و [[آمریکا]] به سرزمین اوستیا است که متأسفانه بازی میان ابرقدرت‌ها تنها به ضرر مردم بی‌گناه منطقه شده است. خبرها از اوستیا حاکی از کشته شدن 2100 نفر غیرنظامی و بیش از هفده هزار نفر آواره است که یک فاجعه تاریخی در ایام برگزاری المپیک خواهد بود. ارتش [[روسیه]] به بهانه دفاع از اتباع و نیروهای صلح‌بانش که گویی این جنگ را پیش‌بینی کرده بود و در بهار امسال یک مانور نظامی در منطقه قفقاز برگزار کرده بود، توانست در ساعات اولیه جنگ، 18 درصد از خاک [[گرجستان]] را اشغال نماید و تا نزدیکی شهر [[تفلیس]] پیش برود. در این حمله، تمامی مراکز نظامی و تأسیسات زیربنایی [[گرجستان]] آسیب دید. با تکاپو افتادن اتحادیه اروپا و سفر سارکوزی به منطقه در 13 آگوست (اوت)، معاهده آتش‌بس در شش بند به توافق نهایی رسید. اصول معاهده آتش‌بس شامل عدم به کارگیری زور از سوی طرفین مناقشه، توقف کامل اقدامات نظامی، تأمین شرایط دسترسی آزاد به کمک‌های انساندوستانه، بازگشت نیروهای [[گرجستان]] به پادگان‌ها و نیروهای [[روسیه]] به خطوط قبل از آغاز اقدامات جنگی [[گرجستان]] و آغاز بحث در مورد امنیت [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] در سطح بین‌المللی است. در این حال، [[روسیه]] پیشنهاد داد که منطقه‌ای حائل در اطراف [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] وجود داشته باشد که هیچ سرباز گرجی در آنجا نباشد. [[روسیه]] همچنین خواستار معاهده‌ای است که تضمین کند [[گرجستان]] هرگز از نیروی نظامی‌ خود برای تسخیر مجدد منطقه استفاده نخواهد کرد. بعد از امضاء معاهده، سخنگوی وزارت دفاع [[روسیه]] بر باقی ماندن نظامیان روسی در [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] تاکید کرد و حتی زمان دقیق خروج نیروهای روسی از سایر نواحی [[گرجستان]] اعلام نشد با اینکه تاکنون بر طبق اخبار حاصله تمامی نیروهای روسی از سایر نواحی [[گرجستان]] خارج شده‌اند. در اصل روز 18 اوت خروج نظامیان روسی به مواضع خود اعلام شد که مقر آن‌ها بنا به تصمیم کمیسیون حل مناقشه [[گرجستان]] ـ اوستیا مصوبه 1999م، تعیین شده است. روز 22 اوت به خارج‌سازی نیروهای [[روسیه]] پایان داده شد.
خط ۱۴۸: خط ۱۴۸:
احزاب عمده [[گرجستان]] عبارتند از:
احزاب عمده [[گرجستان]] عبارتند از:


اتحادیه حرکت ملی (United National Movement) بزرگ‌ترین سازمان سیاسی [[گرجستان]] و در دست دارنده قدرت سیاسی فعلی در این کشور است. این حزب در اکتبر 2001 توسط میخائیل ساکاشویلی تأسیس شد. این حزب دارای اهدافی تجدید نظرطلبانه و پیگیر هدف نزدیکی بیش‌تر به اتحادیه اروپایی و پیوستن به ناتو بود و همزمان خواهان اعاده حاکمیت [[تفلیس]] بر بخش‌های جدایی‌طلب [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] بود. رهبران این حزب گرایش سیاسی خود را لیبرال محافظه‌کار خوانده و در سپتامبر 2007 این حزب به عنوان عضو ناظر به حزب راست میانه مردمان اروپایی (European People's Party (EPP)) پیوست. در مجموع این حزب را علاوه بر حزبی لیبرال محافظه‌کار باید حزبی دارای اندیشه ملی‌گرایی گرجی و غرب‌گرا معرفی کرد. رهبران این حزب میخائیل ساکاشویلی و داوید بارکاردزه (David Bakradze) هستند.
اتحادیه حرکت ملی (United National Movement) بزرگ‌ترین سازمان سیاسی [[گرجستان]] و در دست دارنده قدرت سیاسی فعلی در این کشور است. این حزب در اکتبر 2001 توسط میخائیل ساکاشویلی تأسیس شد. این حزب دارای اهدافی تجدید نظرطلبانه و پیگیر هدف نزدیکی بیشتر به اتحادیه اروپایی و پیوستن به ناتو بود و همزمان خواهان اعاده حاکمیت [[تفلیس]] بر بخش‌های جدایی‌طلب [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] بود. رهبران این حزب گرایش سیاسی خود را لیبرال محافظه‌کار خوانده و در سپتامبر 2007 این حزب به عنوان عضو ناظر به حزب راست میانه مردمان اروپایی (European People's Party (EPP)) پیوست. در مجموع این حزب را علاوه بر حزبی لیبرال محافظه‌کار باید حزبی دارای اندیشه ملی‌گرایی گرجی و غرب‌گرا معرفی کرد. رهبران این حزب میخائیل ساکاشویلی و داوید بارکاردزه (David Bakradze) هستند.


حزب دموکراتیک [[گرجستان]] یکپارچه (Democratic Movement - United Georgia): رهبر نینو بورجانادزه
حزب دموکراتیک [[گرجستان]] یکپارچه (Democratic Movement - United Georgia): رهبر نینو بورجانادزه
خط ۱۸۵: خط ۱۸۵:
دارا بودن ارتش ملی از جمله اهدافی بود، که کلیه جمهوری‌های سابق پس از فروپاشی شوروی درصدد تحقق آن بوده‌اند. درهمین ارتباط مقامات حاکم بر جمهوری [[گرجستان]] پس از کسب استقلال، ایجاد یک نیروی نظامی مستقل را به عنوان یکی از ارکان هویت ملی مورد پیگیری قرار داده‌اند. در این خصوص طی دوره حکومت گامساخوردیا گروه‌های مسلح متشکل از داوطلبین مردمی تشکیل گردید ولی به دلیل وقوع جنگ داخلی و درگیری‌های مسلحانه گروه‌های یاد شده امکان تشکیل ارتش ملی پدید نیامد. ارتش [[گرجستان]] شامل نیروی هوایی، زمینی، نیروهای ویژه و گارد ملی است. همه این‌ها به عنوان نیروهای نظامی [[گرجستان]] شناخته می‌شوند. ماموریت و عملیات نیروهای [[گرجستان]] بر اساس قانون اساسی [[گرجستان]] می‌باشد. قانون اساسی [[گرجستان]] در مورد استراتژی نظامی ملی و دفاعی بر اساس موافقت‌نامه‌های بین‌المللی می‌باشد که [[گرجستان]] امضاء نموده است. از زمان به قدرت رسیدن ساکاشویلی در سال 2004 بودجه و تعداد نیروهای نظامی کشور افزایش یافته است. تعداد ارتش کنونی [[گرجستان]] 45000 نفر می‌باشد که 12000 نفر تحت فنون پیشرفته به وسیله مربیان نظامی آمریکا تعلیم دیده‌اند. برخی از همین نیروهای نظامی در عراق به عنوان ائتلاف بین‌المللی مستقر شده اند. در مه 2005 گردان سیزده پیاده نظام جهت خدمت در خارج از [[گرجستان]] آماده شدند. این گردان در عراق مسئول حفاظت از دو منطقه سبز و پارلمان عراق می‌باشد.
دارا بودن ارتش ملی از جمله اهدافی بود، که کلیه جمهوری‌های سابق پس از فروپاشی شوروی درصدد تحقق آن بوده‌اند. درهمین ارتباط مقامات حاکم بر جمهوری [[گرجستان]] پس از کسب استقلال، ایجاد یک نیروی نظامی مستقل را به عنوان یکی از ارکان هویت ملی مورد پیگیری قرار داده‌اند. در این خصوص طی دوره حکومت گامساخوردیا گروه‌های مسلح متشکل از داوطلبین مردمی تشکیل گردید ولی به دلیل وقوع جنگ داخلی و درگیری‌های مسلحانه گروه‌های یاد شده امکان تشکیل ارتش ملی پدید نیامد. ارتش [[گرجستان]] شامل نیروی هوایی، زمینی، نیروهای ویژه و گارد ملی است. همه این‌ها به عنوان نیروهای نظامی [[گرجستان]] شناخته می‌شوند. ماموریت و عملیات نیروهای [[گرجستان]] بر اساس قانون اساسی [[گرجستان]] می‌باشد. قانون اساسی [[گرجستان]] در مورد استراتژی نظامی ملی و دفاعی بر اساس موافقت‌نامه‌های بین‌المللی می‌باشد که [[گرجستان]] امضاء نموده است. از زمان به قدرت رسیدن ساکاشویلی در سال 2004 بودجه و تعداد نیروهای نظامی کشور افزایش یافته است. تعداد ارتش کنونی [[گرجستان]] 45000 نفر می‌باشد که 12000 نفر تحت فنون پیشرفته به وسیله مربیان نظامی آمریکا تعلیم دیده‌اند. برخی از همین نیروهای نظامی در عراق به عنوان ائتلاف بین‌المللی مستقر شده اند. در مه 2005 گردان سیزده پیاده نظام جهت خدمت در خارج از [[گرجستان]] آماده شدند. این گردان در عراق مسئول حفاظت از دو منطقه سبز و پارلمان عراق می‌باشد.


در نوامبر سال 2006 کل سربازان گرجی یازده هزار و سیصد و بیست نفر بودند که هفت هزار و چهل و دو نفر زمینی، 1350 نفر دریایی، 1350 نفر هوایی و 1578 نفر در گارد ملی خدمت می‌کردند. 1,700 نفر هم شبه نظامی بودند. جمهوری‌های [[آبخازیا]] 1500 نفر نیروی، و [[اوستیای جنوبی]] دارای ارتش جداگانه‌ای می‌باشند. در سال 1999 حافظ صلح که شامل 500 نفر روس، گرجی و نیروی پیاده نظام اوستیا برای حفظ آتش‌بس در [[اوستیای جنوبی]] مستقر شدند. پس از جنگ اوستیا در آگوست نیروهای حافظ صلح [[روسیه]] در این مناطق بیش‌تر شد و در حال حاضر نیز همچنان در آنجا مستقر می‌باشند. در خصوص کمک‌های نظامی کشورهای مختلف در بخش روابط خارجی این کشور در ادامه اشاره شده است.
در نوامبر سال 2006 کل سربازان گرجی یازده هزار و سیصد و بیست نفر بودند که هفت هزار و چهل و دو نفر زمینی، 1350 نفر دریایی، 1350 نفر هوایی و 1578 نفر در گارد ملی خدمت می‌کردند. 1,700 نفر هم شبه نظامی بودند. جمهوری‌های [[آبخازیا]] 1500 نفر نیروی، و [[اوستیای جنوبی]] دارای ارتش جداگانه‌ای می‌باشند. در سال 1999 حافظ صلح که شامل 500 نفر روس، گرجی و نیروی پیاده نظام اوستیا برای حفظ آتش‌بس در [[اوستیای جنوبی]] مستقر شدند. پس از جنگ اوستیا در آگوست نیروهای حافظ صلح [[روسیه]] در این مناطق بیشتر شد و در حال حاضر نیز همچنان در آنجا مستقر می‌باشند. در خصوص کمک‌های نظامی کشورهای مختلف در بخش روابط خارجی این کشور در ادامه اشاره شده است.


==== [[ژئوپولوتیک گرجستان]] ====
==== [[ژئوپولوتیک گرجستان]] ====
خط ۲۰۹: خط ۲۰۹:
دولت جدید [[گرجستان]] اصول سیاست خارجی خود را هم‌گرایی با ساختارهای یورو آتلانتیک، برقراری روابط استراتژیک با آمریکا، عادی‌سازی و بهبود روابط با [[روسیه]] و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با کشورهای همسایه اعلام نمود. شایان ذکر است که جنگ [[گرجستان]] [[اوستیای جنوبی]] باعث وخیم شدن روابط با [[روسیه]] و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع شد تا جایی که [[گرجستان]] اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضویت از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع خارج خواهد شد.
دولت جدید [[گرجستان]] اصول سیاست خارجی خود را هم‌گرایی با ساختارهای یورو آتلانتیک، برقراری روابط استراتژیک با آمریکا، عادی‌سازی و بهبود روابط با [[روسیه]] و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با کشورهای همسایه اعلام نمود. شایان ذکر است که جنگ [[گرجستان]] [[اوستیای جنوبی]] باعث وخیم شدن روابط با [[روسیه]] و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع شد تا جایی که [[گرجستان]] اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضویت از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع خارج خواهد شد.


پس از انقلاب رز در [[گرجستان]] روابط با [[آمریکا]]، اوکراین و ترکیه با سرعت بیش‌تری به پیش می‌رود که حضور این کشورها در صحنه‌های مختلف تجاری، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و سیاسی بسیار ملموس است. روابط با اسراییل هم از جایگاه خاصی برخوردار است. سفر مقامات [[گرجستان]] و اسراییل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراییلی در [[گرجستان]]، بر تعمیق روابط دو کشور تأثیر به سزایی داشته است. [[گرجستان]] درکشورهای زیر سفارتخانه و نمایندگی دارد: ارمنستان  آذربایجان  قزاقستان [[روسیه]]  اوکراین ترکیه  ایران  مصر  اطریش  فرانسه اسپانیا  یونسکو  آلمان  یونان ایتالیا سوئیس  انگلستان و [[ایالات متحده]] امریکا<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص112-113.</ref>.
پس از انقلاب رز در [[گرجستان]] روابط با [[آمریکا]]، اوکراین و ترکیه با سرعت بیشتری به پیش می‌رود که حضور این کشورها در صحنه‌های مختلف تجاری، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و سیاسی بسیار ملموس است. روابط با اسراییل هم از جایگاه خاصی برخوردار است. سفر مقامات [[گرجستان]] و اسراییل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراییلی در [[گرجستان]]، بر تعمیق روابط دو کشور تأثیر به سزایی داشته است. [[گرجستان]] درکشورهای زیر سفارتخانه و نمایندگی دارد: ارمنستان  آذربایجان  قزاقستان [[روسیه]]  اوکراین ترکیه  ایران  مصر  اطریش  فرانسه اسپانیا  یونسکو  آلمان  یونان ایتالیا سوئیس  انگلستان و [[ایالات متحده]] امریکا<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص112-113.</ref>.


=== [[روابط گرجستان با کشورهای جهان|روابط با کشور‌های جهان]] ===
=== [[روابط گرجستان با کشورهای جهان|روابط با کشور‌های جهان]] ===
خط ۲۱۶: خط ۲۱۶:
[[آمریکا]] پس از آلمان دومین کشوری بود که پس از استقلال [[گرجستان]] در این جمهوری اقدام به تاسیس نمایندگی سیاسی نمود. فعالیت [[آمریکا]] در [[گرجستان]] از بدو استقلال این کشور آغاز شد. حضور [[آمریکا]] در [[گرجستان]] از بعد اقتصادی نیز درخور تأمل است. حضور شرکت‌های متعدد به ویژه شرکت‌های نفتی نظیر شرکت شورون بسیار پررنگ می‌باشد. آمریکا به عنوان مهم‌ترین عضو ناتو پیشگام در برقراری روابط نظامی با [[گرجستان]] بوده و سعی نموده تا ساختار روسی ارتش [[گرجستان]] را به سمت همسویی با ساختارهای غربی خصوصاً ناتو سوق دهد. این کشور از مدت‌ها قبل تلاش گسترده‌ای برای افزایش مناسبات نظامی با [[گرجستان]] به عمل آورده است که از آن میان می‌توان به توافق آمریکا در خصوص اعطای اعتبار 50 میلیون دلاری به مرزبانی [[گرجستان]] برای حفاظت مستقل از مرزهای آبی این کشور، آموزش نیروهای [[گرجستان]] در مراکز آموزش نظامی [[آمریکا]]، برگزاری تمرینات نظامی مشترک، اهداء کشتی‌های مرزبانی [[آمریکا]] اشاره کرد.
[[آمریکا]] پس از آلمان دومین کشوری بود که پس از استقلال [[گرجستان]] در این جمهوری اقدام به تاسیس نمایندگی سیاسی نمود. فعالیت [[آمریکا]] در [[گرجستان]] از بدو استقلال این کشور آغاز شد. حضور [[آمریکا]] در [[گرجستان]] از بعد اقتصادی نیز درخور تأمل است. حضور شرکت‌های متعدد به ویژه شرکت‌های نفتی نظیر شرکت شورون بسیار پررنگ می‌باشد. آمریکا به عنوان مهم‌ترین عضو ناتو پیشگام در برقراری روابط نظامی با [[گرجستان]] بوده و سعی نموده تا ساختار روسی ارتش [[گرجستان]] را به سمت همسویی با ساختارهای غربی خصوصاً ناتو سوق دهد. این کشور از مدت‌ها قبل تلاش گسترده‌ای برای افزایش مناسبات نظامی با [[گرجستان]] به عمل آورده است که از آن میان می‌توان به توافق آمریکا در خصوص اعطای اعتبار 50 میلیون دلاری به مرزبانی [[گرجستان]] برای حفاظت مستقل از مرزهای آبی این کشور، آموزش نیروهای [[گرجستان]] در مراکز آموزش نظامی [[آمریکا]]، برگزاری تمرینات نظامی مشترک، اهداء کشتی‌های مرزبانی [[آمریکا]] اشاره کرد.


تحولات یازده سپتامبر و حمایت مقامات گرجی از ائتلاف ضد تروریستی به رهبری واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوایی [[گرجستان]] بر روی کشورهای عضو ائتلاف مذکور زمینه‌ساز گسترش هر چه بیش‌تر روابط دو کشور گردید و حمایت [[گرجستان]] از حمله امریکا به عراق روند گسترش و تحکیم روابط دو کشور را تعمیق بخشید. مقامات گرجی ضمن حمایت از حمله [[آمریکا]] به عراق و اعلام آمادگی کامل برای همکاری با واشنگتن، رژیم عراق را تهدیدی جدی برای امنیت جهانی عنوان نمودند و اقدام [[آمریکا]] را کاملا مشروع دانستند.
تحولات یازده سپتامبر و حمایت مقامات گرجی از ائتلاف ضد تروریستی به رهبری واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوایی [[گرجستان]] بر روی کشورهای عضو ائتلاف مذکور زمینه‌ساز گسترش هر چه بیشتر روابط دو کشور گردید و حمایت [[گرجستان]] از حمله امریکا به عراق روند گسترش و تحکیم روابط دو کشور را تعمیق بخشید. مقامات گرجی ضمن حمایت از حمله [[آمریکا]] به عراق و اعلام آمادگی کامل برای همکاری با واشنگتن، رژیم عراق را تهدیدی جدی برای امنیت جهانی عنوان نمودند و اقدام [[آمریکا]] را کاملا مشروع دانستند.


پس از انقلاب رز که از حمایت همه جانبه [[آمریکا]] برخوردار بود، توجه و حمایت آمریکا به زمام‌داران جدید در همه ابعاد به ویژه اقتصادی تشدید گردید. پاول وزیر خارجه وقت آمریکا در مراسم تحلیف ساآکاشویلی خبر از کمک 160 میلیون دلاری از سوی آمریکا داد که این مبلغ در سفر رییس جمهور [[گرجستان]] به آمریکا به 200 میلیون دلار افزایش یافت. رفت و آمدها در سطوح بالای دو کشور نشان از نزدیکی و مراودت این دو کشور با هم دارد.
پس از انقلاب رز که از حمایت همه جانبه [[آمریکا]] برخوردار بود، توجه و حمایت آمریکا به زمام‌داران جدید در همه ابعاد به ویژه اقتصادی تشدید گردید. پاول وزیر خارجه وقت آمریکا در مراسم تحلیف ساآکاشویلی خبر از کمک 160 میلیون دلاری از سوی آمریکا داد که این مبلغ در سفر رییس جمهور [[گرجستان]] به آمریکا به 200 میلیون دلار افزایش یافت. رفت و آمدها در سطوح بالای دو کشور نشان از نزدیکی و مراودت این دو کشور با هم دارد.


پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو کشور توسعه بیش‌تری یافت. دولت آمریکا در سال جاری مبلغی معادل 350 میلیون دلار برای کمک به [[گرجستان]] اختصاص داده است که در چارچوب کمک‌های مالی وعده داده شده به این کشور به مبلغ کلی یک میلیارد دلاری است که [[تفلیس]] باید ظرف سه سال از دولت ایالات متحده دریافت کند. این تفاهم‌نامه در آخرین روزهای دولت بوش به امضاء رسید. وزیر دارایی [[گرجستان]] در جریان سفر خود به ایالات متحده تاکنون با مقامات وزارت دارایی و آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا ملاقات کرده که در جریان این مذاکرات جزئیات کمک‌های مالی دولت آمریکا به [[گرجستان]] مورد بررسی قرار گرفته است. کشورهای حامی مالی [[گرجستان]] در تاریخ 22 اکتبر سال 2008 در کنفرانسی در بروکسل تصمیم گرفتند که طی سه سال آینده مبلغ 5/4 میلیارد دلار به دولت [[گرجستان]] که در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با [[روسیه]] به زیر ساختارهای آن خسارات‌های جدی وارد شده، بپردازند. از این میان سهم دولت آمریکا در ارائه این کمک‌های مالی، یک میلیارد دلار است که [[تفلیس]] تاکنون 400 میلیون دلار آن را دریافت کرده است.
پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو کشور توسعه بیشتری یافت. دولت آمریکا در سال جاری مبلغی معادل 350 میلیون دلار برای کمک به [[گرجستان]] اختصاص داده است که در چارچوب کمک‌های مالی وعده داده شده به این کشور به مبلغ کلی یک میلیارد دلاری است که [[تفلیس]] باید ظرف سه سال از دولت ایالات متحده دریافت کند. این تفاهم‌نامه در آخرین روزهای دولت بوش به امضاء رسید. وزیر دارایی [[گرجستان]] در جریان سفر خود به ایالات متحده تاکنون با مقامات وزارت دارایی و آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا ملاقات کرده که در جریان این مذاکرات جزئیات کمک‌های مالی دولت آمریکا به [[گرجستان]] مورد بررسی قرار گرفته است. کشورهای حامی مالی [[گرجستان]] در تاریخ 22 اکتبر سال 2008 در کنفرانسی در بروکسل تصمیم گرفتند که طی سه سال آینده مبلغ 5/4 میلیارد دلار به دولت [[گرجستان]] که در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با [[روسیه]] به زیر ساختارهای آن خسارات‌های جدی وارد شده، بپردازند. از این میان سهم دولت آمریکا در ارائه این کمک‌های مالی، یک میلیارد دلار است که [[تفلیس]] تاکنون 400 میلیون دلار آن را دریافت کرده است.


==== [[روابط خارجی گرجستان با اتحادیه اروپا|روابط با اتحادیه اروپایی]] ====
==== [[روابط خارجی گرجستان با اتحادیه اروپا|روابط با اتحادیه اروپایی]] ====
ادغام [[گرجستان]] در ساختارهای اروپایی از جمله اولویت‌های اصلی سیاست خارجی این کشور می‌باشد. [[گرجستان]] همواره تلاش نموده تا به عضویت ناتو و اتحادیه اروپایی درآید ولی این امر تاکنون محقق نشده است. مقامات گرجستانی که اولویت نخست خود را به الحاق به نهادهای اروپایی معطوف ساخته‌اند و با جنگ آگوست واگرایی نهایی خود را از [[روسیه]] نشان دادند، معتقدند عملیاتی شدن این برنامه منافع متقابل زیادی برای کشورهای منطقه و همچنین اتحادیه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آن‌ها کشورهای منطقه در قالب این برنامه و به شکل جمعی به شکل بهینه‌تری قادر به کنترل مرزهای خود خواهند بود که از این طریق نه تنها خود آن‌ها، بلکه کل اتحادیه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آن‌ها با اجرایی شدن این برنامه کشورهای منطقه در خواهند یافت که تمام راه‌ها به مسکو ختم نمی‌کند و آن‌ها می‌توانند به حاشیه امن بیش‌تری تعاملات خود را به سوی اروپا سمت دهند.
ادغام [[گرجستان]] در ساختارهای اروپایی از جمله اولویت‌های اصلی سیاست خارجی این کشور می‌باشد. [[گرجستان]] همواره تلاش نموده تا به عضویت ناتو و اتحادیه اروپایی درآید ولی این امر تاکنون محقق نشده است. مقامات گرجستانی که اولویت نخست خود را به الحاق به نهادهای اروپایی معطوف ساخته‌اند و با جنگ آگوست واگرایی نهایی خود را از [[روسیه]] نشان دادند، معتقدند عملیاتی شدن این برنامه منافع متقابل زیادی برای کشورهای منطقه و همچنین اتحادیه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آن‌ها کشورهای منطقه در قالب این برنامه و به شکل جمعی به شکل بهینه‌تری قادر به کنترل مرزهای خود خواهند بود که از این طریق نه تنها خود آن‌ها، بلکه کل اتحادیه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آن‌ها با اجرایی شدن این برنامه کشورهای منطقه در خواهند یافت که تمام راه‌ها به مسکو ختم نمی‌کند و آن‌ها می‌توانند به حاشیه امن بیشتری تعاملات خود را به سوی اروپا سمت دهند.


