مصر

پرچم مصر

تصویری از مصر امروزی

موقعیت مکانی مصر و ایران نسبت به یکدیگر

جغرافیای انسانی مصر

جمعیت مصر در اول ماه ژانویه 2015; 87963276 نفر بوده است که از این تعداد، 44880233 نفر مرد و 43083043 نفر زن بوده‌اند. جمعیت استان‌های مصر تفاوت‌های بسیای با هم دارد؛ استان قاهره (کلانشهر قاهره) با جمعیتی حدود 9278441 نفر، بیشترین جمعیت و پس از آن استان جیزه با جمعیت 7585115 نفردر مرتبه دوم، استان شرقیة با جمعیت 6485412 نفر در مرتبه بعد و استان جنوب سیناء با جمعیتی حدود 167426 نفر دارای کمترین جمعیت بوده است.^[۱]

تراکم جمعیت در مصر، 1130 نفر در هر کیلومتر مربع از مناطق قابل سکونت است. بالاترین تراکم جمعیت در استان قاهره با 47285 نفر در هر کیلومتر مربع و پایین ترین آن در استان سوئز با 67 نفر در هر کیلومتر مربع است.

اقلیت های قومی مصر

نژاد مردم امروز مصر، عمدتا عرب، قبطی و نوبه‌ای است که 99.4% از کل جمعیت مصر را تشکیل می‌دهند. عرب‌ها عموما با ورود اسلام به مصر به این سرزمین مهاجرت کردند و در طول قرون متمادی با امتزاج با دیگر نژادها، جمعیت آنان رو به افزایش گذاشت. قبطی‌ها که مهمترین اقلیت نژادی در مصر به شمار می‌آیند، از بقایای مردم مصر قدیماند که پس از ورود اسلام، همچنان بر دیانت مسیحی باقی ماندند. نوبه‌ای‌ها نیز که از مهاجران آفریقایی‌‍اند، در گذشته‌های نه چندان دور، عمدتا در مناطق جنوبی مصر سکنی داشتند که با احداث سد اسوان ناگزیر از مهاجرت به مناطق دیگر شدند و امروز علیرغم تلاش برای حفظ آداب و سنت‌های خود، کم و بیش جذب جامعه و فرهنگ مصری شدهاند. نوبهای‌ها نسب به اعراب و قبطی‌ها، چهره تیره‌تری دارند.

بدوها، قبایلی عرب‌اند که در گذشته عمدتا صحراگرد بوده و به چوپانی روزگار می‌گذراندند و از ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی خاصی برخوردار بودند. بدوها از دهه‌های اولیه قرن بیستم و در پی تحولات اجتماعی کم و بیش در جامعه مصر ادغام شده‌اند.^[۲]

گروه‌های دیگری از نژادهای غیرمصری نیز از قرون گذشته در این سرزمین سکنی داشتند. از جمله آنها نژادهای اروپایی است که در دوره‌های مختلف تاریخی به این سرزمین آمدند و به تدریج در جامعه مصر استحاله شدند. از مشهورترین اقلیت‌های نژادی که در جامعه مصری ادغام شدهاند، ارمنی‌ها و یونانی‌ها هستند.^[۲]

مهاجرت‌های داخلی

مهاجرت‌های داخلی، یکی از مسائل عمده و تأثیرگذار در رشد جمعیت مصر است که خود یکی از مهمترین و خطیرترین مسائل جامعه و عامل مستقیم بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی است. دو مسئله عمده جمعیتی در مصر، رشد رو به افزایش و دیگری توزیع نامتوازن جمعیت است که مهاجرت‌های داخلی ارتباط مستقیم با آن دارد. موضوع مهاجرت‌های داخلی به عنوان یک پدیده قابل ملاحظه اجتماعی و اقتصادی از اوایل قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت. روند مهاجرت‌های داخلی را در طول قرن بیستم میتوان به 5 مرحله تقسیم کرد:

مرحله 1907 تا 1944- در این سال‌ها، حجم مهاجرت‌ها تقریبا ثابت بود. دلیل این مهاجرت‌ها هم کاهش فرصت‌های شغلی در پی اشغال مصر توسط انگلیس و بحران جهانی اقتصاد در دهه 30 قرن گذشته بود.

