سیاست و حکومت گرجستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''فصل چهارم: سياست و حكومت''' '''تشكيلات حكومتي''' '''قوه مجريه''' در رأس قوه مجريه، رئيس جمهور قرار دارد. رئيس جمهور از طريق انتخابات مستقيم و سراسري براي مدت پنج سال انتخاب مي شود. رئيس جمهور ميتواند عضو يكي از احزاب سياسي باشد. رئيس جمهور بايد از...» ایجاد کرد)
 
 
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''فصل چهارم: سياست و حكومت'''
[[پرونده:Georgia flag.png|بندانگشتی|پرچم گرجستان - برگرفته از سایت wikimedia - قابل بازیابی از: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flag_of_Georgia_%28transparent_background%29.svg]]
در رأس [[قوه مجریه گرجستان|قوه مجریه]]، رئیس جمهور قرار دارد. رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم و سراسری برای مدت پنج سال انتخاب می‌کند. رئیس جمهور می‌تواند عضو یکی از احزاب سیاسی باشد. رئیس جمهور باید از اتباع [[گرجستان]] و حداقل دارای 35 سال سن باشد و مدت اقامتش در [[گرجستان]] تا انتخابات کمتر از 15 سال نباشد. اگر انتخابات برگزار و هیچکدام از کاندیداها به آراء مورد نظر دست نیابند، دو هفته بعد دور دوم انتخابات برگزار می‌کند. در دور دوم کاندیدایی که بیشترین آراء را کسب کند، انتخاب خواهد شد. رئیس جمهور همزمان نباید دارای شغل دیگر باشد و از طریق پست دیگری حقوق دریافت نماید.


رئیس جمهور مسئول انعقاد قراردادها، توافقنامه‌ها و مجری مذاکرات با کشورهای خارجی است. رئیس جمهور خود کابینه وزیران را جهت تائید به کمیته دولتی پیشنهاد و معرفی می‌کند. کمیته مذکور پس از تائید صلاحیت اشخاص پیشنهادی را به پارلمان معرفی می‌کند. چنانچه پارلمان به آن‌ها رأی اعتماد ندهد، رئیس جمهور می‌تواند بعد از دو هفته ترکیب جدید کابینه وزیران را برای بررسی به پارلمان معرفی نماید. رئیس جمهور فقط دو بار می‌تواند یک شخص را برای پست وزارت پیشنهاد نماید. رئیس جمهور با موافقت پارلمان، سفرا و دیپلمات‌ها را انتخاب و سفرای سابق را فرا می‌خواند. باپیشنهاد رئیس جمهور پارلمان ساختار و وظایف قوه مقننه را تصویب می‌کند.


'''تشكيلات حكومتي'''
طی انتخابات ریاست جمهوری سال 1995 شواردنادزه به عنوان رئیس جمهور [[گرجستان]] طی سال‌های پس از استقلال به مدت 5 سال انتخاب شد. نامبرده که در سال 2000 نیز برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده بود به واسطه ی انقلاب رز در تاریخ بیست و سوم نوامبر سال 2003 مجبور به استعفا شد. رهبران انقلاب رز در مورد نامزدی میخاییل ساآکاشویلی و رهبر حزب جنبش ملی برای تصدی مقام ریاست جمهوری [[گرجستان]] توافق نمودند و یک ماه و نیم پس از انقلاب رز وی به سمت ریاست جمهوری [[گرجستان]] انتخابات شد. طی این مدت خانم نینو بورجانادزه، رئیس وقت پارلمان، موقتا به عنوان کفیل ریاست جمهوری ایفای وظیفه کرد. ساآکاشویلی در انتخابات 4 ژانویه سال 2004 با کسب 96/7 درصد آراء با پیروزی قاطع برای مدت 5 سال به عنوان رییس جمهور انتخاب گردید. هرچند او در انتخابات ریاست جمهوری ژانویه 2004 توانست با کسب 96 درصد آراء، قاطعانه به پیروزی برسد، اما این دوره از ریاست جمهوری او (5 ساله) به اتمام نرسید. ساآکاشویلی در پی تظا[[هرات]] چند روزه و صدها هزار نفری مخالفین در نوامبر سال 2008 در مقابل پارلمان، مجبور به پذیرش استعفاء و برگزاری انتخابات زود هنگام شد. در انتخابات پیش از موعد ریاست جمهوری [[گرجستان]] در 5 ژانویه سال 2008 میخاییل ساآکاشویلی توانست با کسب 53,38% آراء از 6 رقیب خود پیشی گیرد و مجددا زمام امور را بدست گیرد<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [[گرجستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص99-100.</ref>.


'''قوه مجريه'''
=== [[نظام و نهاد قانون گذاری گرجستان|قوه مقننه]] ===
[[پرونده:Current president of georgia.jpg|بندانگشتی|رییس جمهور گرجستان - Salome Zourabichvili - برگرفته از سایت wikipedia - قابل بازیابی از: https://en.wikipedia.org/wiki/Presidency_of_Salome_Zourabichvili]]
بر اساس قانون اساسی جدید [[گرجستان]] مصوب بیست و چهارم اگوست سال 1995، پارلمان این کشور ارگان عالی قانون‌گذاری می‌باشد که خط مشی عمده سیاست خارجی و داخلی [[گرجستان]] را تعیین می‌نماید و در چارچوب قانون اساسی بر فعالیت دولت نظارت دارد. تعداد نمایندگان پارلمان 235 نفر می‌باشد که براساس انتخابات عمومی و به مدت چهار سال انتخاب می‌شوند. از این تعداد 150 نماینده براساس فهرست حزبی و 85 نماینده براساس سیستم انفرادی انتخاب می‌شوند. برای ثبت نام حزبی جمع‌آوری 5000 امضاء و برا ی ثبت نام افراد بطور منفرد جمع‌آوری 1000 امضاء ضروری است.


در رأس قوه مجريه، رئيس جمهور قرار دارد. رئيس جمهور از طريق انتخابات مستقيم و سراسري براي مدت پنج سال انتخاب مي شود. رئيس جمهور ميتواند عضو يكي از احزاب سياسي باشد. رئيس جمهور بايد از اتباع گرجستان و حداقل داراي 35 سال سن باشد و مدت اقامتش در گرجستان تا انتخابات كمتر از 15 سال نباشد. اگر انتخابات برگزار و هيچكدام از كانديداها به آراء مورد نظر دست نيابند، دو هفته بعد دور دوم انتخابات برگزار مي شود. در دور دوم كانديدايي كه بيشترين آراء را كسب كند، انتخاب خواهد شد. رئيس جمهور همزما ن نبايد داراي شغل ديگر باشد و از طريق پست ديگري حقوق دريافت نمايد.
آخرین انتخابات پارلمانی [[گرجستان]] که 21 ماه مه سال 2008 برگزار شد، حزب به عنوان حزب طرفدار رئیس جمهوری این کشور توانست 59، «جنبش وحدت ملی» درصد از کرسی‌های پارلمانی به خود اختصاص دهد. علاوه بر حزب حاکم، بلوک متحد مخالفان با کسب حدود 19 درصد آراء، جنبش دموکرات مسیحیان [[گرجستان]] با کسب حدود 9 درصد آراء و حزب کار با بیش از 7 درصد آراء توانستند به پارلمان راه یابند<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [[گرجستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص100.</ref>.  


رئيس جمهورمسئول انعقاد قراردادها، تواف قنامه ها و مجري مذاكرات با كشورهاي خارجي است. رئيس جمهور خود كابينه وزيران را جهت تائيد به كميته دولتي پيشنهاد و معرفي مي كند. كميته مذكور پس از تائيد صلاحيت اشخاص پيشنهادي را به پارلمان معرفي مي كند. چنانچه پارلمان به آنها رأي اعتماد ندهد، رئيس جمهور مي تواند بعد از دو هفته تركيب جديد كابينه وزيران را براي بررسي به پارلمان معرفي نمايد. رئيس جمهور فقط دو بار ميتواند يك شخص را براي پست وزارت پيشنهاد نمايد. رئيس جمهور با موافقت پارلمان، سفرا و ديپلماتها را انتخاب و سفراي سابق را فرا مي خواند. باپيشنهاد رئيس جمهور پارلمان ساختار و وظايف قوه مقننه را تصويب مي كند.
=== [[نظام قضایی گرجستان|قوه قضائیه]] ===
قوه قضائیه در [[گرجستان]] کاملاً مستقل عمل می‌کند و تنها تابع قانون اساسی است. وظایف، نحوه تشکیل و فعالیت این قوه توسط قانون اساسی و ارگان‌های قانون‌گذاری مشخص می‌شوند. قضات باید از اتباع [[گرجستان]] باشند و دارای 30 سال سن و تحصیلات عالی حقوقی باشند. در ضمن باید بیش از ده سال سابقه کار در این زمینه داشته باشند. قضات برای مدت 10 سال انتخاب می‌شوند. دادگاه [[قانون اساسی گرجستان]] متشکل از 9 نفر قاضی است.  


طي انتخابات رياست جمهوري سال 1995 شواردنادزه به عنوان رئيس جمهور گرجستان طي سال هاي پس از استقلال به مدت 5 سال انتخاب شد. نامبرده كه در سال 2000 نيز براي دومين بار در انتخابات رياست جمهوري پيروز شده بود به واسطه ي انقلاب رز در تاريخ بيست و سوم نوامبر سال 2003 مجبور به استعفا شد. رهبران انقلاب رز در مورد نامزدي ميخاييل ساآكاشويلي و رهبر حزب جنبش ملي براي تصدي مقام رياست جمهوري گرجستان توافق نمودند و يك ماه و نيم پس از انقلاب رز وي به سمت رياست جمهوري گرجستان انتخابات شد. طي اين مدت خانم نينو بورجانادزه، رئيس وقت پارلمان، موقتا به عنوان كفيل رياست جمهوري ايفاي وظيفه كرد. ساآكاشويلي در انتخابات 4 ژانويه سال 2004 با كسب 7/96 درصد آراء با پيروزي قاطع براي مدت 5 سال به عنوان رييس جمهور انتخاب گرديد. هرچند او در انتخابات رياست جمهوري ژانويه 2004 توانست با كسب 96 درصد آراء، قاطعانه به پيروزي برسد، اما اين دوره از رياست جمهوري او ( 5 ساله) به اتمام نرسيد. ساآكاشويلي در پي تظاهرات چند روزه و صدها هزار نفري مخالفين در نوامبر سال 2008 در مقابل پارلمان، مجبور به پذيرش استعفاء و برگزاري انتخابات زود هنگام شد. در انتخابات پيش از موعد رياست جمهوري گرجستان در 5 ژانويه سال 2008 ميخاييل ساآكاشويلي توانست با كسب 53,38 % آراء از 6 رقيب خود پيشي گيرد و مجددا زمام امور را بدست گيرد.  
سه نفر آن‌ها توسط رئیس جمهور، سه نفر توسط پارلمان و سه نفر دیگر توسط دادگاه عالی انتخاب می‌شوند. مدت انجام وظیفه این قضات نباید کمتر از 10 سال باشد، دادگاه قانون اساسی از میان قضات مذکور یک نفر را برای ریاست دادگاه [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] برای مدت 5 سال انتخاب می‌کند. اعضای دادگاه [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] نباید قبلاً به این کار اشتغال داشته باشند<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص100.</ref>.


=== [[تقسیمات اداری و سیاسی گرجستان]] ===


'''قوه مقننه'''
==== تقسیمات کشوری و اداری ====
پس از پیروزی انقلاب رز و انتخاب ساآکاشویلی به عنوان رییس جمهور [[گرجستان]]، وی در مراسم تحلیف و سوگند ریاست جمهوری با اعلام سیاست‌های اصولی خود و دولتش، احیاء تمامیت ارضی، وحدت و هم‌گرایی کامل [[گرجستان]] را به عنوان اولویت‌های خود اعلام و حتی به مردم وعده داد که طی 5 سال اول دوره ریاست جمهوری خود کشور را متحد، تمامیت ارضی را اعاده و بر زیاده خواهی‌ها و تجزیه طلبی‌ها در کشور پایان خواهد بخشید. شایان ذکر است گر چه اکنون ریاست جمهوری ساآکاشویلی دوره دوم خود را پشت سر می‌گذارد مشکلات داخلی هنوز به پایان نرسیده و دو جمهوری [[آبخازیا]] و [[اوستیای جنوبی]] پس از جنگ آگوست 2008 از سوی [[روسیه]] مستقل شناخته شدند و در حال حاضر کاملاً جدای از حکومت مرکزی اداره می‌شوند.


بر اساس قانون اساسي جديد گرجستان مصوب بيست و چهارم اگوست سال 1995، پارلمان اين كشور ارگان عالي قانونگذاري مي باشد كه خط مشي عمده سياست خارجي و داخلي گرجستان را تعيين مي نمايد و در چارچوب قانون اساسي بر فعاليت دولت نظارت دارد. تعداد نمايندگان پارلمان 235 نفر مي باشد كه براساس انتخابات عمومي و به مدت چهار سال انتخاب مي شوند. از اين تعداد 150 نماينده براساس فهرست حزبي و 85 نماينده براساس سيستم انفرادي انتخاب مي شوند. براي ثبت نام حزبي جمع آوري 5000 امضاء و برا ي ثبت نام افراد بطور منفرد جمع آوري 1000 امضاء ضروري است.
از نظر تقسیمات اداری [[گرجستان]] به 68 ناحیه اداری تقسیم می‌کند. دارای 13 شهر، 37 شهرک، 61 مرکز ناحیه روستایی و 450 روستا است. [[گرجستان]] دارای سه جمهوری خود مختار و خود خوانده می‌باشد که پس از استقلال همواره محل مناقشات داخلی میان حکومت مرکزی و این مناطق بوده است. این جمهوری‌ها و مناطق خودمختار عبارتند از [[آجاریا]]، [[آبخازیا]] و [[اوستیای جنوبی]]. نواحی تحت نظر حکومت مرکزی به 79 بخش و بخش آزاد شهری تقسیم شده است.


آخرين انتخابات پارلماني گرجستان كه 21 ماه مه سال 2008 برگزار شد، حزب به عنوان حزب طرفدار رئيس جمهوري اين كشور توانست 59 ،« جنبش وحدت ملي» درصد از كرسي هاي پارلماني به خود اختصاص دهد. علاوه بر حزب حاكم، بلوك متحد مخالفان با كسب حدود 19 درصد آراء، جنبش دموكرات مسيحيان گرجستان با كسب حدود 9 درصد آراء و حزب كار با بيش از 7 درصد آراء توانستند به پارلمان راه يابند.  
==== آخرین وضعیت [[آجاریا]] ====
جمهوری [[آجاریا]] طی سیزده سال به رهبری اصلان آباشیدزه به دلیل ضعف دولت مرکزی و توان و ظرفیت‌های اقتصادی خود همواره ادعای خودمختاری داشت. میخاییل ساکاشویلی پس از پیروزی قاطع، جمهوری [[آجاریا]] را اولین هدف خود قرار داد و با همکارانش شیوه انقلاب رز را برای براندازی حکومت خود مختار آباشیدزه انتخاب و از ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، روانی و حتی نظامی بر آباشیدزه فشار را آغاز نمود.


انقلاب رز دوم نیز بدون خون‌ریزی و به طور مسالمت‌آمیز در [[آجاریا]] پس از 100 روز از زمان روی کار آمدن ساآکاشویلی به مسند قدرت پیروز گردید و با تبعید اجباری آباشیدزه به [[مسکو]] اولین قدم اساسی برای اعاده تمامیت ارضی [[گرجستان]] برداشته شد و یکی از مناطق در آمدزا از بعد اقتصادی با وجود بنادر پوتی و باتومی به دامن حکومت مرکزی بازگشت و مهم‌تر از آن از بعد روانی عامل تقویت مهمی برای تحکیم پایه‌های دولت ساآکاشویلی در آینده هم در بعد داخلی و هم در بعد بین‌المللی گردید.


'''قوه قضائيه'''
==== [[جمهوری خودمختار آبخازیا]] ====
[[پرونده:Abkhazia.png|بندانگشتی|آبخازیا - برگرفته از سایت wikipedia - قابل بازیابی از: https://en.wikipedia.org/wiki/Abkhazia]]
جمهوری خود‌مختار [[آبخازیا]] یکی دیگر از مناطق خودمختار [[گرجستان]] می‌باشد که در جریان جنگ داخلی سال 1991 با پیروزی از دولت مرکزی استقلال کامل خود را اعلام و دولت مستقل خود را تشکیل داد که طی سال‌های اخیر همواره محل تنش و درگیری داخلی میان دولت مرکزی و این جمهوری خودمختار یا خودخوانده بوده است.


قوه قضائيه در گرجستان كاملاً مستقل عمل ميكند و تنها تابع قانون اساسي است. وظايف، نحوه تشكيل و فعاليت اين قوه توسط قانون اساسي و ارگان هاي قانونگذاري مشخص مي شوند. قضات بايد از اتباع گرجستان باشند و داراي 30 سال سن و تحصيلات عالي حقوقي باشند. در ضمن بايد بيش از ده سال سابقه كار در اين زمينه داشته باشند. قضات براي مدت 10 سال انتخاب مي شوند. دادگاه قانون اساسي گرجستان متشكل از 9 نفر قاضي است. سه نفر آنها توسط رئيس جمهور، سه نفر توسط پارلمان و سه نفر ديگر توسط دادگاه عالي انتخاب مي شوند. مدت انجام وظيفه اين قضات نبايد كمتر از 10 سال باشد، دادگاه قانون اساسي از ميان قضات مذكور يكنفر را براي رياست دادگاه قانون اساسي براي مدت 5 سال انتخاب مي كند. اعضاي دادگاه قانون اساسي نبايد قبلاً به اين كار اشتغال داشته باشند.
در سال 1991 «زویاد گامساخوردیا» اولین رئیس جمهور [[گرجستان]] حیطه اختیارات [[جمهوری خودمختار آبخازیا]] را کاهش داد. مقامات [[آبخازیا]] که با این تصمیم موافق نبودند، مقاومت مسلحانه نشان دادند. پس از مناقشه مسلحانه که تا سال 1992 ادامه داشت، [[گرجستان]] کنترل بر این منطقه را از دست داد.


[[گرجستان]] در ماه اوت 1992 نیروهای نظامی خود رابه آبخازی گسیل نمود، اما در آنجا با مقاومت مسلحانه مواجه شد. این مناقشه در سال 1993 با از دست رفتن کنترل [[گرجستان]] بر آبخازی پایان یافت. سا آکاشویلی پس از پیروزی و اعاده کامل [[آجاریا]]، وقوع انقلاب رز سوم در [[آبخازیا]] را نیز اجتناب ناپذبر ذکر کرد و اقدامات و تلاش‌های اولیه خود را برای انجام این مهم آغاز نمود ولی موفق به انجام این کار نشد. یکی از موضوعات مورد بحث [[گرجستان]] در [[آبخازیا]] ادامه حضور نیروهای حافظ صلح [[روسیه]] در منطقه مناقشه می‌باشد. موضوعی که بارها از سوی [[گرجستان]] مطرح شده و جایگزینی نیروهای بین‌المللی مورد تاکید قرار گرفته اما از سوی [[آبخازیا]] به شدت رد شده است. نیروهای [[روسیه]] از ژوئن سال 1994 و بر اساس موافقت‌نامه آتش‌بس و جدایی دو طرف در 14 می سال 1994 در منطقه مناقشه مستقر شده اند.


'''تقسيمات كشوري و ادار ي'''
تحول مهم در جهت حل و فصل مناقشه [[آبخازیا]] در سپتامبر سال 2006 و برگزاری نشست مشترک مقامات دو جمهوری و با نظارت سازمان ملل متحد در [[تفلیس]] بود. سرگی شامبا وزیر خارجه [[آبخازیا]] با طرح صلح باگاپش که در انتخابات ریاست جمهوری سال 2005 پیروز شده بود، موسوم به «حل همه جانبه مناقشه [[گرجستان]] آبخازیا» به [[تفلیس]] سفر نموده و به مذاکره پرداخت. این مذاکرات در چارچوب توافقات ژنو که در نوامبر 1997 اتخاذ شده و در دسامبر 1997 در [[سوخومی]] و ژانویه 2001 نیز با دو نشست دیگر ادامه یافت، برگزار شد. تحولات پس از این توافق نشان داد که این طرح نیز پاسخگوی درخواست‌های طرفین نبوده و نمی‌تواند صلحی دائمی در [[آبخازیا]] را پایه‌گذاری نماید. لذا در آگوست 2006 دولت [[گرجستان]] به بهانه سرکوب یکی از سرکردگان محلی در دره کودوری (شمال جمهوری [[آبخازیا]]) نیروهای پلیس را به آن منطقه گسیل داشته و پس از خارج نمودن نیروهای شبه نظامی، کنترل آن قسمت را در دست گرفت. در آبان ماه همان سال، دولت در تبعید [[آبخازیا]] در منطقه کودوری که آبخازیای بالا نام‌گذاری شده بود تشکیل داد و مقر خود را رسما بازگشایی نمود. اجرای این سناریوی موفق، دستاورد بسیاری برای دولت [[گرجستان]] محسوب می‌شد و قدم اول برای کنترل این جمهوری بود. دولت [[گرجستان]] پس از آن به بازسازی اقتصادی در منطقه تحت کنترل خود پرداخته و وعده زندگی بهتر به مردم منطقه را داد. البته باید گفت پس از جنگ آگوست 2008 [[اوستیای جنوبی]]، موقعیت در این منطقه نیز تغییر کرد که شرح آن در ادامه خواهد آمد.


پس از پيروزي انقلاب رز و انتخاب ساآكاشويلي به عنوان رييس جمهور گرجستان، وي در مراسم تحليف و سوگند رياست جمهوري با اعلام سياست هاي اصولي خود و دولتش، احياء تماميت ارضي، وحدت و همگرايي كامل گرجستان را به عنوان اولويت هاي خود اعلام و حتي به مردم وعده داد كه طي 5 سال اول دوره رياست جمهوري خود كشور را متحد، تماميت ارضي را اعاده و بر زياده خواهي ها و تجزيه طلبي ها در كشور پايان خواهد بخشيد. شايان ذكر است گر چه اكنون رياست جمهوري ساآكاشويلي دوره دوم خود را پشت سر ميگذارد مشكلات داخلي هنوز به پايان نرسيده و دو جمهوري آبخازيا و اوستياي جنوبي پس از جنگ آگوست 2008 از سوي روسيه مستقل شناخته شدند و در حال حاضر كاملاً جداي از حكومت مركزي اداره مي شوند.
==== [[منطقه خودمختار اوستیای جنوبی]] ====
این ناحیه در 20 آوریل 1922 به خودمختاری رسید ولی در پی تلاش‌های مقامات خودمختار منطقه برای جدایی از [[گرجستان]] و الحاق به اوستیای ش[[مالی]] که جزء خاک [[روسیه]] محسوب می‌کند، دولت [[گرجستان]] در اواخر سال 1990 حالت خودمختاری آن را لغوکرد و آن را ناحیه تسخین والی که همان نام قبل از حکومت شوروی است نامگذاری کرد.


از نظر تقسيمات اداري گرجستان به 68 ناحيه اداري تقسيم مي شود. داراي 13 شهر، 37 شهرك، 61 مركز ناحيه روستايي و 450 روستا است. گرجستان داراي سه جمهوري خود مختار و خود خوانده ميباشد كه پس از استقلال همواره محل مناقشات داخلي ميان حكومت مركزي و اين مناطق بوده است.اين جمهوري ها و مناطق خودمختار عبارتند از آجاريا، آبخازيا و اوستياي جنوبي. نواحي تحت نظر حكومت مركزي به 79 بخش و بخش آزاد شهري تقسيم شده است.
[[اوستیای جنوبی]] در سال 1991 در جریان جنگ داخلی سال 1991 به دنبال شکست دولت مرکزی اعلام استقلال نمود و دولت مستقل خود را تشکیل داد. ارائه طرح صریح صلح مدون برای حل این بحران از سوی دولت [[گرجستان]] به نام نقشه راه برای اولین بار گام مهمی دیگری در جهت حل این بحران بود که از سوی مقامات اوستیا و [[روسیه]] مورد انتقاد شدید قرار گرفت.


به دنبال عدم مقبولیت نقشه راه و با عنایت به پیشرفت‌های حاصله در [[آبخازیا]]، دولت [[گرجستان]] در پی ایجاد سناریو و شرایط مشابه [[آبخازیا]] افتاد. زمان اجرای این طرح انتخابات ریاست جمهوری اوستیا در اکتبر سال 1385 بود. همزمان با انتخابات [[اوستیای جنوبی]] و انتخاب کوکویتی به عنوان رییس جمهور [[اوستیای جنوبی]]، انتخاب دیگری در روستاهای جمهوری [[اوستیای جنوبی]] تحت کنترل [[گرجستان]] صورت گرفت که برنده آن ساناکوف بود. پس از مدتی حمایت‌های پنهان [[گرجستان]] از ساناکوف شکل آشکار به خود گرفت و در صدد به رسمیت شناختن دولت ساناکوف برآمد. نتیجه مذاکرات ساآکاشویلی و ساناکوف ارائه طرح چند وجهی جهت حل مناقشه اوستیا بود. قدم اول در اجرای این طرح توافق ساناکوف و کوکویتی در مورد ریاست دولت موقت بود. موردی که از سوی کوکویتی مورد انتقاد شدید قرار گرفت. در قدم‌های بعدی، انتخابات آزاد، خودمختاری با اختیارات وسیع، حضور فعال در دولت مرکزی و معرفی معاونین هشت وزارتخانه در دولت مرکزی پیش‌بینی شده بود. دولت [[اوستیای جنوبی]] و [[روسیه]] که به شدت مخالف این ابتکار بودند، تهدید به خروج از مذاکرات نمودند. دولت [[گرجستان]] که در پی به رسمیت بخشیدن به این ابتکار تلاش می‌کرد، تصویب پارلمان برای ایجاد دولت موقت به ریاست ساناکوف را کسب نمود و به طرف‌های دیگر اولتیماتوم داد که موجودیت ساناکوف را در نظر داشته باشند.


'''آخرين وضعيت آجاريا'''
==== مناقشه [[اوستیای جنوبی]] ====
اختلافات و درگیری میان اوست‌ها و گرجی‌ها همواره وجود داشته و در تقسیم‌بندی‌های سیاسی و قومی، نزاع‌ها بیشتر برگرفتن زمین تاکید داشته است. بعد از مهاجرت اوستیایی‌ها به جنوب در 6 قرن اخیر و زندگی مسالمت‌آمیز گرجیان با اوست‌ها، از اوایل قرن بیستم درگیری و نزاع برای تصاحب زمین، میان این دو قوم روی داد. این درگیری‌های بعلت تعیین مرزهای مصنوعی بدون در نظر گرفتن تاریخ و فرهنگ قومیت‌ها در دوران شوروی صورت گرفت. تأثیر اورجکینیدزه و استالین، یاران گرجی لنین برای احیای کولخید و ایبریای باستان در دوران ابتدایی شوروی در تقسیم‌بندی مرزهای [[گرجستان]] کم نبود. با تأسیس جمهوری [[گرجستان]] در 1936م و پیوست [[اوستیای جنوبی]] بعنوان استان خودمختار به آن، نطفه نفاق در منطقه میان این دو قوم باستانی کاشته شد. در اواخر دوران شوروی در بین سال 1989 و 1990م، استان خودمختار [[اوستیای جنوبی]] از فرصت استفاده کرده و با توجه به حمایت‌های اوستیای شمالی، اعلام جمهوری خودمختار و جدایی از [[گرجستان]] می‌کند. همواره رهبران جدایی‌طلب [[اوستیای جنوبی]] بر اتحاد میان اوست‌ها و پیوستن به [[روسیه]] تاکید داشتند. [[گرجستان]] نیز با لغو خودمختاری اوستیا، [[آبخازیا]] و [[آجاریا]] مقابله به مثل می‌نماید و درگیری نظامی آغاز می‌شود. در سال 1991م «گامساخوردیا» رئیس جمهور [[گرجستان]] با فراخوان «[[گرجستان]] برای گرجی‌ها»، دستور داد که به سوخومی و تسخینوالی حمله شود.


جمهوري آجاريا طي سيزده سال به رهبري اصلان آباشيدزه به دليل ضعف دولت مركزي و توان و ظرفيت هاي اقتصادي خود همواره ادعاي خودمختاري داشت. ميخاييل ساكاشويلي پس از پيروزي قاطع، جمهوري آجاريا را اولين هدف خود قرار داد و با همكارانش شيوه انقلاب رز را براي براندازي حكومت خود مختار آباشيدزه انتخاب و از ابعاد مختلف سياسي، اقتصادي، رواني و حتي نظامي بر آباشيدزه فشار را آغاز نمود.
در پایان این مرحله، ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت [[گرجستان]] در 14 ژوئیه 1994پیمان «داگومیس» را با بوریس یلتسین رئیس جمهور [[روسیه]] امضاء کرد تا به جنگ داخلی پایان داده شود و نیروهای حافظ صلح [[روسیه]] به‌ طور قانونی به مناطق درگیری اعزام شوند. این آرامش تا سال 2003م و قدرت‌گیری ساکاشویلی در انقلاب مخملی موسوم به انقلاب رز ادامه یافت. ساکاشویلی در تمامی عرصه‌های سیاست داخلی به تمامیت ارضی و بازگرداندن 47 درصد از خاک [[گرجستان]] که در تسخیر سه جمهوری [[آبخازیا]]، [[آجاریا]] و اوستیاست، تاکید می‌کرد. آن‌ها توانستند به راحتی [[آجاریا]] را به [[گرجستان]] بازگردانند ولی در دو منطقه دیگر بعلت حمایت [[روسیه]]، این امر به وقوع نپیوست. در نوامبر 2006م، همه‌پرسی در [[اوستیای جنوبی]] برگزار شد که بیشتر شرکت کنندگان در آن به استقلال [[اوستیای جنوبی]] رأی مثبت دادند. تفلیس در آوریل 2008م پیشنهاد داد تا در ساختار قدرت [[اوستیای جنوبی]] سهیم باشد که این پیشنهاد با مخالفت [[روسیه]] و پارلمان [[اوستیای جنوبی]] روبرو شد.


انقلاب رز دوم نيز بدون خون ريزي و به طور مسالمت آميز در آجاريا پس از 100 روز از زمان روي كار آمدن ساآكاشويلي به مسند قدرت پيروز گرديد و با تبعيد اجباري آباشيدزه به مسكو اولين قدم اساسي براي اعاده تماميت ارضي گرجستان برداشته شد و يكي از مناطق در آمدزا از بعد اقتصادي با وجود بنادر پوتي و باتومي به دامن حكومت مركزي بازگشت و مهمتر از آن از بعد رواني عامل تقويت مهمي براي تحكيم پايه هاي دولت ساآكاشويلي در آينده هم در بعد داخلي و هم در بعد بين المللي گرديد.  
آنچه تاکنون اتفاق افتاده، حمله ناگهانی ارتش [[گرجستان]] در 8 آگوست (اوت) با پشتیبانی معنوی غرب و [[آمریکا]] به سرزمین اوستیا است که متأسفانه بازی میان ابرقدرت‌ها تنها به ضرر مردم بی‌گناه منطقه شده است. خبرها از اوستیا حاکی از کشته شدن 2100 نفر غیرنظامی و بیش از هفده هزار نفر آواره است که یک فاجعه تاریخی در ایام برگزاری المپیک خواهد بود. ارتش [[روسیه]] به بهانه دفاع از اتباع و نیروهای صلح‌بانش که گویی این جنگ را پیش‌بینی کرده بود و در بهار امسال یک مانور نظامی در منطقه قفقاز برگزار کرده بود، توانست در ساعات اولیه جنگ، 18 درصد از خاک [[گرجستان]] را اشغال نماید و تا نزدیکی شهر [[تفلیس]] پیش برود. در این حمله، تمامی مراکز نظامی و تأسیسات زیربنایی [[گرجستان]] آسیب دید. با تکاپو افتادن اتحادیه اروپا و سفر سارکوزی به منطقه در 13 آگوست (اوت)، معاهده آتش‌بس در شش بند به توافق نهایی رسید. اصول معاهده آتش‌بس شامل عدم به کارگیری زور از سوی طرفین مناقشه، توقف کامل اقدامات نظامی، تأمین شرایط دسترسی آزاد به کمک‌های انساندوستانه، بازگشت نیروهای [[گرجستان]] به پادگان‌ها و نیروهای [[روسیه]] به خطوط قبل از آغاز اقدامات جنگی [[گرجستان]] و آغاز بحث در مورد امنیت [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] در سطح بین‌المللی است. در این حال، [[روسیه]] پیشنهاد داد که منطقه‌ای حائل در اطراف [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] وجود داشته باشد که هیچ سرباز گرجی در آنجا نباشد. [[روسیه]] همچنین خواستار معاهده‌ای است که تضمین کند [[گرجستان]] هرگز از نیروی نظامی‌ خود برای تسخیر مجدد منطقه استفاده نخواهد کرد. بعد از امضاء معاهده، سخنگوی وزارت دفاع [[روسیه]] بر باقی ماندن نظامیان روسی در [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] تاکید کرد و حتی زمان دقیق خروج نیروهای روسی از سایر نواحی [[گرجستان]] اعلام نشد با اینکه تاکنون بر طبق اخبار حاصله تمامی نیروهای روسی از سایر نواحی [[گرجستان]] خارج شده‌اند. در اصل روز 18 اوت خروج نظامیان روسی به مواضع خود اعلام شد که مقر آن‌ها بنا به تصمیم کمیسیون حل مناقشه [[گرجستان]] ـ اوستیا مصوبه 1999م، تعیین شده است. روز 22 اوت به خارج‌سازی نیروهای [[روسیه]] پایان داده شد.


اوست‌ها و از جمله وزارت حوادث غیر مترقبه [[روسیه]] از عزم جدی [[گرجستان]] برای پاکسازی قومی در [[اوستیای جنوبی]] خبر می‌دهند و ادعا دارند که [[گرجستان]] نیز مانند ارمنستان و آذربایجان خواستار یک دولت و ملت تک قومی ست. به هر ترتیب در 24 مرداد ماه دیمیتری مدودف با دیدار با روسای جمهور [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]]، یعنی ادوارد کوکویتی و سرگی باگاپش در کرملین، حمایت قاطع [[روسیه]] را از این دو جمهوری اعلام کرد.


'''جمهوري خودمختار آبخازيا'''
روس‌ها در این چند روز با متهم کردن آمریکا و غرب به حمایت پنهان و علنی از [[گرجستان]]، خود را درگیر جنگی نیمه سرد با غرب نمودند. کشف یک زرادخانه بزرگ سلاح‌های ساخت آمریکا در غرب [[گرجستان]] و اعلام رسمی دستگاه اطلاعاتی [[روسیه]] مبنی بر آگاهی آمریکا از حمله [[گرجستان]] با وجود 130 مشاور نظامی آمریکایی در [[تفلیس]] و سفر رایس قبل از حوادث اخیر به [[گرجستان]]، نشان دهنده حمایت آمریکا از ساکاشویلی است. این در حالی ست که به صورت نامحسوس رژیم صهیونیستی نیز به حمایت از [[گرجستان]] متهم است و قرارداد نظامی [[روسیه]] با [[سوریه]] در چند روز بعد از آتش‌بس، در اصل نشان دهنده تنش در روابط مسکو تلاویو است. همچنین وزیر دفاع [[گرجستان]] یک اسرائیلی‌الاصل است که به زبان عبری تسلط دارد و رابط نظامی اسرائیل و [[گرجستان]] است. شخص ساکاشویلی نیز بارها در نطق‌های عمومی خود از اسرائیل تشکر کرده و کارآیی ابزار نظامی اسرائیل را در این جنگ ستوده است.


جمهوري خود مختارآبخازيا يكي ديگر از مناطق خودمختار گرجستان مي باشد كه در جريان جنگ داخلي سال 1991 با پيروزي از دولت مركزي استقلال كامل خود را اعلام و دولت مستقل خود را تشكيل داد كه طي سالهاي اخير همواره محل تنش و درگيري داخلي ميان دولت مركزي و اين جمهوري خودمختار يا خود خوانده بوده است.
هم اکنون با توجه به درگیری‌های لفظی میان دول غربی و عدم نتیجه‌گیری و تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و همچنین ناتو شرایط در منطقه پیچیده‌تر از گذشته شده است و هنوز ساز و کار صلح شکل نگرفته است. این در حالی ست که بازگشت این دو منطقه به [[گرجستان]] بعید به نظر می‌رسد و با توجه برسمیت شناختن استقلال این دو جمهوری واقع در خاک [[گرجستان]] توسط شورای فدراسیون (سنای) و دومای [[روسیه]] و همچنین اقدام پارلمان اوستیای شمالی مبنی بر تصویب درخواست [[اوستیای جنوبی]] از دولت [[روسیه]] و سایر کشورهای جهان برای برسمیت شناختن استقلال آن از [[گرجستان]]، کار را برای ادامه حیات ساکاشویلی نیز مشکل خواهد کرد. سخنان دیمتری مدودف و [[ولادیمیر پوتین]] در رابطه با دفاع از استقلال این دو جمهوری و عدم تخلف از قوانین بین‌المللی شرایط تازه‌ای را برای [[گرجستان]] رقم زده است. روز 26 اوت رئیس جمهور [[روسیه]] حکم برسمیت شناختن استقلال جمهوری‌های [[آبخازیا]] و [[اوستیای جنوبی]] را امضاء کرد و [[روسیه]] را رودروی غرب قرار داد. با این حال ساکاشویلی نه تنها نتوانست غرور ملی گرجی‌ها را افزایش دهد و تمامیت ارضی [[گرجستان]] را حفظ نماید، بلکه به تمایلات استقلال‌طلبانه [[آبخازیا]] و اوستیا وجه بین‌المللی داد و حال دیگر این مسئله در قالب روابط دیپلماتیک [[روسیه]] و [[گرجستان]] حل نخواهد شد. هزینه گزاف این جنگ بالغ بر روزی 200 میلیون دلار برای دولت [[گرجستان]] خرج تراشیده است، در حالی که [[گرجستان]] در بسیاری از زیرساخت‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. آیا مردم آزاد‌اندیش [[گرجستان]] که صاحب کشوری تاریخی و باستانی با تمدنی شکوفا هستند، از ساکاشویلی در مورد هزینه جنگ، از بین رفتن تمامیت ارضی [[گرجستان]] و درگیری نظامی با همسایه روسی خویش سئوال نخواهند کرد. در روزهای اخیر در مسکو اعضای بنیاد «وحدت مردم روسیه و [[گرجستان]]» و گرجی‌های مقیم [[روسیه]] از میخائیل ساکاشویلی خواستند تا هر چه سریع‌تر استعفا دهد. این حوادث با توجه به اقدامات غیر انسانی ارتش [[گرجستان]] یعنی بمب‌باران شهر تیسخینوالی و ویرانی کامل شهر، به گلوله بستن مردم غیرنظامی، حمله به صلح‌بانان روسی در مرز اوستیا آن هم روز افتتاحیه المپیک، بیش از پیش کار ساکاشویلی را زشت و ناپسند نشان می‌دهد. این رویداد در تاریخ مردم صلح دوست و فرهنگ دوست [[گرجستان]] که خواهان، حق طبیعی خود یعنی تمامیت ارضی وطنشان هستند، لکه‌ای تاریک خواهد بود. در اصل ساکاشویلی در حال پرداخت هزینه پیوستن به ناتو است تا بتواند از این طریق امنیت خود را برقرار نماید و دولت خویش را حفظ کند ولی آیا امنیت و پیوستن به ناتو با کشتار غیر نظامیان و جنگ با [[روسیه]] بدست خواهد آمد یا خیر؟! با اینکه سارکوزی و مرکل رهبران [[فرانسه]] و آلمان در سفرهای خود به [[تفلیس]] قُلِ پیوستن [[گرجستان]] به ناتو را دادند و این شاید تنها سود دولت [[گرجستان]] در این جنگ باشد. با اینکه در روزهای اخیر و با توجه به سفر دیکچنی به [[تفلیس]] و کمک یک میلیاردی آمریکا به [[گرجستان]] تا حدودی شرایط ساکاشویلی را بهبود بخشیده و حمایت‌های مردم [[گرجستان]] در گردهمایی‌های ملی از وی و زنده شدن حس میهن‌پرستی و ضد روسی در میان روشن‌فکران و جوانان گرجی شرایط را برای ادامه کار راحت نموده است ولی باید چشم به شرایط آتی داشت. در روزهای اخیر مدودف لحن تند [[روسیه]] نسبت به ساکاشویلی را تغییر داده و در مصاحبه با بی بی سی اعلام کرد که [[روسیه]] قصد براندازی رژیم [[گرجستان]] را ندارد و این موضوع به ملت [[گرجستان]] بستگی دارد. با این حال نمی‌توان از حق قانونی [[گرجستان]] نسبت به تمامیت ارضی خویش و پیروی از قواعد بین‌المللی چشم‌پوشی کرد.


در سال 1991 "زوياد گامساخورديا" اولين رئيس جمهور گرجستان حيطه اختيارات جمهوري خودمختار آبخازيا را كاهش داد. مقامات آبخازيا كه با اين تصميم موافق نبودند، مقاومت مسلحانه نشان دادند. پس از مناقشه مسلحانه كه تا سال 1992 ادامه داشت، گرجستان كنترل بر اين منطقه را از دست داد.
[[گرجستان]] در پایان این ماجرا تبدیل به محلّ مناقشه منافع ملی [[روسیه]] و [[آمریکا]] در قفقاز شد و نتوانست منطقه سوق‌الجیشی [[اوستیای جنوبی]] که حلقه واسط شمال و جنوب قفقاز و ارتباط‌دهنده اروپا به آسیاست، را باز پس بگیرد. این در حالی ست که لوله انتقال نفت باکو ـ جیهان و صادرات انرژی از [[گرجستان]] موقتاً قطع شده است.


گرجستان در ماه اوت 1992 نيروهاي نظامي خود رابه آبخازي گسيل نمود، اما در آنجا با مقاومت مسلحانه مواجه شد. اين مناقشه در سال 1993 با از دست رفتن كنترل گرجستان بر آبخازي پايان يافت. سا آكاشويلي پس از پيروزي و اعاده كامل آجاريا، وقوع انقلاب رز سوم در آبخازيا را نيز اجتناب ناپذبر ذكر كرد و اقدامات و تلاش هاي اوليه خود را براي انجام اين مهم آغاز نمود ولي موفق به انجام اين كار نشد.
[[گرجستان]] در اقدامی تلافی‌جویانه قطع کامل روابط دیپلماتیک خود با [[روسیه]] را در پارلمان تصویب کرد و همچنین پارلمان [[گرجستان]] مناطق [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] که [[روسیه]] استقلال آن‌ها را برسمیت شناخته است را بعنوان مناطق اشغال شده از سوی [[روسیه]] اعلام نمود. علاوه بر این، در سند مصوبه پارلمان گفته می‌شود که تمامی نیروهای مسلح غیر گرجستانی که در خاک [[گرجستان]] هستند، نیروهای مسلح غیر قانونی اعلام می‌شوند و همچنین دولت را موظف کردند که تمامی توافقنامه‌هایی که حضور نیروهای روسی در خاک [[گرجستان]] را در نظر دارند را فسخ کنند. اتحادیه اروپا نیز در نشست بروکسل نتوانست قطعنامه‌های پیشنهادی لهستان و ایتالیا در مورد تحریم [[روسیه]] را به تصویب برساند.


يكي از موضوعات مورد بحث گرجستان در آبخازيا ادامه حضور نيروهاي حافظ صلح روسيه در منطقه مناقشه مي باشد. موضوعي كه بارها از سوي گرجستان مطرح شده و جايگزيني نيروهاي بين المللي مورد تاكيد قرار گرفته اما از سوي آبخازيا به شدت رد شده است. نيروهاي روسيه از ژوئن سال 1994 و بر اساس موافقت نامه آتش بس و جدايي دو طرف در 14 مي سال 1994 در منطقه مناقشه مستقر شده اند.
در طرف دیگر کشور نیکاراگوئه رسماً استقلال [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] را اعلام کرد. همچنین حزب اتحاد بزرگ ترکیه، حماس، جمهوری قره‌باغ، جمهوری قبرس شمالی از استقلال این دو ناحیه دفاع کرده و کشورهای مانند بلاروس، [[تاجیکستان]] و ونزوئلا به رسمیت شناختن استقلال این دو ناحیه را در دستور کار قرار داده‌اند. با اینکه اکثر کشورهای جهان این موضوع را قبول نکرده و احتمالاً کشورهای کمی حتی از همپیمانان [[روسیه]] استقلال این نواحی را اعلام خواهند کرد. کشورهای شرکت‌کننده در سازمان همکاری‌های [[شانگهای]] نیز از نقش فعالانه [[روسیه]] در کمک به برقراری صلح در [[اوستیای جنوبی]] حمایت کردند ولی در پایان از احترام به تمامیت ارضی [[گرجستان]] و حقوق بین‌الملل نیز دفاع کردند. استقلال در این دو ناحیه، شرایط امنیتی قفقاز و سایر نقاط جهان را بهم خواهد ریخت و کشورهای چند قومی با تهدید استقلال نواحی مختلف کشورشان مواجه خواهند شد<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص100-107.</ref>.  


تحول مهم در جهت حل و فصل مناقشه آبخازيا در سپتامبر سال 2006 و برگزاري نشست مشترك مقامات دو جمهوري و با نظارت سازمان ملل متحد در تفليس بود. سرگي شامبا وزير خارجه آبخازيا با طرح صلح باگاپش كه در انتخابات رياست جمهوري سال 2005 پيروز شده بود، موسوم به" حل همه جانبه مناقشه گرجستان آبخازيا" به تفليس سفر نموده و به مذاكره پرداخت. اين مذاكرات در چارچوب توافقات ژنو كه در نوامبر 1997 اتخاذ شده و در دسامبر 1997 در سوخومي و ژانويه 2001 نيز با دو نشست ديگر ادامه يافت، برگزار شد. تحولات پس از اين توافق نشان داد كه اين طرح نيز پاسخگوي درخواست هاي طرفين نبوده و نمي تواند صلحي دائمي در آبخازيا را
=== [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی، تحولات و ویژگی‌های آن]] ===
پس از استقلال [[گرجستان]] در سال 1991، قانون اساسی سال 1921 این کشور مورد استفاده قرار گرفت تا اینکه در سا ل 1992 پارلمان این کشور مصوب‌های را مبنی بر تدوین قانون اساسی جدید تا سوم اگوست 1995 به تصویب رساند. بنابراین ابتدا کمیسیونی جهت تهیه پیش نویس قانون اساسی جدید تشکیل گردید و آن‌ها پس از مباحثات متعدد متن پیشنهادی را جهت بررسی و تصویب به پارلمان ارائه دادند.


پايه گذاري نمايد. لذا در آگوست 2006 دولت گرجستان به بهانه سركوب يكي از سركردگان محلي در دره كودوري (شمال جمهوري آبخازيا) نيروهاي پليس را به آن منطقه گسيل داشته و پس از خارج نمودن نيروهاي شبه نظامي، كنترل آن قسمت را در دست گرفت. در آبان ماه همان سال، دولت در تبعيد آبخازيا در منطقه كودوري كه آبخازياي بالا نامگذاري شده بود تشكيل داد و مقر خود را رسما بازگشايي نمود. اجراي اين سناريوي موفق، دستاورد بسياري براي دولت گرجستان محسوب مي شد و قدم اول براي كنترل اين جمهوري بود. دولت گرجستان پس از آن به بازسازي اقتصادي در منطقه تحت كنترل خود پرداخته و وعده زندگي بهتر به مردم منطقه را داد. البته بايد گفت پس از جنگ آگوست 2008 اوستياي جنوبي، موقعيت در اين منطقه نيز تغيير كرد كه شرح آن در ادامه خواهد آمد.
نیروهای مخالف در پارلمان بر این باور بودند که تصمیم نهایی باید در پارلمان گرفته شود ولی دولت از جمله شواردنادزه با طرح همه پرسی موافق نبودند، لیکن قبل از آن یک کمیسیون آشتی برای نزدیک کردن آراء موافقین و مخالفین تشکیل گردید. در این کمیسیون مباحث ادامه یافت و نهایتاً طرحی از سوی آقای گولوآ معاون نخست وزیر و رئیس اتحادیه اصلاح‌طلبان معروف به مدل امریکایی مطرح گردید که بسیاری از مفاد آن بررسی و تغییراتی در آن داده شد و بالاخره در 24 آگوست سال 1995 پارلمان [[گرجستان]] با 167 رأی موافق برابر 8 رأی مخالف قانون اساسی جدید را به تصویب رساند.


بر اساس طرح قانون اساسی جدید، [[گرجستان]] به صورت فدراسیون اداره خواهد شد. در این نظام آجارستان، آبخازستان و [[اوستیای جنوبی]] جایگا ه ویژه‌ای دارند. همچنین در قانون اساسی جدید فصل «حقوق اساسی و آزادی‌های مردم» بسیار مورد توجه قرار گرفت. در فصل فوق به غیر از حقوق بشر به اقلیت‌های مذهبی توجه ویژه شده است. در این فصل حق اقلیت‌های مذهبی، زبانی و نژادی بدون تبعیض و مداخله، در توسعه فرهنگ و استعمال زبان مادری در زندگی حقوقی تأمین شده است. در قانون اساسی آمده است: تحقق حقوق اقلیتها نباید در تضاد با حفظ تمامیت ارضی و استقلال سیاسی و حاکمیت [[گرجستان]] باشد. در تاریخ 18 اوت 1995 به منظور حسن اجرای قانون اساسی جمهوری [[گرجستان]]، لایحه دادگاه قانون اساسی به تصویب رسید. تعداد اعضاء این دادگاه نه نفر می‌باشد که سه نفر آن از سوی پارلمان، سه نفر از سوی رئیس جمهور و سه نفر از سوی دادگاه عالی به مدت ده سال معرفی می‌کند. قانون اساسی [[گرجستان]] دارای 9 بخش و 109 بند می‌باشد.


'''منطقه خودمختار اوستياي جنوبي'''
بخش‌های آن بترتیب عبارتنداز:


اين ناحيه در 20 آوريل 1922 به خودمختار ي رسيد ولي در پي تلاش هاي مقامات خودمختار منطقه براي جدايي از گرجستان و الحاق به اوستياي شمالي كه جزء خاك روسيه محسوب مي شود، دولت گرجستان در اواخر سال 1990 حالت خودمختاري آن را لغوكرد و آن را ناحيه تسخين والي كه همان نام قبل از حكوم ت شوروي است
1. موقعیت کلی 11 بند


نامگذاري كرد.
2. اتباع [[گرجستان]] از بند 12 تا 47


اوستياي جنوبي در سال 1991 در جريان جنگ داخلي سال 1991 به دنبال شكست دولت مركزي اعلام استقلال نمود و دولت مستقل خود را تشكيل داد. ارائه طرح صريح صلح مدون براي حل اين بحران از سوي دولت گرجستان به نام نقشه راه براي اولين بار گام مهمي ديگري در جهت حل اين بحران بود كه از سوي مقامات اوستيا و روسيه مورد انتقاد شديد قرار گرفت.
(حقوق اساسی و آزادی‌های فردی)


به دنبال عدم مقبوليت نقشه راه و با عنايت به پيشرفتهاي حاصله در آبخازيا، دولت گرجستان در پي ايجاد سناريو و شرايط مشابه آبخازيا افتاد. زمان اجراي اين طرح انتخابات رياست جمهوري اوستيا در اكتبر سال 1385 بود. همزمان با انتخابات اوستياي جنوبي و انتخاب كوكويتي به عنوان رييس جمهور اوستياي جنوبي، انتخاب ديگري در روستاهاي جمهوري اوستياي جنوبي تحت كنترل گرجستان صورت گرفت كه برنده آن ساناكوف بود. پس از مدتي حمايت هاي پنهان گرجستان از ساناكوف شكل آشكار به خود گرفت و در صدد به رسميت شناختن دولت ساناكوف برآمد. نتيجه مذاكرات ساآكاشويلي و ساناكوف ارائه طرح چند وجهي جهت حل مناقشه اوستيا بود. قدم اول در اجراي اين طرح توافق ساناكوف و كوكويتي در مورد رياست دولت موقت بود. موردي كه از سوي كوكويتي مورد انتقاد شديد قرار گرفت. در قدم هاي بعدي، انتخابات آزاد، خودمختاري با اختيارات وسيع، حضور فعال در دولت مركزي و معرفي معاونين هشت وزارتخانه در دولت مركزي پيش بيني شده بود. دولت اوستياي جنوبي و روسيه كه به شدت مخالف اين ابتكار بودند، تهديد به خروج از مذاكرات نمودند. دولت گرجستان كه در پي به رسميت بخشيدن به اين ابتكار تلاش م يكرد، تصويب پارلمان براي ايجاد دولت موقت به رياست ساناكوف را كسب نمود و به طر فهاي ديگر اولتيماتوم داد كه موجوديت ساناكوف را در نظر داشته باشند.
3. پارلمان [[گرجستان]] از بند 48 تا 68


4. رئیس جمهور گرجستا ن از بند 69 تا 81


مناقشۀ اوستیای جنوبی
5. قوه قضائیه از بند 82 تا 91


اختلافات و درگیری میان اوست¬ها و گرجی¬ها همواره وجود داشته و در تقسیم بندی¬های سیاسی و قومی، نزاع¬ها بیشتر برگرفتن زمین تاکید داشته است. بعد از مهاجرت اوستیایی¬ها به جنوب در 6 قرن اخیر و زندگی مسالمت¬آمیز گرجیان با اوست¬ها، از اوایل قرن بیستم درگیری و نزاع برای تصاحب زمین، میان این دو قوم روی داد. این درگیری¬های بعلت تعیین مرزهای مصنوعی بدون در نظر گرفتن تاریخ و فرهنگ قومیت¬ها در دوران شوروی صورت گرفت. تأثیر اورجکینیدزه و استالین، یاران گرجی لنین برای احیای کولخید و ایبریای باستان در دوران ابتدایی شوروی در تقسیم¬بندی مرزهای گرجستان کم نبود. با تأسیس جمهوری گرجستان در 1936 م و پیوست اوستیای جنوبی بعنوان استان خودمختار به آن، نطفۀ نفاق در منطقه میان این دو قوم باستانی کاشته شد. در اواخر دوران شوروی در بین سال 1989 و 1990 م، استان خودمختار اوستیای جنوبی از فرصت استفاده کرده و با توجه به حمایت¬های اوستیای شمالی، اعلام جمهوری خودمختار و جدایی از گرجستان می¬کند. همواره رهبران جدایی¬طلب اوستیای جنوبی بر اتحاد میان اوست¬ها و پیوستن به روسیه تاکید داشتند. گرجستان نیز با لغو خودمختاری اوستیا، آبخازیا و آجاریا مقابله به مثل می¬نماید و درگیری نظامی آغاز می¬شود. در سال 1991 م «گامساخوردیا» رئیس جمهور گرجستان با فراخوان «گرجستان برای گرجی¬ها»، دستور داد که به سوخومی و تسخینوالی حمله شود.
6. کنترل و امور مالی دولت از بند 92 تا 97


در پایان این مرحله، ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان در 14 ژوئیه 1994پیمان «داگومیس» را با بوریس یلتسین رئیس جمهور روسیه امضاء کرد تا به جنگ داخلی پایان داده شود و نیروهای حافظ صلح روسیه به‌طور قانونی به مناطق درگیری اعزام شوند. این آرامش تا سال 2003 م و قدرتگیری ساکاشویلی در انقلاب مخملی موسوم به انقلاب رز ادامه یافت. ساکاشویلی در تمامی عرصه¬های سیاست داخلی به تمامیت ارضی و بازگرداندن 47 درصد از خاک گرجستان که در تسخیر سه جمهوری آبخازیا، آجاریا و اوستیا ست، تاکید می¬کرد. آنها توانستند به راحتی آجاریا را به گرجستان بازگردانند ولی در دو منطقه دیگر بعلت حمایت روسیه، این امر به وقوع نپیوست. در نوامبر 2006 م، همه¬پرسی در اوستیای جنوبی برگزار شد که بیشتر شرکت کنندگان در آن به استقلال اوستیای جنوبی رأی مثبت دادند. تفلیس در آوریل 2008 م پیشنهاد داد تا در ساختار قدرت اوستیای جنوبی سهیم باشد که این پیشنهاد با مخالفت روسیه و پارلمان اوستیای جنوبی روبرو شد.
7. امور دفاعی دولت از بند 98 تا 101


آنچه تاکنون اتفاق افتاده، حملۀ ناگهانی ارتش گرجستان در 8 آگوست (اوت) با پشتیبانی معنوی غرب و آمریکا به سرزمین اوستیا است که متأسفانه بازی میان ابرقدرت¬ها تنها به ضرر مردم بی¬گناه منطقه شده است. خبرها از اوستیا حاکی از کشته شدن 2100 نفر غیرنظامی و بیش از هفده هزار نفر آواره است که یک فاجعۀ تاریخی در ایام برگزاری المپیک خواهد بود. ارتش روسیه به بهانۀ دفاع از اتباع و نیروهای صلح¬بانش که گویی این جنگ را پیش¬بینی کرده بود و در بهار امسال یک مانور نظامی در منطقه قفقاز برگزار کرده بود، توانست در ساعات اولیه جنگ، 18 درصد از خاک گرجستان را اشغال نماید و تا نزدیکی شهر تفلیس پیش برود. در این حمله، تمامی مراکز نظامی و تأسیسات زیربنایی گرجستان آسیب دید. با تکاپو افتادن اتحادیه اروپا و سفر سارکوزی به منطقه در 13 آگوست (اوت)، معاهدۀ آتش¬بس در شش بند به توافق نهایی رسید. اصول معاهده آتش‌بس شامل عدم به کارگیری زور از سوی طرفین مناقشه، توقف کامل اقدامات نظامی، تأمین شرایط دسترسی آزاد به کمک‌های انساندوستانه، بازگشت نیروهای گرجستان به پادگان‌ها و نیروهای روسیه به خطوط قبل از آغاز اقدامات جنگی گرجستان و آغاز بحث در مورد امنیت اوستیای جنوبی و آبخازیا در سطح بین‌المللی است. در این حال، روسیه پیشنهاد داد که منطقه‌ای حائل در اطراف اوستیای جنوبی و آبخازیا وجود داشته باشد که هیچ سرباز گرجی در آنجا نباشد. روسیه همچنین خواستار معاهده‌ای است که تضمین کند گرجستان هرگز از نیروی نظامی‌ خود برای تسخیر مجدد منطقه استفاده نخواهد کرد. بعد از امضاء معاهده، سخنگوی وزارت دفاع روسیه بر باقیماندن نظامیان روسی در اوستیای جنوبی و آبخازیا تاكید كرد و حتی زمان دقیق خروج نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان اعلام نشد با اینکه تاکنون بر طبق اخبار حاصله تمامی نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان خارج شده¬اند. در اصل روز 18 اوت خروج نظامیان روسی به مواضع خود اعلام شد که مقر آنها بنا به تصمیم کمیسیون حل مناقشه گرجستان ـ اوستیا مصوبه 1999 م، تعیین شده است. روز 22 اوت به خارج سازی نیروهای روسیه پایان داده شد.
8. بررسی قانون اساسی از 102 تا 103


اوست¬ها و از جمله وزارت حوادث غير مترقبه روسيه از عزم جدي گرجستان براي پاکسازي قومی در اوستياي جنوبي خبر مي¬دهند و ادعا دارند که گرجستان نیز مانند ارمنستان و آذربایجان خواستار یک دولت و ملت تک قومی ست. به هر ترتیب در 24 مرداد ماه دیمیتری مدودف با دیدار با روسای جمهور اوستیای جنوبی و آبخازیا، یعنی ادوارد کوکویتی و سرگی باگاپش در کرملین، حمایت قاطع روسیه را از این دو جمهوری اعلام کرد.
9. موقعیت انتقالی از 104 تا 109


روس¬ها در این چند روز با متهم کردن آمریکا و غرب به حمایت پنهان و علنی از گرجستان، خود را درگیر جنگی نیمه سرد با غرب نمودند. کشف یک زرادخانه بزرگ سلاح¬های ساخت آمریكا در غرب گرجستان و اعلام رسمی دستگاه اطلاعاتي روسيه مبنی بر آگاهی آمریکا از حمله گرجستان با وجود 130 مشاور نظامی آمریکایی در تفلیس و سفر رایس قبل از حوادث اخیر به گرجستان، نشان دهندۀ حمایت آمریکا از ساکاشویلی است. این در حالی ست که به صورت نامحسوس رژیم صهیونیستی نیز به حمایت از گرجستان متهم است و قرارداد نظامی روسیه با سوریه در چند روز بعد از آتش¬بس، در اصل نشان دهندۀ تنش در روابط مسکو ـ تلاویو است. همچنین وزیر دفاع گرجستان یك اسرائیلی الاصل است كه به زبان عبری تسلط دارد و رابط نظامی اسرائیل و گرجستان است. شخص ساکاشویلی نیز بارها در نطق¬های عمومی خود از اسرائیل تشکر کرده و کارآیی ابزار نظامی اسرائیل را در این جنگ ستوده است.
==== ترکیب دولت در سال 2009 ====
رئیس جمهور: میخاییل سااکاشویلی


هم اکنون با توجه به درگیری¬های لفظی میان دول غربی و عدم نتیجه¬گیری و تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و همچنین ناتو شرایط در منطقه پیچیده¬تر از گذشته شده است و هنوز ساز و کار صلح شکل نگرفته است. این در حالی ست که بازگشت این دو منطقه به گرجستان بعید به نظر می¬رسد و با توجه برسمیت شناختن استقلال این دو جمهوری واقع در خاک گرجستان توسط شورای فدراسیون (سنای) و دومای روسیه و همچنین اقدام پارلمان اوستیای شمالی مبنی بر تصویب درخواست اوستیای جنوبی از دولت روسیه و سایر کشورهای جهان برای برسمیت شناختن استقلال آن از گرجستان، کار را برای ادامه حیات ساکاشویلی نیز مشکل خواهد کرد. سخنان دیمتری مدودف و ولادیمیر پوتین در رابطه با دفاع از استقلال این دو جمهوری و عدم تخلف از قوانین بین¬المللی شرایط تازه¬ای را برای گرجستان رقم زده است. روز 26 اوت رئیس جمهور روسیه حکم برسمیت شناختن استقلال جمهوری¬های آبخازیا و اوستیای جنوبی را امضاء کرد و روسیه را رودروی غرب قرار داد. با این حال ساکاشویلی نه تنها نتوانست غرور ملی گرجی¬ها را افزایش دهد و تمامیت ارضی گرجستان را حفظ نماید، بلکه به تمایلات استقلال طلبانۀ آبخازیا و اوستیا وجۀ بین المللی داد و حال دیگر این مسئله در قالب روابط دیپلماتیک روسیه و گرجستان حل نخواهد شد. هزینۀ گزاف این جنگ بالغ بر روزی 200 میلیون دلار برای دولت گرجستان خرج تراشیده است، در حالی که گرجستان در بسیاری از زیرساخت¬ها نیاز به سرمایه¬گذاری دارد. آیا مردم آزاد اندیش گرجستان که صاحب کشوری تاریخی و باستانی با تمدنی شکوفا هستند، از ساکاشویلی در مورد هزینه جنگ، از بین رفتن تمامیت ارضی گرجستان و درگیری نظامی با همسایۀ روسی خویش سئوال نخواهند کرد. در روزهای اخیر در مسکو اعضای بنیاد «وحدت مردم روسیه و گرجستان» و گرجی¬های مقیم روسیه از میخائیل ساکاشویلی خواستند تا هر چه سریعتر استعفا دهد. این حوادث با توجه به اقدامات غیر انسانی ارتش گرجستان یعنی بمب باران شهر تیسخینوالی و ویرانی کامل شهر، به گلوله بستن مردم غیرنظامی، حمله به صلح¬بانان روسی در مرز اوستیا آن هم روز افتتاحیۀ المپیک، بیش از پیش کار ساکاشویلی را زشت و ناپسند نشان می¬دهد. این رویداد در تاریخ مردم صلح دوست و فرهنگ دوست گرجستان که خواهان، حق طبیعی خود یعنی تمامیت ارضی وطن¬شان هستند، لکه¬ای تاریک خواهد بود. در اصل ساکاشویلی در حال پرداخت هزینه پیوستن به ناتو است تا بتواند از این طریق امنیت خود را برقرار نماید و دولت خویش را حفظ کند ولی آیا امنیت و پیوستن به ناتو با کشتار غیر نظامیان و جنگ با روسیه بدست خواهد آمد یا خیر؟! با اینکه سارکوزی و مرکل رهبران فرانسه و آلمان در سفرهای خود به تفلیس قُلِ پیوستن گرجستان به ناتو را دادند و این شاید تنها سود دولت گرجستان در این جنگ باشد. با اینکه در روزهای اخیر و با توجه به سفر دیکچنی به تفلیس و کمک یک میلیاردی آمریکا به گرجستان تا حدودی شرایط ساکاشویلی را بهبود بخشیده و حمایت¬های مردم گرجستان در گردهمایی¬های ملی از وی و زنده شدن حس میهن پرستی و ضد روسی در میان روشنفکران و جوانان گرجی شرایط را برای ادامه کار راحت نموده است ولی باید چشم به شرایط آتی داشت. در روزهای اخیر مدودف لحن تند روسیه نسبت به ساکاشویلی را تغییر داده و در مصاحبه با بی بی سی اعلام کرد که روسیه قصد براندازی رژیم گرجستان را ندارد و این موضوع به ملت گرجستان بستگی دارد. با این حال نمی¬توان از حق قانونی گرجستان نسبت به تمامیت ارضی خویش و پیروی از قواعد بین¬المللی چشم پوشی کرد.
نخست وزیر: بیرینزا ایوانشویلی (نام انگلیسی وارد شود)  


گرجستان در پایان این ماجرا تبدیل به محلّ مناقشۀ منافع ملی روسیه و آمریکا در قفقاز شد و نتوانست منطقه سوق¬الجیشی اوستیای جنوبی که حلقۀ واسط شمال و جنوب قفقاز و ارتباط دهندۀ اروپا به آسیا ست، را باز پس بگیرد. این در حالی ست که لوله انتقال نفت باکو ـ جیهان و صادرات انرژی از گرجستان موقتاً قطع شده است.
رئیس پارلمان: داوید باکرادزه


گرجستان در اقدامی تلافی جویانه قطع کامل روابط دیپلماتیک خود با روسیه را در پارلمان تصویب کرد و همچنین پارلمان گرجستان مناطق اوستیای جنوبی و آبخازیا که روسیه استقلال آنها را برسمیت شناخته است را بعنوان مناطق اشغال شده از سوی روسیه اعلام نمود. علاوه بر این، در سند مصوبه پارلمان گفته می¬شود که تمامی نیروهای مسلح غیر گرجستانی که در خاک گرجستان هستند، نیروهای مسلح غیر قانونی اعلام می¬شوند و همچنین دولت را موظف کردند که تمامی توافقنامه¬هایی که حضور نیروهای روسی در خاک گرجستان را در نظر دارند را فسخ کنند. اتحادیه اروپا نیز در نشست بروکسل نتوانست قطعنامه¬های پیشنهادی لهستان و ایتالیا در مورد تحریم روسیه را به تصویب برساند.
==== وزرای [[گرجستان]] در سال 2009 ====
1. معاون اول نخست وزیر. داوید تکشلاشویلی


در طرف دیگر کشور نیکاراگوئه رسماً استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا را اعلام کرد. همچنین حزب اتحاد بزرگ تركيه، حماس، جمهوری قره¬باغ، جمهوری قبرس شمالی از استقلال این دو ناحیه دفاع کرده و کشورهای مانند بلاروس، تاجیکستان و ونزوئلا به رسمیت شناختن استقلال این دو ناحیه را در دستور کار قرار داده¬اند. با اینکه اکثر کشورهای جهان این موضوع را قبول نکرده و احتمالاً کشورهای کمی حتی از همپیمانان روسیه استقلال این نواحی را اعلام خواهند کرد. کشورهای شرکت کننده در سازمان همکاری¬های شانگهای نیز از نقش فعالانه روسیه در کمک به برقراری صلح در اوستیای جنوبی حمایت کردند ولی در پایان از احترام به تمامیت ارضی گرجستان و حقوق بین¬الملل نیز دفاع کردند. استقلال در این دو ناحیه، شرایط امنیتی قفقاز و سایر نقاط جهان را بهم خواهد ریخت و کشورهای چند قومی با تهدید استقلال نواحی مختلف کشورشان مواجه خواهند شد.
2. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی یورو آتلانتیک: گیورگی بارامیدزه


3. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی مجدد تموری یاکوباشویلی


'''قانون اساسي، تحولات و ويژگي هاي آن'''
4. وزیر امور خارجه. گریگول واشادزه


پس از استقلال گرجستان در سال 1991، قانون اساسي سال 1921 اين كشور مورد استفاده قرار گرفت تا اينكه در سا ل 1992 پارلمان اين كشور مصوب هاي را مبني بر تدوين قانون اساسي جديد تا سو م اگوست 1995 به تصويب رساند. بنابراين ابتدا كميسيوني جهت تهيه پيش نويس قانون اساسي جديد تشكيل گرديد و آنها پ س از
5. وزیر دارایی. کاخا باین دوراشویلی


مباحثات متعدد متن پيشنهادي را جهت بررسي و تصوي ب به پارلمان ارائه دادند.
6. وزیر حمایت از گرجی‌های مقیم خارج. آیلون گاگوشیدزه


نيروهاي مخالف در پارلما ن بر اي ن باور بودند ك ه تصميم نهايي بايد در پارلمان گرفته شود ولي دولت از جمله شواردنادزه با طرح همه پرسي موافق نبودند، ليكن قبل از آن يك كميسيون آشتي براي نزديك كردن آراء موافقين و مخالفين تشكيل گرديد. در اين كميسيون مباحث ادامه يافت و نهايتاً طرح ي از سوي آقاي گولوآ معاون نخست وزير و رئيس اتحاديه اصلاح طلبان معروف به مدل امريكايي مطرح گرديد كه بسياري از مفاد آن بررسي و تغييراتي در آن داده شد و بالاخره در 24 آگوست سال 1995 پارلمان گرجستان با 167 رأي موافق برابر 8 رأي مخالف قانون اساسي جديد را به تصويب رساند.
7. وزیر دفاع. واسیل شیخارولیدزه


بر اساس طرح قانون اساسي جديد، گرجستان به صورت فدراسيون اداره خواهد شد. در اين نظام آجارستان، آبخازستان و اوستياي جنوبي جايگا ه ويژه اي دارند. همچنين در قانون اساسي جديد فصل "حقوق اساسي و آزادي هاي مردم " بسيار مورد توجه قرار گرفت. در فصل فوق به غير از حقوق بشر به اقليت هاي مذهبي توجه ويژه شده است. در اين فصل حق اقليت هاي مذهبي، زباني و نژاد ي بدون تبعيض و مداخله ، در توسعة فرهنگ و استعمال زبان مادري در زندگ ي حقوقي تأمين شده است. در قانون اساسي آمده است : تحقق حقوق اقليت ها نبايد در تضاد با حف ظ تماميت ارضي و استقلال سياسي و حاكميت گرجستان باشد. در تاريخ 18 اوت 1995 به منظور حسن اجراي قانون اساسي جمهوري گرجستان، لايحه دادگاه قانون اساسي به تصويب رسيد. تعداد اعضاء اين دادگاه نه نفر مي باشد كه سه نفر آن از سوي پارلمان، سه نفر از سوي رئيس جمهور و سه نفر از سوي دادگاه عالي به مدت ده سال معرفي مي شود. قانون اساسي گرجستان داراي 9 بخش و 109 بند مي باشد.
8. وزیر آموزش و علوم. نیکا گوارامیا


بخشهاي آن بترتيب عبارتنداز:
9. وزیر توسعه اقتصادی. لاشا ژامانیا


1 موقعيت كلي 11 بند
10. وزیر کشاورزی. باکو کوزرلی


2 اتباع گرجستان از بند 12 تا 47
11. وزیر دادگستری. زوراب آدیشویلی


(حقوق اساسي و آزادي هاي فردي )
12. وزیر فرهنگ و ورزش. نیکولوز روروآ


3 پارلمان گرجستان از بند 48 تا 68
13. محیط زیست و منابع طبیعی. گوآخاشیدزه


4 رئيس جمهور گرجستا ن از بند 69 تا 81
14. وزیر انرژی. الکساندر ختا[[گوری]]


5 قوه قضائيه از بند 82 تا 91
15. وزیر بهداشت. الکساندر کویتاشویلی


6 كنترل و امور مالي دولت از بند 92 تا 97
16. وزیر آموزش و پرورش (عالی و متوسطه). نیکولوز گوارامی


7 امور دفاعي دولت از بند 98 تا 101
17. وزیر امور داخلی. وانو مراباشویلی


8 بررسي قانون اساس ي از 102 تا 103
18. وزیر امور پناهندگان و مهاجران. [[کوبا]] سوبلیانی


9 موقعيت انتقالي از 104 تا 109
19. وزیر پروباتسی، اجرای احکام و حمایت حقوقی. دیمیتری شاشکین


4 تركيب دولت در سال 2009
20. وزیر زیربنایی و امور منطقه‌ای. دیوید تکشلاشویلی<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص107-109.</ref>.