از سوی دیگر منطقه قفقاز جنوبی نیز در سیاست خارجی اروپاییان از اهمیت بسزایی برخوردار است و همواره از آن به عنوان یک منطقه مهم و حیاتی می‌نگرد. لذا به دنبال برقراری یک رابطه نزدیک با این کشورها و همکاری تنگاتنگ با آن‌ها و به ویژه [[گرجستان]] به خاطر موقعیت جغرافیایی و سیاست گرایش به غرب آن می‌باشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن [[گرجستان]] در مسیر ترانزیتی و به عنوان یکی از مسیر‌های مطمئن برای انتقال انرژی به اروپا دلیل توجه اصلی اروپا به داشتن روابط با [[گرجستان]] و گسترش آن است.
از سوی دیگر منطقه قفقاز جنوبی نیز در سیاست خارجی اروپاییان از اهمیت بسزایی برخوردار است و همواره از آن به عنوان یک منطقه مهم و حیاتی می‌نگرد. لذا به دنبال برقراری یک رابطه نزدیک با این کشورها و همکاری تنگاتنگ با آن‌ها و به ویژه [[گرجستان]] به خاطر موقعیت جغرافیایی و سیاست گرایش به غرب آن می‌باشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن [[گرجستان]] در مسیر ترانزیتی و به عنوان یکی از مسیر‌های مطمئن برای انتقال انرژی به اروپا دلیل توجه اصلی اروپا به داشتن روابط با [[گرجستان]] و گسترش آن است.


اتحادیه اروپا در راستای سیاست همسایگی، علاوه بر کمک‌های اقتصادی فعلی برای اجرای پروژه‌های اقتصادی در [[گرجستان]]، نیازمند آن است که تعرفه‌های ترجیحی بیش‌تری به کالاهای گرجی اختصاص داده و سرمایه‌گذاری بیش‌تری در آن کشور انجام دهد، زیرا حل معضلات اقتصادی برای تداوم ثبات سیاسی و اصلاحات سیاسی اقتصادی در [[گرجستان]] اجتناب‌ناپذیر است و در صورت عدم حل مشکلات اقتصادی مانند بیکاری، فقر و درآمد سرانه پایین، ممکن است ثبات مورد نظر اتحادیه اروپا در [[گرجستان]] از بین برود که این مسئله در راستای سیاست همسایگی اروپا نیست. تدوین و هدف از «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا اخیراً برنامه‌ای را تحت عنوان آن را ارائه کمک‌های فوری و بلندمدت به شش کشور حاضر در قفقاز جنوبی اعلام کرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئیس دور‌های کمیسیون اروپا برنامه جدید اتحادیه اروپا به طور ویژه با هدف پیشبرد دموکراسی و اقتصاد بازار همکاری با [[گرجستان]]، آذربایجان، ارمنستان، اوکراین، بلاروس و مولداوی تدوین شده است. بر اساس این برنامه قرار است اتحادیه اروپا مبلغ 350 میلیون یورو را در قالب کمک‌های مالی به این کشورها برای انجام اقداماتی در جهت تأمین شرایط تجارت آزاد، تقویت همکاری‌ها در زمینه انرژی، تحکیم مرزها و تقویت نهادهای مدنی آن‌ها اختصاص دهد. باروسو طی سخنانی با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبی و خسارت‌های مختلف ناشی از آن به کشورهای منطقه قفقاز جنوبی و کشورهای همجوار «جامع و کامل» آن، ابتکار جدید اتحادیه اروپا برای حمایت از این کشورها را برنامه‌ای عنوان و از این شش کشور به عنوان شرکاء شرقی اتحادیه اروپا نام برد. او ارائه کمک‌ها در قالب این برنامه را در حقیقت اقدامی مستقیم در جهت منافع اروپا ارزیابی کرد. بر اساس قرائن موجود اتحادیه اروپا قصد دارد برای عملیاتی کردن این برنامه، موافقت‌نامه‌های جداگانه‌ای را با شش کشور فوق تدوین و امضاء نماید. از همین رو برخی از کشورهای منطقه ابراز امیدواری کرده‌اند که در قالب این برنامه در مرحله اول نظام روادید شنگن به صورت رایگان در خصوص این شش کشور اجرا و در مرحله بعد نیز نظام روادید بین این کشورها و سایر کشورهای عضو پیمان شنگن به طور کامل حذف شود.
اتحادیه اروپا در راستای سیاست همسایگی، علاوه بر کمک‌های اقتصادی فعلی برای اجرای پروژه‌های اقتصادی در [[گرجستان]]، نیازمند آن است که تعرفه‌های ترجیحی بیشتری به کالاهای گرجی اختصاص داده و سرمایه‌گذاری بیشتری در آن کشور انجام دهد، زیرا حل معضلات اقتصادی برای تداوم ثبات سیاسی و اصلاحات سیاسی اقتصادی در [[گرجستان]] اجتناب‌ناپذیر است و در صورت عدم حل مشکلات اقتصادی مانند بیکاری، فقر و درآمد سرانه پایین، ممکن است ثبات مورد نظر اتحادیه اروپا در [[گرجستان]] از بین برود که این مسئله در راستای سیاست همسایگی اروپا نیست. تدوین و هدف از «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا اخیراً برنامه‌ای را تحت عنوان آن را ارائه کمک‌های فوری و بلندمدت به شش کشور حاضر در قفقاز جنوبی اعلام کرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئیس دور‌های کمیسیون اروپا برنامه جدید اتحادیه اروپا به طور ویژه با هدف پیشبرد دموکراسی و اقتصاد بازار همکاری با [[گرجستان]]، آذربایجان، ارمنستان، اوکراین، بلاروس و مولداوی تدوین شده است. بر اساس این برنامه قرار است اتحادیه اروپا مبلغ 350 میلیون یورو را در قالب کمک‌های مالی به این کشورها برای انجام اقداماتی در جهت تأمین شرایط تجارت آزاد، تقویت همکاری‌ها در زمینه انرژی، تحکیم مرزها و تقویت نهادهای مدنی آن‌ها اختصاص دهد. باروسو طی سخنانی با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبی و خسارت‌های مختلف ناشی از آن به کشورهای منطقه قفقاز جنوبی و کشورهای همجوار «جامع و کامل» آن، ابتکار جدید اتحادیه اروپا برای حمایت از این کشورها را برنامه‌ای عنوان و از این شش کشور به عنوان شرکاء شرقی اتحادیه اروپا نام برد. او ارائه کمک‌ها در قالب این برنامه را در حقیقت اقدامی مستقیم در جهت منافع اروپا ارزیابی کرد. بر اساس قرائن موجود اتحادیه اروپا قصد دارد برای عملیاتی کردن این برنامه، موافقت‌نامه‌های جداگانه‌ای را با شش کشور فوق تدوین و امضاء نماید. از همین رو برخی از کشورهای منطقه ابراز امیدواری کرده‌اند که در قالب این برنامه در مرحله اول نظام روادید شنگن به صورت رایگان در خصوص این شش کشور اجرا و در مرحله بعد نیز نظام روادید بین این کشورها و سایر کشورهای عضو پیمان شنگن به طور کامل حذف شود.


==== [[گرجستان و ناتو]] ====
==== [[گرجستان و ناتو]] ====
خط ۲۳۴: خط ۲۳۴:
نکته مهم دیگری که در گسترش ناتو به شرق  به خصوص در قفقاز جنوبی نباید از نظر دور نگه داشته شود، انطباق این گسترش با منافع اقتصادی غرب است. تشدید و «گسترش و توسعه نظامی  امنیتی» به عبارت دیگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شکل تأمل برانگیزی به موازات و همگام با یکدیگر «حضور اقتصادی دنبال می‌شوند. کمک ناتو به [[گرجستان]] و برخی دیگر از کشورهای منطقه در تشکیل گردان‌های حافظ امنیت خط لوله نفت و یا تشویق این کشور به کنترل مرزهای ساحلی خود، که یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های نقل و انتقال کالاها و منابع از آسیای مرکزی به اروپا و بالعکس است، از شواهد این مدعا هستند.
نکته مهم دیگری که در گسترش ناتو به شرق  به خصوص در قفقاز جنوبی نباید از نظر دور نگه داشته شود، انطباق این گسترش با منافع اقتصادی غرب است. تشدید و «گسترش و توسعه نظامی  امنیتی» به عبارت دیگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شکل تأمل برانگیزی به موازات و همگام با یکدیگر «حضور اقتصادی دنبال می‌شوند. کمک ناتو به [[گرجستان]] و برخی دیگر از کشورهای منطقه در تشکیل گردان‌های حافظ امنیت خط لوله نفت و یا تشویق این کشور به کنترل مرزهای ساحلی خود، که یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های نقل و انتقال کالاها و منابع از آسیای مرکزی به اروپا و بالعکس است، از شواهد این مدعا هستند.


[[گرجستان]] تلاش می‌کند ساختار نظامی خود را با ناتو با دو هدف عمده، کاهش وابستگی شدید به ساختار نظامی [[روسیه]] و نزدیکی و هم‌گرایی بیش‌تر با اروپا و آمریکا همخوان سازد. استفاده از کمک‌های متنوع ناتو اعم از مشاوره‌های کارشناسی، آموزش پرسنل نظامی، ارائه خدمات فنی و واگذاری تجهیزات نظامی به منظور تحکیم ارتش ملی از سوی مقامات [[گرجستان]] به عنوان یک هدف بلند مدت دنبال می‌کند. ناتو نیز متقابلاً با توجه به اهمیت [[گرجستان]] و قفقاز جنوبی در تلاش است با کمک به [[گرجستان]] آن را به سطح استانداردهای ناتو نزدیک و در نهایت به عضویت خود در آورد. البته با توجه به مشکلات داخلی و نقش [[روسیه]] الحاق [[گرجستان]] به ناتو هنوز انجام نشده است.
[[گرجستان]] تلاش می‌کند ساختار نظامی خود را با ناتو با دو هدف عمده، کاهش وابستگی شدید به ساختار نظامی [[روسیه]] و نزدیکی و هم‌گرایی بیشتر با اروپا و آمریکا همخوان سازد. استفاده از کمک‌های متنوع ناتو اعم از مشاوره‌های کارشناسی، آموزش پرسنل نظامی، ارائه خدمات فنی و واگذاری تجهیزات نظامی به منظور تحکیم ارتش ملی از سوی مقامات [[گرجستان]] به عنوان یک هدف بلند مدت دنبال می‌کند. ناتو نیز متقابلاً با توجه به اهمیت [[گرجستان]] و قفقاز جنوبی در تلاش است با کمک به [[گرجستان]] آن را به سطح استانداردهای ناتو نزدیک و در نهایت به عضویت خود در آورد. البته با توجه به مشکلات داخلی و نقش [[روسیه]] الحاق [[گرجستان]] به ناتو هنوز انجام نشده است.


به دلیل موقعیت استراتژیک [[گرجستان]] در منطقه، ناتو تلاش می‌کند به [[گرجستان]] برای الحاق به ناتو و معیارهای آن کمک می‌کند. رئیس جمهور [[گرجستان]] اعلام کرده است که با توجه به برآورده کردن 70 تا 80 درصد معیارهای ناتو برای الحاق در کمترین زمان ممکن به این سازمان ملحق خواهد شد. شایان ذکر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری [[آبخازیا]] و [[اوستیای جنوبی]] توسط [[روسیه]] الحاق [[گرجستان]] به دلیل تمامیت ارضی این کشور به تاخیر افتاده است. زیرا یکی از معیارهای پیوستن کشوری به ناتو حفظ تمامیت ارضی آن کشور است.  
به دلیل موقعیت استراتژیک [[گرجستان]] در منطقه، ناتو تلاش می‌کند به [[گرجستان]] برای الحاق به ناتو و معیارهای آن کمک می‌کند. رئیس جمهور [[گرجستان]] اعلام کرده است که با توجه به برآورده کردن 70 تا 80 درصد معیارهای ناتو برای الحاق در کمترین زمان ممکن به این سازمان ملحق خواهد شد. شایان ذکر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری [[آبخازیا]] و [[اوستیای جنوبی]] توسط [[روسیه]] الحاق [[گرجستان]] به دلیل تمامیت ارضی این کشور به تاخیر افتاده است. زیرا یکی از معیارهای پیوستن کشوری به ناتو حفظ تمامیت ارضی آن کشور است.  
خط ۲۵۶: خط ۲۵۶:
همکاری‌های نظامی دو کشور از همان آغاز استقلال گسترش یافت و از سال 1998 روند رو به افزایشی داشته است. ترکیه علاوه بر بازسازی پایگاه هوایی مارنه ئولی و تجهیز بخشی از پایگاه وازیانی، همکاری گسترده‌ای با [[گرجستان]] در امر آموزش نیروهای نظامی این کشور ایفا می‌نماید. همچنین تاکنون ترکیه کمک‌های چند میلیون دلاری در زمینه تجهیزات نظامی به [[گرجستان]] نموده است. ترکیه به نیروهای گرجی به 4 میلیون دلار کمک کرده است. آنکارا همچنین قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه‌های موشکی - ضدهوایی آنزا - 2 ساخت پاکستان؛ دو کشتی مین جمع کن و دو کشتی آبی - خاکی، سیستم هشدار از پیش نسبت به حمله هوایی با وسایل ضد هوایی موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پی جی 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبک 6 اسکای واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 میلیون فشنگ با کالیبر‌های 5 هزار نارنجک انداز، 0 و بیست و پنج هزار  «ست» تجهیزات در اختیار [[گرجستان]] قرار دهد. MP5A دستی 3 مناسبات سیاسی دو کشور با توجه به تبادل هیات‌های عالی رتبه سیاسی در سطح خوبی می‌باشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)
همکاری‌های نظامی دو کشور از همان آغاز استقلال گسترش یافت و از سال 1998 روند رو به افزایشی داشته است. ترکیه علاوه بر بازسازی پایگاه هوایی مارنه ئولی و تجهیز بخشی از پایگاه وازیانی، همکاری گسترده‌ای با [[گرجستان]] در امر آموزش نیروهای نظامی این کشور ایفا می‌نماید. همچنین تاکنون ترکیه کمک‌های چند میلیون دلاری در زمینه تجهیزات نظامی به [[گرجستان]] نموده است. ترکیه به نیروهای گرجی به 4 میلیون دلار کمک کرده است. آنکارا همچنین قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه‌های موشکی - ضدهوایی آنزا - 2 ساخت پاکستان؛ دو کشتی مین جمع کن و دو کشتی آبی - خاکی، سیستم هشدار از پیش نسبت به حمله هوایی با وسایل ضد هوایی موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پی جی 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبک 6 اسکای واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 میلیون فشنگ با کالیبر‌های 5 هزار نارنجک انداز، 0 و بیست و پنج هزار  «ست» تجهیزات در اختیار [[گرجستان]] قرار دهد. MP5A دستی 3 مناسبات سیاسی دو کشور با توجه به تبادل هیات‌های عالی رتبه سیاسی در سطح خوبی می‌باشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)


در پی تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله [[روسیه]] به [[گرجستان]] به عنوان یکی از متحدین قدیمی ترکیه، برقراری مناسبات دوستانه بیش‌تر با کشورهای منطقه قفقاز و نیز تسریع در روند همگرایی منطقه‌ای در دستور کار دولت‌مردان ترکیه قرار گرفت.
در پی تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله [[روسیه]] به [[گرجستان]] به عنوان یکی از متحدین قدیمی ترکیه، برقراری مناسبات دوستانه بیشتر با کشورهای منطقه قفقاز و نیز تسریع در روند همگرایی منطقه‌ای در دستور کار دولت‌مردان ترکیه قرار گرفت.


شاید به همین دلیل بود که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پیشنهاد تشکیل پیمان کشورهای قفقاز را میان [[روسیه]]، ترکیه، [[گرجستان]]، آذربایجان و ارمنستان داد.
شاید به همین دلیل بود که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پیشنهاد تشکیل پیمان کشورهای قفقاز را میان [[روسیه]]، ترکیه، [[گرجستان]]، آذربایجان و ارمنستان داد.
خط ۷۵۷: خط ۷۵۷:
همگرایی [[گرجستان]] با نهاد‌های اروپایی و یورو آتلانتیک می‌تواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز‌های [[روسیه]] را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع [[روسیه]] نیز است.
همگرایی [[گرجستان]] با نهاد‌های اروپایی و یورو آتلانتیک می‌تواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز‌های [[روسیه]] را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع [[روسیه]] نیز است.


[[گرجستان]]<nowiki/>خواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی [[روسیه]]؛ در قفقاز شمالی است. دولت [[گرجستان]] توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری می‌داند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیش‌تر از اهداف و سیاست [[گرجستان]] مطلع شوند.
[[گرجستان]]<nowiki/>خواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی [[روسیه]]؛ در قفقاز شمالی است. دولت [[گرجستان]] توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری می‌داند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیشتر از اهداف و سیاست [[گرجستان]] مطلع شوند.


2- توسعه نهاد‌های دولتی و تحکیم دمکراسی:
2- توسعه نهاد‌های دولتی و تحکیم دمکراسی:
خط ۸۰۵: خط ۸۰۵:
[[گرجستان]] خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه [[گرجستان]] و [[روسیه]] است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق [[گرجستان]] توسط [[روسیه]] از سوی جامعه بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا [[گرجستان]] از قطعنامه  17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می‌کند.
[[گرجستان]] خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه [[گرجستان]] و [[روسیه]] است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق [[گرجستان]] توسط [[روسیه]] از سوی جامعه بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا [[گرجستان]] از قطعنامه  17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می‌کند.


[[گرجستان]] همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیش‌تر با [[روسیه]] استقبال می‌کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل‌گیری سیاست خارجی [[روسیه]] مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور‌های همسایه و همزیستی مسالمت‌آمیز با آن‌ها، کمک کند.
[[گرجستان]] همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیشتر با [[روسیه]] استقبال می‌کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل‌گیری سیاست خارجی [[روسیه]] مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور‌های همسایه و همزیستی مسالمت‌آمیز با آن‌ها، کمک کند.


از طرف دیگر [[گرجستان]] انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجی‌گر توافقنامه آتش‌بس ماه اوت 2008 بین [[گرجستان]] و [[روسیه]]،  فدراسیون [[روسیه]] را جهت اجرای قرارداد آتش‌بس و پایبندی به موازین بین‌المللی بیش‌تر تحت فشار قرار دهد.
از طرف دیگر [[گرجستان]] انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجی‌گر توافقنامه آتش‌بس ماه اوت 2008 بین [[گرجستان]] و [[روسیه]]،  فدراسیون [[روسیه]] را جهت اجرای قرارداد آتش‌بس و پایبندی به موازین بین‌المللی بیشتر تحت فشار قرار دهد.


6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی:
6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی:

نسخهٔ ‏۱۶ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۵۸

در رأس قوه مجریه، رئیس جمهور قرار دارد. رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم و سراسری برای مدت پنج سال انتخاب می‌کند. رئیس جمهور می‌تواند عضو یکی از احزاب سیاسی باشد. رئیس جمهور باید از اتباع گرجستان و حداقل دارای 35 سال سن باشد و مدت اقامتش در گرجستان تا انتخابات کمتر از 15 سال نباشد. اگر انتخابات برگزار و هیچکدام از کاندیداها به آراء مورد نظر دست نیابند، دو هفته بعد دور دوم انتخابات برگزار می‌کند. در دور دوم کاندیدایی که بیشترین آراء را کسب کند، انتخاب خواهد شد. رئیس جمهور همزمان نباید دارای شغل دیگر باشد و از طریق پست دیگری حقوق دریافت نماید.

رئیس جمهور مسئول انعقاد قراردادها، تواف قنامه‌ها و مجری مذاکرات با کشورهای خارجی است. رئیس جمهور خود کابینه وزیران را جهت تائید به کمیته دولتی پیشنهاد و معرفی می‌کند. کمیته مذکور پس از تائید صلاحیت اشخاص پیشنهادی را به پارلمان معرفی می‌کند. چنانچه پارلمان به آن‌ها رأی اعتماد ندهد، رئیس جمهور می‌تواند بعد از دو هفته ترکیب جدید کابینه وزیران را برای بررسی به پارلمان معرفی نماید. رئیس جمهور فقط دو بار می‌تواند یک شخص را برای پست وزارت پیشنهاد نماید. رئیس جمهور با موافقت پارلمان، سفرا و دیپلمات‌ها را انتخاب و سفرای سابق را فرا می‌خواند. باپیشنهاد رئیس جمهور پارلمان ساختار و وظایف قوه مقننه را تصویب می‌کند.

طی انتخابات ریاست جمهوری سال 1995 شواردنادزه به عنوان رئیس جمهور گرجستان طی سال‌های پس از استقلال به مدت 5 سال انتخاب شد. نامبرده که در سال 2000 نیز برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده بود به واسطه ی انقلاب رز در تاریخ بیست و سوم نوامبر سال 2003 مجبور به استعفا شد. رهبران انقلاب رز در مورد نامزدی میخاییل ساآکاشویلی و رهبر حزب جنبش ملی برای تصدی مقام ریاست جمهوری گرجستان توافق نمودند و یک ماه و نیم پس از انقلاب رز وی به سمت ریاست جمهوری گرجستان انتخابات شد. طی این مدت خانم نینو بورجانادزه، رئیس وقت پارلمان، موقتا به عنوان کفیل ریاست جمهوری ایفای وظیفه کرد. ساآکاشویلی در انتخابات 4 ژانویه سال 2004 با کسب 7/96 درصد آراء با پیروزی قاطع برای مدت 5 سال به عنوان رییس جمهور انتخاب گردید. هرچند او در انتخابات ریاست جمهوری ژانویه 2004 توانست با کسب 96 درصد آراء، قاطعانه به پیروزی برسد، اما این دوره از ریاست جمهوری او (5 ساله) به اتمام نرسید. ساآکاشویلی در پی تظاهرات چند روزه و صدها هزار نفری مخالفین در نوامبر سال 2008 در مقابل پارلمان، مجبور به پذیرش استعفاء و برگزاری انتخابات زود هنگام شد. در انتخابات پیش از موعد ریاست جمهوری گرجستان در 5 ژانویه سال 2008 میخاییل ساآکاشویلی توانست با کسب 53,38% آراء از 6 رقیب خود پیشی گیرد و مجددا زمام امور را بدست گیرد[۱].

قوه مقننه

بر اساس قانون اساسی جدید گرجستان مصوب بیست و چهارم اگوست سال 1995، پارلمان این کشور ارگان عالی قانون‌گذاری می‌باشد که خط مشی عمده سیاست خارجی و داخلی گرجستان را تعیین می‌نماید و در چارچوب قانون اساسی بر فعالیت دولت نظارت دارد. تعداد نمایندگان پارلمان 235 نفر می‌باشد که براساس انتخابات عمومی و به مدت چهار سال انتخاب می‌شوند. از این تعداد 150 نماینده براساس فهرست حزبی و 85 نماینده براساس سیستم انفرادی انتخاب می‌شوند. برای ثبت نام حزبی جمع‌آوری 5000 امضاء و برا ی ثبت نام افراد بطور منفرد جمع‌آوری 1000 امضاء ضروری است.

آخرین انتخابات پارلمانی گرجستان که 21 ماه مه سال 2008 برگزار شد، حزب به عنوان حزب طرفدار رئیس جمهوری این کشور توانست 59، «جنبش وحدت ملی» درصد از کرسی‌های پارلمانی به خود اختصاص دهد. علاوه بر حزب حاکم، بلوک متحد مخالفان با کسب حدود 19 درصد آراء، جنبش دموکرات مسیحیان گرجستان با کسب حدود 9 درصد آراء و حزب کار با بیش از 7 درصد آراء توانستند به پارلمان راه یابند[۲].

قوه قضائیه

قوه قضائیه در گرجستان کاملاً مستقل عمل می‌کند و تنها تابع قانون اساسی است. وظایف، نحوه تشکیل و فعالیت این قوه توسط قانون اساسی و ارگان‌های قانون‌گذاری مشخص می‌شوند. قضات باید از اتباع گرجستان باشند و دارای 30 سال سن و تحصیلات عالی حقوقی باشند. در ضمن باید بیش از ده سال سابقه کار در این زمینه داشته باشند. قضات برای مدت 10 سال انتخاب می‌شوند. دادگاه قانون اساسی گرجستان متشکل از 9 نفر قاضی است. سه نفر آن‌ها توسط رئیس جمهور، سه نفر توسط پارلمان و سه نفر دیگر توسط دادگاه عالی انتخاب می‌شوند. مدت انجام وظیفه این قضات نباید کمتر از 10 سال باشد، دادگاه قانون اساسی از میان قضات مذکور یک نفر را برای ریاست دادگاه قانون اساسی برای مدت 5 سال انتخاب می‌کند. اعضای دادگاه قانون اساسی نباید قبلاً به این کار اشتغال داشته باشند[۳].

تقسیمات اداری و سیاسی گرجستان

تقسیمات کشوری و اداری

پس از پیروزی انقلاب رز و انتخاب ساآکاشویلی به عنوان رییس جمهور گرجستان، وی در مراسم تحلیف و سوگند ریاست جمهوری با اعلام سیاست‌های اصولی خود و دولتش، احیاء تمامیت ارضی، وحدت و هم‌گرایی کامل گرجستان را به عنوان اولویت‌های خود اعلام و حتی به مردم وعده داد که طی 5 سال اول دوره ریاست جمهوری خود کشور را متحد، تمامیت ارضی را اعاده و بر زیاده خواهی‌ها و تجزیه طلبی‌ها در کشور پایان خواهد بخشید. شایان ذکر است گر چه اکنون ریاست جمهوری ساآکاشویلی دوره دوم خود را پشت سر می‌گذارد مشکلات داخلی هنوز به پایان نرسیده و دو جمهوری آبخازیا و اوستیای جنوبی پس از جنگ آگوست 2008 از سوی روسیه مستقل شناخته شدند و در حال حاضر کاملاً جدای از حکومت مرکزی اداره می‌شوند.

از نظر تقسیمات اداری گرجستان به 68 ناحیه اداری تقسیم می‌کند. دارای 13 شهر، 37 شهرک، 61 مرکز ناحیه روستایی و 450 روستا است. گرجستان دارای سه جمهوری خود مختار و خود خوانده می‌باشد که پس از استقلال همواره محل مناقشات داخلی میان حکومت مرکزی و این مناطق بوده است. این جمهوری‌ها و مناطق خودمختار عبارتند از آجاریا، آبخازیا و اوستیای جنوبی. نواحی تحت نظر حکومت مرکزی به 79 بخش و بخش آزاد شهری تقسیم شده است.