مرحله دوم، 1945 تا 1951 است. مهاجرت‌ها با آغاز جنگ جهانی دوم رو به رشد گزارد و همزمان با جنگ موج مهاجرت از روستاها به مراکز مهم شهری (قاهره، اسکندریه و شهرهای اطراف کانال سوئز) آغاز و با ادامه جنگ افزایش یافت، به گونه‌ای که حجم مهاجرت‌ها در سال 1947 به 1/7 میلیون نفر با معدل تقریبی 9% رسید.

مرحله 1952 تا 1966 مصر شاهد گسترش و افزایش میزان مهاجرت‌ها بود. تحولات پس از انقلاب 1952 و اجرای پروژه‌های بزرگ توسعه محور دولتی به امواج دیگری از مهاجرت‌ها دامن زد. گروه‌های مهاجران از دلتای نیل به سوی مناطق جدید صنعتی و مراکز شهری روی آوردند. گروه‌هایی هم به سمت جنوب (اسوان و السد العالی) و وادی الجدید مهاجرت کردند. حجم این مهاجرت‌ها در سال 1960 به حدود 3 میلیون نفر و معدل 11/5% جمعیت رسید که بالاترین نرخ مهاجرت داخلی مصر در طول قرن بیستم بود.

مرحله 1967 تا 1972، مرحله کوچ‌های اجباری بود. جنگ ژوئن 1967 مصر و اسرائیل که به نابودی شهرهای اطراف کانال سوئز و تعطیل شدن تردد کشتی‌های تجاری در کانال منجر شد، مهاجرت بسیاری از ساکنان این مناطق را (حدود یک میلیون نفر) در پی داشت.

مرحله 1973 تا 1996، مرحله مهاجرت معکوس بود. به دنبال سازش مصر و اسرائیل و سپس بازگشایی کانال سوئز و فعال شدن مراکز تجاری، صنعتی و گردشگری در شهرها و مناطق اطراف آن، پدیده مهاجرت در این مناطق شکل معکوس به خود گرفت. میزان مهاجرت‌های داخلی مصر از 11/5% در سال 1960 به 6/5% در سال 1996 کاهش یافت.^[۳]

مهاجرت‌ها عموما در ترکیب جمعیتی مناطق مهاجرفرست و مهاجرپذیر، تغییراتی را پدید آوردهاست که مهمترین آن، افزایش جمعیت شهرهای قاهره و اسکندریه و شهرهای اطراف کانال سوئز است. علاوه بر آن، این مهاجرت‌ها، به افزایش معدل آسیب‌های اجتماعی در شهرها و مناطق مهاجرپذیر انجامیده است.^[۳]

پیشبینی می‌شود با اجرای طرح‌های توسعه (شامل ایجاد مجتمع‌های زراعی، صنعتی، سیاحتی و معدنی) با هدف آبادسازی مناطق صحرایی و مهمتر از آن، جذب جمعیت از وادی و دلتای نیل که به نظر می‌رسد تا نیمه‌های قرن بیست و یکم، بسیاری از اهداف این طرح تحقق یابد، به شکل‌گیری امواج دیگری از مهاجرت‌های داخلی در این کشور بیانجامد که البته، کاهش حجم مهاجرت‌ها رابه شهرهای قاهره بزرگ، اسکندریه و منطقه کانال سوئز در پی خواهد داشت.^[۳]^[۴]

مدخل های پیشنهادی کشور مصر( تعداد مدخل 214 )

مصر

مصر در یک نگاه

فصل اول – جغرافیای طبیعی و انسانی مصر

نهادها و سازمان‌های فرهنگی مصر

شورای عالی فرهنگ مصر

مرکز ملی ترجمه مصر

سازمان کل کاخ های فرهنگی مصر

سازمان کل کتابخانه و اسناد ملی مصر

صندوق توسعه فرهنگی مصر

سازمان کل کتاب مصر

سازمان کل مرکز فرهنگی ملی مصر

جریان های فکری موثر مصر

جریان فکری غرب گرایی مصر

جریان فکری عرب گرایی مصر

ملی گرایی مصری

اسلام گرایی در مصر

تاثيرپذیری کشور مصر از فرهنگ خارجی

عناصرتاثیرگذار خارجی در فرهنگ جامعه مصر

صنعت گردشگری مصر ( گردشگری بین المللی)