رئيس جمهور: ميخاييل سااكاشويلي
=== [[نظام حزبی گرجستان|احزاب سیاسی در گرجستان]] ===
در حال حاضر 79 حزب سیاسی دارای مجوز قانونی فعالیت در [[گرجستان]] وجود دارند. احزاب در پارلمان [[گرجستان]] به دو جناح محافظه‌کار (Conservative Party of Georgia) و جمهوری‌خواه (Republican Party of Georgia) تقسیم می‌شوند. احزاب عمده [[گرجستان]] عبارتند از:  


نخست وزير : بیرینزا ایوانشویلی (نام انگلیسی وارد شود)  
* اتحادیه حرکت ملی (United National Movement) بزرگ‌ترین سازمان سیاسی [[گرجستان]] و در دست دارنده قدرت سیاسی فعلی در این کشور است. این حزب در اکتبر 2001 توسط میخائیل ساکاشویلی تأسیس شد. این حزب دارای اهدافی تجدید نظرطلبانه و پیگیر هدف نزدیکی بیشتر به اتحادیه اروپایی و پیوستن به ناتو بود و همزمان خواهان اعاده حاکمیت [[تفلیس]] بر بخش‌های جدایی‌طلب [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]] بود. رهبران این حزب گرایش سیاسی خود را لیبرال محافظه‌کار خوانده و در سپتامبر 2007 این حزب به عنوان عضو ناظر به حزب راست میانه مردمان اروپایی (European People's Party (EPP)) پیوست. در مجموع این حزب را علاوه بر حزبی لیبرال محافظه‌کار باید حزبی دارای اندیشه ملی‌گرایی گرجی و غرب‌گرا معرفی کرد. رهبران این حزب میخائیل ساکاشویلی و داوید بارکاردزه (David Bakradze) هستند.


رئيس پارلمان : داويد باكرادزه
* حزب دموکراتیک [[گرجستان]] یکپارچه (Democratic Movement - United Georgia): رهبر نینو بورجانادزه


وزراي گرجستان
* حزب جمهوری‌خواه [[گرجستان]] (Republican Party of Georgia) فعال از 1978، از مخالفان دولت [[گرجستان]]، در مجلس [[گرجستان]] از سال 2008 به بعد نماینده‌ای ندارد. نمایندگان آن در شورای شهر [[تفلیس]] و مجلس عالی آجارا حضور دارند. رئیس این حزب در حال حاضر داوید اوسوپاشویلی (Davit Usupashvili) است. طرح این حزب دربرگیرنده ایجاد اصلاحات اقتصادی و ایجاد دولت‌های محلی خودگردان و سیستم قضایی مستقل و آزاد است. این حزب از گروه احزاب غرب‌گرای [[گرجستان]] است و خواستار پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپایی است.


1. معاون اول نخست وزير. داويد تكشلاشويلي
* حزب راست نوین [[گرجستان]] (New Rights Party of Georgia) که هم‌چنین به نام حزب نومحافظه‌کار (New Conservative Party) با رویکرد حزبی محافظه‌کار لیبرال است. این حزب عضوی از اتحادیه دموکرات بین‌المللی (International Democrat Union) است و خواستار پیوستن به حزب مردمان اروپایی (European People's Party) است. رهبری این حزب در حال حاضر با داوید گامکرلیدزه (Davit Gamkerlidze) است. در 8 دسامبر 2008 حزب راست نوین به ائتلاف با حزب جمهوری‌خواه [[گرجستان]] برای ایجاد اپوزسیونی جدید دست زد و سپس این دو حزب به «ائتلاف برای [[گرجستان]]» به رهبری ایراکلی آلاسانیا پیوستند.


2. معاون نخست وزير و وزير همگرايي يورو آتلانتيك: گيورگي باراميدزه
* حزب صنعت ناجی [[گرجستان]] است (Industry Will Save Georgia) یک حزب سیاسی محافظه‌کار در [[گرجستان]] است. این حزب به اپوزسیون راست‌گرای [[گرجستان]] (Rightist Opposition) تعلق دارد.


3. معاون نخست وزير و وزير همگرايي مجدد تموري ياكوباشويلي
* حزب راه [[گرجستان]] (Georgia's Way) در 11 مارس 2006 تأسیس شد. دبیرکل این حزب وزیر خارجه سابق [[گرجستان]]، سالومه زورابیشویلی (Salome Zourabichvili) است که در اکتبر 2005 توسط نخست وزیر وقت، زوراب ناگائیدلی (Zurab Nogaideli) از کار برکنار شده بود.


4. وزير امور خارجه. گريگول واشادزه
سایر احزاب عبارتند از:


5. وزير دارايي. كاخا باين دوراشويلي
• اتحادیه دموکراتیک برای احیا (Democratic Union for Revival)؛


6. وزير حمايت از گرجي هاي مقيم خارج. آيلون گاگوشيدزه
• حزب کارگر [[گرجستان]] (Georgian Labour Party)؛


7. وزير دفاع. واسيل شيخاروليدزه
• جنبش آزادی (Freedom Movement)؛


8. وزير آموزش و علوم. نيكا گواراميا
• حرکت برای [[گرجستان]] یکپارچه (Movement for United Georgia)؛


9. وزير توسعه اقتصادي. لاشا ژامانيا
• حزب دموکراتیک ملی (National Democratic Party)؛


10. وزير كشاورزي. باكو كوزرلي
• پیمان روشن‌فکران [[گرجستان]] (Intellectuals League of Georgia)؛


11. وزير دادگستري. زوراب آديشويلي
• سبزها (Greens)؛


12. وزير فرهنگ و ورزش. نيكولوز روروآ
• جبهه مردم (People's Front)؛


13. محيط زيست و منابع طبيعي. گوآخاشيدزه
• اتحادیه [[حزب کمونیست]] [[گرجستان]] (United Communist Party of Georgia)؛


14. وزير انرژي. الكساندر ختاگوري
• حزب کمونیست نوین [[گرجستان]] (New Communist Party of Georgia)<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص109-110.</ref>.


15. وزير بهداشت. الكساندر كويتاشويلي
=== [[نیروهای مسلح گرجستان|سیستم دفاعی]] ===
[[پرونده:Georgia military.jpg|بندانگشتی|ارتش گرجستان - برگرفته از سایت jam-news - قابل بازیابی از: https://jam-news.net/military-conscription-in-georgia-defense-of-the-homeland-or-free-protection/]]
دارا بودن ارتش ملی از جمله اهدافی بود، که کلیه جمهوری‌های سابق پس از فروپاشی شوروی درصدد تحقق آن بوده‌اند. درهمین ارتباط مقامات حاکم بر جمهوری [[گرجستان]] پس از کسب استقلال، ایجاد یک نیروی نظامی مستقل را به عنوان یکی از ارکان هویت ملی مورد پیگیری قرار داده‌اند. در این خصوص طی دوره حکومت گامساخوردیا گروه‌های مسلح متشکل از داوطلبین مردمی تشکیل گردید ولی به دلیل وقوع جنگ داخلی و درگیری‌های مسلحانه گروه‌های یاد شده امکان تشکیل ارتش ملی پدید نیامد. ارتش [[گرجستان]] شامل نیروی هوایی، زمینی، نیروهای ویژه و گارد ملی است. همه این‌ها به عنوان نیروهای نظامی [[گرجستان]] شناخته می‌شوند. ماموریت و عملیات نیروهای [[گرجستان]] بر اساس [[قانون اساسی گرجستان]] می‌باشد.  


16. وزير آموزش و پرورش (عالي و متوسطه ). نيكولوز گوارامي
[[قانون اساسی گرجستان]] در مورد استراتژی نظامی ملی و دفاعی بر اساس موافقت‌نامه‌های بین‌المللی می‌باشد که [[گرجستان]] امضاء نموده است. از زمان به قدرت رسیدن ساکاشویلی در سال 2004 بودجه و تعداد نیروهای نظامی کشور افزایش یافته است. تعداد ارتش کنونی [[گرجستان]] 45000 نفر می‌باشد که 12000 نفر تحت فنون پیشرفته به وسیله مربیان نظامی آمریکا تعلیم دیده‌اند. برخی از همین نیروهای نظامی در عراق به عنوان ائتلاف بین‌المللی مستقر شده اند. در مه 2005 گردان سیزده پیاده نظام جهت خدمت در خارج از [[گرجستان]] آماده شدند. این گردان در عراق مسئول حفاظت از دو منطقه سبز و پارلمان عراق می‌باشد.


17. وزير امور داخلي. وانو مراباشويلي
در نوامبر سال 2006 کل سربازان گرجی یازده هزار و سیصد و بیست نفر بودند که هفت هزار و چهل و دو نفر زمینی، 1350 نفر دریایی، 1350 نفر هوایی و 1578 نفر در گارد ملی خدمت می‌کردند. 1,700 نفر هم شبه نظامی بودند. جمهوری‌های [[آبخازیا]] 1500 نفر نیروی، و [[اوستیای جنوبی]] دارای ارتش جداگانه‌ای می‌باشند. در سال 1999 حافظ صلح که شامل 500 نفر روس، گرجی و نیروی پیاده نظام اوستیا برای حفظ آتش‌بس در [[اوستیای جنوبی]] مستقر شدند. پس از جنگ اوستیا در آگوست نیروهای حافظ صلح [[روسیه]] در این مناطق بیشتر شد و در حال حاضر نیز همچنان در آنجا مستقر می‌باشند. در خصوص کمک‌های نظامی کشورهای مختلف در بخش روابط خارجی این کشور در ادامه اشاره شده است.


18. وزير امور پناهندگان و مهاجران. كوبا سوبلياني
==== [[ژئوپولوتیک گرجستان]] ====
[[گرجستان]] به علت برخورداری از موقعیت کلیدی در منطقه قفقاز، مرکز ثقل ارتباط شرق  غرب، شمال جنوب منطقه به شمار می‌رود. این کشور از دیرباز تاکنون پل ارتباطی آسیای صغیر با قفقاز، ایران و آسیای مرکزی به ایفای نقش پرداخته است. [[گرجستان]] دروازه قفقاز به سوی غرب است. جمهوری [[گرجستان]] تنها کشور منطقه قفقاز است که به دریای آزاد را ه دارد. وجود سه بندر سوخومی، پوتی و باتومی در کنار دریای سیاه موقعیت سوق‌الجیشی ویژه‌ای به [[گرجستان]] داده است و همین موقعیت استراتژیک موجب آن گردیده تا در طول تاریخ دولت‌های یونان، روم، ایران، ترکیه، و [[روسیه]] برای دستیابی به این ناحیه با هم رقابت کنند.


19. وزير پروباتسي، اجراي احكام و حمايت حقوقي. ديميتري شاشكين
دسترسی [[گرجستان]] به دریای سیاه و امکانات بندری این کشور برای دو جمهوری دیگر قفقاز یعنی آذربایجان و ارمنستان که فاقد راه ارتباطی با دریای آزاد هستند دارای اهمیت حیاتی است. همچنین این کشور برای جمهوری اسلامی ایران نیز برای ترانزیت کالا به اروپا و بالعکس دارای اهمیت می‌باشد. با توجه به مشکلات [[روسیه]] با اوکراین، [[گرجستان]] از اهمیت زیادی برای مسکو برخوردار است. [[گرجستان]] با وقوف به این اهمیت، یکی از محورهای ارتباطات سیاسی منطقه‌ای خود را همکاری ترانزیتی با کشورهای همسایه قرار داده و قصد استفاده از این امتیاز را در جهت کسب اعتبار سیاسی منطقه‌ای دارد. در همین راستا [[گرجستان]] می‌کوشد تا به عنوان یک وزنه متعادل کننده در ارتباط با قطب‌های مناقشه و رقیب که در همسایگی آن هستند، محسوب گردد.


20. وزير زير بنايي و امور منطقه اي. ديويد تكشلاشويلي
با عنایت به وضعیت جغرافیایی، [[گرجستان]] می‌تواند از امکانات بندری و جاده‌ای خود برای تراتزیت کالا به کشورهای منطقه بهره‌برداری نماید. در مرز شرقی این کشور، جمهوری آذربایجان قرار دارد که با توسعه میادین نفتی‌اش می‌تواند به عنوان یکی از منابع مهم نفت در جهان مطرح باشد. احداث خط لوله نفت از طریق [[گرجستان]] به بازار جهانی توسط کمپانی‌های غربی، ضمن برخوردار ساختن [[گرجستان]] از سود قابل توجه به سرمایه‌گذاران غربی نیز کمک می‌کند تا به میلیاردها دلار نفت و گاز منطقه آذربایجان و [[قزاقستان]] دسترسی داشته باشند. درعین حال درصورت تحقق عملی پروژه مذکور، این امر موجبات کاهش نفوذ [[روسیه]] در قفقاز و آسیای مرکزی را فراهم می‌آورد. همجواری دریای سیاه با مدیترانه از طریق بسفر و داردانل موجب اهمیت دریای سیاه به عنوان تنها راه ارتباطی مهم [[روسیه]] و کشورهای قفقاز با دریای آزاد است.


(نام وزرا به روزرسانی شود)
حالت انحصاری ارتباطات دریایی کشورهای حوزه مدیترانه و اروپا از طریق دریای سیاه با کشورهای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی موجب افزایش نقش و اهمیت [[گرجستان]] برای کشورهای مذکور شده است<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص110-112.</ref>.


=== [[روابط خارجی گرجستان]] ===


'''احزاب سياسي در گرجستان'''
==== مبانی، اهداف و اصول سیاست خارجی ====
مسئله محوری در سیاست خارجی [[گرجستان]] در واقع بطور کلی در کلیت نظام سیاسی، برقراری یک دولت مستحکم و مستقل است. دراین مرحله مشکل، جمهوری [[گرجستان]] با بسیاری از همان نوع مشکلاتی مواجه بوده است که دیگر جمهوری‌های شوروی سابق با آن مواجه‌اند. توسعه نهادهای سیاسی، بازسازی اقتصادی، تشکیل یک هویت ملی فراگیر که بتواند خواسته‌های ملی را بی‌آنکه موجب انحراف اقلیت‌ها شود برآورد.


در حال حاضر 79 حزب سياسي داراي مجوز قانوني فعاليت در گرجستان وجود دارند. احزاب در پارلمان گرجستان به دو جناح محافظه‌كار (Conservative Party of Georgia) و جمهوريخواه (Republican Party of Georgia) تقسيم مي‌شوند.  
طرح اصلی سیاست خارجی جمهوری [[گرجستان]] از سال 1991 تاکنون طی مراحلی از تثبیت استقلال بدست آمده است. سیاست خارجی جمهوری [[گرجستان]] در سال‌های اولیه پس از استقلال به شدت در جهت واگرایی منطق‌های بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سیاسی [[گرجستان]] در سال 1993 حمایت‌های دیپلماتیک بین‌المللی گسترده‌ای را برای این کشور فراهم آورد. شناسایی بین‌المللی و عضویت [[گرجستان]] در سازمان ملل در ظرف مدت کوتاهی تحقق یافت. کمک‌های بشردوستانه و پشتیبانی‌های مالی و مادی به [[گرجستان]] افزایش یافت.


احزاب عمده گرجستان عبارتند از:
[[گرجستان]] پس از کسب استقلال، به رغم وابستگی شدید اقتصادی به [[روسیه]] که در واقع میراث هفتاد ساله حضور تحت حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی سابق بود، تدریجاً سیاست خارجی روس گریزی از یک سو و ایجاد علقه و وابستگی به جهان غرب به ویژه [[آمریکا]] از سوی دیگر را در دستور کار خود قرار داد. این روند که از اوایل سال 1995 شروع شد در سال‌های اخیر شتاب و گسترش چشم‌گیری یافته است به گونه‌ای که [[گرجستان]] از 27 آوریل 1999 رسماً به عضویت شورای اروپا در آمد و در 31 ماه مه 1999 نیز وضعیت عضویت وابسته در مجمع پارلمانی ناتو را احراز کرد. همزمان با تحولات فوق مناسبات [[گرجستان]] با اعضای واگرای گوام ([[گرجستان]]، اوکراین، آذربایجان، ملداوی و ازبکستان)، سازمان امنیت و همکاری اروپا، شورای اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» گسترش یافت.


اتحاديه حركت ملي (United National Movement) بزرگترين سازمان سياسي گرجستان و در دست دارنده قدرت سياسي فعلي در اين كشور است. اين حزب در اكتبر 2001 توسط ميخائيل ساكاشويلي تأسيس شد. اين حزب داراي اهدافي تجديدنظرطلبانه و پيگير هدف نزديكي بيشتر به اتحاديه اروپايي و پيوستن به ناتو بود و همزمان خواهان اعاده حاكميت تفليس بر بخشهاي جدايي طلب اوستياي جنوبي و آبخازيا بود. رهبران اين حزب گرايش سياسي خود را ليبرال محافظه‌كار خوانده و در سپتامبر 2007 اين حزب به عنوان عضو ناظر به حزب راست ميانه مردمان اروپايي (European People's Party (EPP)) پيوست. در مجموع اين حزب را علاوه بر حزبي ليبرال محافظه‌كار بايد حزبي داراي انديشه ملي‌گرايي گرجي و غربگرا معرفي كرد. رهبران اين حزب ميخائيل ساكاشويلي و داويد باركاردزه (David Bakradze) هستند.
وقوع انقلاب رز در [[گرجستان]] باعث تحولات بسیاری در روابط سیاسی با کشورهای دیگر شد که در این ارتباط برای اولین بار دکترین امنیت ملی توسط دولت تهیه و تقدیم مجلس شد و مجلس هم آن را در مهر ماه سال 1384 به تصویب رساند. سند مزبور ارزش‌های اساسی و حیاتی [[گرجستان]] را حاکمیت، امنیت، صلح، دمکراسی، حاکمیت قانون، احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی و رفاه مادی مردم برشمرد و بر اساس این ارزش‌ها منافع ملی کشور را نیز شامل تمامیت ارضی، وحدت ملی، ثبات منطقه‌ای، تقویت آزادی و دموکراسی در کشورهای همسایه و منطقه، استفاده بهینه از ظرفیت‌های ترانزیتی [[گرجستان]]، استفاده بهینه از منابع آلترناتیو قدرت، امنیت اکولوژیکی و تضمین استقلال ملی و فرهنگی تعریف کرده است. مهم‌ترین نکته این دکترین این می‌باشد که فقط سه کشور آمریکا، [[اوکراین]] و ترکیه را شریک استراتژیک معرفی نموده و کشورهای آذربایجان، [[روسیه]] و ارمنستان در درجه دوم به عنوان کشورهای شریک [[گرجستان]] (غیر استراتژیک) و بر اساس منافع متقابل برای تنظیم روابط معرفی شده‌اند.


حزب دموكراتيك گرجستان يكپارچه (Democratic Movement - United Georgia): رهبر نينو بورجانادزه
دولت جدید [[گرجستان]] اصول سیاست خارجی خود را هم‌گرایی با ساختارهای یورو آتلانتیک، برقراری روابط استراتژیک با آمریکا، عادی‌سازی و بهبود روابط با [[روسیه]] و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با کشورهای همسایه اعلام نمود. شایان ذکر است که جنگ [[گرجستان]] [[اوستیای جنوبی]] باعث وخیم شدن روابط با [[روسیه]] و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع شد تا جایی که [[گرجستان]] اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضویت از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع خارج خواهد شد.


حزب جمهوريخواه گرجستان (Republican Party of Georgia) فعال از 1978، از مخالفان دولت گرجستان، در مجلس گرجستان از سال 2008 به بعد نماينده‌اي ندارد. نمايندگان آن در شوراي شهر تفليس و مجلس عالي آجارا حضور دارند. رئيس اين حزب در حال حاضر داويد اوسوپاشويلي (Davit Usupashvili) است. طرح اين حزب دربرگيرنده ايجاد اصلاحات اقتصادي و ايجاد دولت‌هاي محلي خودگردان و سيستم قضايي مستقل و آزاد است. اين حزب از گروه احزاب غرب‌گراي گرجستان است و خواستار پيوستن به ناتو و اتحاديه اروپايي است.
پس از انقلاب رز در [[گرجستان]] روابط با [[آمریکا]]، اوکراین و ترکیه با سرعت بیشتری به پیش می‌رود که حضور این کشورها در صحنه‌های مختلف تجاری، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و سیاسی بسیار ملموس است. روابط با اسراییل هم از جایگاه خاصی برخوردار است. سفر مقامات [[گرجستان]] و اسراییل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراییلی در [[گرجستان]]، بر تعمیق روابط دو کشور تأثیر به سزایی داشته است. [[گرجستان]] درکشورهای زیر سفارتخانه و نمایندگی دارد: ارمنستان  آذربایجان  قزاقستان [[روسیه]]  اوکراین ترکیه  ایران  مصر  اطریش  فرانسه اسپانیا  یونسکو  آلمان  یونان ایتالیا سوئیس  انگلستان و [[ایالات متحده]] امریکا<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص112-113.</ref>.


حزب راست نوين گرجستان (New Rights Party of Georgia) كه هم‌چنين به نام حزب نومحافظه‌كار (New Conservative Party) با رويكرد حزبي محافظه‌كار ليبرال است. اين حزب عضوي از اتحاديه دموكرات بين‌المللي (International Democrat Union) است و خواستار پيوستن به حزب مردمان اروپايي (European People's Party) است. رهبري اين حزب در حال حاضر با داويد گامكرليدزه (Davit Gamkerlidze) است. در 8 دسامبر 2008 حزب راست نوين به ائتلاف با حزب جمهوري‌خواه گرجستان براي ايجاد اپوزسيوني جديد دست زد و سپس اين دو حزب به «ائتلاف براي گرجستان» به رهبري ايراكلي آلاسانيا پيوستند.
=== [[روابط گرجستان با کشورهای جهان|روابط با کشور‌های جهان]] ===


حزب صنعت ناجي گرجستان است (Industry Will Save Georgia) يك حزب سياسي محافظه‌كار در گرجستان است. اين حزب به اپوزسيون راست‌گراي گرجستان (Rightist Opposition) تعلق دارد.
==== [[روابط خارجی گرجستان با آمریکا|روابط با آمریکا]] ====
[[پرونده:Georgia and us relations.jpg|بندانگشتی|گرجستان و آمریکا - برگرفته از سایت georgiatoday - قابل بازیابی از: https://georgiatoday.ge/the-path-forward-for-u-s-georgia-relations/]]
[[آمریکا]] پس از آلمان دومین کشوری بود که پس از استقلال [[گرجستان]] در این جمهوری اقدام به تاسیس نمایندگی سیاسی نمود. فعالیت [[آمریکا]] در [[گرجستان]] از بدو استقلال این کشور آغاز شد. حضور [[آمریکا]] در [[گرجستان]] از بعد اقتصادی نیز درخور تأمل است. حضور شرکت‌های متعدد به ویژه شرکت‌های نفتی نظیر شرکت شورون بسیار پررنگ می‌باشد. آمریکا به عنوان مهم‌ترین عضو ناتو پیشگام در برقراری روابط نظامی با [[گرجستان]] بوده و سعی نموده تا ساختار روسی ارتش [[گرجستان]] را به سمت همسویی با ساختارهای غربی خصوصاً ناتو سوق دهد. این کشور از مدت‌ها قبل تلاش گسترده‌ای برای افزایش مناسبات نظامی با [[گرجستان]] به عمل آورده است که از آن میان می‌توان به توافق آمریکا در خصوص اعطای اعتبار 50 میلیون دلاری به مرزبانی [[گرجستان]] برای حفاظت مستقل از مرزهای آبی این کشور، آموزش نیروهای [[گرجستان]] در مراکز آموزش نظامی [[آمریکا]]، برگزاری تمرینات نظامی مشترک، اهداء کشتی‌های مرزبانی [[آمریکا]] اشاره کرد.


حزب راه گرجستان (Georgia's Way) در 11 مارس 2006 تأسيس شد. دبيركل اين حزب وزير خارجه سابق گرجستان، سالومه زورابيشويلي (Salome Zourabichvili) است كه در اكتبر 2005 توسط نخست وزير وقت، زوراب ناگائيدلي (Zurab Nogaideli) از كار بركنار شده بود.  
تحولات یازده سپتامبر و حمایت مقامات گرجی از ائتلاف ضد تروریستی به رهبری واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوایی [[گرجستان]] بر روی کشورهای عضو ائتلاف مذکور زمینه‌ساز گسترش هر چه بیشتر روابط دو کشور گردید و حمایت [[گرجستان]] از حمله امریکا به عراق روند گسترش و تحکیم روابط دو کشور را تعمیق بخشید. مقامات گرجی ضمن حمایت از حمله [[آمریکا]] به عراق و اعلام آمادگی کامل برای همکاری با واشنگتن، رژیم عراق را تهدیدی جدی برای امنیت جهانی عنوان نمودند و اقدام [[آمریکا]] را کاملا مشروع دانستند.


ساير احزاب عبارتند از:
پس از انقلاب رز که از حمایت همه جانبه [[آمریکا]] برخوردار بود، توجه و حمایت آمریکا به زمام‌داران جدید در همه ابعاد به ویژه اقتصادی تشدید گردید. پاول وزیر خارجه وقت آمریکا در مراسم تحلیف ساآکاشویلی خبر از کمک 160 میلیون دلاری از سوی آمریکا داد که این مبلغ در سفر رییس جمهور [[گرجستان]] به آمریکا به 200 میلیون دلار افزایش یافت. رفت و آمدها در سطوح بالای دو کشور نشان از نزدیکی و مراودت این دو کشور با هم دارد.


•          اتحاديه دموكراتيك براي احيا (Democratic Union for Revival)
پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو کشور توسعه بیشتری یافت. دولت آمریکا در سال جاری مبلغی معادل 350 میلیون دلار برای کمک به [[گرجستان]] اختصاص داده است که در چارچوب کمک‌های مالی وعده داده شده به این کشور به مبلغ کلی یک میلیارد دلاری است که [[تفلیس]] باید ظرف سه سال از دولت ایالات متحده دریافت کند. این تفاهم‌نامه در آخرین روزهای دولت بوش به امضاء رسید. وزیر دارایی [[گرجستان]] در جریان سفر خود به ایالات متحده تاکنون با مقامات وزارت دارایی و آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا ملاقات کرده که در جریان این مذاکرات جزئیات کمک‌های مالی دولت آمریکا به [[گرجستان]] مورد بررسی قرار گرفته است. کشورهای حامی مالی [[گرجستان]] در تاریخ 22 اکتبر سال 2008 در کنفرانسی در بروکسل تصمیم گرفتند که طی سه سال آینده مبلغ 5/4 میلیارد دلار به دولت [[گرجستان]] که در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با [[روسیه]] به زیر ساختارهای آن خسارات‌های جدی وارد شده، بپردازند. از این میان سهم دولت آمریکا در ارائه این کمک‌های مالی، یک میلیارد دلار است که [[تفلیس]] تاکنون 400 میلیون دلار آن را دریافت کرده است.


•          حزب كارگر گرجستان (Georgian Labour Party)
==== [[روابط خارجی گرجستان با اتحادیه اروپا|روابط با اتحادیه اروپایی]] ====
ادغام [[گرجستان]] در ساختارهای اروپایی از جمله اولویت‌های اصلی سیاست خارجی این کشور می‌باشد. [[گرجستان]] همواره تلاش نموده تا به عضویت ناتو و اتحادیه اروپایی درآید ولی این امر تاکنون محقق نشده است. مقامات گرجستانی که اولویت نخست خود را به الحاق به نهادهای اروپایی معطوف ساخته‌اند و با جنگ آگوست واگرایی نهایی خود را از [[روسیه]] نشان دادند، معتقدند عملیاتی شدن این برنامه منافع متقابل زیادی برای کشورهای منطقه و همچنین اتحادیه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آن‌ها کشورهای منطقه در قالب این برنامه و به شکل جمعی به شکل بهینه‌تری قادر به کنترل مرزهای خود خواهند بود که از این طریق نه تنها خود آن‌ها، بلکه کل اتحادیه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آن‌ها با اجرایی شدن این برنامه کشورهای منطقه در خواهند یافت که تمام راه‌ها به مسکو ختم نمی‌کند و آن‌ها می‌توانند به حاشیه امن بیشتری تعاملات خود را به سوی اروپا سمت دهند.


•          جنبش آزادي (Freedom Movement)
از سوی دیگر منطقه قفقاز جنوبی نیز در سیاست خارجی اروپاییان از اهمیت بسزایی برخوردار است و همواره از آن به عنوان یک منطقه مهم و حیاتی می‌نگرد. لذا به دنبال برقراری یک رابطه نزدیک با این کشورها و همکاری تنگاتنگ با آن‌ها و به ویژه [[گرجستان]] به خاطر موقعیت جغرافیایی و سیاست گرایش به غرب آن می‌باشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن [[گرجستان]] در مسیر ترانزیتی و به عنوان یکی از مسیر‌های مطمئن برای انتقال انرژی به اروپا دلیل توجه اصلی اروپا به داشتن روابط با [[گرجستان]] و گسترش آن است.


•          حركت براي گرجستان يكپارچه (Movement for United Georgia)
اتحادیه اروپا در راستای سیاست همسایگی، علاوه بر کمک‌های اقتصادی فعلی برای اجرای پروژه‌های اقتصادی در [[گرجستان]]، نیازمند آن است که تعرفه‌های ترجیحی بیشتری به کالاهای گرجی اختصاص داده و سرمایه‌گذاری بیشتری در آن کشور انجام دهد، زیرا حل معضلات اقتصادی برای تداوم ثبات سیاسی و اصلاحات سیاسی اقتصادی در [[گرجستان]] اجتناب‌ناپذیر است و در صورت عدم حل مشکلات اقتصادی مانند بیکاری، فقر و درآمد سرانه پایین، ممکن است ثبات مورد نظر اتحادیه اروپا در [[گرجستان]] از بین برود که این مسئله در راستای سیاست همسایگی اروپا نیست. تدوین و هدف از «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا اخیراً برنامه‌ای را تحت عنوان آن را ارائه کمک‌های فوری و بلندمدت به شش کشور حاضر در قفقاز جنوبی اعلام کرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئیس دور‌های کمیسیون اروپا برنامه جدید اتحادیه اروپا به طور ویژه با هدف پیشبرد دموکراسی و اقتصاد بازار همکاری با [[گرجستان]]، آذربایجان، ارمنستان، اوکراین، بلاروس و مولداوی تدوین شده است. بر اساس این برنامه قرار است اتحادیه اروپا مبلغ 350 میلیون یورو را در قالب کمک‌های مالی به این کشورها برای انجام اقداماتی در جهت تأمین شرایط تجارت آزاد، تقویت همکاری‌ها در زمینه انرژی، تحکیم مرزها و تقویت نهادهای مدنی آن‌ها اختصاص دهد. باروسو طی سخنانی با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبی و خسارت‌های مختلف ناشی از آن به کشورهای منطقه قفقاز جنوبی و کشورهای همجوار «جامع و کامل» آن، ابتکار جدید اتحادیه اروپا برای حمایت از این کشورها را برنامه‌ای عنوان و از این شش کشور به عنوان شرکاء شرقی اتحادیه اروپا نام برد. او ارائه کمک‌ها در قالب این برنامه را در حقیقت اقدامی مستقیم در جهت منافع اروپا ارزیابی کرد. بر اساس قرائن موجود اتحادیه اروپا قصد دارد برای عملیاتی کردن این برنامه، موافقت‌نامه‌های جداگانه‌ای را با شش کشور فوق تدوین و امضاء نماید. از همین رو برخی از کشورهای منطقه ابراز امیدواری کرده‌اند که در قالب این برنامه در مرحله اول نظام روادید شنگن به صورت رایگان در خصوص این شش کشور اجرا و در مرحله بعد نیز نظام روادید بین این کشورها و سایر کشورهای عضو پیمان شنگن به طور کامل حذف شود.


•          حزب دموكراتيك ملي (National Democratic Party)
==== [[گرجستان و ناتو]] ====
قفقاز جنوبی بخش مهمی از فضای جدیدی است که علاوه بر ایفای نقش محوری در تحقق طرح‌های نفتی و ترانزیتی، از بعد امنیتی نیز حائز اهمیت ویژه‌ای است و به همین دلیل در مرکز توجه ناتو قرار گرفته است. [[گرجستان]] به عنوان دروازه ورودی قفقاز و حساس‌ترین بخش آن، از گسترش ناتو و اقدامات جدید آن به گرمی استقبال می‌کند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود می‌بیند.


•          پيمان روشنفكران گرجستان (Intellectuals League of Georgia)
نکته مهم دیگری که در گسترش ناتو به شرق  به خصوص در قفقاز جنوبی نباید از نظر دور نگه داشته شود، انطباق این گسترش با منافع اقتصادی غرب است. تشدید و «گسترش و توسعه نظامی  امنیتی» به عبارت دیگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شکل تأمل برانگیزی به موازات و همگام با یکدیگر «حضور اقتصادی دنبال می‌شوند. کمک ناتو به [[گرجستان]] و برخی دیگر از کشورهای منطقه در تشکیل گردان‌های حافظ امنیت خط لوله نفت و یا تشویق این کشور به کنترل مرزهای ساحلی خود، که یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های نقل و انتقال کالاها و منابع از آسیای مرکزی به اروپا و بالعکس است، از شواهد این مدعا هستند.


•          سبزها (Greens)
[[گرجستان]] تلاش می‌کند ساختار نظامی خود را با ناتو با دو هدف عمده، کاهش وابستگی شدید به ساختار نظامی [[روسیه]] و نزدیکی و هم‌گرایی بیشتر با اروپا و آمریکا همخوان سازد. استفاده از کمک‌های متنوع ناتو اعم از مشاوره‌های کارشناسی، آموزش پرسنل نظامی، ارائه خدمات فنی و واگذاری تجهیزات نظامی به منظور تحکیم ارتش ملی از سوی مقامات [[گرجستان]] به عنوان یک هدف بلند مدت دنبال می‌کند. ناتو نیز متقابلاً با توجه به اهمیت [[گرجستان]] و قفقاز جنوبی در تلاش است با کمک به [[گرجستان]] آن را به سطح استانداردهای ناتو نزدیک و در نهایت به عضویت خود در آورد. البته با توجه به مشکلات داخلی و نقش [[روسیه]] الحاق [[گرجستان]] به ناتو هنوز انجام نشده است.


•          جبهه مردم (People's Front)
به دلیل موقعیت استراتژیک [[گرجستان]] در منطقه، ناتو تلاش می‌کند به [[گرجستان]] برای الحاق به ناتو و معیارهای آن کمک می‌کند. رئیس جمهور [[گرجستان]] اعلام کرده است که با توجه به برآورده کردن 70 تا 80 درصد معیارهای ناتو برای الحاق در کمترین زمان ممکن به این سازمان ملحق خواهد شد. شایان ذکر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری [[آبخازیا]] و [[اوستیای جنوبی]] توسط [[روسیه]] الحاق [[گرجستان]] به دلیل تمامیت ارضی این کشور به تاخیر افتاده است. زیرا یکی از معیارهای پیوستن کشوری به ناتو حفظ تمامیت ارضی آن کشور است.


•          اتحاديه حزب كمونيست گرجستان (United Communist Party of Georgia)
==== [[روابط خارجی گرجستان با روسیه|روابط با روسیه]] ====
از زمان روی کارآمدن شواردنادزه، [[گرجستان]] تلاش کرد تا روابط سازنده‌ای با [[روسیه]] در چارچوب تنظیم قراردادهای دوجانبه فراهم آورد. روابط [[گرجستان]] با [[روسیه]] به دلیل بحران جنگ‌های داخلی و ادعای [[گرجستان]] مبنی بر دخالت [[روسیه]] در این درگیری‌ها طی دو سه سال اول پس از استقلال بحرانی شده بود.


•        حزب كمونيست نوين گرجستان (New Communist Party of Georgia)
روابط [[روسیه]] و [[گرجستان]] پس از روی کار آمدن پوتین و به طور مشخص پس از تحولات مربوط به برقراری رژیم روادید و فرا رسیدن زمان اجرای مفاد موافقت‌نامه استانبول در خصوص تخلیه پایگاه‌های نظامی [[روسیه]] در [[گرجستان]]، تحولات یازده سپتامبر آمریکا و ورود نیروهای نظامی این کشور به [[گرجستان]]، وارد مرحله جدیدی شد. تنش در روابط [[روسیه]] و [[گرجستان]] به حدی است که برخی از مطبوعات کشورها از آن به عنوان جنگ سرد یاد می‌کنند.


وقوع انقلاب رز در [[گرجستان]] موجب تحولات بسیاری در نوع روابط [[روسیه]] و [[گرجستان]] ایجاد نمود. هر چند روابط دو کشور در زمان شوارد نادزه به حالت جنگ سرد باقی مانده بود ولی نگاه [[روسیه]] به زمامداران کنونی نیز به دلیل سیاست‌های غرب‌گرایانه‌تر آن‌ها خیلی خوشبینانه نبود. زمامداران جدید [[گرجستان]] پس از به قدرت رسیدن بر داشتن روابط دوستانه و بر اساس احترام متقابل و برابر و کنار گذاشتن اوهام تاریخی گذشته و پایه‌ریزی آن بر اساس اصول و چارچوبی جدید تاکید داشتند. در این رابطه چند سفر در سطوح مختلف دولتی بین دو کشور انجام شد. این روند ادامه داشت تا این که موضوع پیوستن [[گرجستان]] به میان آمد و با واکنش شدید [[روسیه]] در این خصوص مواجه شد. تنش میان دو کشور به بهانه‌های مختلف گسترش یافت.


'''سيستم دفاعي'''
2007 و 2008، افزایش تنش‌ها میان [[روسیه]] و [[گرجستان]] در سال‌های 2006 میلادی، ناشی از جنگ تجاری [[روسیه]] علیه [[گرجستان]] و اتهامات متقابل دولت [[گرجستان]] مبنی بر دخال [[روسیه]] در امور داخلی [[گرجستان]] می‌باشد. دولت [[روسیه]] برای تحت فشار قرار دادن [[تفلیس]]، صادرات محصولات گرجی به بازار [[روسیه]]، به ویژه شراب را ممنوع اعلام کرد. متقابلاً دولت [[گرجستان]] علاوه بر انتقاد از [[روسیه]] به جهت حمایت از جمهوری‌های تجزیه‌طلب [[اوستیای جنوبی]] و [[آبخازیا]]، چندین تن از افسران روسی مستقر در [[گرجستان]] را به عنوان جاسوس دستگیر کرد و نهایتاً آن‌ها را از [[گرجستان]] اخراج کرد. این تنش‌ها در سال‌های اخیر باعث درگیری در آگوست 2008 میان [[روسیه]] و [[گرجستان]] شد.


دارا بودن ارتش ملي از جمله اهدافي بود، كه كليه جمهوري هاي سابق پس ازفروپاشي شوروي درصدد تحقق آن بوده اند. درهمين ارتباط مقامات حاكم بر جمهوري گرجستان پس از كسب استقلال، ايجاد يك نيروي نظامي مستقل را به عنوان يكي از اركان هويت ملي مورد پيگيري قرار داده اند. در اين خصوص طي دوره حكومت گامساخورديا گروههاي مسلح متشكل از داوطلبين مردمي تشكيل گرديد ولي به دليل وقوع جنگ داخلي و درگيري هاي مسلحانه گروه هاي ياد شده امكان تشكيل ارتش ملي پديد نيامد. ارتش گرجستان شامل نيروي هوايي، زميني، نيروهاي ويژه و گارد ملي است. همه اين ها به عنوان نيروهاي نظامي گرجستان شناخته مي شوند. ماموريت و عمليات نيروهاي گرجستان بر اساس قانون اساسي گرجستان مي باشد. قانون اساسي گرجستان در مورد استراتژي نظامي ملي و دفاعي بر اساس موافقت نامه هاي بين المللي مي باشد كه گرجستان امضاء نموده است. از زمان به قدرت رسيدن ساكاشويلي در سال 2004 بودجه و تعداد نيروهاي نظامي كشور افزايش يافته است. تعداد ارتش كنوني گرجستان 45000 نفر مي باشد كه 12000 نفر تحت فنون پيشرفته به وسيله مربيان نظامي آمريكا تعليم ديد هاند. برخي از همين نيروهاي نظامي در عراق به عنوان ائتلاف بين المللي مستقر شده اند. در مه 2005 گردان سيزده پياده نظام جهت خدمت در خارج از گرجستان آماده شدند. اين گردان در عراق مسئول حفاظت از دو منطقه سبز و پارلمان عراق مي باشد.
==== روابط با ترکیه ====
روابط ترکیه و [[گرجستان]] به دلیل همکاری‌های خوب دو کشور و با وجود مشترکات تاریخی و جغرافیایی و اشتراک منافع طرفین در تمام ابعاد همواره روند رو به رشدی را طی کرده است و امروزه [[گرجستان]] از ترکیه به عنوان شریک استراتژیک خود می‌نگرد. ترکیه پس از کشورهای آلمان و آمریکا سومین کشوری بود که ضمن به رسمیت شناختن استقلال [[گرجستان]] در سال 1991 روابط سیاسی خود را با [[گرجستان]] برقرار نمود. ترکیه به عنوان یکی از بازیگران منطقه‌ای همواره در این منطقه و از جمله [[گرجستان]] حضور چشم‌گیر داشته و [[گرجستان]] به عنوان پل ارتباطی و مناسب‌ترین مسیر برای ترانزیت انرژی دریای خزر به ترکیه و اروپا و بالعکس ترانزیت کالاهای ترکیه به بازارهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی بوده و می‌باشد. [[گرجستان]] یکی از بازارهای نزدیک و سریع برای صدور کالاها و خدمات ترکیه محسوب می‌گردد. در سیاست غرب و به ویژه آمریکا ترکیه و [[گرجستان]] از موقعیت خاصی برای تامین منافع غرب برخوردار هستند. لذا هر دو کشور مورد توجه آمریکا می‌باشند. در حال حاضر ترکیه به دلیل موقعیت در ساختارهای یورو آتلانتیک ناتو شریک خوبی برای [[گرجستان]] جهت ارتقاء این کشور و رسیدن به استانداردهای ناتو تلقی می‌گردد. ضمناً ترکیه در ارتقاء سطح اقتصادی و تجاری [[گرجستان]] و همچنین سرمایه‌گذاری در این کشور در بخش‌های انرژی و حمل و نقل، توریسم و غیره نقش بسزایی ایفا می‌نماید و در بعد اقتصادی یکی از کفه‌های ترازوی [[گرجستان]] محسوب می‌گردد.


در نوامبر سال 2006 كل سربازان گرجي يازده هزار و سيصدو بيست نفر بودند كه هفت هزار و چهل و دو نفر زميني، 1350 نفر دريايي، 1350 نفر هوايي و 1578 نفر در گارد ملي خدمت مي كردند. 1,700 نفر هم شبه نظامي بودند. جمهوري هاي آبخازيا 1500 نفر نيروي، و اوستياي جنوبي داراي ارتش جداگانه اي مي باشند. در سال 1999 حافظ صلح كه شامل 500 نفر روس، گرجي و نيروي پياده نظام اوستيا براي حفظ آتش بس در اوستياي جنوبي مستقر شدند. پس از جنگ اوستيا در آگوست نيروهاي حافظ صلح روسيه در اين مناطق بيشتر شد و در حال حاضر نيز همچنان در آنجا مستقر مي باشند.در خصوص كم كهاي نظامي كشورهاي مختلف در بخش روابط خارجي اين كشور در ادامه اشاره شده است.
ترکیه نیز با توجه به مجاورت جغرافیایی و به تبع آن همگونی بافت فرهنگی و تناسب الگوی مصرفی دو کشور، به [[گرجستان]] به عنوان بازار مناسبی برای کالاها و خدمات خود می‌نگرد و این کشور را که بی شک مهم‌ترین بخش قفقاز و خط مقدم آن است و به دلیل حائل بودن ارمنستان با آذربایجان و سایر کشورهای ترک زبان آسیای مرکزی، به عنوان پلی برای پیوند با ترک‌های حاشیه خزر و آسیای مرکزی می‌داند. مهم‌ترین بخش‌های همکاری دو کشور به شرح ذیل می‌باشد:


همکاری در زمینه حفاظت از مرزهای دریایی، همکاری‌های فرهنگی و هنری، همکاری در زمینه انرژی، توسعه تجارت مرزی، بازسازی فرودگاه باتومی، احداث راه آهن قارص آخالکالی  [[تفلیس]]  باکو، احداث شاهراه چیلدیر  آخالکالکی [[تفلیس]]، پروژه انتقال گاز و نفت آذربایجان و گاز ترکمنستان از طریق [[گرجستان]] و ترکیه به بازارهای جهانی، پروژه ساخت نیروگاه هیدروالکتریکی در سامخته جاواختی، پروژه ساخت یک خط ترانزیتی برق با ظرفیت 500 کیلو وات که سیستم برق آذربایجان، [[گرجستان]] و ترکیه را پیوند می‌دهد، کمک ترکیه به [[گرجستان]] در تقویت و تجهیز سیستم مرزبانی، پروژه احداث خط لوله نفت  باکو  [[تفلیس]] جیحان و تجهیز فرودگاه نظامی مارنه ئولی، مهم‌ترین طرح‌های مشترک همکاری دو جانبه و منطقه‌ای دو کشور می‌باشند.


ژئوپولوتیک گرجستان
همکاری‌های نظامی دو کشور از همان آغاز استقلال گسترش یافت و از سال 1998 روند رو به افزایشی داشته است. ترکیه علاوه بر بازسازی پایگاه هوایی مارنه ئولی و تجهیز بخشی از پایگاه وازیانی، همکاری گسترده‌ای با [[گرجستان]] در امر آموزش نیروهای نظامی این کشور ایفا می‌نماید. همچنین تاکنون ترکیه کمک‌های چند میلیون دلاری در زمینه تجهیزات نظامی به [[گرجستان]] نموده است. ترکیه به نیروهای گرجی به 4 میلیون دلار کمک کرده است. آنکارا همچنین قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه‌های موشکی - ضدهوایی آنزا - 2 ساخت پاکستان؛ دو کشتی مین جمع کن و دو کشتی آبی - خاکی، سیستم هشدار از پیش نسبت به حمله هوایی با وسایل ضد هوایی موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پی جی 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبک 6 اسکای واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 میلیون فشنگ با کالیبر‌های 5 هزار نارنجک انداز، 0 و بیست و پنج هزار  «ست» تجهیزات در اختیار [[گرجستان]] قرار دهد. MP5A دستی 3 مناسبات سیاسی دو کشور با توجه به تبادل هیات‌های عالی رتبه سیاسی در سطح خوبی می‌باشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)


گرجستان به علت برخورداري از موقعيت كليدي در منطقه قفقاز، مركز ثقل ارتباط شرق  غرب، شمال جنوب منطقه به شمار مي رود. اين كشور از ديرباز تاكنون پل ارتباطي آسياي صغير با قفقاز، ايران و آسياي مركزي به ايفاي نقش پرداخته است. گرجستا ن دروازه قفقاز به سوي غرب است. جمهوري گرجستان تنها كشور منطقه قفقاز
در پی تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله [[روسیه]] به [[گرجستان]] به عنوان یکی از متحدین قدیمی ترکیه، برقراری مناسبات دوستانه بیشتر با کشورهای منطقه قفقاز و نیز تسریع در روند همگرایی منطقه‌ای در دستور کار دولت‌مردان ترکیه قرار گرفت.


است كه به درياي آزاد را ه دارد. وجود س ه بندر سوخوم ي، پوتي و باتومي در كنار درياي سياه موقعيت سوق الجيشي ويژه اي به گرجستان داده است و همي ن موقعيت استراتژيك موجب آن گرديده تا در طو ل تاريخ دولت هاي يونان، روم، ايران، تركيه، و روسيه براي دستيابي به اين ناحيه با هم رقابت كنند.
شاید به همین دلیل بود که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پیشنهاد تشکیل پیمان کشورهای قفقاز را میان [[روسیه]]، ترکیه، [[گرجستان]]، آذربایجان و ارمنستان داد.


دسترسي گرجستان به درياي سياه و امكانا ت بندر ي اين كشور برا ي دو جمهوري ديگر قفقاز يعني آذربايجان و ارمنستان كه فاقد راه ارتباط ي با درياي آزاد هستند داراي اهميت حياتي است. همچنين اين كشور براي جمهوري اسلامي ايران نيز براي ترانزيت كالا به اروپا و بالعكس داراي اهميت مي باشد. با توجه به مشكلات روسيه با اوكراين، گرجستان از اهميت زيادي براي مسكو برخوردار است. گرجستان با وقوف به اين اهميت، يك ي از محورهاي ارتباطات سياسي منطقه اي خود را همكاري ترانزيتي با كشورهاي همسايه قرار داده و قصد استفاده از اين امتياز را در جهت كسب اعتبار سياسي منطقه اي دارد. در همين راستا گرجستان مي كوشد تا به عنوان يك وزنه متعادل كننده در ارتبا ط با قطب هاي مناقشه و رقيب كه در همسايگي آن هستند، محسوب گردد.
==== [[روابط خارجی گرجستان با اسرائیل|روابط با اسراییل]] ====
پس از استقلال [[گرجستان]]، اسراییل سفارت خود را در آن کشور افتتاح نمود و سپس [[گرجستان]] نیز سفارت خود را در اسراییل افتتاح کرد. با توجه به سفر مقامات درجه اول و عالی‌رتبه گرجی و اسراییلی در پایتخت‌های یکدیگر و با توجه به حجم روابط اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری، بی‌شک روابط [[گرجستان]] و اسراییل از بدو استقلال تاکنون در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی با پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای روبرو بوده است.


با عنايت به وضعيت جغرافيايي، گرجستان م يتواند از امكانات بندري و جاده اي خود براي تراتزيت كالا به كشورهاي منطقه بهره برداري نمايد. در مرز شرقي اين كشور، جمهوري آذربايجان قرار دارد كه با توسعه ميادين نفتي اش مي تواند به عنوان يكي از منابع مهم نفت در جهان مطرح باشد. احداث خط لوله نفت از طريق گرجستان به بازار جهاني توسط كمپاني هاي غربي، ضمن برخوردار ساختن گرجستان از سود قابل توجه به سرمايه گذاران غربي نيز كمك مي كند تا به ميلياردها دلار نفت و گاز منطقه آذربايجان و قزاقستان دسترسي داشته باشند. درعين حال درصورت تحقق عملي پروژه مذكور، اين امر موجبات كاهش نفوذ روسيه در قفقاز و آسياي مركزي را فراهم مي آورد. همجواري درياي سياه با مديترانه از طريق بسفر و داردانل موجب اهميت درياي سياه به عنوان تنها راه ارتباطي مهم روسيه و كشورهاي قفقاز با درياي آزاد است.
اسراییل علاوه بر همکاری‌های دو جانبه با [[گرجستان]]، علاقمند به مشارکت در طرح‌های منطق‌های نظیر انرژی دریای خزر و حمل و نقل و مسائل مربوط به برقراری صلح و امنیت در منطقه قفقاز می‌باشد که تلاش نموده با این نوع همکاری‌ها حضور خود در منطقه قفقاز را تحکیم و توسعه بخشد. در زمینه همکاری‌های نظامی، حجم فروش تسلیحات نظامی اسراییل به [[گرجستان]]، از سال 2000 تا به امروز، به حدود 200 میلیون دلار بالغ می‌کند. بر اساس اطلاعات منابع اسراییلی، سیستم‌های موشکی قابل حمل لینکس 1، دوربین‌های دید در شب، خمپاره و موشک، در لیست تسلیحات ارسالی به [[گرجستان]] قرار دارد. اسراییل به علاوه در بهسازی جنگنده‌های سوخوی- 225 به [[گرجستان]] یاری رسانده و 18 درون 3 اسکای-لارک 4 و پنج هواپیمای بی‌سرنشین هِرمِس 5 به آن کشور تحویل داده است.


حالت انحصاري ارتباطات دريايي كشورهاي حوزه مديترانه و اروپا از طريق درياي سياه با كشورهاي قفقاز جنوبي و آسيا ي مركزي موجب افزايش نقش و اهميت گرجستان براي كشورهاي مذكور شده است.
اسراییل در رابطه با فروش تسلیحات به [[گرجستان]]، از آنجا که حساسیت مسکو را درک می‌کرد، فروش 200 تانک مِرکاوا 6 به [[گرجستان]] را متوقف ساخت. تانک مرکاوا به دلیل داشتن تجهیزات حفاظتی موثر در حفظ جان سرنشینان، در اسراییل به نام تانک مادرا معروف شده است. میخاییل ساکاشویلی، رییس جمهور [[گرجستان]] سال گذشته صدها نفر از مشاوران نظامی شرکت‌های امنیتی ویژه اسراییل را که حدود 1000 نفر بودند مسوول آموزش نیروهای مسلح گرجستانی در زمینه استفاده از نیروهای کماندو، نیروهای هوایی و دریایی، حملات با تانک و توپخانه کرد. هم چنین [[تفلیس]] سیستم‌های اطلاعاتی را از رژیم صهیونیستی خریداری کرده است. مسکو در طی جنگ [[اوستیای جنوبی]] بارها از اسراییل خواسته بود حمایت‌های نظام یاش از [[گرجستان]] را متوقف کند. رژیم صهیونیستی در واکنش به موضع‌گیری مسکو مدعی شده بود که حمایت‌ها از [[تفلیس]] تنها در راستای حمایت‌های دفاعی است.


==== [[روابط خارجی گرجستان با كشورهای مستقل مشترک المنافع|روابط با کشورهای مستقل مشترک‌المنافع]] ====
کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سازمانی است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی تشکیل شد. در ترکیب آن 12 کشور وجود دارند. بیانیه ایجاد کشورهای مشترک‌المنافع روز 21 دسامبر 1991 در آلماتی به امضای سران [[روسیه]]، بلاروس، قزاقستان، آذربایجان، ارمنستان، قرقیزستان، مولداوی، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و اوکراین رسید. [[گرجستان]] 3 دسامبر 1993 رسماً وارد این اتحادیه شد که تصمیم در این رابطه بنا به درخواست ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت [[گرجستان]] از سوی سران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع آن زمان اتخاذ شد. به دنبال تحولات آگوست میان [[روسیه]] و [[گرجستان]]، مقامات این جمهوری تصمیم به خروج از این ساختارگرفتند و میخائیل ساآکاشویلی رئیس جمهور [[گرجستان]] اعلام کرد که [[گرجستان]] تصمیم به خروج از اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع گرفته است و اوکراین و سایر کشورها را نیز فرا خواند که این سازمان که در آن به گفته وی «[[روسیه]] حکمفرمایی» می‌کند را ترک کنند.


'''مباني، اهداف و اصول سياست خارجي'''
روز 18 آگوست سال 2008 کمیته اجرایی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع درخواست [[گرجستان]] مبنی بر خروج از ساختار را دریافت کرد. [[گرجستان]] بیش از 700 سند در چارچوب کشورهای مستقل مشترک‌المنافع امضا کرده است. خروج [[گرجستان]] از ترکیب این ساختار یک سال بعد از دریافت درخواست یا بعبارت دیگر در ماه اوت 2009 به مرحله اجرا در خواهد آمد. در عین حال [[گرجستان]] اعلام نموده است که روابط دو جانبه و چند جانبه خود را با کشورهای همسایه و منطقه ادامه خواهد داد<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص113-120.</ref>.