آخرین وضعیت آجاریا

جمهوری آجاریا طی سیزده سال به رهبری اصلان آباشیدزه به دلیل ضعف دولت مرکزی و توان و ظرفیت‌های اقتصادی خود همواره ادعای خودمختاری داشت. میخاییل ساکاشویلی پس از پیروزی قاطع، جمهوری آجاریا را اولین هدف خود قرار داد و با همکارانش شیوه انقلاب رز را برای براندازی حکومت خود مختار آباشیدزه انتخاب و از ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، روانی و حتی نظامی بر آباشیدزه فشار را آغاز نمود.

انقلاب رز دوم نیز بدون خون‌ریزی و به طور مسالمت‌آمیز در آجاریا پس از 100 روز از زمان روی کار آمدن ساآکاشویلی به مسند قدرت پیروز گردید و با تبعید اجباری آباشیدزه به مسکو اولین قدم اساسی برای اعاده تمامیت ارضی گرجستان برداشته شد و یکی از مناطق در آمدزا از بعد اقتصادی با وجود بنادر پوتی و باتومی به دامن حکومت مرکزی بازگشت و مهم‌تر از آن از بعد روانی عامل تقویت مهمی برای تحکیم پایه‌های دولت ساآکاشویلی در آینده هم در بعد داخلی و هم در بعد بین‌المللی گردید.

جمهوری خودمختار آبخازیا

جمهوری خود‌مختار آبخازیا یکی دیگر از مناطق خودمختار گرجستان می‌باشد که در جریان جنگ داخلی سال 1991 با پیروزی از دولت مرکزی استقلال کامل خود را اعلام و دولت مستقل خود را تشکیل داد که طی سال‌های اخیر همواره محل تنش و درگیری داخلی میان دولت مرکزی و این جمهوری خودمختار یا خودخوانده بوده است.

در سال 1991 «زویاد گامساخوردیا» اولین رئیس جمهور گرجستان حیطه اختیارات جمهوری خودمختار آبخازیا را کاهش داد. مقامات آبخازیا که با این تصمیم موافق نبودند، مقاومت مسلحانه نشان دادند. پس از مناقشه مسلحانه که تا سال 1992 ادامه داشت، گرجستان کنترل بر این منطقه را از دست داد.

گرجستان در ماه اوت 1992 نیروهای نظامی خود رابه آبخازی گسیل نمود، اما در آنجا با مقاومت مسلحانه مواجه شد. این مناقشه در سال 1993 با از دست رفتن کنترل گرجستان بر آبخازی پایان یافت. سا آکاشویلی پس از پیروزی و اعاده کامل آجاریا، وقوع انقلاب رز سوم در آبخازیا را نیز اجتناب ناپذبر ذکر کرد و اقدامات و تلاش‌های اولیه خود را برای انجام این مهم آغاز نمود ولی موفق به انجام این کار نشد.

یکی از موضوعات مورد بحث گرجستان در آبخازیا ادامه حضور نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه مناقشه می‌باشد. موضوعی که بارها از سوی گرجستان مطرح شده و جایگزینی نیروهای بین‌المللی مورد تاکید قرار گرفته اما از سوی آبخازیا به شدت رد شده است. نیروهای روسیه از ژوئن سال 1994 و بر اساس موافقت‌نامه آتش‌بس و جدایی دو طرف در 14 می سال 1994 در منطقه مناقشه مستقر شده اند.

تحول مهم در جهت حل و فصل مناقشه آبخازیا در سپتامبر سال 2006 و برگزاری نشست مشترک مقامات دو جمهوری و با نظارت سازمان ملل متحد در تفلیس بود. سرگی شامبا وزیر خارجه آبخازیا با طرح صلح باگاپش که در انتخابات ریاست جمهوری سال 2005 پیروز شده بود، موسوم به «حل همه جانبه مناقشه گرجستان آبخازیا» به تفلیس سفر نموده و به مذاکره پرداخت. این مذاکرات در چارچوب توافقات ژنو که در نوامبر 1997 اتخاذ شده و در دسامبر 1997 در سوخومی و ژانویه 2001 نیز با دو نشست دیگر ادامه یافت، برگزار شد. تحولات پس از این توافق نشان داد که این طرح نیز پاسخگوی درخواست‌های طرفین نبوده و نمی‌تواند صلحی دائمی در آبخازیا را پایه‌گذاری نماید. لذا در آگوست 2006 دولت گرجستان به بهانه سرکوب یکی از سرکردگان محلی در دره کودوری (شمال جمهوری آبخازیا) نیروهای پلیس را به آن منطقه گسیل داشته و پس از خارج نمودن نیروهای شبه نظامی، کنترل آن قسمت را در دست گرفت. در آبان ماه همان سال، دولت در تبعید آبخازیا در منطقه کودوری که آبخازیای بالا نام‌گذاری شده بود تشکیل داد و مقر خود را رسما بازگشایی نمود. اجرای این سناریوی موفق، دستاورد بسیاری برای دولت گرجستان محسوب می‌شد و قدم اول برای کنترل این جمهوری بود. دولت گرجستان پس از آن به بازسازی اقتصادی در منطقه تحت کنترل خود پرداخته و وعده زندگی بهتر به مردم منطقه را داد. البته باید گفت پس از جنگ آگوست 2008 اوستیای جنوبی، موقعیت در این منطقه نیز تغییر کرد که شرح آن در ادامه خواهد آمد.

منطقه خودمختار اوستیای جنوبی

این ناحیه در 20 آوریل 1922 به خودمختاری رسید ولی در پی تلاش‌های مقامات خودمختار منطقه برای جدایی از گرجستان و الحاق به اوستیای شمالی که جزء خاک روسیه محسوب می‌کند، دولت گرجستان در اواخر سال 1990 حالت خودمختاری آن را لغوکرد و آن را ناحیه تسخین والی که همان نام قبل از حکومت شوروی است نامگذاری کرد.

اوستیای جنوبی در سال 1991 در جریان جنگ داخلی سال 1991 به دنبال شکست دولت مرکزی اعلام استقلال نمود و دولت مستقل خود را تشکیل داد. ارائه طرح صریح صلح مدون برای حل این بحران از سوی دولت گرجستان به نام نقشه راه برای اولین بار گام مهمی دیگری در جهت حل این بحران بود که از سوی مقامات اوستیا و روسیه مورد انتقاد شدید قرار گرفت.

به دنبال عدم مقبولیت نقشه راه و با عنایت به پیشرفت‌های حاصله در آبخازیا، دولت گرجستان در پی ایجاد سناریو و شرایط مشابه آبخازیا افتاد. زمان اجرای این طرح انتخابات ریاست جمهوری اوستیا در اکتبر سال 1385 بود. همزمان با انتخابات اوستیای جنوبی و انتخاب کوکویتی به عنوان رییس جمهور اوستیای جنوبی، انتخاب دیگری در روستاهای جمهوری اوستیای جنوبی تحت کنترل گرجستان صورت گرفت که برنده آن ساناکوف بود. پس از مدتی حمایت‌های پنهان گرجستان از ساناکوف شکل آشکار به خود گرفت و در صدد به رسمیت شناختن دولت ساناکوف برآمد. نتیجه مذاکرات ساآکاشویلی و ساناکوف ارائه طرح چند وجهی جهت حل مناقشه اوستیا بود. قدم اول در اجرای این طرح توافق ساناکوف و کوکویتی در مورد ریاست دولت موقت بود. موردی که از سوی کوکویتی مورد انتقاد شدید قرار گرفت. در قدم‌های بعدی، انتخابات آزاد، خودمختاری با اختیارات وسیع، حضور فعال در دولت مرکزی و معرفی معاونین هشت وزارتخانه در دولت مرکزی پیش‌بینی شده بود. دولت اوستیای جنوبی و روسیه که به شدت مخالف این ابتکار بودند، تهدید به خروج از مذاکرات نمودند. دولت گرجستان که در پی به رسمیت بخشیدن به این ابتکار تلاش می‌کرد، تصویب پارلمان برای ایجاد دولت موقت به ریاست ساناکوف را کسب نمود و به طرف‌های دیگر اولتیماتوم داد که موجودیت ساناکوف را در نظر داشته باشند.

مناقشه اوستیای جنوبی

اختلافات و درگیری میان اوست‌ها و گرجی‌ها همواره وجود داشته و در تقسیم‌بندی‌های سیاسی و قومی، نزاع‌ها بیشتر برگرفتن زمین تاکید داشته است. بعد از مهاجرت اوستیایی‌ها به جنوب در 6 قرن اخیر و زندگی مسالمت‌آمیز گرجیان با اوست‌ها، از اوایل قرن بیستم درگیری و نزاع برای تصاحب زمین، میان این دو قوم روی داد. این درگیری‌های بعلت تعیین مرزهای مصنوعی بدون در نظر گرفتن تاریخ و فرهنگ قومیت‌ها در دوران شوروی صورت گرفت. تأثیر اورجکینیدزه و استالین، یاران گرجی لنین برای احیای کولخید و ایبریای باستان در دوران ابتدایی شوروی در تقسیم‌بندی مرزهای گرجستان کم نبود. با تأسیس جمهوری گرجستان در 1936م و پیوست اوستیای جنوبی بعنوان استان خودمختار به آن، نطفه نفاق در منطقه میان این دو قوم باستانی کاشته شد. در اواخر دوران شوروی در بین سال 1989 و 1990م، استان خودمختار اوستیای جنوبی از فرصت استفاده کرده و با توجه به حمایت‌های اوستیای شمالی، اعلام جمهوری خودمختار و جدایی از گرجستان می‌کند. همواره رهبران جدایی‌طلب اوستیای جنوبی بر اتحاد میان اوست‌ها و پیوستن به روسیه تاکید داشتند. گرجستان نیز با لغو خودمختاری اوستیا، آبخازیا و آجاریا مقابله به مثل می‌نماید و درگیری نظامی آغاز می‌شود. در سال 1991م «گامساخوردیا» رئیس جمهور گرجستان با فراخوان «گرجستان برای گرجی‌ها»، دستور داد که به سوخومی و تسخینوالی حمله شود.

در پایان این مرحله، ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان در 14 ژوئیه 1994پیمان «داگومیس» را با بوریس یلتسین رئیس جمهور روسیه امضاء کرد تا به جنگ داخلی پایان داده شود و نیروهای حافظ صلح روسیه به‌ طور قانونی به مناطق درگیری اعزام شوند. این آرامش تا سال 2003م و قدرت‌گیری ساکاشویلی در انقلاب مخملی موسوم به انقلاب رز ادامه یافت. ساکاشویلی در تمامی عرصه‌های سیاست داخلی به تمامیت ارضی و بازگرداندن 47 درصد از خاک گرجستان که در تسخیر سه جمهوری آبخازیا، آجاریا و اوستیاست، تاکید می‌کرد. آن‌ها توانستند به راحتی آجاریا را به گرجستان بازگردانند ولی در دو منطقه دیگر بعلت حمایت روسیه، این امر به وقوع نپیوست. در نوامبر 2006م، همه‌پرسی در اوستیای جنوبی برگزار شد که بیشتر شرکت کنندگان در آن به استقلال اوستیای جنوبی رأی مثبت دادند. تفلیس در آوریل 2008م پیشنهاد داد تا در ساختار قدرت اوستیای جنوبی سهیم باشد که این پیشنهاد با مخالفت روسیه و پارلمان اوستیای جنوبی روبرو شد.

آنچه تاکنون اتفاق افتاده، حمله ناگهانی ارتش گرجستان در 8 آگوست (اوت) با پشتیبانی معنوی غرب و آمریکا به سرزمین اوستیا است که متأسفانه بازی میان ابرقدرت‌ها تنها به ضرر مردم بی‌گناه منطقه شده است. خبرها از اوستیا حاکی از کشته شدن 2100 نفر غیرنظامی و بیش از هفده هزار نفر آواره است که یک فاجعه تاریخی در ایام برگزاری المپیک خواهد بود. ارتش روسیه به بهانه دفاع از اتباع و نیروهای صلح‌بانش که گویی این جنگ را پیش‌بینی کرده بود و در بهار امسال یک مانور نظامی در منطقه قفقاز برگزار کرده بود، توانست در ساعات اولیه جنگ، 18 درصد از خاک گرجستان را اشغال نماید و تا نزدیکی شهر تفلیس پیش برود. در این حمله، تمامی مراکز نظامی و تأسیسات زیربنایی گرجستان آسیب دید. با تکاپو افتادن اتحادیه اروپا و سفر سارکوزی به منطقه در 13 آگوست (اوت)، معاهده آتش‌بس در شش بند به توافق نهایی رسید. اصول معاهده آتش‌بس شامل عدم به کارگیری زور از سوی طرفین مناقشه، توقف کامل اقدامات نظامی، تأمین شرایط دسترسی آزاد به کمک‌های انساندوستانه، بازگشت نیروهای گرجستان به پادگان‌ها و نیروهای روسیه به خطوط قبل از آغاز اقدامات جنگی گرجستان و آغاز بحث در مورد امنیت اوستیای جنوبی و آبخازیا در سطح بین‌المللی است. در این حال، روسیه پیشنهاد داد که منطقه‌ای حائل در اطراف اوستیای جنوبی و آبخازیا وجود داشته باشد که هیچ سرباز گرجی در آنجا نباشد. روسیه همچنین خواستار معاهده‌ای است که تضمین کند گرجستان هرگز از نیروی نظامی‌ خود برای تسخیر مجدد منطقه استفاده نخواهد کرد. بعد از امضاء معاهده، سخنگوی وزارت دفاع روسیه بر باقی ماندن نظامیان روسی در اوستیای جنوبی و آبخازیا تاکید کرد و حتی زمان دقیق خروج نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان اعلام نشد با اینکه تاکنون بر طبق اخبار حاصله تمامی نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان خارج شده‌اند. در اصل روز 18 اوت خروج نظامیان روسی به مواضع خود اعلام شد که مقر آن‌ها بنا به تصمیم کمیسیون حل مناقشه گرجستان ـ اوستیا مصوبه 1999م، تعیین شده است. روز 22 اوت به خارج‌سازی نیروهای روسیه پایان داده شد.

اوست‌ها و از جمله وزارت حوادث غیر مترقبه روسیه از عزم جدی گرجستان برای پاکسازی قومی در اوستیای جنوبی خبر می‌دهند و ادعا دارند که گرجستان نیز مانند ارمنستان و آذربایجان خواستار یک دولت و ملت تک قومی ست. به هر ترتیب در 24 مرداد ماه دیمیتری مدودف با دیدار با روسای جمهور اوستیای جنوبی و آبخازیا، یعنی ادوارد کوکویتی و سرگی باگاپش در کرملین، حمایت قاطع روسیه را از این دو جمهوری اعلام کرد.

روس‌ها در این چند روز با متهم کردن آمریکا و غرب به حمایت پنهان و علنی از گرجستان، خود را درگیر جنگی نیمه سرد با غرب نمودند. کشف یک زرادخانه بزرگ سلاح‌های ساخت آمریکا در غرب گرجستان و اعلام رسمی دستگاه اطلاعاتی روسیه مبنی بر آگاهی آمریکا از حمله گرجستان با وجود 130 مشاور نظامی آمریکایی در تفلیس و سفر رایس قبل از حوادث اخیر به گرجستان، نشان دهنده حمایت آمریکا از ساکاشویلی است. این در حالی ست که به صورت نامحسوس رژیم صهیونیستی نیز به حمایت از گرجستان متهم است و قرارداد نظامی روسیه با سوریه در چند روز بعد از آتش‌بس، در اصل نشان دهنده تنش در روابط مسکو تلاویو است. همچنین وزیر دفاع گرجستان یک اسرائیلی‌الاصل است که به زبان عبری تسلط دارد و رابط نظامی اسرائیل و گرجستان است. شخص ساکاشویلی نیز بارها در نطق‌های عمومی خود از اسرائیل تشکر کرده و کارآیی ابزار نظامی اسرائیل را در این جنگ ستوده است.

هم اکنون با توجه به درگیری‌های لفظی میان دول غربی و عدم نتیجه‌گیری و تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و همچنین ناتو شرایط در منطقه پیچیده‌تر از گذشته شده است و هنوز ساز و کار صلح شکل نگرفته است. این در حالی ست که بازگشت این دو منطقه به گرجستان بعید به نظر می‌رسد و با توجه برسمیت شناختن استقلال این دو جمهوری واقع در خاک گرجستان توسط شورای فدراسیون (سنای) و دومای روسیه و همچنین اقدام پارلمان اوستیای شمالی مبنی بر تصویب درخواست اوستیای جنوبی از دولت روسیه و سایر کشورهای جهان برای برسمیت شناختن استقلال آن از گرجستان، کار را برای ادامه حیات ساکاشویلی نیز مشکل خواهد کرد. سخنان دیمتری مدودف و ولادیمیر پوتین در رابطه با دفاع از استقلال این دو جمهوری و عدم تخلف از قوانین بین‌المللی شرایط تازه‌ای را برای گرجستان رقم زده است. روز 26 اوت رئیس جمهور روسیه حکم برسمیت شناختن استقلال جمهوری‌های آبخازیا و اوستیای جنوبی را امضاء کرد و روسیه را رودروی غرب قرار داد. با این حال ساکاشویلی نه تنها نتوانست غرور ملی گرجی‌ها را افزایش دهد و تمامیت ارضی گرجستان را حفظ نماید، بلکه به تمایلات استقلال‌طلبانه آبخازیا و اوستیا وجه بین‌المللی داد و حال دیگر این مسئله در قالب روابط دیپلماتیک روسیه و گرجستان حل نخواهد شد. هزینه گزاف این جنگ بالغ بر روزی 200 میلیون دلار برای دولت گرجستان خرج تراشیده است، در حالی که گرجستان در بسیاری از زیرساخت‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. آیا مردم آزاد‌اندیش گرجستان که صاحب کشوری تاریخی و باستانی با تمدنی شکوفا هستند، از ساکاشویلی در مورد هزینه جنگ، از بین رفتن تمامیت ارضی گرجستان و درگیری نظامی با همسایه روسی خویش سئوال نخواهند کرد. در روزهای اخیر در مسکو اعضای بنیاد «وحدت مردم روسیه و گرجستان» و گرجی‌های مقیم روسیه از میخائیل ساکاشویلی خواستند تا هر چه سریع‌تر استعفا دهد. این حوادث با توجه به اقدامات غیر انسانی ارتش گرجستان یعنی بمب‌باران شهر تیسخینوالی و ویرانی کامل شهر، به گلوله بستن مردم غیرنظامی، حمله به صلح‌بانان روسی در مرز اوستیا آن هم روز افتتاحیه المپیک، بیش از پیش کار ساکاشویلی را زشت و ناپسند نشان می‌دهد. این رویداد در تاریخ مردم صلح دوست و فرهنگ دوست گرجستان که خواهان، حق طبیعی خود یعنی تمامیت ارضی وطنشان هستند، لکه‌ای تاریک خواهد بود. در اصل ساکاشویلی در حال پرداخت هزینه پیوستن به ناتو است تا بتواند از این طریق امنیت خود را برقرار نماید و دولت خویش را حفظ کند ولی آیا امنیت و پیوستن به ناتو با کشتار غیر نظامیان و جنگ با روسیه بدست خواهد آمد یا خیر؟! با اینکه سارکوزی و مرکل رهبران فرانسه و آلمان در سفرهای خود به تفلیس قُلِ پیوستن گرجستان به ناتو را دادند و این شاید تنها سود دولت گرجستان در این جنگ باشد. با اینکه در روزهای اخیر و با توجه به سفر دیکچنی به تفلیس و کمک یک میلیاردی آمریکا به گرجستان تا حدودی شرایط ساکاشویلی را بهبود بخشیده و حمایت‌های مردم گرجستان در گردهمایی‌های ملی از وی و زنده شدن حس میهن‌پرستی و ضد روسی در میان روشن‌فکران و جوانان گرجی شرایط را برای ادامه کار راحت نموده است ولی باید چشم به شرایط آتی داشت. در روزهای اخیر مدودف لحن تند روسیه نسبت به ساکاشویلی را تغییر داده و در مصاحبه با بی بی سی اعلام کرد که روسیه قصد براندازی رژیم گرجستان را ندارد و این موضوع به ملت گرجستان بستگی دارد. با این حال نمی‌توان از حق قانونی گرجستان نسبت به تمامیت ارضی خویش و پیروی از قواعد بین‌المللی چشم‌پوشی کرد.

گرجستان در پایان این ماجرا تبدیل به محلّ مناقشه منافع ملی روسیه و آمریکا در قفقاز شد و نتوانست منطقه سوق‌الجیشی اوستیای جنوبی که حلقه واسط شمال و جنوب قفقاز و ارتباط‌دهنده اروپا به آسیاست، را باز پس بگیرد. این در حالی ست که لوله انتقال نفت باکو ـ جیهان و صادرات انرژی از گرجستان موقتاً قطع شده است.

گرجستان در اقدامی تلافی‌جویانه قطع کامل روابط دیپلماتیک خود با روسیه را در پارلمان تصویب کرد و همچنین پارلمان گرجستان مناطق اوستیای جنوبی و آبخازیا که روسیه استقلال آن‌ها را برسمیت شناخته است را بعنوان مناطق اشغال شده از سوی روسیه اعلام نمود. علاوه بر این، در سند مصوبه پارلمان گفته می‌شود که تمامی نیروهای مسلح غیر گرجستانی که در خاک گرجستان هستند، نیروهای مسلح غیر قانونی اعلام می‌شوند و همچنین دولت را موظف کردند که تمامی توافقنامه‌هایی که حضور نیروهای روسی در خاک گرجستان را در نظر دارند را فسخ کنند. اتحادیه اروپا نیز در نشست بروکسل نتوانست قطعنامه‌های پیشنهادی لهستان و ایتالیا در مورد تحریم روسیه را به تصویب برساند.

در طرف دیگر کشور نیکاراگوئه رسماً استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا را اعلام کرد. همچنین حزب اتحاد بزرگ ترکیه، حماس، جمهوری قره‌باغ، جمهوری قبرس شمالی از استقلال این دو ناحیه دفاع کرده و کشورهای مانند بلاروس، تاجیکستان و ونزوئلا به رسمیت شناختن استقلال این دو ناحیه را در دستور کار قرار داده‌اند. با اینکه اکثر کشورهای جهان این موضوع را قبول نکرده و احتمالاً کشورهای کمی حتی از همپیمانان روسیه استقلال این نواحی را اعلام خواهند کرد. کشورهای شرکت‌کننده در سازمان همکاری‌های شانگهای نیز از نقش فعالانه روسیه در کمک به برقراری صلح در اوستیای جنوبی حمایت کردند ولی در پایان از احترام به تمامیت ارضی گرجستان و حقوق بین‌الملل نیز دفاع کردند. استقلال در این دو ناحیه، شرایط امنیتی قفقاز و سایر نقاط جهان را بهم خواهد ریخت و کشورهای چند قومی با تهدید استقلال نواحی مختلف کشورشان مواجه خواهند شد[۴].

قانون اساسی، تحولات و ویژگی‌های آن

پس از استقلال گرجستان در سال 1991، قانون اساسی سال 1921 این کشور مورد استفاده قرار گرفت تا اینکه در سا ل 1992 پارلمان این کشور مصوب‌های را مبنی بر تدوین قانون اساسی جدید تا سوم اگوست 1995 به تصویب رساند. بنابراین ابتدا کمیسیونی جهت تهیه پیش نویس قانون اساسی جدید تشکیل گردید و آن‌ها پس از مباحثات متعدد متن پیشنهادی را جهت بررسی و تصویب به پارلمان ارائه دادند.

نیروهای مخالف در پارلمان بر این باور بودند که تصمیم نهایی باید در پارلمان گرفته شود ولی دولت از جمله شواردنادزه با طرح همه پرسی موافق نبودند، لیکن قبل از آن یک کمیسیون آشتی برای نزدیک کردن آراء موافقین و مخالفین تشکیل گردید. در این کمیسیون مباحث ادامه یافت و نهایتاً طرحی از سوی آقای گولوآ معاون نخست وزیر و رئیس اتحادیه اصلاح‌طلبان معروف به مدل امریکایی مطرح گردید که بسیاری از مفاد آن بررسی و تغییراتی در آن داده شد و بالاخره در 24 آگوست سال 1995 پارلمان گرجستان با 167 رأی موافق برابر 8 رأی مخالف قانون اساسی جدید را به تصویب رساند.

بر اساس طرح قانون اساسی جدید، گرجستان به صورت فدراسیون اداره خواهد شد. در این نظام آجارستان، آبخازستان و اوستیای جنوبی جایگا ه ویژه‌ای دارند. همچنین در قانون اساسی جدید فصل «حقوق اساسی و آزادی‌های مردم» بسیار مورد توجه قرار گرفت. در فصل فوق به غیر از حقوق بشر به اقلیت‌های مذهبی توجه ویژه شده است. در این فصل حق اقلیت‌های مذهبی، زبانی و نژادی بدون تبعیض و مداخله، در توسعه فرهنگ و استعمال زبان مادری در زندگی حقوقی تأمین شده است. در قانون اساسی آمده است: تحقق حقوق اقلیتها نباید در تضاد با حفظ تمامیت ارضی و استقلال سیاسی و حاکمیت گرجستان باشد. در تاریخ 18 اوت 1995 به منظور حسن اجرای قانون اساسی جمهوری گرجستان، لایحه دادگاه قانون اساسی به تصویب رسید. تعداد اعضاء این دادگاه نه نفر می‌باشد که سه نفر آن از سوی پارلمان، سه نفر از سوی رئیس جمهور و سه نفر از سوی دادگاه عالی به مدت ده سال معرفی می‌کند. قانون اساسی گرجستان دارای 9 بخش و 109 بند می‌باشد.