آثار باستانی و تاریخی مصر

اهرام سه گانه مصر

مجسمه ابوالهول مصر

هرم پلکانی زوسر مصر

کلیساها در مصر

آثار دوره اسلامی در مصر

آثار باستانی شهر قاهره و جیزه مصر

آثار باستانی شهر الاقصر مصر

آثار باستانی منطقه اسوان مصر

آثار باستانی شهر اسکندریه مصر

آثار باستانی منطقه صعید مصر

اماکن طبیعی و تفریحی مصر

شهر توریستی شرم الشیخ مصر

شهر توریستی الغردقة مصر

بندر تفریحی سفاجا در مصر

شهر اسکندریه مصر

واحه های توریستی مصر

بوستان های قاهره مصر

مناطق طبیعی حفاظت شده مصر

آثار فرهنگی، تاريخی و طبيعی ثبت شده مصر در ميراث جهانی

فصل ششم – ادیان در مصر

تاريخ اديان و مذاهب مصر

اسلام و مسلمانان مصر

نهادها و مراکز دینی مسلمانان مصر

الجامع الازهر مصر

وزارة الاوقاف مصر

دارالافتاء مصر

تشیع در مصر

مراقد اهل بیت در مصر

مسیحیان مصر

کلیسای قبطی ارتدوکس مصر

کلیسای کاتولیک مصر

کلیسای انجیلی مصر

صوفیان مصر

طریقت های مهم مصر

طریقت القادریة مصر

طریقت العشیرة المحمدیة مصر

طریقت العزمیة مصر

طریقت الشاذلیة مصر

طریقت الرفاعیة مصر

طریقت الدسوقیة مصر

طریقت الاحمدیة مصر

طریقت الخلوتیة مصر

نماد اجتماعی صوفیان مصر

احزاب و جنبش های اسلامی در مصر

الاخوان المسلمون مصر

الجمعیة الشرعیة لتعاون العاملین بالکتاب و السنة مصر

جماعة انصار السنة المحمدیة مصر

الدعوة السلفیة مصر

الجماعة الاسلامیة مصر

جماعة الجهاد مصر

فصل هفتم - فرهنگ عمومی در مصر

آداب و رسوم مصر

جشن ها و مراسم سنتی مصر

شم النسیم در مصر

آداب و سنت های ماه رمضان در مصر

مراسم عید فطر در مصر

جشن نیروز در مصر

مراسم موالد در مصر

باورهای عامیانه در مصر

مناسبت‌های ملی و مذهبی مصر

موزه های مصر

موزه مصر

موزه قبطی مصر

موزه هنرهای اسلامی مصر

موزه های اسکندریه مصر

موزه کتابخانه اسکندریه مصر

موزه ملی مصر

موزه هنرهای زیبای مصر

کتابخانه های عمومی مصر

کتابخانه عمومی مصر

کتابخانه اسکندریه مصر

کتابخانه ملی مصر

نمایشگاه های کتاب مصر

نمایشگاه بین المللی کتاب قاهره

نمایشگاه بین المللی کتاب اسکندریه مصر

نمایشگاه بین المللی کتاب کودک مصر

فصل هشتم - زبان و ادبیات مصر

تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی مصر

نثر نویسی در مصر

داستان نویسی در مصر

شعر در مصر

نمایشنامه نویسی در مصر

نقد ادبی در مصر

فصل نهم - هنر مصر

تاریخ هنر مصر

هنرهای سنتی مصر

موسیقی در مصر

تئاتر و هنرهای نمایشی مصر

سینمای مصر

فستیوال ها و جشنواره های فیلم مصر

جشنواره بین المللی سینمایی قاهره

جشنواره بین المللی سینمایی اسکندریه مصر

جشنواره بین المللی فیلم های کوتاه و مستند مصر

جشنواره بین المللی سینما و هنرهای کودکان قاهره

جشنواره ملی سینمای مصر

فرهنگسرای سینمای مصر

مرکز ملی سینمای مصر

فیلم های سینمایی مصری در جشنواره سینمایی کن

هنرهای تجسمی در مصر

مجسمه سازی در مصر

نقاشی مصر

جشنواره ها و موزه های هنری مصر

جشنواره بین المللی مجسمه سازی اسوان مصر

همایش بین المللی سفالگری مصر

موزه ها و نمایشگاه های هنری مصر

فصل دهم - نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مصر

نظام آموزشی مصر

پیشینه آموزش مصر

ساختار و سیاست های آموزشی مصر

نظام آموزشی مصر

