جامعه و نظام اجتماعی اردن: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).)
 
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
جامعه و نظام اجتماعی در [[اردن|کشور اردن]] شامل [[جامعه اردن]]؛ گروه‌ها و نهادهای موثر اجتماعی؛ روابط اجتماعی؛ هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در اردن؛ هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در اردن؛ وضعیت قشربندی و طبقات اجتماعی و نابرابری و تحرک اجتماعی؛ هویت ملی؛ نهاد خانواده؛ وضعیت زنان؛ آسیب شناسی اجتماعی؛ وضعیت اقتصادی و معیشتی؛ ورزش دراردن؛  نحوه‌‌ی گذراندن اوقات فراغت؛ [[وضعیت بهداشت و سلامتی در اردن]]؛ مهاجرت و پناهندگی می‌باشد که به شرح ذیل آمده است:
=== [[جامعه اردن|جامعه‌ی اردن]] ===
=== [[جامعه اردن|جامعه‌ی اردن]] ===
[[پرونده:جامعه و نظام اجتماعی اردن.png|بندانگشتی|اقوام و نژادها در اردن(1403). برگرفته از سایت Quera، قابل بازیابی از https://www.quora.com/How-many-ethnic-groups-are-there-in-Jordan]]
[[پرونده:جامعه و نظام اجتماعی اردن.png|بندانگشتی|اقوام و نژادها در اردن(1403). برگرفته از سایت Quera، قابل بازیابی از https://www.quora.com/How-many-ethnic-groups-are-there-in-Jordan]]
هنگام پیدایش امیرنشین [[اردن]] درسال 1921 م، بخش اعظم مردم این کشور را قبایل و گروه هایی تشکیل می دادند که اغلب یا کشاورز بودند یا زندگی عشایری و نیمه عشایری داشتند. جمعیت کل کمتر از 000,400 نفر بود. درسال 1988 این جمعیت به 000,3000 نفر می رسید. حدود نیمی از این جمعیت را فلسطینی هایی تشکیل می دادند که د ر منطقه کرانه باختری ساکن بودند.  
هنگام پیدایش امیرنشین [[اردن]] درسال 1921م، بخش اعظم مردم این کشور را قبایل و گروه‌هایی تشکیل می‌دادند که اغلب یا کشاورز بودند یا زندگی عشایری و نیمه‌عشایری داشتند. جمعیت کل کمتر از 400,000 نفر بود. درسال 1988 این جمعیت به 3000,000 نفر می‌رسید. حدود نیمی‌ از این جمعیت را فلسطینی‌هایی تشکیل می‌دادند که در منطقه کرانه باختری ساکن بودند. واژه‌ی فلسطینی‌ها در زبان انگلیسی به افراد ساکن در فلسطین اطلاق می‌شد. اما در عرف عام این کلمه به ساکنان مسلمان یا مسیحی کرانه باختری گفته می‌شود. جامعه روستایی [[اردن]] پس از استقلال به جامعه‌ای شهری مبدل گشت. درسال 1985، 70 درصد از [[جمعیت اردن]] در مناطق شهری زندگی می‌کردند. این جمعیت سالیانه با رشد 4 الی 5 درصد رو به فزونی بود.  