بخش‌های آن بترتیب عبارتنداز:

1 موقعیت کلی 11 بند

2 اتباع گرجستان از بند 12 تا 47

(حقوق اساسی و آزادی‌های فردی)

3 پارلمان گرجستان از بند 48 تا 68

4 رئیس جمهور گرجستا ن از بند 69 تا 81

5 قوه قضائیه از بند 82 تا 91

6 کنترل و امور مالی دولت از بند 92 تا 97

7 امور دفاعی دولت از بند 98 تا 101

8 بررسی قانون اساسی از 102 تا 103

9 موقعیت انتقالی از 104 تا 109

4 ترکیب دولت در سال 2009

رئیس جمهور: میخاییل سااکاشویلی

نخست وزیر: بیرینزا ایوانشویلی (نام انگلیسی وارد شود)

رئیس پارلمان: داوید باکرادزه

وزرای گرجستان

1. معاون اول نخست وزیر. داوید تکشلاشویلی

2. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی یورو آتلانتیک: گیورگی بارامیدزه

3. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی مجدد تموری یاکوباشویلی

4. وزیر امور خارجه. گریگول واشادزه

5. وزیر دارایی. کاخا باین دوراشویلی

6. وزیر حمایت از گرجی‌های مقیم خارج. آیلون گاگوشیدزه

7. وزیر دفاع. واسیل شیخارولیدزه

8. وزیر آموزش و علوم. نیکا گوارامیا

9. وزیر توسعه اقتصادی. لاشا ژامانیا

10. وزیر کشاورزی. باکو کوزرلی

11. وزیر دادگستری. زوراب آدیشویلی

12. وزیر فرهنگ و ورزش. نیکولوز روروآ

13. محیط زیست و منابع طبیعی. گوآخاشیدزه

14. وزیر انرژی. الکساندر ختاگوری

15. وزیر بهداشت. الکساندر کویتاشویلی

16. وزیر آموزش و پرورش (عالی و متوسطه). نیکولوز گوارامی

17. وزیر امور داخلی. وانو مراباشویلی

18. وزیر امور پناهندگان و مهاجران. کوبا سوبلیانی

19. وزیر پروباتسی، اجرای احکام و حمایت حقوقی. دیمیتری شاشکین

20. وزیر زیربنایی و امور منطقه‌ای. دیوید تکشلاشویلی

(نام وزرا به روزرسانی شود)[۵]

احزاب سیاسی در گرجستان

در حال حاضر 79 حزب سیاسی دارای مجوز قانونی فعالیت در گرجستان وجود دارند. احزاب در پارلمان گرجستان به دو جناح محافظه‌کار (Conservative Party of Georgia) و جمهوری‌خواه (Republican Party of Georgia) تقسیم می‌شوند.

احزاب عمده گرجستان عبارتند از:

اتحادیه حرکت ملی (United National Movement) بزرگ‌ترین سازمان سیاسی گرجستان و در دست دارنده قدرت سیاسی فعلی در این کشور است. این حزب در اکتبر 2001 توسط میخائیل ساکاشویلی تأسیس شد. این حزب دارای اهدافی تجدید نظرطلبانه و پیگیر هدف نزدیکی بیشتر به اتحادیه اروپایی و پیوستن به ناتو بود و همزمان خواهان اعاده حاکمیت تفلیس بر بخش‌های جدایی‌طلب اوستیای جنوبی و آبخازیا بود. رهبران این حزب گرایش سیاسی خود را لیبرال محافظه‌کار خوانده و در سپتامبر 2007 این حزب به عنوان عضو ناظر به حزب راست میانه مردمان اروپایی (European People's Party (EPP)) پیوست. در مجموع این حزب را علاوه بر حزبی لیبرال محافظه‌کار باید حزبی دارای اندیشه ملی‌گرایی گرجی و غرب‌گرا معرفی کرد. رهبران این حزب میخائیل ساکاشویلی و داوید بارکاردزه (David Bakradze) هستند.

حزب دموکراتیک گرجستان یکپارچه (Democratic Movement - United Georgia): رهبر نینو بورجانادزه

حزب جمهوری‌خواه گرجستان (Republican Party of Georgia) فعال از 1978، از مخالفان دولت گرجستان، در مجلس گرجستان از سال 2008 به بعد نماینده‌ای ندارد. نمایندگان آن در شورای شهر تفلیس و مجلس عالی آجارا حضور دارند. رئیس این حزب در حال حاضر داوید اوسوپاشویلی (Davit Usupashvili) است. طرح این حزب دربرگیرنده ایجاد اصلاحات اقتصادی و ایجاد دولت‌های محلی خودگردان و سیستم قضایی مستقل و آزاد است. این حزب از گروه احزاب غرب‌گرای گرجستان است و خواستار پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپایی است.

حزب راست نوین گرجستان (New Rights Party of Georgia) که هم‌چنین به نام حزب نومحافظه‌کار (New Conservative Party) با رویکرد حزبی محافظه‌کار لیبرال است. این حزب عضوی از اتحادیه دموکرات بین‌المللی (International Democrat Union) است و خواستار پیوستن به حزب مردمان اروپایی (European People's Party) است. رهبری این حزب در حال حاضر با داوید گامکرلیدزه (Davit Gamkerlidze) است. در 8 دسامبر 2008 حزب راست نوین به ائتلاف با حزب جمهوری‌خواه گرجستان برای ایجاد اپوزسیونی جدید دست زد و سپس این دو حزب به «ائتلاف برای گرجستان» به رهبری ایراکلی آلاسانیا پیوستند.

حزب صنعت ناجی گرجستان است (Industry Will Save Georgia) یک حزب سیاسی محافظه‌کار در گرجستان است. این حزب به اپوزسیون راست‌گرای گرجستان (Rightist Opposition) تعلق دارد.

حزب راه گرجستان (Georgia's Way) در 11 مارس 2006 تأسیس شد. دبیرکل این حزب وزیر خارجه سابق گرجستان، سالومه زورابیشویلی (Salome Zourabichvili) است که در اکتبر 2005 توسط نخست وزیر وقت، زوراب ناگائیدلی (Zurab Nogaideli) از کار برکنار شده بود.

سایر احزاب عبارتند از:

• اتحادیه دموکراتیک برای احیا (Democratic Union for Revival)

• حزب کارگر گرجستان (Georgian Labour Party)

• جنبش آزادی (Freedom Movement)

• حرکت برای گرجستان یکپارچه (Movement for United Georgia)

• حزب دموکراتیک ملی (National Democratic Party)

• پیمان روشن‌فکران گرجستان (Intellectuals League of Georgia)

• سبزها (Greens)

• جبهه مردم (People's Front)

• اتحادیه حزب کمونیست گرجستان (United Communist Party of Georgia)

• حزب کمونیست نوین گرجستان (New Communist Party of Georgia)[۶]

سیستم دفاعی

دارا بودن ارتش ملی از جمله اهدافی بود، که کلیه جمهوری‌های سابق پس از فروپاشی شوروی درصدد تحقق آن بوده‌اند. درهمین ارتباط مقامات حاکم بر جمهوری گرجستان پس از کسب استقلال، ایجاد یک نیروی نظامی مستقل را به عنوان یکی از ارکان هویت ملی مورد پیگیری قرار داده‌اند. در این خصوص طی دوره حکومت گامساخوردیا گروه‌های مسلح متشکل از داوطلبین مردمی تشکیل گردید ولی به دلیل وقوع جنگ داخلی و درگیری‌های مسلحانه گروه‌های یاد شده امکان تشکیل ارتش ملی پدید نیامد. ارتش گرجستان شامل نیروی هوایی، زمینی، نیروهای ویژه و گارد ملی است. همه این‌ها به عنوان نیروهای نظامی گرجستان شناخته می‌شوند. ماموریت و عملیات نیروهای گرجستان بر اساس قانون اساسی گرجستان می‌باشد. قانون اساسی گرجستان در مورد استراتژی نظامی ملی و دفاعی بر اساس موافقت‌نامه‌های بین‌المللی می‌باشد که گرجستان امضاء نموده است. از زمان به قدرت رسیدن ساکاشویلی در سال 2004 بودجه و تعداد نیروهای نظامی کشور افزایش یافته است. تعداد ارتش کنونی گرجستان 45000 نفر می‌باشد که 12000 نفر تحت فنون پیشرفته به وسیله مربیان نظامی آمریکا تعلیم دیده‌اند. برخی از همین نیروهای نظامی در عراق به عنوان ائتلاف بین‌المللی مستقر شده اند. در مه 2005 گردان سیزده پیاده نظام جهت خدمت در خارج از گرجستان آماده شدند. این گردان در عراق مسئول حفاظت از دو منطقه سبز و پارلمان عراق می‌باشد.

در نوامبر سال 2006 کل سربازان گرجی یازده هزار و سیصد و بیست نفر بودند که هفت هزار و چهل و دو نفر زمینی، 1350 نفر دریایی، 1350 نفر هوایی و 1578 نفر در گارد ملی خدمت می‌کردند. 1,700 نفر هم شبه نظامی بودند. جمهوری‌های آبخازیا 1500 نفر نیروی، و اوستیای جنوبی دارای ارتش جداگانه‌ای می‌باشند. در سال 1999 حافظ صلح که شامل 500 نفر روس، گرجی و نیروی پیاده نظام اوستیا برای حفظ آتش‌بس در اوستیای جنوبی مستقر شدند. پس از جنگ اوستیا در آگوست نیروهای حافظ صلح روسیه در این مناطق بیشتر شد و در حال حاضر نیز همچنان در آنجا مستقر می‌باشند. در خصوص کمک‌های نظامی کشورهای مختلف در بخش روابط خارجی این کشور در ادامه اشاره شده است.

ژئوپولوتیک گرجستان

گرجستان به علت برخورداری از موقعیت کلیدی در منطقه قفقاز، مرکز ثقل ارتباط شرق  غرب، شمال جنوب منطقه به شمار می‌رود. این کشور از دیرباز تاکنون پل ارتباطی آسیای صغیر با قفقاز، ایران و آسیای مرکزی به ایفای نقش پرداخته است. گرجستان دروازه قفقاز به سوی غرب است. جمهوری گرجستان تنها کشور منطقه قفقاز است که به دریای آزاد را ه دارد. وجود سه بندر سوخومی، پوتی و باتومی در کنار دریای سیاه موقعیت سوق‌الجیشی ویژه‌ای به گرجستان داده است و همین موقعیت استراتژیک موجب آن گردیده تا در طول تاریخ دولت‌های یونان، روم، ایران، ترکیه، و روسیه برای دستیابی به این ناحیه با هم رقابت کنند.

دسترسی گرجستان به دریای سیاه و امکانات بندری این کشور برای دو جمهوری دیگر قفقاز یعنی آذربایجان و ارمنستان که فاقد راه ارتباطی با دریای آزاد هستند دارای اهمیت حیاتی است. همچنین این کشور برای جمهوری اسلامی ایران نیز برای ترانزیت کالا به اروپا و بالعکس دارای اهمیت می‌باشد. با توجه به مشکلات روسیه با اوکراین، گرجستان از اهمیت زیادی برای مسکو برخوردار است. گرجستان با وقوف به این اهمیت، یکی از محورهای ارتباطات سیاسی منطقه‌ای خود را همکاری ترانزیتی با کشورهای همسایه قرار داده و قصد استفاده از این امتیاز را در جهت کسب اعتبار سیاسی منطقه‌ای دارد. در همین راستا گرجستان می‌کوشد تا به عنوان یک وزنه متعادل کننده در ارتباط با قطب‌های مناقشه و رقیب که در همسایگی آن هستند، محسوب گردد.

با عنایت به وضعیت جغرافیایی، گرجستان می‌تواند از امکانات بندری و جاده‌ای خود برای تراتزیت کالا به کشورهای منطقه بهره‌برداری نماید. در مرز شرقی این کشور، جمهوری آذربایجان قرار دارد که با توسعه میادین نفتی‌اش می‌تواند به عنوان یکی از منابع مهم نفت در جهان مطرح باشد. احداث خط لوله نفت از طریق گرجستان به بازار جهانی توسط کمپانی‌های غربی، ضمن برخوردار ساختن گرجستان از سود قابل توجه به سرمایه‌گذاران غربی نیز کمک می‌کند تا به میلیاردها دلار نفت و گاز منطقه آذربایجان و قزاقستان دسترسی داشته باشند. درعین حال درصورت تحقق عملی پروژه مذکور، این امر موجبات کاهش نفوذ روسیه در قفقاز و آسیای مرکزی را فراهم می‌آورد. همجواری دریای سیاه با مدیترانه از طریق بسفر و داردانل موجب اهمیت دریای سیاه به عنوان تنها راه ارتباطی مهم روسیه و کشورهای قفقاز با دریای آزاد است.

حالت انحصاری ارتباطات دریایی کشورهای حوزه مدیترانه و اروپا از طریق دریای سیاه با کشورهای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی موجب افزایش نقش و اهمیت گرجستان برای کشورهای مذکور شده است[۷].

روابط خارجی گرجستان

مبانی، اهداف و اصول سیاست خارجی

مسئله محوری در سیاست خارجی گرجستان در واقع بطور کلی در کلیت نظام سیاسی، برقراری یک دولت مستحکم و مستقل است. دراین مرحله مشکل، جمهوری گرجستان با بسیاری از همان نوع مشکلاتی مواجه بوده است که دیگر جمهوری‌های شوروی سابق با آن مواجه‌اند. توسعه نهادهای سیاسی، بازسازی اقتصادی، تشکیل یک هویت ملی فراگیر که بتواند خواسته‌های ملی را بی‌آنکه موجب انحراف اقلیت‌ها شود برآورد.

طرح اصلی سیاست خارجی جمهوری گرجستان از سال 1991 تاکنون طی مراحلی از تثبیت استقلال بدست آمده است. سیاست خارجی جمهوری گرجستان در سال‌های اولیه پس از استقلال به شدت در جهت واگرایی منطق‌های بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سیاسی گرجستان در سال 1993 حمایت‌های دیپلماتیک بین‌المللی گسترده‌ای را برای این کشور فراهم آورد. شناسایی بین‌المللی و عضویت گرجستان در سازمان ملل در ظرف مدت کوتاهی تحقق یافت. کمک‌های بشردوستانه و پشتیبانی‌های مالی و مادی به گرجستان افزایش یافت.

گرجستان پس از کسب استقلال، به رغم وابستگی شدید اقتصادی به روسیه که در واقع میراث هفتاد ساله حضور تحت حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی سابق بود، تدریجاً سیاست خارجی روس گریزی از یک سو و ایجاد علقه و وابستگی به جهان غرب به ویژه آمریکا از سوی دیگر را در دستور کار خود قرار داد. این روند که از اوایل سال 1995 شروع شد در سال‌های اخیر شتاب و گسترش چشم‌گیری یافته است به گونه‌ای که گرجستان از 27 آوریل 1999 رسماً به عضویت شورای اروپا در آمد و در 31 ماه مه 1999 نیز وضعیت عضویت وابسته در مجمع پارلمانی ناتو را احراز کرد. همزمان با تحولات فوق مناسبات گرجستان با اعضای واگرای گوام (گرجستان، اوکراین، آذربایجان، ملداوی و ازبکستان)، سازمان امنیت و همکاری اروپا، شورای اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» گسترش یافت.

وقوع انقلاب رز در گرجستان باعث تحولات بسیاری در روابط سیاسی با کشورهای دیگر شد که در این ارتباط برای اولین بار دکترین امنیت ملی توسط دولت تهیه و تقدیم مجلس شد و مجلس هم آن را در مهر ماه سال 1384 به تصویب رساند. سند مزبور ارزش‌های اساسی و حیاتی گرجستان را حاکمیت، امنیت، صلح، دمکراسی، حاکمیت قانون، احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی و رفاه مادی مردم برشمرد و بر اساس این ارزش‌ها منافع ملی کشور را نیز شامل تمامیت ارضی، وحدت ملی، ثبات منطقه‌ای، تقویت آزادی و دموکراسی در کشورهای همسایه و منطقه، استفاده بهینه از ظرفیت‌های ترانزیتی گرجستان، استفاده بهینه از منابع آلترناتیو قدرت، امنیت اکولوژیکی و تضمین استقلال ملی و فرهنگی تعریف کرده است. مهم‌ترین نکته این دکترین این می‌باشد که فقط سه کشور آمریکا، اوکراین و ترکیه را شریک استراتژیک معرفی نموده و کشورهای آذربایجان، روسیه و ارمنستان در درجه دوم به عنوان کشورهای شریک گرجستان (غیر استراتژیک) و بر اساس منافع متقابل برای تنظیم روابط معرفی شده‌اند.

دولت جدید گرجستان اصول سیاست خارجی خود را هم‌گرایی با ساختارهای یورو آتلانتیک، برقراری روابط استراتژیک با آمریکا، عادی‌سازی و بهبود روابط با روسیه و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با کشورهای همسایه اعلام نمود. شایان ذکر است که جنگ گرجستان اوستیای جنوبی باعث وخیم شدن روابط با روسیه و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع شد تا جایی که گرجستان اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضویت از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع خارج خواهد شد.

پس از انقلاب رز در گرجستان روابط با آمریکا، اوکراین و ترکیه با سرعت بیشتری به پیش می‌رود که حضور این کشورها در صحنه‌های مختلف تجاری، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و سیاسی بسیار ملموس است. روابط با اسراییل هم از جایگاه خاصی برخوردار است. سفر مقامات گرجستان و اسراییل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراییلی در گرجستان، بر تعمیق روابط دو کشور تأثیر به سزایی داشته است. گرجستان درکشورهای زیر سفارتخانه و نمایندگی دارد: ارمنستان  آذربایجان  قزاقستان روسیه  اوکراین ترکیه  ایران  مصر  اطریش  فرانسه اسپانیا  یونسکو  آلمان  یونان ایتالیا سوئیس  انگلستان و ایالات متحده امریکا[۸].

روابط با کشور‌های جهان

روابط با آمریکا

آمریکا پس از آلمان دومین کشوری بود که پس از استقلال گرجستان در این جمهوری اقدام به تاسیس نمایندگی سیاسی نمود. فعالیت آمریکا در گرجستان از بدو استقلال این کشور آغاز شد. حضور آمریکا در گرجستان از بعد اقتصادی نیز درخور تأمل است. حضور شرکت‌های متعدد به ویژه شرکت‌های نفتی نظیر شرکت شورون بسیار پررنگ می‌باشد. آمریکا به عنوان مهم‌ترین عضو ناتو پیشگام در برقراری روابط نظامی با گرجستان بوده و سعی نموده تا ساختار روسی ارتش گرجستان را به سمت همسویی با ساختارهای غربی خصوصاً ناتو سوق دهد. این کشور از مدت‌ها قبل تلاش گسترده‌ای برای افزایش مناسبات نظامی با گرجستان به عمل آورده است که از آن میان می‌توان به توافق آمریکا در خصوص اعطای اعتبار 50 میلیون دلاری به مرزبانی گرجستان برای حفاظت مستقل از مرزهای آبی این کشور، آموزش نیروهای گرجستان در مراکز آموزش نظامی آمریکا، برگزاری تمرینات نظامی مشترک، اهداء کشتی‌های مرزبانی آمریکا اشاره کرد.

تحولات یازده سپتامبر و حمایت مقامات گرجی از ائتلاف ضد تروریستی به رهبری واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوایی گرجستان بر روی کشورهای عضو ائتلاف مذکور زمینه‌ساز گسترش هر چه بیشتر روابط دو کشور گردید و حمایت گرجستان از حمله امریکا به عراق روند گسترش و تحکیم روابط دو کشور را تعمیق بخشید. مقامات گرجی ضمن حمایت از حمله آمریکا به عراق و اعلام آمادگی کامل برای همکاری با واشنگتن، رژیم عراق را تهدیدی جدی برای امنیت جهانی عنوان نمودند و اقدام آمریکا را کاملا مشروع دانستند.

پس از انقلاب رز که از حمایت همه جانبه آمریکا برخوردار بود، توجه و حمایت آمریکا به زمام‌داران جدید در همه ابعاد به ویژه اقتصادی تشدید گردید. پاول وزیر خارجه وقت آمریکا در مراسم تحلیف ساآکاشویلی خبر از کمک 160 میلیون دلاری از سوی آمریکا داد که این مبلغ در سفر رییس جمهور گرجستان به آمریکا به 200 میلیون دلار افزایش یافت. رفت و آمدها در سطوح بالای دو کشور نشان از نزدیکی و مراودت این دو کشور با هم دارد.

پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو کشور توسعه بیشتری یافت. دولت آمریکا در سال جاری مبلغی معادل 350 میلیون دلار برای کمک به گرجستان اختصاص داده است که در چارچوب کمک‌های مالی وعده داده شده به این کشور به مبلغ کلی یک میلیارد دلاری است که تفلیس باید ظرف سه سال از دولت ایالات متحده دریافت کند. این تفاهم‌نامه در آخرین روزهای دولت بوش به امضاء رسید. وزیر دارایی گرجستان در جریان سفر خود به ایالات متحده تاکنون با مقامات وزارت دارایی و آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا ملاقات کرده که در جریان این مذاکرات جزئیات کمک‌های مالی دولت آمریکا به گرجستان مورد بررسی قرار گرفته است. کشورهای حامی مالی گرجستان در تاریخ 22 اکتبر سال 2008 در کنفرانسی در بروکسل تصمیم گرفتند که طی سه سال آینده مبلغ 5/4 میلیارد دلار به دولت گرجستان که در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با روسیه به زیر ساختارهای آن خسارات‌های جدی وارد شده، بپردازند. از این میان سهم دولت آمریکا در ارائه این کمک‌های مالی، یک میلیارد دلار است که تفلیس تاکنون 400 میلیون دلار آن را دریافت کرده است.

روابط با اتحادیه اروپایی

ادغام گرجستان در ساختارهای اروپایی از جمله اولویت‌های اصلی سیاست خارجی این کشور می‌باشد. گرجستان همواره تلاش نموده تا به عضویت ناتو و اتحادیه اروپایی درآید ولی این امر تاکنون محقق نشده است. مقامات گرجستانی که اولویت نخست خود را به الحاق به نهادهای اروپایی معطوف ساخته‌اند و با جنگ آگوست واگرایی نهایی خود را از روسیه نشان دادند، معتقدند عملیاتی شدن این برنامه منافع متقابل زیادی برای کشورهای منطقه و همچنین اتحادیه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آن‌ها کشورهای منطقه در قالب این برنامه و به شکل جمعی به شکل بهینه‌تری قادر به کنترل مرزهای خود خواهند بود که از این طریق نه تنها خود آن‌ها، بلکه کل اتحادیه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آن‌ها با اجرایی شدن این برنامه کشورهای منطقه در خواهند یافت که تمام راه‌ها به مسکو ختم نمی‌کند و آن‌ها می‌توانند به حاشیه امن بیشتری تعاملات خود را به سوی اروپا سمت دهند.

از سوی دیگر منطقه قفقاز جنوبی نیز در سیاست خارجی اروپاییان از اهمیت بسزایی برخوردار است و همواره از آن به عنوان یک منطقه مهم و حیاتی می‌نگرد. لذا به دنبال برقراری یک رابطه نزدیک با این کشورها و همکاری تنگاتنگ با آن‌ها و به ویژه گرجستان به خاطر موقعیت جغرافیایی و سیاست گرایش به غرب آن می‌باشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن گرجستان در مسیر ترانزیتی و به عنوان یکی از مسیر‌های مطمئن برای انتقال انرژی به اروپا دلیل توجه اصلی اروپا به داشتن روابط با گرجستان و گسترش آن است.

اتحادیه اروپا در راستای سیاست همسایگی، علاوه بر کمک‌های اقتصادی فعلی برای اجرای پروژه‌های اقتصادی در گرجستان، نیازمند آن است که تعرفه‌های ترجیحی بیشتری به کالاهای گرجی اختصاص داده و سرمایه‌گذاری بیشتری در آن کشور انجام دهد، زیرا حل معضلات اقتصادی برای تداوم ثبات سیاسی و اصلاحات سیاسی اقتصادی در گرجستان اجتناب‌ناپذیر است و در صورت عدم حل مشکلات اقتصادی مانند بیکاری، فقر و درآمد سرانه پایین، ممکن است ثبات مورد نظر اتحادیه اروپا در گرجستان از بین برود که این مسئله در راستای سیاست همسایگی اروپا نیست. تدوین و هدف از «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا اخیراً برنامه‌ای را تحت عنوان آن را ارائه کمک‌های فوری و بلندمدت به شش کشور حاضر در قفقاز جنوبی اعلام کرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئیس دور‌های کمیسیون اروپا برنامه جدید اتحادیه اروپا به طور ویژه با هدف پیشبرد دموکراسی و اقتصاد بازار همکاری با گرجستان، آذربایجان، ارمنستان، اوکراین، بلاروس و مولداوی تدوین شده است. بر اساس این برنامه قرار است اتحادیه اروپا مبلغ 350 میلیون یورو را در قالب کمک‌های مالی به این کشورها برای انجام اقداماتی در جهت تأمین شرایط تجارت آزاد، تقویت همکاری‌ها در زمینه انرژی، تحکیم مرزها و تقویت نهادهای مدنی آن‌ها اختصاص دهد. باروسو طی سخنانی با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبی و خسارت‌های مختلف ناشی از آن به کشورهای منطقه قفقاز جنوبی و کشورهای همجوار «جامع و کامل» آن، ابتکار جدید اتحادیه اروپا برای حمایت از این کشورها را برنامه‌ای عنوان و از این شش کشور به عنوان شرکاء شرقی اتحادیه اروپا نام برد. او ارائه کمک‌ها در قالب این برنامه را در حقیقت اقدامی مستقیم در جهت منافع اروپا ارزیابی کرد. بر اساس قرائن موجود اتحادیه اروپا قصد دارد برای عملیاتی کردن این برنامه، موافقت‌نامه‌های جداگانه‌ای را با شش کشور فوق تدوین و امضاء نماید. از همین رو برخی از کشورهای منطقه ابراز امیدواری کرده‌اند که در قالب این برنامه در مرحله اول نظام روادید شنگن به صورت رایگان در خصوص این شش کشور اجرا و در مرحله بعد نیز نظام روادید بین این کشورها و سایر کشورهای عضو پیمان شنگن به طور کامل حذف شود.

گرجستان و ناتو

قفقاز جنوبی بخش مهمی از فضای جدیدی است که علاوه بر ایفای نقش محوری در تحقق طرح‌های نفتی و ترانزیتی، از بعد امنیتی نیز حائز اهمیت ویژه‌ای است و به همین دلیل در مرکز توجه ناتو قرار گرفته است. گرجستان به عنوان دروازه ورودی قفقاز و حساس‌ترین بخش آن، از گسترش ناتو و اقدامات جدید آن به گرمی استقبال می‌کند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود می‌بیند.