آموزش های ابتدایی مصر

آموزش های مقطع راهنمایی مصر

آموزش های مقطع متوسطه مصر

آموزش عالی مصر

دانشگاه های دولتی مصر

دانشگاه قاهره مصر

دانشگاه اسکندریه مصر

دانشگاه عین شمس مصر

دانشگاه المنصورة مصر

دانشگاه اسیوط مصر

دانشگاه طنطای مصر

دانشگاه های غیردولتی مصر

دانشگاه آمریکایی قاهره مصر

دانشگاه الازهر مصر

کتابخانه های دانشگاهی مصر

مراکز پژوهشی مصر

مراکز پژوهشی دانشگاهی مصر

مراکز پژوهشی غیر دانشگاهی مصر

مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک مصر

مرکز مطالعات ابن خلدون در مصر

مرکز عربی مطالعات انسانی مصر

مرکز مطالعات و پژوهش های یافا در مصر

آموزش های عالی آزاد اضافه شود

فصل یازدهم - رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مصر

جایگاه رسانه در مصر

سیر تحول مطبوعات در مصر

مهم ترین نشریات ادواری مصر

رادیو در مصر

تلویزیون در مصر

صنعت چاپ و نشر کتاب در مصر

فصل دوازدهم - روابط مصر و جمهوری اسلامی ایران

پیشینه روابط مصر و ایران

روابط مصر و ایران پیش از اسلام

روابط مصر و ایران در دوره اسلامی

روابط سیاسی مصر و ایران

روابط فرهنگی مصر و ایران

روابط اقتصادی و تجاری مصر و ایران

زبان و ادبیات فارسی در مصر

زبان فارسی در دانشگاه های مصر

مصریان و شاهکارهای ادب فارسی

آثار ایرانی در موزه ها و کتابخانه های مصر

ترجمه آثارایرانی توسط مصریان

نیز نگاه کنید به

چین؛ ژاپن؛ روسیه؛ کوبا؛ تونس؛ کانادا؛ افغانستان؛ سنگال؛ آرژانتین؛ تایلند؛ فرانسه؛ اسپانیا؛ مالی؛ ساحل عاج؛ سودان؛ اردن؛ قطر؛ سیرالئون؛ اتیوپی؛ سوریه؛ اوکراین؛ بنگلادش؛ سریلانکا؛ امارات متحده عربی

کتابشناسی

↑ بازیابی شده از https://www.misrintranet.capmas.gov.eg/lang=1.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ موســوعة تاريخ مصــر و حضارتها (2010). القاهرة: مركز الشرق الاوسط الثقافي للطباعة و النشر و الترجمة و التوزيع، ج 3، ص34.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ حسانین، محمد احمد علي (2010). الهجرة الداخلية في مصر (الطبعة الاولي). بيروت: مركز دراسات الوحدة العربية، ص 44.
↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص20 - 24.

[1] بازیابی شده از https://www.misrintranet.capmas.gov.eg/lang=1.

[:0-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ موســوعة تاريخ مصــر و حضارتها (2010). القاهرة: مركز الشرق الاوسط الثقافي للطباعة و النشر و الترجمة و التوزيع، ج 3، ص34.

[:1-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ حسانین، محمد احمد علي (2010). الهجرة الداخلية في مصر (الطبعة الاولي). بيروت: مركز دراسات الوحدة العربية، ص 44.

[4] صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص20 - 24.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

جغرافیای انسانی مصر

اقلیت های قومی مصر

مهاجرت­‌های داخلی

فصل اول – جغرافیای طبیعی و انسانی مصر

جغرافیای طبیعی مصر

جغرافیای انسانی مصر

فصل دوم - تاریخ مصر

فصل سوم - جامعه و نظام اجتماعی مصر

فصل چهارم - سیاست و حکومت مصر

فصل پنجم - نظام فرهنگی مصر

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

مهاجرت‌های داخلی