واژه ی فلسطینی ها در زبان انگلیسی به افراد ساکن در فلسطین اطلاق می شد. اما درعرف عام این کلمه به ساکنان مسلمان یا مسیحی کرانه باختری گفته می شود. جامعه روستايی اردن پس از استقلال به جامعه ای شهری مبدل گشت.  
افزون بر فلسطینی‌هایی که هویت ملی خود را حفظ کرده بودند و ناراحت از دست دادن سرزمین خود بودند، بسیاری از اردنی‌ها از مناطق روستایی و بیابانی برای اشتغال و تحصیل فرزندان خود روانه‌‌ی شهرها شدند. احتمالا مهم‌ترین عامل اتحاد و همبستگی میان افراد، فرهنگ سنتی عربی – اسلامی‌ موجود در جامعه بود که به غیر از تعداد اندکی تمام جامعه را در برمی‌گرفت. علاوه براین، 90 درصد جمعیت مسلمانان سنی بودند. هرچند این مشترکات مهم‌اند اما برای ساخت جامعه‌ای واحد کافی نیستند. ازسال 1950 هرساله تعداد روبه رشد جوانان اردنی، تحصیلات عمومی‌ را در نظام آموزشی درحال توسعه‌‌ی کشور [[اردن]] به پایان می‌رسانند. درسال 1980، کودکان 6 تا 12 سال دوره‌‌ی ابتدایی رایگان و اجباری را سپری می‌کردند. حدود 870 درصد نوجوانان بین 13 تا 15 سال دوره‌‌ی سه ساله‌‌ی رایگان و اجباری راهنمایی را می‌گذراندند. اما این سیستم آموزشی دیگر ضامن اشتغال فارغ‌التحصیلان نبود و بیکاری یکی از مهم‌ترین مسائل اساسی [[اردن]] در پایان دهه‌‌ی 1980 بود. این موضوع با انتفاضه‌‌ی فلسطینیان در مناطق تحت اشتغال اسرائیل همراه بود.  


درسال 1985، 70 درصد از [[جمعیت اردن]] در مناطق شهری زندگی می کردند. این جمعیت سالیانه با رشد 4 الی 5 درصد روبه فزونی بود.
=== [[گروه‌ها و نهاد‌های اجتماعی اردن|گروه‌ها و نهادهای موثر اجتماعی]] ===
[[اردن]] به عنوان یک کشور مستقل، پدیده‌ای متعلق به قرن بیستم است. پیش از آن این سرزمین هیچگاه موجودیت مستقلی نداشته و همواره ضمیمه پادشاهی و امپراطوری‌های نیرومند بوده است. سرزمین [[اردن]] تقریبا همان سرزمین‌های عمون، جلعاد، مؤاب تورات و ولایت‌های مونترال(Montrel) و کرک(Karak) در مملکت لاتینی اورشلیم است. رهبران اولین جنگ صلیبی این ولایات را پس از گرفتن اورشلیم به‌وجود آوردند. قسمت‌های غربی این مناطق در آن زمان، بخشی از پادشاهی اسرائیل را تشکیل می‌داده است. تاریخ زندگی در این کشور به 6000 سال قبل از میلاد می‌رسد. در این منطقه در 2400 سال قبل از میلاد در دوره برنز، تمدن کشاورزی به وجود آمد که‌ این تمدن در سال 1800 قبل از میلاد از بین رفت. در دوره آهن منطقه [[اردن]] تحت سلطه چهار گروه سامی‌ نژاد به نام‌های ادومی‌ها(Edomite)، مؤابی‌ها(Moabite)، عمونی‌ها(Ammonite) و آموری‌ها(Amorite) درآمد که از شمال تا جنوب این سرزمین را پوشاندند، آنان مردمی‌ کشاورز بودند. در قرن دهم قبل از میلاد خاندان اسرائیل و داوود (ع) و سلیمان نبی بر منطقه حکم راندند و باید گفت قلمروی امروزی دولت [[اردن]] بخش کوچکی از سرزمین‌هایی است که از مناطق باستانی جهان محسوب می‌شود. کشف تعداد بسیار زیادی از سنگ‌های آتش‎‌زنه (سنگ چخماق) در اقصی نقاط صحرای [[اردن]] حاکی از اقامت شکارچیان دوره متاخر پالئولتیک در این دشت‌هاست.