نکته مهم دیگری که در گسترش ناتو به شرق  به خصوص در قفقاز جنوبی نباید از نظر دور نگه داشته شود، انطباق این گسترش با منافع اقتصادی غرب است. تشدید و «گسترش و توسعه نظامی  امنیتی» به عبارت دیگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شکل تأمل برانگیزی به موازات و همگام با یکدیگر «حضور اقتصادی دنبال می‌شوند. کمک ناتو به گرجستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه در تشکیل گردان‌های حافظ امنیت خط لوله نفت و یا تشویق این کشور به کنترل مرزهای ساحلی خود، که یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های نقل و انتقال کالاها و منابع از آسیای مرکزی به اروپا و بالعکس است، از شواهد این مدعا هستند.

گرجستان تلاش می‌کند ساختار نظامی خود را با ناتو با دو هدف عمده، کاهش وابستگی شدید به ساختار نظامی روسیه و نزدیکی و هم‌گرایی بیشتر با اروپا و آمریکا همخوان سازد. استفاده از کمک‌های متنوع ناتو اعم از مشاوره‌های کارشناسی، آموزش پرسنل نظامی، ارائه خدمات فنی و واگذاری تجهیزات نظامی به منظور تحکیم ارتش ملی از سوی مقامات گرجستان به عنوان یک هدف بلند مدت دنبال می‌کند. ناتو نیز متقابلاً با توجه به اهمیت گرجستان و قفقاز جنوبی در تلاش است با کمک به گرجستان آن را به سطح استانداردهای ناتو نزدیک و در نهایت به عضویت خود در آورد. البته با توجه به مشکلات داخلی و نقش روسیه الحاق گرجستان به ناتو هنوز انجام نشده است.

به دلیل موقعیت استراتژیک گرجستان در منطقه، ناتو تلاش می‌کند به گرجستان برای الحاق به ناتو و معیارهای آن کمک می‌کند. رئیس جمهور گرجستان اعلام کرده است که با توجه به برآورده کردن 70 تا 80 درصد معیارهای ناتو برای الحاق در کمترین زمان ممکن به این سازمان ملحق خواهد شد. شایان ذکر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری آبخازیا و اوستیای جنوبی توسط روسیه الحاق گرجستان به دلیل تمامیت ارضی این کشور به تاخیر افتاده است. زیرا یکی از معیارهای پیوستن کشوری به ناتو حفظ تمامیت ارضی آن کشور است.

روابط با روسیه

از زمان روی کارآمدن شواردنادزه، گرجستان تلاش کرد تا روابط سازنده‌ای با روسیه در چارچوب تنظیم قراردادهای دوجانبه فراهم آورد. روابط گرجستان با روسیه به دلیل بحران جنگ‌های داخلی و ادعای گرجستان مبنی بر دخالت روسیه در این درگیری‌ها طی دو سه سال اول پس از استقلال بحرانی شده بود.

روابط روسیه و گرجستان پس از روی کار آمدن پوتین و به طور مشخص پس از تحولات مربوط به برقراری رژیم روادید و فرا رسیدن زمان اجرای مفاد موافقت‌نامه استانبول در خصوص تخلیه پایگاه‌های نظامی روسیه در گرجستان، تحولات یازده سپتامبر آمریکا و ورود نیروهای نظامی این کشور به گرجستان، وارد مرحله جدیدی شد. تنش در روابط روسیه و گرجستان به حدی است که برخی از مطبوعات کشورها از آن به عنوان جنگ سرد یاد می‌کنند.

وقوع انقلاب رز در گرجستان موجب تحولات بسیاری در نوع روابط روسیه و گرجستان ایجاد نمود. هر چند روابط دو کشور در زمان شوارد نادزه به حالت جنگ سرد باقی مانده بود ولی نگاه روسیه به زمامداران کنونی نیز به دلیل سیاست‌های غرب‌گرایانه‌تر آن‌ها خیلی خوشبینانه نبود. زمامداران جدید گرجستان پس از به قدرت رسیدن بر داشتن روابط دوستانه و بر اساس احترام متقابل و برابر و کنار گذاشتن اوهام تاریخی گذشته و پایه‌ریزی آن بر اساس اصول و چارچوبی جدید تاکید داشتند. در این رابطه چند سفر در سطوح مختلف دولتی بین دو کشور انجام شد. این روند ادامه داشت تا این که موضوع پیوستن گرجستان به میان آمد و با واکنش شدید روسیه در این خصوص مواجه شد. تنش میان دو کشور به بهانه‌های مختلف گسترش یافت.

2007 و 2008، افزایش تنش‌ها میان روسیه و گرجستان در سال‌های 2006 میلادی، ناشی از جنگ تجاری روسیه علیه گرجستان و اتهامات متقابل دولت گرجستان مبنی بر دخال روسیه در امور داخلی گرجستان می‌باشد. دولت روسیه برای تحت فشار قرار دادن تفلیس، صادرات محصولات گرجی به بازار روسیه، به ویژه شراب را ممنوع اعلام کرد. متقابلاً دولت گرجستان علاوه بر انتقاد از روسیه به جهت حمایت از جمهوری‌های تجزیه‌طلب اوستیای جنوبی و آبخازیا، چندین تن از افسران روسی مستقر در گرجستان را به عنوان جاسوس دستگیر کرد و نهایتاً آن‌ها را از گرجستان اخراج کرد. این تنش‌ها در سال‌های اخیر باعث درگیری در آگوست 2008 میان روسیه و گرجستان شد.

روابط با ترکیه

روابط ترکیه و گرجستان به دلیل همکاری‌های خوب دو کشور و با وجود مشترکات تاریخی و جغرافیایی و اشتراک منافع طرفین در تمام ابعاد همواره روند رو به رشدی را طی کرده است و امروزه گرجستان از ترکیه به عنوان شریک استراتژیک خود می‌نگرد. ترکیه پس از کشورهای آلمان و آمریکا سومین کشوری بود که ضمن به رسمیت شناختن استقلال گرجستان در سال 1991 روابط سیاسی خود را با گرجستان برقرار نمود. ترکیه به عنوان یکی از بازیگران منطقه‌ای همواره در این منطقه و از جمله گرجستان حضور چشم‌گیر داشته و گرجستان به عنوان پل ارتباطی و مناسب‌ترین مسیر برای ترانزیت انرژی دریای خزر به ترکیه و اروپا و بالعکس ترانزیت کالاهای ترکیه به بازارهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی بوده و می‌باشد. گرجستان یکی از بازارهای نزدیک و سریع برای صدور کالاها و خدمات ترکیه محسوب می‌گردد. در سیاست غرب و به ویژه آمریکا ترکیه و گرجستان از موقعیت خاصی برای تامین منافع غرب برخوردار هستند. لذا هر دو کشور مورد توجه آمریکا می‌باشند. در حال حاضر ترکیه به دلیل موقعیت در ساختارهای یورو آتلانتیک ناتو شریک خوبی برای گرجستان جهت ارتقاء این کشور و رسیدن به استانداردهای ناتو تلقی می‌گردد. ضمناً ترکیه در ارتقاء سطح اقتصادی و تجاری گرجستان و همچنین سرمایه‌گذاری در این کشور در بخش‌های انرژی و حمل و نقل، توریسم و غیره نقش بسزایی ایفا می‌نماید و در بعد اقتصادی یکی از کفه‌های ترازوی گرجستان محسوب می‌گردد.

ترکیه نیز با توجه به مجاورت جغرافیایی و به تبع آن همگونی بافت فرهنگی و تناسب الگوی مصرفی دو کشور، به گرجستان به عنوان بازار مناسبی برای کالاها و خدمات خود می‌نگرد و این کشور را که بی شک مهم‌ترین بخش قفقاز و خط مقدم آن است و به دلیل حائل بودن ارمنستان با آذربایجان و سایر کشورهای ترک زبان آسیای مرکزی، به عنوان پلی برای پیوند با ترک‌های حاشیه خزر و آسیای مرکزی می‌داند. مهم‌ترین بخش‌های همکاری دو کشور به شرح ذیل می‌باشد:

همکاری در زمینه حفاظت از مرزهای دریایی، همکاری‌های فرهنگی و هنری، همکاری در زمینه انرژی، توسعه تجارت مرزی، بازسازی فرودگاه باتومی، احداث راه آهن قارص آخالکالی  تفلیس  باکو، احداث شاهراه چیلدیر  آخالکالکی تفلیس، پروژه انتقال گاز و نفت آذربایجان و گاز ترکمنستان از طریق گرجستان و ترکیه به بازارهای جهانی، پروژه ساخت نیروگاه هیدروالکتریکی در سامخته جاواختی، پروژه ساخت یک خط ترانزیتی برق با ظرفیت 500 کیلو وات که سیستم برق آذربایجان، گرجستان و ترکیه را پیوند می‌دهد، کمک ترکیه به گرجستان در تقویت و تجهیز سیستم مرزبانی، پروژه احداث خط لوله نفت  باکو  تفلیس جیحان و تجهیز فرودگاه نظامی مارنه ئولی، مهم‌ترین طرح‌های مشترک همکاری دو جانبه و منطقه‌ای دو کشور می‌باشند.

همکاری‌های نظامی دو کشور از همان آغاز استقلال گسترش یافت و از سال 1998 روند رو به افزایشی داشته است. ترکیه علاوه بر بازسازی پایگاه هوایی مارنه ئولی و تجهیز بخشی از پایگاه وازیانی، همکاری گسترده‌ای با گرجستان در امر آموزش نیروهای نظامی این کشور ایفا می‌نماید. همچنین تاکنون ترکیه کمک‌های چند میلیون دلاری در زمینه تجهیزات نظامی به گرجستان نموده است. ترکیه به نیروهای گرجی به 4 میلیون دلار کمک کرده است. آنکارا همچنین قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه‌های موشکی - ضدهوایی آنزا - 2 ساخت پاکستان؛ دو کشتی مین جمع کن و دو کشتی آبی - خاکی، سیستم هشدار از پیش نسبت به حمله هوایی با وسایل ضد هوایی موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پی جی 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبک 6 اسکای واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 میلیون فشنگ با کالیبر‌های 5 هزار نارنجک انداز، 0 و بیست و پنج هزار «ست» تجهیزات در اختیار گرجستان قرار دهد. MP5A دستی 3 مناسبات سیاسی دو کشور با توجه به تبادل هیات‌های عالی رتبه سیاسی در سطح خوبی می‌باشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)

در پی تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله روسیه به گرجستان به عنوان یکی از متحدین قدیمی ترکیه، برقراری مناسبات دوستانه بیشتر با کشورهای منطقه قفقاز و نیز تسریع در روند همگرایی منطقه‌ای در دستور کار دولت‌مردان ترکیه قرار گرفت.

شاید به همین دلیل بود که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پیشنهاد تشکیل پیمان کشورهای قفقاز را میان روسیه، ترکیه، گرجستان، آذربایجان و ارمنستان داد.

روابط با اسراییل

پس از استقلال گرجستان، اسراییل سفارت خود را در آن کشور افتتاح نمود و سپس گرجستان نیز سفارت خود را در اسراییل افتتاح کرد. با توجه به سفر مقامات درجه اول و عالی‌رتبه گرجی و اسراییلی در پایتخت‌های یکدیگر و با توجه به حجم روابط اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری، بی‌شک روابط گرجستان و اسراییل از بدو استقلال تاکنون در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی با پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای روبرو بوده است.

اسراییل علاوه بر همکاری‌های دو جانبه با گرجستان، علاقمند به مشارکت در طرح‌های منطق‌های نظیر انرژی دریای خزر و حمل و نقل و مسائل مربوط به برقراری صلح و امنیت در منطقه قفقاز می‌باشد که تلاش نموده با این نوع همکاری‌ها حضور خود در منطقه قفقاز را تحکیم و توسعه بخشد. در زمینه همکاری‌های نظامی، حجم فروش تسلیحات نظامی اسراییل به گرجستان، از سال 2000 تا به امروز، به حدود 200 میلیون دلار بالغ می‌کند. بر اساس اطلاعات منابع اسراییلی، سیستم‌های موشکی قابل حمل لینکس 1، دوربین‌های دید در شب، خمپاره و موشک، در لیست تسلیحات ارسالی به گرجستان قرار دارد. اسراییل به علاوه در بهسازی جنگنده‌های سوخوی- 225 به گرجستان یاری رسانده و 18 درون 3 اسکای-لارک 4 و پنج هواپیمای بی‌سرنشین هِرمِس 5 به آن کشور تحویل داده است.

اسراییل در رابطه با فروش تسلیحات به گرجستان، از آنجا که حساسیت مسکو را درک می‌کرد، فروش 200 تانک مِرکاوا 6 به گرجستان را متوقف ساخت. تانک مرکاوا به دلیل داشتن تجهیزات حفاظتی موثر در حفظ جان سرنشینان، در اسراییل به نام تانک مادرا معروف شده است. میخاییل ساکاشویلی، رییس جمهور گرجستان سال گذشته صدها نفر از مشاوران نظامی شرکت‌های امنیتی ویژه اسراییل را که حدود 1000 نفر بودند مسوول آموزش نیروهای مسلح گرجستانی در زمینه استفاده از نیروهای کماندو، نیروهای هوایی و دریایی، حملات با تانک و توپخانه کرد. هم چنین تفلیس سیستم‌های اطلاعاتی را از رژیم صهیونیستی خریداری کرده است. مسکو در طی جنگ اوستیای جنوبی بارها از اسراییل خواسته بود حمایت‌های نظام یاش از گرجستان را متوقف کند. رژیم صهیونیستی در واکنش به موضع‌گیری مسکو مدعی شده بود که حمایت‌ها از تفلیس تنها در راستای حمایت‌های دفاعی است.

روابط با کشورهای مستقل مشترک‌المنافع

کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سازمانی است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی تشکیل شد. در ترکیب آن 12 کشور وجود دارند. بیانیه ایجاد کشورهای مشترک‌المنافع روز 21 دسامبر 1991 در آلماتی به امضای سران روسیه، بلاروس، قزاقستان، آذربایجان، ارمنستان، قرقیزستان، مولداوی، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و اوکراین رسید. گرجستان 3 دسامبر 1993 رسماً وارد این اتحادیه شد که تصمیم در این رابطه بنا به درخواست ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان از سوی سران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع آن زمان اتخاذ شد. به دنبال تحولات آگوست میان روسیه و گرجستان، مقامات این جمهوری تصمیم به خروج از این ساختارگرفتند و میخائیل ساآکاشویلی رئیس جمهور گرجستان اعلام کرد که گرجستان تصمیم به خروج از اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع گرفته است و اوکراین و سایر کشورها را نیز فرا خواند که این سازمان که در آن به گفته وی «روسیه حکمفرمایی» می‌کند را ترک کنند.

روز 18 آگوست سال 2008 کمیته اجرایی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع درخواست گرجستان مبنی بر خروج از ساختار را دریافت کرد. گرجستان بیش از 700 سند در چارچوب کشورهای مستقل مشترک‌المنافع امضا کرده است. خروج گرجستان از ترکیب این ساختار یک سال بعد از دریافت درخواست یا بعبارت دیگر در ماه اوت 2009 به مرحله اجرا در خواهد آمد. در عین حال گرجستان اعلام نموده است که روابط دو جانبه و چند جانبه خود را با کشورهای همسایه و منطقه ادامه خواهد داد[۹].

عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای اعم از سیاسی، اقتصادی و امنیتی

1- سازمان توسعه صنعتی سازما ن ملل

UNIDO (United Nations Industrial Development Organization)

2- کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل.

UNCTAD(United Nations Conference on Trade and Development)

3- شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد

ECOSOC (United Nations Economic and Social Council)

4- کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای اروپا

UNECE (United Nations Economic Commission for Europe)

5- بانک اروپایی ترمیم و توسعه

EBRD (European Bank of Reconstruction and Development)

6- شورای همکاری گمرک

CCC (Customs Cooperation Council)

7- فدراسیون بین‌المللی انجمن کتابخانه

IFLA (International Federation of Library Association)

8- برنامه جهانی غذا

FID (Federation of International and Documentation)

9- صندوق بین‌المللی پول

IMF (International Monetary Found)

10- گروه بانک جهانی

World Bank Group

بانک بین‌المللی ترمیم وتوسعه

IBRD (International Bank for Reconstruction and Development)

انجمن بین‌المللی توسعه

- IDA (International Development Association)

تعاونی بین‌المللی پول

- IFC (International Finance Corporation)

11-  سازمان امنیت و همکاری اروپا

CSCE (Council for Security and Cooperation in Europe)

12-  شورای همکاری آتلانتیک شمالی

NACC (North Atlantic Cooperation Council)

13-  انجمن بین‌المللی اقتصاد انرژی

IAEE (International Association for Energy Economics)

14-  انجمن بین‌المللی مهندسی زمین‌شناسی

IAEG (International Association of Engineering Geology)

15-  انجمن بین‌المللی آب‌شناسی

IAH (International Association of Hydrogeologyst)

16-  انجمن بین‌المللی وکلا

International Association of Lawyer

17-  انجمن بین‌المللی دارو و زیست‌محیطی

IAMBE (International Association of Medicine and Biology of the Environmen)

18-  انجمن بین‌المللی دانشگاه‌ها

IAU (International Association of Universities)

19-  انجمن بین‌المللی علوم زراعی

IAVS (International Association for Vegetation Science)

20-  انجمن بین‌المللی آموزش مهندسی حسابداری

IACEE (International Association for Continuing Engineering Education)

21-  مرکز بی‌ المللی حل و فصل مناقشات سرمایه‌گذاری

ICSID (International Center for Settlement of Investments Disputes)

22-  شبکه ارتباط بین‌المللی

ICON (International Communication Network)

23-  بالتیک و شورای بین‌المللی دریانوردی

BIMCO (Baltic and International Maritime Council)

24-  طرح عمل دریای سیاه

Black Sea Action Plan

25-  کنفرانس جهانی شهرداران برای صلح از طریق تشریک مساعی درون شهری

World Conference of Mayors for Peace Through Inter-City Solidarity

26-  شورای جهانی کلیساها

WCC (World Council of Churches)

27-  انتقال اطلاعات جهانی

WIT (World Information Transfer)

28-  شورای بین‌المللی اتحادیه‌های علمی

ICSU (International Council of Scientific Unions)

29-  لیبرال جهانی

LI (Liberal International)

30-  فدراسیون جهانی فوتبال

FIFA (International Federation of Association Football)

31-  فدراسیون جهانی فصلنامه‌ها

IFP (International Federation of Periodicals)

32-  فدراسیون جهانی انجمن‌های کشتیرانان

IFSMA (International Federation of Shipmasters Associations)

33-  فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران

IFJ (International Federation of Journalists)

34-  فدراسیون جهانی آب‌های معدنی گرم

IGA (International Geothermal Association)

35-  کمیته بین‌المللی المپیک

IOC (International Olympic Committee)

36-  انجمن بین‌المللی قلم

International Pen

37-  انجمن بین‌المللی مطالعات کلیوی اطفال

IPNA (International Pediatric Nephrology Association)

38-  انجمن بین‌المللی اسکی

International Ski Federation

39-  انجمن بین‌المللی نشریات مهندسی

International Sorting Press Association

40-  فدراسیون بین‌المللی تنیس

IFT (International Tennis Federation)

41-  موسسه مشترک تحقیقات هسته‌ای

JINR (Joint Institute for Nuclear Research)

42- انجمن روابط عمومی امریکا

APRS (American Public Relations Society)

43- دانشگاه مرکزی اروپا

CEU (Central European University)

44-  آکادمی اروپایی فیلم و تلویزیون

European Academy for Film and Television

45-  مرکز بین‌المللی مدرسه سینما و تلویزیون

CIECT (Central International de Liaison Des Ecoles de Cinema et de Television)

46-  مرکز مطالعات محیطی اروپا

ECES (European Center of Environmental Studies)

47-  شورای اروپایی سازمان خدماتی ایدز

EUROCASO (European Council of Aids Service Organization)

48-  دمکرات‌های مسیحی جوان اروپا

EYCD (European Young Christian Democrats)

49- Inmarsat

50- تلویزیون کانال 5 اروپا

TV5 Europe

51- انجمن جهانی حمایت از کودک

SOS- Kinderdorf International

52-  انجمن بین‌المللی خدمات اجتماعی

SI (Soroptimist International)

53-  جامعه زبان‌شناسی اروپا

Linguistic Society of Europe

176 / گرجستان

عضویت در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی

1- سازمان ملل متحد

UN (United Nations)

2- صندوق کودکان سازمان ملل

UNICEF (United Nations Children's Emergency for Refugees)

3- سازمان آموزش، علوم و فرهنگ سازمان ملل

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)

4- کمیساریای پناهندگان سازمان ملل

UNCR (United Nations High Commissioner for Refugees)

5- برنامه توسعه سازمان ملل

UNDP (United Nations Development Programme)

6- دپارتمان کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل

UNDHA (United Nations Department of Humanitarian Aid)

7- سازمان‌های داوطلبی سازمان ملل

UNV (United Nations Volunteers Organization)

8- سازمان بهداشت جهانی

WHO (World Health Organization)

9- سازمان بین‌المللی مهاجرت

IOM (International Organization for Migration)

10- سازمان بین‌المللی صلیب سرخ

ICRC (International Committee of Red Cross)

11- سازمان کار بین‌المللی

ILO (International Labour Organization)

12- سازمان پلیس جنایی بین‌المللی

INTERPOL (International Criminal Police Organization)

13- سازمان مخابرات ماهواره‌ای اروپا

EUTELSAT (European Telecommunications Satellite Organization)

14- سازمان توریسم جهانی

WTO (World Tourism Organization)

15- سازمان دارایی روشن‌فکران جهان

WIPO (World Intellectual Property Organization)

16- سازمان دریانوردی بین‌المللی

سیاست خارجی / 177

IMO (International Maritime Organization)

17- سازمان هواشناسی بین‌المللی

WMO (World Meteorological Organization)

18- اتحادیه مخابرات بین‌المللی

ITU (International Tele Communication Union)

19- اتحادیه پست جهانی

UPU (Universal Postal Union)

20- سازمان بین‌المللی هوانوردی شهری

ICAD (International Civil Aviation Organization)

21- سازمان تجارت بین‌المللی

ITO (International Trade Organization)

22- پیمان همکاری‌های بین‌المللی

ICA (International Co-Operative Alliance)

23- سازمان کشورهای دریای سیاه

Black Sea Countries Organization

24- سازمان ملت‌های فاقد نماینده

UNPO (Unrepresented Nations and Peoples Organization)

25- سازمان جهانی صلح

World Foundation for Peace

26- سازمان بین‌المللی انجمن‌های بازرسی

INTOSAI (International Organization of Supreme Audit Institutions)

27- اتحادیه بین‌المللی حمل و نقل جاده‌ای

IRU (International Road Transport Union)

28- جامعه ژئوفیزیکی اروپا

EGS (European Geophysical Society)

29- جامعه ریاضیات اروپا

EMS (European Mathematical Society)

30- کشورهای مستقل مشترک‌المنافع

CIS

31- عضو سازمان تجارت جهانی

WTO

32- عضو شورای اروپا

سند امنیت ملی گرجستان

این دومین بار است که گرجستان سند امنیت ملی را منتشر می‌کند.  سند جدید تحولات فضای امنیتی کشور و تاثیر آن  بر خطرات، چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی امنیت کشور را منعکس می‌کند.

سند امنیت ملی گرجستان به عنوان یک سند اساسی، به منظور تشریح و تعیین ارزش‌ها و منافع ملی، تهدید‌ها و چالش‌های پیش روی امنیت کشور و اتخاذ محورهای سیاست کشور، تدوین شده است.

سند ملی امنیت گرجستان توسط قوه مجریه تدوین و توسط مجلس به تصویب می‌رسد. احزاب سیاسی، سازمان‌های غیر دولتی و نهادهای مدنی نیز در تدوین سند امنیت ملی مشارکت داشتند. دولت گرجستان بر اساس این سند در راستای حفظ ارزش‌ها و منافع ملی اقدام می‌کند و به تهدیدات و چالش‌های پیش روی کشور واکنش نشان می‌دهد.

بر اساس سند امنیت ملی  طرح و  و برنامه‌های مختلفی در زمینه‌های دیگر تدوین می‌کند.  این برنامه‌ها همانند سند ملی تجدید می‌شوند.

فضای امنیتی کشور

فضای امنیتی گرجستان با توجه به تحولات اخیر جهانی و منطقه‌ای دستخوش تغییر شده است. تهاجم گسترده روسیه به گرجستان در سال 2008  نشان داد که جنگ‌ها و عملیات‌های نظامی کماکان وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی در جهان امروز است.

حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 و استقرار  پایگاه و نیروهای اشغال‌گر در خاک گرجستان خطرات زیادی برای فضای امنیتی کشور ایجاد کرد. جنگ 2008 همچنین نشان داد که روسیه حاضر نیست حاکمیت ملی گرجستان، انتخابات دمکراتیک این کشور و  سیاست داخلی و خارجی را بپذیرد. در واقع حمله نظامی روسیه امنیت منطقه قفقاز را به خطر انداخت. ادامه بحران در قفقاز شمالی و مناقشه قره باغ  نیز تاثیر منفی بر امنیت گرجستان می‌گذارد. لذا استقرار صلح و ایجاد فصای همکاری در منطقه قفقاز  امکان توسعه امنیت گرجستان را فراهم خواهد کرد.

توسعه روند هم‌گرایی با اروپا برای امنیت گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به اینکه گرجستان عضو حوزه اروپا و یوروآتلانتیک است، توسعه ناتو و اتحادیه اروپا به سوی شرق برای گرجستان اهمیت دارد.

گرجستان تا کنون روابط خود را با کشورهای دمکراتیک جهان حفظ کرده و حمایت این کشورها از گرجستان به توسعه دمکراسی در این کشور کمک می‌کند. باتوجه به تحولات جهانی، تحولات داخلی سیاسی، تاثیر بسزایی بر شکل گیری فضای امنیتی کشور دارد. بنابراین توسعه دست آورده‌های دمکراسی از طریق اصلاحات می‌تواند موجب تحکیم و تثبیت نهادهای کشور شود.