مسئله محوري در سياست خارجي گرجستان در واقع بطور كلي در كليت نظام سياسي، برقراري يك دولت مستحكم و مستقل است. دراين مرحلة مشكل، جمهوري گرجستان با بسياري از همان نوع مشكلاتي مواجه بوده است كه ديگر جمهوري هاي شوروي سابق با آن مواجه اند. توسعه نهادهاي سياسي، بازسازي اقتصادي، تشكيل يك هويت ملي فراگير كه بتواند خواسته هاي ملي را بي آنكه موجب انحراف اقليتها شود برآورد.
=== [[عضویت گرجستان در سازمان های بین المللی و منطقه ای|عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای اعم از سیاسی، اقتصادی و امنیتی]] ===
 
1- سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل
طرح اصلي سياست خارجي جمهوري گرجستان از سال 1991 تاكنون طي مراحلي از تثبيت استقلال بدست آمده است. سياست خارجي جمهوري گرجستان در سال هاي اوليه پس از استقلال به شدت در جهت واگرايي منطق هاي بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سياسي گرجستان در سا ل 1993 حمايت هاي ديپلماتيك بين المللي گسترده اي را براي اين كشور فراهم آورد. شناسايي بين المللي و عضويت گرجستان در سازمان ملل در ظر ف مدت كوتاهي تحقق يافت. كمك هاي بشردوستانه و پشتيباني هاي مالي و مادي به گرجستان افزايش يافت.
 
گرجستان پس از كسب استقلال، به رغم وابستگي شديد اقتصادي به روسيه كه در واقع ميراث هفتاد ساله حضور تحت حاكميت اتحاد جماهير شوروي سابق بود، تدريجاً سياست خارجي روس گريزي از يك سو و ايجاد علقه و وابستگي به جهان غرب به ويژه آمريكا از سوي ديگر را در دستور كار خود قرار داد. اين روند كه از اوايل سال 1995 شروع شد در سال هاي اخير شتاب و گسترش چشمگيري يافته است به گونه اي كه گرجستان از 27 آوريل 1999 رسماً به عضويت شوراي اروپا در آمد و در 31 ماه مه 1999 نيز وضعيت عضويت وابسته در مجمع پارلماني ناتو را احراز كرد. همزمان با تحولات فوق مناسبات گرجستان با اعضاي واگراي گوام (گرجستان، اوكراين، آذربايجان، ملداوي و ازبكستان)، سازمان امنيت و همكاري اروپا، شوراي اروپا و پيمان آتلانتيك شمالي"ناتو" گسترش يافت.
 
وقوع انقلاب رز در گرجستان باعث تحولات بسياري در روابط سياسي با كشورهاي ديگر شد كه در اين ارتباط براي اولين بار دكترين امنيت ملي توسط دولت تهيه و تقديم مجلس شد و مجلس هم آن را در مهر ماه سال 1384 به تصويب رساند. سند مزبور ارزش هاي اساسي و حياتي گرجستان را حاكميت، امنيت، صلح، دمكراسي، حاكميت قانون، احترام به حقوق بشر و آزادي هاي اساسي و رفاه مادي مردم برشمرد و بر اساس اين ارزش ها منافع ملي كشور را نيز شامل تماميت ارضي، وحدت ملي، ثبات منطقه اي، تقويت آزادي و دمكراسي در كشورهاي همسايه و منطقه، استفاده بهينه از ظرفيت هاي ترانزيتي گرجستان، استفاده بهينه از منابع آلترناتيو قدرت، امنيت اكولوژيكي و تضمين استقلال ملي و فرهنگي تعريف كرده است. مهمترين نكته اين دكترين اين ميباشد كه فقط سه كشور آمريكا، اوكراين و تركيه را شريك استراتژيك معرفي نموده و كشورهاي آذربايجان، روسيه و ارمنستان در درجه دوم به عنوان كشورهاي شريك گرجستان (غير استراتژيك) و بر اساس منافع متقابل براي تنظيم روابط معرفي شده اند.
 
دولت جديد گرجستان اصول سياست خارجي خود را همگرايي با ساختارهاي يورو آتلانتيك، برقراري روابط استراتژيك با آمريكا، عادي سازي و بهبود روابط با روسيه و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با كشورهاي همسايه اعلام نمود. شايان ذكر است كه جنگ گرجستان اوستياي جنوبي باعث وخيم شدن روابط با روسيه و تحت تاثير قرار گرفتن روابط با كشورهاي همسايه به ويژه كشورهاي مستقل مشترك المنافع شد تا جايي كه گرجستان اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضويت از كشورهاي مستقل مشترك المنافع خارج خواهد شد.
 
پس از انقلاب رز در گرجستان روابط با آمريكا، اوكراين و تركيه با سرعت بيشتري به پيش ميرود كه حضور اين كشورها در صحن ههاي مختلف تجاري، اقتصادي، فرهنگي، نظامي و سياسي بسيار ملموس است. روابط با اسراييل هم از جايگاه خاصي برخوردار است. سفر مقامات گرجستان و اسراييل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراييلي در گرجستان، بر تعميق روابط دو كشور تأثير به سزايي داشته است. گرجستان دركشورهاي زير سفارتخانه و نمايندگي دارد: ارمنستان  آذربايجان  قزاقستان روسيه  اوكراين تركيه  ايران  مصر  اطريش  فرانسه اسپانيا  يونسكو  آلمان  يونان ايتاليا سوئيس  انگلستان و ايالات متحده امريكا. به روز رسانی
 
 
'''روابط با كشور هاي جهان'''
 
روابط با آمريكا
 
آمريكا پس از آلمان دومين كشوري بود كه پس از استقلال گرجستان در اين جمهوري اقدام به تاسيس نمايندگي سياسي نمود. فعاليت آمريكا در گرجستان از بدو استقلال اين كشور آغاز شد. حضور آمريكا در گرجستان از بعد اقتصادي نيز درخور تأمل است. حضور شركت هاي متعدد به ويژه شركت هاي نفتي نظير شركت شورون بسيار پر
 
رنگ مي باشد. آمريكا به عنوان مهمترين عضو ناتو پيشگام در برقراري روابط نظامي با گرجستان بوده و سعي نموده تا ساختار روسي ارتش گرجستان را به سمت همسويي با ساختارهاي غربي خصوصاً ناتو سوق دهد. اين كشور از مدتها قبل تلاش گسترده اي براي افزايش مناسبات نظامي با گرجستان به عمل آورده است كه از آن ميان مي توان به توافق آمريكا در خصوص اعطاي اعتبار 50 ميليون دلاري به مرزباني گرجستان براي حفاظت مستقل از مرزهاي آبي اين كشور، آموزش نيروهاي گرجستان در مراكز آموزش نظامي آمريكا، برگزاري تمرينات نظامي مشترك، اهداء كشت يهاي مرزباني آمريكا اشاره كرد.
 
تحولات يازده سپتامبر و حمايت مقامات گرجي از ائتلاف ضد تروريستي به رهبري واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوايي گرجستان بر روي كشورهاي عضو ائتلاف مذكور زمينه ساز گسترش هر چه بيشتر روابط دو كشور گرديد و حمايت گرجستان از حمله امريكا به عراق روند گسترش و تحكيم روابط دو كشور را تعميق بخشيد. مقامات گرجي ضمن حمايت از حمله آمريكا به عراق و اعلام آمادگي كامل براي همكاري با واشنگتن، رژيم عراق را تهديدي جدي براي امنيت جهاني عنوان نمودند و اقدام آمريكا را كاملا مشروع دانستند.
 
پس از انقلاب رز كه از حمايت همه جانبه آمريكا برخوردار بود، توجه و حمايت آمريكا به زمامداران جديد در همه ابعاد به ويژه اقتصادي تشديد گرديد. پاول وزير خارجه وقت آمريكا در مراسم تحليف ساآكاشويلي خبر از كمك 160 ميليون دلاري از سوي آمريكا داد كه اين مبلغ در سفر رييس جمهور گرجستان به آمريكا به 200 ميليون دلار افزايش يافت. رفت و آمدها در سطوح بالاي دو كشور نشان از نزديكي و مراودت اين دو كشور با هم دارد.
 
پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو كشور توسعه بيشتري يافت. دولت آمريكا در سال جاري مبلغي معادل 350 ميليون دلار براي كمك به گرجستان اختصاص داده است كه در چارچوب كمكهاي مالي وعده داده شده به اين كشور به مبلغ كلي يك ميليارد دلاري است كه تفليس بايد ظرف سه سال از دولت ايالات متحده دريافت كند. اين تفاهم نامه در آخرين روزهاي دولت بوش به امضاء رسيد. وزير دارايي گرجستان در جريان سفر خود به ايالات متحده تاكنون با مقامات وزارت دارايي و آژانس توسعه بين المللي آمريكا ملاقات كرده كه در جريان اين مذاكرات جزئيات كمك هاي مالي دولت آمريكا به گرجستان مورد بررسي قرار گرفته است. كشورهاي حامي مالي گرجستان در تاريخ 22 اكتبر سال 2008 در كنفرانسي در بروكسل تصميم گرفتند كه طي سه سال آينده مبلغ 5/4 ميليارد دلار به دولت گرجستان كه در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با روسيه به زير ساختارهاي آن خساراتهاي جدي وارد شده، بپردازند. از اين ميان سهم دولت آمريكا در ارائه اين كمك هاي مالي، يك ميليارد دلار است كه تفليس تاكنون 400 ميليون دلار آن را دريافت كرده است.
 
روابط با اتحاديه اروپايي
 
ادغام گرجستان در ساختارهاي اروپايي از جمله اولويت هاي اصلي سياست خارجي اين كشور مي باشد. گرجستان همواره تلاش نموده تا به عضويت ناتو و اتحاديه اروپايي درآيد ولي اين امر تاكنون محقق نشده است. مقامات گرجستاني كه اولويت نخست خود را به الحاق به نهادهاي اروپايي معطوف ساخته اند و با جنگ آگوست واگرايي نهايي خود را از روسيه نشان دادند، معتقدند عملياتي شدن اين برنامه منافع متقابل زيادي براي كشورهاي منطقه و همچنين اتحاديه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آنها كشورهاي منطقه در قالب اين برنامه و به شكل جمعي به شكل بهينه تري قادر به كنترل مرزهاي خود خواهند بود كه از اين طريق نه تنها خود آنها، بلكه كل اتحاديه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آنها با اجرايي شدن اين برنامه كشورهاي منطقه در خواهند يافت كه تمام راه ها به مسكو ختم نمي شود و آنها م يتوانند به حاشيه امن بيشتري تعاملات خود را به سوي اروپا سمت دهند.
 
از سوي ديگر منطقه قفقاز جنوبي نيز در سياست خارجي اروپاييان از اهميت بسزايي برخوردار است و همواره از آن به عنوان يك منطقه مهم و حياتي مي نگرد. لذا به دنبال برقراري يك رابطه نزديك با اين كشورها و همكاري تنگاتنگ با آنها و به ويژه گرجستان به خاطر موقعيت جغرافيايي و سياست گرايش به غرب آن ميباشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن گرجستان در مسير ترانزيتي و به عنوان يكي از مسير هاي مطمئن براي انتقال انرژي به اروپا دليل توجه اصلي اروپا به داشتن روابط با گرجستان و گسترش آن است.
 
اتحاديه اروپا در راستاي سياست همسايگي، علاوه بر كمكهاي اقتصادي فعلي براي اجراي پروژه هاي اقتصادي در گرجستان، نيازمند آن است كه تعرفه هاي ترجيحي بيشتري به كالاهاي گرجي اختصاص داده و سرمايه گذاري بيشتري در آن كشور انجام دهد، زيرا حل معضلات اقتصادي براي تداوم ثبات سياسي و اصلاحات سياسي اقتصادي در گرجستان اجتنا بناپذير است و در صورت عدم حل مشكلات اقتصادي مانند بيكاري، فقر و درآمد سرانه پايين، ممكن است ثبات مورد نظر اتحاديه اروپا در گرجستان از بين برود كه اين مسئله در راستاي سياست همسايگي اروپا نيست. تدوين و هدف از « مشاركت شرقي » اتحاديه اروپا اخيراً برنامه اي را تحت عنوان آن را ارائه كم كهاي فوري و بلندمدت به شش كشور حاضر در قفقاز جنوبي اعلام كرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئيس دور هاي كميسيون اروپا برنامه جديد اتحاديه اروپا به طور ويژه با هدف پيشبرد دموكراسي و اقتصاد بازار همكاري با گرجستان، آذربايجان، ارمنستان، اوكراين، بلاروس و مولداوي تدوين شده است. بر اساس اين برنامه قرار است اتحاديه اروپا مبلغ 350 ميليون يورو را در قالب كمك هاي مالي به اين كشورها براي انجام اقداماتي در جهت تأمين شرايط تجارت آزاد، تقويت همكاريها در زمينه انرژي، تحكيم مرزها و تقويت نهادهاي مدني آنها اختصاص دهد. باروسو طي سخناني با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبي و خسارت هاي مختلف ناشي از آن به كشورهاي منطقه قفقاز جنوبي و كشورهاي همجوار « جامع و كامل » آن، ابتكار جديد اتحاديه اروپا براي حمايت از اين كشورها را برنامه اي عنوان و از اين شش كشور به عنوان شركاء شرقي اتحاديه اروپا نام برد. او ارائه كمكها در قالب اين برنامه را در حقيقت اقدامي مستقيم در جهت منافع اروپا ارزيابي كرد. بر اساس قرائن موجود اتحاديه اروپا قصد دارد براي عملياتي كردن اين برنامه، موافقت نامه هاي جداگانه اي را با شش كشور فوق تدوين و امضاء نمايد. از همين رو برخي از كشورهاي منطقه ابراز اميدواري كرده اند كه در قالب اين برنامه در مرحله اول نظام رواديد شنگن به صورت رايگان در خصوص اين شش كشور اجرا و در مرحله بعد نيز نظام رواديد بين اين كشورها و ساير كشورهاي عضو پيمان شنگن به طور كامل حذف شود.
 
گرجستان و ناتو
 
قفقاز جنوبي بخش مهمي از فضاي جديدي است كه علاوه بر ايفاي نقش محوري در تحقق طرح هاي نفتي و ترانزيتي، از بعد امنيتي نيز حائز اهميت ويژه اي است و به همين دليل در مركز توجه ناتو قرار گرفته است. گرجستان به عنوان دروازه ورودي قفقاز و حسا سترين بخش آن، از گسترش ناتو و اقداما ت جديد آن به گرمي استقبال مي كند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود مي بيند.
 
نكته مهم ديگري كه در گسترش ناتو به شرق  به خصوص در قفقاز جنوبي نبايد از نظر دور نگه داشته شود، انطباق اين گسترش با منافع اقتصادي غرب است. تشديد و « گسترش و توسعه نظامي  امنيتي » به عبارت ديگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شكل تأمل برانگيزي به موازات و همگام با يكديگر « حضور اقتصادي دنبال مي شوند. كمك ناتو به گرجستان و برخي ديگر از كشورهاي منطقه در تشكيل گردان هاي حافظ امنيت خط لوله نفت و يا تشويق اين كشور به كنترل مرزهاي ساحلي خود، كه يكي از مهمترين گذرگاه هاي نقل و انتقال كالاها و منابع از آسياي مركزي به اروپا و بالعكس است، از شواهد اين مدعا هستند.
 
گرجستان تلاش مي كند ساختار نظامي خود را با ناتو با دو هدف عمده، كاهش وابستگي شديد به ساختار نظامي روسيه و نزديكي و همگرايي بيشتر با اروپا و آمريكا همخوان سازد. استفاده از كمك هاي متنوع ناتو اعم از مشاوره هاي كارشناسي، آموزش پرسنل نظامي، ارائه خدمات فني و واگذاري تجهيزات نظامي به منظور تحكيم ارتش ملي از سوي مقامات گرجستان به عنوان يك هدف بلند مدت دنبال مي شود. ناتو نيز متقابلاً با توجه به اهميت گرجستان و قفقاز جنوبي در تلاش است با كمك به گرجستان آن را به سطح استانداردهاي ناتو نزديك و در نهايت به عضويت خود در آورد. البته با توجه به مشكلات داخلي و نقش روسيه الحاق گرجستان به ناتو هنوز انجام نشده است.
 
به دليل موقعيت استراتژيك گرجستان در منطقه، ناتو تلاش مي كند به گرجستان براي الحاق به ناتو و معيارهاي آن كمك مي كند. رئيس جمهور گرجستان اعلام كرده است كه با توجه به برآورده كردن 70 تا 80 درصد معيارهاي ناتو براي الحاق در كمترين زمان ممكن به اين سازمان ملحق خواهد شد. شايان ذكر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسميت شناختن استقلال دو جمهوري آبخازيا و اوستياي جنوبي توسط روسيه الحاق گرجستان به دليل تماميت ارضي اين كشور به تاخير افتاده است. زيرا يكي از معيارهاي پيوستن كشوري به ناتو حفظ تماميت ارضي آن كشور است.
 
روابط با روسيه
 
از زمان روي كارآمدن شواردنادزه، گرجستان تلاش كرد تا روابط سازنده اي با روسيه در چارچوب تنظيم قراردادهاي دوجانبه فراهم آورد. روابط گرجستان با روسيه به دليل بحران جنگ هاي داخلي و ادعاي گرجستان مبني بر دخالت روسيه در اين درگيري ها طي دو سه سال اول پس از استقلال بحراني شده بود.
 
روابط روسيه و گرجستان پس از روي كار آمدن پوتين و به طور مشخص پس از تحولات مربوط به برقراري رژيم رواديد و فرا رسيدن زمان اجراي مفاد موافقت نامه استانبول در خصوص تخليه پايگاه هاي نظامي روسيه در گرجستان، تحولات يازده سپتامبر آمريكا و ورود نيروهاي نظامي اين كشور به گرجستان، وارد مرحله جديدي شد. تنش در روابط روسيه و گرجستان به حدي است كه برخي از مطبوعات كشورها از آن به عنوان جنگ سرد ياد مي كنند.
 
وقوع انقلاب رز در گرجستان موجب تحولات بسياري در نوع روابط روسيه و گرجستان ايجاد نمود. هر چند روابط دو كشور در زمان شوارد نادزه به حالت جنگ سرد باقي مانده بود ولي نگاه روسيه به زمامداران كنوني نيز به دليل سياست هاي غرب گرايانه تر آنها خيلي خوشبينانه نبود. زمامداران جديد گرجستان پس از به قدرت رسيدن بر داشتن روابط دوستانه و بر اساس احترام متقابل و برابر و كنار گذاشتن اوهام تاريخي گذشته و پايه ريزي آن بر اساس اصول و چارچوبي جديد تاكيد داشتند. در اين رابطه چند سفر در سطوح مختلف دولتي بين دو كشور انجام شد. اين روند ادامه داشت تا اين كه موضوع پيوستن گرجستان به ميان آمد و با واكنش شديد روسيه در اين خصوص مواجه شد. تنش ميان دو كشور به بهانه هاي مختلف گسترش يافت.
 
2007 و 2008، افزايش تنش ها ميان روسيه و گرجستان در سال هاي 2006 ميلادي، ناشي از جنگ تجاري روسيه عليه گرجستان و اتهامات متقابل دولت گرجستان مبني بر دخالت روسيه در امور داخلي گرجستان مي باشد. دولت روسيه براي تحت فشار قرار دادن تفليس، صادرات محصولات گرجي به بازار روسيه، به ويژه شراب را ممنوع اعلام كرد. متقابلاً دولت گرجستان علاوه بر انتقاد از روسيه به جهت حمايت از جمهوري هاي تجزيه طلب اوستياي جنوبي و آبخازيا، چندين تن از افسران روسي مستقر در گرجستان را به عنوان جاسوس دستگير كرد و نهايتاً آنها را از گرجستان اخراج كرد. اين تنش ها در سالهاي اخير باعث درگيري در آگوست 2008 ميان روسيه و
 
گرجستان شد.
 
روابط با تركيه
 
روابط تركيه و گرجستان به دليل همكاري هاي خوب دو كشور و با وجود مشتركات تاريخي و جغرافيايي و اشتراك منافع طرفين در تمام ابعاد همواره روند رو به رشدي را طي كرده است و امروزه گرجستان از تركيه به عنوان شريك استراتژيك خود مي نگرد. تركيه پس از كشورهاي آلمان و آمريكا سومين كشوري بود كه ضمن به رسميت شناختن استقلال گرجستان در سال 1991 روابط سياسي خود را با گرجستان برقرار نمود. تركيه به عنوان يكي از بازيگران منطقه اي همواره در اين منطقه و از جمله گرجستان حضور چشمگير داشته و گرجستان به عنوان پل ارتباطي و مناسب ترين مسير براي ترانزيت انرژي درياي خزر به تركيه و اروپا و بالعكس ترانزيت كالاهاي تركيه به بازارهاي آسياي مركزي و قفقاز جنوبي بوده و م يباشد. گرجستان يكي از بازارهاي نزديك و سريع براي صدور كالاها و خدمات تركيه محسوب مي گردد. در سياست غرب و به ويژه آمريكا تركيه و گرجستان از موقعيت خاصي براي تامين منافع غرب برخوردار هستند. لذا هر دو كشور مورد توجه آمريكا مي باشند. در حال حاضر تركيه به دليل موقعيت در ساختارهاي يورو آتلانتيك ناتو شريك خوبي براي گرجستان جهت ارتقاء اين كشور و رسيدن به استانداردهاي ناتو تلقي مي گردد. ضمناً تركيه در ارتقاء سطح اقتصادي و تجاري گرجستان و همچنين سرمايه گذاري در اين كشور در بخشهاي انرژي و حمل و نقل، توريسم و غيره نقش بسزايي ايفا مينمايد و در بعد اقتصادي يكي از كفه هاي ترازوي گرجستان محسوب مي گردد.
 
تركيه نيز با توجه به مجاورت جغرافيايي و به تبع آن همگوني بافت فرهنگي و تناسب الگوي مصرفي دو كشور، به گرجستان به عنوان بازار مناسبي براي كالاها و خدمات خود مي نگرد و اين كشور را كه بي شك مهمترين بخش قفقاز و خط مقدم آن است و به دليل حائل بودن ارمنستان با آذربايجان و ساير كشورهاي ترك زبان آسياي مركزي، به عنوان پلي براي پيوند با تر كهاي حاشيه خزر و آسياي مركزي ميداند. مهمترين بخش هاي همكاري دو كشور به شرح ذيل مي باشد:
 
همكاري در زمينه حفاظت از مرزهاي دريايي، همكاري هاي فرهنگي و هنري، همكاري در زمينه انرژي، توسعه تجارت مرزي، بازسازي فرودگاه باتومي، احداث راه آهن قارص آخالكالي  تفليس  باكو، احداث شاهراه چيلدير  آخالكالكي تفليس، پروژه انتقال گاز و نفت آذربايجان و گاز تركمنستان از طريق گرجستان و تركيه به بازارهاي جهاني، پروژه ساخت نيروگاه هيدروالكتريكي در سامخته جاواختي، پروژه ساخت يك خط ترانزيتي برق با ظرفيت 500 كيلو وات كه سيستم برق آذربايجان، گرجستان و تركيه را پيوند مي دهد، كمك تركيه به گرجستان در تقويت و تجهيز سيستم مرزباني، پروژه احداث خط لوله نفت  باكو  تفليس  جيحان و تجهيز فرودگاه نظامي مارنه ئولي، مهمترين طرح هاي مشترك همكاري دو جانبه و منطقه اي دو كشور مي باشند.
 
همكاري هاي نظامي دو كشور از همان آغاز استقلال گسترش يافت و از سال 1998 روند رو به افزايشي داشته است. تركيه علاوه بر بازسازي پايگاه هوايي مارنه ئولي و تجهيز بخشي از پايگاه وازياني، همكاري گسترد هاي با گرجستان در امر آموزش نيروهاي نظامي اين كشور ايفا مينمايد. همچنين تاكنون تركيه كمك هاي چند ميليون دلاري در زمينه تجهيزات نظامي به گرجستان نموده است. تركيه به نيروهاي گرجي به 4 ميليون دلار كمك كرده است. آنكارا همچنين قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه های موشکی - ضد هوايي آنزا - 2 ساخت پاكستان؛ دو كشتي مين جمع كن و دو كشتي آبي - خاكي، سيستم هشدار از پيش نسبت به حمله هوايي با وسايل ضد هوايي موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پي جي 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبك 6 اسكاي واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 ميليون فشنگ با كاليبر هاي 5 هزار نارنجك انداز، 0 و بيست و پنج هزار " ست" تجهيزات در اختيار گرجستان قرار دهد. MP5A دستي 3 مناسبات سياسي دو كشور با توجه به تبادل هيات هاي عالي رتبه سياسي در سطح خوبي مي باشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)
 
در پي تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله روسيه به گرجستان به عنوان يكي از متحدين قديمي تركيه، برقراري مناسبات دوستانه بيشتر با كشورهاي منطقه قفقاز و نيز تسريع در روند همگرايي منطقه اي در دستور كار دولتمردان تركيه قرار گرفت.
 
شايد به همين دليل بود كه رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پيشنهاد تشكيل پيمان كشورهاي قفقاز را ميان روسيه، تركيه، گرجستان، آذربايجان و ارمنستان داد.
 
روابط با اسراييل
 
پس از استقلال گرجستان، اسراييل سفارت خود را در آن كشور افتتاح نمود و سپس گرجستان نيز سفارت خود را در اسراييل افتتاح كرد. با توجه به سفر مقامات درجه اول و عالي رتبه گرجي و اسراييلي در پايتخت هاي يكديگر و با توجه به حجم روابط اقتصادي و تجاري و سرمايه گذاري، بي شك روابط گرجستان و اسراييل از بدو استقلال تاكنون در زمينه هاي مختلف سياسي، اقتصادي، فرهنگي و نظامي با پيشرفت هاي قابل ملاحظه اي روبرو بوده است.
 
اسراييل علاوه بر همكاري هاي دو جانبه با گرجستان، علاقمند به مشاركت در طرح هاي منطق هاي نظير انرژي درياي خزر و حمل و نقل و مسائل مربوط به برقراري صلح و امنيت در منطقه قفقاز مي باشد كه تلاش نموده با اين نوع همكاري ها حضور خود در منطقه قفقاز را تحكيم و توسعه بخشد. در زمينه همكاري هاي نظامي، حجم فروش تسليحات نظامي اسراييل به گرجستان، از سال 2000 تا به امروز، به حدود 200 ميليون دلار بالغ مي شود. بر اساس اطلاعات منابع اسراييلي، سيستم هاي موشكي قابل حمل لينكس 1، دوربين هاي ديد در شب، خمپاره و موشك، در ليست تسليحات ارسالي به گرجستان قرار دارد. اسراييل به علاوه در بهسازي جنگنده هاي سوخوي- 225 به گرجستان ياري رسانده و 18 درون 3 اسكاي-لارك 4 و پنج هواپيماي بي سرنشين هِرمِس 5 به آن كشور تحويل داده است.
 
اسراييل در رابطه با فروش تسليحات به گرجستان، از آنجا كه حساسيت مسكو را درك مي كرد، فروش 200 تانك مِركاوا 6 به گرجستان را متوقف ساخت. تانك مركاوا به دليل داشتن تجهيزات حفاظتي موثر در حفظ جان سرنشينان، در اسراييل به نام تانك مادرا معروف شده است. ميخاييل ساكاشويلي، رييس جمهور گرجستان سال گذشته صدها نفر از مشاوران نظامي شركت هاي امنيتي ويژه اسراييل را كه حدود 1000 نفر بودند مسوول آموزش
 
نيروهاي مسلح گرجستاني در زمينه استفاده از نيروهاي كماندو، نيروهاي هوايي و دريايي، حملات با تانك و توپخانه كرد. هم چنين تفليس سيست مهاي اطلاعاتي را از رژيم صهيونيستي خريداري كرده است. مسكو در طي جنگ اوستياي جنوبي بارها از اسراييل خواسته بود حمايت هاي نظام ياش از گرجستان را متوقف كند. رژيم صهيونيستي در واكنش به موضع گيري مسكو مدعي شده بود كه حماي تها از تفليس تنها در راستاي حمايت هاي دفاعي است.
 
روابط با كشورهاي مستقل مشترك المنافع
 
كشورهاي مستقل مشترك المنافع، سازماني است كه پس از فروپاشي اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي تشكيل شد. در تركيب آن 12 كشور وجود دارند. بيانيه ايجاد كشورهاي مشترك المنافع روز 21 دسامبر 1991 در آلماتي به امضاي سران روسيه، بلاروس، قزاقستان، آذربايجان، ارمنستان، قرقيزستان، مولداوي، تاجيكستان، تركمنستان، ازبكستان و اوكراين رسيد. گرجستان 3 دسامبر 1993 رسماً وارد اين اتحاديه شد كه تصميم در اين رابطه بنا به درخواست ادوارد شواردنادزه رئيس جمهور وقت گرجستان از سوي سران كشورهاي مستقل مشترك المنافع آن زمان اتخاذ شد. به دنبال تحولات آگوست ميان روسيه و گرجستان، مقامات اين جمهوري تصميم به خروج از اين ساختارگرفتند و ميخائيل ساآكاشويلي رئيس جمهور گرجستان اعلام كرد كه گرجستان تصميم به خروج از اتحاديه كشورهاي مستقل مشترك المنافع گرفته است و اوكراين و ساير كشورها را نيز فرا خواند كه اين سازمان كه در آن به گفته وي "روسيه حكمفرمايي" مي كند را ترك كنند.
 
روز 18 آگوست سال 2008 كميته اجرايي كشورهاي مستقل مشترك المنافع درخواست گرجستان مبني بر خروج از ساختار را دريافت كرد. گرجستان بيش از 700 سند در چارچوب كشورهاي مستقل مشترك المنافع امضا كرده است. خروج گرجستان از تركيب اين ساختار يك سال بعد از دريافت درخواست يا بعبارت ديگر در ماه اوت
 
2009 به مرحله اجرا در خواهد آمد. در عين حال گرجستان اعلام نموده است كه روابط دو جانبه و چند جانبه خود را با كشورهاي همسايه و منطقه ادامه خواهد داد.
 
 
'''عضويت در پيمانها ي منطقه اي اعم از سياسي، اقتصادي و امنيتي'''
 
1  سازمان توسعه صنعتي سازما ن ملل


UNIDO (United Nations Industrial Development Organization)
UNIDO (United Nations Industrial Development Organization)


2 كنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل.
2- کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل.


UNCTAD(United Nations Conference on Trade and Development)
UNCTAD(United Nations Conference on Trade and Development)


3 شوراي اقتصادي و اجتماعي سازمان ملل متحد
3- شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد


ECOSOC (United Nations Economic and Social Council)
ECOSOC (United Nations Economic and Social Council)


4 كميسيون اقتصادي سازمان ملل براي اروپا
4- کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای اروپا


UNECE (United Nations Economic Commission for Europe)
UNECE (United Nations Economic Commission for Europe)


5 بانك اروپايي ترميم و توسعه
5- بانک اروپایی ترمیم و توسعه


EBRD (European Bank of Reconstruction and Development)
EBRD (European Bank of Reconstruction and Development)


6 شوراي همكاري گمرك
6- شورای همکاری گمرک


CCC (Customs Cooperation Council)
CCC (Customs Cooperation Council)


7 فدراسيون بين المللي انجمن كتابخانه
7- فدراسیون بین‌المللی انجمن کتابخانه


IFLA (International Federation of Library Association)
IFLA (International Federation of Library Association)


8 برنامه جهاني غذا
8-  برنامه جهانی غذا


FID (Federation of International and Documentation)
FID (Federation of International and Documentation)


9 صندوق بين المللي پول
9- صندوق بین‌المللی پول


IMF (International Monetary Found)
IMF (International Monetary Found)


10  گروه بانك جهاني
10- گروه بانک جهانی


World Bank Group
World Bank Group


بانك بين المللي ترميم وتوسعه
بانک بین‌المللی ترمیم وتوسعه


IBRD (International Bank for Reconstruction and Development)
IBRD (International Bank for Reconstruction and Development)


انجمن بين المللي توسعه
انجمن بین‌المللی توسعه


- IDA (International Development Association)
- IDA (International Development Association)


تعاوني بين المللي پول
تعاونی بین‌المللی پول


- IFC (International Finance Corporation)
- IFC (International Finance Corporation)


11  سازمان امنيت و همكاري اروپا
11-  سازمان امنیت و همکاری اروپا


CSCE (Council for Security and Cooperation in Europe)
CSCE (Council for Security and Cooperation in Europe)


12  شوراي همكاري آتلانتيك شمالي
12-  شورای همکاری آتلانتیک شمالی


NACC (North Atlantic Cooperation Council)
NACC (North Atlantic Cooperation Council)


13  انجمن بين المللي اقتصاد انرژي
13-  انجمن بین‌المللی اقتصاد انرژی


IAEE (International Association for Energy Economics)
IAEE (International Association for Energy Economics)


14  انجمن بين المللي مهندسي زمين شناسي
14-  انجمن بین‌المللی مهندسی زمین‌شناسی


IAEG (International Association of Engineering Geology)
IAEG (International Association of Engineering Geology)


15  انجمن بين المللي آب شناسي
15-  انجمن بین‌المللی آب‌شناسی


IAH (International Association of Hydrogeologyst)
IAH (International Association of Hydrogeologyst)


16  انجمن بين المللي وكلا
16-  انجمن بین‌المللی وکلا


International Association of Lawyer
International Association of Lawyer


17  انجمن بين المللي دارو و زيست محيطي
17-  انجمن بین‌المللی دارو و زیست‌محیطی


IAMBE (International Association of Medicine and Biology of the Environmen)
IAMBE (International Association of Medicine and Biology of the Environmen)


18  انجمن بين المللي دانشگاهها
18-  انجمن بین‌المللی دانشگاه‌ها


IAU (International Association of Universities)
IAU (International Association of Universities)


19  انجمن بين المللي علوم زراعي
19-  انجمن بین‌المللی علوم زراعی


IAVS (International Association for Vegetation Science)
IAVS (International Association for Vegetation Science)


20  انجمن بين المللي آموزش مهندسي حسابداري
20-  انجمن بین‌المللی آموزش مهندسی حسابداری


IACEE (International Association for Continuing Engineering Education)
IACEE (International Association for Continuing Engineering Education)


21  مركز بين المللي حل و فصل مناقشات سرمايه گذاري
21-  مرکز بی‌ المللی حل و فصل مناقشات سرمایه‌گذاری


ICSID (International Center for Settlement of Investments Disputes)
ICSID (International Center for Settlement of Investments Disputes)


22  شبكه ارتباط بين المللي
22-  شبکه ارتباط بین‌المللی


ICON (International Communication Network)
ICON (International Communication Network)


23  بالتيك و شورا ي بين المللي دريانوردي
23-  بالتیک و شورای بین‌المللی دریانوردی


BIMCO (Baltic and International Maritime Council)
BIMCO (Baltic and International Maritime Council)


24  طرح عمل درياي سياه
24-  طرح عمل دریای سیاه


Black Sea Action Plan
Black Sea Action Plan


25  كنفرانس جهاني شهرداران براي صلح از طريق تشريك مساعي درون شهري
25-  کنفرانس جهانی شهرداران برای صلح از طریق تشریک مساعی درون شهری


World Conference of Mayors for Peace Through Inter-City Solidarity
World Conference of Mayors for Peace Through Inter-City Solidarity


26  شوراي جهاني كليساها
26-  شورای جهانی کلیساها


WCC (World Council of Churches)
WCC (World Council of Churches)


27  انتقال اطلاعات جهاني
27-  انتقال اطلاعات جهانی


WIT (World Information Transfer)
WIT (World Information Transfer)


28  شوراي بين المللي اتحاديه هاي علمي
28-  شورای بین‌المللی اتحادیه‌های علمی


ICSU (International Council of Scientific Unions)
ICSU (International Council of Scientific Unions)


29  ليبرال جهاني
29-  لیبرال جهانی


LI (Liberal International)
LI (Liberal International)


30  فدراسيون جهاني فوتبال
30-  فدراسیون جهانی فوتبال


FIFA (International Federation of Association Football)
FIFA (International Federation of Association Football)


31  فدراسيون جهاني فصلنامه ها
31-  فدراسیون جهانی فصلنامه‌ها


IFP (International Federation of Periodicals)
IFP (International Federation of Periodicals)


32  فدراسيون جهاني انجمن هاي كشتيرانان
32-  فدراسیون جهانی انجمن‌های کشتیرانان


IFSMA (International Federation of Shipmasters Associations)
IFSMA (International Federation of Shipmasters Associations)


33  فدراسيون جهاني روزنامه نگاران
33-  فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران


IFJ (International Federation of Journalists)
IFJ (International Federation of Journalists)


34  فدراسيون جهاني آبهاي معدني گرم
34-  فدراسیون جهانی آب‌های معدنی گرم


IGA (International Geothermal Association)
IGA (International Geothermal Association)


35  كميته بين المللي المپيك
35-  کمیته بین‌المللی المپیک


IOC (International Olympic Committee)
IOC (International Olympic Committee)


36  انجمن بين المللي قلم
36-  انجمن بین‌المللی قلم


International Pen
International Pen


37  انجمن بين المللي مطالعات كليوي اطفال
37-  انجمن بین‌المللی مطالعات کلیوی اطفال


IPNA (International Pediatric Nephrology Association)
IPNA (International Pediatric Nephrology Association)


38  انجمن بين المللي اسكي
38-  انجمن بین‌المللی اسکی


International Ski Federation
International Ski Federation


39  انجمن بين المللي نشريات مهندسي
39-  انجمن بین‌المللی نشریات مهندسی


International Sorting Press Association
International Sorting Press Association


40  فدراسيون بين المللي تنيس
40-  فدراسیون بین‌المللی تنیس


IFT (International Tennis Federation)
IFT (International Tennis Federation)


41  موسسه مشترك تحقيقات هسته اي
41-  موسسه مشترک تحقیقات هسته‌ای


JINR (Joint Institute for Nuclear Research)
JINR (Joint Institute for Nuclear Research)


42  انجمن روابط عمومي امريكا
42- انجمن روابط عمومی امریکا


APRS (American Public Relations Society)
APRS (American Public Relations Society)


43  دانشگاه مركزي اروپا
43- دانشگاه مرکزی اروپا


CEU (Central European University)
CEU (Central European University)


44  آكادمي اروپايي فيلم و تلويزيون
44-  آکادمی اروپایی فیلم و تلویزیون


European Academy for Film and Television
European Academy for Film and Television


45  مركز بين المللي مدرسه سينما و تلويزيون
45-  مرکز بین‌المللی مدرسه سینما و تلویزیون


CIECT (Central International de Liaison Des Ecoles de Cinema et de Television)
CIECT (Central International de Liaison Des Ecoles de Cinema et de Television)


46  مركز مطالعات محيطي اروپا
46-  مرکز مطالعات محیطی اروپا


ECES (European Center of Environmental Studies)
ECES (European Center of Environmental Studies)


47  شوراي اروپايي سازمان خدماتي ايدز
47-  شورای اروپایی سازمان خدماتی ایدز


EUROCASO (European Council of Aids Service Organization)
EUROCASO (European Council of Aids Service Organization)


48  دمكراتهاي مسيحي جوان اروپا
48-  دمکرات‌های مسیحی جوان اروپا


EYCD (European Young Christian Democrats)
EYCD (European Young Christian Democrats)


49. Inmarsat
49- Inmarsat


50  تلويزيون كانال 5 اروپا
50- تلویزیون کانال 5 اروپا


TV5 Europe
TV5 Europe


51  انجمن جهاني حمايت از كودك
51- انجمن جهانی حمایت از کودک


SOS- Kinderdorf International
SOS- Kinderdorf International


52  انجمن بين المللي خدمات اجتماعي
52-  انجمن بین‌المللی خدمات اجتماعی


SI (Soroptimist International)
SI (Soroptimist International)


53  جامعه زبان شناسي اروپا
53-  جامعه زبان‌شناسی اروپا


Linguistic Society of Europe
Linguistic Society of Europe


176 / گرجستان
=== عضویت در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی ===
کشور کرجستان در مجامع و سازمان های بین المللی زیر عضویت دارد:


1- سازمان ملل متحدUN (United Nations)


'''عضويت در مجامع و سازمانهاي بين المللي'''
2- صندوق کودکان سازمان مللUNICEF (United Nations Children's Emergency for Refugees)


1 سازمان ملل متحد
3- سازمان آموزش، علوم و فرهنگ سازمان مللUNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)


UN (United Nations)
4- کمیساریای پناهندگان سازمان مللUNCR (United Nations High Commissioner for Refugees)


2 صندوق كودكان سازمان ملل
5- برنامه توسعه سازمان مللUNDP (United Nations Development Programme)


UNICEF (United Nations Children's Emergency for Refugees)
6- دپارتمان کمک‌های بشردوستانه سازمان مللUNDHA (United Nations Department of Humanitarian Aid)


3 سازمان آموزش، علوم و فرهنگ سازمان ملل
7- سازمان‌های داوطلبی سازمان مللUNV (United Nations Volunteers Organization)


UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)
8- سازمان بهداشت جهانیWHO (World Health Organization)


4 كميسارياي پناهندگان سازمان ملل
9- سازمان بین‌المللی مهاجرتIOM (International Organization for Migration)


UNCR (United Nations High Commissioner for Refugees)
10- سازمان بین‌المللی صلیب سرخICRC (International Committee of Red Cross)


5 برنامه توسعه سازمان ملل
11- سازمان کار بین‌المللیILO (International Labour Organization)


UNDP (United Nations Development Programme)
12- سازمان پلیس جنایی بین‌المللیINTERPOL (International Criminal Police Organization)


6 دپارتمان كمك هاي بشردوستانه سازمان ملل
13- سازمان مخابرات ماهواره‌ای اروپاEUTELSAT (European Telecommunications Satellite Organization)


UNDHA (United Nations Department of Humanitarian Aid)
14- سازمان توریسم جهانیWTO (World Tourism Organization)


7 سازمان هاي داوطلبي سازمان ملل
15- سازمان دارایی روشن‌فکران جهانWIPO (World Intellectual Property Organization)


UNV (United Nations Volunteers Organization)
16- سازمان دریانوردی بین‌المللیIMO (International Maritime Organization)


8 سازمان بهداشت جهاني
17- سازمان هواشناسی بین‌المللیWMO (World Meteorological Organization)


WHO (World Health Organization)
18- اتحادیه مخابرات بین‌المللیITU (International Tele Communication Union)


9 سازمان بين المللي مهاجرت
19- اتحادیه پست جهانیUPU (Universal Postal Union)


IOM (International Organization for Migration)
20- سازمان بین‌المللی هوانوردی شهریICAD (International Civil Aviation Organization)


10  سازمان بين المللي صليب سرخ
21- سازمان تجارت بین‌المللیITO (International Trade Organization)


ICRC (International Committee of Red Cross)
22- پیمان همکاری‌های بین‌المللیICA (International Co-Operative Alliance)


11  سازمان كار بي نالمللي
23- سازمان کشورهای دریای سیاهBlack Sea Countries Organization


ILO (International Labour Organization)
24- سازمان ملت‌های فاقد نمایندهUNPO (Unrepresented Nations and Peoples Organization)


12  سازمان پليس جنايي بين المللي
25- سازمان جهانی صلح World Foundation for Peace


INTERPOL (International Criminal Police Organization)
26- سازمان بین‌المللی انجمن‌های بازرسیINTOSAI (International Organization of Supreme Audit Institutions)


13  سازمان مخابرات ماهواره اي اروپا
27- اتحادیه بین‌المللی حمل و نقل جاده‌ایIRU (International Road Transport Union)


EUTELSAT (European Telecommunications Satellite Organization)
28- جامعه ژئوفیزیکی اروپاEGS (European Geophysical Society)


14  سازمان توريسم جهاني
29- جامعه ریاضیات اروپاEMS (European Mathematical Society)


WTO (World Tourism Organization)
30- کشورهای مستقل مشترک‌المنافع(CIS)


15  سازمان دارايي روشنفكران جهان
31- عضو سازمان تجارت جهانی(WTO)


WIPO (World Intellectual Property Organization)
32- عضو شورای اروپا


16  سازمان دريانوردي بين المللي
==== [[سند امنیت ملی گرجستان]] ====
این دومین بار است که [[گرجستان]] سند امنیت ملی را منتشر می‌کند.  سند جدید تحولات فضای امنیتی کشور و تاثیر آن  بر خطرات، چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی امنیت کشور را منعکس می‌کند. [[سند امنیت ملی گرجستان]] به عنوان یک سند اساسی، به منظور تشریح و تعیین ارزش‌ها و منافع ملی، تهدید‌ها و چالش‌های پیش روی امنیت کشور و اتخاذ محورهای سیاست کشور، تدوین شده است.


سياست خارجي / 177
سند ملی امنیت [[گرجستان]] توسط قوه مجریه تدوین و توسط مجلس به تصویب می‌رسد. احزاب سیاسی، سازمان‌های غیر دولتی و نهادهای مدنی نیز در تدوین سند امنیت ملی مشارکت داشتند. دولت [[گرجستان]] بر اساس این سند در راستای حفظ ارزش‌ها و منافع ملی اقدام می‌کند و به تهدیدات و چالش‌های پیش روی کشور واکنش نشان می‌دهد. بر اساس سند امنیت ملی  طرح و  و برنامه‌های مختلفی در زمینه‌های دیگر تدوین می‌کند.  این برنامه‌ها همانند سند ملی تجدید می‌شوند.


IMO (International Maritime Organization)
==== فضای امنیتی کشور ====
فضای امنیتی [[گرجستان]] با توجه به تحولات اخیر جهانی و منطقه‌ای دستخوش تغییر شده است. تهاجم گسترده [[روسیه]] به [[گرجستان]] در سال 2008  نشان داد که جنگ‌ها و عملیات‌های نظامی کماکان وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی در جهان امروز است. حمله [[روسیه]] به [[گرجستان]] در سال 2008 و استقرار  پایگاه و نیروهای اشغال‌گر در خاک [[گرجستان]] خطرات زیادی برای فضای امنیتی کشور ایجاد کرد. جنگ 2008 همچنین نشان داد که [[روسیه]] حاضر نیست حاکمیت ملی [[گرجستان]]، انتخابات دمکراتیک این کشور و  سیاست داخلی و خارجی را بپذیرد. در واقع حمله نظامی [[روسیه]] امنیت منطقه قفقاز را به خطر انداخت. ادامه بحران در قفقاز شمالی و مناقشه قره باغ  نیز تاثیر منفی بر امنیت [[گرجستان]] می‌گذارد. لذا استقرار صلح و ایجاد فصای همکاری در منطقه قفقاز  امکان توسعه امنیت [[گرجستان]] را فراهم خواهد کرد.


17  سازمان هواشناسي بين المللي
توسعه روند هم‌گرایی با اروپا برای امنیت [[گرجستان]] حائز اهمیت است. با توجه به اینکه [[گرجستان]] عضو حوزه اروپا و یوروآتلانتیک است، توسعه ناتو و اتحادیه اروپا به سوی شرق برای [[گرجستان]] اهمیت دارد.


WMO (World Meteorological Organization)
[[گرجستان]] تا کنون روابط خود را با کشورهای دمکراتیک جهان حفظ کرده و حمایت این کشورها از [[گرجستان]] به توسعه دمکراسی در این کشور کمک می‌کند. باتوجه به تحولات جهانی، تحولات داخلی سیاسی، تاثیر بسزایی بر شکل گیری فضای امنیتی کشور دارد. بنابراین توسعه دست آورده‌های دمکراسی از طریق اصلاحات می‌تواند موجب تحکیم و تثبیت نهادهای کشور شود. حفظ روند درازمدت رشد اقتصادی کشور از طریق پیروی از اصول بازار آزاد، نظم سیاست مالی و پولی، برای توسعه پایدار کشور حائز اهمیت است. روابط و همکاری آزاد تجاری و اقتصادی با کشورهای جهان از جمله کشورهای اتحادیه اروپا، آمریکا  و کشورهای منطقه از مهم‌ترین اولویت‌های [[گرجستان]] می‌باشد<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص120-127.</ref>.


18  اتحاديه مخابرات بين المللي
=== [[ارزش های ملی گرجستان|ارزش‌های ملی گرجستان]] ===


ITU (International Tele Communication Union)
==== حق حاکمیت و تمامیت ارضی ====
گرجستان کشوری مستقل، یکپارچه و تجزیه‌ناپذیر در مرزهای تعریف شده در قانون اساسی خود بوده که همواره تمامیت ارضی و حق حاکمیت دیگر کشورها را برسمیت می‌شناسد و چنین انتظاری را نیز از آن‌ها دارد. هرگونه تلاش یا اقدام به منظور محدودسازی حق حاکمیت، دخالت در امور داخلی کشور و تغییر سیاست خارجی با اعمال زور از نظر [[گرجستان]] غیر قابل قبول است.


19  اتحاديه پست جهاني
==== آزادی ====
[[گرجستان]] حقوق و آزادی‌های شناخته شده در بیانیه حقوق بشر، کنوانسیون حقوق سیاسی و مدنی سازمان ملل و کنوانسیون حفظ حقوق و آزادی‌های بنیادی اروپا را برسمیت شناخته و قانون اساسی این کشور آن را تضمین می‌کند. [[گرجستان]] حقوق و آزادی‌های تمامی انسان‌ها و گروه‌های ساکن در این کشور را تامین می‌کند و حق انتخاب، آزادی بیان و اعتقادات آن‌ها را محترم می‌شمرد. [[گرجستان]] فرصت مناسبی برای مطرح شدن توانایی شهروندان این کشور فراهم می‌کند. ضمنا بر این باور است که آزادی اقتصادی پیش شرط تامین آزادی و حقوق افراد است.


UPU (Universal Postal Union)
==== دمکراسی و قانون‌مداری ====
[[گرجستان]]  به ارزش‌ها و اصول دمکراسی پایبند است و بر اساس آن‌ها سیستم دمکراتیک حاکمیت را مستقر می‌کند. حاکمیت در این سیستم از طریق قانون محدود و بین قوه مقننه، مجریه و قوه قضاییه تقسیم می‌کند. [[گرجستان]] قانون‌مداری، تکثرگرایی و حقوق اقلیت‌ها را از جمله اقلیت‌های قومی و دینی را تامین می‌کند و به توسعه جامعه مدنی و نهادهای دمکراتیک کمک می‌کند.


20  سازمان بين المللي هوانوردي شهري
==== امنیت ====
دولت [[گرجستان]] درصدد تامین امنیت اتباع و نهاد‌های خود در مرز‌های شناخته شده از سوی جوامع بین‌المللی است و در این راستا از موازین و اصول بین‌المللی پیروی می‌کند. [[گرجستان]] به یک پارچگی امنیت در کشور و سیستم بین‌المللی اعتقاد دارد، چراکه امنیت یک کشور از طریق تضعیف امنیت دیگر کشورها توسعه نخواهد یافت.


ICAD (International Civil Aviation Organization)
==== رفاه ====
[[گرجستان]] معتقد است که تلاش برای رفاه از حقوق بنیادی انسان‌ها است و تحقق آن تنها در فضای آزاد امکان‌پذیر است. دولت [[گرجستان]] در راستای رفاه مردم خود مدل توسعه پایدار کشور را مبتنی بر اقتصاد آزاد، اصل دولت کوچک، سیاست کلان اقتصادی، مالیات پایین و سیاست اجتماعی هدفمند، ایجاد می‌کند.


21  سازمان تجارت بين المللي
==== صلح ====
هدف [[گرجستان]] برقراری روابط مبتنی بر موازین و اصول حقوق بین‌المللی با کشور‌های جهان است. [[گرجستان]] برای حل اختلافات از روش‌های صلح‌آمیز و حقوق بین‌المللی پیروی می‌کند. [[گرجستان]] آزاد، مستقل، توسعه یافته و یکپارچه می‌تواند نقش مهمی در تحکیم امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا نماید.<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص127-128.</ref>


ITO (International Trade Organization)
=== [[منافع ملی گرجستان]] ===


22  پيمان همكاريهاي بين المللي
==== 1- تامین تمامیت ارضی و حق حاکمیت ====
[[گرجستان]] درصدد است تمامیت ارضی خود را احیا و حفظ نماید و با استفاده از روش‌های عادلانه و صلح آمیز از مرزهای شناخته شده خود از سوی جوامع بین‌المللی حراست کند.


ICA (International Co-Operative Alliance)
==== 2- توسعه دمکراسی و نهادهای دولتی ====
[[گرجستان]] برای مدیریت کشور یک مدلی ایجاد می‌کند تا بتواند پایداری سیستم سیاسی کشور و توسعه آن را تامین کند. تقویت نهادهای دمکراتیک به منظور حفظ حقوق بشر، حفظ قانون‌مداری، آزادی بیان، آزادی وجدان، آزادی عقیده، آزادی دین و آزادی اعتقادات از اهداف [[گرجستان]] است. در این راستا استقرار ارزش‌های دمکراتیک، ارتقای خودآگاهی مردم و افزایش اعتماد به نهادهای دولتی حائز اهمیت است.


23  سازمان كشورهاي درياي سياه
==== 3- توسعه سیستم کارآمد و موثر امنیتی کشور ====
  ایجاد سیستم کارآمد امنیتی  برای تامین توسعه کشور و امنیت مردم از اهداف دولت است.


Black Sea Countries Organization
==== 4- تحکیم وحدت ملی و تفاهم مدنی ====
[[گرجستان]] حفظ منافع، حقوق و آزادی‌های شهروندان خود را تامین می‌کند. دولت در این راستا درصدد ایجاد جامعه مبتنی بر اصول برابری، تکثرگرایی، عدالت و بردباری، بدون در نظر گرفتن عواملی چون ملیت، نژاد، زبان، جنسیت، اعتقادات و گرایش‌های سیاسی است. مشارکت فعال نمایندگان مردم [[گرجستان]] در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی یکی از اولویت‌های دولت می‌باشد. ضمنا توسعه روابط با ساکنان مناطق اشغالی و مشارکت دادن آن‌ها در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مهم و ضروری می‌باشد.


24  سازمان ملت هاي فاقد نماينده
==== 5- همگرایی با اروپا و و نهادهای یورو آتلانتیک ====
[[گرجستان]] درصدد همگرایی با نهادهای اروپایی ویوروآتلانتیک است که از این طریق  بتواند دمکراسی را تثبیت نموده امنیت و رفاه کشور را تامین کند. ضمنا [[گرجستان]]  بر این اعتقاد است که  انتخاب مسیر توسعه و عضویت در پیمان‌های مورد نظر حق مسلم کشورهای مستقل می‌باشد.


UNPO (Unrepresented Nations and Peoples Organization)
==== 6-  تامین رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور ====
ایجاد شرایط مناسب  جهت رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور یکی از اولویت‌های سیاسی - امنیتی [[گرجستان]] می‌باشد. دولت در این راستا  توسعه آزاد اقتصاد کشور، گسترش همکاری‌های اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، اجرای دقیق سیاست‌های مالی و حفظ اصل دولت کوچک را دنبال خواهد کرد.


25  سازمان جهاني صلح
7-  تامین امنیت انرژی: تنوع در منابع انرژی و خطوط انتقال آن یکی از اولویت‌های [[گرجستان]] برای تامین امنیت انرژی است. لذا حداکثر بهره‌برداری از منابع داخلی، مدرنیزه کردن سیستم انرژی کشور و همگرایی آن با زیر ساخت‌های منطقه‌ای حائز اهمیت است. در این راستا افزایش پتانسیال انرژی کشور بر امنیت کشور، رفاه مردم و توسعه اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.


World Foundation for Peace
==== 8-  تامین امنیت منطقه‌ای ====
تحولات اروپا، حوزه دریای سیاه و منطقه قفقاز تاثیر مستقیمی بر امنیت [[گرجستان]] می‌گذارد. تحولات منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه نیز بسیار تاثیرگذار است. حفظ ثبات، استقرار صلح و حل مسالمت‌آمیز اختلافات در این مناطق از اهداف [[گرجستان]] است. این کشور از طریق همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه  می‌تواند در توسعه امنیت منطقه‌ای سهیم باشد.


26  سازمان بين المللي انجمن هاي بازرسي
==== 9-  تحکیم نقش ترانزیتی [[گرجستان]] ====
[[گرجستان]] در راستای تحکیم نقش ترانزیتی خود آماده است حضور فعال‌تری در پروژه‌های بین‌المللی انرژی، حمل و نقل و ارتباطات داشته باشد.


INTOSAI (International Organization of Supreme Audit Institutions)
==== 10- تامین امنیت زیست‌محیطی [[گرجستان]] و منطقه ====
حفظ محیط زیست و استفاده موثر از منابع طبیعی ارتباط تنگاتنگی با بهداشت و امنیت اجتماعی دارد. موضوع امنیت زیست‌محیطی در اجرای طرح‌های ملی و بین‌المللی همواره مورد توجه است.


27  اتحاديه بين المللي حمل ونقل جاده اي
==== 11- تامین هویت ملی و فرهنگی  و همگرایی مدنی ====
حفظ و توسعه تنوع فرهنگی و هویت ملی از اولویت‌های دولت [[گرجستان]] است. همگرایی اقوام مختلف و مشارکت آن‌ها در سازندگی کشور برای [[گرجستان]] اهمیت دارد. لذا دولت شرایط مطلوبی برای حفظ و توسعه هویت و فرهنگ اقوام مختلف فراهم می‌کند.


IRU (International Road Transport Union)
==== 12- تحکیم امنیت سایبری ====
امنیت فضای اطلاع‌رسانی و حفظ اطلاعات الکترونیکی برای [[گرجستان]] حائز اهمیت است. با توجه به توسعه سریع فن‌آوری‌های اطلاعاتی، وابستگی نهادهای دولتی به این تکنولوژی‌ها افزایش می‌یابد. لذا مبارزه با جرایم سایبری و پیش‌گیری از اقدامات خربکارانه سایبری ضروری بنظر می‌رسد.


28  جامعه ژئوفيزيكي اروپا
==== 13-  امنیت جمعیتی ====
فراهم نمودن شرایط مناسب برای شیوه زندگی سالم، افزایش سن امید به زندگی، تشویق گرجیان مقیم خارج به بازگشت به وطن و همگرایی مجدد آن‌ها از مهم‌ترین اولویت دولت است. امنیت جمعیتی ارتباط مستقیمی با رشد پایدار و بلند مدت اقتصاد کشور دارد.


EGS (European Geophysical Society)
14- تحکیم روابط با گرجیان و هموطنان برون‌مرزی و همچنین کمک به آموزش زبان مادری و حفظ هویت فرهنگی گرجیان برون‌مرزی از دیگر اولویت دولت است<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص128-130.</ref>.


29  جامعه رياضيات اروپا
=== [[خطرات، تهدیدها و چالش های پیش روی گرجستان|خطرات، تهدیدها و چالش‌های پیش روی گرجستان]] ===


EMS (European Mathematical Society)
==== 1- اشغال مناطق [[گرجستان]] توسط [[روسیه]] و اقدامات تروریستی در این مناطق ====
[[پرونده:Georgia and russia Conflicts.jpg|بندانگشتی|درگیری‌های روسیه و گرجستان - برگرفته از سایت osce.usmission - قابل بازیابی از: https://osce.usmission.gov/twelve-years-since-the-full-scale-military-aggression-against-georgia-by-russia/]]  [[گرجستان]] در اوایل قرن 20 قربانی تهاجم [[روسیه]] و در طول 70 سال تحت اشغال شوروی بوده است. [[گرجستان]] در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد که با بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از اقدامات [[روسیه]] همراه بود.


30  كشورهاي مستقل مشترك المنافع
دراوایل دهه 90 جنبش‌های جدایی‌طلبانه در [[گرجستان]] که از سوی [[روسیه]] حمایت و هدایت می‌شد، به درگیری‌های مسلحانه تبدیل شد. در این درگیری‌ها علاوه بر گروه‌های مسلح جدایی‌طلبان، نیروهای ارتش روسیه نیز شرکت داشتند. این درگیری‌ها منجر به پاکسازی قومی‌شده است که توسط سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا به رسمیت شناخته شد.


CIS
[[روسیه]] در ماه اوت سال 2008  به منظور نقض حاکمیت و تمامیت ارضی [[گرجستان]] و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمکراتیک این کشور، مجددا به [[گرجستان]] حمله کرد که منجر به موج جدید پاکسازی قومی‌شد. اقدامات غیر قانونی [[روسیه]] در گزارش‌ها و سندهای کمیسیون حقیقت‌یاب اتحادیه اروپا به ثبت رسیده است و مجالس و دولت‌های برخی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی اشغال مناطقی از [[گرجستان]] را از سوی [[روسیه]] به رسمیت شناخته‌اند.


31  عضو سازمان تجارت جهاني
دولت [[روسیه]] به منظور مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود، اصول حقوق بین‌المللی و توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض کرد. مناطق اشغالی [[آبخازیا]] و  تسخینوالی را بعنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت و نیروها و پایگاهای نظامی خود را در آن‌جا مستقر نمود. ضمنا [[روسیه]] از کشورهای جهان خواسته است استقلال مناطق [[آبخازیا]] و تسخینوالی را به رسمیت بشناسند. در این راستا [[روسیه]] با استفاده از اهرم‌های سیاسی و اقتصادی، برخی از این کشورها را تحت فشار قرار داده است.


WTO
اشغال مناطق [[گرجستان]] از سوی [[روسیه]] که حاکمیت و استقلال سیاسی [[گرجستان]] را نقض می‌کند، مهم‌ترین عامل بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. نظامی‌کردن مناطق اشغالی و استقرار نیروهای زمینی، هوایی، دریایی، مرزی و اطلاعاتی [[روسیه]] در این مناطق، تهدید جدی برای امنیت [[گرجستان]] و کل منطقه است.


32  عضو شوراي اروپا
نادیده گرفتن اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها از سوی [[روسیه]] و تلاش‌های این کشور جهت تغییر ساختار امنیت یوروآتلانتیک و احیای مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنیت [[گرجستان]] بلکه امنیت دیگر همسایگان [[روسیه]] و اروپا را تهدید می‌کند.


قرائن و شواهد حکایت از آن دارد که [[روسیه]] پس از جنگ اوت 2008 و اشغال [[آبخازیا]] و تسخینوالی از این مناطق جهت پرورش گروهای تروریستی به منظور انجام اقدامات تروریستی در خاک [[گرجستان]] استفاده می‌کند. جلوگیری از اقدامات گروه‌های تروریستی وشناسایی آن‌ها گویای این حقیقت است.


'''سند امنيت ملي گرجستان'''
نقض حقوق بشر از سوی رژیم‌های دست نشانده [[روسیه]] و نیروهای اشغال‌گر بسیار نگران کننده است. ساکنان مناطق اشغالی بدلیل قومیت و ملیت خود همواره مورد توهین و سرکوب قرار می‌گیرند. دولت [[گرجستان]] همچنین نگران روند تغییر بافت جمعیت در مناطق اشغالی و خطر نابودی فرهنگ ملی آبخازیایی است.   


اين دومين بار است كه گرجستان سند امنيت ملي را منتشر مي كند.  سند جديد  تحولات فضاي امنيتي كشور و تاثير آن  بر خطرات، چالش ها و تهديد هاي پيش روي امنيت كشور را منعكس مي كند.
[[روسیه]] با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق [[گرجستان]] می‌رساند.  


سند امنيت ملي گرجستان به عنوان يك سند اساسي، به منظور تشريح و تعيين ارزش ها و منافع ملي، تهديد ها و چالش هاي پيش روي امنيت كشور و اتخاذ محور هاي سياست كشور، تدوين شده است.
==== 2- خطر حمله مجدد  نظامی از سوی [[روسیه]] ====
هدف حمله نظامی [[روسیه]] به [[گرجستان]] در اوت 2008  نه تنها اشغال مناطق [[گرجستان]] و به رسمیت شناختن این مناطق  بلکه تغییر سیاست خارجی [[گرجستان]] و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه  محافل حکومتی [[روسیه]]، [[گرجستان]] آزاد و مستقل را خطر جدی برای [[روسیه]] تلقی می‌کنند. [[روسیه]] درصدد است مانع توسعه [[گرجستان]] و همگرایی این کشور با نهادهای یوروآتلانتیک شود. [[روسیه]] می‌خواهد [[گرجستان]] را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیروهای نظامی [[روسیه]] در مناطق اشغالی [[گرجستان]] و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه‌های خود زمینه‌سازی حمله مجدد به [[گرجستان]] است. [[روسیه]] از موازین و حقوق بین‌المللی تخطی می‌کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008  مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در [[گرجستان]] شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی‌دهد. دولت [[روسیه]] همچنین مخالف استقرار نیرو‌های بین‌المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات [[روسیه]]، احتمال حمله مجدد این کشور به [[گرجستان]] وجود دارد، هرچند که حمایت‌های بین‌المللی از [[گرجستان]] و حضور ناظران اتحادیه اروپا می‌تواند عامل بازدارنده باشد.