افزون بر فلسطینی هايي که هویت ملی خود را حفظ کرده بودند و ناراحت ازدست دادن سرزمین خود بودند، بسیاری از اردنی ها از مناطق روستایی و بیابانی برای اشتغال و تحصیل فرزندان خود روانه ی شهرها شدند.  
آثار باقی‌مانده از اماکن مسکونی، سنگ‌ها و صخره‌های تراشیده‌شده و همچنین انواع ظروف گلی‌ نشان‌دهنده تداوم زندگی گروه‌های اجتماعی اولیه در اردن از 7000 سال قبل از تاریخ تا دوران برنز است (2100 تا 3000 قبل از میلاد). صلح و آرامش ساکنان سرزمین باستانی [[اردن]] در اواسط عصر برنز با حمله قبایل صحرانشین اطراف به پایان رسید. پیامد این حملات، ویرانی اماکن مسکونی روستایی و مراکز تجاری در شهرها بود. برقراری امنیت مجدد و آغاز فعالیت‌های اجتماعی تا زمان تصرف منطقه به دست سربازان مصری بعد از سال‌های 1580 قبل از میلاد ممکن نشد. هرچند بعضی از باستان شناسان براین اعتقادند که بین سال‌های 1300 تا 1900 قبل از میلاد هیچ یک از قدرت‌ها فراتر از نیروی قبیله‌ای حاکم بر منطقه نبود، ولیکن تحقیقات جدید و بررسی روند منظم تکامل ابزارهای مورد استفاده قبایل ساکن سرزمین [[اردن]] و همچنین وجود دو معبد مصری متعلق به‌این دوران در شهر عمان حاکی از سرکوب قبایل مهاجم به وسیله یک قدرت برتر و برقراری امنیت و شروع مجدد زندگی اجتماعی در منطقه است<ref>مناقبتی، محمدرضا، اردن، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران: وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات</ref>.


احتمالا مهم ترین عامل اتحاد و همبستگی میان افراد، فرهنگ سنتی عربی – اسلامی موجود در جامعه بود که به غیراز تعداد اندکی تمام جامعه را در برمی گرفت. علاوه براین، 90 درصد جمعیت مسلمانان سنی بودند. هرچند این مشترکات مهم اند اما برای ساخت جامعه ای واحد کافی نیستند.  
==== [[نژادهای اردن|اقوام و نژادها]] ====
مردم امیرنشین اولیه ماوراء [[اردن]] را،‌ اکثرا گروه‌های قبایل اعراب بدوی تشکیل می‌دادند. اعراب [[اردن]] عمدتا از ذو تیره قیس یا قیس بن عیلان در شمال، و یمنی در جنوب هستند. در پی تشکیل دولت اسرائیل، بسیاری از گروه‌های فلسطینی که از موطن اصلی خود رانده شده بودند یا حاضر به تبعیت از حاکمیت دولت اسرائیل نبودند، به [[اردن]] مهاجر کردند. بر اساس برآوردها فلسطینی‌ها 40 درصد [[جمعیت اردن]] را تشکیل می‌دهند. لکن نفوذ اقتصادی و فرهنگی مهاجرین فلسطینی در میان این ملت همواره بسیار فراتر از تعداد خودشان بوده است. اعراب صحرا نشین و بدوی که قریب به اکثریت در بخش شرقی زندگی می‌کنند،‌ 5 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. البته باید از نظر نژادی میان اردنی‌های شرق [[رود اردن]] که عمدتا از تیره خالص و اصیل مدیترانه‌ای و از نظر قومی‌ شبیه مردم صحرا‌نشین [[سوریه]] و عربستان سعودی هستند و اعراب [[دره اردن]] و سامره (یا ساماریا) و یهودیه نیز تفاوت قائل شد. اقوام عمده [[اردن]] را می‌توان به نژاد بدویان و چرکس‌ها و چچنی‌ها تقسیم نمود.  