حفظ روند درازمدت رشد اقتصادی کشور از طریق پیروی از اصول بازار آزاد، نظم سیاست مالی و پولی، برای توسعه پایدار کشور حائز اهمیت است. روابط و همکاری آزاد تجاری و اقتصادی با کشورهای جهان از جمله کشورهای اتحادیه اروپا، آمریکا  و کشورهای منطقه از مهم‌ترین اولویت‌های گرجستان می‌باشد[۱۰].

ارزش‌های ملی گرجستان

حق حاکمیت و تمامیت ارضی:‌

گرجستان کشوری مستقل، یکپارچه و تجزیه‌ناپذیر در مرزهای تعریف شده در قانون اساسی خود بوده که همواره تمامیت ارضی و حق حاکمیت دیگر کشورها را برسمیت می‌شناسد و چنین انتظاری را نیز از آن‌ها دارد. هرگونه تلاش یا اقدام به منظور محدودسازی حق حاکمیت، دخالت در امور داخلی کشور و تغییر سیاست خارجی با اعمال زور از نظر گرجستان غیر قابل قبول است.

آزادی:

گرجستان حقوق و آزادی‌های شناخته شده در بیانیه حقوق بشر، کنوانسیون حقوق سیاسی و مدنی سازمان ملل و کنوانسیون حفظ حقوق و آزادی‌های بنیادی اروپا را برسمیت شناخته و قانون اساسی این کشور آن را تضمین می‌کند. گرجستان حقوق و آزادی‌های تمامی انسان‌ها و گروه‌های ساکن در این کشور را تامین می‌کند و حق انتخاب، آزادی بیان و اعتقادات آن‌ها را محترم می‌شمرد. گرجستان فرصت مناسبی برای مطرح شدن توانایی شهروندان این کشور فراهم می‌کند. ضمنا بر این باور است که آزادی اقتصادی پیش شرط تامین آزادی و حقوق افراد است.

دمکراسی و قانون‌مداری:

گرجستان  به ارزش‌ها و اصول دمکراسی پایبند است و بر اساس آن‌ها سیستم دمکراتیک حاکمیت را مستقر می‌کند. حاکمیت در این سیستم از طریق قانون محدود و بین قوه مقننه، مجریه و قوه قضاییه تقسیم می‌کند. گرجستان قانون‌مداری، تکثرگرایی و حقوق اقلیت‌ها را از جمله اقلیت‌های قومی و دینی را تامین می‌کند و به توسعه جامعه مدنی و نهادهای دمکراتیک کمک می‌کند.

امنیت:

دولت گرجستان درصدد تامین امنیت اتباع و نهاد‌های خود در مرز‌های شناخته شده از سوی جوامع بین‌المللی است و در این راستا از موازین و اصول بین‌المللی پیروی می‌کند. گرجستان به یک پارچگی امنیت در کشور و سیستم بین‌المللی اعتقاد دارد، چراکه امنیت یک کشور از طریق تضعیف امنیت دیگر کشورها توسعه نخواهد یافت.

رفاه:

گرجستان معتقد است که تلاش برای رفاه از حقوق بنیادی انسان‌ها است و تحقق آن تنها در فضای آزاد امکان‌پذیر است. دولت گرجستان در راستای رفاه مردم خود مدل توسعه پایدار کشور را مبتنی بر اقتصاد آزاد، اصل دولت کوچک، سیاست کلان اقتصادی، مالیات پایین و سیاست اجتماعی هدفمند، ایجاد می‌کند.

صلح:

هدف گرجستان برقراری روابط مبتنی بر موازین و اصول حقوق بین‌المللی با کشور‌های جهان است. گرجستان برای حل اختلافات از روش‌های صلح‌آمیز و حقوق بین‌المللی پیروی می‌کند. گرجستان آزاد، مستقل، توسعه یافته و یکپارچه می‌تواند نقش مهمی در تحکیم امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا نماید.[۱۱]

منافع ملی گرجستان

1- تامین تمامیت ارضی و حق حاکمیت:‌ گرجستان درصدد است تمامیت ارضی خود را احیا و حفظ نماید و با استفاده از روش‌های عادلانه و صلح آمیز از مرزهای شناخته شده خود از سوی جوامع بین‌المللی حراست کند.

2- توسعه دمکراسی و نهادهای دولتی: گرجستان برای مدیریت کشور یک مدلی ایجاد می‌کند تا بتواند پایداری سیستم سیاسی کشور و توسعه آن را تامین کند. تقویت نهادهای دمکراتیک به منظور حفظ حقوق بشر، حفظ قانون‌مداری، آزادی بیان، آزادی وجدان، آزادی عقیده، آزادی دین و آزادی اعتقادات از اهداف گرجستان است. در این راستا استقرار ارزش‌های دمکراتیک، ارتقای خودآگاهی مردم و افزایش اعتماد به نهادهای دولتی حائز اهمیت است.

3- توسعه سیستم کارآمد و موثر امنیتی کشور:  ایجاد سیستم کارآمد امنیتی  برای تامین توسعه کشور و امنیت مردم از اهداف دولت است.

4- تحکیم وحدت ملی و تفاهم مدنی: گرجستان حفظ منافع، حقوق و آزادی‌های شهروندان خود را تامین می‌کند. دولت در این راستا درصدد ایجاد جامعه مبتنی بر اصول برابری، تکثرگرایی، عدالت و بردباری، بدون در نظر گرفتن عواملی چون ملیت، نژاد، زبان، جنسیت، اعتقادات و گرایش‌های سیاسی است. مشارکت فعال نمایندگان مردم گرجستان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی یکی از اولویت‌های دولت می‌باشد. ضمنا توسعه روابط با ساکنان مناطق اشغالی و مشارکت دادن آن‌ها در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مهم و ضروری می‌باشد.

5- همگرایی با اروپا و و نهادهای یورو آتلانتیک: گرجستان درصدد همگرایی با نهادهای اروپایی ویوروآتلانتیک است که از این طریق  بتواند دمکراسی را تثبیت نموده امنیت و رفاه کشور را تامین کند. ضمنا گرجستان  بر این اعتقاد است که  انتخاب مسیر توسعه و عضویت در پیمان‌های مورد نظر حق مسلم کشورهای مستقل می‌باشد.

6-  تامین رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور: ایجاد شرایط مناسب  جهت رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور یکی از اولویت‌های سیاسی - امنیتی گرجستان می‌باشد. دولت در این راستا  توسعه آزاد اقتصاد کشور، گسترش همکاری‌های اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، اجرای دقیق سیاست‌های مالی و حفظ اصل دولت کوچک را دنبال خواهد کرد.

7-  تامین امنیت انرژی: تنوع در منابع انرژی و خطوط انتقال آن یکی از اولویت‌های گرجستان برای تامین امنیت انرژی است. لذا حداکثر بهره‌برداری از منابع داخلی، مدرنیزه کردن سیستم انرژی کشور و همگرایی آن با زیر ساخت‌های منطقه‌ای حائز اهمیت است. در این راستا افزایش پتانسیال انرژی کشور بر امنیت کشور، رفاه مردم و توسعه اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.

8-  تامین امنیت منطقه‌ای: تحولات اروپا، حوزه دریای سیاه و منطقه قفقاز تاثیر مستقیمی بر امنیت گرجستان می‌گذارد. تحولات منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه نیز بسیار تاثیرگذار است. حفظ ثبات، استقرار صلح و حل مسالمت‌آمیز اختلافات در این مناطق از اهداف گرجستان است. این کشور از طریق همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه  می‌تواند در توسعه امنیت منطقه‌ای سهیم باشد.

9-  تحکیم نقش ترانزیتی گرجستان: گرجستان در راستای تحکیم نقش ترانزیتی خود آماده است حضور فعال‌تری در پروژه‌های بین‌المللی انرژی، حمل و نقل و ارتباطات داشته باشد.

10- تامین امنیت زیست‌محیطی گرجستان و منطقه: حفظ محیط زیست و استفاده موثر از منابع طبیعی ارتباط تنگاتنگی با بهداشت و امنیت اجتماعی دارد. موضوع امنیت زیست‌محیطی در اجرای طرح‌های ملی و بین‌المللی همواره مورد توجه است.

11- تامین هویت ملی و فرهنگی  و همگرایی مدنی: حفظ و توسعه تنوع فرهنگی و هویت ملی از اولویت‌های دولت گرجستان است. همگرایی اقوام مختلف و مشارکت آن‌ها در سازندگی کشور برای گرجستان اهمیت دارد. لذا دولت شرایط مطلوبی برای حفظ و توسعه هویت و فرهنگ اقوام مختلف فراهم می‌کند.

12- تحکیم امنیت سایبری: امنیت فضای اطلاع‌رسانی و حفظ اطلاعات الکترونیکی برای گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به توسعه سریع فن‌آوری‌های اطلاعاتی، وابستگی نهادهای دولتی به این تکنولوژی‌ها افزایش می‌یابد. لذا مبارزه با جرایم سایبری و پیش‌گیری از اقدامات خربکارانه سایبری ضروری بنظر می‌رسد.

13-  امنیت جمعیتی: فراهم نمودن شرایط مناسب برای شیوه زندگی سالم، افزایش سن امید به زندگی، تشویق گرجیان مقیم خارج به بازگشت به وطن و همگرایی مجدد آن‌ها از مهم‌ترین اولویت دولت است. امنیت جمعیتی ارتباط مستقیمی با رشد پایدار و بلند مدت اقتصاد کشور دارد.

14- تحکیم روابط با گرجیان و هموطنان برون‌مرزی و همچنین کمک به آموزش زبان مادری و حفظ هویت فرهنگی گرجیان برون‌مرزی از دیگر اولویت دولت است[۱۲].

خطرات، تهدیدها و چالش‌های پیش روی گرجستان

1- اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه و اقدامات تروریستی در این مناطق:  گرجستان در اوایل قرن 20 قربانی تهاجم روسیه و در طول 70 سال تحت اشغال شوروی بوده است. گرجستان در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد که با بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از اقدامات روسیه همراه بود. دراوایل دهه 90 جنبش‌های جدایی‌طلبانه در گرجستان که از سوی روسیه حمایت و هدایت می‌شد، به درگیری‌های مسلحانه تبدیل شد. در این درگیری‌ها علاوه بر گروه‌های مسلح جدایی‌طلبان، نیروهای ارتش روسیه نیز شرکت داشتند. این درگیری‌ها منجر به پاکسازی قومی‌شده است که توسط سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا به رسمیت شناخته شد.

روسیه در ماه اوت سال 2008  به منظور نقض حاکمیت و تمامیت ارضی گرجستان و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمکراتیک این کشور، مجددا به گرجستان حمله کرد که منجر به موج جدید پاکسازی قومی‌شد. اقدامات غیر قانونی روسیه در گزارش‌ها و سندهای کمیسیون حقیقت‌یاب اتحادیه اروپا به ثبت رسیده است و مجالس و دولت‌های برخی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی اشغال مناطقی از گرجستان را از سوی روسیه به رسمیت شناخته‌اند.

دولت روسیه به منظور مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود، اصول حقوق بین‌المللی و توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض کرد. مناطق اشغالی آبخازیا و  تسخینوالی را بعنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت و نیروها و پایگاهای نظامی خود را در آن‌جا مستقر نمود. ضمنا روسیه از کشورهای جهان خواسته است استقلال مناطق آبخازیا و تسخینوالی را به رسمیت بشناسند. در این راستا روسیه با استفاده از اهرم‌های سیاسی و اقتصادی، برخی از این کشورها را تحت فشار قرار داده است.

اشغال مناطق گرجستان از سوی روسیه که حاکمیت و استقلال سیاسی گرجستان را نقض می‌کند، مهم‌ترین عامل بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. نظامی‌کردن مناطق اشغالی و استقرار نیروهای زمینی، هوایی، دریایی، مرزی و اطلاعاتی روسیه در این مناطق، تهدید جدی برای امنیت گرجستان و کل منطقه است.

نادیده گرفتن اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها از سوی روسیه و تلاش‌های این کشور جهت تغییر ساختار امنیت یوروآتلانتیک و احیای مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنیت گرجستان بلکه امنیت دیگر همسایگان روسیه و اروپا را تهدید می‌کند.

قرائن و شواهد حکایت از آن دارد که روسیه پس از جنگ اوت 2008 و اشغال آبخازیا و تسخینوالی از این مناطق جهت پرورش گروهای تروریستی به منظور انجام اقدامات تروریستی در خاک گرجستان استفاده می‌کند. جلوگیری از اقدامات گروه‌های تروریستی وشناسایی آن‌ها گویای این حقیقت است.

نقض حقوق بشر از سوی رژیم‌های دست نشانده روسیه و نیروهای اشغال‌گر بسیار نگران کننده است. ساکنان مناطق اشغالی بدلیل قومیت و ملیت خود همواره مورد توهین و سرکوب قرار می‌گیرند. دولت گرجستان همچنین نگران روند تغییر بافت جمعیت در مناطق اشغالی و خطر نابودی فرهنگ ملی آبخازیایی است.   

روسیه با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق گرجستان می‌رساند.

2- خطر حمله مجدد  نظامی از سوی روسیه: هدف حمله نظامی روسیه به گرجستان در اوت 2008  نه تنها اشغال مناطق گرجستان و به رسمیت شناختن این مناطق  بلکه تغییر سیاست خارجی گرجستان و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه  محافل حکومتی روسیه، گرجستان آزاد و مستقل را خطر جدی برای روسیه تلقی می‌کنند. روسیه درصدد است مانع توسعه گرجستان و همگرایی این کشور با نهادهای یوروآتلانتیک شود. روسیه می‌خواهد گرجستان را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیروهای نظامی روسیه در مناطق اشغالی گرجستان و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه‌های خود زمینه‌سازی حمله مجدد به گرجستان است. روسیه از موازین و حقوق بین‌المللی تخطی می‌کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008  مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در گرجستان شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی‌دهد. دولت روسیه همچنین مخالف استقرار نیرو‌های بین‌المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات روسیه، احتمال حمله مجدد این کشور به گرجستان وجود دارد، هرچند که حمایت‌های بین‌المللی از گرجستان و حضور ناظران اتحادیه اروپا می‌تواند عامل بازدارنده باشد.

3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده‌شدگان از مناطق اشغالی: حوادث اوایل دهه 90  و در پی آن جنگ اوت 2008  موجب پاک‌سازی قومی‌شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی 80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی گرجستان سکونت دارند.  نقض حقوق رانده‌شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است و دولت گرجستان بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آن‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده است.

4- مناقشات منطقه قفقاز: توسعه مناقشات و بحران‌ها از کشورهای همسایه به گرجستان یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران‌ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می‌گذارد. این در حالی است که روسیه درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با گرجستان است. عدم کنترل مرزهای گرجستان و روسیه در آبخازیا و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می‌کند که به نوبه خود عامل بروز بحران‌های دیگر در منطقه می‌باشد.  مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشورهای قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ روسیه در قفقاز کمک خواهد کرد.

5- تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی: تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش‌های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در گرجستان در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می‌کند. ضمنا تروریسم دولتی برای گرجستان به عنوان خطر ویژه تلقی می‌کند. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی گرجستان، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.

6- چالش‌های اجتماعی و اقتصادی: کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش‌های امنیت ملی گرجستان است. مهار چالش‌های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم گرجستان بوده و در این راستا گرجستان به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می‌اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد‌های کشور، و افزایش بی کاری می‌تواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت‌های دولت گرجستان به شمار می‌رود.

7- چالش‌های انرژی: تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی گرجستان  بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت‌های لازم  و توسعه منابع  انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی گرجستان حائز اهمیت است.

8- خطرات سایبری: با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت‌های حساس گرجستان به تکنولوژی‌های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش‌های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی گرجستان مطرح می‌کند. روسیه در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری روسیه،  اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی گرجستان را نشان داده است.

9- چالش‌های زیست‌محیطی: بحران‌های ناشی از فر آیند‌های طبیعی و فعالیت انسانی می‌تواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم گرجستان را تهدید کند. گرجستان نگران  آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر روسیه در مناطق اشغالی به ویژه در آبخازیا برای آماده‌سازی المپیک زمستانی  2014 سوچی، است. دولت گرجستان از طریق همکاری با جامعه بین‌المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست‌محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا و انتقال آن‌ها به روسیه است، جلوگیری کند.

10- چالش‌های جمعیتی:  بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با  سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت گرجستان می‌باشد. تلاش روسیه برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع روسیه در این مناطق از دیگر چالش‌های پیش روی گرجستان است و اینگونه  اقدامات روسیه هویت ملی آبخازیایی‌ها را تهدید می‌کند.

11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی: در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش زبان گرجی برای اتباع این کشور هموار کند تا آن‌ها  بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعال‌تر داشته باشند.

12- تخریب آثار میراث فرهنگی: گرجستان به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت می‌دهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می‌کند. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی گرجستان در خارج از کشور است[۱۳].

محور‌های سیاست امنیتی گرجستان

1- پایان اشغال مناطق اشغال شده و تنظیم روابط با روسیه:

1.1  پایان اشغال مناطق اشغال شده: پایان یافتن اشغال مناطق اشغالی، همگرایی مدنی ساکنان این مناطق و اعاده حاکمیت ملی گرجستان از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیتی گرجستان می‌باشد.

دولت گرجستان در این راستا گام‌های موثر و به موقع را بر می‌دارد. ضمنا دولت گرجستان به تعهدات خود درچارچوب توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 پایبند است. از طرف دیگر با توجه به سخنرانی رئیس جمهور گرجستان در مجلس اروپا در تاریخ 23 نوامبر سال 2010، دولت گرجستان بطور یکجانبه متعهد به رعایت آتش‌بس شده است. رئیس جمهور گرجستان تعهد کشورش را از طریق نامه‌های خود به رهبران اتحادیه اروپا، ناتو، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و رئیس جمهوری آمریکا  تایید کرده است. گرجستان همچنان به ارائه طرح صلح به منظور تعیین خودمختاری گسترده مبتنی بر  معیار‌های اروپایی برای مناطق اشغالی ادامه می‌دهد و حتی آماده است قبل از تعیین رژیم حقوقی نهایی مناطق اشغالی، با آن‌ها در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهت از سرگیری رفت و آمد، بازسازی اقتصاد آن مناطق، بازگشت رانده شدگان و آوارگان همکاری کند.

گرجستان همچنین از پیشنهاد و طرح‌های صلح که به پایان اشغال مناطق اشغالی کمک کند، استقبال می‌کند. برای پایان اشغال مناطق اشغالی گرجستان، مشارکت فعال جامعه بین‌المللی ضروری بنظر می‌رسد. جامعه بین‌المللی باید روسیه را تحت فشار قرار دهد تا این کشور متعهد به عدم تهاجم به گرجستان شود. موازین بین‌المللی از جمله اصل عدم استقرار نیرو‌های بیگانه در دیگر کشورها بدون موافقت این کشور را رعایت کند و به کلیه تعهدات خود در قبال توافق‌نامه آتش‌بس 12 اوت 2008  عمل نماید و نیرو‌های خود را از مناطق اشغالی خارج کند. ضمنا به کارگیری اصطلاح «اشغال» در اسناد حقوقی و سیاسی بین‌المللی یکی از بخش‌های سیاست پایان اشغالگری است. در این خصوص  اسناد صادره از سوی پارلمان اروپا، سنای آمریکا و نهاد‌های دولتی کشور‌های متحد گرجستان دارای اهمیت است.

دولت گرجستان در راستای حل بحران مناطق اشغالی، خروج نیرو‌های روسیه و استقرار  نیرو‌های بین‌المللی در این مناطق را تنها ساز و کار مناسب می‌داند.  با توجه به اهمیت حضور ناظران اتحادیه اروپا، دولت گرجستان خواستار توسعه حوزه فعالیت هیئت ناظران است؛ چرا که ورود ناظران به مناطق اشغالی به توسعه روند صلح  و استقرار ثبات کمک خواهد کرد. ضمنا عادی‌سازی روابط روسیه و گرجستان می‌تواند به حل مناقشات در دیگر کشورها نیز کمک کند.

ادامه سیاست عدم به رسمیت شناختن استقلال مناطق اشغالی و تایید پاکسازی قومی از دیدگاه گرجستان حائز اهمیت است. در این خصوص باید به قطعنامه‌های سال‌های 2008، 2009، 2010 و 2011  مجمع عمومی سازمان ملل،  قطعنامه سال 1993 شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه‌های سال‌های 1994، 1996 و 1999 سازمان امنیت و همکاری اروپا و قطعنامه سال 2011 مجلس اروپا اشاره شود.

گرجستان جهت خنثی‌سازی خطر تروریسم ناشی از اقدامات روسیه در مناطق اشغالی، توانمندی‌های خود را افزایش داده و همکاری خود را با جامعه بین‌المللی گسترش می‌دهد.

بازگشت رانده شدگان و مهاجران اجباری به خانه‌های خود، اعاده حقوق و تامین امنیت آن‌ها باید با رعایت اصول و موازین بین‌المللی انجام بگیرد تا آن‌ها از حق بازگشت آزادانه بهره‌مند شوند. گرجستان از هرگونه اقدامات روسیه جهت تغییر وضعیت مالکیت و بافت جمعیتی مناطق آبخازیا و تسخینوالی از طریق توافق‌نامه‌های غیر قانونی، جلوگیری خواهد کرد.

1.2  تنظیم روابط با روسیه: گرجستان خواستار روابطی مبتنی بر اصول حسن همجواری و برابری با روسیه است. چنین روابطی  بدون احترام روسیه به حق حاکمیت گرجستان و بدون پایان اشغالگری میسر نمی‌باشد. در این راستا گرجستان آمادگی خود را  برای مذاکرات با روسیه اعلام می‌دارد.

گرجستان خواهان تبدیل روسیه به کشوری دمکراتیک است تا روابط این کشور با دیگران بر اصول احترام به حق حاکمیت، تمامیت ارضی و ارزش‌های دمکراسی  استوار باشد. دمکراسی سازی در روسیه و قابل پیش‌بینی بودن سیاست خارجی این کشور  تاثیر مثبتی بر امنیت گرجستان و منطقه خواهد گذاشت.

همگرایی گرجستان با نهاد‌های اروپایی و یورو آتلانتیک می‌تواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز‌های روسیه را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع روسیه نیز است.

گرجستانخواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی روسیه؛ در قفقاز شمالی است. دولت گرجستان توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری می‌داند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیشتر از اهداف و سیاست گرجستان مطلع شوند.

2- توسعه نهاد‌های دولتی و تحکیم دمکراسی:

3- سیاست تعامل: 

گرجستان درصدد است سیاست مناسب و سازکار‌های انگیزشی جهت نزدیک ساختن مناطق اشغال شده و ساکنان آن مناطق به گرجستان و توسعه ارتباطات با مردم دیگر مناطق کشور را  تدوین کند. دولت در این راستا سند«استراتژی کشور در قبال مناطق اشغالی از طریق همکاری و تعامل» و «طرح عمل سیاست تعامل» را تدوین کرده است.

از طرف دیگر گرجستان خواستار ادامه همکاری با جامعه بین‌المللی برای استفاده از ظرفیت‌های موجود جهت اجرای سیاست تعامل است. ضمنا برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست تعامل، ضروری است طرح‌های بشردوستانه در قبال مناطق اشغال شده با دولت گرجستان هماهنگ شود.

4- توسعه سیستم دفاعی و امنیتی کشور:

گرجستان در راستای حفظ امنیت ملی، اصلاحاتی جهت افزایش کارایی سیستم امنیتی کشور را انجام می‌دهد. سنگ بنای اصلاحات بخش امنیتی گرجستان، روند بررسی امنیت ملی است که هماهنگی و همکاری نزدیک نهاد‌های امنیتی و افزایش کیفیت همکاری بخش‌های نظامی و غیر نظامی را فراهم می‌کند.

تشکیل سیستم موثر و کارآمد مدیریت بحران‌ها جهت شناسایی، پیش بینی و پیش‌گیری بحران و  محو نمودن سریع یا به حداقل رساندن پیامد‌های منفی آن از طریق همکاری هماهنگ شده  نهاد‌های دولتی، یکی از اولویت‌های سیاست امنیتی گرجستان است.

با توجه به تغییرات انجام شده در فضای امنیتی گرجستان، افزایش توانایی دفاعی کشور یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست امنیتی کشور است. دولت گرجستان امکانات جدید را برای آشنایی نیرو‌های مسلح کشور با چالش‌های جدید  فراهم می‌کند و در راستای آمادگی نیرو‌های مسلح  برای حفظ تمامیت ارضی برنامه‌های مختلفی به منظور مدرنیزه‌سازی سیستم آموزش و تمرین، توسعه سیستم مدیریت نیرو‌های مسلح، افزایش قابلیت و نزدیک ساختن آن به معیار‌های ناتو و کمک به روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک، انجام می‌دهد.

دولت در این راستا، دکترین‌هایی را تدوین کرده و درصدد مدیریت موثر امکانات و منابع حساس و مهم کشور می‌باشد. از طرفی بکارگیری از سیتم کارآمد مدیریت بحران‌ها در ارتش و توسعه همکاری بین نهاد‌های نظامی و غیر نظامی در زمینه مدیرت و کنترل بحران‌ها  امری مهم و ضروری است.

سیاست دفاعی گرجستان بر اصل دفاع همگانی استوار است. اجرای موفقیت‌آمیز این سیاست نیاز به ایجاد سیستم دفاع غیر نظامی، توسعه زیرساخت‌های لازم و سیستم کارآمد  نیروی ذخیره دارد. همکاری با کشور‌های متحد بمنظور توسعه سیستم نیروی ذخیره و استفاده از تجربیات آن‌ها ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان پایبند به ارزش‌های دمکراتیک است و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک را ادامه می‌دهد. لذا افزایش سازگاری نیروی‌های مسلح گرجستان با ناتو یکی از اولویت اصلاحات دفاعی گرجستان می‌باشد. ضمنا گرجستان برای تحکیم  توان دفاعی خود درصدد توسعه همکاری با کشور‌های متحد است.