سند ملي امنيت گرجستان توسط قوه مجريه تدوين و توسط مجلس به تصويب مي رسد. احزاب سياسي، سازمان هاي غير دولتي و نهاد هاي مدني نيز در تدوين سند امنيت ملي مشاركت داشتند. دولت گرجستان بر اساس اين سند در راستاي حفظ ارزش ها و منافع ملي اقدام مي كند و به تهديدات و چالش هاي پيش روي كشور واكنش نشان مي دهد.
==== 3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده‌شدگان از مناطق اشغالی ====
حوادث اوایل دهه 90  و در پی آن جنگ اوت 2008  موجب پاک‌سازی قومی‌شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی 80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی [[گرجستان]] سکونت دارند.  نقض حقوق رانده‌شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است و دولت [[گرجستان]] بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آن‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده است.


بر اساس سند امنيت ملي  طرح و  و برنامه هاي مختلفي در زمينه هاي ديگر تدوين مي شود.  اين برنامه ها همانند سند ملي تجديد مي شوند.
==== 4- مناقشات منطقه قفقاز ====
توسعه مناقشات و بحران‌ها از کشورهای همسایه به [[گرجستان]] یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران‌ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می‌گذارد. این در حالی است که [[روسیه]] درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با [[گرجستان]] است. عدم کنترل مرزهای [[گرجستان]] و [[روسیه]] در [[آبخازیا]] و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می‌کند که به نوبه خود عامل بروز بحران‌های دیگر در منطقه می‌باشد.  مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشورهای قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ [[روسیه]] در قفقاز کمک خواهد کرد.


فضاي امنيتي كشور
==== 5- تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی ====
تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش‌های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در [[گرجستان]] در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می‌کند. ضمنا تروریسم دولتی برای [[گرجستان]] به عنوان خطر ویژه تلقی می‌کند. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی [[گرجستان]]، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.


فضاي امنيتي گرجستان با توجه به تحولات اخير جهاني و منطقه اي دستخوش تغيير شده است. تهاجم گسترده روسيه به گرجستان در سال 2008  نشان داد كه جنگ ها و   عمليات های نظامي كماكان وسيله اي براي رسيدن به اهداف سياسي در جهان امروز است.
==== 6- چالش‌های اجتماعی و اقتصادی ====
کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش‌های امنیت ملی [[گرجستان]] است. مهار چالش‌های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم [[گرجستان]] بوده و در این راستا [[گرجستان]] به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می‌اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد‌های کشور، و افزایش بی کاری می‌تواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت‌های دولت [[گرجستان]] به شمار می‌رود.


حمله روسيه به گرجستان در سال 2008 و استقرار  پايگاه و نيرو هاي اشغالگر در خاك گرجستان خطرات زيادي براي فضاي امنيتي كشور ايجاد كرد. جنگ 2008 همچنين نشان داد كه روسيه حاضر نيست حاكميت ملي گرجستان، انتخابات دمكراتيك اين كشور و  سياست داخلي و خارجي را بپذيرد. در واقع حمله نظامي روسيه امنيت منطقه قفقاز را به خطر انداخت. ادامه بحران در قفقاز شمالي و مناقشه قره باغ  نيز تاثير منفي بر امنيت گرجستان مي گذارد. لذا استقرار صلح و ايجاد فصاي همكاري در منطقه قفقاز  امكان توسعه امنيت گرجستان را فراهم خواهد كرد.
==== 7- چالش‌های انرژی ====
تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی [[گرجستان]]  بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت‌های لازم  و توسعه منابع  انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی [[گرجستان]] حائز اهمیت است.


توسعه روند همگرايي با اروپا براي امنيت گرجستان حائز اهميت است. با توجه به اينكه گرجستان عضو حوزه اروپا و یوروآتلانتيك است، توسعه ناتو و اتحاديه اروپا به سوي شرق براي گرجستان اهميت دارد.
==== 8- خطرات سایبری ====
با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت‌های حساس [[گرجستان]] به تکنولوژی‌های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش‌های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی [[گرجستان]] مطرح می‌کند. [[روسیه]] در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری [[روسیه]]،  اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی [[گرجستان]] را نشان داده است.


گرجستان تا کنون روابط خود را با كشور هاي دمكراتيك جهان حفظ كرده و حمايت اين كشور ها از گرجستان به توسعه دمكراسي در اين كشور كمك مي كند. باتوجه به تحولات جهاني، تحولات داخلي سياسي، تاثير بسزايی بر شكل گيري فضاي امنيتي كشور دارد. بنابراين توسعه دست آورده هاي دمكراسي از طريق اصلاحات مي تواند موجب تحكيم و تثبيت نهاد هاي كشور شود.
==== 9- چالش‌های زیست‌محیطی ====
بحران‌های ناشی از فر آیند‌های طبیعی و فعالیت انسانی می‌تواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم [[گرجستان]] را تهدید کند. [[گرجستان]] نگران  آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر [[روسیه]] در مناطق اشغالی به ویژه در [[آبخازیا]] برای آماده‌سازی المپیک زمستانی  2014 سوچی، است. دولت [[گرجستان]] از طریق همکاری با جامعه بین‌المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست‌محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب [[آبخازیا]] و انتقال آن‌ها به [[روسیه]] است، جلوگیری کند.


حفظ روند دراز مدت رشد اقتصادي كشور از طريق پيروي از اصول بازار آزاد، نظم سياست مالي و پولي، براي توسعه پايدار كشور حائز اهميت است. روابط و همكاري آزاد تجاري و اقتصادي با كشور هاي جهان از جمله كشور هاي اتحاديه اروپا، آمريكا  و كشور هاي منطقه از مهم ترين اولويت های گرجستان مي باشد.  
==== 10- چالش‌های جمعیتی ====
  بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با  سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت [[گرجستان]] می‌باشد. تلاش [[روسیه]] برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع [[روسیه]] در این مناطق از دیگر چالش‌های پیش روی [[گرجستان]] است و اینگونه  اقدامات [[روسیه]] هویت ملی آبخازیایی‌ها را تهدید می‌کند.


ارزش هاي ملي گرجستان
==== 11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی ====
در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش [[زبان گرجی]] برای اتباع این کشور هموار کند تا آن‌ها  بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعال‌تر داشته باشند.


حق حاكميت و تماميت ارضي:‌
==== 12- تخریب آثار میراث فرهنگی ====
[[گرجستان]] به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت می‌دهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می‌کند. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی [[گرجستان]] در خارج از کشور است<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص130-133.</ref>.


گرجستان كشوری مستقل، يكپارچه و تجزيه ناپذير در مرز هاي تعريف شده در قانون اساسي خود بوده كه همواره تماميت ارضي و حق حاكميت ديگر كشور ها را برسميت    مي شناسد و چنين انتظاري را نیز از آنها دارد. هرگونه تلاش يا اقدام  به منظور محدود سازي حق حاكميت، دخالت در امور داخلي كشور و تغيير سياست خارجي با اعمال زور از نظر گرجستان غير قابل قبول است.
=== [[محورهای سیاست امنیتی گرجستان|محور‌های سیاست امنیتی گرجستان]] ===


آزادي:
==== 1. پایان اشغال مناطق اشغال شده و تنظیم روابط با [[روسیه]] ====


گرجستان حقوق و آزادي هاي شناخته شده در  بيانيه حقوق بشر، كنوانسيون حقوق سياسي و مدني سازمان ملل و كنوانسيون حفظ حقوق و آزادي هاي بنيادي اروپا را برسميت شناخته و قانون اساسي اين كشور آن را تضمين مي كند. گرجستان حقوق و آزادي هاي تمامي انسان ها و گروه هاي ساكن در اين كشور را تامين مي كند و حق انتخاب، آزادي بيان و اعتقادات آنها را محترم مي شمرد. گرجستان  فرصت مناسبي براي مطرح شدن توانايي شهروندان اين كشور  فراهم مي كند. ضمنا بر این باور است كه آزادي اقتصادي پيش شرط تامين آزادي و حقوق افراد است.
===== 1.1  پایان اشغال مناطق اشغال شده =====
پایان یافتن اشغال مناطق اشغالی، همگرایی مدنی ساکنان این مناطق و اعاده حاکمیت ملی [[گرجستان]] از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیتی [[گرجستان]] می‌باشد.


دمكراسي و قانون مداري:
دولت [[گرجستان]] در این راستا گام‌های موثر و به موقع را بر می‌دارد. ضمنا دولت [[گرجستان]] به تعهدات خود درچارچوب توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 پایبند است. از طرف دیگر با توجه به سخنرانی رئیس جمهور [[گرجستان]] در مجلس اروپا در تاریخ 23 نوامبر سال 2010، دولت [[گرجستان]] بطور یکجانبه متعهد به رعایت آتش‌بس شده است. رئیس جمهور [[گرجستان]] تعهد کشورش را از طریق نامه‌های خود به رهبران اتحادیه اروپا، ناتو، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و رئیس جمهوری آمریکا  تایید کرده است. [[گرجستان]] همچنان به ارائه طرح صلح به منظور تعیین خودمختاری گسترده مبتنی بر  معیار‌های اروپایی برای مناطق اشغالی ادامه می‌دهد و حتی آماده است قبل از تعیین رژیم حقوقی نهایی مناطق اشغالی، با آن‌ها در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهت از سرگیری رفت و آمد، بازسازی اقتصاد آن مناطق، بازگشت رانده شدگان و آوارگان همکاری کند.


گرجستان  به ارزش ها و اصول دمكراسي پايبند است و بر اساس آنها سيستم دمكراتيك حاكميت را مستقر مي كند. حاكميت در اين سيستم از طريق قانون محدود و بين قوه مقننه، مجريه و قوه قضاييه تقسيم مي شود. گرجستان  قانون مداري، تكثرگرايي و حقوق اقليت ها را از جمله اقليت های قومي و ديني را تامين مي كند و به توسعه جامعه مدني  و نهاد هاي دمكراتيك كمك مي كند.
[[گرجستان]] همچنین از پیشنهاد و طرح‌های صلح که به پایان اشغال مناطق اشغالی کمک کند، استقبال می‌کند. برای پایان اشغال مناطق اشغالی [[گرجستان]]، مشارکت فعال جامعه بین‌المللی ضروری بنظر می‌رسد. جامعه بین‌المللی باید [[روسیه]] را تحت فشار قرار دهد تا این کشور متعهد به عدم تهاجم به [[گرجستان]] شود. موازین بین‌المللی از جمله اصل عدم استقرار نیرو‌های بیگانه در دیگر کشورها بدون موافقت این کشور را رعایت کند و به کلیه تعهدات خود در قبال توافق‌نامه آتش‌بس 12 اوت 2008  عمل نماید و نیرو‌های خود را از مناطق اشغالی خارج کند. ضمنا به کارگیری اصطلاح «اشغال» در اسناد حقوقی و سیاسی بین‌المللی یکی از بخش‌های سیاست پایان اشغالگری است. در این خصوص  اسناد صادره از سوی پارلمان اروپا، سنای آمریکا و نهاد‌های دولتی کشور‌های متحد [[گرجستان]] دارای اهمیت است.


امنيت:
دولت [[گرجستان]] در راستای حل بحران مناطق اشغالی، خروج نیرو‌های [[روسیه]] و استقرار  نیرو‌های بین‌المللی در این مناطق را تنها ساز و کار مناسب می‌داند.  با توجه به اهمیت حضور ناظران اتحادیه اروپا، دولت [[گرجستان]] خواستار توسعه حوزه فعالیت هیئت ناظران است؛ چرا که ورود ناظران به مناطق اشغالی به توسعه روند صلح  و استقرار ثبات کمک خواهد کرد. ضمنا عادی‌سازی روابط روسیه و [[گرجستان]] می‌تواند به حل مناقشات در دیگر کشورها نیز کمک کند.


دولت گرجستان درصدد تامين امنيت اتباع و نهاد هاي خود در مرز هاي شناخته شده از سوي جوامع بين المللي است و در اين راستا از موازين و اصول  بين المللي پيروي مي كند. گرجستان به يك پارچگي امنيت در كشور و سيستم بين المللي اعتقاد دارد، چراكه امنيت يك كشور از طريق تضعيف امنيت ديگر كشور ها توسعه نخواهد يافت.
ادامه سیاست عدم به رسمیت شناختن استقلال مناطق اشغالی و تایید پاکسازی قومی از دیدگاه [[گرجستان]] حائز اهمیت است. در این خصوص باید به قطعنامه‌های سال‌های 2008، 2009، 2010 و 2011  مجمع عمومی سازمان ملل،  قطعنامه سال 1993 شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه‌های سال‌های 1994، 1996 و 1999 سازمان امنیت و همکاری اروپا و قطعنامه سال 2011 مجلس اروپا اشاره شود.


رفاه:
[[گرجستان]] جهت خنثی‌سازی خطر تروریسم ناشی از اقدامات [[روسیه]] در مناطق اشغالی، توانمندی‌های خود را افزایش داده و همکاری خود را با جامعه بین‌المللی گسترش می‌دهد.


گرجستان معتقد است كه تلاش براي رفاه از حقوق بنيادي انسان ها است و تحقق آن تنها در فضاي آزاد امكان پذير است. دولت گرجستان در راستاي رفاه مردم خود مدل توسعه پايدار كشور را مبتني بر اقتصاد آزاد، اصل دولت كوچك، سياست كلان اقتصادي، ماليات پايين و سياست اجتماعي هدفمند، ايجاد مي كند.
بازگشت رانده شدگان و مهاجران اجباری به خانه‌های خود، اعاده حقوق و تامین امنیت آن‌ها باید با رعایت اصول و موازین بین‌المللی انجام بگیرد تا آن‌ها از حق بازگشت آزادانه بهره‌مند شوند. [[گرجستان]] از هرگونه اقدامات [[روسیه]] جهت تغییر وضعیت مالکیت و بافت جمعیتی مناطق [[آبخازیا]] و تسخینوالی از طریق توافق‌نامه‌های غیر قانونی، جلوگیری خواهد کرد.  


صلح:
===== 1.2  تنظیم روابط با [[روسیه]] =====
[[گرجستان]] خواستار روابطی مبتنی بر اصول حسن همجواری و برابری با [[روسیه]] است. چنین روابطی  بدون احترام [[روسیه]] به حق حاکمیت [[گرجستان]] و بدون پایان اشغالگری میسر نمی‌باشد. در این راستا [[گرجستان]] آمادگی خود را  برای مذاکرات با [[روسیه]] اعلام می‌دارد.


هدف گرجستان برقراري روابط مبتني بر موازين و اصول حقوق بين المللي  با كشور هاي جهان است. گرجستان براي حل اختلافات از روش هاي صلح آميز و حقوق بين المللي پيروي مي كند. گرجستان آزاد، مستقل، توسعه يافته و يكپارچه مي تواند نقش مهمي در تحكيم امنيت منطقه اي و بين المللي ايفا نمايد.  
[[گرجستان]] خواهان تبدیل [[روسیه]] به کشوری دمکراتیک است تا روابط این کشور با دیگران بر اصول احترام به حق حاکمیت، تمامیت ارضی و ارزش‌های دمکراسی  استوار باشد. دمکراسی سازی در [[روسیه]] و قابل پیش‌بینی بودن سیاست خارجی این کشور  تاثیر مثبتی بر امنیت [[گرجستان]] و منطقه خواهد گذاشت.


منافع ملي گرجستان:
همگرایی [[گرجستان]] با نهاد‌های اروپایی و یورو آتلانتیک می‌تواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز‌های [[روسیه]] را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع [[روسیه]] نیز است.


1-  تامين تماميت ارضي و حق حاكميت:‌ گرجستان درصدد است تماميت ارضي خود را احيا و حفظ نمايد و با استفاده از روش هاي عادلانه و صلح آميز از مرز هاي شناخته شده خود از سوي جوامع بين المللي حراست كند.  
[[گرجستان]]<nowiki/>خواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی [[روسیه]]؛ در قفقاز شمالی است. دولت [[گرجستان]] توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری می‌داند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیشتر از اهداف و سیاست [[گرجستان]] مطلع شوند.


==== 2- توسعه نهاد‌های دولتی و تحکیم دمکراسی ====


2-  توسعه دمكراسي و نهاد هاي دولتي: گرجستان براي مديريت كشور يك مدلي ايجاد     مي كند تا بتواند پايداري سيستم سياسي كشور و توسعه آن را تامين كند. تقويت   نهاد هاي دمكراتيك به منظور حفظ حقوق بشر، حفظ قانون مداري، آزادي بيان، آزادي وجدان، آزادي عقیده، آزادي دين و آزادي اعتقادات از اهداف گرجستان است. در اين راستا استقرار ارزش هاي دمكراتيك، ارتقاي خودآگاهي مردم و افزايش اعتماد به     نهاد هاي دولتي حائز اهميت است.
==== 3- سیاست تعامل ====
[[گرجستان]] درصدد است سیاست مناسب و سازکار‌های انگیزشی جهت نزدیک ساختن مناطق اشغال شده و ساکنان آن مناطق به [[گرجستان]] و توسعه ارتباطات با مردم دیگر مناطق کشور را  تدوین کند. دولت در این راستا سند«استراتژی کشور در قبال مناطق اشغالی از طریق همکاری و تعامل» و «طرح عمل سیاست تعامل» را تدوین کرده است.


3-  توسعه سيستم كارآمد و موثر امنيتي كشور:  ايجاد سيستم كارآمد امنيتي  براي تامين توسعه كشور و امنيت مردم از اهداف دولت است.
از طرف دیگر [[گرجستان]] خواستار ادامه همکاری با جامعه بین‌المللی برای استفاده از ظرفیت‌های موجود جهت اجرای سیاست تعامل است. ضمنا برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست تعامل، ضروری است طرح‌های بشردوستانه در قبال مناطق اشغال شده با دولت [[گرجستان]] هماهنگ شود.


4- تحكيم وحدت ملي و تفاهم  مدني: گرجستان حفظ منافع، حقوق و آزادي هاي شهروندان خود را تامين مي كند. دولت در اين راستا درصدد ايجاد جامعه مبتني بر اصول برابري، تكثرگرايي، عدالت و بردباري، بدون در نظر گرفتن عواملي چون مليت، نژاد، زبان، جنسيت، اعتقادات و گرايش هاي سياسي است. مشاركت فعال نمايندگان مردم گرجستان در عرصه هاي سياسي و اجتماعي يكي از اولويت های دولت مي باشد. ضمنا توسعه روابط با ساكنان مناطق اشغالي و مشاركت دادن آنها در امور سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور مهم و ضروري مي باشد.
==== 4- توسعه سیستم دفاعی و امنیتی کشور ====
[[گرجستان]] در راستای حفظ امنیت ملی، اصلاحاتی جهت افزایش کارایی سیستم امنیتی کشور را انجام می‌دهد. سنگ بنای اصلاحات بخش امنیتی [[گرجستان]]، روند بررسی امنیت ملی است که هماهنگی و همکاری نزدیک نهاد‌های امنیتی و افزایش کیفیت همکاری بخش‌های نظامی و غیر نظامی را فراهم می‌کند.


5-  همگرايي با اروپا و و نهاد هاي یورو آتلانتيك: گرجستان درصدد همگرايي با    نهاد هاي اروپايي ویوروآتلانتيك است كه از اين طريق  بتواند دمكراسي را تثبيت نموده امنيت و رفاه كشور را تامين كند. ضمنا گرجستان  بر این اعتقاد است كه  انتخاب مسير توسعه و عضويت در پيمان هاي مورد نظر حق مسلم كشور هاي مستقل مي باشد.
تشکیل سیستم موثر و کارآمد مدیریت بحران‌ها جهت شناسایی، پیش بینی و پیش‌گیری بحران و  محو نمودن سریع یا به حداقل رساندن پیامد‌های منفی آن از طریق همکاری هماهنگ شده  نهاد‌های دولتی، یکی از اولویت‌های سیاست امنیتی [[گرجستان]] است.  


6-  تامين رشد مستمر و درازمدت اقتصاد كشور: ايجاد شرايط مناسب  جهت رشد مستمر و دراز مدت اقتصاد كشور يكي از اولويت های سياسی- امنيتي گرجستان     مي باشد. دولت در اين راستا  توسعه آزاد اقتصاد كشور، گسترش همكاري هاي اقتصادي، جذب سرمايه گذاري هاي خارجي، اجراي دقيق سياست های مالي و حفظ اصل دولت كوچك را دنبال خواهد كرد.
با توجه به تغییرات انجام شده در فضای امنیتی [[گرجستان]]، افزایش توانایی دفاعی کشور یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست امنیتی کشور است. دولت [[گرجستان]] امکانات جدید را برای آشنایی نیرو‌های مسلح کشور با چالش‌های جدید  فراهم می‌کند و در راستای آمادگی نیرو‌های مسلح  برای حفظ تمامیت ارضی برنامه‌های مختلفی به منظور مدرنیزه‌سازی سیستم آموزش و تمرین، توسعه سیستم مدیریت نیرو‌های مسلح، افزایش قابلیت و نزدیک ساختن آن به معیار‌های ناتو و کمک به روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک، انجام می‌دهد.  


7-  تامين امنيت انرژي: تنوع در منابع انرژي و خطوط انتقال آن يكي از اولويت های گرجستان براي تامين امنيت انرژي است. لذا حد اكثر بهره برداري از منابع داخلي، مدرنيزه كردن سيستم انرژي كشور و همگرايي آن با زير ساخت هاي منطقه اي حائز اهميت است. در این راستا افزايش پتانسيال انرژي كشور برامنيت كشور، رفاه مردم و توسعه اقتصادي  تاثير خواهد گذاشت.
دولت در این راستا، دکترین‌هایی را تدوین کرده و درصدد مدیریت موثر امکانات و منابع حساس و مهم کشور می‌باشد. از طرفی بکارگیری از سیتم کارآمد مدیریت بحران‌ها در ارتش و توسعه همکاری بین نهاد‌های نظامی و غیر نظامی در زمینه مدیرت و کنترل بحران‌ها  امری مهم و ضروری است.


8-  تامين امنيت منطقه اي: تحولات اروپا، حوزه درياي سياه و منطقه قفقاز تاثير مستقيمي بر امنيت گرجستان مي گذارد. تحولات منطقه آسياي مركزي و خاورميانه نيز بسيار تاثير گذار است. حفظ ثبات، استقرارصلح و حل مسالمت آميز اختلافات در اين مناطق از اهداف گرجستان است. اين كشور از طريق همكاري هاي دوجانبه و چندجانبه  مي تواند در توسعه امنيت منطقه اي سهيم باشد.
سیاست دفاعی [[گرجستان]] بر اصل دفاع همگانی استوار است. اجرای موفقیت‌آمیز این سیاست نیاز به ایجاد سیستم دفاع غیر نظامی، توسعه زیرساخت‌های لازم و سیستم کارآمد  نیروی ذخیره دارد. همکاری با کشور‌های متحد بمنظور توسعه سیستم نیروی ذخیره و استفاده از تجربیات آن‌ها ضروری بنظر می‌رسد. [[گرجستان]] پایبند به ارزش‌های دمکراتیک است و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک را ادامه می‌دهد. لذا افزایش سازگاری نیروی‌های مسلح [[گرجستان]] با ناتو یکی از اولویت اصلاحات دفاعی [[گرجستان]] می‌باشد. ضمنا [[گرجستان]] برای تحکیم  توان دفاعی خود درصدد توسعه همکاری با کشور‌های متحد است.


9-  تحكيم نقش ترانزيتي گرجستان: گرجستان در راستاي تحكيم نقش ترانزيتي خود آماده است حضور فعالتري در پروژه هاي بين المللي انرژي، حمل و نقل و ارتباطات داشته باشد.
از طرف دیگر [[گرجستان]]  برای مشارکت فعال در برنامه‌های صلح ناتو تلاش می‌کند. حضور نیرو‌های نظامی [[گرجستان]] در عملیات بین‌المللی ناتو از یک سو  اهمیت [[گرجستان]] را برای امنیت حوزه یورآتلانتیک افزایش می‌دهد و از سوی دیگر به افزایش توان نظامی نیرو‌های [[گرجستان]] کمک می‌کند.


10-   تامين امنيت زيست محيطي گرجستان و منطقه: حفظ محيط زيست و استفاده موثر از منابع طبيعي ارتباط تنگاتنگي با بهداشت و امنيت اجتماعي دارد. موضوع امنيت زيست محيطي در اجراي طرح هاي ملي و بين المللي همواره مورد توجه است.
==== 5- همگرایی با ناتو و اتحادیه اروپا ====
عضویت در اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی و امنیتی [[گرجستان]] است. [[گرجستان]] که به خاطر قرار داشتن در حوزه دریای سیاه و در ناحیه جنوب شرقی اروپا،  بخش جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی اروپا  محسوب می‌کند، بدلیل تحولات تاریخی از مسیر توسعه طبیعی خود جدا شده بود. اکنون انتخاب [[گرجستان]] همگرایی با اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی است تا امنیت و توسعه این کشور تامین شود.


11-    تامين هويت ملي و فرهنگي  و همگرايي مدني: حفظ و توسعه  تنوع فرهنگي و هويت ملي از اولويت های دولت گرجستان است. همگرايي اقوام مختلف و مشاركت آنها در سازندگي كشور براي گرجستان اهميت دارد. لذا دولت شرايط مطلوبي براي حفظ و توسعه هويت و فرهنگ اقوام مختلف  فراهم مي كند.  
===== 5.1 - عضویت در پیمان اتلانتیک شمالی =====
عضویت در ناتو یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست خارجی [[گرجستان]] است. ناتو از نظر [[گرجستان]] یک وسیله اصلی برای تامین امنیت و توسعه پایدار حوزه یورآتلانتیک بوده و اساس معماری امنیت این حوزه می‌باشد. عضویت [[گرجستان]] در ناتو می‌تواند از یک سو امنیت [[گرجستان]] را تضمین کند و از دیگر سو به استقرار ثبات در کل منطقه کمک کند.  ضمنا اصلاحات جاری در راستای عضویت در ناتو موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک [[گرجستان]] و افزایش توان دفاعی این کشور می‌کند.  با توجه به نظر سنجی برگزار شده در سال 2008  محافل سیاسی و اجتمایی [[گرجستان]] در خصوص عضویت کشور در ناتو اتفاق نظر دارند. از سال 2004 [[گرجستان]] در راستای توسعه همکاری با ناتو به پیشرفت‌های بزرگ دست یافته است. رهبران ناتو در اجلاس 2008 در بخارست توافق کردند که [[گرجستان]] به عضویت ناتو در آید. این موضوع در تصمیمات سران ناتو در اجلاس‌های استراسبورگ و لیسبون و همچنین در راهبرد جدید ناتو منعکس شده است.  


12-    تحكيم امنيت سايبري: امنيت فضاي اطلاع رساني و حفظ اطلاعات الكترونيكي  براي گرجستان حائز اهميت است. با توجه به توسعه سريع فن آوري هاي اطلاعاتي، وابستگي نهاد هاي دولتي به اين تكنولوژي ها افزايش مي يابد. لذا مبارزه با جرايم سايبري و پيشگيري از اقدامات خربكارانه سايبري ضروري بنظر مي رسد.
حمله [[روسیه]] به [[گرجستان]] در سال 2008  نتوانست مسیر توسعه [[گرجستان]] و روند همگرایی این کشور با ناتو را متوقف کند. با تشکیل کمیسیون ناتو و [[گرجستان]]؛ آغاز اجرای طرح سالانه ملی همکاری [[گرجستان]] با ناتو تسریع شده است. [[گرجستان]] همچنین در مجمع پارلمانی ناتو حضور فعالی دارد. با توجه به اینکه [[گرجستان]] خود را نیز مسئوول تامین امنیت دسته جمعی می‌داند، در عملیات صلح بین‌المللی و عملیات ناتو مشارکت می‌کند.  در این راستا حضور نیرو‌های گرجی در [[افغانستان]] حائز اهمیت است.


13-    امنيت جمعيتي: فراهم نمودن شرايط مناسب براي شيوه زندگي سالم، افزايش سن اميد به زندگي، تشويق گرجيان مقيم خارج به بازگشت به وطن  و همگرايي مجدد آنها  از مهم ترين اولويت دولت است. امنيت جمعيتي ارتباط مستقيمي با رشد پايدار و بلند مدت اقتصاد كشور دارد.
===== 5.2-  همگرایی با اتحادیه اروپا =====
همگرایی مرحله ای [[گرجستان]] با اتحادیه اروپا یکی از محور‌های توسعه سیاسی و اقتصادی [[گرجستان]] می‌باشد. توسعه همکاری با اتحادیه اروپا  موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک [[گرجستان]] و تثبیت روند همگرایی می‌کند.


14-    تحكيم روابط با گرجيان و هموطنان برون مرزي  و همچنين كمك به آموزش زبان مادري و حفظ هويت فرهنگي گرجيان برون مرزي از ديگر اولويت دولت است.
[[گرجستان]] خواستار گسترش حوزه‌های همکاری و استفاده از آزادی‌های چهارگانه (نقل و انتقالات آزاد مردم، کالا، خدمات و سرمایه) با اتحادیه اروپا است. [[گرجستان]] سیاست همسایگی اتحادیه اروپا طرح مشارکت شرق را عامل مساعدت در همگرایی با اتحادیه اروپا می‌داند. [[گرجستان]] مذاکرات در خصوص انعقاد موافقت‌نامه درباره عضویت وابسته با اتحادیه اروپا را  بمنظور توسعه روابط از طریق همگرایی سیاسی و اقتصادی از جمله ایجاد منطقه آزاد تجارت، ادامه می‌دهد.


خطرات، تهديد ها و چالش هاي پيش روي گرجستان
[[گرجستان]] همچنین درصدد اجرای موفقیت‌آمیز توافقنامه تسهیل رژیم روادید (visa facilitation and readmission agreements) و توسعه همکاری در چارچوب ابتکار «مشارکت برای تحرک»  (Mobility Partnership)  است. هدف [[گرجستان]] رسیدن به رژیم لغو روادید با اتحادی اروپا است.


1-  اشغال مناطق گرجستان توسط روسيه و اقدامات تروريستي در اين مناطق:  گرجستان در اوايل قرن20 قرباني تهاجم روسيه و در طول 70 سال تحت اشغال شوروي بوده است. گرجستان در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد كه با بي ثباتي سياسي و اقتصادي ناشي از اقدامات روسيه همراه بود. دراوايل دهه 90 جنبش هاي جدايي طلبانه در گرجستان كه از سوي روسيه حمايت و هدايت مي شد، به درگيري هاي مسلحانه تبديل شد. در اين درگيري ها علاوه بر گروه هاي مسلح جدايي طلبان، نيرو هاي ارتش روسيه نيز شركت داشتند. اين درگيري ها منجر به پاكسازي قومي شده است كه توسط سازمان ملل و سازمان امنيت و همكاري اروپا  به رسميت شناخته شد.
[[گرجستان]] بر اهمیت توسعه همکاری با اتحادیه اروپا در بخش‌های مختلف به ویژه در زمینه تامین امنیت انرژی، حمل و نقل آموزش، فرهنگی و غیره تاکید می‌کند.


روسيه در ماه اوت سال 2008  به منظور نقض حاكميت و تماميت ارضي گرجستان و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمكراتيك اين كشور، مجددا به گرجستان حمله كرد كه منجر به موج جديد پاكسازي قومي شد. اقدامات غير قانوني روسيه در گزارش ها و سند هاي كميسيون حقيقت ياب اتحاديه اروپا به ثبت رسيده است و مجالس و دولت هاي برخي از كشور ها و سازمان هاي بين المللي اشغال مناطقی ازگرجستان را از سوي روسيه به رسميت شناخته اند.
[[گرجستان]] خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه [[گرجستان]] و [[روسیه]] است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق [[گرجستان]] توسط [[روسیه]] از سوی جامعه بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا [[گرجستان]] از قطعنامه  17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می‌کند.


دولت روسيه به منظور مشروعيت بخشيدن به اقدامات نظامي خود، اصول حقوق بين المللي و توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض كرد. مناطق اشغالي آبخازيا و  تسخينوالي را بعنوان كشور هاي مستقل به رسميت شناخت و نيرو ها و پايگا هاي نظامي خود را در آنجا مستقر نمود. ضمنا روسيه از كشور هاي جهان خواسته است استقلال مناطق آبخازيا و تسخينوالي را به رسميت بشناسند. در اين راستا روسيه با استفاده از اهرم هاي سياسي و اقتصادي، برخي از اين كشور ها را تحت فشار قرار داده است.
[[گرجستان]] همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیشتر با [[روسیه]] استقبال می‌کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل‌گیری سیاست خارجی [[روسیه]] مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور‌های همسایه و همزیستی مسالمت‌آمیز با آن‌ها، کمک کند.


اشغال مناطق گرجستان از سوي روسيه كه حاكميت و استقلال سياسي گرجستان را نقض مي كند، مهم ترين عامل بي ثباتي سياسي، اقتصادي و اجتماعي مي باشد. نظامي كردن مناطق اشغالي و استقرار نيرو هاي زميني، هوايي، دريايي، مرزي و اطلاعاتي روسيه در اين مناطق، تهديد جدي براي امنيت گرجستان و كل منطقه است.
از طرف دیگر [[گرجستان]] انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجی‌گر توافقنامه آتش‌بس ماه اوت 2008 بین [[گرجستان]] و [[روسیه]]،  فدراسیون [[روسیه]] را جهت اجرای قرارداد آتش‌بس و پایبندی به موازین بین‌المللی بیشتر تحت فشار قرار دهد.


ناديده گرفتن اصل احترام به تماميت ارضي و حاكميت كشور ها از سوي روسيه و تلاش هاي اين كشور جهت تغيير ساختار امنيت یوروآتلانتيك و احياي مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنيت گرجستان بلكه امنيت ديگر همسايگان روسيه و اروپا را تهديد مي كند.
==== 6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی ====
[[گرجستان]] با توجه به اهمیت توسعه همکاری با همسایگان، با اقدامات سیاسی و اقتصادی خود  به توسعه منطقه و تبدیل آن به منطقه آرام، با ثبات و جذاب کمک می‌کند. [[گرجستان]] بطور سنتی روابط خوبی با کشور‌های همسایه جمهوری آذربایجان و ارمنستان دارد و معتقد است که با رویکرد‌های مشترک می‌توان توسعه آتی منطقه را تامین کرد. در این راستا توسعه همکاری منطقه‌ای و ایجاد حوزه مشترک اقتصادی و بازار به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک خواهد کرد. ضمنا قابلیت‌های [[گرجستان]] در حوزه دریای سیاه می‌تواند عامل گسترش همکاری باشد.


قرائن و شواهد حكايت از آن دارد كه روسيه پس از جنگ اوت 2008 و اشغال آبخازيا و تسخينوالي از اين مناطق جهت پرورش گرو هاي تروريستي به منظور انجام اقدامات تروريستي در خاگ گرجستان استفاده مي كند. جلوگيري از اقدامات گروه هاي تروريستي وشناسايي آنها گوياي اين حقيقت است.
علی رغم اختلافات موجود؛ سه کشور قفقاز جنوبی می‌توانند همکاری منطقه‌ای در زمینه مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و برنامه‌های مشترک برای حفظ محیط زیست اجرا کنند. اینگونه همکاری‌ها می‌تواند به توسعه همکاری اقتصادی و توسعه گفتگو‌های سیاسی بین کشور‌های منطقه کمک کند. لاینحل ماندن مناقشه قره باغ امنیت کشور‌های منطقه را تهدید می‌کند. لذا [[گرجستان]] از حل مسالمت‌آمیز این مناقشه با مشارکت فعال جوامع بین‌المللی حمایت می‌کند.


نقض حقوق بشر از سوي رژيم هاي دست نشانده روسيه و نيرو هاي اشغالگر بسيار نگران كننده است. ساكنان مناطق اشغالي بدليل قوميت و مليت خود همواره مورد توهين و سركوب قرار مي گيرند. دولت گرجستان همچنين نگران روند تغيير بافت جمعيت در مناطق اشغالي و خطر نابودي فرهنگ ملي آبخازيايي است.   
[[گرجستان]] خواستار توسعه همکاری اقتصادی و تجاری با آذربایجان و ارمنستان است. اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی برای تثبیت امنیت نیز ضروری می‌باشد و می‌تواند منجر به تحکیم اعتماد و شکل‌گیری مناسبات پایدار تجاری گردد. روابط [[گرجستان]] با جمهوری آذربایجان به روابط استراتژیک تبدیل شده است. طرح‌های مشترک انرژی، حمل و نقل و ارتباطات نقش موثری در توسعه دو کشور ایفا می‌کند. طرح خط راه آهن «باکو - [[تفلیس]] - قارص» یکی از طرح‌های مشترک است که دو کشور به وسیله آن می‌توانند نقش ترانزیتی خود در منطقه را افزایش دهند و به شبکه بین‌المللی راه آهن بپیوندند. راه اندازی خط راه آهن «باکو - [[تفلیس]] - قارص» به توسعه روابط اقتصادی بین شرق و غرب کمک کرده و موجب  نزدیک شدن [[گرجستان]] به حوزه اروپا خواهد شد.


روسيه با فعاليت غير قانوني اقتصادي در مناطق اشغالي و  بهره برداري بي رويه از منابع طبيعي اين مناطق، آسيب جدي به محيط زيست مناطق گرجستان مي رساند.  
«باکو - [[تفلیس]] - جیهان»، «باکو - سوپسا» و «باکو - [[تفلیس]] - ارزروم» سه طرح مهم انرژی است که علاوه بر جنبه اقتصادی آن  به تثبیت امنیت در منطقه نیز کمک می‌کند. [[گرجستان]] و جمهوری آذربایجان همچنین درصدد عملی شدن طرح‌هایی مثل «نابوکو»، «جریان سفید»، «کوریدورحمل و نقل نفت یورو آسیا»‌ و «اگری» (Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector Project) هستند تا منابع انرژی کشور‌های آسیای میانه و آذربایجان با استفاده از قابلیت‌های ترانزیتی [[گرجستان]] و آذربایجان به بازار‌های جهانی منتقل شود.


2- خطر حمله مجدد  نظامي از سوي روسيه: هدف حمله نظامي روسيه به گرجستان در اوت 2008  نه تنها اشغال مناطق گرجستان و به رسميت شناختن اين مناطق  بلكه تغيير سياست خارجي گرجستان و براندازي دولت منتخب اين كشور بوده است. چراكه  محافل حكومتي روسيه، گرجستان آزاد و مستقل را  خطر جدي  براي روسيه تلقي       مي كنند. روسيه درصدد است مانع توسعه گرجستان و همگرايي اين كشور با نهاد هاي یوروآتلانتيك شود. روسيه مي خواهد گرجستان را  به حوزه نفوذ خود تبديل كند. لذا استقرار نيرو هاي نظامي روسيه در مناطق اشغالي گرجستان و افزايش توان نظامي و تسليحات پايگاه هاي خود زمينه سازی حمله مجدد به گرجستان است. روسيه از موازين و حقوق بين المللي تخطي مي كند و حاضر به اجراي توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 نيست. اين كشور درپي جنگ اوت 2008  مانع ادامه فعاليت هيئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنيت و همكاري اروپا در گرجستان شده است و حتي به هيئت ناظران اتحاديه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالي را نمي دهد. دولت روسيه همچنين مخالف استقرار نيرو هاي بين المللي در مناطق اشغالي است. با توجه به اقدامات روسيه، احتمال حمله مجدد اين كشور به گرجستان وجود دارد، هرچند كه حمايت هاي بين المللي از گرجستان و حضور ناظران اتحاديه اروپا مي تواند عامل بازدارنده باشد.
[[گرجستان]] در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک نیز با جمهوری آذربایجان همکاری می‌کند. همکاری دو کشور در چارچوب اتحادیه گوام نیز حائز اهمیت است. مشارکت آذربایجان در برنامه «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا و برنامه«مشارکت برای صلح»‌ ناتو  به هماهنگ شدن منافع دو کشور و اتخاذ مواضع مشترک کمک می‌کند. [[گرجستان]] همکاری نزدیکی با ارمنستان در تمامی زمینه‌ها دارد. [[گرجستان]] معتقد است که توسعه روابط حسنه و گسترش همکاری فیمابین [[گرجستان]] و ارمنستان می‌تواند منافع متقابل را تامین کرده روابط سنتی دو کشور را توسعه دهد. 


3- نقض حقوق مهاجرين اجباري و رانده شدگان  از مناطق اشغالي: حوادث اوايل دهه 90  و در پي آن جنگ اوت 2008  موجب پاكسازي قومي شد که در پی آن بيش از 500 هزار نفر يعني80 درصد جمعيت مناطق اشغالي از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اكنون در ديگر مناطق تحت كنترل دولت مركزي گرجستان سكونت دارند.  نقض حقوق رانده شدگان و مهاجرين اجباري يكي از مهم ترين چالش ها است و دولت گرجستان بازگشت آوارگان به خانه و كاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آنها را در اولويت كاري خود قرار داده است.
[[گرجستان]] درصدد گسترش همکاری‌های اقتصادی با ارمنستان است. همکاری دو کشور در بخش‌های مختلف از جمله تجارت، حمل و نقل و گردشگری موجب افزایش مناسبات فیمابین خواهد شد. [[گرجستان]] از حضور ارمنستان در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا حمایت می‌کند و خواستار گسترش همکاری این کشور با ناتو است. [[گرجستان]] همچنین خواهان عادی‌سازی روابط ارمنستان با ترکیه  بوده و آماده است به روند عادی‌سازی روابط دو کشور کمک کند.


4- مناقشات منطقه قفقاز: توسعه مناقشات و بحران ها از كشور هاي همسايه به گرجستان يكي از تهديدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز كه منبع توسعه بحران ها است، تاثير منفي بر امنيت اين منطقه مي گذارد. اين در حالي است كه روسيه درصدد رودررويي مردم قفقاز شمالي با گرجستان است.  عدم كنترل مرز هاي گرجستان و روسيه در آبخازيا و منطقه تسخينوالي شرايط مناسبي براي توسعه جرايم فراملي ايجاد مي كند كه به نوبه خود عامل بروز بحران هاي ديگر در منطقه مي باشد.  مناقشه قره باغ ميان جمهوري آذربايجان و ارمنستان خطر ديگري براي امنيت منطقه است و از سر گيري اين مناقشه قطعا امنيت كشور هاي قفقاز جنوبي را مختل كرده و به توسعه نفوذ روسيه در قفقاز كمك خواهد كرد.
==== 7- تحکیم روابط خارجی ====
توسعه روابط سیاسی و گسترش تجارت خارجی، جذب سرمایه‌گذاری‌ها و تحکیم مناسبات اجتماعی و فرهنگی از اولویت‌های دولت [[گرجستان]] است. در این راستا [[گرجستان]] همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه خود را با جوامع بین‌المللی توسعه می‌دهد.


  5- تروريسم بين المللي و جرايم سازمان يافته فراملي: تروريسم ناشي از عوامل دولتي و غير دولتي يكي از چالش هاي مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالي در گرجستان در واقع زمينه توسعه تروريسم و جرايم سازمان يافته را فراهم مي كند. ضمنا تروريسم دولتي براي گرجستان به عنوان خطر ويژه تلقي مي شود.  با توجه به ظرفيت و نقش ترانزيتي گرجستان، خطر اين كه از مناطق اشغالي براي اقدامات غير قانوني از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسليحات كشتار جمعي و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.
===== 7.1- ایالات متحده آمریکا =====
پس از استقلال [[گرجستان]]، ایالات متحده آمریکا  همواره از حاکمیت و تمامیت ارضی، توسعه نهاد‌های دمکراتیک، توسعه اقتصاد بازاری و همگرایی [[گرجستان]] با نهاد‌های اروپایی و یوروآتلانتیک حمایت کرده است. [[گرجستان]] درصدد توسعه روابط استراتژیک با آمریکا می‌باشد و این موضوع در منشور همکاری که در ژانویه سال 2009 به امضا رسید منعکس شده است. هدف منشور همکاری، کمک به روند توسعه همکاری‌های دفاعی، امنیتی، اقتصادی، انرژی، اجتماعی و فرهنگی از طریق اجرای تصمیمات گروه‌های کاری است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق [[گرجستان]] برای دولت [[تفلیس]] اهمیت ویژه‌ای دارد.


6- چالش هاي اجتماعي و اقتصادي: كاهش ميزان سرعت رشد سريع و پايدار اقتصادي از چالش هاي امنيت ملي گرجستان است. مهار چالش هاي ناشي از تكرار بحران اقتصادي جهاني، از ديگر اهداف مهم گرجستان بوده و در اين راستا گرجستان به افزايش ميزان سرعت رشد اقتصادي مي انديشد. نابساماني در توسعه اقتصادي، كاهش در آمد هاي كشور، و افزايش بي كاري مي تواند به تنش اجتماعي و اختلال در ثبات و امنيت كشور منجر شود.  لذا حفظ و رشد اقتصادي و رقابت مردم از اولويت هاي دولت گرجستان به شمار مي رود.
[[گرجستان]] توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا را ضروری می‌داند و درصدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. [[گرجستان]] همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.


7- چالش هاي انرژي: تحكيم استقلال انرژي براي تامين امنيت ملي گرجستان  بسيار مهم است. در اين راستا بايد تنوع در منابع تامين انرژي حفظ شود. از طرف ديگر ايجاد زيرساخت هاي لازم  و توسعه منابع  انرژي پاك براي افزايش امنيت انرژي گرجستان حائز اهميت است.
کمک‌های مالی آمریکا برای [[گرجستان]] حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.


توان دفاعی [[گرجستان]] از طریق کمک‌های آمریکا افزایش قابل توجهی داشته است و [[گرجستان]] خواستار تعمیق این همکاری‌ها است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق [[گرجستان]]  برای دولت [[تفلیس]] اهمیت ویژه‌ای دارد. [[گرجستان]] توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا ضروری می‌داند و در صدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. [[گرجستان]] همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.


8- خطرات سايبري: با توجه به افزايش وابستگي زير ساخت  هاي حساس گرجستان به تكنولوژي هاي اطلاعاتي، موضوع مهار چالش هاي مربوط به حفظ فضاي اطلاعاتي گرجستان مطرح مي شود. روسيه در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زميني، هوايي و دريايي حملات هدفمندانه سايبري نيز انجام داد. حملات سايبري روسيه،  اهميت حفظ فضاي سايبري براي امنيت ملي گرجستان را نشان داده است.
کمک‌های مالی آمریکا برای [[گرجستان]] حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا  برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.


9- چالش هاي زيست محيطي: بحران هاي ناشي از فر آيند هاي طبيعي و فعاليت انساني      مي تواند محيط زيست، تنوع زيستي و رفاه مردم گرجستان را تهديد كند. گرجستان نگران  آسيب هاي زيست محيطي ناشي از فعاليت رژيم اشغالگر روسيه در مناطق اشغالي به ويژه در آبخازيا براي آماده سازي المپيك زمستاني  2014 سوچي، است.  دولت گرجستان از طريق همكاري با جامعه بين المللي از تمامي امكانات خود استفاده خواهد كرد تا از فاجعه زيست محيطي در سواحل درياي سياه كه ناشي از استخراج غير قانوني مصالح ساختماني و چوب آبخازيا و انتقال آنها به روسيه است، جلوگيري كند.
توان دفاعی [[گرجستان]]  از طریق کمک‌های امریکا افزایش قابل توجهی داشته است و [[گرجستان]] خواستار تعمیق این همکاری است. [[گرجستان]] حمایت سیاسی و نظامی خود را از ائتلاف‌های پیشنهادی آمریکا ادامه می‌دهد. نیرو‌های نظامی [[گرجستان]] که در چارچوب برنامه‌های آموزش و تمرین آمریکا آموزش دیده‌اند در عملیات بین‌المللی صلح از جمله برنامه ایساف ناتو در [[افغانستان]] شرکت می‌کنند. [[گرجستان]] و آمریکا در زمینه مبارزه با قاچاق مواد هسته‌ای نیز همکاری می‌کنند.


10- چالش هاي جمعيتي:  بهبودي وضعيت جمعيتي براي توسعه كشور اهميت زيادي دارد. گفتني است كه ميزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجي به وطن در مقايسه با  سال هاي گذشته افزايش چشمگيري داشته است. حفظ اين روند يكي از اهداف دولت گرجستان مي باشد. تلاش روسيه براي تغيير بافت جمعيتي در مناطق اشغالي و اسكان دادن اتباع روسيه در اين مناطق از ديگر چالش هاي پيش روي گرجستان است و اينگونه  اقدامات روسيه هويت ملي آبخازيايي ها را تهديد مي كند.
===== 7.2 - اوکراین =====
[[گرجستان]] در صدد استفاده از فرصت‌های همکاری استراتژیک با اوکراین است. افزایش نقش اکراین به عنوان کشور دمکراتیک و صلح‌طلب می‌تواند به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک کند.


11- خطرات مربوط به همگرايي مدني: در راستاي همگرايي مدني ضروري است دولت شرايطي جهت آموزش زبان گرجي براي اتباع اين كشور هموار كند تا آنها  بتوانند در عرصه سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور حضوری فعالتر داشته باشند.
[[گرجستان]] و اوکراین در زمینه‌های سیاسی و امنیتی همکاری دو جانبه و همکاری بین‌المللی در چارچوب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری حوزه دریای سیاه و اتحادیه گوام دارند. [[گرجستان]] همچنین خواستار توسعه همکاری با اوکراین در روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک بوده و از مشارکت این کشور در طرح «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.


12- تخريب آثار ميراث فرهنگي: گرجستان به حفظ آثار ميراث فرهنگي اهميت  مي دهد. تخريب هدفمندانه آثار ميراث فرهنگي در مناطق اشغالي موجب نگراني دولت مي شود. دولت همچنين درصدد حفظ آثار ميراث فرهنگي گرجستان در خارج از كشور است.
===== 7.3 - ترکیه =====
ترکیه شریک منطقه‌ای [[گرجستان]] است که همواره از تمامیت ارضی و حاکمیت [[گرجستان]] و تلاش این کشور برای توسعه نهاد‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حمایت می‌کند. ضمنا ترکیه بزرگ‌ترین شریک تجاری و اقتصادی [[گرجستان]] می‌باشد و رژیم‌های لغوروادید و تجارت آزاد بین دو کشور بر قرار شده است. توسعه همکاری‌های اقتصادی و اجرای موفقیت‌آمیز طرح‌های انرژی و حمل و نقل  اهمیت راهبردی برای دو کشور دارد.  [[گرجستان]] و ترکیه در چارچوب طرح‌های خط لوله باکو- [[تفلیس]]- جیهان و باکو- [[تفلیس]]-ارزروم همکاری می‌کنند و حضور فعالی در اجرای طرح‌های مثل «باماکو»، «جریان سفید»‌، «کوریدور انتقال نفت ارو آسیا» و «خط راه‌آهن باکو- [[تفلیس]]- قارص»  دارند. علاوه بر این ترکیه بعنوان عضو ناتو  یکی از مهم‌ترین شرکای نظامی [[گرجستان]] است. در این راستا [[گرجستان]] خواهان توسعه همکاری‌های نظامی و امنیتی با ترکیه است. همکاری دو کشور در بخش فرهنگی نیز دارای اهمیت است. دو کشور همکاری فعال در زمینه آثار میراث فرهنگی آغاز کرده اند. توسعه این همکاری به نفع هر دو کشور می‌باشد.


محور هاي سياست امنيتي گرجستان
===== 7.4  - همکاری با دیگر کشور‌های جهان =====
[[گرجستان]]  جهت استفاده از تجربیات کشور‌های حوزه دریای بالتیک و کسب حمایت آن‌ها برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا، با این کشورها همکاری می‌کند.[[گرجستان]] در صدد توسعه همکاری با کشور‌های اروپای جنوب شرقی و حوزه اسکان دیناوی است. حمایت این کشورها از تمامیت ارضی [[گرجستان]] و اصلاحات جاری در این کشور دارای اهمیت ویژه‌ای است. [[گرجستان]] از توسعه همکاری با ملداوی و بلاروس و مشارکت این کشورها در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.


1- پايان اشغال مناطق اشغال شده و تنظيم روابط با روسيه:
[[گرجستان]] به عنوان حلقه ارتباطی بین اروپا و آسیا، توسعه همکاری به ویژه همکاری‌های اقتصادی، انرژی و حمل و نقل با [[قزاقستان]]، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و [[تاجیکستان]] را مد نظر دارد. هدف این همکاری کمک به توسعه تجارت و گردش آزاد سرمایه بین غرب و شرق است. آگاهی کشور‌های آسیای مرکزی از تحولات سیاسی [[گرجستان]] برای دولت [[تفلیس]] اهمیت دارد. تلاش فدراسیون [[روسیه]] برای تغییر مرز‌های بین‌المللی چالش بزرگی برای همسایگان [[روسیه]] است.


1.1  پايان اشغال مناطق اشغال شده: پايان يافتن اشغال مناطق اشغالي، همگرايي مدني ساكنان اين مناطق و اعاده حاكميت ملي گرجستان از مهم ترين اولويت هاي سياست امنيتي گرجستان مي باشد.
[[گرجستان]] توسعه روابط و همکاری با [[چین]]، ژاپن، کره جنوبی، کشور‌های خلیج فارس، هند، [[کانادا]]، برزیل،  استرالیا، اسراییل، کشور‌های آسیای جنوب شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا را جهت توسعه تجارت، جذب سرمایه‌گذاری و کسب حمایت بین‌المللی، ضروری و مهم می‌داند.


دولت گرجستان در اين راستا گام هاي موثر و به موقع را  بر مي دارد. ضمنا دولت گرجستان به تعهدات خود درچارچوب توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 پايبند است. از طرف ديگر  با توجه به سخنراني رئيس جمهور گرجستان در مجلس اروپا در تاريخ 23 نوامبر سال 2010، دولت گرجستان بطور يكجانبه متعهد به رعايت آتش بس شده است. رئيس جمهورگرجستان تعهد کشورش را از طريق نامه هاي خود به رهبران اتحاديه اروپا، ناتو، سازمان ملل، سازمان امنيت و همكاري اروپا و رئيس جمهوري آمريكا  تاييد كرده است. گرجستان همچنان به ارائه طرح صلح به منظور تعيين خودمختاري گسترده مبتني بر  معيار هاي اروپايي براي مناطق اشغالي ادامه مي دهد و حتي آماده است قبل از تعيين رژيم حقوقي نهايي مناطق اشغالي، با آنها در زمينه های اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي جهت از سرگيري رفت و آمد، بازسازي اقتصاد آن مناطق، بازگشت رانده شدگان و آوارگان همكاري كند.
در راستای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش آگاهی مردم در مورد [[گرجستان]] و کسب حمایت ها لازم است. روند برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک با کشور‌های آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب و توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آن‌ها ادامه یابد. در روند مذاکرات با این کشور ها باید نسبت به موضوع حمایت از تمامیت ارضی [[گرجستان]] توجه ویژه‌ای داشت.


گرجستان همچنین از پيشنهاد و طرح هاي صلح كه به پايان اشغال مناطق اشغالي كمك كند، استقبال مي كند. براي پايان اشغال مناطق اشغالي گرجستان، مشاركت فعال جامعه بين المللي ضروري بنظر مي رسد. جامعه بين المللي بايد روسيه را تحت فشار قرار دهد تا اين كشور متعهد به عدم تهاجم به گرجستان شود. موازين بين المللي از جمله اصل عدم استقرار نيرو هاي بيگانه در ديگر كشورها بدون موافقت اين كشور را رعايت كند و به كليه تعهدات خود در قبال توافقنامه آتش بس 12 اوت 2008  عمل نمايد و نيرو هاي خود را از مناطق اشغالي خارج كند. ضمنا به كارگيري اصطلاح «اشغال» در اسناد حقوقي و سياسي بين المللي يكي از بخش هاي سياست پايان اشغالگري است. در اين خصوص  اسناد صادره از سوي پارلمان اروپا، سناي آمريكا و نهاد هاي دولتي كشور هاي متحد گرجستان داراي اهميت است.
===== 7.5 - همکاری با سازمان‌های بین‌المللی =====
همکاری با سازمان‌های بین‌المللی یکی از مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی و امنیت ملی [[گرجستان]] است.


دولت گرجستان در راستاي حل بحران مناطق اشغالي، خروج نيرو هاي روسيه و استقرار  نيرو هاي بين المللي در اين مناطق را تنها ساز و كار مناسب مي داند.  با توجه به اهميت حضور ناظران اتحاديه اروپا، دولت گرجستان خواستار توسعه حوزه فعاليت هيئت ناظران است؛ چرا كه ورود ناظران به مناطق اشغالي به توسعه روند صلح  و استقرار ثبات كمك خواهد كرد. ضمنا عادي سازي روابط روسيه و گرجستان مي تواند به حل مناقشات در ديگر كشور ها نيز كمك كند.
====== 7.5.1 - سازمان ملل ======
[[گرجستان]] معتقد است که سازمان ملل باید نقش فعال‌تری جهت استقرار صلح در جهان و حل مناقشات و بحران‌های موجود ایفا کند. در این راستا باید تلاش شود تا کارایی سازمان ملل افزایش یابد. [[گرجستان]] تعطیلی ماموریت هیئت ناظران سازمان ملل را که ناشی از فشار‌های [[روسیه]] بوده است، را بسیار منفی ارزیابی می‌کند و معتقد است که این موضوع می‌تواند تاثیر منفی بر نقش سازمان ملل در تامین و تثبیت امنیت جهانی بگذارد.


ادامه سياست عدم به رسميت شناختن استقلال مناطق اشغالي و تاييد پاكسازي قومي از ديدگاه گرجستان حائز اهميت است. در اين خصوص بايد به قطعنامه هاي سال هاي 2008، 2009، 2010 و 2011  مجمع عمومي سازمان ملل،  قطعنامه سال 1993 شوراي امنيت سازمان ملل، قطعنامه هاي سال هاي 1994، 1996 و 1999 سازمان امنيت و همكاري اروپا و قطعنامه سال 2011 مجلس اروپا اشاره شود.
====== 7.5.2 - سازمان امنیت و همکاری اروپا ======
سازمان امنیت و همکاری اروپا یکی از مهم‌ترین سازمان ها برای تامین امنیت اروپا می‌باشد. این سازمان باید نقش ویژه‌ای در استقرار صلح، ثبات و دمکراسی در اروپا داشته باشد.


گرجستان جهت خنثي سازي خطر تروريسم ناشي از اقدامات روسيه در مناطق اشغالي،   توانمندي هاي خود را افزايش داده و همكاري خود را با جامعه بين المللي گسترش مي دهد.
[[گرجستان]] همواره به اصول تعریف شده در اسناد این سازمان مبتنی بر احترام به حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها، پایبند است. [[گرجستان]] معتقد است که افزایش نقش سازمان امنیت و همکاری اروپا می‌تواند به توسعه امنیت کشور‌های عضو کمک نماید.


بازگشت رانده شدگان و مهاجران اجباري به خانه هاي خود، اعاده حقوق و تامين امنيت آنها بايد با رعايت اصول و موازين بين المللي انجام بگيرد تا آنها از حق بازگشت آزادانه بهره مند شوند. گرجستان از هرگونه اقدامات روسيه جهت تغيير وضعيت مالكيت و بافت جمعيتي مناطق آبخازيا و تسخينوالي از طريق توافقنامه هاي غير قانوني، جلوگيري خواهد كرد.  
[[روسیه]] برای جلوگیری از مشارکت سازمان‌های بین‌المللی در روند حل مناقشات [[گرجستان]]  از ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا ممانعت به عمل آورد؛  با این‌حال تلاش [[گرجستان]] برای از سرگیری فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا در خاک این کشور از جمله در مناطق اشغالی و افزایش نقش این سازمان جهت توسعه امنیت و دمکراسی [[گرجستان]] ادامه دارد. کمک و مساعدت سازمان امنیت و همکاری اروپا برای به انجام رساندن موفقیت‌آمیز روند تحکیم نهاد‌های دمکراتیک و اصلاحات جاری، اهمیت ویژه‌ای دارد.


1.2  تنظيم روابط با روسيه: گرجستان خواستار روابطی مبتني بر اصول حسن همجواري و برابري با روسيه است. چنين روابطی  بدون احترام روسيه به حق حاكميت گرجستان و بدون پايان اشغالگري ميسر نمي باشد. در اين راستا گرجستان آمادگی خود را  براي مذاكرات با روسيه اعلام می دارد.
====== 7.5.3 - شورای اروپا ======
همکاری در چارچوب شورای اروپا یکی از بهترین فرصت‌ها برای  استقرار موازین و ارزش‌های اروپایی در [[گرجستان]] است. با توجه به پایبندی این کشور به موازین و ارزش‌های اروپایی، زمینه تبدیل [[گرجستان]] به یک کشور دمکراتیک فراهم می‌باشد. [[گرجستان]] در صدد اجرای توصیه‌های شورای اروپا برای توسعه دمکراسی، حفظ حقوق اقلیت قومی، رعایت حقوق بشر و تثبیت حاکمیت قانون است.


گرجستان خواهان تبديل روسيه به كشوری دمكراتيك است تا روابط اين كشور با ديگران بر اصول احترام به حق حاكميت، تماميت ارضي و ارزش هاي دمكراسي  استوار باشد. دمكراسي سازي در روسيه و قابل پيش بيني بودن سياست خارجي اين كشور  تاثير مثبتي بر امنيت گرجستان و منطقه خواهد گذاشت.
==== 8- مبارزه با تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی ====
هدف سیاست ضد تروریستی [[گرجستان]]، تامین امنیت شهروندان و نهاد‌های این کشور است. [[گرجستان]] عضو کنوانسیون‌های مبارزه با تروریسم سازمان ملل بوده و در این راستا همکاری‌های خود را گسترش می‌دهد. [[گرجستان]] برای رسیدن به این هدف مهم همکاری نزدیکی با کمیته مبارزه با تروریسم سازمان ملل دارد و واحد‌های ضد تروریستی از جمله؛ یگان‌های ویژه نیرو‌های مسلح و انتظامی کشور را توسعه  می‌دهد. [[گرجستان]] جهت جلوگیری از استفاده گروه‌های تروریستی از خاک [[گرجستان]]، حراست از مرزها  و نظارت بر گمرکات را افزایش داده در راستای مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان یافته فراملی با کشور‌های همسایه آذربایجان، ترکیه و ارمنستان همکاری می‌کند.


همگرايي گرجستان با نهاد هاي اروپايي و یورو آتلانتيك مي تواند به استقرار صلح و امنيت در قفقاز كمك كرده و امنيت مرز هاي روسيه را نيز تضمين كند. اين موضوع قطعا به نفع روسيه نيز است.
مناطق اشغالی [[گرجستان]] اکنون  به منشاء تهدید‌های تروریستی تبدیل شده اند. در سال‌های اخیر  عملیات تروریستی در [[گرجستان]]  از مناطق اشغالی و توسط عوامل [[روسیه]] برنامه ریزی و اجرا می‌شد. برای خنثی‌سازی این خطر لازم است که جامعه بین‌المللی فشار‌های خود را بر [[روسیه]] افزایش دهد تا [[روسیه]] در صورت تکرار عملیات تروریستی بهای سنگین سیاسی بپردازد.


گرجستان خواهان استقرار صلح و ايجاد فضاي همكاري در مناطق جنوبي روسيه؛ در قفقاز شمالي است. دولت گرجستان توسعه روابط با ملل قفقاز شمالي را ضروري مي داند تا از اين طريق مردم قفقاز شمالي بيشتر از اهداف و سياست گرجستان مطلع شوند.
[[گرجستان]] با توجه به اهمیت مبارزه با تروریسم هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی و کشور‌های جهان همکاری می‌کند تا از استفاده از خاک [[گرجستان]] برای تولید و انتقال مواد هسته ای و رادیو اکتیو جلوگیری شود. [[گرجستان]] در راستای عدم گسترش مواد هسته‌ای و رادیو اکتیو نگران وضعیت موجود در مناطق اشغالی است.


2- توسعه نهاد هاي دولتي و تحكيم دمكراسي:
[[گرجستان]] با شرکت در عملیات بین‌المللی ضد تروریستی حضور فعالی در ائتلاف ضد تروریستی دارد. با توجه به اینکه تروریسم بین‌المللی تهدید جدی برای امنیت جهان است، عدم موفقیت در عملیات افغانستان تاثیر منفی بر امنیت کشور‌های جهان و منطقه از جمله [[گرجستان]] خواهد گذاشت.