ازسال 1950 هرساله تعداد روبه رشد جوانان اردنی، تحصیلات عمومی را در نظام آموزشی درحال توسعه ی کشور اردن به پایان می رسانند.  
==== [[حقوق شهروندی مردم اردن|حقوق شهروندان از نظر قانون اساسی]] ====
همه‌‌ی اردنی‌ها در برابر قانون یکسان هستند و زبان، نژاد و دین تأثیری بر این موضوع ندارد. آزادی‌های شخصی محترم است و دولت عهده‌دار حمایت از آزادی انجام شعائر و آزادی فکر و عقیده است. تا حد امکان تمام شهروندان از کار، آموزش و امکانات عادلانه و برابر برخوردار خواهند بود. آزادی افراد تضمین و مسکن و اموالشان از تعرض مصون است. هیچ شهروند اردنی نباید از [[اردن]] تبعید شود. تنها در شرایط اضطرار مالی و یا درصورت محکومیت، تحمیل کار اجباری به افراد مجاز خواهد بود. دولت شرایط و ساعات کار و نیز دستمزد و سایر حقوق کارگران را تحت نظارت و حمایت خود دارد. مطبوعات و نشر عقاید و انتشار کتب جز در شرایط حکومت نظامی‌ آزاد است.  


درسال 1980، کودکان 6 تا 12 سال دوره ی ابتدایی رایگان و اجباری را سپری می کردند. حدود 870 درصد نوجوانان بین 13 تا 15 سال دوره ی سه ساله ی رایگان و اجباری راهنمایی را می گذراندند.  
تشکیل مجامع و انجمن‌ها در محدوده‌‌ی قانونی مجاز و تأسیس مدارس آزاد است. اما تمام مدارس می‌بایست از برنامه و سیاست آموزشی رسمی‌ و معمولی پیروی کنند. تحصیلات ابتدائی رایگان و اجباری است. همه مردم اردن حق اشتغال در مشاغل دولتی را دارند و گزینش افراد برای این مشاغل تنها برپایه‌‌ی شایستگی و لیاقت آن‌ها استوار است.  


اما این سیستم آموزشی دیگر ضامن اشتغال فارغ التحصیلان نبود و بیکاری یکی از مهم ترین مسائل اساسی اردن در پایان دهه ی 1980 بود.
=== [[جریان ها و روابط اجتماعی اردن|روابط اجتماعی]] ===
از آن زمان که مردم [[اردن]] ارزش‌ها، راه و روش‌ها و آداب و رسومی‌ را قبول کردند که با آنچه در گذشته‌‌ی سنتی اردن وجود داشت کاملا متفاوت بود. روابط بین مردان و زنان و تمام جنبه‌های جامعه‌‌ی [[اردن]] دستخوش تغییر شدند. هنگامی‌که دیدگاه‌های نو به تمام بخش‌های جامعه رسید، ادراکات و اعمال جدید نمایان شدند.


این موضوع با انتفاضه ی فلسطینیان در مناطق تحت اشتغال اسرائیل همراه بود.
افزایش پویایی فیزیکی و اجتماعی روابط خانوادگی و ارزش‌هایی را که فرد را تابع خویشاوندان می‌کرد کمرنگ کرد. رشد فردگرایی بخصوص در بین جوانان تحصیل کرده آشکار می‌شد. بسیاری از جوانان ترجیح می‌دادند هنگام ازدواج خانه مستقل داشته باشند تا این که با والدین خود زندگی کنند. مهاجرت کارگری تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار خانواده و روابط افراد در آن داشت. در بعضی موقعیت‌هایی که مردها به تنهایی مهاجرت می‌کردند، همسران و بچه‌های آن‌ها تنها ماهی یک یا دوبار ایشان را ملاقات می‌کردند.


هنگامی‌ که زن و فرزندان به تنهایی زندگی می‌کردند این تربیت باعث افزایش مسئولیت و اختیار زنان می‌شد. در این خانواده‌ها فرزندان بدون آنکه پدر خویش را درست بشناسند، پرورش می‌یافتند. درزمانی که زن و فرزندان با خانواده شوهر زندگی می‌کردند تحت ریاست آن‌ها قرار می‌گرفتند. بعضی از تغییرات اجتماعی مشخص نقش زنان را تحت تأثیر قرار دادند. درمناطق شهری زنان جوان هرچند هنوز زندگی شان تحت سلطه سنت‌های پیشین است اما راه خود را برای کسب آزادی و مساوات ادامه می‌دهند.