از طرف دیگر گرجستان  برای مشارکت فعال در برنامه‌های صلح ناتو تلاش می‌کند. حضور نیرو‌های نظامی گرجستان در عملیات بین‌المللی ناتو از یک سو  اهمیت گرجستان را برای امنیت حوزه یورآتلانتیک افزایش می‌دهد و از سوی دیگر به افزایش توان نظامی نیرو‌های گرجستان کمک می‌کند.

5- همگرایی با ناتو و اتحادیه اروپا:

عضویت در اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی و امنیتی گرجستان است. گرجستان که به خاطر قرار داشتن در حوزه دریای سیاه و در ناحیه جنوب شرقی اروپا،  بخش جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی اروپا  محسوب می‌کند، بدلیل تحولات تاریخی از مسیر توسعه طبیعی خود جدا شده بود. اکنون انتخاب گرجستان همگرایی با اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی است تا امنیت و توسعه این کشور تامین شود.

5.1 - عضویت در پیمان اتلانتیک شمالی:

عضویت در ناتو یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست خارجی گرجستان است. ناتو از نظر گرجستان یک وسیله اصلی برای تامین امنیت و توسعه پایدار حوزه یورآتلانتیک بوده و اساس معماری امنیت این حوزه می‌باشد. عضویت گرجستان در ناتو می‌تواند از یک سو امنیت گرجستان را تضمین کند و از دیگر سو به استقرار ثبات در کل منطقه کمک کند.  ضمنا اصلاحات جاری در راستای عضویت در ناتو موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک گرجستان و افزایش توان دفاعی این کشور می‌کند.  با توجه به نظر سنجی برگزار شده در سال 2008  محافل سیاسی و اجتمایی گرجستان در خصوص عضویت کشور در ناتو اتفاق نظر دارند. از سال 2004 گرجستان در راستای توسعه همکاری با ناتو به پیشرفت‌های بزرگ دست یافته است. رهبران ناتو در اجلاس 2008 در بخارست توافق کردند که گرجستان به عضویت ناتو در آید. این موضوع در تصمیمات سران ناتو در اجلاس‌های استراسبورگ و لیسبون و همچنین در راهبرد جدید ناتو منعکس شده است.

حمله روسیه به گرجستان در سال 2008  نتوانست مسیر توسعه گرجستان و روند همگرایی این کشور با ناتو را متوقف کند. با تشکیل کمیسیون ناتو و گرجستان؛ آغاز اجرای طرح سالانه ملی همکاری گرجستان با ناتو تسریع شده است. گرجستان همچنین در مجمع پارلمانی ناتو حضور فعالی دارد. با توجه به اینکه گرجستان خود را نیز مسئوول تامین امنیت دسته جمعی می‌داند، در عملیات صلح بین‌المللی و عملیات ناتو مشارکت می‌کند.  در این راستا حضور نیرو‌های گرجی در افغانستان حائز اهمیت است.

5.2-  همگرایی با اتحادیه اروپا:

همگرایی مرحله ای گرجستان با اتحادیه اروپا یکی از محور‌های توسعه سیاسی و اقتصادی گرجستان می‌باشد. توسعه همکاری با اتحادیه اروپا  موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک گرجستان و تثبیت روند همگرایی می‌کند.

گرجستان خواستار گسترش حوزه‌های همکاری و استفاده از آزادی‌های چهارگانه (نقل و انتقالات آزاد مردم، کالا، خدمات و سرمایه) با اتحادیه اروپا است. گرجستان سیاست همسایگی اتحادیه اروپا طرح مشارکت شرق را عامل مساعدت در همگرایی با اتحادیه اروپا می‌داند.

گرجستان مذاکرات در خصوص انعقاد موافقت‌نامه درباره عضویت وابسته با اتحادیه اروپا را  بمنظور توسعه روابط از طریق همگرایی سیاسی و اقتصادی از جمله ایجاد منطقه آزاد تجارت، ادامه می‌دهد.

گرجستان همچنین درصدد اجرای موفقیت‌آمیز توافقنامه تسهیل رژیم روادید (visa facilitation and readmission agreements) و توسعه همکاری در چارچوب ابتکار «مشارکت برای تحرک»  (Mobility Partnership)  است. هدف گرجستان رسیدن به رژیم لغو روادید با اتحادی اروپا است.

گرجستان بر اهمیت توسعه همکاری با اتحادیه اروپا در بخش‌های مختلف به ویژه در زمینه تامین امنیت انرژی، حمل و نقل آموزش، فرهنگی و غیره تاکید می‌کند.

گرجستان خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه گرجستان و روسیه است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه از سوی جامعه بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا گرجستان از قطعنامه  17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می‌کند.

گرجستان همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیشتر با روسیه استقبال می‌کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل‌گیری سیاست خارجی روسیه مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور‌های همسایه و همزیستی مسالمت‌آمیز با آن‌ها، کمک کند.

از طرف دیگر گرجستان انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجی‌گر توافقنامه آتش‌بس ماه اوت 2008 بین گرجستان و روسیه،  فدراسیون روسیه را جهت اجرای قرارداد آتش‌بس و پایبندی به موازین بین‌المللی بیشتر تحت فشار قرار دهد.

6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی:

گرجستان با توجه به اهمیت توسعه همکاری با همسایگان، با اقدامات سیاسی و اقتصادی خود  به توسعه منطقه و تبدیل آن به منطقه آرام، با ثبات و جذاب کمک می‌کند.

گرجستان بطور سنتی روابط خوبی با کشور‌های همسایه جمهوری آذربایجان و ارمنستان دارد  و معتقد است که با رویکرد‌های مشترک می‌توان توسعه آتی منطقه را تامین کرد. در این راستا  توسعه همکاری منطقه‌ای و ایجاد حوزه مشترک اقتصادی و بازار  به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک خواهد کرد. ضمنا قابلیت‌های گرجستان در حوزه دریای سیاه می‌تواند عامل گسترش همکاری باشد.

علی رغم اختلافات موجود؛ سه کشور قفقاز جنوبی می‌توانند همکاری منطقه‌ای در زمینه مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و برنامه‌های مشترک برای حفظ محیط زیست اجرا کنند. اینگونه همکاری‌ها می‌تواند  به توسعه همکاری اقتصادی و توسعه گفتگو‌های سیاسی بین کشور‌های منطقه کمک کند.

لاینحل ماندن مناقشه قره باغ امنیت کشور‌های منطقه را تهدید می‌کند. لذا گرجستان از حل مسالمت‌آمیز این مناقشه با مشارکت فعال جوامع بین‌المللی حمایت می‌کند.

گرجستان خواستار توسعه همکاری اقتصادی و تجاری با آذربایجان و ارمنستان است. اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی برای تثبیت امنیت نیز ضروری می‌باشد و می‌تواند منجر به تحکیم اعتماد و شکل‌گیری مناسبات پایدار تجاری گردد.

روابط گرجستان با جمهوری آذربایجان به روابط استراتژیک تبدیل شده است. طرح‌های مشترک انرژی، حمل و نقل و ارتباطات نقش موثری در توسعه دو کشور ایفا می‌کند. طرح خط راه آهن «باکو - تفلیس - قارص» یکی از طرح‌های مشترک است که دو کشور به وسیله آن می‌توانند نقش ترانزیتی خود در منطقه را افزایش دهند و به شبکه بین‌المللی راه آهن بپیوندند. راه اندازی خط راه آهن «باکو - تفلیس - قارص» به توسعه روابط اقتصادی بین شرق و غرب کمک کرده و موجب  نزدیک شدن گرجستان به حوزه اروپا خواهد شد.

«باکو - تفلیس - جیهان»، «باکو - سوپسا» و «باکو - تفلیس - ارزروم» سه طرح مهم انرژی است که علاوه بر جنبه اقتصادی آن  به تثبیت امنیت در منطقه نیز کمک می‌کند. گرجستان و جمهوری آذربایجان همچنین درصدد عملی شدن طرح‌هایی مثل «نابوکو»، «جریان سفید»، «کوریدورحمل و نقل نفت یورو آسیا»‌ و «اگری» (Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector Project)  هستند تا منابع انرژی کشور‌های آسیای میانه و آذربایجان با استفاده از قابلیت‌های ترانزیتی گرجستان و آذربایجان به بازار‌های جهانی منتقل شود.

گرجستان در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک نیز با جمهوری آذربایجان همکاری می‌کند. همکاری دو کشور در چارچوب اتحادیه گوام نیز حائز اهمیت است. مشارکت آذربایجان در برنامه «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا و برنامه«مشارکت برای صلح»‌ ناتو  به هماهنگ شدن منافع دو کشور و اتخاذ مواضع مشترک کمک می‌کند.

گرجستان همکاری نزدیکی با ارمنستان در تمامی زمینه‌ها دارد. گرجستان معتقد است که توسعه روابط حسنه و گسترش همکاری فیمابین گرجستان و ارمنستان می‌تواند منافع متقابل را تامین کرده روابط سنتی دو کشور را توسعه دهد. 

گرجستان درصدد گسترش همکاری‌های اقتصادی با ارمنستان است. همکاری دو کشور در بخش‌های مختلف از جمله تجارت، حمل و نقل و گردشگری موجب افزایش مناسبات فیمابین خواهد شد.

گرجستان از حضور ارمنستان در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا حمایت می‌کند و خواستار گسترش همکاری این کشور با ناتو است. گرجستان همچنین خواهان عادی‌سازی روابط ارمنستان با ترکیه  بوده و آماده است به روند عادی‌سازی روابط دو کشور کمک کند.

7- تحکیم روابط خارجی:

توسعه روابط سیاسی و گسترش تجارت خارجی، جذب سرمایه‌گذاری‌ها و تحکیم مناسبات اجتماعی و فرهنگی از اولویت‌های دولت گرجستان است. در این راستا گرجستان همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه خود را با جوامع بین‌المللی توسعه می‌دهد.

7.1- ایالات متحده آمریکا:

پس از استقلال گرجستان، ایالات متحده آمریکا  همواره از حاکمیت و تمامیت ارضی، توسعه نهاد‌های دمکراتیک، توسعه اقتصاد بازاری و همگرایی گرجستان با نهاد‌های اروپایی و یوروآتلانتیک حمایت کرده است.

گرجستان درصدد توسعه روابط استراتژیک با آمریکا می‌باشد و این موضوع در منشور همکاری که در ژانویه سال 2009 به امضا رسید منعکس شده است. هدف منشور همکاری، کمک به روند توسعه همکاری‌های دفاعی، امنیتی، اقتصادی، انرژی، اجتماعی و فرهنگی از طریق اجرای تصمیمات گروه‌های کاری است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت ویژه‌ای دارد.

گرجستان توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا را ضروری می‌داند و درصدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک‌های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.

توان دفاعی گرجستان از طریق کمک‌های آمریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری‌ها است.

حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان  برای دولت تفلیس اهمیت ویژه‌ای دارد. گرجستان توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا ضروری می‌داند و در صدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک‌های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا  برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.

توان دفاعی گرجستان  از طریق کمک‌های امریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری است. گرجستان حمایت سیاسی و نظامی خود را از ائتلاف‌های پیشنهادی آمریکا ادامه می‌دهد. نیرو‌های نظامی گرجستان که در چارچوب برنامه‌های آموزش و تمرین آمریکا آموزش دیده‌اند در عملیات بین‌المللی صلح از جمله برنامه ایساف ناتو در افغانستان شرکت می‌کنند. گرجستان و آمریکا در زمینه مبارزه با قاچاق مواد هسته‌ای نیز همکاری می‌کنند.

7.2 - اکراین:

گرجستان در صدد استفاده از فرصت‌های همکاری استراتژیک  با اکراین است. افزایش نقش اکراین به عنوان کشور دمکراتیک و صلح‌طلب می‌تواند به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک کند.

گرجستان و اکراین در زمینه‌های سیاسی و امنیتی همکاری دو جانبه و همکاری بین‌المللی در چارچوب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری حوزه دریای سیاه و اتحادیه گوام دارند. گرجستان همچنین خواستار توسعه همکاری با اکراین در روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک بوده و از مشارکت این کشور در طرح «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.

7.3 - ترکیه:

ترکیه شریک منطقه‌ای گرجستان است که همواره از تمامیت ارضی و حاکمیت گرجستان و تلاش این کشور برای توسعه نهاد‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حمایت می‌کند. ضمنا ترکیه بزرگ‌ترین شریک تجاری و اقتصادی گرجستان می‌باشد و رژیم‌های لغوروادید و تجارت آزاد بین دو کشور بر قرار شده است. توسعه همکاری‌های اقتصادی و اجرای موفقیت‌آمیز طرح‌های انرژی و حمل و نقل  اهمیت راهبردی برای دو کشور دارد.  گرجستان و ترکیه در چارچوب طرح‌های خط لوله باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس-ارزروم همکاری می‌کنند و حضور فعالی در اجرای طرح‌های مثل «باماکو»، «جریان سفید»‌، «کوریدور انتقال نفت ارو آسیا» و «خط راه‌آهن باکو- تفلیس- قارص»  دارند. علاوه بر این ترکیه بعنوان عضو ناتو  یکی از مهم‌ترین شرکای نظامی گرجستان است. در این راستا گرجستان خواهان توسعه همکاری‌های نظامی و امنیتی با ترکیه است.

همکاری دو کشور در بخش فرهنگی نیز دارای اهمیت است. دو کشور همکاری فعال در زمینه آثار میراث فرهنگی آغاز کرده اند. توسعه این همکاری به نفع هر دو کشور می‌باشد.

7.4  - همکاری با دیگر کشور‌های جهان:

گرجستان  جهت استفاده از تجربیات  کشور‌های حوزه دریای بالتیک و کسب حمایت آن‌ها برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا، با این کشورها همکاری می‌کند.

گرجستان در صدد توسعه همکاری با کشور‌های اروپای جنوب شرقی و حوزه اسکان دیناوی است. حمایت این کشورها از تمامیت ارضی گرجستان و اصلاحات جاری در این کشور دارای اهمیت ویژه‌ای است. گرجستان از توسعه همکاری با ملداوی و بلاروس و مشارکت این کشورها در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.

گرجستان به عنوان حلقه ارتباطی بین اروپا و آسیا،  توسعه همکاری به ویژه همکاری‌های اقتصادی، انرژی و حمل و نقل با قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان را مد نظر دارد. هدف این همکاری کمک به توسعه تجارت و گردش آزاد سرمایه بین غرب و شرق است. آگاهی کشور‌های آسیای مرکزی از تحولات سیاسی گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت دارد. تلاش فدراسیون روسیه برای تغییر مرز‌های بین‌المللی چالش بزرگی برای همسایگان روسیه است.

گرجستان توسعه روابط و همکاری با چین، ژاپن، کره جنوبی، کشور‌های خلیج فارس، هند، کانادا، برزیل،  استرالیا، اسراییل، کشور‌های آسیای جنوب شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا را جهت توسعه تجارت، جذب سرمایه‌گذاری و کسب حمایت بین‌المللی، ضروری و مهم می‌داند.

در راستای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش آگاهی مردم در مورد گرجستان و کسب حمایت ها لازم است. روند برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک با کشور‌های آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب و توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آن‌ها ادامه یابد. در روند مذاکرات با این کشور ها باید نسبت به موضوع حمایت از تمامیت ارضی گرجستان توجه ویژه‌ای داشت.

7.5 - همکاری با سازمان‌های بین‌المللی:

همکاری با سازمان‌های بین‌المللی یکی از مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی و امنیت ملی گرجستان است.

7.5.1 - سازمان ملل:

گرجستان معتقد است که سازمان ملل باید نقش فعال‌تری جهت استقرار صلح در جهان و حل مناقشات و بحران‌های موجود ایفا کند. در این راستا باید تلاش شود تا کارایی سازمان ملل افزایش یابد. گرجستان تعطیلی ماموریت هیئت ناظران سازمان ملل را که ناشی از فشار‌های روسیه بوده است، را بسیار منفی ارزیابی می‌کند و معتقد است که این موضوع می‌تواند تاثیر منفی بر نقش سازمان ملل در تامین و تثبیت امنیت جهانی بگذارد.

7.5.2 - سازمان امنیت و همکاری اروپا:

سازمان امنیت و همکاری اروپا یکی از مهم‌ترین سازمان ها برای تامین امنیت اروپا می‌باشد. این سازمان باید نقش ویژه‌ای در استقرار صلح، ثبات و دمکراسی در اروپا داشته باشد.

گرجستان همواره به اصول تعریف شده در اسناد این سازمان مبتنی بر احترام به حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها، پایبند است. گرجستان معتقد است که افزایش نقش سازمان امنیت و همکاری اروپا می‌تواند به توسعه امنیت کشور‌های عضو کمک نماید.

روسیه برای جلوگیری از مشارکت سازمان‌های بین‌المللی در روند حل مناقشات گرجستان  از ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا ممانعت به عمل آورد؛  با این‌حال تلاش گرجستان برای از سرگیری فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا در خاک این کشور از جمله در مناطق اشغالی و افزایش نقش این سازمان جهت توسعه امنیت و دمکراسی گرجستان ادامه دارد. کمک و مساعدت سازمان امنیت و همکاری اروپا برای به انجام رساندن موفقیت‌آمیز روند تحکیم نهاد‌های دمکراتیک و اصلاحات جاری، اهمیت ویژه‌ای دارد.

7.5.3 - شورای اروپا:

همکاری در چارچوب شورای اروپا یکی از بهترین فرصت‌ها برای  استقرار موازین و ارزش‌های اروپایی در گرجستان است. با توجه به پایبندی این کشور به موازین و ارزش‌های اروپایی، زمینه تبدیل گرجستان به یک کشور دمکراتیک فراهم می‌باشد. گرجستان در صدد اجرای توصیه‌های شورای اروپا برای توسعه دمکراسی، حفظ حقوق اقلیت قومی، رعایت حقوق بشر و تثبیت حاکمیت قانون است.

8- مبارزه با تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی:

هدف سیاست ضد تروریستی گرجستان، تامین امنیت شهروندان و نهاد‌های این کشور است. گرجستان عضو کنوانسیون‌های مبارزه با تروریسم سازمان ملل بوده و در این راستا همکاری‌های خود را گسترش می‌دهد.

گرجستان برای رسیدن به این هدف مهم همکاری نزدیکی با کمیته مبارزه با تروریسم سازمان ملل دارد و واحد‌های ضد تروریستی از جمله؛ یگان‌های ویژه نیرو‌های مسلح و انتظامی کشور را توسعه  می‌دهد. گرجستان جهت جلوگیری از  استفاده گروه‌های تروریستی از خاک گرجستان، حراست از مرزها  و نظارت بر گمرکات را افزایش داده در راستای مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان یافته فراملی با کشور‌های همسایه آذربایجان، ترکیه و ارمنستان همکاری می‌کند.

مناطق اشغالی گرجستان اکنون  به منشاء تهدید‌های تروریستی تبدیل شده اند. در سال‌های اخیر  عملیات تروریستی در گرجستان  از مناطق اشغالی و توسط عوامل روسیه  برنامه ریزی و اجرا می‌شد.  برای خنثی‌سازی این خطر  لازم است که جامعه بین‌المللی  فشار‌های خود را بر روسیه افزایش دهد تا روسیه در صورت تکرار عملیات تروریستی بهای سنگین سیاسی بپردازد.

گرجستان با توجه به اهمیت مبارزه با تروریسم هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی و کشور‌های جهان همکاری می‌کند تا از استفاده از خاک گرجستان برای تولید و انتقال مواد هسته ای و رادیو اکتیو جلوگیری شود. گرجستان در راستای عدم گسترش مواد هسته‌ای و رادیو اکتیو نگران وضعیت موجود در مناطق اشغالی است.

گرجستان با شرکت در عملیات بین‌المللی ضد تروریستی حضور فعالی در ائتلاف ضد تروریستی دارد. با توجه به اینکه تروریسم بین‌المللی تهدید جدی برای امنیت جهان است، عدم موفقیت در عملیات افغانستان تاثیر منفی بر امنیت کشور‌های جهان و منطقه از جمله گرجستان خواهد گذاشت.

9- سیاست امنیت اقتصادی:

سیاست اقتصادی گرجستان مبتنی بر اصل آزادی اقتصاد بوده و هدف اصلی سیاست امنیت اقتصادی این کشور فراهم کردن شرایط مناسب برای کمک به توسعه کشور، افزایش رفاه مردم و رقابت‌پذیری اقتصاد و مردم است.

تحکیم ثبات اقتصاد کلان از طریق اتخاذ سیاست جدی مالی، به حداقل رساندن نرخ تورم، کاهش هزینه‌های عمومی، کاهش بدهی‌های خارجی، رفع کسری بودجه با مازاد بودجه و بهبودی سیستم مالیاتی، از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیت اقتصادی گرجستان محسوب می‌کند.

توسعه روابط سازنده اقتصادی با اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور‌های منطقه از محور‌های  سیاست اقتصادی و امنیتی کشور می‌باشد. توسعه همکاری‌های اقتصادی و روابط مرزی می‌تواند نقش موثری در کاهش تنش ایفا نماید. گرجستان در این راستا آماده همکاری با کشور‌های آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، ایران، ارمنستان، اکراین، قزاقستان، کشور‌های خاورمیانه، حوزه دریای سیاه و  دیگر کشور‌های آسیای مرکزی و شرقی، است.

گرجستان توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کشور، افزایش بهره‌برداری از ظرفیت ترانزیتی کشور و همگرایی با سیستم‌های حمل و نقل بین‌المللی را ضروری می‌داند.

سیاست اقتصادی گرجستان عدم مداخله دولت در فعالیت اقتصادی شرکت‌ها، حفظ آزادی اقتصادی و مالکیت شخصی، بهبود سیستم مالیاتی و اجرای سیاست دقیق مالی را تامین می‌کند.

گرجستان درصدد است فراهم نمودن شرایطی است تا مردم دسترسی به محصولات خوب و ارزان داشته باشند. ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد و رشد اشتغال‌زایی از دیگر اهداف سیاست اقتصادی گرجستان است. برای تحقق این اهداف ایجاد بازار کار رقابت‌پذیر ضروری بنظر می‌رسد. ضمنا کمک به آماده‌سازی نیروی کار مجرب که از طریق اجرای سیاست هدفمندانه آموزشی میسر می‌کند، موجب افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد خواهد شد.

10- سیاست امنیت انرژی:

دولت در راستای تامین امنیت انرژی، جذب سرمایه‌گذاری، تقویت همکاری‌های بین‌المللی در بخش انرژی و توسعه زیرساخت‌های انرژی کشور را ضروری می‌داند.  ضمنا دولت گرجستان بر ضرورت تنوع در منابع انرژی و تامین کنندگان آن و مشارکت در طرح‌های منطقه‌ای و بین‌المللی  تاکید می‌کند. در این راستا دولت گرجستان در چارچوب برنامه کوریدور انرژی جنوب، خواهان اجرای طرح‌های جدید از جمله طرح‌های انتقال نفت و گاز منطقه دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق گرجستان است.

گرجستان بخشی از کوریدور‌های مهم انتقال انرژی است و از نقش خود  برای انتقال منابع انرژی دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق مسیر‌های متنوع، به خوبی آگاه است.  بنادر گرجستان، خط لوله باکو- سوپسا،  باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس- ارزروم از جمله پروژه‌های مهم فعال بوده و گرجستان درصدد اجرای موثراین پروژه‌ها است.

توسعه زیرساخت‌های انرژی و افزایش بهره‌برداری از منابع آبی و دیگر منابع انرژی پاک کشور از دیگر اولویت‌های سیاست امنیت انرژی گرجستان می‌باشد. گرجستان همچنین همکاری خود را با سرمایه‌گذاران خارجی جهت بهره‌برداری از منابع انرژی تجدید پذیر ادامه و توسعه می‌دهد.

با توجه به اینکه ساخت خطوط جدید انتقال برق و نیروگاه‌های برقی  و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده به کاهش وابستگی به منابع انرژی وارداتی و افزایش امنیت انرژی کشور کمک می‌کند، لذا گرجستان در صدد تبدیل شدن به بزرگ‌ترین صادرکننده برق در منطقه است. در این راستا افزایش تولید برق و ساخت خطوط انتقال برق ضروری است.

11- سیاست آموزشی:

تکمیل نظام آموزشی کشور از مهم‌ترین اولویت دولت گرجستان است. اصلاحات همه‌گیر نظام آموزشی کشور جهت افزایش کیفیت آموزش متوسط، عالی و حرفه‌ای و کمک به ایجاد جامعه مبتنی بر دانش، انجام می‌کند. در این راستا ایجاد فضای مناسب برای توسعه علم و مشارکت فعال بخش خصوصی در نظام آموزشی از ضروریات کشور محسوب می‌کند. نظام آموزشی گرجستان برای شهروندان این کشور باید فرصت‌های شغلی و امکان استفاده از دانش را مهیا کند.

یکی از بخش‌های اصلاحات انجام شده در نظام آموزشی اجرای برنامه‌های آموزش زبان‌های خارجی به ویژه زبان انگلیسی و آموزش رایانه در مدارس متوسط است.

یکی دیگر از اولویت‌های اصلاحات نظام آموزشی کشور توسعه آموزش حرفه‌ای می‌باشد. توسعه اقتصاد گرجستان ضرورت توسعه آموزش حرفه‌ای را دو چندان می‌سازد.

توسعه آموزش عالی نیز برای پیشرفت کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. افزایش کیفیت آموزش عالی در گرجستان یکی از پیش شرط‌های توسعه ظرفیت‌های علمی و توسعه اقتصاد کشور می‌باشد. ضمنا گسترش همکاری‌های بین‌المللی در بخش‌های تحقیقاتی، علمی و تکنولوژی ضروری بنظر می‌رسد.

11- سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی:

کمک به فقرزدایی، افزایش سطح زندگی و شکل‌گیری قشر قدرتمند متوسط از اهداف سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی گرجستان است.

دولت جهت  تامین امنیت اجتماعی و بهداشتی مردم درصدد است به اشتغال‌زایی کمک کرده بیمه اجتماعی را توسعه و همگانی نماید.

محور‌های سیاست بهداشتی کشور به شرح ذیل است: کمک به افزایش کیفیت خدمات پزشکی، توسعه نظام آموزش پزشکی، افزایش کارایی سیستم پیش‌گیری و مدیریت امراض مسری، پیش‌گیری و درمان بیماری‌های خطرناک (ایدز، اعتیاد، سل و غیره)، توسعه سیستم نظارت بر آزمایشگاه‌ها و بیماری‌های همه‌گیر جهت جلوگیری از عفونت‌های خطرناکی که منشاء مصنوعی یا طبیعی دارند، راه اندازی سیستم‌های واکنش سریع، کمک به ترویج شیوه زندگی سالم، قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی از طریق توسعه سیستم بیمه درمان و قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی برای  قشر زیر خط فقر.

12- سیاست امنیت سایبری:

گرجستان در نظر دارد یک سیستم امنیت اطلاعات را ایجاد کند تا  با استفاده آن خنثی‌سازی حملات سایبری، به حد اقل رساندن اثرات آن و  بازسازی سریع زیرساخت‌ها  امکان‌پذیر شوند.

گرجستان با توجه به اهمیت تامین امنیت اطلاعات محرمانه و حفظ سیستم‌های اطلاعات کشوراساس حقوقی و زیرساخت‌های لازم را جهت ارتقاء تکنولوژی‌های اطلاعاتی و حفظ اطلاعات  فراهم می‌کند.

گرجستان در راستای تامین امنیت سایبری درصدد گسترش همکاری با کشور‌های متحد و استفاده از تجربیات آن‌ها است.

13- سیاست امنیت زیست‌محیطی:

هدف سیاست امنیت زیست‌محیطی گرجستان، حفظ امنیت مردم و محیط زیست از طریق پیش‌گیری از آلودگی محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران‌های ناشی از حوادث طبیعی  یا فعالیت انسان، می‌باشد.  در این خصوص توجه ویژه‌ای به پیش‌گیری از حوادث طبیعی همانند سیل، بهمن، رانش زمین، زلزله و حوادث صنعتی می‌کند.

انجام اقدامات موثر برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست، پیش‌گیری از آلودگی منابع آبی و زمین، حفظ جنگل ها، پیش‌گیری از آلودگی دریای سیاه و پاکسازی مناطق گرجستان از ضایعات رادیواکتیو از دیگر اهداف سیاست امنیت زیست‌محیطی گرجستان است.

با توجه به لزوم همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی برای تامین امنیت زیست‌محیطی، گرجستان خواستار مشارکت فعال جامعه بین‌المللی  برای جلوگیری از تخریب محیط زیست مناطق اشغالی از سوی روسیه، است. دولت گرجستان با استفاده از امکانات سیاسی خود تلاش خواهدکرد با کمک جامعه بین‌المللی روسیه را تحت فشار قرار داده از انتقال غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا به روسیه برای المپیک زمستانی سوچی که یک تهدید زیست‌محیطی برای گرجستان و منطقه است، جلوگیری نماید.

گرجستان در زمینه  امنیت زیست‌محیطی با  کشور‌های منطقه  همکاری می‌کند. همکاری گرجستان با آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می‌تواند  به تحکیم امنیت زیست‌محیطی منطقه کمک کند.

14- حفظ میراث فرهنگی:‌

گرجستان از طریق توسعه همکاری با یونسکو و دیگر سازمان‌های بین‌المللی درصدد حفظ و توسعه میراث فرهنگی و آثار منحصر به فرد خود که بخشی از میراث فرهنگی جهان است، می‌باشد. در این راستا اتخاذ سیاست حفظ میراث فرهنگی با هدف کمک به هنر کهن و معاصر گرجستان و نگهداری آثار معماری، ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان همچنین جهت حفظ میراث فرهنگی برون‌مرزی خود با کشور‌هایی که اثار تاریخی گرجی در آنجا واقع شده باشد و ارزش‌های فرهنگی در موزه ها یا کنتابخانه‌های این کشورها نگهداری شده باشد، همکاری خواهد کرد.

آثار تاریخی و فرهنگی گرجستان که در مناطق تحت اشغال روسیه واقع شده اند، در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند. لذا جامعه بین‌المللی باید در حفظ این آثار مشارکت نمایند. در این راستا همکاری با  یونسکو، مرکز بین‌المللی مطالعات حفظ و مرمت دارایی‌های فرهنگی (ICCROM)، شورای بین‌المللی اثار و مکان‌های باستانی (ICOMOS) و اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت (IUCN) دارای اهمیت ویژه‌ای است.

15- سیاست جمعیتی:

گرجستان جهت بهبودی وضعیت جمعیتی از برنامه‌های افزایش زاد و ولد، کاهش مرگ و میر کودکان، ترویج شیوه زندگی سالم و افزایش سن امید به زندگی حمایت می‌کند.

دولت گرجستان در صدد فراهم کردن شرایط مناسبی برای بازگشت گرجیان برونمرزی و دیگر اتباع گرجستان مقیم خارج به این کشور است. در این راستا دولت ارتباطات خود را با جوامع گرجیان برون‌مرزی  تقویت کرده از اقدامات و تلاش‌های آن‌ها برای حفظ زبان گرجی و ارتباط با میهن تاریخی تشویق می‌کند.

گرجستان نگران سیاست فدراسیون روسیه جهت تغییر مصنوعی و غیر قانونی بافت جمعیتی آبخازیا و اسکان روسی تبارها در آنجا است. گرجستان تلاش خواهد کرد تا  از این اقدامات روسیه جلوگیری کرده به حفظ هویت قومی و فرهنگی آبخازیایی‌ها کمک کند.

16- سیاست همگرایی مدنی:

دولت گرجستان به روند همگرایی و مشارکت  اقلیت قومی در جامعه کمک می‌کند.  دولت همچنین به توسعه تدریس زبان گرجی بین اقلیت قومی و حفظ هویت و فرهنگ آنان اهمیت می‌دهد. این سیاست در «نظریه ملی همگرایی مدنی» و «طرح عمل» منعکس شده است.

دولت امکاناتی برای آموزش زبان گرجی و استفاده از آن زبان توسط اقلیت قومی فراهم می‌کند تا از این طریق حقوق و ازادی‌های آن‌ها تامین گردد.

گرجستان همچنین درصدد فراهم ساختن شرایط مناسبی برای همگرایی مدنی مهاجرانی که مجددا به میهن بازگشتند، می‌باشد.

17-سیاست روابط با جوامع گرجیان برون مرزی:

حفظ هویت هموطنان برونمرزی یکی از اولویت دولت گرجستان است. دولت در این راستا  به راه اندازی دوره‌های آموزش زبان گرجی، مدارس هفتگی،  مدارس عمومی گرجی، گروه‌های فولکلوریک و گروه‌های هنری کمک می‌کند. گرجستان همچنین تلاش می‌کند تا  هموطنان مقیم کشور‌های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و پروژه‌های مشترک اجرا نمایند[۱۴].

نمادهای ملی گرجستان سرود ملی

شعار ملی گرجستان:

ძალა ერთობაშია

به معنی:

«قدرت در همبستگی است»

سرود ملی گرجستان «آزادی» نام دارد.

آزادی به زبان گرجی «تاویسوپلــِبا» تلفظ می‌کند.

ترجمه فارسی سرود ملی گرجستان:

نشان من، میهن من است

جایگاه نگهدارنده این نشان، سراسر جهان است

کوهستان‌ها و دره‌های درخشان را

با خداوندگار، سهیم‌ هستیم

امروز، آزادی ما

برای شکوه آینده، نغمه می‌سراید

ستاره سحر برمی‌آید

و در میان دو دریا، می‌درخشد

پس ستوده باد آزادی

این آزادی ستوده باد!

نام شاعر: «داوید ماگرادزه»

آهنگ‌سازان: «زاخاری پالیاشویلی»  و «لوسب کچاکمادزه»

تاریخ تصویب:  2004

تاریخچه تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان

دوران‌ قرون وسطی

بر اساس نوشته‌های مورخین و استادان گرجی؛ ملت گرجستان تجربه تاریخی، سیاسی و دولت‌داری بیش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مکتوب یا ذکری از وجود یک متن دارای ارزش قانون اساسی کشور در منابع تاریخی به دست ما نرسیده است. بنابراین قانون‌گزاری به دوره تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال گرجستان در اوایل سده 11 میلادی / اوایل سده 5 هجری قمری بر می‌گردد. طبیعی است که در آن دوره، پس از تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال، ساختار دولت‌داری و نهاد‌های مشخص دولتی، نیازمند قوانین اصلی و جزئی شده بودند که باعث رشد علوم حقوق، قانون‌نویسی‌ و قانون‌مندی در گرجستان گردید. چنین جریانات، در منابع متعدد گرجی، فارسی، عربی، یونانی، ارمنی و غیره دیده می‌شود.

نخستین قانون با ارزش حقوقی و دولت‌داری گرجستان (که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد)  بین سال‌های 1028 ـ 1005 میلادی / 419ـ 395 هجری قمری، توسط اِکوتیمه آتونِلی Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجی در «صومعه گرجی‌های ایوِری» در یونان، تدوین شد که با تقلید و تشریح از قوانین بیزانس نوشته شده بود و کلیات ساختار سیاسی و دولت‌داری و نیز عناصر قوانین و مقررات دینی، مدنی و جزایی را نیز در بر می‌گرفت. اثر مذکور به «قانون مختصر دین» معروف است و در طول بیش از 150 سال به عنوان قانون اصلی کشور گرجستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

رویدادهای سیاسی گرجستان در اواخر سده 12 میلادی / اواخر سده 5 هجری به عنوان مرحله جدید و مهم رشد تفکر دولت‌داری و علوم حقوقی محسوب می‌شود. در اوایل دوره حکومت ملکه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباریان و اشراف گرجستان با رهبری وزیر دارایی، خواستار تشکیل مجلس، برقراری سلطنت مشروطه و واگذاری اختیارات قانون‌گذاری به مجلس شدند. برنامه مذکور اجرا نشد، اما اختیارات پادشاه محدود و اختیارات شورای عالی کشور افزایش یافت که در آن دوره موجب تقویت اعتبار حکومت شاهی، نهادهای دولتی و قوه قضایی گردید. در همان قرن، قانون جداگانه‌ای تحت عنوان «موازین تاجگذاری پادشاه» تدوین و ترویج شد که اختیارات و نحوه فعالیت حکومت شاه، دربار، نهادهای دولتی، شورای عالی و قوه قضایی کشور را مشخص می‌کرد.

در سده 14 میلادی / 7 هجری قمری در گرجستان مجموعه قوانین جدیدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوین شد که از نظر محتوی به قوانین اساسی معاصر نزدیک‌تر بود و ساختار حکومت و دولت، اصول دولت‌داری، اختیارات نهادها و مقامات مختلف دولتی، شرایط انتقال قدرت، موازین قانون‌گذاری و امور اجرایی را مشخص و تشریح می‌کرد. مجموعه مذکور تا اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) اعتبار و کاربرد گسترده‌ای داشت.

در اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه کارتلی Kartli (پادشاهی مرکزی گرجستان شرقی) مجموعه تکمیل شده قانون اصلی کشور گرجستان را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوین و مقرر کرد مجموعه یاد شده تمام موارد اعتبار، اختیارات، ساختار و موارد دیگر دولت‌داری و حکومت شاه، اختیارات قوه‌های مختلف دولتی، امور تشریفات درباری و وزارتخانه‌ها، نحوه فعالیت دادگاه، امور قوانین مدنی و جزایی را به صورت ساماندهی شده معین ساخت. می‌توان گفت که «دستورالعمل» به نوعی تسامحاً، شبیه قانون اساسی محسوب می‌شد. بود که به گرجستان ثبات سیاسی، اقتصادی و حقوقی بخشید. مجموعه مذکور تا اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی اعتبار داشت.

دوره سلطه روسیه تزاری

اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی داوید باگراتیونی Davit Bagrationi ولیعهد گرجستان، نخستین مجموعه موازین قانون اساسی به سبک اروپایی را تدوین کرد، اما دولت روسیه تزاری پس از اشغال گرجستان، دولت‌های محلی این کشور و تمام نهاد‌های دولتی و قوانین و موازین مرتبط را منحل و قوانین امپراتوری روسیه را جایگزین آن‌ها کرد.

در سال 1832 میلادی / 1211 هجری شمسی، قیام بزرگ اشراف و نخبگان ملت گرجستان علیه سلطه روسیه تزاری شکست خورد. در پرونده بازداشت‌شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آینده ساختار سیاسی و اجتماعی گرجستان مستقل که طرفداران زیادی هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان گرجستان طرفدار برنامه تشکیل سلطنت مشروطه با مجلس ملی دارای اختیارات گسترده‌ای بودند. جنبش مذکور با وجود شکست، در تاریخ دولت‌داری و تدوین قانون‌ در گرجستان نقش مهمی را ایفا کرد و موجب تربیت نسل‌های جدید طرفدار مشروطیت یا جمهوری‌خواه گردید.

دوره بازسازی استقلال گرجستان

گرجستان در طول 117 سال، زیر سلطه روسیه تزاری ماند و از نظر تاریخی معاصر، با وجود سابقه و سنت دیرین، ایجاد قانون اساسی کشور فقط از اوایل سده 20 میلادی سرآغاز گرفت. 26 می سال 1918 میلادی / 4 خرداد سال 1297 هجری شمسی، گرجستان در پی فروپاشی امپراتوری روسیه تزاری، استقلال خود را به دست آورد. شورای ملی و دولت کشور، کمیسیون ویژه تدوین قانون اساسی گرجستان را تعیین کرد که پس از تقریباً دو سال فعالیت، برای اولین بار در تاریخ ملت گرجستان، قانون اساسی کامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه کرد. 15 فوریه سال 1921 میلادی / 26 بهمن 1299 هجری شمسی، ارتش سرخ روسیه شوروی به گرجستان حمله و پس از جنگ خونین، کشور را اشغال کرد. قانون اساسی مذکور 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی در شورای ملی گرجستان در وضعیت جنگی تصویب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوریه / 6 اسفند، دولت اشغالی کمونیستی تشکیل جمهوری سوسیالیستی گرجستان را اعلام کرد و دولت جمهوری دموکراتیک گرجستان، مجبور به مهاجرت و پناهندگی به اروپا شد. قانون اساسی گرجستان مستقل توسط دولت جدید کمونیستی لغو شد. قانون اساسی مذکور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانین اساسی کشورهای اروپایی مطابقت کامل داشت.

دوره شوروی

قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان

2 مارس سال 1922 میلادی / 11 اسفند 1300 هجری شمسی، حکومت کمونیستی گرجستان بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 23 بخش و 134 اصل را تصویب کرد که با قانون اساسی روسیه شوروی هیچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال گرجستان و حقوق بشر را  به صورت ظاهری تایید می‌کرد.

قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز

13 دسامبر سال 1922 میلادی / 21 آذر 1301 هجری شمسی، توسط حکومت اشغالگر کمونیستی، جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی شامل گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل و قانون اساسی آن نیز تصویب شد.

30 دسامبر / 8 دی همان سال اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی متشکل از فدراسیون روسیه، اوکراین، بلاروس و جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی تشکیل شد. در سال 1924 میلادی / 1302 هجری شمسی اجلاس دوم شوراهای کمونیستی قانون اساسی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را تصویب کرد. بر اساس قانون اساسی سراسری جدید، جماهیر شوروی موظف شدند قانون اساسی خود را مطابق با قانون اساسی شوروی اصلاح کنند.

دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان 

در سال 1927 میلادی / 1306 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان قانون اساسی جدید جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 8 بخش و 114 اصل را تصویب کرد. گرجستان در نتیجه اصلاحات اجباری و واگذاری بخشی از اختیارات اساسی به دولت مرکزی مسکو، مدیریت و تصمیم‌گیری در امور خارجی، امور دریایی، امور دفاعی و امور تجارت بین‌المللی را از دست داد.

سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی استالین)

در سال 1937 میلادی / 1315 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی سوم، اصطلاحاً «قانون اساسی استالین» را تصویب کرد که شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.

چهارمین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی برژنف)

در سال 1978 میلادی / 1357 هجری شمسی، دولت کمونیستی گرجستان بار دیگر در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسی برژنف» را تصویب کرد که شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود که در سال‌های 1986، 1989، 1990 و 1991 میلادی مورد اصلاحات اساسی قرار گرفت و تا زمان فروپاشی شوروی اعتبار رسمی داشت.

دوره معاصر استقلال گرجستان

قانون اساسی دوره انتقالی

28 اکتبر سال 1990 میلادی / 6 آبان 1369 هجری شمسی، در گرجستان انتخابات آزاد برگزار و حزب ملی‌گرا با رهبری «زویاد گامساخوردیا» پیروز شد. مجلس جدید در قانون اساسی دوره شوروی سال 1978 میلادی / 1356 هجری شمسی، اصلاحات بنیادین را وارد و آن را به عنوان قانون اساسی دوره انتقالی اعلام کرد.

اعتبار مجدد و موقت قانون اساسی مورخ  21 فوریه سال 1921 میلادی

در پایان سال 1991 میلادی / 1370 هجری شمسی با حمایت کرملین در گرجستان کودتای نظامی رخ داد؛ که موجب سرنگونی دولت قانونی گامساخوردیا و روی کار آمدن شورای نظامی موقت گردید. شورای نظامی مذکور قانون اساسی موجود را لغو و قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی را به عنوان قانون اساسی موقت اعلام کرد که البته قانون اساسی مذکور از نظر حقوقی خیلی قدیمی‌شده و غیر قابل کاربرد بود.

قانون اساسی مختصر

در سال 1992 میلادی / 1371 هجری شمسی انتخابات مجلس جدید برگذار شد که در اولین جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام ریاست مجلس و رییس کشور منصوب کرد. همان سال «قانون ساختار حکومت» که تحت عنوان «قانون اساسی مختصر» نیز معروف است، از طرف مجلس تصویب شد که در کشور بدون قانون اساسی، نقش تنها قانون حقوقی را ایفا می‌کرد.

اولین قانون اساسی جدید گرجستان پس از فروپاشی شوروی

در سال 1993 میلادی / 1372 هجری شمسی جهت اصلاح قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی، با ریاست ادوارد شواردنادزه کمیسیون تدوین قانون اساسی جدید تشکیل شد که پس از دو سال فعالیت، برگزاری همایش و سمینارهای تخصصی متعدد و همکاری بسیار گسترده با کمیسیون ونیز، قانون اساسی کاملاً جدید را به مجلس کشور ارائه کرد. 24 آگوست سال 1995 میلادی / 2 شهریور 1374 هجری شمسی مجلس گرجستان قانون اساسی جدید را تصویب کرد[۱۵].

ساختار قانون اساسی جدید گرجستان

قانون اساسی جدید شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بین سال‌های 2012 ـ 1995 میلادی / 1391ـ1374 هجری شمسی، شاهد  31  اصلاحیه شد.

در حال حاضر قانون اساسی گرجستان متشکل از یک مقدمه، قسمت اصلی، قسمت موازین انتقالی، و شامل 11 بخش و 121 اصل می‌باشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌های 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسی افزوده گردیده و اصل‌های 761 و 91 از آن حذف شده‌اند.

در مقدمه قانون اساسی، اراده ملت گرجستان جهت تاسیس نظام اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی، آزادی اقتصادی و حقوق بشر، تقویت استقلال کشور و همبستگی مسالمت‌آمیز با ملل دیگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسی اعتبار حقوقی دارد.

قسمت اصلی قانون اساسی

قسمت اصلی قانون اساسی گرجستان شامل 10 بخش زیر می‌باشد:

بخش نخست: موازین عمومی

مطالب بخش اصلی عبارتند از: مبانی و ساختار نظام حکومت گرجستان به عنوان کشور دمکراتیک؛ مرزهای گرجستان مبتنی بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 میلادی / 30 آذر سال 1371 هجری شمسی مشخص شده است؛ منبع حکومت، ملت گرجستان است؛ دولت گرجستان، حقوق و آزادی‌های بشر مصرح در حقوق بین‌المللی را به رسمیت شناخته و رعایت می‌کند؛ زبان رسمی کشور گرجستان زبان گرجی است و در جمهوری خودمختار آبخازیا زبان آبخازیایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاریخی منحصر به فرد کلیسای ارتدکسی گرجستان و در کنار آن آزادی‌های مذهبی اعلام شده است؛ شهر تفلیس به عنوان پایتخت کشور گرجستان تعیین شده است.

بخش دوم: تابعیت گرجستان و حقوق بشر

مطالب مهم بخش دوم: تشریح مبانی و تضمین‌های رعایت حقوق بشر و آزادی‌ها؛ برابری همه اتباع کشور در برابر قانون بدون تبعیض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقاید سیاسی، تعلق به طبقه اجتماعی، دارایی و محل سکونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصی برخوردارند؛ احترام و حیثیت هر انسان محفوظ است؛ آزادی هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بیان و اعتقادات مذهبی آزاد برخوردار است؛ ملک و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگی شخصی انسان محفوظ است؛ فعالیت آزادانه عقلی محفوظ است؛ آزادی رسانه‌های گروهی محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشکیل احزاب، عضویت در احزاب، فعالیت سیاسی و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادی انتخاب رای دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتی محفوظ است؛ آزادی کار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنین شرایط محدودیت حقوق عمومی در شرایط اضطراری نیز تعریف و مشخص شده است؛ در همین بخش مقام مدافع حقوق بشر در گرجستان تعریف شده است.

بخش سوم: مجلس گرجستان

مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرایط تشکیل، اختیارات، اعتبار و کلیه امور فعالیت مجلس کشور به عنوان بالاترین نهاد مقننه.

بخش چهارم: رییس جمهور گرجستان

مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعیت و اختیارات، اعتبار، نحوه انتخاب و کلیه امور مربوط به فعالی فعالیت مقام ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور.

بخش چهار 1: دولت گرجستان

مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه تشکیل و کلیه امور فعالیت دولت کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش پنجم: قوه قضایی

مطالب عمده این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه عملکرد دیوان عالی به عنوان بالاترین نهاد نظازت قانون اساسی و کلیه امور فعالیت قوه قضایی کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش ششم: امور دارایی و نظارت دولتی

مطالب عمده: نحوه تصویب بودجه دولتی؛ وظایف مالیتی شهروندان؛ موقعیت و اختیارات بانک ملی، نحوه تشکیل، تعداد اعضا و اختیارات شورای بانک ملی؛ موقعیت، اختیارات و نحوه فعالیت اتاق بازرسی.

بخش هفتم: امور دفاع کشور

مطالب عمده: انجام جنگ دفاعی حق انحصاری گرجستان می‌باشد. گرجستان جهت دفاع از تمامیت ارضی، استقلال و آزادی خود و نیز انجام تعهدات بین‌المللی نیروهای مسلح را تشکیل داده است. دفاع از گرجستان و خدمت نظامی وظیفه همه شهروندان گرجستان است. نحوه فعالیت شورای امنیت و استفاده از نیروهای مسلح کشور.

بخش هفت 1: حکومت محلی

مطالب: موقعیت حقوقی، اختیارات، مسائل مستقل بودن نهادهای حکومت محلی و نحوه انتخاب شوراهای محلی.

بخش هشتم: اصلاحات قانون اساسی

مطالب: اصلاحات قانون اساسی کشور به دو نحو صورت می‌گیرد: اصلاحات کلی که تصویب قانون اساسی جدید را در نظر می‌گیرد و اصلاحات جزئی که اصلاحیه محتوی قانون اساسی موجود را در نظر می‌گیرد. بیش از نصف نمایندگان مجلس و 200 هزار رای دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسی را دارند. پیش‌نویس اصلاحات قانون اساسی از طرف مجلس کشور جهت بررسی‌های عمومی منتشر می‌شود و پس یک ماه بررسی اصلی آن در مجلس کشور صورت می‌گیرد. اصلاحات قانون اساسی توسط بیش از دو سوم از تمام اعضای مجلس تصویب و از طرف مقام ریاست جمهوری امضا و منتشر می‌شود[۱۶].

نیز نگاه کنید به

سیاست و حکومت روسیه؛ سیاست و حکومت چین؛ سیاست و حکومت افغانستان؛ سیاست و حکومت کانادا؛ سیاست و حکومت سودان؛ سیاست و حکومت اردن؛ سیاست و حکومت ژاپن؛ سیاست و حکومت کوبا؛ سیاست و حکومت مالی؛ سیاست و حکومت ساحل عاج؛ سیاست و حکومت لبنان؛ سیاست و حکومت مصر؛ سیاست و حکومت فرانسه؛ سیاست و حکومت اسپانیا؛ سیاست و حکومت اوکراین؛ سیاست و حکومت قطر؛ سیاست و حکومت سیرالئون؛ سیاست و حکومت اتیوپی؛ سیاست و حکومت تایلند؛ سیاست و حکومت آرژانتین؛ سیاست و حکومت سوریه؛ سیاست و حکومت سنگال؛ سیاست و حکومت زیمبابوه؛ سیاست و حکومت بنگلادش؛ سیاست و حکومت سریلانکا؛ سیاست و حکومت تونس

کتابشناسی

  1. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص99-100.
  2. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص100.
  3. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص100.
  4. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص100-107.
  5. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص107-109.
  6. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص109-110.
  7. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص110-112.
  8. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص112-113.
  9. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص113-120.
  10. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص120-127.
  11. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص127-128.
  12. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص128-130.
  13. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص130-133.
  14. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص133-147.
  15. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص147-152.
  16. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص152-154.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=سیاست_و_حکومت_گرجستان&oldid=47177»