3- سياست تعامل: 
==== 9- سیاست امنیت اقتصادی ====
سیاست اقتصادی [[گرجستان]] مبتنی بر اصل آزادی اقتصاد بوده و هدف اصلی سیاست امنیت اقتصادی این کشور فراهم کردن شرایط مناسب برای کمک به توسعه کشور، افزایش رفاه مردم و رقابت‌پذیری اقتصاد و مردم است. تحکیم ثبات اقتصاد کلان از طریق اتخاذ سیاست جدی مالی، به حداقل رساندن نرخ تورم، کاهش هزینه‌های عمومی، کاهش بدهی‌های خارجی، رفع کسری بودجه با مازاد بودجه و بهبودی سیستم مالیاتی، از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیت اقتصادی [[گرجستان]] محسوب می‌کند.


گرجستان درصدد است سياست مناسب و سازكار هاي انگيزشي جهت نزديك ساختن مناطق اشغال شده و ساكنان آن مناطق به گرجستان و توسعه ارتباطات با مردم ديگر مناطق كشور را  تدوين كند. دولت در اين راستا سند« استراتژي كشور در قبال مناطق اشغالي از طريق همكاري و تعامل» و « طرح عمل سياست تعامل» را تدوين كرده است.
توسعه روابط سازنده اقتصادی با اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور‌های منطقه از محور‌های سیاست اقتصادی و امنیتی کشور می‌باشد. توسعه همکاری‌های اقتصادی و روابط مرزی می‌تواند نقش موثری در کاهش تنش ایفا نماید. [[گرجستان]] در این راستا آماده همکاری با کشور‌های آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، ایران، ارمنستان، [[اوکراین]]، [[قزاقستان]]، کشور‌های خاورمیانه، حوزه دریای سیاه و  دیگر کشور‌های آسیای مرکزی و شرقی، است.  


از طرف ديگر گرجستان خواستار ادامه همكاري با جامعه بين المللي براي استفاده از ظرفيت هاي موجود جهت اجراي سياست تعامل است. ضمنا براي اجراي موفقيت آميز سياست تعامل، ضروري است طرح هاي بشر دوستانه در قبال مناطق اشغال شده با دولت گرجستان هماهنگ شود.
[[گرجستان]] توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کشور، افزایش بهره‌برداری از ظرفیت ترانزیتی کشور و همگرایی با سیستم‌های حمل و نقل بین‌المللی را ضروری می‌داند. سیاست اقتصادی [[گرجستان]] عدم مداخله دولت در فعالیت اقتصادی شرکت‌ها، حفظ آزادی اقتصادی و مالکیت شخصی، بهبود سیستم مالیاتی و اجرای سیاست دقیق مالی را تامین می‌کند.


4- توسعه سيستم دفاعي و امنيتي كشور:
[[گرجستان]] درصدد است فراهم نمودن شرایطی است تا مردم دسترسی به محصولات خوب و ارزان داشته باشند. ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد و رشد اشتغال‌زایی از دیگر اهداف سیاست اقتصادی [[گرجستان]] است. برای تحقق این اهداف ایجاد بازار کار رقابت‌پذیر ضروری بنظر می‌رسد. ضمنا کمک به آماده‌سازی نیروی کار مجرب که از طریق اجرای سیاست هدفمندانه آموزشی میسر می‌کند، موجب افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد خواهد شد.


گرجستان در راستاي حفظ امنيت ملي، اصلاحاتي جهت افزايش كارايي سيستم امنيتی كشور را انجام مي دهد. سنگ بناي اصلاحات بخش امنيتي گرجستان، روند بررسي امنيت ملي است كه هماهنگي و همكاري نزديك نهاد هاي امنيتي و افزايش كيفيت همكاري بخش هاي نظامي و غير نظامي را فراهم مي كند.
==== 10- سیاست امنیت انرژی ====
دولت در راستای تامین امنیت انرژی، جذب سرمایه‌گذاری، تقویت همکاری‌های بین‌المللی در بخش انرژی و توسعه زیرساخت‌های انرژی کشور را ضروری می‌داند.  ضمنا دولت [[گرجستان]] بر ضرورت تنوع در منابع انرژی و تامین کنندگان آن و مشارکت در طرح‌های منطقه‌ای و بین‌المللی  تاکید می‌کند. در این راستا دولت [[گرجستان]] در چارچوب برنامه کوریدور انرژی جنوب، خواهان اجرای طرح‌های جدید از جمله طرح‌های انتقال نفت و گاز منطقه دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق [[گرجستان]] است. [[گرجستان]] بخشی از کوریدور‌های مهم انتقال انرژی است و از نقش خود برای انتقال منابع انرژی دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق مسیر‌های متنوع، به خوبی آگاه است. بنادر [[گرجستان]]، خط لوله باکو- سوپسا، باکو- [[تفلیس]]- جیهان و باکو- [[تفلیس]]- ارزروم از جمله پروژه‌های مهم فعال بوده و [[گرجستان]] درصدد اجرای موثراین پروژه‌ها است.


تشكيل سيستم موثر و كارآمد مديريت بحران ها جهت شناسايي، پيش بيني و پيشگيري بحران و  محو نمودن سريع يا به حداقل رساندن پيامد هاي منفي آن از طريق همكاري هماهنگ شده  نهاد هاي دولتي، يكي از اولويت های سياست امنيتي گرجستان است.  
توسعه زیرساخت‌های انرژی و افزایش بهره‌برداری از منابع آبی و دیگر منابع انرژی پاک کشور از دیگر اولویت‌های سیاست امنیت انرژی [[گرجستان]] می‌باشد. [[گرجستان]] همچنین همکاری خود را با سرمایه‌گذاران خارجی جهت بهره‌برداری از منابع انرژی تجدید پذیر ادامه و توسعه می‌دهد. با توجه به اینکه ساخت خطوط جدید انتقال برق و نیروگاه‌های برقی  و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده به کاهش وابستگی به منابع انرژی وارداتی و افزایش امنیت انرژی کشور کمک می‌کند، لذا [[گرجستان]] در صدد تبدیل شدن به بزرگ‌ترین صادرکننده برق در منطقه است. در این راستا افزایش تولید برق و ساخت خطوط انتقال برق ضروری است.


با توجه به تغييرات انجام شده در فضاي امنيتي گرجستان، افزايش توانايي دفاعي كشور يكي از مهم ترين محورهاي سياست امنيتي کشور است. دولت گرجستان امكانات جديد را براي آشنايي نيرو هاي مسلح كشور با چالش هاي جديد  فراهم مي كند و در راستاي آمادگي نيرو هاي مسلح  براي حفظ تماميت ارضي برنامه هاي مختلفي به منظور مدرنيزه سازي سيستم آموزش و تمرين، توسعه سيستم مديريت نيرو هاي مسلح، افزايش قابليت و نزديك ساختن آن به معیار هاي ناتو و كمك به روند همگرايي با نهاد هاي یورآتلانتيك، انجام مي دهد.  
==== 11- سیاست آموزشی ====
تکمیل نظام آموزشی کشور از مهم‌ترین اولویت دولت [[گرجستان]] است. اصلاحات همه‌گیر نظام آموزشی کشور جهت افزایش کیفیت آموزش متوسط، عالی و حرفه‌ای و کمک به ایجاد جامعه مبتنی بر دانش، انجام می‌کند. در این راستا ایجاد فضای مناسب برای توسعه علم و مشارکت فعال بخش خصوصی در نظام آموزشی از ضروریات کشور محسوب می‌کند. [[نظام آموزشی گرجستان]] برای شهروندان این کشور باید فرصت‌های شغلی و امکان استفاده از دانش را مهیا کند. یکی از بخش‌های اصلاحات انجام شده در نظام آموزشی اجرای برنامه‌های آموزش زبان‌های خارجی به ویژه زبان انگلیسی و آموزش رایانه در مدارس متوسط است. یکی دیگر از اولویت‌های اصلاحات نظام آموزشی کشور توسعه آموزش حرفه‌ای می‌باشد. توسعه اقتصاد [[گرجستان]] ضرورت توسعه آموزش حرفه‌ای را دو چندان می‌سازد. توسعه آموزش عالی نیز برای پیشرفت کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. افزایش کیفیت آموزش عالی در [[گرجستان]] یکی از پیش شرط‌های توسعه ظرفیت‌های علمی و توسعه اقتصاد کشور می‌باشد. ضمنا گسترش همکاری‌های بین‌المللی در بخش‌های تحقیقاتی، علمی و تکنولوژی ضروری بنظر می‌رسد.


دولت در اين راستا، دكترين هایی را تدوين كرده و درصدد مديريت موثر امكانات و منابع حساس و مهم كشور مي باشد. از طرفي بكارگيري از سيتم كارآمد مديريت بحران ها در ارتش و توسعه همكاري بين نهاد هاي نظامي و غير نظامي در زمينه مديرت و كنترل بحران ها  امري مهم و  ضروري است.
==== 11- سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی ====
کمک به فقرزدایی، افزایش سطح زندگی و شکل‌گیری قشر قدرتمند متوسط از اهداف سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی [[گرجستان]] است. دولت جهت  تامین امنیت اجتماعی و بهداشتی مردم درصدد است به اشتغال‌زایی کمک کرده بیمه اجتماعی را توسعه و همگانی نماید. محور‌های سیاست بهداشتی کشور به شرح ذیل است: کمک به افزایش کیفیت خدمات پزشکی، توسعه نظام آموزش پزشکی، افزایش کارایی سیستم پیش‌گیری و مدیریت امراض مسری، پیش‌گیری و درمان بیماری‌های خطرناک (ایدز، اعتیاد، سل و غیره)، توسعه سیستم نظارت بر آزمایشگاه‌ها و بیماری‌های همه‌گیر جهت جلوگیری از عفونت‌های خطرناکی که منشاء مصنوعی یا طبیعی دارند، راه اندازی سیستم‌های واکنش سریع، کمک به ترویج شیوه زندگی سالم، قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی از طریق توسعه سیستم بیمه درمان و قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی برای  قشر زیر خط فقر.  


سياست دفاعي گرجستان بر اصل دفاع همگاني استوار است. اجراي موفقيت آميز اين سياست نياز به ايجاد سيستم دفاع غير نظامي، توسعه زيرساخت هاي لازم و سيستم كارآمد  نيروي ذخيره دارد. همكاري با كشور هاي متحد بمنظور توسعه سيستم نيروي ذخيره و استفاده از تجربيات آنها ضروري بنظر مي رسد. گرجستان پايبند به ارزش هاي دمكراتيك است و روند همگرايي با نهاد هاي یورآتلانتيك را ادامه مي دهد. لذا افزايش سازگاري نيروي هاي مسلح گرجستان با ناتو يكي از اولويت اصلاحات دفاعي گرجستان مي باشد. ضمنا گرجستان براي تحكيم  توان دفاعي خود درصدد توسعه همكاري با كشور هاي متحد است.
==== 12- سیاست امنیت سایبری ====
[[گرجستان]] در نظر دارد یک سیستم امنیت اطلاعات را ایجاد کند تا  با استفاده آن خنثی‌سازی حملات سایبری، به حد اقل رساندن اثرات آن و  بازسازی سریع زیرساخت‌ها  امکان‌پذیر شوند. [[گرجستان]] با توجه به اهمیت تامین امنیت اطلاعات محرمانه و حفظ سیستم‌های اطلاعات کشوراساس حقوقی و زیرساخت‌های لازم را جهت ارتقاء تکنولوژی‌های اطلاعاتی و حفظ اطلاعات  فراهم می‌کند. [[گرجستان]] در راستای تامین امنیت سایبری درصدد گسترش همکاری با کشور‌های متحد و استفاده از تجربیات آن‌ها است.


از طرف ديگر گرجستان  براي مشاركت فعال در برنامه هاي صلح ناتو تلاش مي كند. حضور    نيرو هاي نظامي گرجستان در عمليات بين المللي ناتو از يك سو  اهميت گرجستان را براي امنيت حوزه یورآتلانتيك افزايش ميدهد و از سوي ديگر  به افزايش توان نظامي  نيرو هاي گرجستان كمك مي كند.
==== 13- سیاست امنیت زیست‌محیطی ====
هدف سیاست امنیت زیست‌محیطی [[گرجستان]]، حفظ امنیت مردم و محیط زیست از طریق پیش‌گیری از آلودگی محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران‌های ناشی از حوادث طبیعی  یا فعالیت انسان، می‌باشد.  در این خصوص توجه ویژه‌ای به پیش‌گیری از حوادث طبیعی همانند سیل، بهمن، رانش زمین، زلزله و حوادث صنعتی می‌کند. انجام اقدامات موثر برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست، پیش‌گیری از آلودگی منابع آبی و زمین، حفظ جنگل ها، پیش‌گیری از آلودگی دریای سیاه و پاکسازی مناطق [[گرجستان]] از ضایعات رادیواکتیو از دیگر اهداف سیاست امنیت زیست‌محیطی [[گرجستان]] است.


5- همگرايي با ناتو  و اتحاديه اروپا:
با توجه به لزوم همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی برای تامین امنیت زیست‌محیطی، [[گرجستان]] خواستار مشارکت فعال جامعه بین‌المللی  برای جلوگیری از تخریب محیط زیست مناطق اشغالی از سوی [[روسیه]]، است. دولت [[گرجستان]] با استفاده از امکانات سیاسی خود تلاش خواهدکرد با کمک جامعه بین‌المللی [[روسیه]] را تحت فشار قرار داده از انتقال غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب [[آبخازیا]] به [[روسیه]] برای المپیک زمستانی سوچی که یک تهدید زیست‌محیطی برای [[گرجستان]] و منطقه است، جلوگیری نماید. [[گرجستان]] در زمینه  امنیت زیست‌محیطی با  کشور‌های منطقه  همکاری می‌کند. همکاری [[گرجستان]] با آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می‌تواند  به تحکیم امنیت زیست‌محیطی منطقه کمک کند.


عضويت در اتحاديه اروپا و پيمان آتلانتيك شمالي يكي از مهم ترين اولويت های سياست خارجي و امنيتي گرجستان است. گرجستان كه به خاطر قرار داشتن در حوزه درياي سياه و در ناحيه جنوب شرقي اروپا،  بخش جغرافيايي، فرهنگي و سياسي اروپا  محسوب مي شود، بدليل تحولات تاريخي از مسير توسعه طبيعي خود جدا شده بود. اكنون انتخاب گرجستان همگرايي با اتحاديه اروپا و پيمان آتلانتيك شمالي است تا امنيت و توسعه اين كشور تامين شود.
==== 14- حفظ میراث فرهنگی ====
[[گرجستان]] از طریق توسعه همکاری با یونسکو و دیگر سازمان‌های بین‌المللی درصدد حفظ و توسعه میراث فرهنگی و آثار منحصر به فرد خود که بخشی از میراث فرهنگی جهان است، می‌باشد. در این راستا اتخاذ سیاست حفظ میراث فرهنگی با هدف کمک به هنر کهن و معاصر [[گرجستان]] و نگهداری آثار معماری، ضروری بنظر می‌رسد. [[گرجستان]] همچنین جهت حفظ میراث فرهنگی برون‌مرزی خود با کشور‌هایی که اثار تاریخی گرجی در آنجا واقع شده باشد و ارزش‌های فرهنگی در موزه ها یا کنتابخانه‌های این کشورها نگهداری شده باشد، همکاری خواهد کرد. آثار تاریخی و فرهنگی [[گرجستان]] که در مناطق تحت اشغال [[روسیه]] واقع شده اند، در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند. لذا جامعه بین‌المللی باید در حفظ این آثار مشارکت نمایند. در این راستا همکاری با  یونسکو، مرکز بین‌المللی مطالعات حفظ و مرمت دارایی‌های فرهنگی (ICCROM)، شورای بین‌المللی اثار و مکان‌های باستانی (ICOMOS) و اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت (IUCN) دارای اهمیت ویژه‌ای است.


5.1 - عضويت در پيمان اتلانتيك شمالي:
==== 15- سیاست جمعیتی ====
[[گرجستان]] جهت بهبودی وضعیت جمعیتی از برنامه‌های افزایش زاد و ولد، کاهش مرگ و میر کودکان، ترویج شیوه زندگی سالم و افزایش سن امید به زندگی حمایت می‌کند. دولت [[گرجستان]] در صدد فراهم کردن شرایط مناسبی برای بازگشت گرجیان برونمرزی و دیگر اتباع [[گرجستان]] مقیم خارج به این کشور است. در این راستا دولت ارتباطات خود را با جوامع گرجیان برون‌مرزی  تقویت کرده از اقدامات و تلاش‌های آن‌ها برای حفظ زبان گرجی و ارتباط با میهن تاریخی تشویق می‌کند. [[گرجستان]] نگران سیاست فدراسیون [[روسیه]] جهت تغییر مصنوعی و غیر قانونی بافت جمعیتی [[آبخازیا]] و اسکان روسی تبارها در آنجا است. [[گرجستان]] تلاش خواهد کرد تا  از این اقدامات [[روسیه]] جلوگیری کرده به حفظ هویت قومی و فرهنگی آبخازیایی‌ها کمک کند.


عضويت در ناتو يكي از مهم ترين اهداف سياست خارجي گرجستان است.  ناتو از نظر گرجستان يك وسيله اصلي براي تامين امنيت و توسعه پايدار حوزه یورآتلانتيك بوده و اساس معماري امنيت اين حوزه مي باشد.  عضويت گرجستان در ناتو مي تواند از يك سو امنيت گرجستان را تضمين كند و از ديگر سو به استقرار ثبات در كل منطقه كمك كند.  ضمنا اصلاحات جاري در راستاي عضويت در ناتو موجب تحكيم نهاد هاي دمكراتيك گرجستان و افزايش توان دفاعي اين كشور مي شود.  با توجه به نظر سنجي برگزار شده در سال 2008  محافل سياسي و اجتمايي گرجستان در خصوص عضويت كشور در ناتو اتفاق نظر دارند. از سال 2004 گرجستان در راستاي توسعه همكاري با ناتو  به پيشرفت هاي بزرگ دست يافته است.  رهبران ناتو در اجلاس 2008 در بخارست توافق كردند كه گرجستان به عضويت ناتو در آيد. اين موضوع در تصميمات سران ناتو در اجلاس هاي  استراسبورگ و ليسبون  و همچنين در راهبرد جديد ناتو منعكس شده است.  
==== 16- سیاست همگرایی مدنی ====
دولت [[گرجستان]] به روند همگرایی و مشارکت  اقلیت قومی در جامعه کمک می‌کند.  دولت همچنین به توسعه تدریس زبان گرجی بین اقلیت قومی و حفظ هویت و فرهنگ آنان اهمیت می‌دهد. این سیاست در «نظریه ملی همگرایی مدنی» و «طرح عمل» منعکس شده است. دولت امکاناتی برای آموزش زبان گرجی و استفاده از آن زبان توسط اقلیت قومی فراهم می‌کند تا از این طریق حقوق و ازادی‌های آن‌ها تامین گردد. [[گرجستان]] همچنین درصدد فراهم ساختن شرایط مناسبی برای همگرایی مدنی مهاجرانی که مجددا به میهن بازگشتند، می‌باشد.


حمله روسيه به گرجستان در سال 2008  نتوانست مسير توسعه گرجستان و روند همگرايي اين كشور با ناتو را متوقف كند. با تشكيل كميسيون ناتو وگرجستان؛ آغاز اجراي طرح سالانه ملي  همكاري گرجستان با ناتو تسريع شده است. گرجستان همچنين در مجمع پارلماني ناتو حضور فعالي دارد. با توجه به اينكه گرجستان خود را نيز مسئوول تامين امنيت دسته جمعي مي داند، در عمليات صلح بين المللي و عمليات ناتو مشاركت مي كند.  در اين راستا حضور نيرو هاي گرجي در افغانستان حائز اهميت است.
==== 17-سیاست روابط با جوامع گرجیان برون مرزی ====
 
حفظ هویت هموطنان برونمرزی یکی از اولویت دولت [[گرجستان]] است. دولت در این راستا  به راه اندازی دوره‌های آموزش زبان گرجی، مدارس هفتگی، مدارس عمومی گرجی، گروه‌های فولکلوریک و گروه‌های هنری کمک می‌کند. [[گرجستان]] همچنین تلاش می‌کند تا هموطنان مقیم کشور‌های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و پروژه‌های مشترک اجرا نمایند<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص133-147.</ref>.
5.2-  همگرايي با اتحاديه اروپا:
 
همگرايي مرحله اي گرجستان با اتحاديه اروپا يكي از محور هاي توسعه سياسي و اقتصادي گرجستان مي باشد. توسعه همكاري با اتحاديه اروپا  موجب تحكيم نهاد هاي دمكراتيك گرجستان و تثبيت روند همگرايي مي شود.
 
گرجستان خواستار گسترش حوزه هاي همكاري و استفاده از آزادي هاي چهارگانه (نقل و انتقالات آزاد مردم، كالا، خدمات و سرمايه) با اتحاديه اروپا است. گرجستان سياست همسايگي اتحاديه اروپا طرح مشاركت شرق را عامل مساعدت در همگرايي با اتحاديه اروپا مي داند.
 
گرجستان مذاكرات در خصوص انعقاد موافقتنامه درباره عضویت وابسته با اتحاديه اروپا را  بمنظور توسعه روابط از طريق همگرايي سياسي و اقتصادي  از جمله ايجاد منطقه آزاد تجارت، ادامه    مي دهد.
 
گرجستان همچنين درصدد اجراي موفقيت آميز توافقنامه تسهيل رژيم رواديد  (visa facilitation and readmission agreements ) و توسعه همكاري در چارچوب ابتكار« مشاركت براي تحرك»  (Mobility Partnership)  است. هدف گرجستان رسيدن به رژيم لغو رواديد با اتحادي اروپا است.
 
گرجستان بر اهميت توسعه همكاري با اتحاديه اروپا در بخش هاي مختلف به ويژه در زمينه تامين امنيت انرژي، حمل و نقل آموزش، فرهنگي  و غيره تاكيد مي كند.
 
گرجستان خواستار مشاركت فعال اتحاديه اروپا در روند حل مناقشه گرجستان و روسيه است. دراين رابطه برسميت شناختن اشغال مناطق گرجستان توسط روسيه از سوي جامعه بين المللي از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين راستا گرجستان از قطعنامه  17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال مي كند.
 
گرجستان همچنين از سياست اتحاديه اروپا جهت همكاري و تعامل بيشتر با روسيه استقبال مي كند. سياست اتحاديه اروپا زماني موثر خواهد بود كه بتواند به شكل گيري سياست خارجي روسيه مبتني بر اصول احترام به حاكميت كشور هاي همسايه و همزيستي مسالمت آميز با آنها، كمك كند.
 
از طرف ديگر گرجستان انتظار دارد كه اتحاديه اروپا بعنوان ميانجيگر توافقنامه آتش بس  ماه اوت 2008 بين گرجستان و روسيه،  فدراسيون روسيه را جهت اجراي قرارداد آتش بس و پايبندي به موازين بين المللي  بيشتر تحت فشار قرار دهد.
 
6-  همكاري  در منطقه قفقاز جنوبي:
 
گرجستان با توجه به اهميت توسعه همكاري با همسايگان، با اقدامات سياسي و اقتصادي خود  به توسعه منطقه و تبديل آن به منطقه آرام، با ثبات و جذاب كمك مي كند.
 
گرجستان بطور سنتي روابط خوبي با كشور هاي همسايه جمهوري آذربايجان و ارمنستان دارد  و معتقد است كه با رويكرد هاي مشترك مي توان توسعه آتي  منطقه را تامين كرد. در اين راستا  توسعه همكاري منطقه اي و ايجاد حوزه مشترك اقتصادي و بازار  به استقرار صلح و ثبات در منطقه كمك خواهد كرد.  ضمنا قابليت هاي گرجستان در حوزه درياي سياه مي تواند عامل گسترش همكاري باشد.
 
علي رغم اختلافات موجود؛ سه كشور قفقاز جنوبي مي توانند همكاري منطقه اي در زمينه مبارزه با تروريسم، جرايم سازمان يافته و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و برنامه هاي مشترك براي حفظ محيط زيست اجرا كنند. اينگونه همكاري ها مي تواند  به توسعه همكاري اقتصادي و توسعه گفتگو هاي سياسي بين كشور هاي منطقه کمك كند.
 
لاينحل ماندن مناقشه قره باغ امنيت كشور هاي منطقه را تهديد مي كند. لذا گرجستان  از حل مسالمت آميز اين مناقشه با مشاركت فعال جوامع بين المللي حمايت مي كند.
 
گرجستان خواستار توسعه همكاري اقتصادي و تجاري با آذربايجان و ارمنستان است. اجراي طرح هاي بزرگ اقتصادي براي تثبيت امنيت نيز ضروري مي باشد و مي تواند منجر به تحكيم اعتماد و شكل گيري مناسبات پايدار تجاري گردد.
 
روابط گرجستان با جمهوري آذربايجان به روابط استراتژيك تبديل شده است. طرح هاي مشترك انرژي، حمل و نقل و ارتباطات نقش موثري در توسعه دو كشور ايفا مي كند. طرح خط راه آهن «باكو- تفليس- قارص » يكي از طرح هاي مشترك است كه دو كشور به وسيله آن مي توانند نقش ترانزيتي خود در منطقه را افزايش دهند و به شبكه بين المللي راه آهن بپيوندند. راه اندازي خط راه آهن «باكو- تفليس- قارص» به توسعه روابط اقتصادي  بين شرق و غرب  كمك كرده و موجب  نزديك شدن گرجستان به حوزه اروپا خواهد شد.
 
«باكو- تفليس- جيهان»، «باكو- سوپسا» و «باكو- تفليس- ارزروم» سه طرح مهم انرژي است كه علاوه بر جنبه اقتصادي آن  به تثبيت امنيت در منطقه نيز كمك مي كند. گرجستان و جمهوري آذربايجان همچنين درصدد عملي شدن طرح هايی مثل « نابوكو»، «جريان سفيد»، «كوريدورحمل و نقل نفت یورو آسيا»‌ و «اگري» (Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector Project)  هستند تا منابع انرژي كشور هاي آسياي ميانه و آذربايجان  با استفاده از قابليت هاي ترانزيتي گرجستان و آذربايجان به بازار هاي جهاني منتقل شود.
 
گرجستان در زمينه هاي سياسي، امنيتي و روند همگرايي با نهاد هاي یورآتلانتيك نيز با جمهوري آذربايجان همكاري مي كند. همكاري دو كشور در چارچوب اتحاديه گوام نيز حائز اهميت است.  مشاركت آذربايجان در برنامه «مشاركت شرقي» اتحاديه اروپا و برنامه«مشاركت براي صلح »‌ ناتو  به هماهنگ شدن منافع دو كشور و اتخاذ مواضع مشترك كمك مي كند.
 
گرجستان همكاري نزديكي با ارمنستان در تمامي زمينه ها دارد. گرجستان معتقد است كه توسعه روابط حسنه و گسترش همكاري فیمابین گرجستان و ارمنستان مي تواند منافع متقابل را تامين كرده روابط سنتي دو كشور را توسعه دهد. 
 
گرجستان درصدد گسترش همكاري هاي اقتصادي با ارمنستان است. همكاري دو كشور در بخش هاي مختلف از جمله تجارت، حمل و نقل و گردشگري موجب افزايش مناسبات فيمابين خواهد شد.
 
گرجستان از حضور ارمنستان در طرح مشاركت شرقي اتحاديه اروپا حمايت مي كند و خواستار گسترش همكاري اين كشور با ناتو است. گرجستان همچنين خواهان عادي سازي روابط ارمنستان با تركيه  بوده و آماده است به روند عادي سازي روابط دو كشور كمك كند.
 
7- تحكيم روابط خارجي:
 
توسعه روابط سياسي و گسترش تجارت خارجي، جذب سرمايه گذاري ها و تحكيم مناسبات اجتماعي و فرهنگي از اولويت های دولت گرجستان است. در اين راستا گرجستان همكاري هاي دوجانبه و چندجانبه خود را با جوامع بين المللي توسعه مي دهد.
 
7.1-  ايالات متحده آمريكا:
 
پس از استقلال گرجستان، ايالات متحده آمريكا  همواره از حاكميت و تماميت ارضي، توسعه نهاد هاي دمكراتيك، توسعه اقتصاد بازاري و همگرايي گرجستان با نهاد هاي اروپايي و یوروآتلانتيك حمايت کرده است.
 
گرجستان درصدد توسعه روابط استراتژيك با آمريكا مي باشد و اين موضوع در منشور همكاري كه در ژانويه سال 2009 به امضا رسيد منعكس شده است. هدف منشور همكاري، كمك به روند توسعه همكاري هاي دفاعي، امنيتي، اقتصادي، انرژي، اجتماعي و فرهنگي از طريق اجراي تصميمات گروه هاي كاري است. حمايت دولت آمريكا و تاكيد آن بر لزوم پايان اشغالگري مناطق گرجستان  براي دولت تفليس اهميت ويژه اي دارد.
 
گرجستان توسعه همكاري هاي اقتصادي و تجاري با آمريكا را ضروري مي داند و درصدد جذب سرمايه گذاري و افزايش صادرات محصولات گرجي به آمريكا است.  با توجه به قرارداد تجارت ترجيحي بين دو كشور امكان صادرات محصولات گرجي به آمريكا با تعرفه هاي كمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنين خواستار برقراري رژيم تجارت آزاد با آمريكا است.
 
كمك هاي مالي آمريكا براي گرجستان حائز اهميت است. كمك يك ميليارد دلاري آمريكا پس از جنگ 2008 و همچنين اختصاص كمك ها از سوي شركت چالش هزاره آمريكا  براي اجراي طرح هاي عمراني و توسعه نهاد هاي دمكراتيك اهميت ويژه اي داشته است. آمريكا همچنين برنامه هاي آموزشي و علمي را جهت افزايش دانش و آگاهي محققان و دانشجويان گرجي اجرا  مي كند.
 
توان دفاعي گرجستان از طريق كمك هاي آمريكا افزايش قابل توجهي  داشته است و گرجستان خواستار تعميق اين همكاري ها است.
 
 
حمايت دولت آمريكا و تاكيد آن بر لزوم پايان اشغالگري مناطق گرجستان  براي دولت تفليس اهميت ويژه اي دارد. گرجستان توسعه همكاري هاي اقتصادي و تجاري با آمريكا ضروري مي داند و در صدد جذب سرمايه گذاري و افزايش صادرات محصولات گرجي به آمريكا است.  با توجه به قرارداد تجارت ترجيحي بين دو كشور امكان صادرات محصولات گرجي به آمريكا با تعرفه هاي كمتر، فراهم شده است.  گرجستان همچنين خواستار برقراري رژيم تجارت آزاد  با آمريكا است.
 
كمك هاي مالي آمريكا براي گرجستان حائز اهميت است. كمك يك ميليارد دلاري آمريكا پس از جنگ 2008 و همچنين اختصاص كمك ها از سوي شركت چالش هزاره آمريكا  براي اجراي طرح هاي عمراني  و توسعه نهاد هاي دمكراتيك اهميت ويژه اي داشته است. آمريكا همچنين برنامه هاي آموزشي و علمي را جهت افزايش دانش و آگاهي محققان و دانشجويان گرجي اجرا مي كند.
 
توان دفاعي گرجستان  از طريق كمك هاي امريكا افزايش قابل توجهي  داشته است و گرجستان خواستار تعميق اين همكاري است. گرجستان حمايت سياسي و نظامي خود را از ائتلاف هاي پيشنهادي آمريكا ادامه مي دهد. نيرو هاي نظامي گرجستان كه در چارچوب برنامه هاي آموزش و تمرين آمريكا آموزش ديده اند در عمليات بين المللي صلح  از جمله برنامه ايساف ناتو در افغانستان شركت مي كنند. گرجستان و آمريكا در زمينه مبارزه با قاچاق مواد هسته اي نيز همكاري مي كنند.
 
7.2 - اكراين:
 
گرجستان در صدد  استفاده از فرصت هاي همكاري استراتژيك  با اكراين است. افزايش نقش اكراين به عنوان كشور دمكراتيك و صلح طلب مي تواند  به استقرار صلح و ثبات در منطقه كمك كند.
 
گرجستان و اكراين در زمينه هاي سياسي و امنيتي همكاري دو جانبه و همكاري بين المللي در چارچوب سازمان ملل، سازمان امنيت و همكاري اروپا، سازمان همكاري حوزه درياي سياه و اتحاديه گوام دارند. گرجستان همچنين خواستار توسعه همكاري با اكراين در روند همگرايي با نهاد هاي یورآتلانتيك  بوده و از مشاركت اين كشور در طرح «مشاركت شرقي» اتحاديه اروپا استقبال مي كند.
 
7.3 - تركيه:
 
تركيه شريك منطقه اي گرجستان است كه همواره از تماميت ارضي و حاكميت گرجستان و تلاش اين كشور براي توسعه نهاد هاي سياسي، اقتصادي و امنيتي  حمايت مي كند.  ضمنا تركيه بزرگترين شريك تجاري و اقتصادي گرجستان مي باشد و رژيم هاي لغورواديد و تجارت آزاد بين دو كشور بر قرار شده است.  توسعه همكاري هاي اقتصادي  و اجراي موفقيت آميز طرح هاي انرژي و حمل و نقل  اهميت راهبردي براي دو كشور دارد.  گرجستان و تركيه در چارچوب طرح هاي خط لوله باكو- تفليس- جيهان و باكو- تفليس-ارزروم همكاري مي كنند و حضور فعالي در اجراي طرح هاي مثل «باماكو»، « جريان سفيد»‌، «كوريدور انتقال نفت ارو آسيا» و «خط راه آهن باكو- تفليس- قارص»  دارند.  علاوه بر اين تركيه بعنوان عضو ناتو  يكي از مهم ترين شرکای نظامي گرجستان است. در اين راستا گرجستان خواهان توسعه همكاري هاي نظامي و امنيتي با تركيه است.
 
همكاري دو كشور در بخش فرهنگي نيز داراي اهميت است. دو كشور همكاري فعال در زمينه آثار ميراث فرهنگي آغاز كرده اند. توسعه اين همكاري به نفع هر دو كشور مي باشد.
 
7.4  - همكاري با ديگر كشور هاي جهان:
 
گرجستان  جهت استفاده از تجربيات  كشور هاي حوزه درياي بالتيك و كسب حمايت آنها براي عضويت در ناتو و اتحاديه اروپا، با اين كشور ها همكاري مي كند.
 
گرجستان در صدد توسعه همكاري  با كشور هاي اروپاي جنوب شرقي و حوزه اسكان ديناوي است. حمايت اين كشور ها از تماميت ارضي گرجستان و اصلاحات جاري در اين كشور داراي اهميت ويژه اي است. گرجستان از توسعه همكاري با ملداوي و بلاروس و مشاركت اين كشور ها در طرح مشاركت شرقي اتحاديه اروپا استقبال مي كند.
 
گرجستان به عنوان حلقه ارتباطي بين اروپا و آسيا،  توسعه همكاري  به ويژه همكاري هاي اقتصادي، انرژي و حمل و نقل با قزاقستان، قرقيزستان، تركمنستان، ازبكستان و تاجيكستان را مد نظر دارد.  هدف اين همكاري كمك به توسعه تجارت و گردش آزاد سرمايه بين غرب و شرق است. آگاهي كشور هاي آسياي مركزي از تحولات سياسي گرجستان براي دولت تفليس اهميت دارد. تلاش فدراسيون روسيه براي تغيير مرز هاي بين المللي چالش بزرگي براي همسايگان روسيه است.
 
گرجستان توسعه روابط و همكاري با چين، ژاپن، كره جنوبي، كشور هاي خليج فارس، هند، كانادا، برزيل،  استراليا، اسراييل،  كشور هاي آسياي جنوب شرقي، آمريكاي لاتين و آفريقا را جهت توسعه تجارت، جذب سرمايه گذاري و كسب حمايت بين المللي، ضروري و مهم مي داند.
 
در راستاي جذب سرمايه گذاري، افزايش آگاهي مردم در مورد گرجستان و كسب    حمايت ها لازم است. روند برقراري روابط سياسي و ديپلماتيك با كشور هاي آمريكاي لاتين و حوزه درياي كارائيب و توسعه همكاري هاي اقتصادي و تجاري با آنها ادامه يابد. در روند مذاكرات با اين كشور ها بايد نسبت به موضوع حمايت از  تماميت ارضي گرجستان توجه ويژه اي داشت.
 
7.5 - همكاري با سازمان هاي بين المللي:
 
همكاري با سازمان هاي بين المللي يكي از مهم ترين اولويت سياست خارجي و امنيت ملي گرجستان است.
 
7.5.1 - سازمان ملل:
 
گرجستان معتقد است كه سازمان ملل بايد نقش فعال تري جهت استقرار صلح در جهان و حل مناقشات و بحران هاي موجود ايفا كند. در اين راستا بايد تلاش شود تا كارايي سازمان ملل افزايش يابد. گرجستان تعطيلي ماموريت هيئت ناظران سازمان ملل را كه ناشي از فشار هاي روسيه بوده است، را بسيار منفي ارزيابي مي كند و معتقد است كه اين موضوع  مي تواند تاثير منفي بر نقش سازمان ملل در تامين و تثبيت امنيت جهاني بگذارد.
 
7.5.2 - سازمان امنيت و همكاري اروپا:
 
سازمان امنيت و همكاري اروپا يكي از مهم ترين سازمان ها براي تامين امنيت اروپا مي باشد. اين سازمان بايد نقش ويژه اي در استقرار صلح، ثبات و دمكراسي در اروپا داشته باشد.
 
گرجستان همواره به اصول تعريف شده در اسناد اين سازمان مبتني بر احترام به حفظ تماميت ارضي و حاكميت كشورها، پايبند است. گرجستان معتقد است كه افزايش نقش سازمان امنيت وهمكاري اروپا مي تواند به توسعه امنيت كشور هاي عضو كمك نمايد.
 
روسيه براي جلوگيري از مشاركت سازمان هاي بين المللي در روند حل مناقشات گرجستان  از ادامه فعاليت هيئت ناظران سازمان امنيت و همكاري اروپا ممانعت به عمل آورد؛  با اينحال تلاش گرجستان براي از سرگيري فعاليت هيئت ناظران سازمان امنيت و همكاري اروپا در خاك اين كشور از جمله در مناطق اشغالي و افزايش نقش اين سازمان جهت توسعه امنيت و دمكراسي گرجستان ادامه دارد. كمك و مساعدت سازمان امنيت و همكاري اروپا براي به انجام رساندن موفقيت آميز روند تحكيم نهاد هاي دمكراتيك و اصلاحات جاري، اهميت ويژه اي دارد.
 
7.5.3 - شوراي اروپا:
 
همكاري در چارچوب شوراي اروپا يكي از بهترين فرصت ها براي  استقرار موازين و ارزش هاي اروپايي درگرجستان است. با توجه به پايبندي اين كشور به موازين و ارزش هاي اروپايي، زمينه تبديل گرجستان به يك كشور دمكراتيك فراهم مي باشد. گرجستان در صدد اجراي توصيه هاي شوراي اروپا  براي توسعه دمكراسي، حفظ حقوق اقليت قومي،  رعايت حقوق بشر و تثبيت حاكميت قانون است.
 
8- مبارزه با تروريسم بين المللي و جرايم سازمان يافته فراملي:
 
هدف سياست ضد تروريستي گرجستان، تامين امنيت شهروندان و نهاد هاي اين كشور است. گرجستان عضو كنوانسيون هاي مبارزه با تروريسم سازمان ملل بوده و در اين راستا  همكاري هاي خود را گسترش مي دهد.
 
گرجستان براي رسيدن به اين هدف مهم همكاري نزديكي با كميته مبارزه با تروريسم سازمان ملل دارد و واحد هاي ضد تروريستي از جمله؛ يگان هاي ويژه نيرو هاي مسلح و انتظامي كشور را توسعه  مي دهد. گرجستان جهت جلوگيري از  استفاده گروه هاي تروريستی از خاك گرجستان، حراست از مرز ها  و نظارت بر گمركات را افزايش داده  در راستاي مبارزه با تروريسم و جرايم سازمان يافته فراملي  با كشور هاي همسايه آذربايجان، تركيه و ارمنستان همكاري مي كند.
 
 
مناطق اشغالي گرجستان اكنون  به منشاء تهديد هاي تروريستي تبديل شده اند.  در سال هاي اخير  عمليات تروريستي در گرجستان  از مناطق اشغالي و توسط عوامل روسيه  برنامه ريزي و اجرا مي شد.  براي خنثي سازي اين خطر  لازم است كه جامعه بين المللي  فشار هاي خود را بر روسيه افزايش دهد  تا روسيه در صورت تكرار عمليات تروريستي بهاي سنگين سياسي بپردازد.
 
 
گرجستان با توجه به اهميت مبارزه با تروريسم هسته اي  با آژانس بين المللي انرژي اتمي و ديگر سازمان هاي بين المللي و كشور هاي جهان همكاري مي كند تا از استفاده از خاك گرجستان براي توليد و انتقال مواد هسته اي و راديو اكتيو جلوگيري شود. گرجستان در راستاي عدم گسترش مواد هسته اي و راديو اكتيو نگران وضعيت موجود در مناطق اشغالي است.
 
گرجستان با شركت در عمليات بين المللي ضد تروريستي حضور فعالي در ائتلاف ضد تروريستي دارد. با توجه به اينكه تروريسم بين المللي تهديد جدي براي امنيت جهان است، عدم موفقيت در عمليات افغانستان تاثير منفي بر امنيت كشور هاي جهان و منطقه از جمله گرجستان خواهد گذاشت.
 
9- سياست امنيت اقتصادي:
 
سياست اقتصادي گرجستان مبتني بر اصل آزادي اقتصاد بوده و هدف اصلي سياست امنيت اقتصادي اين كشور فراهم كردن شرايط مناسب براي كمك به توسعه كشور، افزايش رفاه مردم و رقابت پذيري اقتصاد و مردم است.
 
تحكيم ثبات اقتصاد كلان از طريق اتخاذ سياست جدي مالي، به حد اقل رساندن نرخ تورم، كاهش هزينه هاي عمومي، كاهش بدهي هاي خارجي، رفع كسري بودجه با مازاد بودجه و بهبودي سيستم مالياتي، از مهم ترين اولويت های سياست امنيت اقتصادي گرجستان محسوب مي شود.
 
توسعه روابط سازنده اقتصادي با اتحاديه اروپا، آمريكا و كشور هاي منطقه از محور هاي  سياست اقتصادي و امنيتي كشور مي باشد. توسعه همكاري هاي اقتصادي و روابط مرزي  مي تواند نقش موثري در كاهش تنش ايفا نمايد. گرجستان در اين راستا آماده همكاري با كشور هاي آذربايجان، تركيه، تركمنستان، ايران، ارمنستان، اكراين، قزاقستان، كشور هاي خاورميانه، حوزه درياي سياه و  ديگر كشور هاي آسياي مركزي و شرقي، است.  
 
گرجستان توسعه زيرساخت هاي حمل و نقل كشور، افزايش بهره برداري از ظرفيت ترانزيتي كشور و همگرايي با سيستم هاي حمل و نقل بين المللي را ضروري مي داند.
 
سياست اقتصادي گرجستان عدم مداخله دولت در فعاليت اقتصادي شركت ها، حفظ آزادي اقتصادي و مالكيت شخصي، بهبود سيستم مالياتي و اجراي سياست دقيق مالي را تامين مي كند.
 
گرجستان درصدد است فراهم نمودن شرایطی است تا مردم دسترسي به محصولات خوب و ارزان داشته باشند. ايجاد فضاي مناسب براي جذب سرمايه گذاري، افزايش رقابت پذيري مردم و اقتصاد و رشد اشتغال زايي از ديگر اهداف سياست اقتصادي گرجستان است. براي تحقق اين اهداف ايجاد بازار كار رقابت پذير ضروري بنظر مي رسد. ضمنا كمك به آماده سازي نيروي كار مجرب که از طريق اجراي سياست هدفمندانه آموزشي ميسر مي شود، موجب افزايش رقابت پذيري مردم و اقتصاد خواهد شد.
 
10- سياست امنيت انرژي:
 
دولت در راستاي تامين امنيت انرژي، جذب سرمايه گذاري، تقويت همكاري هاي بين المللي در بخش انرژي و توسعه زيرساخت هاي انرژي كشور را ضروري مي داند.  ضمنا دولت گرجستان بر ضرورت تنوع در منابع انرژي و تامين كنندگان آن و مشاركت در طرح هاي منطقه اي و بين المللي  تاكيد مي كند. در اين راستا دولت گرجستان در چارچوب  برنامه كوريدور انرژي جنوب، خواهان اجراي طرح هاي جديد از جمله طرح هاي انتقال نفت و گاز  منطقه درياي خزر و آسياي مركزي به اروپا از طريق گرجستان است.
 
گرجستان بخشي از كوريدور هاي مهم انتقال انرژي است  و از نقش خود  براي انتقال منابع انرژي درياي خزر و آسياي مركزي به اروپا از طريق مسير هاي متنوع، به خوبي آگاه است.  بنادرگرجستان، خط لوله باكو- سوپسا،  باكو- تفليس- جيهان و باكو- تفليس- ارزروم از جمله پروژه هاي مهم فعال  بوده و گرجستان درصدد اجراي موثراين پروژه ها است.
 
توسعه زيرساخت هاي انرژي و افزايش بهره برداري از منابع آبي و ديگر منابع انرژي پاك كشور از ديگر اولويت های سياست امنيت انرژي گرجستان مي باشد. گرجستان همچنين  همكاري خود را با سرمايه گذاران خارجي جهت بهره برداري از منابع انرژي تجديد پذير ادامه و توسعه مي دهد.
 
با توجه به اينكه ساخت خطوط جديد انتقال برق و نيروگاه هاي برقي  و بازسازي نيروگاه هاي فرسوده  به كاهش  وابستگي به منابع انرژي وارداتي  و افزايش  امنيت انرژي كشور كمك مي كند، لذا گرجستان  در صدد تبديل شدن به بزرگترين صادر كننده  برق در منطقه است. در اين راستا افزايش توليد برق و ساخت خطوط انتقال برق  ضروري است.
 
11- سياست آموزشي:
 
تكميل نظام آموزشي كشور از مهم ترين اولويت دولت گرجستان است. اصلاحات همه گير نظام آموزشي کشور جهت افزايش كيفيت آموزش متوسط، عالي و حرفه اي و كمك به ايجاد جامعه مبتني بر دانش، انجام مي شود. در اين راستا ايجاد فضاي مناسب براي توسعه علم و مشاركت فعال بخش خصوصي در نظام آموزشي از ضروریات كشور محسوب مي شود. نظام آموزشي گرجستان براي شهروندان اين كشور بايد فرصت هاي شغلي و امكان استفاده از دانش را مهيا كند.
 
يكي از بخش هاي اصلاحات انجام شده در نظام آموزشي اجراي برنامه هاي آموزش زبان هاي خارجي به ويژه زبان انگليسي و آموزش رايانه در مدارس متوسط است.
 
يكي ديگر از اولويت های اصلاحات نظام آموزشي كشور توسعه آموزش حرفه اي مي باشد. توسعه اقتصاد گرجستان ضرورت توسعه آموزش حرفه اي را دو چندان مي سازد.
 
توسعه آموزش عالي نيز براي پيشرفت كشور اهميت ويژه اي دارد. افزايش كيفيت آموزش عالي درگرجستان يكي از پيش شرط هاي توسعه ظرفيت هاي علمي و توسعه اقتصاد كشور مي باشد. ضمنا گسترش همكاري هاي بين المللي در بخش هاي تحقيقاتي، علمي و تكنولوژي ضروري بنظر مي رسد.
 
11- سياست امنيت اجتماعي و بهداشتي:
 
كمك به فقر زدايي، افزايش سطح زندگي و شكل گيري قشر قدرتمند متوسط از اهداف سياست امنيت اجتماعي و بهداشتي گرجستان است.
 
دولت جهت  تامين امنيت اجتماعي و بهداشتي مردم درصدد است به اشتغال زايي كمك كرده بيمه اجتماعي را توسعه و همگاني نمايد.
 
محور هاي سياست بهداشتي كشور به شرح ذيل است: كمك به افزايش كيفيت خدمات پزشكي، توسعه نظام آموزش پزشكي، افزايش کارايي سيستم پيشگيري و مديريت امراض مسري، پيشگيري و درمان بيماري هاي خطرناك (ايدز، اعتياد، سل و غيره)، توسعه سيستم نظارت بر آزمايشگاه ها و بيماري هاي همه گير جهت جلوگيري از عفونت هاي خطرناكي كه منشاء مصنوعي يا طبيعي دارند، راه اندازي سيستم هاي واكنش سريع، كمك به ترويج شيوه زندگي سالم، قابل دسترسي كردن خدمات پزشكي از طريق توسعه سيستم بيمه  درمان و قابل دسترسي كردن خدمات پزشكي براي  قشر زير خط فقر.
 
12- سياست امنيت سايبري:
 
گرجستان در نظر دارد يك سيستم امنيت اطلاعات را ايجاد كند تا  با استفاده آن خنثي سازي حملات سايبري، به حد اقل رساندن اثرات آن و  بازسازي سريع زيرساخت ها  امكان پذير شوند.
 
گرجستان با توجه به اهميت تامين امنيت اطلاعات محرمانه و حفظ سيستم هاي اطلاعات كشوراساس حقوقي و زيرساختهاي لازم را جهت ارتقاء تكنولوژي هاي اطلاعاتي و حفظ اطلاعات  فراهم مي كند.
 
گرجستان در راستاي تامين امنيت سايبري درصدد گسترش همكاري با كشور هاي متحد و استفاده از تجربيات آنها است.
 
13- سياست امنيت زيست محيطي:
 
هدف سياست امنيت زيست محيطي گرجستان، حفظ امنيت مردم و محيط زيست از طريق پيشگيري از آلودگي محيط زيست، كاهش منابع طبيعي و بحران هاي ناشي از حوادث طبيعي  يا فعاليت انسان، مي باشد.  در اين خصوص توجه ويژه اي به پيشگيري از حوادث طبيعي همانند سيل، بهمن، رانش زمين، زلزله و حوادث صنعتي  مي شود.
 
انجام اقدامات موثر  براي جلوگيري از آلودگي محيط زيست، پيشگيري از آلودگي منابع آبي و زمين، حفظ جنگل ها، پيشگيري از آلودگي درياي سياه و پاكسازي مناطق گرجستان از ضایعات راديواكتيو از ديگر اهداف سياست امنيت زيست محيطي گرجستان است.
 
با توجه به لزوم همكاري منطقه اي و بين المللي  براي تامين امنيت زيست محيطي، گرجستان خواستار مشاركت فعال جامعه بين المللي  براي جلوگيري از تخريب محيط زيست مناطق اشغالي از سوي روسيه، است. دولت گرجستان با استفاده از امكانات سياسي خود تلاش خواهدكرد با كمك جامعه بين المللي روسيه را تحت فشار قرار داده از انتقال غير قانوني مصالح ساختماني و چوب آبخازيا به روسيه براي المپيك زمستاني سوچي كه يك تهديد زيست محيطي  براي گرجستان و منطقه است،  جلوگيري نمايد.
 
گرجستان در زمينه  امنيت زيست محيطي با  كشور هاي منطقه  همكاري مي كند.  همكاري گرجستان با آذربايجان، ارمنستان و تركيه مي تواند  به تحكيم امنيت زيست محيطي منطقه كمك كند.
 
14- حفظ ميراث فرهنگي:‌
 
گرجستان از طريق توسعه همكاري با  يونسكو و ديگر سازمان هاي بين المللي  درصدد  حفظ و توسعه ميراث فرهنگي و آثار منحصر به فرد خود كه بخشي از ميراث فرهنگي جهان است، مي باشد. در اين راستا  اتخاذ سياست حفظ ميراث فرهنگي  با هدف كمك به هنر كهن و معاصر گرجستان و نگهداري آثار معماري، ضروري بنظر مي رسد. گرجستان همچنين  جهت حفظ ميراث فرهنگي برونمرزي خود با كشور هايي كه اثار تاريخي گرجي در آنجا واقع شده باشد و ارزش هاي فرهنگي در موزه ها يا كنتابخانه هاي اين كشورها  نگهداري شده باشد، همكاري خواهد كرد.
 
آثار تاريخي و فرهنگي گرجستان كه در مناطق تحت اشغال روسيه واقع شده اند، در معرض خطر نابودي قرار مي گيرند. لذا جامعه بين المللي بايد در حفظ اين آثار مشاركت نمايند.  در اين راستا همكاري با  يونسكو، مركز بين المللي مطالعات حفظ و مرمت دارايي هاي فرهنگي (ICCROM)، شوراي بين المللي اثار و مكان هاي باستاني (ICOMOS) و اتحاديه بين المللي حفظ طبيعت (IUCN) داراي اهميت ويژه اي است.
 
15- سياست جمعيتي:
 
گرجستان جهت بهبودي وضعيت جمعيتي از برنامه هاي افزايش زاد و ولد، كاهش مرگ و مير كودكان، ترويج شيوه زندگي سالم و افزايش سن اميد به زندگي حمايت مي كند.
 
دولت گرجستان در صدد فراهم كردن شرايط مناسبي براي بازگشت گرجيان برونمرزي و ديگر اتباع گرجستان مقيم خارج به اين كشور است. در اين راستا دولت ارتباطات خود را با جوامع گرجيان برونمرزي  تقويت كرده از اقدامات و تلاش هاي آنها براي حفظ زبان گرجي و ارتباط با ميهن تاريخي تشويق مي كند.
 
گرجستان نگران  سياست فدراسيون روسيه جهت تغيير مصنوعي و غير قانوني بافت جمعيتي آبخازيا و اسكان روسي تبار ها در آنجا است. گرجستان تلاش خواهد كرد تا  از اين اقدامات روسيه جلوگيري كرده به حفظ هويت قومي و فرهنگي آبخازيايي ها  كمك كند.
 
16- سياست همگرايي مدني:
 
دولت گرجستان  به روند همگرايي و مشاركت  اقليت قومي در جامعه كمك مي كند.  دولت همچنين به توسعه تدريس زبان گرجي بين اقليت قومي  و حفظ هويت و فرهنگ آنان اهميت مي دهد. اين سياست در « نظريه ملي همگرايي مدني» و «طرح عمل» منعكس شده است.
 
دولت امكاناتي براي آموزش زبان گرجي و استفاده از آن زبان توسط اقليت قومي فراهم مي كند تا از اين طريق حقوق و ازادي هاي آنها تامين گردد.
 
گرجستان همچنين درصدد فراهم ساختن شرايط مناسبي  براي همگرايي مدني مهاجراني كه مجددا به ميهن بازگشتند، مي باشد.
 
17-            سياست روابط با جوامع گرجيان برون مرزي:
 
حفظ هويت هموطنان برونمرزي يكي از اولويت دولت گرجستان است. دولت در اين راستا  به راه اندازي دوره هاي آموزش زبان گرجي، مدارس هفتگي،  مدارس عمومي گرجي، گروه هاي فولكلوريك و گروه هاي هنري كمك مي كند. گرجستان همچنين تلاش مي كند تا  هموطنان مقيم كشور هاي مختلف با يكديگر ارتباط برقرار كنند و پروژه هاي مشترك اجرا نمايند.
 
 
'''سرود ملی'''
 
شعار ملی گرجستان :


=== [[نمادهای ملی گرجستان|نمادهای ملی گرجستان '''سرود ملی''']] ===
شعار ملی [[گرجستان]]


ძალა ერთობაშია  
ძალა ერთობაშია  


به معنی :
به معنی:
 
« قدرت در همبستگی است »
 
سرود ملی گرجستان « آزادی » نام دارد.


آزادی به زبان گرجی « تاویسوپلــِبا » تلفظ می شود.
«قدرت در همبستگی است»


             
سرود ملی [[گرجستان]] «آزادی» نام دارد. آزادی به زبان گرجی «تاویسوپلــِبا» تلفظ می‌کند.


                     ترجمه فارسی سرود ملی گرجستان :




ترجمه فارسی سرود ملی [[گرجستان]]: <blockquote>
نشان من، میهن من است
نشان من، میهن من است


خط ۱٬۱۰۸: خط ۹۰۵:
پس ستوده باد آزادی
پس ستوده باد آزادی


این آزادی ستوده باد!
این آزادی ستوده باد!</blockquote>
 
نام شاعر: «داوید ماگرادزه»
 
نام شاعر : « داوید ماگرادزه »
 
آهنگسازان : « زاخاری پالیاشویلی»  و « لوسب کچاکمادزه »
 
تاریخ تصویب :  2004
 
 
'''تاریخچه تفکر دولت‌داري و تدوین قانون در گرجستان'''
 
دوران‌ قرون وسطي
 
بر اساس نوشته های مورخین و استادان گرجی؛ ملت گرجستان تجربه تاريخي، سياسي و دولت‌داري بيش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مكتوب يا ذكری از وجود یک متن داراي ارزش قانون اساسي كشور در منابع تاريخي به دست ما نرسيده است. بنابراين قانونگزاري به دوره تشكيل پادشاهي يكپارچه فئودال گرجستان در اوايل سده 11 ميلادي / اوايل سده 5 هجري قمري بر مي‌گردد. طبيعي است كه در آن دوره، پس از تشكيل پادشاهي يكپارچه فئودال، ساختار دولت‌داري و نهاد‌هاي مشخص دولتي، نيازمند قوانين اصلي و جزئي شده بودند كه باعث رشد علوم حقوق، قانون نویسی‌ و قانون‌مندي در گرجستان گرديد. چنين جريانات، در منابع متعدد گرجي، فارسي، عربي، يوناني، ارمني و غيره ديده مي‌شود.
 
نخستين قانون با ارزش حقوقي و دولت‌داري گرجستان ( که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد)  بين سال‌هاي 1028 ـ 1005 ميلادي / 419ـ 395 هجري قمري، توسط اِكوتيمه آتونِلي Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجي در «صومعه گرجي‌هاي ايوِري» در يونان، تدوين شد كه با تقليد و تشريح از قوانين بيزانس نوشته شده بود و كليات ساختار سياسي و دولت‌داري و نيز عناصر قوانين و مقررات ديني، مدني و جزايي را نيز در بر مي‌گرفت. اثر مذكور به «قانون مختصر دين» معروف است و در طول بيش از 150 سال به عنوان قانون اصلي كشور گرجستان مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
 
رويدادهاي سياسي گرجستان در اواخر سده 12 ميلادي / اواخر سده 5 هجري به عنوان مرحله جديد و مهم رشد تفكر دولت‌داري و علوم حقوقي محسوب مي‌شود. در اوايل دوره حكومت ملكه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباريان و اشراف گرجستان با رهبري وزير دارايي، خواستار تشكيل مجلس، برقراري سلطنت مشروطه و واگذاري اختيارات قانون‌گذاري به مجلس شدند. برنامه مذكور اجرا نشد، اما اختيارات پادشاه محدود و اختيارات شوراي عالي كشور افزايش يافت كه در آن دوره موجب تقویت اعتبار حكومت شاهي، نهادهاي دولتي و قوه قضايي گرديد. در همان قرن، قانون جداگانه ای تحت عنوان «موازين تاجگذاری پادشاه» تدوين و ترويج شد كه اختيارات و نحوه فعاليت حكومت شاه، دربار، نهادهاي دولتي، شوراي عالي و قوه قضايي كشور را مشخص مي‌كرد.
 
در سده 14 ميلادي / 7 هجري قمري در گرجستان مجموعه قوانين جديدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوين شد كه از نظر محتوي به قوانين اساسي معاصر نزديكتر بود و ساختار حكومت و دولت، اصول دولت‌داري، اختيارات نهادها و مقامات مختلف دولتي، شرايط انتقال قدرت، موازین قانون‌گذاري و امور اجرايي را مشخص و تشريح مي‌كرد. مجموعه مذکور تا اوايل سده 18 ميلادي / اوايل سده 12 هجري قمري (اواخر دوره صفوي) اعتبار و كاربرد گسترده ای داشت.
 
در اوايل سده 18 ميلادي / اوايل سده 12 هجري قمري (اواخر دوره صفوي) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه كارتلي Kartli (پادشاهي مركزي گرجستان شرقي) مجموعه تكميل شده قانون اصلي كشور گرجستان را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوين و مقرر كرد مجموعه ياد شده تمام موارد اعتبار، اختيارات، ساختار و موارد ديگر دولت‌داري و حكومت شاه، اختيارات قوه‌هاي مختلف دولتي، امور تشريفات درباري و وزارتخانه‌ها، نحوه فعاليت دادگاه، امور قوانين مدني و جزايي را به صورت ساماندهي شده معين ساخت.مي‌توان گفت كه «دستورالعمل» به نوعي تسامحاً، شبیه قانون اساسي محسوب می شد.بود كه به گرجستان ثبات سياسي، اقتصادي و حقوقي بخشيد. مجموعه مذكور تا اوايل سده 19 ميلادي / اواخر سده 12 هجري شمسي اعتبار داشت.
 
 
دوره سلطه روسيه تزاري
 
اوايل سده 19 ميلادي / اواخر سده 12 هجري شمسي داويد باگراتيوني Davit Bagrationi ولیعهد گرجستان، نخستين مجموعه موازين قانون اساسي به سبك اروپايي را تدوين كرد، اما دولت روسيه تزاري پس از اشغال گرجستان، دولت‌هاي محلي اين كشور و تمام نهاد‌هاي دولتي و قوانين و موازين مرتبط را منحل و قوانين امپراتوري روسيه را جايگزين آن‌ها كرد.
 
در سال 1832 ميلادي / 1211 هجري شمسي، قيام بزرگ اشراف و نخبگان ملت گرجستان عليه سلطه روسيه تزاري شكست خورد. در پرونده بازداشت شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آينده ساختار سياسي و اجتماعي گرجستان مستقل كه طرفداران زيادي هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان گرجستان طرفدار برنامه تشكيل سلطنت مشروطه با مجلس ملي داراي اختيارات گسترده‌اي بودند. جنبش مذكور با وجود شكست، در تاريخ دولت‌داري و تدوین قانون‌در گرجستان نقش مهمي را ايفا كرد و موجب تربيت نسل‌هاي جديد طرفدار مشروطیت يا جمهوريخواه گرديد.
 
 
دوره بازسازي استقلال گرجستان
 
گرجستان در طول 117 سال، زير سلطه روسيه تزاري ماند و از نظر تاريخي معاصر، با وجود سابقه و سنت ديرين، ايجاد قانون اساسي كشور فقط از اوايل سده 20 ميلادي سرآغاز گرفت. 26 مي سال 1918 ميلادي / 4 خرداد سال 1297 هجري شمسي، گرجستان در پي فروپاشي امپراتوري روسيه تزاري، استقلال خود را به دست آورد. شوراي ملي و دولت كشور، كميسيون ويژه تدوين قانون اساسي گرجستان را تعیين كرد كه پس از تقريباً دو سال فعاليت، براي اولين بار در تاريخ ملت گرجستان، قانون اساسي كامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوين و جهت تصويب به مجلس ارائه كرد. 15 فوريه سال 1921 ميلادي / 26 بهمن 1299 هجري شمسي، ارتش سرخ روسيه شوروي به گرجستان حمله و پس از جنگ خونين، كشور را اشغال كرد. قانون اساسي مذكور 21 فوريه سال 1921 ميلادي / 2 اسفند 1299 هجري شمسي در شوراي ملي گرجستان در وضعيت جنگي تصويب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوريه / 6 اسفند، دولت اشغالي كمونيستي تشكيل جمهوري سوسياليستي گرجستان را اعلام كرد و دولت جمهوري دموكراتيك گرجستان، مجبور به مهاجرت و پناهندگي به اروپا شد. قانون اساسي گرجستان مستقل توسط دولت جديد كمونيستي لغو شد. قانون اساسي مذكور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانين اساسي كشورهاي اروپایی مطابقت كامل داشت.
 
 
دوره شوروي
 
قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان
 
2 مارس سال 1922 ميلادي / 11 اسفند 1300 هجري شمسي، حكومت كمونيستي گرجستان بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستين قانون اساسي جمهوري سوسياليستي گرجستان شامل 23 بخش و 134 اصل را تصويب كرد كه با قانون اساسي روسيه شوروي هيچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال گرجستان و حقوق بشر را  به صورت ظاهري تاييد مي‌كرد.
 
 
قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز
 
13 دسامبر سال 1922 ميلادي / 21 آذر 1301 هجري شمسي، توسط حكومت اشغالگر كمونيستي، جمهوري فدراسيون سوسياليستي قفقاز جنوبي شامل گرجستان، جمهوری آذربايجان و ارمنستان تشكيل و قانون اساسي آن نيز تصويب شد.
 
30 دسامبر / 8 دي همان سال اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي متشكل از فدراسيون روسيه، اوکراین، بلاروس و جمهوري فدراسيون سوسياليستي قفقاز جنوبي تشكيل شد. در سال 1924 ميلادي / 1302 هجري شمسي اجلاس دوم شوراهاي كمونيستي قانون اساسي اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي را تصويب كرد. بر اساس قانون اساسي سراسري جديد، جماهير شوروي موظف شدند قانون اساسي خود را مطابق با قانون اساسي شوروي اصلاح كنند.
 
دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان 
 
در سال 1927 ميلادي / 1306 هجري شمسي دولت كمونيستي گرجستان قانون اساسي جديد جمهوري سوسياليستي گرجستان شامل 8 بخش و 114 اصل را تصويب كرد. گرجستان در نتيجه اصلاحات اجباري و واگذاري بخشي از اختيارات اساسي به دولت مركزي مسكو، مديريت و تصميم‌گيري در امور خارجی، امور دريايي، امور دفاعي و امور تجارت بين المللي را از دست داد.
 
سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان ( قانون اساسی استالین)
 
در سال 1937 ميلادي / 1315 هجري شمسي دولت كمونيستي گرجستان در پي تصويب قانون اساسي جديد شوروي، قانون اساسي سوم، اصطلاحاً «قانون اساسي استالين» را تصويب كرد كه شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.
 
چهارمین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان( قانون اساسی برژنف)
 
در سال 1978 ميلادي / 1357 هجري شمسي، دولت كمونيستي گرجستان بار ديگر در پي تصويب قانون اساسي جديد شوروي، قانون اساسي چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسي برژنف» را تصويب كرد كه شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود كه در سال‌هاي 1986، 1989، 1990 و 1991 ميلادي مورد اصلاحات اساسي قرار گرفت و تا زمان فروپاشي شوروي اعتبار رسمي داشت.
 
 
دوره معاصر استقلال گرجستان
 
قانون اساسی دوره انتقالی
 
28 اكتبر سال 1990 ميلادي / 6 آبان 1369 هجري شمسي، در گرجستان انتخابات آزاد برگزار و حزب ملي گرا با رهبري « زوياد گامساخورديا » پيروز شد. مجلس جديد در قانون اساسي دوره شوروي سال 1978 ميلادي / 1356 هجري شمسي، اصلاحات بنيادين را وارد و آن را به عنوان قانون اساسي دوره انتقالي اعلام كرد.
 
 
اعتبار مجدد و موقت قانون اساسي مورخ  21 فوريه سال 1921 ميلادي
 
در پايان سال 1991 ميلادي / 1370 هجري شمسي با حمايت كرملين در گرجستان كودتاي نظامي رخ داد؛ كه موجب سرنگوني دولت قانوني گامساخورديا و روي كار آمدن شوراي نظامي موقت گرديد. شوراي نظامي مذكور قانون اساسي موجود را لغو و قانون اساسي 21 فوريه سال 1921 ميلادي / 2 اسفند 1299 هجري شمسي را به عنوان قانون اساسي موقت اعلام كرد كه البته قانون اساسي مذكور از نظر حقوقي خيلي قديمي شده و غير قابل كاربرد بود.
 
 
قانون اساسي مختصر
 
در سال 1992 ميلادي / 1371 هجري شمسي انتخابات مجلس جديد برگذار شد كه در اولين جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام رياست مجلس و رييس كشور منصوب كرد. همان سال «قانون ساختار حكومت» كه تحت عنوان «قانون اساسي مختصر» نيز معروف است، از طرف مجلس تصويب شد كه در كشور بدون قانون اساسي، نقش تنها قانون حقوقي را ايفا مي‌كرد.
 
 
اولین قانون اساسی جدید گرجستان پس از فروپاشی شوروی
 
در سال 1993 ميلادي / 1372 هجري شمسي جهت اصلاح قانون اساسي 21 فوريه سال 1921 ميلادي / 2 اسفند 1299 هجري شمسي، با رياست ادوارد شواردنادزه كميسيون تدوين قانون اساسي جديد تشكيل شد كه پس از دو سال فعاليت، برگزاري همايش و سمينارهاي تخصصي متعدد و همكاري بسيار گسترده با كميسيون ونيز، قانون اساسي كاملاً جديد را به مجلس كشور ارائه كرد. 24 آگوست سال 1995 ميلادي / 2 شهريور 1374 هجري شمسي مجلس گرجستان قانون اساسي جديد را تصويب كرد.
 
قانون اساسي جديد شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بين سال‌هاي 2012 ـ 1995 ميلادي / 1391ـ1374 هجري شمسي، شاهد  31  اصلاحيه شد.
 
در حال حاضر قانون اساسي گرجستان متشكل از یک مقدمه، قسمت اصلي، قسمت موازين انتقالي، و شامل 11 بخش و 121 اصل مي‌باشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌هاي 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسي افزوده گردیده و اصل‌هاي 761 و 91 از آن حذف شده اند.
 
 
'''تشريح مختصر ساختار قانون اساسي کنونی گرجستان'''
 
در مقدمه قانون اساسي، اراده ملت گرجستان جهت تاسیس نظام اجتماعي مبتني بر اصول دموكراسي، آزادي اقتصادي و حقوق بشر، تقويت استقلال كشور و همبستگي مسالمت‌آميز با ملل ديگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسي اعتبار حقوقي دارد.


آهنگ‌سازان: «زاخاری پالیاشویلی»  و «لوسب کچاکمادزه»


قسمت اصلي قانون اساسي
تاریخ تصویب:  2004


قسمت اصلي قانون اساسي گرجستان شامل 10 بخش زير مي‌باشد:
=== [[تاریخ تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان|تاریخچه تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان]] ===


بخش نخست: موازين عمومی
==== دوران‌ قرون وسطی ====
بر اساس نوشته‌های مورخین و استادان گرجی؛ ملت [[گرجستان]] تجربه تاریخی، سیاسی و دولت‌داری بیش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مکتوب یا ذکری از وجود یک متن دارای ارزش قانون اساسی کشور در منابع تاریخی به دست ما نرسیده است. بنابراین قانون‌گزاری به دوره تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال [[گرجستان]] در اوایل سده 11 میلادی / اوایل سده 5 هجری قمری بر می‌گردد. طبیعی است که در آن دوره، پس از تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال، ساختار دولت‌داری و نهاد‌های مشخص دولتی، نیازمند قوانین اصلی و جزئی شده بودند که باعث رشد علوم حقوق، قانون‌نویسی‌ و قانون‌مندی در [[گرجستان]] گردید. چنین جریانات، در منابع متعدد گرجی، فارسی، عربی، یونانی، ارمنی و غیره دیده می‌شود.


مطالب بخش اصلی عبارتند از: مباني و ساختار نظام حكومت گرجستان به عنوان كشور دمكراتيك؛ مرزهاي گرجستان مبتني بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 ميلادي / 30 آذر سال 1371 هجري شمسي مشخص شده است؛ منبع حكومت، ملت گرجستان است؛ دولت گرجستان، حقوق و آزادي‌هاي بشر مصرح در حقوق بين المللي را به رسميت شناخته و رعايت مي‌كند؛ زبان رسمي كشور گرجستان زبان گرجي است و در جمهوري خودمختار آبخازيا زبان آبخازيایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاريخي منحصر به فرد كليساي ارتدكسي گرجستان و در كنار آن آزادي های مذهبي اعلام شده است؛ شهر تفليس به عنوان پايتخت كشور گرجستان تعيین شده است.
نخستین قانون با ارزش حقوقی و دولت‌داری [[گرجستان]] (که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد)  بین سال‌های  1005 تا 1028میلادی /395 تا 419 هجری قمری، توسط اِکوتیمه آتونِلی Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجی در «صومعه گرجی‌های ایوِری» در یونان، تدوین شد که با تقلید و تشریح از قوانین بیزانس نوشته شده بود و کلیات ساختار سیاسی و دولت‌داری و نیز عناصر قوانین و مقررات دینی، مدنی و جزایی را نیز در بر می‌گرفت. اثر مذکور به «قانون مختصردین» معروف است و در طول بیش از 150 سال به عنوان قانون اصلی کشور [[گرجستان]] مورد استفاده قرار می‌گرفت.


بخش دوم : تابعيت گرجستان و حقوق بشر
رویدادهای سیاسی [[گرجستان]] در اواخر سده 12 میلادی / اواخر سده 5 هجری به عنوان مرحله جدید و مهم رشد تفکر دولت‌داری و علوم حقوقی محسوب می‌شود. در اوایل دوره حکومت ملکه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباریان و اشراف [[گرجستان]] با رهبری وزیر دارایی، خواستار تشکیل مجلس، برقراری سلطنت مشروطه و واگذاری اختیارات قانون‌گذاری به مجلس شدند. برنامه مذکور اجرا نشد، اما اختیارات پادشاه محدود و اختیارات شورای عالی کشور افزایش یافت که در آن دوره موجب تقویت اعتبار حکومت شاهی، نهادهای دولتی و قوه قضایی گردید. در همان قرن، قانون جداگانه‌ای تحت عنوان «موازین تاجگذاری پادشاه» تدوین و ترویج شد که اختیارات و نحوه فعالیت حکومت شاه، دربار، نهادهای دولتی، شورای عالی و قوه قضایی کشور را مشخص می‌کرد. در سده 14 میلادی / 7 هجری قمری در [[گرجستان]] مجموعه قوانین جدیدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوین شد که از نظر محتوی به قوانین اساسی معاصر نزدیک‌تر بود و ساختار حکومت و دولت، اصول دولت‌داری، اختیارات نهادها و مقامات مختلف دولتی، شرایط انتقال قدرت، موازین قانون‌گذاری و امور اجرایی را مشخص و تشریح می‌کرد. مجموعه مذکور تا اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) اعتبار و کاربرد گسترده‌ای داشت.


در اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه کارتلی Kartli (پادشاهی مرکزی [[گرجستان]] شرقی) مجموعه تکمیل شده قانون اصلی کشور [[گرجستان]] را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوین و مقرر کرد مجموعه یاد شده تمام موارد اعتبار، اختیارات، ساختار و موارد دیگر دولت‌داری و حکومت شاه، اختیارات قوه‌های مختلف دولتی، امور تشریفات درباری و وزارتخانه‌ها، نحوه فعالیت دادگاه، امور قوانین مدنی و جزایی را به صورت ساماندهی شده معین ساخت. می‌توان گفت که «دستورالعمل» به نوعی تسامحاً، شبیه قانون اساسی محسوب می‌شد. بود که به [[گرجستان]] ثبات سیاسی، اقتصادی و حقوقی بخشید. مجموعه مذکور تا اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی اعتبار داشت.


مطالب مهم بخش دوم: تشريح مباني و تضمين‌هاي رعايت حقوق بشر و آزادي‌ها؛ برابري همه اتباع كشور در برابر قانون بدون تبعيض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقايد سياسي، تعلق به طبقه اجتماعي، دارايي و محل سكونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصي برخوردارند؛ احترام و حيثيت هر انسان محفوظ است؛ آزادي هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بيان و اعتقادات مذهبي آزاد برخوردار است؛ ملك و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگي شخصي انسان محفوظ است؛ فعاليت آزادانه عقلي محفوظ است؛ آزادي رسانه‌هاي گروهي محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشكيل احزاب، عضويت در احزاب، فعاليت سياسي و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادي انتخاب راي دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتي محفوظ است؛ آزادي كار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنين شرايط محدوديت حقوق عمومي در شرايط اضطراري نيز تعريف و مشخص شده است؛ در همين بخش مقام مدافع حقوق بشر در گرجستان تعريف شده است.
==== دوره سلطه [[روسیه]] تزاری ====
اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی داوید باگراتیونی Davit Bagrationi ولیعهد [[گرجستان]]، نخستین مجموعه موازین قانون اساسی به سبک اروپایی را تدوین کرد، اما دولت [[روسیه]] تزاری پس از اشغال [[گرجستان]]، دولت‌های محلی این کشور و تمام نهاد‌های دولتی و قوانین و موازین مرتبط را منحل و قوانین امپراتوری [[روسیه]] را جایگزین آن‌ها کرد. در سال 1832 میلادی / 1211 هجری شمسی، قیام بزرگ اشراف و نخبگان ملت [[گرجستان]] علیه سلطه [[روسیه]] تزاری شکست خورد. در پرونده بازداشت‌شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آینده ساختار سیاسی و اجتماعی [[گرجستان]] مستقل که طرفداران زیادی هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان [[گرجستان]] طرفدار برنامه تشکیل سلطنت مشروطه با مجلس ملی دارای اختیارات گسترده‌ای بودند. جنبش مذکور با وجود شکست، در تاریخ دولت‌داری و تدوین قانون‌ در [[گرجستان]] نقش مهمی را ایفا کرد و موجب تربیت نسل‌های جدید طرفدار مشروطیت یا جمهوری‌خواه گردید.


==== دوره بازسازی استقلال [[گرجستان]] ====
[[گرجستان]] در طول 117 سال، زیر سلطه [[روسیه]] تزاری ماند و از نظر تاریخی معاصر، با وجود سابقه و سنت دیرین، ایجاد قانون اساسی کشور فقط از اوایل سده 20 میلادی سرآغاز گرفت. 26 می سال 1918 میلادی / 4 خرداد سال 1297 هجری شمسی، [[گرجستان]] در پی فروپاشی امپراتوری [[روسیه]] تزاری، استقلال خود را به دست آورد. شورای ملی و دولت کشور، کمیسیون ویژه تدوین [[قانون اساسی گرجستان]] را تعیین کرد که پس از تقریباً دو سال فعالیت، برای اولین بار در تاریخ ملت [[گرجستان]]، قانون اساسی کامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه کرد. 15 فوریه سال 1921 میلادی / 26 بهمن 1299 هجری شمسی، ارتش سرخ [[روسیه]] شوروی به [[گرجستان]] حمله و پس از جنگ خونین، کشور را اشغال کرد. [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] مذکور 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی در شورای ملی [[گرجستان]] در وضعیت جنگی تصویب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوریه / 6 اسفند، دولت اشغالی کمونیستی تشکیل جمهوری سوسیالیستی [[گرجستان]] را اعلام کرد و دولت جمهوری دموکراتیک [[گرجستان]]، مجبور به مهاجرت و پناهندگی به اروپا شد. قانون اساسی [[گرجستان]] مستقل توسط دولت جدید کمونیستی لغو شد. قانون اساسی مذکور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانین اساسی کشورهای اروپایی مطابقت کامل داشت.


بخش سوم: مجلس گرجستان
==== دوره شوروی ====


مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرايط تشكيل، اختيارات، اعتبار و كليه امور فعاليت مجلس كشور به عنوان بالاترين نهاد مقننه.
===== [[قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان]] =====
2 مارس سال 1922 میلادی / 11 اسفند 1300 هجری شمسی، حکومت کمونیستی [[گرجستان]] بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستین [[قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان]] شامل 23 بخش و 134 اصل را تصویب کرد که با [[قانون اساسی روسیه]] شوروی هیچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال [[گرجستان]] و حقوق بشر را  به صورت ظاهری تایید می‌کرد.


===== [[قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز]] =====
13 دسامبر سال 1922 میلادی / 21 آذر 1301 هجری شمسی، توسط حکومت اشغالگر کمونیستی، جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی شامل [[گرجستان]]، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل و قانون اساسی آن نیز تصویب شد. 30 دسامبر / 8 دی همان سال اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی متشکل از فدراسیون [[روسیه]]، اوکراین، بلاروس و جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی تشکیل شد. در سال 1924 میلادی / 1302 هجری شمسی اجلاس دوم شوراهای کمونیستی قانون اساسی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را تصویب کرد. بر اساس قانون اساسی سراسری جدید، جماهیر شوروی موظف شدند قانون اساسی خود را مطابق با قانون اساسی شوروی اصلاح کنند.


بخش چهارم: رييس جمهور گرجستان
===== دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی [[گرجستان]]  =====
در سال 1927 میلادی / 1306 هجری شمسی دولت کمونیستی [[گرجستان]] قانون اساسی جدید جمهوری سوسیالیستی [[گرجستان]] شامل 8 بخش و 114 اصل را تصویب کرد. [[گرجستان]] در نتیجه اصلاحات اجباری و واگذاری بخشی از اختیارات اساسی به دولت مرکزی مسکو، مدیریت و تصمیم‌گیری در امور خارجی، امور دریایی، امور دفاعی و امور تجارت بین‌المللی را از دست داد.


مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعيت و اختيارات، اعتبار، نحوه انتخاب و كليه امور مربوط به فعالی فعاليت مقام رياست جمهوري به عنوان بالاترين مقام اجرايي کشور.
===== سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی [[گرجستان]] (قانون اساسی استالین) =====
در سال 1937 میلادی / 1315 هجری شمسی دولت کمونیستی [[گرجستان]] در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی سوم، اصطلاحاً «قانون اساسی استالین» را تصویب کرد که شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.


===== چهارمین [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] جمهوری سوسیالیستی [[گرجستان]] (قانون اساسی برژنف) =====
در سال 1978 میلادی / 1357 هجری شمسی، دولت کمونیستی [[گرجستان]] بار دیگر در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسی برژنف» را تصویب کرد که شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود که در سال‌های 1986، 1989، 1990 و 1991 میلادی مورد اصلاحات اساسی قرار گرفت و تا زمان فروپاشی شوروی اعتبار رسمی داشت.


بخش چهار 1: دولت گرجستان
==== دوره معاصر استقلال [[گرجستان]] ====


مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعيت، اختيارات، اعتبار، نحوه تشكيل و كليه امور فعاليت دولت كشور به عنوان نهاد اجرايي.
===== [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] دوره انتقالی =====
28 اکتبر سال 1990 میلادی / 6 آبان 1369 هجری شمسی، در [[گرجستان]] انتخابات آزاد برگزار و حزب ملی‌گرا با رهبری «زویاد گامساخوردیا» پیروز شد. مجلس جدید در [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] دوره شوروی سال 1978 میلادی / 1356 هجری شمسی، اصلاحات بنیادین را وارد و آن را به عنوان قانون اساسی دوره انتقالی اعلام کرد.


===== اعتبار مجدد و موقت [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] مورخ  21 فوریه سال 1921 میلادی =====
در پایان سال 1991 میلادی / 1370 هجری شمسی با حمایت کرملین در [[گرجستان]] کودتای نظامی رخ داد؛ که موجب سرنگونی دولت قانونی گامساخوردیا و روی کار آمدن شورای نظامی موقت گردید. شورای نظامی مذکور [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] موجود را لغو و قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی را به عنوان قانون اساسی موقت اعلام کرد که البته [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] مذکور از نظر حقوقی خیلی قدیمی‌شده و غیر قابل کاربرد بود.


بخش پنجم: قوه قضايي
===== [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] مختصر =====
در سال 1992 میلادی / 1371 هجری شمسی انتخابات مجلس جدید برگذار شد که در اولین جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام ریاست مجلس و رییس کشور منصوب کرد. همان سال «قانون ساختار حکومت» که تحت عنوان «[[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] مختصر» نیز معروف است، از طرف مجلس تصویب شد که در کشور بدون قانون اساسی، نقش تنها قانون حقوقی را ایفا می‌کرد.


مطالب عمده این بخش عبارتند از : موقعيت، اختيارات، اعتبار، نحوه عملكرد ديوان عالي به عنوان بالاترين نهاد نظازت قانون اساسي و كليه امور فعاليت قوه قضايي كشور به عنوان نهاد اجرايي.
===== اولین [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] جدید [[گرجستان]] پس از فروپاشی شوروی =====
در سال 1993 میلادی / 1372 هجری شمسی جهت اصلاح قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی، با ریاست ادوارد شواردنادزه کمیسیون تدوین قانون اساسی جدید تشکیل شد که پس از دو سال فعالیت، برگزاری همایش و سمینارهای تخصصی متعدد و همکاری بسیار گسترده با کمیسیون ونیز، قانون اساسی کاملاً جدید را به مجلس کشور ارائه کرد. 24 آگوست سال 1995 میلادی / 2 شهریور 1374 هجری شمسی مجلس [[گرجستان]] قانون اساسی جدید را تصویب کرد<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص147-152.</ref>.


=== [[ساختار قانون اساسی جدید گرجستان]] ===
قانون اساسی جدید شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بین سال‌های  1995 تا 2012میلادی / 1374 تا 1391 هجری شمسی، شاهد 31 اصلاحیه شد.


بخش ششم : امور دارايي و نظارت دولتي
در حال حاضر [[قانون اساسی گرجستان]] متشکل از یک مقدمه، قسمت اصلی، قسمت موازین انتقالی، و شامل 11 بخش و 121 اصل می‌باشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌های 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسی افزوده گردیده و اصل‌های 761 و 91 از آن حذف شده‌اند. در مقدمه قانون اساسی، اراده ملت [[گرجستان]] جهت تاسیس نظام اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی، آزادی اقتصادی و حقوق بشر، تقویت استقلال کشور و همبستگی مسالمت‌آمیز با ملل دیگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسی اعتبار حقوقی دارد.


مطالب عمده : نحوه تصويب بودجه دولتي؛ وظايف ماليتي شهروندان؛ موقعيت و اختيارات بانك ملي، نحوه تشكيل، تعداد اعضا و اختيارات شوراي بانك ملي؛ موقعيت، اختيارات و نحوه فعاليت اتاق بازرسي.
==== قسمت اصلی [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] ====
قسمت اصلی [[قانون اساسی گرجستان]] شامل 10 بخش زیر می‌باشد:


===== بخش نخست: موازین عمومی =====
مطالب بخش اصلی عبارتند از: مبانی و ساختار نظام حکومت [[گرجستان]] به عنوان کشور دمکراتیک؛ مرزهای [[گرجستان]] مبتنی بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 میلادی / 30 آذر سال 1371 هجری شمسی مشخص شده است؛ منبع حکومت، ملت [[گرجستان]] است؛ دولت [[گرجستان]]، حقوق و آزادی‌های بشر مصرح در حقوق بین‌المللی را به رسمیت شناخته و رعایت می‌کند؛ زبان رسمی کشور [[گرجستان]] زبان گرجی است و در جمهوری خودمختار [[آبخازیا]] زبان آبخازیایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاریخی منحصر به فرد کلیسای ارتدکسی [[گرجستان]] و در کنار آن آزادی‌های مذهبی اعلام شده است؛ شهر [[تفلیس]] به عنوان پایتخت کشور [[گرجستان]] تعیین شده است.


بخش هفتم: امور دفاع كشور
===== بخش دوم: تابعیت [[گرجستان]] و حقوق بشر =====


مطالب عمده : انجام جنگ دفاعي حق انحصاري گرجستان مي‌باشد. گرجستان جهت دفاع از تماميت ارضي، استقلال و آزادي خود و نيز انجام تعهدات بين المللي نيروهاي مسلح را تشكيل داده است. دفاع از گرجستان و خدمت نظامي وظيفه همه شهروندان گرجستان است. نحوه فعاليت شوراي امنيت و استفاده از نيروهاي مسلح كشور.
مطالب مهم بخش دوم: تشریح مبانی و تضمین‌های رعایت حقوق بشر و آزادی‌ها؛ برابری همه اتباع کشور در برابر قانون بدون تبعیض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقاید سیاسی، تعلق به طبقه اجتماعی، دارایی و محل سکونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصی برخوردارند؛ احترام و حیثیت هر انسان محفوظ است؛ آزادی هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بیان و اعتقادات مذهبی آزاد برخوردار است؛ ملک و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگی شخصی انسان محفوظ است؛ فعالیت آزادانه عقلی محفوظ است؛ آزادی رسانه‌های گروهی محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشکیل احزاب، عضویت در احزاب، فعالیت سیاسی و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادی انتخاب رای دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتی محفوظ است؛ آزادی کار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنین شرایط محدودیت حقوق عمومی در شرایط اضطراری نیز تعریف و مشخص شده است؛ در همین بخش مقام مدافع حقوق بشر در [[گرجستان]] تعریف شده است.


===== بخش سوم: مجلس [[گرجستان]] =====
مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرایط تشکیل، اختیارات، اعتبار و کلیه امور فعالیت مجلس کشور به عنوان بالاترین نهاد مقننه.


بخش هفت 1: حكومت محلي
===== بخش چهارم: رییس جمهور [[گرجستان]] =====
مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعیت و اختیارات، اعتبار، نحوه انتخاب و کلیه امور مربوط به فعالی فعالیت مقام ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور.


مطالب: موقعيت حقوقي، اختيارات، مسائل مستقل بودن نهادهاي حكومت محلي و نحوه انتخاب شوراهاي محلي.
====== بخش چهار 1: دولت [[گرجستان]] ======
مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه تشکیل و کلیه امور فعالیت دولت کشور به عنوان نهاد اجرایی.


===== بخش پنجم: قوه قضایی =====
مطالب عمده این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه عملکرد دیوان عالی به عنوان بالاترین نهاد نظازت قانون اساسی و کلیه امور فعالیت قوه قضایی کشور به عنوان نهاد اجرایی.


بخش هشتم: اصلاحات قانون اساسي
===== بخش ششم: امور دارایی و نظارت دولتی =====
مطالب عمده: نحوه تصویب بودجه دولتی؛ وظایف مالیتی شهروندان؛ موقعیت و اختیارات بانک ملی، نحوه تشکیل، تعداد اعضا و اختیارات شورای بانک ملی؛ موقعیت، اختیارات و نحوه فعالیت اتاق بازرسی.


مطالب: اصلاحات قانون اساسي كشور به دو نحو صورت مي‌گيرد: اصلاحات كلي كه تصويب قانون اساسي جديد را در نظر مي‌گيرد و اصلاحات جزئي كه اصلاحيه محتوي قانون اساسي موجود را در نظر مي‌گيرد. بيش از نصف نمايندگان مجلس و 200 هزار راي دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسي را دارند. پيش‌نويس اصلاحات قانون اساسي از طرف مجلس كشور جهت بررسي‌هاي عمومي منتشر مي‌شود و پس يك ماه بررسي اصلي آن در مجلس كشور صورت مي‌گيرد. اصلاحات قانون اساسي توسط بيش از دو سوم از تمام اعضاي مجلس تصويب و از طرف مقام رياست جمهوري امضا و منتشر مي‌شود.
===== بخش هفتم: امور دفاع کشور =====
مطالب عمده: انجام جنگ دفاعی حق انحصاری [[گرجستان]] می‌باشد. [[گرجستان]] جهت دفاع از تمامیت ارضی، استقلال و آزادی خود و نیز انجام تعهدات بین‌المللی نیروهای مسلح را تشکیل داده است. دفاع از [[گرجستان]] و خدمت نظامی وظیفه همه شهروندان [[گرجستان]] است. نحوه فعالیت شورای امنیت و استفاده از نیروهای مسلح کشور.


====== بخش هفت 1: حکومت محلی ======
مطالب: موقعیت حقوقی، اختیارات، مسائل مستقل بودن نهادهای حکومت محلی و نحوه انتخاب شوراهای محلی.


موازين انتقالي
===== بخش هشتم: اصلاحات [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] =====
مطالب: اصلاحات قانون اساسی کشور به دو نحو صورت می‌گیرد: اصلاحات کلی که تصویب [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] جدید را در نظر می‌گیرد و اصلاحات جزئی که اصلاحیه محتوی [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] موجود را در نظر می‌گیرد. بیش از نصف نمایندگان مجلس و 200 هزار رای دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسی را دارند. پیش‌نویس اصلاحات [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] از طرف مجلس کشور جهت بررسی‌های عمومی منتشر می‌شود و پس یک ماه بررسی اصلی آن در مجلس کشور صورت می‌گیرد. اصلاحات [[قانون اساسی گرجستان|قانون اساسی]] توسط بیش از دو سوم از تمام اعضای مجلس تصویب و از طرف مقام ریاست جمهوری امضا و منتشر می‌شود<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص152-154.</ref>.


بخش نهم
== نیز نگاه کنید به ==
[[سیاست و حکومت روسیه]]؛ [[سیاست و حکومت چین]]؛ [[سیاست و حکومت افغانستان]]؛ [[سیاست و حکومت کانادا]]؛ [[سیاست و حکومت سودان]]؛ [[سیاست و حکومت اردن]]؛ [[سیاست و حکومت ژاپن]]؛ [[سیاست و حکومت کوبا]]؛ [[سیاست و حکومت مالی]]؛ [[سیاست و حکومت ساحل عاج]]؛ [[سیاست و حکومت لبنان]]؛ [[سیاست و حکومت مصر]]؛ [[سیاست و حکومت فرانسه]]؛ [[سیاست و حکومت اسپانیا]]؛ [[سیاست و حکومت اوکراین]]؛ [[سیاست و حکومت قطر]]؛ [[سیاست و حکومت سیرالئون]]؛ [[سیاست و حکومت اتیوپی]]؛ [[سیاست و حکومت تایلند]]؛ [[سیاست و حکومت آرژانتین]]؛ [[سیاست و حکومت سوریه]]؛ [[سیاست و حکومت سنگال]]؛ [[سیاست و حکومت زیمبابوه]]؛ [[سیاست و حکومت بنگلادش]]؛ [[سیاست و حکومت سریلانکا]]؛ [[سیاست و حکومت تونس]]؛ [[سیاست و حکومت تاجیکستان]]؛ [[سیاست و حکومت قزاقستان]]


'''مطالب: شرايط و مقررات اعتبار رسمي قانون اساسي، اهميت و نتايج آن براي قانون‌پروري در كشور، تعهد دولت جهت تطبيق همه قوانين و اسناد رسمي دولتي با قانون اساسي كشور و مدت تصويب قانون ديوان عالي.'''
== کتابشناسی ==
<references />
[[رده:سیاست و نظام سیاسی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۱

پرچم گرجستان - برگرفته از سایت wikimedia - قابل بازیابی از: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flag_of_Georgia_%28transparent_background%29.svg

در رأس قوه مجریه، رئیس جمهور قرار دارد. رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم و سراسری برای مدت پنج سال انتخاب می‌کند. رئیس جمهور می‌تواند عضو یکی از احزاب سیاسی باشد. رئیس جمهور باید از اتباع گرجستان و حداقل دارای 35 سال سن باشد و مدت اقامتش در گرجستان تا انتخابات کمتر از 15 سال نباشد. اگر انتخابات برگزار و هیچکدام از کاندیداها به آراء مورد نظر دست نیابند، دو هفته بعد دور دوم انتخابات برگزار می‌کند. در دور دوم کاندیدایی که بیشترین آراء را کسب کند، انتخاب خواهد شد. رئیس جمهور همزمان نباید دارای شغل دیگر باشد و از طریق پست دیگری حقوق دریافت نماید.

رئیس جمهور مسئول انعقاد قراردادها، توافقنامه‌ها و مجری مذاکرات با کشورهای خارجی است. رئیس جمهور خود کابینه وزیران را جهت تائید به کمیته دولتی پیشنهاد و معرفی می‌کند. کمیته مذکور پس از تائید صلاحیت اشخاص پیشنهادی را به پارلمان معرفی می‌کند. چنانچه پارلمان به آن‌ها رأی اعتماد ندهد، رئیس جمهور می‌تواند بعد از دو هفته ترکیب جدید کابینه وزیران را برای بررسی به پارلمان معرفی نماید. رئیس جمهور فقط دو بار می‌تواند یک شخص را برای پست وزارت پیشنهاد نماید. رئیس جمهور با موافقت پارلمان، سفرا و دیپلمات‌ها را انتخاب و سفرای سابق را فرا می‌خواند. باپیشنهاد رئیس جمهور پارلمان ساختار و وظایف قوه مقننه را تصویب می‌کند.

طی انتخابات ریاست جمهوری سال 1995 شواردنادزه به عنوان رئیس جمهور گرجستان طی سال‌های پس از استقلال به مدت 5 سال انتخاب شد. نامبرده که در سال 2000 نیز برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده بود به واسطه ی انقلاب رز در تاریخ بیست و سوم نوامبر سال 2003 مجبور به استعفا شد. رهبران انقلاب رز در مورد نامزدی میخاییل ساآکاشویلی و رهبر حزب جنبش ملی برای تصدی مقام ریاست جمهوری گرجستان توافق نمودند و یک ماه و نیم پس از انقلاب رز وی به سمت ریاست جمهوری گرجستان انتخابات شد. طی این مدت خانم نینو بورجانادزه، رئیس وقت پارلمان، موقتا به عنوان کفیل ریاست جمهوری ایفای وظیفه کرد. ساآکاشویلی در انتخابات 4 ژانویه سال 2004 با کسب 96/7 درصد آراء با پیروزی قاطع برای مدت 5 سال به عنوان رییس جمهور انتخاب گردید. هرچند او در انتخابات ریاست جمهوری ژانویه 2004 توانست با کسب 96 درصد آراء، قاطعانه به پیروزی برسد، اما این دوره از ریاست جمهوری او (5 ساله) به اتمام نرسید. ساآکاشویلی در پی تظاهرات چند روزه و صدها هزار نفری مخالفین در نوامبر سال 2008 در مقابل پارلمان، مجبور به پذیرش استعفاء و برگزاری انتخابات زود هنگام شد. در انتخابات پیش از موعد ریاست جمهوری گرجستان در 5 ژانویه سال 2008 میخاییل ساآکاشویلی توانست با کسب 53,38% آراء از 6 رقیب خود پیشی گیرد و مجددا زمام امور را بدست گیرد[۱].

قوه مقننه

رییس جمهور گرجستان - Salome Zourabichvili - برگرفته از سایت wikipedia - قابل بازیابی از: https://en.wikipedia.org/wiki/Presidency_of_Salome_Zourabichvili

بر اساس قانون اساسی جدید گرجستان مصوب بیست و چهارم اگوست سال 1995، پارلمان این کشور ارگان عالی قانون‌گذاری می‌باشد که خط مشی عمده سیاست خارجی و داخلی گرجستان را تعیین می‌نماید و در چارچوب قانون اساسی بر فعالیت دولت نظارت دارد. تعداد نمایندگان پارلمان 235 نفر می‌باشد که براساس انتخابات عمومی و به مدت چهار سال انتخاب می‌شوند. از این تعداد 150 نماینده براساس فهرست حزبی و 85 نماینده براساس سیستم انفرادی انتخاب می‌شوند. برای ثبت نام حزبی جمع‌آوری 5000 امضاء و برا ی ثبت نام افراد بطور منفرد جمع‌آوری 1000 امضاء ضروری است.

آخرین انتخابات پارلمانی گرجستان که 21 ماه مه سال 2008 برگزار شد، حزب به عنوان حزب طرفدار رئیس جمهوری این کشور توانست 59، «جنبش وحدت ملی» درصد از کرسی‌های پارلمانی به خود اختصاص دهد. علاوه بر حزب حاکم، بلوک متحد مخالفان با کسب حدود 19 درصد آراء، جنبش دموکرات مسیحیان گرجستان با کسب حدود 9 درصد آراء و حزب کار با بیش از 7 درصد آراء توانستند به پارلمان راه یابند[۲].

قوه قضائیه

قوه قضائیه در گرجستان کاملاً مستقل عمل می‌کند و تنها تابع قانون اساسی است. وظایف، نحوه تشکیل و فعالیت این قوه توسط قانون اساسی و ارگان‌های قانون‌گذاری مشخص می‌شوند. قضات باید از اتباع گرجستان باشند و دارای 30 سال سن و تحصیلات عالی حقوقی باشند. در ضمن باید بیش از ده سال سابقه کار در این زمینه داشته باشند. قضات برای مدت 10 سال انتخاب می‌شوند. دادگاه قانون اساسی گرجستان متشکل از 9 نفر قاضی است.

سه نفر آن‌ها توسط رئیس جمهور، سه نفر توسط پارلمان و سه نفر دیگر توسط دادگاه عالی انتخاب می‌شوند. مدت انجام وظیفه این قضات نباید کمتر از 10 سال باشد، دادگاه قانون اساسی از میان قضات مذکور یک نفر را برای ریاست دادگاه قانون اساسی برای مدت 5 سال انتخاب می‌کند. اعضای دادگاه قانون اساسی نباید قبلاً به این کار اشتغال داشته باشند[۳].

تقسیمات اداری و سیاسی گرجستان

تقسیمات کشوری و اداری

پس از پیروزی انقلاب رز و انتخاب ساآکاشویلی به عنوان رییس جمهور گرجستان، وی در مراسم تحلیف و سوگند ریاست جمهوری با اعلام سیاست‌های اصولی خود و دولتش، احیاء تمامیت ارضی، وحدت و هم‌گرایی کامل گرجستان را به عنوان اولویت‌های خود اعلام و حتی به مردم وعده داد که طی 5 سال اول دوره ریاست جمهوری خود کشور را متحد، تمامیت ارضی را اعاده و بر زیاده خواهی‌ها و تجزیه طلبی‌ها در کشور پایان خواهد بخشید. شایان ذکر است گر چه اکنون ریاست جمهوری ساآکاشویلی دوره دوم خود را پشت سر می‌گذارد مشکلات داخلی هنوز به پایان نرسیده و دو جمهوری آبخازیا و اوستیای جنوبی پس از جنگ آگوست 2008 از سوی روسیه مستقل شناخته شدند و در حال حاضر کاملاً جدای از حکومت مرکزی اداره می‌شوند.

از نظر تقسیمات اداری گرجستان به 68 ناحیه اداری تقسیم می‌کند. دارای 13 شهر، 37 شهرک، 61 مرکز ناحیه روستایی و 450 روستا است. گرجستان دارای سه جمهوری خود مختار و خود خوانده می‌باشد که پس از استقلال همواره محل مناقشات داخلی میان حکومت مرکزی و این مناطق بوده است. این جمهوری‌ها و مناطق خودمختار عبارتند از آجاریا، آبخازیا و اوستیای جنوبی. نواحی تحت نظر حکومت مرکزی به 79 بخش و بخش آزاد شهری تقسیم شده است.

آخرین وضعیت آجاریا

جمهوری آجاریا طی سیزده سال به رهبری اصلان آباشیدزه به دلیل ضعف دولت مرکزی و توان و ظرفیت‌های اقتصادی خود همواره ادعای خودمختاری داشت. میخاییل ساکاشویلی پس از پیروزی قاطع، جمهوری آجاریا را اولین هدف خود قرار داد و با همکارانش شیوه انقلاب رز را برای براندازی حکومت خود مختار آباشیدزه انتخاب و از ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، روانی و حتی نظامی بر آباشیدزه فشار را آغاز نمود.

انقلاب رز دوم نیز بدون خون‌ریزی و به طور مسالمت‌آمیز در آجاریا پس از 100 روز از زمان روی کار آمدن ساآکاشویلی به مسند قدرت پیروز گردید و با تبعید اجباری آباشیدزه به مسکو اولین قدم اساسی برای اعاده تمامیت ارضی گرجستان برداشته شد و یکی از مناطق در آمدزا از بعد اقتصادی با وجود بنادر پوتی و باتومی به دامن حکومت مرکزی بازگشت و مهم‌تر از آن از بعد روانی عامل تقویت مهمی برای تحکیم پایه‌های دولت ساآکاشویلی در آینده هم در بعد داخلی و هم در بعد بین‌المللی گردید.

جمهوری خودمختار آبخازیا

آبخازیا - برگرفته از سایت wikipedia - قابل بازیابی از: https://en.wikipedia.org/wiki/Abkhazia

جمهوری خود‌مختار آبخازیا یکی دیگر از مناطق خودمختار گرجستان می‌باشد که در جریان جنگ داخلی سال 1991 با پیروزی از دولت مرکزی استقلال کامل خود را اعلام و دولت مستقل خود را تشکیل داد که طی سال‌های اخیر همواره محل تنش و درگیری داخلی میان دولت مرکزی و این جمهوری خودمختار یا خودخوانده بوده است.

در سال 1991 «زویاد گامساخوردیا» اولین رئیس جمهور گرجستان حیطه اختیارات جمهوری خودمختار آبخازیا را کاهش داد. مقامات آبخازیا که با این تصمیم موافق نبودند، مقاومت مسلحانه نشان دادند. پس از مناقشه مسلحانه که تا سال 1992 ادامه داشت، گرجستان کنترل بر این منطقه را از دست داد.

گرجستان در ماه اوت 1992 نیروهای نظامی خود رابه آبخازی گسیل نمود، اما در آنجا با مقاومت مسلحانه مواجه شد. این مناقشه در سال 1993 با از دست رفتن کنترل گرجستان بر آبخازی پایان یافت. سا آکاشویلی پس از پیروزی و اعاده کامل آجاریا، وقوع انقلاب رز سوم در آبخازیا را نیز اجتناب ناپذبر ذکر کرد و اقدامات و تلاش‌های اولیه خود را برای انجام این مهم آغاز نمود ولی موفق به انجام این کار نشد. یکی از موضوعات مورد بحث گرجستان در آبخازیا ادامه حضور نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه مناقشه می‌باشد. موضوعی که بارها از سوی گرجستان مطرح شده و جایگزینی نیروهای بین‌المللی مورد تاکید قرار گرفته اما از سوی آبخازیا به شدت رد شده است. نیروهای روسیه از ژوئن سال 1994 و بر اساس موافقت‌نامه آتش‌بس و جدایی دو طرف در 14 می سال 1994 در منطقه مناقشه مستقر شده اند.

تحول مهم در جهت حل و فصل مناقشه آبخازیا در سپتامبر سال 2006 و برگزاری نشست مشترک مقامات دو جمهوری و با نظارت سازمان ملل متحد در تفلیس بود. سرگی شامبا وزیر خارجه آبخازیا با طرح صلح باگاپش که در انتخابات ریاست جمهوری سال 2005 پیروز شده بود، موسوم به «حل همه جانبه مناقشه گرجستان آبخازیا» به تفلیس سفر نموده و به مذاکره پرداخت. این مذاکرات در چارچوب توافقات ژنو که در نوامبر 1997 اتخاذ شده و در دسامبر 1997 در سوخومی و ژانویه 2001 نیز با دو نشست دیگر ادامه یافت، برگزار شد. تحولات پس از این توافق نشان داد که این طرح نیز پاسخگوی درخواست‌های طرفین نبوده و نمی‌تواند صلحی دائمی در آبخازیا را پایه‌گذاری نماید. لذا در آگوست 2006 دولت گرجستان به بهانه سرکوب یکی از سرکردگان محلی در دره کودوری (شمال جمهوری آبخازیا) نیروهای پلیس را به آن منطقه گسیل داشته و پس از خارج نمودن نیروهای شبه نظامی، کنترل آن قسمت را در دست گرفت. در آبان ماه همان سال، دولت در تبعید آبخازیا در منطقه کودوری که آبخازیای بالا نام‌گذاری شده بود تشکیل داد و مقر خود را رسما بازگشایی نمود. اجرای این سناریوی موفق، دستاورد بسیاری برای دولت گرجستان محسوب می‌شد و قدم اول برای کنترل این جمهوری بود. دولت گرجستان پس از آن به بازسازی اقتصادی در منطقه تحت کنترل خود پرداخته و وعده زندگی بهتر به مردم منطقه را داد. البته باید گفت پس از جنگ آگوست 2008 اوستیای جنوبی، موقعیت در این منطقه نیز تغییر کرد که شرح آن در ادامه خواهد آمد.

منطقه خودمختار اوستیای جنوبی

این ناحیه در 20 آوریل 1922 به خودمختاری رسید ولی در پی تلاش‌های مقامات خودمختار منطقه برای جدایی از گرجستان و الحاق به اوستیای شمالی که جزء خاک روسیه محسوب می‌کند، دولت گرجستان در اواخر سال 1990 حالت خودمختاری آن را لغوکرد و آن را ناحیه تسخین والی که همان نام قبل از حکومت شوروی است نامگذاری کرد.

اوستیای جنوبی در سال 1991 در جریان جنگ داخلی سال 1991 به دنبال شکست دولت مرکزی اعلام استقلال نمود و دولت مستقل خود را تشکیل داد. ارائه طرح صریح صلح مدون برای حل این بحران از سوی دولت گرجستان به نام نقشه راه برای اولین بار گام مهمی دیگری در جهت حل این بحران بود که از سوی مقامات اوستیا و روسیه مورد انتقاد شدید قرار گرفت.

به دنبال عدم مقبولیت نقشه راه و با عنایت به پیشرفت‌های حاصله در آبخازیا، دولت گرجستان در پی ایجاد سناریو و شرایط مشابه آبخازیا افتاد. زمان اجرای این طرح انتخابات ریاست جمهوری اوستیا در اکتبر سال 1385 بود. همزمان با انتخابات اوستیای جنوبی و انتخاب کوکویتی به عنوان رییس جمهور اوستیای جنوبی، انتخاب دیگری در روستاهای جمهوری اوستیای جنوبی تحت کنترل گرجستان صورت گرفت که برنده آن ساناکوف بود. پس از مدتی حمایت‌های پنهان گرجستان از ساناکوف شکل آشکار به خود گرفت و در صدد به رسمیت شناختن دولت ساناکوف برآمد. نتیجه مذاکرات ساآکاشویلی و ساناکوف ارائه طرح چند وجهی جهت حل مناقشه اوستیا بود. قدم اول در اجرای این طرح توافق ساناکوف و کوکویتی در مورد ریاست دولت موقت بود. موردی که از سوی کوکویتی مورد انتقاد شدید قرار گرفت. در قدم‌های بعدی، انتخابات آزاد، خودمختاری با اختیارات وسیع، حضور فعال در دولت مرکزی و معرفی معاونین هشت وزارتخانه در دولت مرکزی پیش‌بینی شده بود. دولت اوستیای جنوبی و روسیه که به شدت مخالف این ابتکار بودند، تهدید به خروج از مذاکرات نمودند. دولت گرجستان که در پی به رسمیت بخشیدن به این ابتکار تلاش می‌کرد، تصویب پارلمان برای ایجاد دولت موقت به ریاست ساناکوف را کسب نمود و به طرف‌های دیگر اولتیماتوم داد که موجودیت ساناکوف را در نظر داشته باشند.

مناقشه اوستیای جنوبی

اختلافات و درگیری میان اوست‌ها و گرجی‌ها همواره وجود داشته و در تقسیم‌بندی‌های سیاسی و قومی، نزاع‌ها بیشتر برگرفتن زمین تاکید داشته است. بعد از مهاجرت اوستیایی‌ها به جنوب در 6 قرن اخیر و زندگی مسالمت‌آمیز گرجیان با اوست‌ها، از اوایل قرن بیستم درگیری و نزاع برای تصاحب زمین، میان این دو قوم روی داد. این درگیری‌های بعلت تعیین مرزهای مصنوعی بدون در نظر گرفتن تاریخ و فرهنگ قومیت‌ها در دوران شوروی صورت گرفت. تأثیر اورجکینیدزه و استالین، یاران گرجی لنین برای احیای کولخید و ایبریای باستان در دوران ابتدایی شوروی در تقسیم‌بندی مرزهای گرجستان کم نبود. با تأسیس جمهوری گرجستان در 1936م و پیوست اوستیای جنوبی بعنوان استان خودمختار به آن، نطفه نفاق در منطقه میان این دو قوم باستانی کاشته شد. در اواخر دوران شوروی در بین سال 1989 و 1990م، استان خودمختار اوستیای جنوبی از فرصت استفاده کرده و با توجه به حمایت‌های اوستیای شمالی، اعلام جمهوری خودمختار و جدایی از گرجستان می‌کند. همواره رهبران جدایی‌طلب اوستیای جنوبی بر اتحاد میان اوست‌ها و پیوستن به روسیه تاکید داشتند. گرجستان نیز با لغو خودمختاری اوستیا، آبخازیا و آجاریا مقابله به مثل می‌نماید و درگیری نظامی آغاز می‌شود. در سال 1991م «گامساخوردیا» رئیس جمهور گرجستان با فراخوان «گرجستان برای گرجی‌ها»، دستور داد که به سوخومی و تسخینوالی حمله شود.

در پایان این مرحله، ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان در 14 ژوئیه 1994پیمان «داگومیس» را با بوریس یلتسین رئیس جمهور روسیه امضاء کرد تا به جنگ داخلی پایان داده شود و نیروهای حافظ صلح روسیه به‌ طور قانونی به مناطق درگیری اعزام شوند. این آرامش تا سال 2003م و قدرت‌گیری ساکاشویلی در انقلاب مخملی موسوم به انقلاب رز ادامه یافت. ساکاشویلی در تمامی عرصه‌های سیاست داخلی به تمامیت ارضی و بازگرداندن 47 درصد از خاک گرجستان که در تسخیر سه جمهوری آبخازیا، آجاریا و اوستیاست، تاکید می‌کرد. آن‌ها توانستند به راحتی آجاریا را به گرجستان بازگردانند ولی در دو منطقه دیگر بعلت حمایت روسیه، این امر به وقوع نپیوست. در نوامبر 2006م، همه‌پرسی در اوستیای جنوبی برگزار شد که بیشتر شرکت کنندگان در آن به استقلال اوستیای جنوبی رأی مثبت دادند. تفلیس در آوریل 2008م پیشنهاد داد تا در ساختار قدرت اوستیای جنوبی سهیم باشد که این پیشنهاد با مخالفت روسیه و پارلمان اوستیای جنوبی روبرو شد.

آنچه تاکنون اتفاق افتاده، حمله ناگهانی ارتش گرجستان در 8 آگوست (اوت) با پشتیبانی معنوی غرب و آمریکا به سرزمین اوستیا است که متأسفانه بازی میان ابرقدرت‌ها تنها به ضرر مردم بی‌گناه منطقه شده است. خبرها از اوستیا حاکی از کشته شدن 2100 نفر غیرنظامی و بیش از هفده هزار نفر آواره است که یک فاجعه تاریخی در ایام برگزاری المپیک خواهد بود. ارتش روسیه به بهانه دفاع از اتباع و نیروهای صلح‌بانش که گویی این جنگ را پیش‌بینی کرده بود و در بهار امسال یک مانور نظامی در منطقه قفقاز برگزار کرده بود، توانست در ساعات اولیه جنگ، 18 درصد از خاک گرجستان را اشغال نماید و تا نزدیکی شهر تفلیس پیش برود. در این حمله، تمامی مراکز نظامی و تأسیسات زیربنایی گرجستان آسیب دید. با تکاپو افتادن اتحادیه اروپا و سفر سارکوزی به منطقه در 13 آگوست (اوت)، معاهده آتش‌بس در شش بند به توافق نهایی رسید. اصول معاهده آتش‌بس شامل عدم به کارگیری زور از سوی طرفین مناقشه، توقف کامل اقدامات نظامی، تأمین شرایط دسترسی آزاد به کمک‌های انساندوستانه، بازگشت نیروهای گرجستان به پادگان‌ها و نیروهای روسیه به خطوط قبل از آغاز اقدامات جنگی گرجستان و آغاز بحث در مورد امنیت اوستیای جنوبی و آبخازیا در سطح بین‌المللی است. در این حال، روسیه پیشنهاد داد که منطقه‌ای حائل در اطراف اوستیای جنوبی و آبخازیا وجود داشته باشد که هیچ سرباز گرجی در آنجا نباشد. روسیه همچنین خواستار معاهده‌ای است که تضمین کند گرجستان هرگز از نیروی نظامی‌ خود برای تسخیر مجدد منطقه استفاده نخواهد کرد. بعد از امضاء معاهده، سخنگوی وزارت دفاع روسیه بر باقی ماندن نظامیان روسی در اوستیای جنوبی و آبخازیا تاکید کرد و حتی زمان دقیق خروج نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان اعلام نشد با اینکه تاکنون بر طبق اخبار حاصله تمامی نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان خارج شده‌اند. در اصل روز 18 اوت خروج نظامیان روسی به مواضع خود اعلام شد که مقر آن‌ها بنا به تصمیم کمیسیون حل مناقشه گرجستان ـ اوستیا مصوبه 1999م، تعیین شده است. روز 22 اوت به خارج‌سازی نیروهای روسیه پایان داده شد.

اوست‌ها و از جمله وزارت حوادث غیر مترقبه روسیه از عزم جدی گرجستان برای پاکسازی قومی در اوستیای جنوبی خبر می‌دهند و ادعا دارند که گرجستان نیز مانند ارمنستان و آذربایجان خواستار یک دولت و ملت تک قومی ست. به هر ترتیب در 24 مرداد ماه دیمیتری مدودف با دیدار با روسای جمهور اوستیای جنوبی و آبخازیا، یعنی ادوارد کوکویتی و سرگی باگاپش در کرملین، حمایت قاطع روسیه را از این دو جمهوری اعلام کرد.

روس‌ها در این چند روز با متهم کردن آمریکا و غرب به حمایت پنهان و علنی از گرجستان، خود را درگیر جنگی نیمه سرد با غرب نمودند. کشف یک زرادخانه بزرگ سلاح‌های ساخت آمریکا در غرب گرجستان و اعلام رسمی دستگاه اطلاعاتی روسیه مبنی بر آگاهی آمریکا از حمله گرجستان با وجود 130 مشاور نظامی آمریکایی در تفلیس و سفر رایس قبل از حوادث اخیر به گرجستان، نشان دهنده حمایت آمریکا از ساکاشویلی است. این در حالی ست که به صورت نامحسوس رژیم صهیونیستی نیز به حمایت از گرجستان متهم است و قرارداد نظامی روسیه با سوریه در چند روز بعد از آتش‌بس، در اصل نشان دهنده تنش در روابط مسکو تلاویو است. همچنین وزیر دفاع گرجستان یک اسرائیلی‌الاصل است که به زبان عبری تسلط دارد و رابط نظامی اسرائیل و گرجستان است. شخص ساکاشویلی نیز بارها در نطق‌های عمومی خود از اسرائیل تشکر کرده و کارآیی ابزار نظامی اسرائیل را در این جنگ ستوده است.

هم اکنون با توجه به درگیری‌های لفظی میان دول غربی و عدم نتیجه‌گیری و تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و همچنین ناتو شرایط در منطقه پیچیده‌تر از گذشته شده است و هنوز ساز و کار صلح شکل نگرفته است. این در حالی ست که بازگشت این دو منطقه به گرجستان بعید به نظر می‌رسد و با توجه برسمیت شناختن استقلال این دو جمهوری واقع در خاک گرجستان توسط شورای فدراسیون (سنای) و دومای روسیه و همچنین اقدام پارلمان اوستیای شمالی مبنی بر تصویب درخواست اوستیای جنوبی از دولت روسیه و سایر کشورهای جهان برای برسمیت شناختن استقلال آن از گرجستان، کار را برای ادامه حیات ساکاشویلی نیز مشکل خواهد کرد. سخنان دیمتری مدودف و ولادیمیر پوتین در رابطه با دفاع از استقلال این دو جمهوری و عدم تخلف از قوانین بین‌المللی شرایط تازه‌ای را برای گرجستان رقم زده است. روز 26 اوت رئیس جمهور روسیه حکم برسمیت شناختن استقلال جمهوری‌های آبخازیا و اوستیای جنوبی را امضاء کرد و روسیه را رودروی غرب قرار داد. با این حال ساکاشویلی نه تنها نتوانست غرور ملی گرجی‌ها را افزایش دهد و تمامیت ارضی گرجستان را حفظ نماید، بلکه به تمایلات استقلال‌طلبانه آبخازیا و اوستیا وجه بین‌المللی داد و حال دیگر این مسئله در قالب روابط دیپلماتیک روسیه و گرجستان حل نخواهد شد. هزینه گزاف این جنگ بالغ بر روزی 200 میلیون دلار برای دولت گرجستان خرج تراشیده است، در حالی که گرجستان در بسیاری از زیرساخت‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. آیا مردم آزاد‌اندیش گرجستان که صاحب کشوری تاریخی و باستانی با تمدنی شکوفا هستند، از ساکاشویلی در مورد هزینه جنگ، از بین رفتن تمامیت ارضی گرجستان و درگیری نظامی با همسایه روسی خویش سئوال نخواهند کرد. در روزهای اخیر در مسکو اعضای بنیاد «وحدت مردم روسیه و گرجستان» و گرجی‌های مقیم روسیه از میخائیل ساکاشویلی خواستند تا هر چه سریع‌تر استعفا دهد. این حوادث با توجه به اقدامات غیر انسانی ارتش گرجستان یعنی بمب‌باران شهر تیسخینوالی و ویرانی کامل شهر، به گلوله بستن مردم غیرنظامی، حمله به صلح‌بانان روسی در مرز اوستیا آن هم روز افتتاحیه المپیک، بیش از پیش کار ساکاشویلی را زشت و ناپسند نشان می‌دهد. این رویداد در تاریخ مردم صلح دوست و فرهنگ دوست گرجستان که خواهان، حق طبیعی خود یعنی تمامیت ارضی وطنشان هستند، لکه‌ای تاریک خواهد بود. در اصل ساکاشویلی در حال پرداخت هزینه پیوستن به ناتو است تا بتواند از این طریق امنیت خود را برقرار نماید و دولت خویش را حفظ کند ولی آیا امنیت و پیوستن به ناتو با کشتار غیر نظامیان و جنگ با روسیه بدست خواهد آمد یا خیر؟! با اینکه سارکوزی و مرکل رهبران فرانسه و آلمان در سفرهای خود به تفلیس قُلِ پیوستن گرجستان به ناتو را دادند و این شاید تنها سود دولت گرجستان در این جنگ باشد. با اینکه در روزهای اخیر و با توجه به سفر دیکچنی به تفلیس و کمک یک میلیاردی آمریکا به گرجستان تا حدودی شرایط ساکاشویلی را بهبود بخشیده و حمایت‌های مردم گرجستان در گردهمایی‌های ملی از وی و زنده شدن حس میهن‌پرستی و ضد روسی در میان روشن‌فکران و جوانان گرجی شرایط را برای ادامه کار راحت نموده است ولی باید چشم به شرایط آتی داشت. در روزهای اخیر مدودف لحن تند روسیه نسبت به ساکاشویلی را تغییر داده و در مصاحبه با بی بی سی اعلام کرد که روسیه قصد براندازی رژیم گرجستان را ندارد و این موضوع به ملت گرجستان بستگی دارد. با این حال نمی‌توان از حق قانونی گرجستان نسبت به تمامیت ارضی خویش و پیروی از قواعد بین‌المللی چشم‌پوشی کرد.

گرجستان در پایان این ماجرا تبدیل به محلّ مناقشه منافع ملی روسیه و آمریکا در قفقاز شد و نتوانست منطقه سوق‌الجیشی اوستیای جنوبی که حلقه واسط شمال و جنوب قفقاز و ارتباط‌دهنده اروپا به آسیاست، را باز پس بگیرد. این در حالی ست که لوله انتقال نفت باکو ـ جیهان و صادرات انرژی از گرجستان موقتاً قطع شده است.

گرجستان در اقدامی تلافی‌جویانه قطع کامل روابط دیپلماتیک خود با روسیه را در پارلمان تصویب کرد و همچنین پارلمان گرجستان مناطق اوستیای جنوبی و آبخازیا که روسیه استقلال آن‌ها را برسمیت شناخته است را بعنوان مناطق اشغال شده از سوی روسیه اعلام نمود. علاوه بر این، در سند مصوبه پارلمان گفته می‌شود که تمامی نیروهای مسلح غیر گرجستانی که در خاک گرجستان هستند، نیروهای مسلح غیر قانونی اعلام می‌شوند و همچنین دولت را موظف کردند که تمامی توافقنامه‌هایی که حضور نیروهای روسی در خاک گرجستان را در نظر دارند را فسخ کنند. اتحادیه اروپا نیز در نشست بروکسل نتوانست قطعنامه‌های پیشنهادی لهستان و ایتالیا در مورد تحریم روسیه را به تصویب برساند.

در طرف دیگر کشور نیکاراگوئه رسماً استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا را اعلام کرد. همچنین حزب اتحاد بزرگ ترکیه، حماس، جمهوری قره‌باغ، جمهوری قبرس شمالی از استقلال این دو ناحیه دفاع کرده و کشورهای مانند بلاروس، تاجیکستان و ونزوئلا به رسمیت شناختن استقلال این دو ناحیه را در دستور کار قرار داده‌اند. با اینکه اکثر کشورهای جهان این موضوع را قبول نکرده و احتمالاً کشورهای کمی حتی از همپیمانان روسیه استقلال این نواحی را اعلام خواهند کرد. کشورهای شرکت‌کننده در سازمان همکاری‌های شانگهای نیز از نقش فعالانه روسیه در کمک به برقراری صلح در اوستیای جنوبی حمایت کردند ولی در پایان از احترام به تمامیت ارضی گرجستان و حقوق بین‌الملل نیز دفاع کردند. استقلال در این دو ناحیه، شرایط امنیتی قفقاز و سایر نقاط جهان را بهم خواهد ریخت و کشورهای چند قومی با تهدید استقلال نواحی مختلف کشورشان مواجه خواهند شد[۴].

قانون اساسی، تحولات و ویژگی‌های آن

پس از استقلال گرجستان در سال 1991، قانون اساسی سال 1921 این کشور مورد استفاده قرار گرفت تا اینکه در سا ل 1992 پارلمان این کشور مصوب‌های را مبنی بر تدوین قانون اساسی جدید تا سوم اگوست 1995 به تصویب رساند. بنابراین ابتدا کمیسیونی جهت تهیه پیش نویس قانون اساسی جدید تشکیل گردید و آن‌ها پس از مباحثات متعدد متن پیشنهادی را جهت بررسی و تصویب به پارلمان ارائه دادند.

نیروهای مخالف در پارلمان بر این باور بودند که تصمیم نهایی باید در پارلمان گرفته شود ولی دولت از جمله شواردنادزه با طرح همه پرسی موافق نبودند، لیکن قبل از آن یک کمیسیون آشتی برای نزدیک کردن آراء موافقین و مخالفین تشکیل گردید. در این کمیسیون مباحث ادامه یافت و نهایتاً طرحی از سوی آقای گولوآ معاون نخست وزیر و رئیس اتحادیه اصلاح‌طلبان معروف به مدل امریکایی مطرح گردید که بسیاری از مفاد آن بررسی و تغییراتی در آن داده شد و بالاخره در 24 آگوست سال 1995 پارلمان گرجستان با 167 رأی موافق برابر 8 رأی مخالف قانون اساسی جدید را به تصویب رساند.

بر اساس طرح قانون اساسی جدید، گرجستان به صورت فدراسیون اداره خواهد شد. در این نظام آجارستان، آبخازستان و اوستیای جنوبی جایگا ه ویژه‌ای دارند. همچنین در قانون اساسی جدید فصل «حقوق اساسی و آزادی‌های مردم» بسیار مورد توجه قرار گرفت. در فصل فوق به غیر از حقوق بشر به اقلیت‌های مذهبی توجه ویژه شده است. در این فصل حق اقلیت‌های مذهبی، زبانی و نژادی بدون تبعیض و مداخله، در توسعه فرهنگ و استعمال زبان مادری در زندگی حقوقی تأمین شده است. در قانون اساسی آمده است: تحقق حقوق اقلیتها نباید در تضاد با حفظ تمامیت ارضی و استقلال سیاسی و حاکمیت گرجستان باشد. در تاریخ 18 اوت 1995 به منظور حسن اجرای قانون اساسی جمهوری گرجستان، لایحه دادگاه قانون اساسی به تصویب رسید. تعداد اعضاء این دادگاه نه نفر می‌باشد که سه نفر آن از سوی پارلمان، سه نفر از سوی رئیس جمهور و سه نفر از سوی دادگاه عالی به مدت ده سال معرفی می‌کند. قانون اساسی گرجستان دارای 9 بخش و 109 بند می‌باشد.

بخش‌های آن بترتیب عبارتنداز:

1. موقعیت کلی 11 بند

2. اتباع گرجستان از بند 12 تا 47

(حقوق اساسی و آزادی‌های فردی)

3. پارلمان گرجستان از بند 48 تا 68

4. رئیس جمهور گرجستا ن از بند 69 تا 81

5. قوه قضائیه از بند 82 تا 91

6. کنترل و امور مالی دولت از بند 92 تا 97

7. امور دفاعی دولت از بند 98 تا 101

8. بررسی قانون اساسی از 102 تا 103

9. موقعیت انتقالی از 104 تا 109

ترکیب دولت در سال 2009

رئیس جمهور: میخاییل سااکاشویلی

نخست وزیر: بیرینزا ایوانشویلی (نام انگلیسی وارد شود)

رئیس پارلمان: داوید باکرادزه

وزرای گرجستان در سال 2009

1. معاون اول نخست وزیر. داوید تکشلاشویلی

2. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی یورو آتلانتیک: گیورگی بارامیدزه

3. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی مجدد تموری یاکوباشویلی

4. وزیر امور خارجه. گریگول واشادزه

5. وزیر دارایی. کاخا باین دوراشویلی

6. وزیر حمایت از گرجی‌های مقیم خارج. آیلون گاگوشیدزه

7. وزیر دفاع. واسیل شیخارولیدزه

8. وزیر آموزش و علوم. نیکا گوارامیا

9. وزیر توسعه اقتصادی. لاشا ژامانیا

10. وزیر کشاورزی. باکو کوزرلی

11. وزیر دادگستری. زوراب آدیشویلی

12. وزیر فرهنگ و ورزش. نیکولوز روروآ

13. محیط زیست و منابع طبیعی. گوآخاشیدزه

14. وزیر انرژی. الکساندر ختاگوری

15. وزیر بهداشت. الکساندر کویتاشویلی

16. وزیر آموزش و پرورش (عالی و متوسطه). نیکولوز گوارامی

17. وزیر امور داخلی. وانو مراباشویلی

18. وزیر امور پناهندگان و مهاجران. کوبا سوبلیانی

19. وزیر پروباتسی، اجرای احکام و حمایت حقوقی. دیمیتری شاشکین

20. وزیر زیربنایی و امور منطقه‌ای. دیوید تکشلاشویلی[۵].

احزاب سیاسی در گرجستان

در حال حاضر 79 حزب سیاسی دارای مجوز قانونی فعالیت در گرجستان وجود دارند. احزاب در پارلمان گرجستان به دو جناح محافظه‌کار (Conservative Party of Georgia) و جمهوری‌خواه (Republican Party of Georgia) تقسیم می‌شوند. احزاب عمده گرجستان عبارتند از:

  • اتحادیه حرکت ملی (United National Movement) بزرگ‌ترین سازمان سیاسی گرجستان و در دست دارنده قدرت سیاسی فعلی در این کشور است. این حزب در اکتبر 2001 توسط میخائیل ساکاشویلی تأسیس شد. این حزب دارای اهدافی تجدید نظرطلبانه و پیگیر هدف نزدیکی بیشتر به اتحادیه اروپایی و پیوستن به ناتو بود و همزمان خواهان اعاده حاکمیت تفلیس بر بخش‌های جدایی‌طلب اوستیای جنوبی و آبخازیا بود. رهبران این حزب گرایش سیاسی خود را لیبرال محافظه‌کار خوانده و در سپتامبر 2007 این حزب به عنوان عضو ناظر به حزب راست میانه مردمان اروپایی (European People's Party (EPP)) پیوست. در مجموع این حزب را علاوه بر حزبی لیبرال محافظه‌کار باید حزبی دارای اندیشه ملی‌گرایی گرجی و غرب‌گرا معرفی کرد. رهبران این حزب میخائیل ساکاشویلی و داوید بارکاردزه (David Bakradze) هستند.
  • حزب دموکراتیک گرجستان یکپارچه (Democratic Movement - United Georgia): رهبر نینو بورجانادزه
  • حزب جمهوری‌خواه گرجستان (Republican Party of Georgia) فعال از 1978، از مخالفان دولت گرجستان، در مجلس گرجستان از سال 2008 به بعد نماینده‌ای ندارد. نمایندگان آن در شورای شهر تفلیس و مجلس عالی آجارا حضور دارند. رئیس این حزب در حال حاضر داوید اوسوپاشویلی (Davit Usupashvili) است. طرح این حزب دربرگیرنده ایجاد اصلاحات اقتصادی و ایجاد دولت‌های محلی خودگردان و سیستم قضایی مستقل و آزاد است. این حزب از گروه احزاب غرب‌گرای گرجستان است و خواستار پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپایی است.
  • حزب راست نوین گرجستان (New Rights Party of Georgia) که هم‌چنین به نام حزب نومحافظه‌کار (New Conservative Party) با رویکرد حزبی محافظه‌کار لیبرال است. این حزب عضوی از اتحادیه دموکرات بین‌المللی (International Democrat Union) است و خواستار پیوستن به حزب مردمان اروپایی (European People's Party) است. رهبری این حزب در حال حاضر با داوید گامکرلیدزه (Davit Gamkerlidze) است. در 8 دسامبر 2008 حزب راست نوین به ائتلاف با حزب جمهوری‌خواه گرجستان برای ایجاد اپوزسیونی جدید دست زد و سپس این دو حزب به «ائتلاف برای گرجستان» به رهبری ایراکلی آلاسانیا پیوستند.
  • حزب صنعت ناجی گرجستان است (Industry Will Save Georgia) یک حزب سیاسی محافظه‌کار در گرجستان است. این حزب به اپوزسیون راست‌گرای گرجستان (Rightist Opposition) تعلق دارد.
  • حزب راه گرجستان (Georgia's Way) در 11 مارس 2006 تأسیس شد. دبیرکل این حزب وزیر خارجه سابق گرجستان، سالومه زورابیشویلی (Salome Zourabichvili) است که در اکتبر 2005 توسط نخست وزیر وقت، زوراب ناگائیدلی (Zurab Nogaideli) از کار برکنار شده بود.

سایر احزاب عبارتند از:

• اتحادیه دموکراتیک برای احیا (Democratic Union for Revival)؛

• حزب کارگر گرجستان (Georgian Labour Party)؛

• جنبش آزادی (Freedom Movement)؛

• حرکت برای گرجستان یکپارچه (Movement for United Georgia)؛

• حزب دموکراتیک ملی (National Democratic Party)؛

• پیمان روشن‌فکران گرجستان (Intellectuals League of Georgia)؛

• سبزها (Greens)؛

• جبهه مردم (People's Front)؛

• اتحادیه حزب کمونیست گرجستان (United Communist Party of Georgia)؛

• حزب کمونیست نوین گرجستان (New Communist Party of Georgia)[۶].

سیستم دفاعی

ارتش گرجستان - برگرفته از سایت jam-news - قابل بازیابی از: https://jam-news.net/military-conscription-in-georgia-defense-of-the-homeland-or-free-protection/

دارا بودن ارتش ملی از جمله اهدافی بود، که کلیه جمهوری‌های سابق پس از فروپاشی شوروی درصدد تحقق آن بوده‌اند. درهمین ارتباط مقامات حاکم بر جمهوری گرجستان پس از کسب استقلال، ایجاد یک نیروی نظامی مستقل را به عنوان یکی از ارکان هویت ملی مورد پیگیری قرار داده‌اند. در این خصوص طی دوره حکومت گامساخوردیا گروه‌های مسلح متشکل از داوطلبین مردمی تشکیل گردید ولی به دلیل وقوع جنگ داخلی و درگیری‌های مسلحانه گروه‌های یاد شده امکان تشکیل ارتش ملی پدید نیامد. ارتش گرجستان شامل نیروی هوایی، زمینی، نیروهای ویژه و گارد ملی است. همه این‌ها به عنوان نیروهای نظامی گرجستان شناخته می‌شوند. ماموریت و عملیات نیروهای گرجستان بر اساس قانون اساسی گرجستان می‌باشد.

قانون اساسی گرجستان در مورد استراتژی نظامی ملی و دفاعی بر اساس موافقت‌نامه‌های بین‌المللی می‌باشد که گرجستان امضاء نموده است. از زمان به قدرت رسیدن ساکاشویلی در سال 2004 بودجه و تعداد نیروهای نظامی کشور افزایش یافته است. تعداد ارتش کنونی گرجستان 45000 نفر می‌باشد که 12000 نفر تحت فنون پیشرفته به وسیله مربیان نظامی آمریکا تعلیم دیده‌اند. برخی از همین نیروهای نظامی در عراق به عنوان ائتلاف بین‌المللی مستقر شده اند. در مه 2005 گردان سیزده پیاده نظام جهت خدمت در خارج از گرجستان آماده شدند. این گردان در عراق مسئول حفاظت از دو منطقه سبز و پارلمان عراق می‌باشد.

در نوامبر سال 2006 کل سربازان گرجی یازده هزار و سیصد و بیست نفر بودند که هفت هزار و چهل و دو نفر زمینی، 1350 نفر دریایی، 1350 نفر هوایی و 1578 نفر در گارد ملی خدمت می‌کردند. 1,700 نفر هم شبه نظامی بودند. جمهوری‌های آبخازیا 1500 نفر نیروی، و اوستیای جنوبی دارای ارتش جداگانه‌ای می‌باشند. در سال 1999 حافظ صلح که شامل 500 نفر روس، گرجی و نیروی پیاده نظام اوستیا برای حفظ آتش‌بس در اوستیای جنوبی مستقر شدند. پس از جنگ اوستیا در آگوست نیروهای حافظ صلح روسیه در این مناطق بیشتر شد و در حال حاضر نیز همچنان در آنجا مستقر می‌باشند. در خصوص کمک‌های نظامی کشورهای مختلف در بخش روابط خارجی این کشور در ادامه اشاره شده است.

ژئوپولوتیک گرجستان

گرجستان به علت برخورداری از موقعیت کلیدی در منطقه قفقاز، مرکز ثقل ارتباط شرق  غرب، شمال جنوب منطقه به شمار می‌رود. این کشور از دیرباز تاکنون پل ارتباطی آسیای صغیر با قفقاز، ایران و آسیای مرکزی به ایفای نقش پرداخته است. گرجستان دروازه قفقاز به سوی غرب است. جمهوری گرجستان تنها کشور منطقه قفقاز است که به دریای آزاد را ه دارد. وجود سه بندر سوخومی، پوتی و باتومی در کنار دریای سیاه موقعیت سوق‌الجیشی ویژه‌ای به گرجستان داده است و همین موقعیت استراتژیک موجب آن گردیده تا در طول تاریخ دولت‌های یونان، روم، ایران، ترکیه، و روسیه برای دستیابی به این ناحیه با هم رقابت کنند.

دسترسی گرجستان به دریای سیاه و امکانات بندری این کشور برای دو جمهوری دیگر قفقاز یعنی آذربایجان و ارمنستان که فاقد راه ارتباطی با دریای آزاد هستند دارای اهمیت حیاتی است. همچنین این کشور برای جمهوری اسلامی ایران نیز برای ترانزیت کالا به اروپا و بالعکس دارای اهمیت می‌باشد. با توجه به مشکلات روسیه با اوکراین، گرجستان از اهمیت زیادی برای مسکو برخوردار است. گرجستان با وقوف به این اهمیت، یکی از محورهای ارتباطات سیاسی منطقه‌ای خود را همکاری ترانزیتی با کشورهای همسایه قرار داده و قصد استفاده از این امتیاز را در جهت کسب اعتبار سیاسی منطقه‌ای دارد. در همین راستا گرجستان می‌کوشد تا به عنوان یک وزنه متعادل کننده در ارتباط با قطب‌های مناقشه و رقیب که در همسایگی آن هستند، محسوب گردد.

با عنایت به وضعیت جغرافیایی، گرجستان می‌تواند از امکانات بندری و جاده‌ای خود برای تراتزیت کالا به کشورهای منطقه بهره‌برداری نماید. در مرز شرقی این کشور، جمهوری آذربایجان قرار دارد که با توسعه میادین نفتی‌اش می‌تواند به عنوان یکی از منابع مهم نفت در جهان مطرح باشد. احداث خط لوله نفت از طریق گرجستان به بازار جهانی توسط کمپانی‌های غربی، ضمن برخوردار ساختن گرجستان از سود قابل توجه به سرمایه‌گذاران غربی نیز کمک می‌کند تا به میلیاردها دلار نفت و گاز منطقه آذربایجان و قزاقستان دسترسی داشته باشند. درعین حال درصورت تحقق عملی پروژه مذکور، این امر موجبات کاهش نفوذ روسیه در قفقاز و آسیای مرکزی را فراهم می‌آورد. همجواری دریای سیاه با مدیترانه از طریق بسفر و داردانل موجب اهمیت دریای سیاه به عنوان تنها راه ارتباطی مهم روسیه و کشورهای قفقاز با دریای آزاد است.

حالت انحصاری ارتباطات دریایی کشورهای حوزه مدیترانه و اروپا از طریق دریای سیاه با کشورهای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی موجب افزایش نقش و اهمیت گرجستان برای کشورهای مذکور شده است[۷].

روابط خارجی گرجستان

مبانی، اهداف و اصول سیاست خارجی

مسئله محوری در سیاست خارجی گرجستان در واقع بطور کلی در کلیت نظام سیاسی، برقراری یک دولت مستحکم و مستقل است. دراین مرحله مشکل، جمهوری گرجستان با بسیاری از همان نوع مشکلاتی مواجه بوده است که دیگر جمهوری‌های شوروی سابق با آن مواجه‌اند. توسعه نهادهای سیاسی، بازسازی اقتصادی، تشکیل یک هویت ملی فراگیر که بتواند خواسته‌های ملی را بی‌آنکه موجب انحراف اقلیت‌ها شود برآورد.

طرح اصلی سیاست خارجی جمهوری گرجستان از سال 1991 تاکنون طی مراحلی از تثبیت استقلال بدست آمده است. سیاست خارجی جمهوری گرجستان در سال‌های اولیه پس از استقلال به شدت در جهت واگرایی منطق‌های بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سیاسی گرجستان در سال 1993 حمایت‌های دیپلماتیک بین‌المللی گسترده‌ای را برای این کشور فراهم آورد. شناسایی بین‌المللی و عضویت گرجستان در سازمان ملل در ظرف مدت کوتاهی تحقق یافت. کمک‌های بشردوستانه و پشتیبانی‌های مالی و مادی به گرجستان افزایش یافت.

گرجستان پس از کسب استقلال، به رغم وابستگی شدید اقتصادی به روسیه که در واقع میراث هفتاد ساله حضور تحت حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی سابق بود، تدریجاً سیاست خارجی روس گریزی از یک سو و ایجاد علقه و وابستگی به جهان غرب به ویژه آمریکا از سوی دیگر را در دستور کار خود قرار داد. این روند که از اوایل سال 1995 شروع شد در سال‌های اخیر شتاب و گسترش چشم‌گیری یافته است به گونه‌ای که گرجستان از 27 آوریل 1999 رسماً به عضویت شورای اروپا در آمد و در 31 ماه مه 1999 نیز وضعیت عضویت وابسته در مجمع پارلمانی ناتو را احراز کرد. همزمان با تحولات فوق مناسبات گرجستان با اعضای واگرای گوام (گرجستان، اوکراین، آذربایجان، ملداوی و ازبکستان)، سازمان امنیت و همکاری اروپا، شورای اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» گسترش یافت.

وقوع انقلاب رز در گرجستان باعث تحولات بسیاری در روابط سیاسی با کشورهای دیگر شد که در این ارتباط برای اولین بار دکترین امنیت ملی توسط دولت تهیه و تقدیم مجلس شد و مجلس هم آن را در مهر ماه سال 1384 به تصویب رساند. سند مزبور ارزش‌های اساسی و حیاتی گرجستان را حاکمیت، امنیت، صلح، دمکراسی، حاکمیت قانون، احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی و رفاه مادی مردم برشمرد و بر اساس این ارزش‌ها منافع ملی کشور را نیز شامل تمامیت ارضی، وحدت ملی، ثبات منطقه‌ای، تقویت آزادی و دموکراسی در کشورهای همسایه و منطقه، استفاده بهینه از ظرفیت‌های ترانزیتی گرجستان، استفاده بهینه از منابع آلترناتیو قدرت، امنیت اکولوژیکی و تضمین استقلال ملی و فرهنگی تعریف کرده است. مهم‌ترین نکته این دکترین این می‌باشد که فقط سه کشور آمریکا، اوکراین و ترکیه را شریک استراتژیک معرفی نموده و کشورهای آذربایجان، روسیه و ارمنستان در درجه دوم به عنوان کشورهای شریک گرجستان (غیر استراتژیک) و بر اساس منافع متقابل برای تنظیم روابط معرفی شده‌اند.

دولت جدید گرجستان اصول سیاست خارجی خود را هم‌گرایی با ساختارهای یورو آتلانتیک، برقراری روابط استراتژیک با آمریکا، عادی‌سازی و بهبود روابط با روسیه و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با کشورهای همسایه اعلام نمود. شایان ذکر است که جنگ گرجستان اوستیای جنوبی باعث وخیم شدن روابط با روسیه و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع شد تا جایی که گرجستان اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضویت از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع خارج خواهد شد.

پس از انقلاب رز در گرجستان روابط با آمریکا، اوکراین و ترکیه با سرعت بیشتری به پیش می‌رود که حضور این کشورها در صحنه‌های مختلف تجاری، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و سیاسی بسیار ملموس است. روابط با اسراییل هم از جایگاه خاصی برخوردار است. سفر مقامات گرجستان و اسراییل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراییلی در گرجستان، بر تعمیق روابط دو کشور تأثیر به سزایی داشته است. گرجستان درکشورهای زیر سفارتخانه و نمایندگی دارد: ارمنستان  آذربایجان  قزاقستان روسیه  اوکراین ترکیه  ایران  مصر  اطریش  فرانسه اسپانیا  یونسکو  آلمان  یونان ایتالیا سوئیس  انگلستان و ایالات متحده امریکا[۸].

روابط با کشور‌های جهان

روابط با آمریکا

گرجستان و آمریکا - برگرفته از سایت georgiatoday - قابل بازیابی از: https://georgiatoday.ge/the-path-forward-for-u-s-georgia-relations/

آمریکا پس از آلمان دومین کشوری بود که پس از استقلال گرجستان در این جمهوری اقدام به تاسیس نمایندگی سیاسی نمود. فعالیت آمریکا در گرجستان از بدو استقلال این کشور آغاز شد. حضور آمریکا در گرجستان از بعد اقتصادی نیز درخور تأمل است. حضور شرکت‌های متعدد به ویژه شرکت‌های نفتی نظیر شرکت شورون بسیار پررنگ می‌باشد. آمریکا به عنوان مهم‌ترین عضو ناتو پیشگام در برقراری روابط نظامی با گرجستان بوده و سعی نموده تا ساختار روسی ارتش گرجستان را به سمت همسویی با ساختارهای غربی خصوصاً ناتو سوق دهد. این کشور از مدت‌ها قبل تلاش گسترده‌ای برای افزایش مناسبات نظامی با گرجستان به عمل آورده است که از آن میان می‌توان به توافق آمریکا در خصوص اعطای اعتبار 50 میلیون دلاری به مرزبانی گرجستان برای حفاظت مستقل از مرزهای آبی این کشور، آموزش نیروهای گرجستان در مراکز آموزش نظامی آمریکا، برگزاری تمرینات نظامی مشترک، اهداء کشتی‌های مرزبانی آمریکا اشاره کرد.

تحولات یازده سپتامبر و حمایت مقامات گرجی از ائتلاف ضد تروریستی به رهبری واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوایی گرجستان بر روی کشورهای عضو ائتلاف مذکور زمینه‌ساز گسترش هر چه بیشتر روابط دو کشور گردید و حمایت گرجستان از حمله امریکا به عراق روند گسترش و تحکیم روابط دو کشور را تعمیق بخشید. مقامات گرجی ضمن حمایت از حمله آمریکا به عراق و اعلام آمادگی کامل برای همکاری با واشنگتن، رژیم عراق را تهدیدی جدی برای امنیت جهانی عنوان نمودند و اقدام آمریکا را کاملا مشروع دانستند.

پس از انقلاب رز که از حمایت همه جانبه آمریکا برخوردار بود، توجه و حمایت آمریکا به زمام‌داران جدید در همه ابعاد به ویژه اقتصادی تشدید گردید. پاول وزیر خارجه وقت آمریکا در مراسم تحلیف ساآکاشویلی خبر از کمک 160 میلیون دلاری از سوی آمریکا داد که این مبلغ در سفر رییس جمهور گرجستان به آمریکا به 200 میلیون دلار افزایش یافت. رفت و آمدها در سطوح بالای دو کشور نشان از نزدیکی و مراودت این دو کشور با هم دارد.

پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو کشور توسعه بیشتری یافت. دولت آمریکا در سال جاری مبلغی معادل 350 میلیون دلار برای کمک به گرجستان اختصاص داده است که در چارچوب کمک‌های مالی وعده داده شده به این کشور به مبلغ کلی یک میلیارد دلاری است که تفلیس باید ظرف سه سال از دولت ایالات متحده دریافت کند. این تفاهم‌نامه در آخرین روزهای دولت بوش به امضاء رسید. وزیر دارایی گرجستان در جریان سفر خود به ایالات متحده تاکنون با مقامات وزارت دارایی و آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا ملاقات کرده که در جریان این مذاکرات جزئیات کمک‌های مالی دولت آمریکا به گرجستان مورد بررسی قرار گرفته است. کشورهای حامی مالی گرجستان در تاریخ 22 اکتبر سال 2008 در کنفرانسی در بروکسل تصمیم گرفتند که طی سه سال آینده مبلغ 5/4 میلیارد دلار به دولت گرجستان که در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با روسیه به زیر ساختارهای آن خسارات‌های جدی وارد شده، بپردازند. از این میان سهم دولت آمریکا در ارائه این کمک‌های مالی، یک میلیارد دلار است که تفلیس تاکنون 400 میلیون دلار آن را دریافت کرده است.

روابط با اتحادیه اروپایی

ادغام گرجستان در ساختارهای اروپایی از جمله اولویت‌های اصلی سیاست خارجی این کشور می‌باشد. گرجستان همواره تلاش نموده تا به عضویت ناتو و اتحادیه اروپایی درآید ولی این امر تاکنون محقق نشده است. مقامات گرجستانی که اولویت نخست خود را به الحاق به نهادهای اروپایی معطوف ساخته‌اند و با جنگ آگوست واگرایی نهایی خود را از روسیه نشان دادند، معتقدند عملیاتی شدن این برنامه منافع متقابل زیادی برای کشورهای منطقه و همچنین اتحادیه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آن‌ها کشورهای منطقه در قالب این برنامه و به شکل جمعی به شکل بهینه‌تری قادر به کنترل مرزهای خود خواهند بود که از این طریق نه تنها خود آن‌ها، بلکه کل اتحادیه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آن‌ها با اجرایی شدن این برنامه کشورهای منطقه در خواهند یافت که تمام راه‌ها به مسکو ختم نمی‌کند و آن‌ها می‌توانند به حاشیه امن بیشتری تعاملات خود را به سوی اروپا سمت دهند.

از سوی دیگر منطقه قفقاز جنوبی نیز در سیاست خارجی اروپاییان از اهمیت بسزایی برخوردار است و همواره از آن به عنوان یک منطقه مهم و حیاتی می‌نگرد. لذا به دنبال برقراری یک رابطه نزدیک با این کشورها و همکاری تنگاتنگ با آن‌ها و به ویژه گرجستان به خاطر موقعیت جغرافیایی و سیاست گرایش به غرب آن می‌باشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن گرجستان در مسیر ترانزیتی و به عنوان یکی از مسیر‌های مطمئن برای انتقال انرژی به اروپا دلیل توجه اصلی اروپا به داشتن روابط با گرجستان و گسترش آن است.

اتحادیه اروپا در راستای سیاست همسایگی، علاوه بر کمک‌های اقتصادی فعلی برای اجرای پروژه‌های اقتصادی در گرجستان، نیازمند آن است که تعرفه‌های ترجیحی بیشتری به کالاهای گرجی اختصاص داده و سرمایه‌گذاری بیشتری در آن کشور انجام دهد، زیرا حل معضلات اقتصادی برای تداوم ثبات سیاسی و اصلاحات سیاسی اقتصادی در گرجستان اجتناب‌ناپذیر است و در صورت عدم حل مشکلات اقتصادی مانند بیکاری، فقر و درآمد سرانه پایین، ممکن است ثبات مورد نظر اتحادیه اروپا در گرجستان از بین برود که این مسئله در راستای سیاست همسایگی اروپا نیست. تدوین و هدف از «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا اخیراً برنامه‌ای را تحت عنوان آن را ارائه کمک‌های فوری و بلندمدت به شش کشور حاضر در قفقاز جنوبی اعلام کرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئیس دور‌های کمیسیون اروپا برنامه جدید اتحادیه اروپا به طور ویژه با هدف پیشبرد دموکراسی و اقتصاد بازار همکاری با گرجستان، آذربایجان، ارمنستان، اوکراین، بلاروس و مولداوی تدوین شده است. بر اساس این برنامه قرار است اتحادیه اروپا مبلغ 350 میلیون یورو را در قالب کمک‌های مالی به این کشورها برای انجام اقداماتی در جهت تأمین شرایط تجارت آزاد، تقویت همکاری‌ها در زمینه انرژی، تحکیم مرزها و تقویت نهادهای مدنی آن‌ها اختصاص دهد. باروسو طی سخنانی با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبی و خسارت‌های مختلف ناشی از آن به کشورهای منطقه قفقاز جنوبی و کشورهای همجوار «جامع و کامل» آن، ابتکار جدید اتحادیه اروپا برای حمایت از این کشورها را برنامه‌ای عنوان و از این شش کشور به عنوان شرکاء شرقی اتحادیه اروپا نام برد. او ارائه کمک‌ها در قالب این برنامه را در حقیقت اقدامی مستقیم در جهت منافع اروپا ارزیابی کرد. بر اساس قرائن موجود اتحادیه اروپا قصد دارد برای عملیاتی کردن این برنامه، موافقت‌نامه‌های جداگانه‌ای را با شش کشور فوق تدوین و امضاء نماید. از همین رو برخی از کشورهای منطقه ابراز امیدواری کرده‌اند که در قالب این برنامه در مرحله اول نظام روادید شنگن به صورت رایگان در خصوص این شش کشور اجرا و در مرحله بعد نیز نظام روادید بین این کشورها و سایر کشورهای عضو پیمان شنگن به طور کامل حذف شود.

گرجستان و ناتو

قفقاز جنوبی بخش مهمی از فضای جدیدی است که علاوه بر ایفای نقش محوری در تحقق طرح‌های نفتی و ترانزیتی، از بعد امنیتی نیز حائز اهمیت ویژه‌ای است و به همین دلیل در مرکز توجه ناتو قرار گرفته است. گرجستان به عنوان دروازه ورودی قفقاز و حساس‌ترین بخش آن، از گسترش ناتو و اقدامات جدید آن به گرمی استقبال می‌کند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود می‌بیند.

نکته مهم دیگری که در گسترش ناتو به شرق  به خصوص در قفقاز جنوبی نباید از نظر دور نگه داشته شود، انطباق این گسترش با منافع اقتصادی غرب است. تشدید و «گسترش و توسعه نظامی  امنیتی» به عبارت دیگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شکل تأمل برانگیزی به موازات و همگام با یکدیگر «حضور اقتصادی دنبال می‌شوند. کمک ناتو به گرجستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه در تشکیل گردان‌های حافظ امنیت خط لوله نفت و یا تشویق این کشور به کنترل مرزهای ساحلی خود، که یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های نقل و انتقال کالاها و منابع از آسیای مرکزی به اروپا و بالعکس است، از شواهد این مدعا هستند.

گرجستان تلاش می‌کند ساختار نظامی خود را با ناتو با دو هدف عمده، کاهش وابستگی شدید به ساختار نظامی روسیه و نزدیکی و هم‌گرایی بیشتر با اروپا و آمریکا همخوان سازد. استفاده از کمک‌های متنوع ناتو اعم از مشاوره‌های کارشناسی، آموزش پرسنل نظامی، ارائه خدمات فنی و واگذاری تجهیزات نظامی به منظور تحکیم ارتش ملی از سوی مقامات گرجستان به عنوان یک هدف بلند مدت دنبال می‌کند. ناتو نیز متقابلاً با توجه به اهمیت گرجستان و قفقاز جنوبی در تلاش است با کمک به گرجستان آن را به سطح استانداردهای ناتو نزدیک و در نهایت به عضویت خود در آورد. البته با توجه به مشکلات داخلی و نقش روسیه الحاق گرجستان به ناتو هنوز انجام نشده است.

به دلیل موقعیت استراتژیک گرجستان در منطقه، ناتو تلاش می‌کند به گرجستان برای الحاق به ناتو و معیارهای آن کمک می‌کند. رئیس جمهور گرجستان اعلام کرده است که با توجه به برآورده کردن 70 تا 80 درصد معیارهای ناتو برای الحاق در کمترین زمان ممکن به این سازمان ملحق خواهد شد. شایان ذکر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری آبخازیا و اوستیای جنوبی توسط روسیه الحاق گرجستان به دلیل تمامیت ارضی این کشور به تاخیر افتاده است. زیرا یکی از معیارهای پیوستن کشوری به ناتو حفظ تمامیت ارضی آن کشور است.

روابط با روسیه

از زمان روی کارآمدن شواردنادزه، گرجستان تلاش کرد تا روابط سازنده‌ای با روسیه در چارچوب تنظیم قراردادهای دوجانبه فراهم آورد. روابط گرجستان با روسیه به دلیل بحران جنگ‌های داخلی و ادعای گرجستان مبنی بر دخالت روسیه در این درگیری‌ها طی دو سه سال اول پس از استقلال بحرانی شده بود.

روابط روسیه و گرجستان پس از روی کار آمدن پوتین و به طور مشخص پس از تحولات مربوط به برقراری رژیم روادید و فرا رسیدن زمان اجرای مفاد موافقت‌نامه استانبول در خصوص تخلیه پایگاه‌های نظامی روسیه در گرجستان، تحولات یازده سپتامبر آمریکا و ورود نیروهای نظامی این کشور به گرجستان، وارد مرحله جدیدی شد. تنش در روابط روسیه و گرجستان به حدی است که برخی از مطبوعات کشورها از آن به عنوان جنگ سرد یاد می‌کنند.

وقوع انقلاب رز در گرجستان موجب تحولات بسیاری در نوع روابط روسیه و گرجستان ایجاد نمود. هر چند روابط دو کشور در زمان شوارد نادزه به حالت جنگ سرد باقی مانده بود ولی نگاه روسیه به زمامداران کنونی نیز به دلیل سیاست‌های غرب‌گرایانه‌تر آن‌ها خیلی خوشبینانه نبود. زمامداران جدید گرجستان پس از به قدرت رسیدن بر داشتن روابط دوستانه و بر اساس احترام متقابل و برابر و کنار گذاشتن اوهام تاریخی گذشته و پایه‌ریزی آن بر اساس اصول و چارچوبی جدید تاکید داشتند. در این رابطه چند سفر در سطوح مختلف دولتی بین دو کشور انجام شد. این روند ادامه داشت تا این که موضوع پیوستن گرجستان به میان آمد و با واکنش شدید روسیه در این خصوص مواجه شد. تنش میان دو کشور به بهانه‌های مختلف گسترش یافت.

2007 و 2008، افزایش تنش‌ها میان روسیه و گرجستان در سال‌های 2006 میلادی، ناشی از جنگ تجاری روسیه علیه گرجستان و اتهامات متقابل دولت گرجستان مبنی بر دخال روسیه در امور داخلی گرجستان می‌باشد. دولت روسیه برای تحت فشار قرار دادن تفلیس، صادرات محصولات گرجی به بازار روسیه، به ویژه شراب را ممنوع اعلام کرد. متقابلاً دولت گرجستان علاوه بر انتقاد از روسیه به جهت حمایت از جمهوری‌های تجزیه‌طلب اوستیای جنوبی و آبخازیا، چندین تن از افسران روسی مستقر در گرجستان را به عنوان جاسوس دستگیر کرد و نهایتاً آن‌ها را از گرجستان اخراج کرد. این تنش‌ها در سال‌های اخیر باعث درگیری در آگوست 2008 میان روسیه و گرجستان شد.

روابط با ترکیه

روابط ترکیه و گرجستان به دلیل همکاری‌های خوب دو کشور و با وجود مشترکات تاریخی و جغرافیایی و اشتراک منافع طرفین در تمام ابعاد همواره روند رو به رشدی را طی کرده است و امروزه گرجستان از ترکیه به عنوان شریک استراتژیک خود می‌نگرد. ترکیه پس از کشورهای آلمان و آمریکا سومین کشوری بود که ضمن به رسمیت شناختن استقلال گرجستان در سال 1991 روابط سیاسی خود را با گرجستان برقرار نمود. ترکیه به عنوان یکی از بازیگران منطقه‌ای همواره در این منطقه و از جمله گرجستان حضور چشم‌گیر داشته و گرجستان به عنوان پل ارتباطی و مناسب‌ترین مسیر برای ترانزیت انرژی دریای خزر به ترکیه و اروپا و بالعکس ترانزیت کالاهای ترکیه به بازارهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی بوده و می‌باشد. گرجستان یکی از بازارهای نزدیک و سریع برای صدور کالاها و خدمات ترکیه محسوب می‌گردد. در سیاست غرب و به ویژه آمریکا ترکیه و گرجستان از موقعیت خاصی برای تامین منافع غرب برخوردار هستند. لذا هر دو کشور مورد توجه آمریکا می‌باشند. در حال حاضر ترکیه به دلیل موقعیت در ساختارهای یورو آتلانتیک ناتو شریک خوبی برای گرجستان جهت ارتقاء این کشور و رسیدن به استانداردهای ناتو تلقی می‌گردد. ضمناً ترکیه در ارتقاء سطح اقتصادی و تجاری گرجستان و همچنین سرمایه‌گذاری در این کشور در بخش‌های انرژی و حمل و نقل، توریسم و غیره نقش بسزایی ایفا می‌نماید و در بعد اقتصادی یکی از کفه‌های ترازوی گرجستان محسوب می‌گردد.

ترکیه نیز با توجه به مجاورت جغرافیایی و به تبع آن همگونی بافت فرهنگی و تناسب الگوی مصرفی دو کشور، به گرجستان به عنوان بازار مناسبی برای کالاها و خدمات خود می‌نگرد و این کشور را که بی شک مهم‌ترین بخش قفقاز و خط مقدم آن است و به دلیل حائل بودن ارمنستان با آذربایجان و سایر کشورهای ترک زبان آسیای مرکزی، به عنوان پلی برای پیوند با ترک‌های حاشیه خزر و آسیای مرکزی می‌داند. مهم‌ترین بخش‌های همکاری دو کشور به شرح ذیل می‌باشد:

همکاری در زمینه حفاظت از مرزهای دریایی، همکاری‌های فرهنگی و هنری، همکاری در زمینه انرژی، توسعه تجارت مرزی، بازسازی فرودگاه باتومی، احداث راه آهن قارص آخالکالی  تفلیس  باکو، احداث شاهراه چیلدیر  آخالکالکی تفلیس، پروژه انتقال گاز و نفت آذربایجان و گاز ترکمنستان از طریق گرجستان و ترکیه به بازارهای جهانی، پروژه ساخت نیروگاه هیدروالکتریکی در سامخته جاواختی، پروژه ساخت یک خط ترانزیتی برق با ظرفیت 500 کیلو وات که سیستم برق آذربایجان، گرجستان و ترکیه را پیوند می‌دهد، کمک ترکیه به گرجستان در تقویت و تجهیز سیستم مرزبانی، پروژه احداث خط لوله نفت  باکو  تفلیس جیحان و تجهیز فرودگاه نظامی مارنه ئولی، مهم‌ترین طرح‌های مشترک همکاری دو جانبه و منطقه‌ای دو کشور می‌باشند.

همکاری‌های نظامی دو کشور از همان آغاز استقلال گسترش یافت و از سال 1998 روند رو به افزایشی داشته است. ترکیه علاوه بر بازسازی پایگاه هوایی مارنه ئولی و تجهیز بخشی از پایگاه وازیانی، همکاری گسترده‌ای با گرجستان در امر آموزش نیروهای نظامی این کشور ایفا می‌نماید. همچنین تاکنون ترکیه کمک‌های چند میلیون دلاری در زمینه تجهیزات نظامی به گرجستان نموده است. ترکیه به نیروهای گرجی به 4 میلیون دلار کمک کرده است. آنکارا همچنین قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه‌های موشکی - ضدهوایی آنزا - 2 ساخت پاکستان؛ دو کشتی مین جمع کن و دو کشتی آبی - خاکی، سیستم هشدار از پیش نسبت به حمله هوایی با وسایل ضد هوایی موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پی جی 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبک 6 اسکای واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 میلیون فشنگ با کالیبر‌های 5 هزار نارنجک انداز، 0 و بیست و پنج هزار «ست» تجهیزات در اختیار گرجستان قرار دهد. MP5A دستی 3 مناسبات سیاسی دو کشور با توجه به تبادل هیات‌های عالی رتبه سیاسی در سطح خوبی می‌باشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)

در پی تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله روسیه به گرجستان به عنوان یکی از متحدین قدیمی ترکیه، برقراری مناسبات دوستانه بیشتر با کشورهای منطقه قفقاز و نیز تسریع در روند همگرایی منطقه‌ای در دستور کار دولت‌مردان ترکیه قرار گرفت.

شاید به همین دلیل بود که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پیشنهاد تشکیل پیمان کشورهای قفقاز را میان روسیه، ترکیه، گرجستان، آذربایجان و ارمنستان داد.

روابط با اسراییل

پس از استقلال گرجستان، اسراییل سفارت خود را در آن کشور افتتاح نمود و سپس گرجستان نیز سفارت خود را در اسراییل افتتاح کرد. با توجه به سفر مقامات درجه اول و عالی‌رتبه گرجی و اسراییلی در پایتخت‌های یکدیگر و با توجه به حجم روابط اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری، بی‌شک روابط گرجستان و اسراییل از بدو استقلال تاکنون در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی با پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای روبرو بوده است.

اسراییل علاوه بر همکاری‌های دو جانبه با گرجستان، علاقمند به مشارکت در طرح‌های منطق‌های نظیر انرژی دریای خزر و حمل و نقل و مسائل مربوط به برقراری صلح و امنیت در منطقه قفقاز می‌باشد که تلاش نموده با این نوع همکاری‌ها حضور خود در منطقه قفقاز را تحکیم و توسعه بخشد. در زمینه همکاری‌های نظامی، حجم فروش تسلیحات نظامی اسراییل به گرجستان، از سال 2000 تا به امروز، به حدود 200 میلیون دلار بالغ می‌کند. بر اساس اطلاعات منابع اسراییلی، سیستم‌های موشکی قابل حمل لینکس 1، دوربین‌های دید در شب، خمپاره و موشک، در لیست تسلیحات ارسالی به گرجستان قرار دارد. اسراییل به علاوه در بهسازی جنگنده‌های سوخوی- 225 به گرجستان یاری رسانده و 18 درون 3 اسکای-لارک 4 و پنج هواپیمای بی‌سرنشین هِرمِس 5 به آن کشور تحویل داده است.

اسراییل در رابطه با فروش تسلیحات به گرجستان، از آنجا که حساسیت مسکو را درک می‌کرد، فروش 200 تانک مِرکاوا 6 به گرجستان را متوقف ساخت. تانک مرکاوا به دلیل داشتن تجهیزات حفاظتی موثر در حفظ جان سرنشینان، در اسراییل به نام تانک مادرا معروف شده است. میخاییل ساکاشویلی، رییس جمهور گرجستان سال گذشته صدها نفر از مشاوران نظامی شرکت‌های امنیتی ویژه اسراییل را که حدود 1000 نفر بودند مسوول آموزش نیروهای مسلح گرجستانی در زمینه استفاده از نیروهای کماندو، نیروهای هوایی و دریایی، حملات با تانک و توپخانه کرد. هم چنین تفلیس سیستم‌های اطلاعاتی را از رژیم صهیونیستی خریداری کرده است. مسکو در طی جنگ اوستیای جنوبی بارها از اسراییل خواسته بود حمایت‌های نظام یاش از گرجستان را متوقف کند. رژیم صهیونیستی در واکنش به موضع‌گیری مسکو مدعی شده بود که حمایت‌ها از تفلیس تنها در راستای حمایت‌های دفاعی است.

روابط با کشورهای مستقل مشترک‌المنافع

کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سازمانی است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی تشکیل شد. در ترکیب آن 12 کشور وجود دارند. بیانیه ایجاد کشورهای مشترک‌المنافع روز 21 دسامبر 1991 در آلماتی به امضای سران روسیه، بلاروس، قزاقستان، آذربایجان، ارمنستان، قرقیزستان، مولداوی، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و اوکراین رسید. گرجستان 3 دسامبر 1993 رسماً وارد این اتحادیه شد که تصمیم در این رابطه بنا به درخواست ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان از سوی سران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع آن زمان اتخاذ شد. به دنبال تحولات آگوست میان روسیه و گرجستان، مقامات این جمهوری تصمیم به خروج از این ساختارگرفتند و میخائیل ساآکاشویلی رئیس جمهور گرجستان اعلام کرد که گرجستان تصمیم به خروج از اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع گرفته است و اوکراین و سایر کشورها را نیز فرا خواند که این سازمان که در آن به گفته وی «روسیه حکمفرمایی» می‌کند را ترک کنند.

روز 18 آگوست سال 2008 کمیته اجرایی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع درخواست گرجستان مبنی بر خروج از ساختار را دریافت کرد. گرجستان بیش از 700 سند در چارچوب کشورهای مستقل مشترک‌المنافع امضا کرده است. خروج گرجستان از ترکیب این ساختار یک سال بعد از دریافت درخواست یا بعبارت دیگر در ماه اوت 2009 به مرحله اجرا در خواهد آمد. در عین حال گرجستان اعلام نموده است که روابط دو جانبه و چند جانبه خود را با کشورهای همسایه و منطقه ادامه خواهد داد[۹].

عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای اعم از سیاسی، اقتصادی و امنیتی

1- سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل

UNIDO (United Nations Industrial Development Organization)

2- کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل.

UNCTAD(United Nations Conference on Trade and Development)

3- شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد

ECOSOC (United Nations Economic and Social Council)

4- کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای اروپا

UNECE (United Nations Economic Commission for Europe)

5- بانک اروپایی ترمیم و توسعه

EBRD (European Bank of Reconstruction and Development)

6- شورای همکاری گمرک

CCC (Customs Cooperation Council)

7- فدراسیون بین‌المللی انجمن کتابخانه

IFLA (International Federation of Library Association)

8- برنامه جهانی غذا

FID (Federation of International and Documentation)

9- صندوق بین‌المللی پول

IMF (International Monetary Found)

10- گروه بانک جهانی

World Bank Group

بانک بین‌المللی ترمیم وتوسعه

IBRD (International Bank for Reconstruction and Development)

انجمن بین‌المللی توسعه

- IDA (International Development Association)

تعاونی بین‌المللی پول

- IFC (International Finance Corporation)

11-  سازمان امنیت و همکاری اروپا

CSCE (Council for Security and Cooperation in Europe)

12-  شورای همکاری آتلانتیک شمالی

NACC (North Atlantic Cooperation Council)

13-  انجمن بین‌المللی اقتصاد انرژی

IAEE (International Association for Energy Economics)

14-  انجمن بین‌المللی مهندسی زمین‌شناسی

IAEG (International Association of Engineering Geology)

15-  انجمن بین‌المللی آب‌شناسی

IAH (International Association of Hydrogeologyst)

16-  انجمن بین‌المللی وکلا

International Association of Lawyer

17-  انجمن بین‌المللی دارو و زیست‌محیطی

IAMBE (International Association of Medicine and Biology of the Environmen)

18-  انجمن بین‌المللی دانشگاه‌ها

IAU (International Association of Universities)

19-  انجمن بین‌المللی علوم زراعی

IAVS (International Association for Vegetation Science)

20-  انجمن بین‌المللی آموزش مهندسی حسابداری

IACEE (International Association for Continuing Engineering Education)

21-  مرکز بی‌ المللی حل و فصل مناقشات سرمایه‌گذاری

ICSID (International Center for Settlement of Investments Disputes)

22-  شبکه ارتباط بین‌المللی

ICON (International Communication Network)

23-  بالتیک و شورای بین‌المللی دریانوردی

BIMCO (Baltic and International Maritime Council)

24-  طرح عمل دریای سیاه

Black Sea Action Plan

25-  کنفرانس جهانی شهرداران برای صلح از طریق تشریک مساعی درون شهری

World Conference of Mayors for Peace Through Inter-City Solidarity

26-  شورای جهانی کلیساها

WCC (World Council of Churches)

27-  انتقال اطلاعات جهانی

WIT (World Information Transfer)

28-  شورای بین‌المللی اتحادیه‌های علمی

ICSU (International Council of Scientific Unions)

29-  لیبرال جهانی

LI (Liberal International)

30-  فدراسیون جهانی فوتبال

FIFA (International Federation of Association Football)

31-  فدراسیون جهانی فصلنامه‌ها

IFP (International Federation of Periodicals)

32-  فدراسیون جهانی انجمن‌های کشتیرانان

IFSMA (International Federation of Shipmasters Associations)

33-  فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران

IFJ (International Federation of Journalists)

34-  فدراسیون جهانی آب‌های معدنی گرم

IGA (International Geothermal Association)

35-  کمیته بین‌المللی المپیک

IOC (International Olympic Committee)

36-  انجمن بین‌المللی قلم

International Pen

37-  انجمن بین‌المللی مطالعات کلیوی اطفال

IPNA (International Pediatric Nephrology Association)

38-  انجمن بین‌المللی اسکی

International Ski Federation

39-  انجمن بین‌المللی نشریات مهندسی

International Sorting Press Association

40-  فدراسیون بین‌المللی تنیس

IFT (International Tennis Federation)

41-  موسسه مشترک تحقیقات هسته‌ای

JINR (Joint Institute for Nuclear Research)

42- انجمن روابط عمومی امریکا

APRS (American Public Relations Society)

43- دانشگاه مرکزی اروپا

CEU (Central European University)

44-  آکادمی اروپایی فیلم و تلویزیون

European Academy for Film and Television

45-  مرکز بین‌المللی مدرسه سینما و تلویزیون

CIECT (Central International de Liaison Des Ecoles de Cinema et de Television)

46-  مرکز مطالعات محیطی اروپا

ECES (European Center of Environmental Studies)

47-  شورای اروپایی سازمان خدماتی ایدز

EUROCASO (European Council of Aids Service Organization)

48-  دمکرات‌های مسیحی جوان اروپا

EYCD (European Young Christian Democrats)

49- Inmarsat

50- تلویزیون کانال 5 اروپا

TV5 Europe

51- انجمن جهانی حمایت از کودک

SOS- Kinderdorf International

52-  انجمن بین‌المللی خدمات اجتماعی

SI (Soroptimist International)

53-  جامعه زبان‌شناسی اروپا

Linguistic Society of Europe

عضویت در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی

کشور کرجستان در مجامع و سازمان های بین المللی زیر عضویت دارد:

1- سازمان ملل متحدUN (United Nations)

2- صندوق کودکان سازمان مللUNICEF (United Nations Children's Emergency for Refugees)

3- سازمان آموزش، علوم و فرهنگ سازمان مللUNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)

4- کمیساریای پناهندگان سازمان مللUNCR (United Nations High Commissioner for Refugees)

5- برنامه توسعه سازمان مللUNDP (United Nations Development Programme)

6- دپارتمان کمک‌های بشردوستانه سازمان مللUNDHA (United Nations Department of Humanitarian Aid)

7- سازمان‌های داوطلبی سازمان مللUNV (United Nations Volunteers Organization)

8- سازمان بهداشت جهانیWHO (World Health Organization)

9- سازمان بین‌المللی مهاجرتIOM (International Organization for Migration)

10- سازمان بین‌المللی صلیب سرخICRC (International Committee of Red Cross)

11- سازمان کار بین‌المللیILO (International Labour Organization)

12- سازمان پلیس جنایی بین‌المللیINTERPOL (International Criminal Police Organization)

13- سازمان مخابرات ماهواره‌ای اروپاEUTELSAT (European Telecommunications Satellite Organization)

14- سازمان توریسم جهانیWTO (World Tourism Organization)

15- سازمان دارایی روشن‌فکران جهانWIPO (World Intellectual Property Organization)

16- سازمان دریانوردی بین‌المللیIMO (International Maritime Organization)

17- سازمان هواشناسی بین‌المللیWMO (World Meteorological Organization)

18- اتحادیه مخابرات بین‌المللیITU (International Tele Communication Union)

19- اتحادیه پست جهانیUPU (Universal Postal Union)

20- سازمان بین‌المللی هوانوردی شهریICAD (International Civil Aviation Organization)

21- سازمان تجارت بین‌المللیITO (International Trade Organization)

22- پیمان همکاری‌های بین‌المللیICA (International Co-Operative Alliance)

23- سازمان کشورهای دریای سیاهBlack Sea Countries Organization

24- سازمان ملت‌های فاقد نمایندهUNPO (Unrepresented Nations and Peoples Organization)

25- سازمان جهانی صلح World Foundation for Peace

26- سازمان بین‌المللی انجمن‌های بازرسیINTOSAI (International Organization of Supreme Audit Institutions)

27- اتحادیه بین‌المللی حمل و نقل جاده‌ایIRU (International Road Transport Union)

28- جامعه ژئوفیزیکی اروپاEGS (European Geophysical Society)

29- جامعه ریاضیات اروپاEMS (European Mathematical Society)

30- کشورهای مستقل مشترک‌المنافع(CIS)

31- عضو سازمان تجارت جهانی(WTO)

32- عضو شورای اروپا

سند امنیت ملی گرجستان

این دومین بار است که گرجستان سند امنیت ملی را منتشر می‌کند.  سند جدید تحولات فضای امنیتی کشور و تاثیر آن  بر خطرات، چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی امنیت کشور را منعکس می‌کند. سند امنیت ملی گرجستان به عنوان یک سند اساسی، به منظور تشریح و تعیین ارزش‌ها و منافع ملی، تهدید‌ها و چالش‌های پیش روی امنیت کشور و اتخاذ محورهای سیاست کشور، تدوین شده است.

سند ملی امنیت گرجستان توسط قوه مجریه تدوین و توسط مجلس به تصویب می‌رسد. احزاب سیاسی، سازمان‌های غیر دولتی و نهادهای مدنی نیز در تدوین سند امنیت ملی مشارکت داشتند. دولت گرجستان بر اساس این سند در راستای حفظ ارزش‌ها و منافع ملی اقدام می‌کند و به تهدیدات و چالش‌های پیش روی کشور واکنش نشان می‌دهد. بر اساس سند امنیت ملی  طرح و  و برنامه‌های مختلفی در زمینه‌های دیگر تدوین می‌کند.  این برنامه‌ها همانند سند ملی تجدید می‌شوند.

فضای امنیتی کشور

فضای امنیتی گرجستان با توجه به تحولات اخیر جهانی و منطقه‌ای دستخوش تغییر شده است. تهاجم گسترده روسیه به گرجستان در سال 2008  نشان داد که جنگ‌ها و عملیات‌های نظامی کماکان وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی در جهان امروز است. حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 و استقرار  پایگاه و نیروهای اشغال‌گر در خاک گرجستان خطرات زیادی برای فضای امنیتی کشور ایجاد کرد. جنگ 2008 همچنین نشان داد که روسیه حاضر نیست حاکمیت ملی گرجستان، انتخابات دمکراتیک این کشور و  سیاست داخلی و خارجی را بپذیرد. در واقع حمله نظامی روسیه امنیت منطقه قفقاز را به خطر انداخت. ادامه بحران در قفقاز شمالی و مناقشه قره باغ  نیز تاثیر منفی بر امنیت گرجستان می‌گذارد. لذا استقرار صلح و ایجاد فصای همکاری در منطقه قفقاز  امکان توسعه امنیت گرجستان را فراهم خواهد کرد.

توسعه روند هم‌گرایی با اروپا برای امنیت گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به اینکه گرجستان عضو حوزه اروپا و یوروآتلانتیک است، توسعه ناتو و اتحادیه اروپا به سوی شرق برای گرجستان اهمیت دارد.

گرجستان تا کنون روابط خود را با کشورهای دمکراتیک جهان حفظ کرده و حمایت این کشورها از گرجستان به توسعه دمکراسی در این کشور کمک می‌کند. باتوجه به تحولات جهانی، تحولات داخلی سیاسی، تاثیر بسزایی بر شکل گیری فضای امنیتی کشور دارد. بنابراین توسعه دست آورده‌های دمکراسی از طریق اصلاحات می‌تواند موجب تحکیم و تثبیت نهادهای کشور شود. حفظ روند درازمدت رشد اقتصادی کشور از طریق پیروی از اصول بازار آزاد، نظم سیاست مالی و پولی، برای توسعه پایدار کشور حائز اهمیت است. روابط و همکاری آزاد تجاری و اقتصادی با کشورهای جهان از جمله کشورهای اتحادیه اروپا، آمریکا  و کشورهای منطقه از مهم‌ترین اولویت‌های گرجستان می‌باشد[۱۰].

ارزش‌های ملی گرجستان

حق حاکمیت و تمامیت ارضی

گرجستان کشوری مستقل، یکپارچه و تجزیه‌ناپذیر در مرزهای تعریف شده در قانون اساسی خود بوده که همواره تمامیت ارضی و حق حاکمیت دیگر کشورها را برسمیت می‌شناسد و چنین انتظاری را نیز از آن‌ها دارد. هرگونه تلاش یا اقدام به منظور محدودسازی حق حاکمیت، دخالت در امور داخلی کشور و تغییر سیاست خارجی با اعمال زور از نظر گرجستان غیر قابل قبول است.

آزادی

گرجستان حقوق و آزادی‌های شناخته شده در بیانیه حقوق بشر، کنوانسیون حقوق سیاسی و مدنی سازمان ملل و کنوانسیون حفظ حقوق و آزادی‌های بنیادی اروپا را برسمیت شناخته و قانون اساسی این کشور آن را تضمین می‌کند. گرجستان حقوق و آزادی‌های تمامی انسان‌ها و گروه‌های ساکن در این کشور را تامین می‌کند و حق انتخاب، آزادی بیان و اعتقادات آن‌ها را محترم می‌شمرد. گرجستان فرصت مناسبی برای مطرح شدن توانایی شهروندان این کشور فراهم می‌کند. ضمنا بر این باور است که آزادی اقتصادی پیش شرط تامین آزادی و حقوق افراد است.

دمکراسی و قانون‌مداری

گرجستان  به ارزش‌ها و اصول دمکراسی پایبند است و بر اساس آن‌ها سیستم دمکراتیک حاکمیت را مستقر می‌کند. حاکمیت در این سیستم از طریق قانون محدود و بین قوه مقننه، مجریه و قوه قضاییه تقسیم می‌کند. گرجستان قانون‌مداری، تکثرگرایی و حقوق اقلیت‌ها را از جمله اقلیت‌های قومی و دینی را تامین می‌کند و به توسعه جامعه مدنی و نهادهای دمکراتیک کمک می‌کند.

امنیت

دولت گرجستان درصدد تامین امنیت اتباع و نهاد‌های خود در مرز‌های شناخته شده از سوی جوامع بین‌المللی است و در این راستا از موازین و اصول بین‌المللی پیروی می‌کند. گرجستان به یک پارچگی امنیت در کشور و سیستم بین‌المللی اعتقاد دارد، چراکه امنیت یک کشور از طریق تضعیف امنیت دیگر کشورها توسعه نخواهد یافت.

رفاه

گرجستان معتقد است که تلاش برای رفاه از حقوق بنیادی انسان‌ها است و تحقق آن تنها در فضای آزاد امکان‌پذیر است. دولت گرجستان در راستای رفاه مردم خود مدل توسعه پایدار کشور را مبتنی بر اقتصاد آزاد، اصل دولت کوچک، سیاست کلان اقتصادی، مالیات پایین و سیاست اجتماعی هدفمند، ایجاد می‌کند.

صلح

هدف گرجستان برقراری روابط مبتنی بر موازین و اصول حقوق بین‌المللی با کشور‌های جهان است. گرجستان برای حل اختلافات از روش‌های صلح‌آمیز و حقوق بین‌المللی پیروی می‌کند. گرجستان آزاد، مستقل، توسعه یافته و یکپارچه می‌تواند نقش مهمی در تحکیم امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا نماید.[۱۱]

منافع ملی گرجستان

1- تامین تمامیت ارضی و حق حاکمیت

گرجستان درصدد است تمامیت ارضی خود را احیا و حفظ نماید و با استفاده از روش‌های عادلانه و صلح آمیز از مرزهای شناخته شده خود از سوی جوامع بین‌المللی حراست کند.

2- توسعه دمکراسی و نهادهای دولتی

گرجستان برای مدیریت کشور یک مدلی ایجاد می‌کند تا بتواند پایداری سیستم سیاسی کشور و توسعه آن را تامین کند. تقویت نهادهای دمکراتیک به منظور حفظ حقوق بشر، حفظ قانون‌مداری، آزادی بیان، آزادی وجدان، آزادی عقیده، آزادی دین و آزادی اعتقادات از اهداف گرجستان است. در این راستا استقرار ارزش‌های دمکراتیک، ارتقای خودآگاهی مردم و افزایش اعتماد به نهادهای دولتی حائز اهمیت است.

3- توسعه سیستم کارآمد و موثر امنیتی کشور

  ایجاد سیستم کارآمد امنیتی  برای تامین توسعه کشور و امنیت مردم از اهداف دولت است.

4- تحکیم وحدت ملی و تفاهم مدنی

گرجستان حفظ منافع، حقوق و آزادی‌های شهروندان خود را تامین می‌کند. دولت در این راستا درصدد ایجاد جامعه مبتنی بر اصول برابری، تکثرگرایی، عدالت و بردباری، بدون در نظر گرفتن عواملی چون ملیت، نژاد، زبان، جنسیت، اعتقادات و گرایش‌های سیاسی است. مشارکت فعال نمایندگان مردم گرجستان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی یکی از اولویت‌های دولت می‌باشد. ضمنا توسعه روابط با ساکنان مناطق اشغالی و مشارکت دادن آن‌ها در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مهم و ضروری می‌باشد.

5- همگرایی با اروپا و و نهادهای یورو آتلانتیک

گرجستان درصدد همگرایی با نهادهای اروپایی ویوروآتلانتیک است که از این طریق  بتواند دمکراسی را تثبیت نموده امنیت و رفاه کشور را تامین کند. ضمنا گرجستان  بر این اعتقاد است که  انتخاب مسیر توسعه و عضویت در پیمان‌های مورد نظر حق مسلم کشورهای مستقل می‌باشد.

6-  تامین رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور

ایجاد شرایط مناسب  جهت رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور یکی از اولویت‌های سیاسی - امنیتی گرجستان می‌باشد. دولت در این راستا  توسعه آزاد اقتصاد کشور، گسترش همکاری‌های اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، اجرای دقیق سیاست‌های مالی و حفظ اصل دولت کوچک را دنبال خواهد کرد.

7-  تامین امنیت انرژی: تنوع در منابع انرژی و خطوط انتقال آن یکی از اولویت‌های گرجستان برای تامین امنیت انرژی است. لذا حداکثر بهره‌برداری از منابع داخلی، مدرنیزه کردن سیستم انرژی کشور و همگرایی آن با زیر ساخت‌های منطقه‌ای حائز اهمیت است. در این راستا افزایش پتانسیال انرژی کشور بر امنیت کشور، رفاه مردم و توسعه اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.

8-  تامین امنیت منطقه‌ای

تحولات اروپا، حوزه دریای سیاه و منطقه قفقاز تاثیر مستقیمی بر امنیت گرجستان می‌گذارد. تحولات منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه نیز بسیار تاثیرگذار است. حفظ ثبات، استقرار صلح و حل مسالمت‌آمیز اختلافات در این مناطق از اهداف گرجستان است. این کشور از طریق همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه  می‌تواند در توسعه امنیت منطقه‌ای سهیم باشد.

9-  تحکیم نقش ترانزیتی گرجستان

گرجستان در راستای تحکیم نقش ترانزیتی خود آماده است حضور فعال‌تری در پروژه‌های بین‌المللی انرژی، حمل و نقل و ارتباطات داشته باشد.

10- تامین امنیت زیست‌محیطی گرجستان و منطقه

حفظ محیط زیست و استفاده موثر از منابع طبیعی ارتباط تنگاتنگی با بهداشت و امنیت اجتماعی دارد. موضوع امنیت زیست‌محیطی در اجرای طرح‌های ملی و بین‌المللی همواره مورد توجه است.

11- تامین هویت ملی و فرهنگی  و همگرایی مدنی

حفظ و توسعه تنوع فرهنگی و هویت ملی از اولویت‌های دولت گرجستان است. همگرایی اقوام مختلف و مشارکت آن‌ها در سازندگی کشور برای گرجستان اهمیت دارد. لذا دولت شرایط مطلوبی برای حفظ و توسعه هویت و فرهنگ اقوام مختلف فراهم می‌کند.

12- تحکیم امنیت سایبری

امنیت فضای اطلاع‌رسانی و حفظ اطلاعات الکترونیکی برای گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به توسعه سریع فن‌آوری‌های اطلاعاتی، وابستگی نهادهای دولتی به این تکنولوژی‌ها افزایش می‌یابد. لذا مبارزه با جرایم سایبری و پیش‌گیری از اقدامات خربکارانه سایبری ضروری بنظر می‌رسد.

13-  امنیت جمعیتی

فراهم نمودن شرایط مناسب برای شیوه زندگی سالم، افزایش سن امید به زندگی، تشویق گرجیان مقیم خارج به بازگشت به وطن و همگرایی مجدد آن‌ها از مهم‌ترین اولویت دولت است. امنیت جمعیتی ارتباط مستقیمی با رشد پایدار و بلند مدت اقتصاد کشور دارد.

14- تحکیم روابط با گرجیان و هموطنان برون‌مرزی و همچنین کمک به آموزش زبان مادری و حفظ هویت فرهنگی گرجیان برون‌مرزی از دیگر اولویت دولت است[۱۲].

خطرات، تهدیدها و چالش‌های پیش روی گرجستان

1- اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه و اقدامات تروریستی در این مناطق

درگیری‌های روسیه و گرجستان - برگرفته از سایت osce.usmission - قابل بازیابی از: https://osce.usmission.gov/twelve-years-since-the-full-scale-military-aggression-against-georgia-by-russia/

  گرجستان در اوایل قرن 20 قربانی تهاجم روسیه و در طول 70 سال تحت اشغال شوروی بوده است. گرجستان در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد که با بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از اقدامات روسیه همراه بود.

دراوایل دهه 90 جنبش‌های جدایی‌طلبانه در گرجستان که از سوی روسیه حمایت و هدایت می‌شد، به درگیری‌های مسلحانه تبدیل شد. در این درگیری‌ها علاوه بر گروه‌های مسلح جدایی‌طلبان، نیروهای ارتش روسیه نیز شرکت داشتند. این درگیری‌ها منجر به پاکسازی قومی‌شده است که توسط سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا به رسمیت شناخته شد.

روسیه در ماه اوت سال 2008  به منظور نقض حاکمیت و تمامیت ارضی گرجستان و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمکراتیک این کشور، مجددا به گرجستان حمله کرد که منجر به موج جدید پاکسازی قومی‌شد. اقدامات غیر قانونی روسیه در گزارش‌ها و سندهای کمیسیون حقیقت‌یاب اتحادیه اروپا به ثبت رسیده است و مجالس و دولت‌های برخی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی اشغال مناطقی از گرجستان را از سوی روسیه به رسمیت شناخته‌اند.

دولت روسیه به منظور مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود، اصول حقوق بین‌المللی و توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض کرد. مناطق اشغالی آبخازیا و  تسخینوالی را بعنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت و نیروها و پایگاهای نظامی خود را در آن‌جا مستقر نمود. ضمنا روسیه از کشورهای جهان خواسته است استقلال مناطق آبخازیا و تسخینوالی را به رسمیت بشناسند. در این راستا روسیه با استفاده از اهرم‌های سیاسی و اقتصادی، برخی از این کشورها را تحت فشار قرار داده است.

اشغال مناطق گرجستان از سوی روسیه که حاکمیت و استقلال سیاسی گرجستان را نقض می‌کند، مهم‌ترین عامل بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. نظامی‌کردن مناطق اشغالی و استقرار نیروهای زمینی، هوایی، دریایی، مرزی و اطلاعاتی روسیه در این مناطق، تهدید جدی برای امنیت گرجستان و کل منطقه است.

نادیده گرفتن اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها از سوی روسیه و تلاش‌های این کشور جهت تغییر ساختار امنیت یوروآتلانتیک و احیای مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنیت گرجستان بلکه امنیت دیگر همسایگان روسیه و اروپا را تهدید می‌کند.

قرائن و شواهد حکایت از آن دارد که روسیه پس از جنگ اوت 2008 و اشغال آبخازیا و تسخینوالی از این مناطق جهت پرورش گروهای تروریستی به منظور انجام اقدامات تروریستی در خاک گرجستان استفاده می‌کند. جلوگیری از اقدامات گروه‌های تروریستی وشناسایی آن‌ها گویای این حقیقت است.

نقض حقوق بشر از سوی رژیم‌های دست نشانده روسیه و نیروهای اشغال‌گر بسیار نگران کننده است. ساکنان مناطق اشغالی بدلیل قومیت و ملیت خود همواره مورد توهین و سرکوب قرار می‌گیرند. دولت گرجستان همچنین نگران روند تغییر بافت جمعیت در مناطق اشغالی و خطر نابودی فرهنگ ملی آبخازیایی است.   

روسیه با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق گرجستان می‌رساند.

2- خطر حمله مجدد  نظامی از سوی روسیه

هدف حمله نظامی روسیه به گرجستان در اوت 2008  نه تنها اشغال مناطق گرجستان و به رسمیت شناختن این مناطق  بلکه تغییر سیاست خارجی گرجستان و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه  محافل حکومتی روسیه، گرجستان آزاد و مستقل را خطر جدی برای روسیه تلقی می‌کنند. روسیه درصدد است مانع توسعه گرجستان و همگرایی این کشور با نهادهای یوروآتلانتیک شود. روسیه می‌خواهد گرجستان را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیروهای نظامی روسیه در مناطق اشغالی گرجستان و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه‌های خود زمینه‌سازی حمله مجدد به گرجستان است. روسیه از موازین و حقوق بین‌المللی تخطی می‌کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008  مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در گرجستان شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی‌دهد. دولت روسیه همچنین مخالف استقرار نیرو‌های بین‌المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات روسیه، احتمال حمله مجدد این کشور به گرجستان وجود دارد، هرچند که حمایت‌های بین‌المللی از گرجستان و حضور ناظران اتحادیه اروپا می‌تواند عامل بازدارنده باشد.

3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده‌شدگان از مناطق اشغالی

حوادث اوایل دهه 90  و در پی آن جنگ اوت 2008  موجب پاک‌سازی قومی‌شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی 80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی گرجستان سکونت دارند.  نقض حقوق رانده‌شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است و دولت گرجستان بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آن‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده است.

4- مناقشات منطقه قفقاز

توسعه مناقشات و بحران‌ها از کشورهای همسایه به گرجستان یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران‌ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می‌گذارد. این در حالی است که روسیه درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با گرجستان است. عدم کنترل مرزهای گرجستان و روسیه در آبخازیا و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می‌کند که به نوبه خود عامل بروز بحران‌های دیگر در منطقه می‌باشد.  مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشورهای قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ روسیه در قفقاز کمک خواهد کرد.

5- تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی

تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش‌های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در گرجستان در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می‌کند. ضمنا تروریسم دولتی برای گرجستان به عنوان خطر ویژه تلقی می‌کند. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی گرجستان، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.

6- چالش‌های اجتماعی و اقتصادی

کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش‌های امنیت ملی گرجستان است. مهار چالش‌های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم گرجستان بوده و در این راستا گرجستان به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می‌اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد‌های کشور، و افزایش بی کاری می‌تواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت‌های دولت گرجستان به شمار می‌رود.

7- چالش‌های انرژی

تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی گرجستان  بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت‌های لازم  و توسعه منابع  انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی گرجستان حائز اهمیت است.

8- خطرات سایبری

با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت‌های حساس گرجستان به تکنولوژی‌های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش‌های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی گرجستان مطرح می‌کند. روسیه در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری روسیه،  اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی گرجستان را نشان داده است.

9- چالش‌های زیست‌محیطی

بحران‌های ناشی از فر آیند‌های طبیعی و فعالیت انسانی می‌تواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم گرجستان را تهدید کند. گرجستان نگران  آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر روسیه در مناطق اشغالی به ویژه در آبخازیا برای آماده‌سازی المپیک زمستانی  2014 سوچی، است. دولت گرجستان از طریق همکاری با جامعه بین‌المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست‌محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا و انتقال آن‌ها به روسیه است، جلوگیری کند.

10- چالش‌های جمعیتی

  بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با  سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت گرجستان می‌باشد. تلاش روسیه برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع روسیه در این مناطق از دیگر چالش‌های پیش روی گرجستان است و اینگونه  اقدامات روسیه هویت ملی آبخازیایی‌ها را تهدید می‌کند.

11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی

در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش زبان گرجی برای اتباع این کشور هموار کند تا آن‌ها  بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعال‌تر داشته باشند.

12- تخریب آثار میراث فرهنگی

گرجستان به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت می‌دهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می‌کند. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی گرجستان در خارج از کشور است[۱۳].

محور‌های سیاست امنیتی گرجستان

1. پایان اشغال مناطق اشغال شده و تنظیم روابط با روسیه

1.1  پایان اشغال مناطق اشغال شده

پایان یافتن اشغال مناطق اشغالی، همگرایی مدنی ساکنان این مناطق و اعاده حاکمیت ملی گرجستان از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیتی گرجستان می‌باشد.

دولت گرجستان در این راستا گام‌های موثر و به موقع را بر می‌دارد. ضمنا دولت گرجستان به تعهدات خود درچارچوب توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 پایبند است. از طرف دیگر با توجه به سخنرانی رئیس جمهور گرجستان در مجلس اروپا در تاریخ 23 نوامبر سال 2010، دولت گرجستان بطور یکجانبه متعهد به رعایت آتش‌بس شده است. رئیس جمهور گرجستان تعهد کشورش را از طریق نامه‌های خود به رهبران اتحادیه اروپا، ناتو، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و رئیس جمهوری آمریکا  تایید کرده است. گرجستان همچنان به ارائه طرح صلح به منظور تعیین خودمختاری گسترده مبتنی بر  معیار‌های اروپایی برای مناطق اشغالی ادامه می‌دهد و حتی آماده است قبل از تعیین رژیم حقوقی نهایی مناطق اشغالی، با آن‌ها در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهت از سرگیری رفت و آمد، بازسازی اقتصاد آن مناطق، بازگشت رانده شدگان و آوارگان همکاری کند.

گرجستان همچنین از پیشنهاد و طرح‌های صلح که به پایان اشغال مناطق اشغالی کمک کند، استقبال می‌کند. برای پایان اشغال مناطق اشغالی گرجستان، مشارکت فعال جامعه بین‌المللی ضروری بنظر می‌رسد. جامعه بین‌المللی باید روسیه را تحت فشار قرار دهد تا این کشور متعهد به عدم تهاجم به گرجستان شود. موازین بین‌المللی از جمله اصل عدم استقرار نیرو‌های بیگانه در دیگر کشورها بدون موافقت این کشور را رعایت کند و به کلیه تعهدات خود در قبال توافق‌نامه آتش‌بس 12 اوت 2008  عمل نماید و نیرو‌های خود را از مناطق اشغالی خارج کند. ضمنا به کارگیری اصطلاح «اشغال» در اسناد حقوقی و سیاسی بین‌المللی یکی از بخش‌های سیاست پایان اشغالگری است. در این خصوص  اسناد صادره از سوی پارلمان اروپا، سنای آمریکا و نهاد‌های دولتی کشور‌های متحد گرجستان دارای اهمیت است.

دولت گرجستان در راستای حل بحران مناطق اشغالی، خروج نیرو‌های روسیه و استقرار  نیرو‌های بین‌المللی در این مناطق را تنها ساز و کار مناسب می‌داند.  با توجه به اهمیت حضور ناظران اتحادیه اروپا، دولت گرجستان خواستار توسعه حوزه فعالیت هیئت ناظران است؛ چرا که ورود ناظران به مناطق اشغالی به توسعه روند صلح  و استقرار ثبات کمک خواهد کرد. ضمنا عادی‌سازی روابط روسیه و گرجستان می‌تواند به حل مناقشات در دیگر کشورها نیز کمک کند.

ادامه سیاست عدم به رسمیت شناختن استقلال مناطق اشغالی و تایید پاکسازی قومی از دیدگاه گرجستان حائز اهمیت است. در این خصوص باید به قطعنامه‌های سال‌های 2008، 2009، 2010 و 2011  مجمع عمومی سازمان ملل،  قطعنامه سال 1993 شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه‌های سال‌های 1994، 1996 و 1999 سازمان امنیت و همکاری اروپا و قطعنامه سال 2011 مجلس اروپا اشاره شود.

گرجستان جهت خنثی‌سازی خطر تروریسم ناشی از اقدامات روسیه در مناطق اشغالی، توانمندی‌های خود را افزایش داده و همکاری خود را با جامعه بین‌المللی گسترش می‌دهد.

بازگشت رانده شدگان و مهاجران اجباری به خانه‌های خود، اعاده حقوق و تامین امنیت آن‌ها باید با رعایت اصول و موازین بین‌المللی انجام بگیرد تا آن‌ها از حق بازگشت آزادانه بهره‌مند شوند. گرجستان از هرگونه اقدامات روسیه جهت تغییر وضعیت مالکیت و بافت جمعیتی مناطق آبخازیا و تسخینوالی از طریق توافق‌نامه‌های غیر قانونی، جلوگیری خواهد کرد.

1.2  تنظیم روابط با روسیه

گرجستان خواستار روابطی مبتنی بر اصول حسن همجواری و برابری با روسیه است. چنین روابطی  بدون احترام روسیه به حق حاکمیت گرجستان و بدون پایان اشغالگری میسر نمی‌باشد. در این راستا گرجستان آمادگی خود را  برای مذاکرات با روسیه اعلام می‌دارد.

گرجستان خواهان تبدیل روسیه به کشوری دمکراتیک است تا روابط این کشور با دیگران بر اصول احترام به حق حاکمیت، تمامیت ارضی و ارزش‌های دمکراسی  استوار باشد. دمکراسی سازی در روسیه و قابل پیش‌بینی بودن سیاست خارجی این کشور  تاثیر مثبتی بر امنیت گرجستان و منطقه خواهد گذاشت.

همگرایی گرجستان با نهاد‌های اروپایی و یورو آتلانتیک می‌تواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز‌های روسیه را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع روسیه نیز است.

گرجستانخواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی روسیه؛ در قفقاز شمالی است. دولت گرجستان توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری می‌داند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیشتر از اهداف و سیاست گرجستان مطلع شوند.

2- توسعه نهاد‌های دولتی و تحکیم دمکراسی

3- سیاست تعامل

گرجستان درصدد است سیاست مناسب و سازکار‌های انگیزشی جهت نزدیک ساختن مناطق اشغال شده و ساکنان آن مناطق به گرجستان و توسعه ارتباطات با مردم دیگر مناطق کشور را  تدوین کند. دولت در این راستا سند«استراتژی کشور در قبال مناطق اشغالی از طریق همکاری و تعامل» و «طرح عمل سیاست تعامل» را تدوین کرده است.

از طرف دیگر گرجستان خواستار ادامه همکاری با جامعه بین‌المللی برای استفاده از ظرفیت‌های موجود جهت اجرای سیاست تعامل است. ضمنا برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست تعامل، ضروری است طرح‌های بشردوستانه در قبال مناطق اشغال شده با دولت گرجستان هماهنگ شود.

4- توسعه سیستم دفاعی و امنیتی کشور

گرجستان در راستای حفظ امنیت ملی، اصلاحاتی جهت افزایش کارایی سیستم امنیتی کشور را انجام می‌دهد. سنگ بنای اصلاحات بخش امنیتی گرجستان، روند بررسی امنیت ملی است که هماهنگی و همکاری نزدیک نهاد‌های امنیتی و افزایش کیفیت همکاری بخش‌های نظامی و غیر نظامی را فراهم می‌کند.

تشکیل سیستم موثر و کارآمد مدیریت بحران‌ها جهت شناسایی، پیش بینی و پیش‌گیری بحران و  محو نمودن سریع یا به حداقل رساندن پیامد‌های منفی آن از طریق همکاری هماهنگ شده  نهاد‌های دولتی، یکی از اولویت‌های سیاست امنیتی گرجستان است.

با توجه به تغییرات انجام شده در فضای امنیتی گرجستان، افزایش توانایی دفاعی کشور یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست امنیتی کشور است. دولت گرجستان امکانات جدید را برای آشنایی نیرو‌های مسلح کشور با چالش‌های جدید  فراهم می‌کند و در راستای آمادگی نیرو‌های مسلح  برای حفظ تمامیت ارضی برنامه‌های مختلفی به منظور مدرنیزه‌سازی سیستم آموزش و تمرین، توسعه سیستم مدیریت نیرو‌های مسلح، افزایش قابلیت و نزدیک ساختن آن به معیار‌های ناتو و کمک به روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک، انجام می‌دهد.

دولت در این راستا، دکترین‌هایی را تدوین کرده و درصدد مدیریت موثر امکانات و منابع حساس و مهم کشور می‌باشد. از طرفی بکارگیری از سیتم کارآمد مدیریت بحران‌ها در ارتش و توسعه همکاری بین نهاد‌های نظامی و غیر نظامی در زمینه مدیرت و کنترل بحران‌ها  امری مهم و ضروری است.

سیاست دفاعی گرجستان بر اصل دفاع همگانی استوار است. اجرای موفقیت‌آمیز این سیاست نیاز به ایجاد سیستم دفاع غیر نظامی، توسعه زیرساخت‌های لازم و سیستم کارآمد  نیروی ذخیره دارد. همکاری با کشور‌های متحد بمنظور توسعه سیستم نیروی ذخیره و استفاده از تجربیات آن‌ها ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان پایبند به ارزش‌های دمکراتیک است و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک را ادامه می‌دهد. لذا افزایش سازگاری نیروی‌های مسلح گرجستان با ناتو یکی از اولویت اصلاحات دفاعی گرجستان می‌باشد. ضمنا گرجستان برای تحکیم  توان دفاعی خود درصدد توسعه همکاری با کشور‌های متحد است.

از طرف دیگر گرجستان  برای مشارکت فعال در برنامه‌های صلح ناتو تلاش می‌کند. حضور نیرو‌های نظامی گرجستان در عملیات بین‌المللی ناتو از یک سو  اهمیت گرجستان را برای امنیت حوزه یورآتلانتیک افزایش می‌دهد و از سوی دیگر به افزایش توان نظامی نیرو‌های گرجستان کمک می‌کند.

5- همگرایی با ناتو و اتحادیه اروپا

عضویت در اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی و امنیتی گرجستان است. گرجستان که به خاطر قرار داشتن در حوزه دریای سیاه و در ناحیه جنوب شرقی اروپا،  بخش جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی اروپا  محسوب می‌کند، بدلیل تحولات تاریخی از مسیر توسعه طبیعی خود جدا شده بود. اکنون انتخاب گرجستان همگرایی با اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی است تا امنیت و توسعه این کشور تامین شود.

5.1 - عضویت در پیمان اتلانتیک شمالی

عضویت در ناتو یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست خارجی گرجستان است. ناتو از نظر گرجستان یک وسیله اصلی برای تامین امنیت و توسعه پایدار حوزه یورآتلانتیک بوده و اساس معماری امنیت این حوزه می‌باشد. عضویت گرجستان در ناتو می‌تواند از یک سو امنیت گرجستان را تضمین کند و از دیگر سو به استقرار ثبات در کل منطقه کمک کند.  ضمنا اصلاحات جاری در راستای عضویت در ناتو موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک گرجستان و افزایش توان دفاعی این کشور می‌کند.  با توجه به نظر سنجی برگزار شده در سال 2008  محافل سیاسی و اجتمایی گرجستان در خصوص عضویت کشور در ناتو اتفاق نظر دارند. از سال 2004 گرجستان در راستای توسعه همکاری با ناتو به پیشرفت‌های بزرگ دست یافته است. رهبران ناتو در اجلاس 2008 در بخارست توافق کردند که گرجستان به عضویت ناتو در آید. این موضوع در تصمیمات سران ناتو در اجلاس‌های استراسبورگ و لیسبون و همچنین در راهبرد جدید ناتو منعکس شده است.

حمله روسیه به گرجستان در سال 2008  نتوانست مسیر توسعه گرجستان و روند همگرایی این کشور با ناتو را متوقف کند. با تشکیل کمیسیون ناتو و گرجستان؛ آغاز اجرای طرح سالانه ملی همکاری گرجستان با ناتو تسریع شده است. گرجستان همچنین در مجمع پارلمانی ناتو حضور فعالی دارد. با توجه به اینکه گرجستان خود را نیز مسئوول تامین امنیت دسته جمعی می‌داند، در عملیات صلح بین‌المللی و عملیات ناتو مشارکت می‌کند.  در این راستا حضور نیرو‌های گرجی در افغانستان حائز اهمیت است.

5.2-  همگرایی با اتحادیه اروپا

همگرایی مرحله ای گرجستان با اتحادیه اروپا یکی از محور‌های توسعه سیاسی و اقتصادی گرجستان می‌باشد. توسعه همکاری با اتحادیه اروپا  موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک گرجستان و تثبیت روند همگرایی می‌کند.

گرجستان خواستار گسترش حوزه‌های همکاری و استفاده از آزادی‌های چهارگانه (نقل و انتقالات آزاد مردم، کالا، خدمات و سرمایه) با اتحادیه اروپا است. گرجستان سیاست همسایگی اتحادیه اروپا طرح مشارکت شرق را عامل مساعدت در همگرایی با اتحادیه اروپا می‌داند. گرجستان مذاکرات در خصوص انعقاد موافقت‌نامه درباره عضویت وابسته با اتحادیه اروپا را  بمنظور توسعه روابط از طریق همگرایی سیاسی و اقتصادی از جمله ایجاد منطقه آزاد تجارت، ادامه می‌دهد.

گرجستان همچنین درصدد اجرای موفقیت‌آمیز توافقنامه تسهیل رژیم روادید (visa facilitation and readmission agreements) و توسعه همکاری در چارچوب ابتکار «مشارکت برای تحرک»  (Mobility Partnership)  است. هدف گرجستان رسیدن به رژیم لغو روادید با اتحادی اروپا است.

گرجستان بر اهمیت توسعه همکاری با اتحادیه اروپا در بخش‌های مختلف به ویژه در زمینه تامین امنیت انرژی، حمل و نقل آموزش، فرهنگی و غیره تاکید می‌کند.

گرجستان خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه گرجستان و روسیه است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه از سوی جامعه بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا گرجستان از قطعنامه  17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می‌کند.

گرجستان همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیشتر با روسیه استقبال می‌کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل‌گیری سیاست خارجی روسیه مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور‌های همسایه و همزیستی مسالمت‌آمیز با آن‌ها، کمک کند.

از طرف دیگر گرجستان انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجی‌گر توافقنامه آتش‌بس ماه اوت 2008 بین گرجستان و روسیه،  فدراسیون روسیه را جهت اجرای قرارداد آتش‌بس و پایبندی به موازین بین‌المللی بیشتر تحت فشار قرار دهد.

6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی

گرجستان با توجه به اهمیت توسعه همکاری با همسایگان، با اقدامات سیاسی و اقتصادی خود  به توسعه منطقه و تبدیل آن به منطقه آرام، با ثبات و جذاب کمک می‌کند. گرجستان بطور سنتی روابط خوبی با کشور‌های همسایه جمهوری آذربایجان و ارمنستان دارد و معتقد است که با رویکرد‌های مشترک می‌توان توسعه آتی منطقه را تامین کرد. در این راستا توسعه همکاری منطقه‌ای و ایجاد حوزه مشترک اقتصادی و بازار به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک خواهد کرد. ضمنا قابلیت‌های گرجستان در حوزه دریای سیاه می‌تواند عامل گسترش همکاری باشد.

علی رغم اختلافات موجود؛ سه کشور قفقاز جنوبی می‌توانند همکاری منطقه‌ای در زمینه مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و برنامه‌های مشترک برای حفظ محیط زیست اجرا کنند. اینگونه همکاری‌ها می‌تواند به توسعه همکاری اقتصادی و توسعه گفتگو‌های سیاسی بین کشور‌های منطقه کمک کند. لاینحل ماندن مناقشه قره باغ امنیت کشور‌های منطقه را تهدید می‌کند. لذا گرجستان از حل مسالمت‌آمیز این مناقشه با مشارکت فعال جوامع بین‌المللی حمایت می‌کند.

گرجستان خواستار توسعه همکاری اقتصادی و تجاری با آذربایجان و ارمنستان است. اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی برای تثبیت امنیت نیز ضروری می‌باشد و می‌تواند منجر به تحکیم اعتماد و شکل‌گیری مناسبات پایدار تجاری گردد. روابط گرجستان با جمهوری آذربایجان به روابط استراتژیک تبدیل شده است. طرح‌های مشترک انرژی، حمل و نقل و ارتباطات نقش موثری در توسعه دو کشور ایفا می‌کند. طرح خط راه آهن «باکو - تفلیس - قارص» یکی از طرح‌های مشترک است که دو کشور به وسیله آن می‌توانند نقش ترانزیتی خود در منطقه را افزایش دهند و به شبکه بین‌المللی راه آهن بپیوندند. راه اندازی خط راه آهن «باکو - تفلیس - قارص» به توسعه روابط اقتصادی بین شرق و غرب کمک کرده و موجب  نزدیک شدن گرجستان به حوزه اروپا خواهد شد.

«باکو - تفلیس - جیهان»، «باکو - سوپسا» و «باکو - تفلیس - ارزروم» سه طرح مهم انرژی است که علاوه بر جنبه اقتصادی آن  به تثبیت امنیت در منطقه نیز کمک می‌کند. گرجستان و جمهوری آذربایجان همچنین درصدد عملی شدن طرح‌هایی مثل «نابوکو»، «جریان سفید»، «کوریدورحمل و نقل نفت یورو آسیا»‌ و «اگری» (Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector Project) هستند تا منابع انرژی کشور‌های آسیای میانه و آذربایجان با استفاده از قابلیت‌های ترانزیتی گرجستان و آذربایجان به بازار‌های جهانی منتقل شود.

گرجستان در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک نیز با جمهوری آذربایجان همکاری می‌کند. همکاری دو کشور در چارچوب اتحادیه گوام نیز حائز اهمیت است. مشارکت آذربایجان در برنامه «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا و برنامه«مشارکت برای صلح»‌ ناتو  به هماهنگ شدن منافع دو کشور و اتخاذ مواضع مشترک کمک می‌کند. گرجستان همکاری نزدیکی با ارمنستان در تمامی زمینه‌ها دارد. گرجستان معتقد است که توسعه روابط حسنه و گسترش همکاری فیمابین گرجستان و ارمنستان می‌تواند منافع متقابل را تامین کرده روابط سنتی دو کشور را توسعه دهد. 

گرجستان درصدد گسترش همکاری‌های اقتصادی با ارمنستان است. همکاری دو کشور در بخش‌های مختلف از جمله تجارت، حمل و نقل و گردشگری موجب افزایش مناسبات فیمابین خواهد شد. گرجستان از حضور ارمنستان در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا حمایت می‌کند و خواستار گسترش همکاری این کشور با ناتو است. گرجستان همچنین خواهان عادی‌سازی روابط ارمنستان با ترکیه  بوده و آماده است به روند عادی‌سازی روابط دو کشور کمک کند.

7- تحکیم روابط خارجی

توسعه روابط سیاسی و گسترش تجارت خارجی، جذب سرمایه‌گذاری‌ها و تحکیم مناسبات اجتماعی و فرهنگی از اولویت‌های دولت گرجستان است. در این راستا گرجستان همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه خود را با جوامع بین‌المللی توسعه می‌دهد.

7.1- ایالات متحده آمریکا

پس از استقلال گرجستان، ایالات متحده آمریکا  همواره از حاکمیت و تمامیت ارضی، توسعه نهاد‌های دمکراتیک، توسعه اقتصاد بازاری و همگرایی گرجستان با نهاد‌های اروپایی و یوروآتلانتیک حمایت کرده است. گرجستان درصدد توسعه روابط استراتژیک با آمریکا می‌باشد و این موضوع در منشور همکاری که در ژانویه سال 2009 به امضا رسید منعکس شده است. هدف منشور همکاری، کمک به روند توسعه همکاری‌های دفاعی، امنیتی، اقتصادی، انرژی، اجتماعی و فرهنگی از طریق اجرای تصمیمات گروه‌های کاری است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت ویژه‌ای دارد.

گرجستان توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا را ضروری می‌داند و درصدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک‌های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.

توان دفاعی گرجستان از طریق کمک‌های آمریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری‌ها است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان  برای دولت تفلیس اهمیت ویژه‌ای دارد. گرجستان توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا ضروری می‌داند و در صدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک‌های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا  برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.

توان دفاعی گرجستان  از طریق کمک‌های امریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری است. گرجستان حمایت سیاسی و نظامی خود را از ائتلاف‌های پیشنهادی آمریکا ادامه می‌دهد. نیرو‌های نظامی گرجستان که در چارچوب برنامه‌های آموزش و تمرین آمریکا آموزش دیده‌اند در عملیات بین‌المللی صلح از جمله برنامه ایساف ناتو در افغانستان شرکت می‌کنند. گرجستان و آمریکا در زمینه مبارزه با قاچاق مواد هسته‌ای نیز همکاری می‌کنند.

7.2 - اوکراین

گرجستان در صدد استفاده از فرصت‌های همکاری استراتژیک با اوکراین است. افزایش نقش اکراین به عنوان کشور دمکراتیک و صلح‌طلب می‌تواند به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک کند.

گرجستان و اوکراین در زمینه‌های سیاسی و امنیتی همکاری دو جانبه و همکاری بین‌المللی در چارچوب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری حوزه دریای سیاه و اتحادیه گوام دارند. گرجستان همچنین خواستار توسعه همکاری با اوکراین در روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک بوده و از مشارکت این کشور در طرح «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.

7.3 - ترکیه

ترکیه شریک منطقه‌ای گرجستان است که همواره از تمامیت ارضی و حاکمیت گرجستان و تلاش این کشور برای توسعه نهاد‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حمایت می‌کند. ضمنا ترکیه بزرگ‌ترین شریک تجاری و اقتصادی گرجستان می‌باشد و رژیم‌های لغوروادید و تجارت آزاد بین دو کشور بر قرار شده است. توسعه همکاری‌های اقتصادی و اجرای موفقیت‌آمیز طرح‌های انرژی و حمل و نقل  اهمیت راهبردی برای دو کشور دارد.  گرجستان و ترکیه در چارچوب طرح‌های خط لوله باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس-ارزروم همکاری می‌کنند و حضور فعالی در اجرای طرح‌های مثل «باماکو»، «جریان سفید»‌، «کوریدور انتقال نفت ارو آسیا» و «خط راه‌آهن باکو- تفلیس- قارص»  دارند. علاوه بر این ترکیه بعنوان عضو ناتو  یکی از مهم‌ترین شرکای نظامی گرجستان است. در این راستا گرجستان خواهان توسعه همکاری‌های نظامی و امنیتی با ترکیه است. همکاری دو کشور در بخش فرهنگی نیز دارای اهمیت است. دو کشور همکاری فعال در زمینه آثار میراث فرهنگی آغاز کرده اند. توسعه این همکاری به نفع هر دو کشور می‌باشد.

7.4  - همکاری با دیگر کشور‌های جهان

گرجستان  جهت استفاده از تجربیات کشور‌های حوزه دریای بالتیک و کسب حمایت آن‌ها برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا، با این کشورها همکاری می‌کند.گرجستان در صدد توسعه همکاری با کشور‌های اروپای جنوب شرقی و حوزه اسکان دیناوی است. حمایت این کشورها از تمامیت ارضی گرجستان و اصلاحات جاری در این کشور دارای اهمیت ویژه‌ای است. گرجستان از توسعه همکاری با ملداوی و بلاروس و مشارکت این کشورها در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.

گرجستان به عنوان حلقه ارتباطی بین اروپا و آسیا، توسعه همکاری به ویژه همکاری‌های اقتصادی، انرژی و حمل و نقل با قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان را مد نظر دارد. هدف این همکاری کمک به توسعه تجارت و گردش آزاد سرمایه بین غرب و شرق است. آگاهی کشور‌های آسیای مرکزی از تحولات سیاسی گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت دارد. تلاش فدراسیون روسیه برای تغییر مرز‌های بین‌المللی چالش بزرگی برای همسایگان روسیه است.

گرجستان توسعه روابط و همکاری با چین، ژاپن، کره جنوبی، کشور‌های خلیج فارس، هند، کانادا، برزیل،  استرالیا، اسراییل، کشور‌های آسیای جنوب شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا را جهت توسعه تجارت، جذب سرمایه‌گذاری و کسب حمایت بین‌المللی، ضروری و مهم می‌داند.

در راستای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش آگاهی مردم در مورد گرجستان و کسب حمایت ها لازم است. روند برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک با کشور‌های آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب و توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آن‌ها ادامه یابد. در روند مذاکرات با این کشور ها باید نسبت به موضوع حمایت از تمامیت ارضی گرجستان توجه ویژه‌ای داشت.

7.5 - همکاری با سازمان‌های بین‌المللی

همکاری با سازمان‌های بین‌المللی یکی از مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی و امنیت ملی گرجستان است.

7.5.1 - سازمان ملل

گرجستان معتقد است که سازمان ملل باید نقش فعال‌تری جهت استقرار صلح در جهان و حل مناقشات و بحران‌های موجود ایفا کند. در این راستا باید تلاش شود تا کارایی سازمان ملل افزایش یابد. گرجستان تعطیلی ماموریت هیئت ناظران سازمان ملل را که ناشی از فشار‌های روسیه بوده است، را بسیار منفی ارزیابی می‌کند و معتقد است که این موضوع می‌تواند تاثیر منفی بر نقش سازمان ملل در تامین و تثبیت امنیت جهانی بگذارد.

7.5.2 - سازمان امنیت و همکاری اروپا

سازمان امنیت و همکاری اروپا یکی از مهم‌ترین سازمان ها برای تامین امنیت اروپا می‌باشد. این سازمان باید نقش ویژه‌ای در استقرار صلح، ثبات و دمکراسی در اروپا داشته باشد.

گرجستان همواره به اصول تعریف شده در اسناد این سازمان مبتنی بر احترام به حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها، پایبند است. گرجستان معتقد است که افزایش نقش سازمان امنیت و همکاری اروپا می‌تواند به توسعه امنیت کشور‌های عضو کمک نماید.

روسیه برای جلوگیری از مشارکت سازمان‌های بین‌المللی در روند حل مناقشات گرجستان  از ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا ممانعت به عمل آورد؛  با این‌حال تلاش گرجستان برای از سرگیری فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا در خاک این کشور از جمله در مناطق اشغالی و افزایش نقش این سازمان جهت توسعه امنیت و دمکراسی گرجستان ادامه دارد. کمک و مساعدت سازمان امنیت و همکاری اروپا برای به انجام رساندن موفقیت‌آمیز روند تحکیم نهاد‌های دمکراتیک و اصلاحات جاری، اهمیت ویژه‌ای دارد.

7.5.3 - شورای اروپا

همکاری در چارچوب شورای اروپا یکی از بهترین فرصت‌ها برای  استقرار موازین و ارزش‌های اروپایی در گرجستان است. با توجه به پایبندی این کشور به موازین و ارزش‌های اروپایی، زمینه تبدیل گرجستان به یک کشور دمکراتیک فراهم می‌باشد. گرجستان در صدد اجرای توصیه‌های شورای اروپا برای توسعه دمکراسی، حفظ حقوق اقلیت قومی، رعایت حقوق بشر و تثبیت حاکمیت قانون است.

8- مبارزه با تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی

هدف سیاست ضد تروریستی گرجستان، تامین امنیت شهروندان و نهاد‌های این کشور است. گرجستان عضو کنوانسیون‌های مبارزه با تروریسم سازمان ملل بوده و در این راستا همکاری‌های خود را گسترش می‌دهد. گرجستان برای رسیدن به این هدف مهم همکاری نزدیکی با کمیته مبارزه با تروریسم سازمان ملل دارد و واحد‌های ضد تروریستی از جمله؛ یگان‌های ویژه نیرو‌های مسلح و انتظامی کشور را توسعه  می‌دهد. گرجستان جهت جلوگیری از استفاده گروه‌های تروریستی از خاک گرجستان، حراست از مرزها  و نظارت بر گمرکات را افزایش داده در راستای مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان یافته فراملی با کشور‌های همسایه آذربایجان، ترکیه و ارمنستان همکاری می‌کند.

مناطق اشغالی گرجستان اکنون  به منشاء تهدید‌های تروریستی تبدیل شده اند. در سال‌های اخیر  عملیات تروریستی در گرجستان  از مناطق اشغالی و توسط عوامل روسیه برنامه ریزی و اجرا می‌شد. برای خنثی‌سازی این خطر لازم است که جامعه بین‌المللی فشار‌های خود را بر روسیه افزایش دهد تا روسیه در صورت تکرار عملیات تروریستی بهای سنگین سیاسی بپردازد.

گرجستان با توجه به اهمیت مبارزه با تروریسم هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی و کشور‌های جهان همکاری می‌کند تا از استفاده از خاک گرجستان برای تولید و انتقال مواد هسته ای و رادیو اکتیو جلوگیری شود. گرجستان در راستای عدم گسترش مواد هسته‌ای و رادیو اکتیو نگران وضعیت موجود در مناطق اشغالی است.

گرجستان با شرکت در عملیات بین‌المللی ضد تروریستی حضور فعالی در ائتلاف ضد تروریستی دارد. با توجه به اینکه تروریسم بین‌المللی تهدید جدی برای امنیت جهان است، عدم موفقیت در عملیات افغانستان تاثیر منفی بر امنیت کشور‌های جهان و منطقه از جمله گرجستان خواهد گذاشت.

9- سیاست امنیت اقتصادی

سیاست اقتصادی گرجستان مبتنی بر اصل آزادی اقتصاد بوده و هدف اصلی سیاست امنیت اقتصادی این کشور فراهم کردن شرایط مناسب برای کمک به توسعه کشور، افزایش رفاه مردم و رقابت‌پذیری اقتصاد و مردم است. تحکیم ثبات اقتصاد کلان از طریق اتخاذ سیاست جدی مالی، به حداقل رساندن نرخ تورم، کاهش هزینه‌های عمومی، کاهش بدهی‌های خارجی، رفع کسری بودجه با مازاد بودجه و بهبودی سیستم مالیاتی، از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیت اقتصادی گرجستان محسوب می‌کند.

توسعه روابط سازنده اقتصادی با اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور‌های منطقه از محور‌های سیاست اقتصادی و امنیتی کشور می‌باشد. توسعه همکاری‌های اقتصادی و روابط مرزی می‌تواند نقش موثری در کاهش تنش ایفا نماید. گرجستان در این راستا آماده همکاری با کشور‌های آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، ایران، ارمنستان، اوکراین، قزاقستان، کشور‌های خاورمیانه، حوزه دریای سیاه و  دیگر کشور‌های آسیای مرکزی و شرقی، است.

گرجستان توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کشور، افزایش بهره‌برداری از ظرفیت ترانزیتی کشور و همگرایی با سیستم‌های حمل و نقل بین‌المللی را ضروری می‌داند. سیاست اقتصادی گرجستان عدم مداخله دولت در فعالیت اقتصادی شرکت‌ها، حفظ آزادی اقتصادی و مالکیت شخصی، بهبود سیستم مالیاتی و اجرای سیاست دقیق مالی را تامین می‌کند.

گرجستان درصدد است فراهم نمودن شرایطی است تا مردم دسترسی به محصولات خوب و ارزان داشته باشند. ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد و رشد اشتغال‌زایی از دیگر اهداف سیاست اقتصادی گرجستان است. برای تحقق این اهداف ایجاد بازار کار رقابت‌پذیر ضروری بنظر می‌رسد. ضمنا کمک به آماده‌سازی نیروی کار مجرب که از طریق اجرای سیاست هدفمندانه آموزشی میسر می‌کند، موجب افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد خواهد شد.

10- سیاست امنیت انرژی

دولت در راستای تامین امنیت انرژی، جذب سرمایه‌گذاری، تقویت همکاری‌های بین‌المللی در بخش انرژی و توسعه زیرساخت‌های انرژی کشور را ضروری می‌داند.  ضمنا دولت گرجستان بر ضرورت تنوع در منابع انرژی و تامین کنندگان آن و مشارکت در طرح‌های منطقه‌ای و بین‌المللی  تاکید می‌کند. در این راستا دولت گرجستان در چارچوب برنامه کوریدور انرژی جنوب، خواهان اجرای طرح‌های جدید از جمله طرح‌های انتقال نفت و گاز منطقه دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق گرجستان است. گرجستان بخشی از کوریدور‌های مهم انتقال انرژی است و از نقش خود برای انتقال منابع انرژی دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق مسیر‌های متنوع، به خوبی آگاه است. بنادر گرجستان، خط لوله باکو- سوپسا، باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس- ارزروم از جمله پروژه‌های مهم فعال بوده و گرجستان درصدد اجرای موثراین پروژه‌ها است.

توسعه زیرساخت‌های انرژی و افزایش بهره‌برداری از منابع آبی و دیگر منابع انرژی پاک کشور از دیگر اولویت‌های سیاست امنیت انرژی گرجستان می‌باشد. گرجستان همچنین همکاری خود را با سرمایه‌گذاران خارجی جهت بهره‌برداری از منابع انرژی تجدید پذیر ادامه و توسعه می‌دهد. با توجه به اینکه ساخت خطوط جدید انتقال برق و نیروگاه‌های برقی  و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده به کاهش وابستگی به منابع انرژی وارداتی و افزایش امنیت انرژی کشور کمک می‌کند، لذا گرجستان در صدد تبدیل شدن به بزرگ‌ترین صادرکننده برق در منطقه است. در این راستا افزایش تولید برق و ساخت خطوط انتقال برق ضروری است.

11- سیاست آموزشی

تکمیل نظام آموزشی کشور از مهم‌ترین اولویت دولت گرجستان است. اصلاحات همه‌گیر نظام آموزشی کشور جهت افزایش کیفیت آموزش متوسط، عالی و حرفه‌ای و کمک به ایجاد جامعه مبتنی بر دانش، انجام می‌کند. در این راستا ایجاد فضای مناسب برای توسعه علم و مشارکت فعال بخش خصوصی در نظام آموزشی از ضروریات کشور محسوب می‌کند. نظام آموزشی گرجستان برای شهروندان این کشور باید فرصت‌های شغلی و امکان استفاده از دانش را مهیا کند. یکی از بخش‌های اصلاحات انجام شده در نظام آموزشی اجرای برنامه‌های آموزش زبان‌های خارجی به ویژه زبان انگلیسی و آموزش رایانه در مدارس متوسط است. یکی دیگر از اولویت‌های اصلاحات نظام آموزشی کشور توسعه آموزش حرفه‌ای می‌باشد. توسعه اقتصاد گرجستان ضرورت توسعه آموزش حرفه‌ای را دو چندان می‌سازد. توسعه آموزش عالی نیز برای پیشرفت کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. افزایش کیفیت آموزش عالی در گرجستان یکی از پیش شرط‌های توسعه ظرفیت‌های علمی و توسعه اقتصاد کشور می‌باشد. ضمنا گسترش همکاری‌های بین‌المللی در بخش‌های تحقیقاتی، علمی و تکنولوژی ضروری بنظر می‌رسد.

11- سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی

کمک به فقرزدایی، افزایش سطح زندگی و شکل‌گیری قشر قدرتمند متوسط از اهداف سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی گرجستان است. دولت جهت  تامین امنیت اجتماعی و بهداشتی مردم درصدد است به اشتغال‌زایی کمک کرده بیمه اجتماعی را توسعه و همگانی نماید. محور‌های سیاست بهداشتی کشور به شرح ذیل است: کمک به افزایش کیفیت خدمات پزشکی، توسعه نظام آموزش پزشکی، افزایش کارایی سیستم پیش‌گیری و مدیریت امراض مسری، پیش‌گیری و درمان بیماری‌های خطرناک (ایدز، اعتیاد، سل و غیره)، توسعه سیستم نظارت بر آزمایشگاه‌ها و بیماری‌های همه‌گیر جهت جلوگیری از عفونت‌های خطرناکی که منشاء مصنوعی یا طبیعی دارند، راه اندازی سیستم‌های واکنش سریع، کمک به ترویج شیوه زندگی سالم، قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی از طریق توسعه سیستم بیمه درمان و قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی برای  قشر زیر خط فقر.

12- سیاست امنیت سایبری

گرجستان در نظر دارد یک سیستم امنیت اطلاعات را ایجاد کند تا  با استفاده آن خنثی‌سازی حملات سایبری، به حد اقل رساندن اثرات آن و  بازسازی سریع زیرساخت‌ها  امکان‌پذیر شوند. گرجستان با توجه به اهمیت تامین امنیت اطلاعات محرمانه و حفظ سیستم‌های اطلاعات کشوراساس حقوقی و زیرساخت‌های لازم را جهت ارتقاء تکنولوژی‌های اطلاعاتی و حفظ اطلاعات  فراهم می‌کند. گرجستان در راستای تامین امنیت سایبری درصدد گسترش همکاری با کشور‌های متحد و استفاده از تجربیات آن‌ها است.

13- سیاست امنیت زیست‌محیطی

هدف سیاست امنیت زیست‌محیطی گرجستان، حفظ امنیت مردم و محیط زیست از طریق پیش‌گیری از آلودگی محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران‌های ناشی از حوادث طبیعی  یا فعالیت انسان، می‌باشد.  در این خصوص توجه ویژه‌ای به پیش‌گیری از حوادث طبیعی همانند سیل، بهمن، رانش زمین، زلزله و حوادث صنعتی می‌کند. انجام اقدامات موثر برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست، پیش‌گیری از آلودگی منابع آبی و زمین، حفظ جنگل ها، پیش‌گیری از آلودگی دریای سیاه و پاکسازی مناطق گرجستان از ضایعات رادیواکتیو از دیگر اهداف سیاست امنیت زیست‌محیطی گرجستان است.

با توجه به لزوم همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی برای تامین امنیت زیست‌محیطی، گرجستان خواستار مشارکت فعال جامعه بین‌المللی  برای جلوگیری از تخریب محیط زیست مناطق اشغالی از سوی روسیه، است. دولت گرجستان با استفاده از امکانات سیاسی خود تلاش خواهدکرد با کمک جامعه بین‌المللی روسیه را تحت فشار قرار داده از انتقال غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا به روسیه برای المپیک زمستانی سوچی که یک تهدید زیست‌محیطی برای گرجستان و منطقه است، جلوگیری نماید. گرجستان در زمینه  امنیت زیست‌محیطی با  کشور‌های منطقه  همکاری می‌کند. همکاری گرجستان با آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می‌تواند  به تحکیم امنیت زیست‌محیطی منطقه کمک کند.

14- حفظ میراث فرهنگی

گرجستان از طریق توسعه همکاری با یونسکو و دیگر سازمان‌های بین‌المللی درصدد حفظ و توسعه میراث فرهنگی و آثار منحصر به فرد خود که بخشی از میراث فرهنگی جهان است، می‌باشد. در این راستا اتخاذ سیاست حفظ میراث فرهنگی با هدف کمک به هنر کهن و معاصر گرجستان و نگهداری آثار معماری، ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان همچنین جهت حفظ میراث فرهنگی برون‌مرزی خود با کشور‌هایی که اثار تاریخی گرجی در آنجا واقع شده باشد و ارزش‌های فرهنگی در موزه ها یا کنتابخانه‌های این کشورها نگهداری شده باشد، همکاری خواهد کرد. آثار تاریخی و فرهنگی گرجستان که در مناطق تحت اشغال روسیه واقع شده اند، در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند. لذا جامعه بین‌المللی باید در حفظ این آثار مشارکت نمایند. در این راستا همکاری با  یونسکو، مرکز بین‌المللی مطالعات حفظ و مرمت دارایی‌های فرهنگی (ICCROM)، شورای بین‌المللی اثار و مکان‌های باستانی (ICOMOS) و اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت (IUCN) دارای اهمیت ویژه‌ای است.

15- سیاست جمعیتی

گرجستان جهت بهبودی وضعیت جمعیتی از برنامه‌های افزایش زاد و ولد، کاهش مرگ و میر کودکان، ترویج شیوه زندگی سالم و افزایش سن امید به زندگی حمایت می‌کند. دولت گرجستان در صدد فراهم کردن شرایط مناسبی برای بازگشت گرجیان برونمرزی و دیگر اتباع گرجستان مقیم خارج به این کشور است. در این راستا دولت ارتباطات خود را با جوامع گرجیان برون‌مرزی  تقویت کرده از اقدامات و تلاش‌های آن‌ها برای حفظ زبان گرجی و ارتباط با میهن تاریخی تشویق می‌کند. گرجستان نگران سیاست فدراسیون روسیه جهت تغییر مصنوعی و غیر قانونی بافت جمعیتی آبخازیا و اسکان روسی تبارها در آنجا است. گرجستان تلاش خواهد کرد تا  از این اقدامات روسیه جلوگیری کرده به حفظ هویت قومی و فرهنگی آبخازیایی‌ها کمک کند.

16- سیاست همگرایی مدنی

دولت گرجستان به روند همگرایی و مشارکت  اقلیت قومی در جامعه کمک می‌کند.  دولت همچنین به توسعه تدریس زبان گرجی بین اقلیت قومی و حفظ هویت و فرهنگ آنان اهمیت می‌دهد. این سیاست در «نظریه ملی همگرایی مدنی» و «طرح عمل» منعکس شده است. دولت امکاناتی برای آموزش زبان گرجی و استفاده از آن زبان توسط اقلیت قومی فراهم می‌کند تا از این طریق حقوق و ازادی‌های آن‌ها تامین گردد. گرجستان همچنین درصدد فراهم ساختن شرایط مناسبی برای همگرایی مدنی مهاجرانی که مجددا به میهن بازگشتند، می‌باشد.

17-سیاست روابط با جوامع گرجیان برون مرزی

حفظ هویت هموطنان برونمرزی یکی از اولویت دولت گرجستان است. دولت در این راستا  به راه اندازی دوره‌های آموزش زبان گرجی، مدارس هفتگی، مدارس عمومی گرجی، گروه‌های فولکلوریک و گروه‌های هنری کمک می‌کند. گرجستان همچنین تلاش می‌کند تا هموطنان مقیم کشور‌های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و پروژه‌های مشترک اجرا نمایند[۱۴].

نمادهای ملی گرجستان سرود ملی

شعار ملی گرجستان

ძალა ერთობაშია

به معنی:

«قدرت در همبستگی است»

سرود ملی گرجستان «آزادی» نام دارد. آزادی به زبان گرجی «تاویسوپلــِبا» تلفظ می‌کند.


ترجمه فارسی سرود ملی گرجستان:

نشان من، میهن من است

جایگاه نگهدارنده این نشان، سراسر جهان است

کوهستان‌ها و دره‌های درخشان را

با خداوندگار، سهیم‌ هستیم

امروز، آزادی ما

برای شکوه آینده، نغمه می‌سراید

ستاره سحر برمی‌آید

و در میان دو دریا، می‌درخشد

پس ستوده باد آزادی

این آزادی ستوده باد!

نام شاعر: «داوید ماگرادزه»

آهنگ‌سازان: «زاخاری پالیاشویلی»  و «لوسب کچاکمادزه»

تاریخ تصویب:  2004

تاریخچه تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان

دوران‌ قرون وسطی

بر اساس نوشته‌های مورخین و استادان گرجی؛ ملت گرجستان تجربه تاریخی، سیاسی و دولت‌داری بیش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مکتوب یا ذکری از وجود یک متن دارای ارزش قانون اساسی کشور در منابع تاریخی به دست ما نرسیده است. بنابراین قانون‌گزاری به دوره تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال گرجستان در اوایل سده 11 میلادی / اوایل سده 5 هجری قمری بر می‌گردد. طبیعی است که در آن دوره، پس از تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال، ساختار دولت‌داری و نهاد‌های مشخص دولتی، نیازمند قوانین اصلی و جزئی شده بودند که باعث رشد علوم حقوق، قانون‌نویسی‌ و قانون‌مندی در گرجستان گردید. چنین جریانات، در منابع متعدد گرجی، فارسی، عربی، یونانی، ارمنی و غیره دیده می‌شود.

نخستین قانون با ارزش حقوقی و دولت‌داری گرجستان (که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد)  بین سال‌های 1005 تا 1028میلادی /395 تا 419 هجری قمری، توسط اِکوتیمه آتونِلی Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجی در «صومعه گرجی‌های ایوِری» در یونان، تدوین شد که با تقلید و تشریح از قوانین بیزانس نوشته شده بود و کلیات ساختار سیاسی و دولت‌داری و نیز عناصر قوانین و مقررات دینی، مدنی و جزایی را نیز در بر می‌گرفت. اثر مذکور به «قانون مختصردین» معروف است و در طول بیش از 150 سال به عنوان قانون اصلی کشور گرجستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

رویدادهای سیاسی گرجستان در اواخر سده 12 میلادی / اواخر سده 5 هجری به عنوان مرحله جدید و مهم رشد تفکر دولت‌داری و علوم حقوقی محسوب می‌شود. در اوایل دوره حکومت ملکه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباریان و اشراف گرجستان با رهبری وزیر دارایی، خواستار تشکیل مجلس، برقراری سلطنت مشروطه و واگذاری اختیارات قانون‌گذاری به مجلس شدند. برنامه مذکور اجرا نشد، اما اختیارات پادشاه محدود و اختیارات شورای عالی کشور افزایش یافت که در آن دوره موجب تقویت اعتبار حکومت شاهی، نهادهای دولتی و قوه قضایی گردید. در همان قرن، قانون جداگانه‌ای تحت عنوان «موازین تاجگذاری پادشاه» تدوین و ترویج شد که اختیارات و نحوه فعالیت حکومت شاه، دربار، نهادهای دولتی، شورای عالی و قوه قضایی کشور را مشخص می‌کرد. در سده 14 میلادی / 7 هجری قمری در گرجستان مجموعه قوانین جدیدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوین شد که از نظر محتوی به قوانین اساسی معاصر نزدیک‌تر بود و ساختار حکومت و دولت، اصول دولت‌داری، اختیارات نهادها و مقامات مختلف دولتی، شرایط انتقال قدرت، موازین قانون‌گذاری و امور اجرایی را مشخص و تشریح می‌کرد. مجموعه مذکور تا اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) اعتبار و کاربرد گسترده‌ای داشت.

در اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه کارتلی Kartli (پادشاهی مرکزی گرجستان شرقی) مجموعه تکمیل شده قانون اصلی کشور گرجستان را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوین و مقرر کرد مجموعه یاد شده تمام موارد اعتبار، اختیارات، ساختار و موارد دیگر دولت‌داری و حکومت شاه، اختیارات قوه‌های مختلف دولتی، امور تشریفات درباری و وزارتخانه‌ها، نحوه فعالیت دادگاه، امور قوانین مدنی و جزایی را به صورت ساماندهی شده معین ساخت. می‌توان گفت که «دستورالعمل» به نوعی تسامحاً، شبیه قانون اساسی محسوب می‌شد. بود که به گرجستان ثبات سیاسی، اقتصادی و حقوقی بخشید. مجموعه مذکور تا اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی اعتبار داشت.

دوره سلطه روسیه تزاری

اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی داوید باگراتیونی Davit Bagrationi ولیعهد گرجستان، نخستین مجموعه موازین قانون اساسی به سبک اروپایی را تدوین کرد، اما دولت روسیه تزاری پس از اشغال گرجستان، دولت‌های محلی این کشور و تمام نهاد‌های دولتی و قوانین و موازین مرتبط را منحل و قوانین امپراتوری روسیه را جایگزین آن‌ها کرد. در سال 1832 میلادی / 1211 هجری شمسی، قیام بزرگ اشراف و نخبگان ملت گرجستان علیه سلطه روسیه تزاری شکست خورد. در پرونده بازداشت‌شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آینده ساختار سیاسی و اجتماعی گرجستان مستقل که طرفداران زیادی هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان گرجستان طرفدار برنامه تشکیل سلطنت مشروطه با مجلس ملی دارای اختیارات گسترده‌ای بودند. جنبش مذکور با وجود شکست، در تاریخ دولت‌داری و تدوین قانون‌ در گرجستان نقش مهمی را ایفا کرد و موجب تربیت نسل‌های جدید طرفدار مشروطیت یا جمهوری‌خواه گردید.

دوره بازسازی استقلال گرجستان

گرجستان در طول 117 سال، زیر سلطه روسیه تزاری ماند و از نظر تاریخی معاصر، با وجود سابقه و سنت دیرین، ایجاد قانون اساسی کشور فقط از اوایل سده 20 میلادی سرآغاز گرفت. 26 می سال 1918 میلادی / 4 خرداد سال 1297 هجری شمسی، گرجستان در پی فروپاشی امپراتوری روسیه تزاری، استقلال خود را به دست آورد. شورای ملی و دولت کشور، کمیسیون ویژه تدوین قانون اساسی گرجستان را تعیین کرد که پس از تقریباً دو سال فعالیت، برای اولین بار در تاریخ ملت گرجستان، قانون اساسی کامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه کرد. 15 فوریه سال 1921 میلادی / 26 بهمن 1299 هجری شمسی، ارتش سرخ روسیه شوروی به گرجستان حمله و پس از جنگ خونین، کشور را اشغال کرد. قانون اساسی مذکور 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی در شورای ملی گرجستان در وضعیت جنگی تصویب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوریه / 6 اسفند، دولت اشغالی کمونیستی تشکیل جمهوری سوسیالیستی گرجستان را اعلام کرد و دولت جمهوری دموکراتیک گرجستان، مجبور به مهاجرت و پناهندگی به اروپا شد. قانون اساسی گرجستان مستقل توسط دولت جدید کمونیستی لغو شد. قانون اساسی مذکور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانین اساسی کشورهای اروپایی مطابقت کامل داشت.

دوره شوروی

قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان

2 مارس سال 1922 میلادی / 11 اسفند 1300 هجری شمسی، حکومت کمونیستی گرجستان بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 23 بخش و 134 اصل را تصویب کرد که با قانون اساسی روسیه شوروی هیچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال گرجستان و حقوق بشر را  به صورت ظاهری تایید می‌کرد.

قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز

13 دسامبر سال 1922 میلادی / 21 آذر 1301 هجری شمسی، توسط حکومت اشغالگر کمونیستی، جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی شامل گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل و قانون اساسی آن نیز تصویب شد. 30 دسامبر / 8 دی همان سال اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی متشکل از فدراسیون روسیه، اوکراین، بلاروس و جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی تشکیل شد. در سال 1924 میلادی / 1302 هجری شمسی اجلاس دوم شوراهای کمونیستی قانون اساسی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را تصویب کرد. بر اساس قانون اساسی سراسری جدید، جماهیر شوروی موظف شدند قانون اساسی خود را مطابق با قانون اساسی شوروی اصلاح کنند.

دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان 

در سال 1927 میلادی / 1306 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان قانون اساسی جدید جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 8 بخش و 114 اصل را تصویب کرد. گرجستان در نتیجه اصلاحات اجباری و واگذاری بخشی از اختیارات اساسی به دولت مرکزی مسکو، مدیریت و تصمیم‌گیری در امور خارجی، امور دریایی، امور دفاعی و امور تجارت بین‌المللی را از دست داد.

سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی استالین)

در سال 1937 میلادی / 1315 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی سوم، اصطلاحاً «قانون اساسی استالین» را تصویب کرد که شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.

چهارمین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی برژنف)

در سال 1978 میلادی / 1357 هجری شمسی، دولت کمونیستی گرجستان بار دیگر در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسی برژنف» را تصویب کرد که شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود که در سال‌های 1986، 1989، 1990 و 1991 میلادی مورد اصلاحات اساسی قرار گرفت و تا زمان فروپاشی شوروی اعتبار رسمی داشت.

دوره معاصر استقلال گرجستان

قانون اساسی دوره انتقالی

28 اکتبر سال 1990 میلادی / 6 آبان 1369 هجری شمسی، در گرجستان انتخابات آزاد برگزار و حزب ملی‌گرا با رهبری «زویاد گامساخوردیا» پیروز شد. مجلس جدید در قانون اساسی دوره شوروی سال 1978 میلادی / 1356 هجری شمسی، اصلاحات بنیادین را وارد و آن را به عنوان قانون اساسی دوره انتقالی اعلام کرد.

اعتبار مجدد و موقت قانون اساسی مورخ  21 فوریه سال 1921 میلادی

در پایان سال 1991 میلادی / 1370 هجری شمسی با حمایت کرملین در گرجستان کودتای نظامی رخ داد؛ که موجب سرنگونی دولت قانونی گامساخوردیا و روی کار آمدن شورای نظامی موقت گردید. شورای نظامی مذکور قانون اساسی موجود را لغو و قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی را به عنوان قانون اساسی موقت اعلام کرد که البته قانون اساسی مذکور از نظر حقوقی خیلی قدیمی‌شده و غیر قابل کاربرد بود.

قانون اساسی مختصر

در سال 1992 میلادی / 1371 هجری شمسی انتخابات مجلس جدید برگذار شد که در اولین جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام ریاست مجلس و رییس کشور منصوب کرد. همان سال «قانون ساختار حکومت» که تحت عنوان «قانون اساسی مختصر» نیز معروف است، از طرف مجلس تصویب شد که در کشور بدون قانون اساسی، نقش تنها قانون حقوقی را ایفا می‌کرد.

اولین قانون اساسی جدید گرجستان پس از فروپاشی شوروی

در سال 1993 میلادی / 1372 هجری شمسی جهت اصلاح قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی، با ریاست ادوارد شواردنادزه کمیسیون تدوین قانون اساسی جدید تشکیل شد که پس از دو سال فعالیت، برگزاری همایش و سمینارهای تخصصی متعدد و همکاری بسیار گسترده با کمیسیون ونیز، قانون اساسی کاملاً جدید را به مجلس کشور ارائه کرد. 24 آگوست سال 1995 میلادی / 2 شهریور 1374 هجری شمسی مجلس گرجستان قانون اساسی جدید را تصویب کرد[۱۵].

ساختار قانون اساسی جدید گرجستان

قانون اساسی جدید شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بین سال‌های 1995 تا 2012میلادی / 1374 تا 1391 هجری شمسی، شاهد 31 اصلاحیه شد.

در حال حاضر قانون اساسی گرجستان متشکل از یک مقدمه، قسمت اصلی، قسمت موازین انتقالی، و شامل 11 بخش و 121 اصل می‌باشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌های 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسی افزوده گردیده و اصل‌های 761 و 91 از آن حذف شده‌اند. در مقدمه قانون اساسی، اراده ملت گرجستان جهت تاسیس نظام اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی، آزادی اقتصادی و حقوق بشر، تقویت استقلال کشور و همبستگی مسالمت‌آمیز با ملل دیگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسی اعتبار حقوقی دارد.

قسمت اصلی قانون اساسی

قسمت اصلی قانون اساسی گرجستان شامل 10 بخش زیر می‌باشد:

بخش نخست: موازین عمومی

مطالب بخش اصلی عبارتند از: مبانی و ساختار نظام حکومت گرجستان به عنوان کشور دمکراتیک؛ مرزهای گرجستان مبتنی بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 میلادی / 30 آذر سال 1371 هجری شمسی مشخص شده است؛ منبع حکومت، ملت گرجستان است؛ دولت گرجستان، حقوق و آزادی‌های بشر مصرح در حقوق بین‌المللی را به رسمیت شناخته و رعایت می‌کند؛ زبان رسمی کشور گرجستان زبان گرجی است و در جمهوری خودمختار آبخازیا زبان آبخازیایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاریخی منحصر به فرد کلیسای ارتدکسی گرجستان و در کنار آن آزادی‌های مذهبی اعلام شده است؛ شهر تفلیس به عنوان پایتخت کشور گرجستان تعیین شده است.

بخش دوم: تابعیت گرجستان و حقوق بشر

مطالب مهم بخش دوم: تشریح مبانی و تضمین‌های رعایت حقوق بشر و آزادی‌ها؛ برابری همه اتباع کشور در برابر قانون بدون تبعیض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقاید سیاسی، تعلق به طبقه اجتماعی، دارایی و محل سکونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصی برخوردارند؛ احترام و حیثیت هر انسان محفوظ است؛ آزادی هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بیان و اعتقادات مذهبی آزاد برخوردار است؛ ملک و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگی شخصی انسان محفوظ است؛ فعالیت آزادانه عقلی محفوظ است؛ آزادی رسانه‌های گروهی محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشکیل احزاب، عضویت در احزاب، فعالیت سیاسی و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادی انتخاب رای دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتی محفوظ است؛ آزادی کار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنین شرایط محدودیت حقوق عمومی در شرایط اضطراری نیز تعریف و مشخص شده است؛ در همین بخش مقام مدافع حقوق بشر در گرجستان تعریف شده است.

بخش سوم: مجلس گرجستان

مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرایط تشکیل، اختیارات، اعتبار و کلیه امور فعالیت مجلس کشور به عنوان بالاترین نهاد مقننه.

بخش چهارم: رییس جمهور گرجستان

مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعیت و اختیارات، اعتبار، نحوه انتخاب و کلیه امور مربوط به فعالی فعالیت مقام ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور.

بخش چهار 1: دولت گرجستان

مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه تشکیل و کلیه امور فعالیت دولت کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش پنجم: قوه قضایی

مطالب عمده این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه عملکرد دیوان عالی به عنوان بالاترین نهاد نظازت قانون اساسی و کلیه امور فعالیت قوه قضایی کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش ششم: امور دارایی و نظارت دولتی

مطالب عمده: نحوه تصویب بودجه دولتی؛ وظایف مالیتی شهروندان؛ موقعیت و اختیارات بانک ملی، نحوه تشکیل، تعداد اعضا و اختیارات شورای بانک ملی؛ موقعیت، اختیارات و نحوه فعالیت اتاق بازرسی.

بخش هفتم: امور دفاع کشور

مطالب عمده: انجام جنگ دفاعی حق انحصاری گرجستان می‌باشد. گرجستان جهت دفاع از تمامیت ارضی، استقلال و آزادی خود و نیز انجام تعهدات بین‌المللی نیروهای مسلح را تشکیل داده است. دفاع از گرجستان و خدمت نظامی وظیفه همه شهروندان گرجستان است. نحوه فعالیت شورای امنیت و استفاده از نیروهای مسلح کشور.

بخش هفت 1: حکومت محلی

مطالب: موقعیت حقوقی، اختیارات، مسائل مستقل بودن نهادهای حکومت محلی و نحوه انتخاب شوراهای محلی.

بخش هشتم: اصلاحات قانون اساسی

مطالب: اصلاحات قانون اساسی کشور به دو نحو صورت می‌گیرد: اصلاحات کلی که تصویب قانون اساسی جدید را در نظر می‌گیرد و اصلاحات جزئی که اصلاحیه محتوی قانون اساسی موجود را در نظر می‌گیرد. بیش از نصف نمایندگان مجلس و 200 هزار رای دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسی را دارند. پیش‌نویس اصلاحات قانون اساسی از طرف مجلس کشور جهت بررسی‌های عمومی منتشر می‌شود و پس یک ماه بررسی اصلی آن در مجلس کشور صورت می‌گیرد. اصلاحات قانون اساسی توسط بیش از دو سوم از تمام اعضای مجلس تصویب و از طرف مقام ریاست جمهوری امضا و منتشر می‌شود[۱۶].

نیز نگاه کنید به

سیاست و حکومت روسیه؛ سیاست و حکومت چین؛ سیاست و حکومت افغانستان؛ سیاست و حکومت کانادا؛ سیاست و حکومت سودان؛ سیاست و حکومت اردن؛ سیاست و حکومت ژاپن؛ سیاست و حکومت کوبا؛ سیاست و حکومت مالی؛ سیاست و حکومت ساحل عاج؛ سیاست و حکومت لبنان؛ سیاست و حکومت مصر؛ سیاست و حکومت فرانسه؛ سیاست و حکومت اسپانیا؛ سیاست و حکومت اوکراین؛ سیاست و حکومت قطر؛ سیاست و حکومت سیرالئون؛ سیاست و حکومت اتیوپی؛ سیاست و حکومت تایلند؛ سیاست و حکومت آرژانتین؛ سیاست و حکومت سوریه؛ سیاست و حکومت سنگال؛ سیاست و حکومت زیمبابوه؛ سیاست و حکومت بنگلادش؛ سیاست و حکومت سریلانکا؛ سیاست و حکومت تونس؛ سیاست و حکومت تاجیکستان؛ سیاست و حکومت قزاقستان

کتابشناسی

  1. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص99-100.
  2. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص100.
  3. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص100.
  4. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص100-107.
  5. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص107-109.
  6. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص109-110.
  7. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص110-112.
  8. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص112-113.
  9. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص113-120.
  10. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص120-127.
  11. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص127-128.
  12. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص128-130.
  13. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص130-133.
  14. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص133-147.
  15. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص147-152.
  16. ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص152-154.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=سیاست_و_حکومت_گرجستان&oldid=51025»