'''1-4- گروه ها و نهادهاي موثر اجتماعي'''
از دهه‌‌ی 1960 زنان در عرضه‌‌ی اجتماع فعال‌تر شدند. در دهه‌‌ی 1980 نام نویسی دختران درمدارس تقریبا برابر پسرها بود و تعداد زیادی از زنان تحصیل کرده وارد نیروی کار شدند. دخترانی که به مدرسه می‌رفتند هرچند به ندرت عصرها بهمراه دوستان خود از خانه خارج می‌شوند اما مانند سابق هم محافظت و کنترل نمی‌شدند. زنان تحصیل کرده نیز اغلب پس از چندین سال کار کردن تمایل دارند دیرتر ازدواج کنند. میانگین سن ازدواج زنان از نوجوانی به حدود 20 سالگی افزایش یافت و میانگین سن ازدواج برای مردان بین 26 تا 28 سالگی بود.


اردن به عنوان يك كشور مستقل، پديده اي متعلق به قرن بيستم است. پيش از آن اين سرزمين هيچگاه موجوديت مستقلي نداشته و همواره ضميمه پادشاهي و امپراطوري هاي نيرومند بوده است. سرزمين اردن تقريبا همان سرزمين هاي عمون، جلعاد، مؤاب تورات و ولايت هاي مونترال<sup>1</sup> و كرك <sup>2 </sup> در مملكت لاتيني اورشليم است. رهبران اولين جنگ صليبي اين ولايات را پس از گرفتن اورشليم به وجود آوردند. قسمت هاي غربي اين مناطق در آن زمان، بخشي از پادشاهي اسرائيل را تشكيل مي داده است. تاريخ زندگي در اين كشور به 6000 سال قبل از ميلاد مي رسد. در اين منطقه در 2400 سال قبل از ميلاد در دوره برنز، تمدن كشاورزي به وجود آمد كه اين تمدن در سال 1800 قبل از ميلاد از بين رفت. در دوره آهن منطقه اردن تحت سلطه چهار گروه  سامي نژاد به نام هاي ادومي ها <sup>3</sup> ، مؤابي ها<sup>4</sup> ، عموني ها<sup>5</sup> و آموري ها<sup>6</sup> درآمد كه از شمال تا جنوب اين سرزمين را پوشاندند، آنان مردمي كشاورز بودند. در قرن دهم قبل از ميلاد خاندان اسرائيل و داوود (ع) و سليمان نبي بر منطقه حكم راندند و بايد گفت قلمروي امروزي دولت اردن بخش كوچكي از سرزمين هايي است كه از مناطق باستاني جهان محسوب مي شود. كشف تعداد بسيار زيادي از سنگ هاي آتش زنه (سنگ چخماق) در اقصي نقاط صحراي اردن حاكي از اقامت شكارچيان دوره متاخر پالئولتيك در اين دشت هاست.
کم شدن اختلاف سن بین طرفین ازدواج به معنی تغییر درک دو طرف از ازدواج و رابطه‌‌ی آن با خانواده بود. همچنان که ازدواج برای تشکیل خانواده بود اما رابطه بین زن و مرد از عمق بیشتری برخوردار شده‌بود. این تغییر حاکی از کمتر شدن قدرت خانواده‌ها و پررنگ شدن علایق شخصی بود. در اواخر دهه‌‌ی 1980 بعضی از پژوهشگران عنوان کردند که زوج‌ها تمایل به داشتن فرزندان کمتری دارند. این گرایش باعث تناسب یافتن موقعیت زنان درجامعه و ایجاد تغییراتی در اقتصاد سیاسی شد. الگوهای تحصیل و اشتغال زنان مبین این موضوع بود که پرورش کودکان دیگر تنها نقش زنان نیست. در تحول جامعه کشاورزی و چوپانی به جامعه‌ای برپایه خدمات که سواد امری لازم در آن بود، بچه‌ها احتیاج به دوره‌های طولانی‌تر تحصیل داشتند و دراین دوره به خانواده‌های خود وابسته بودند.


آثار باقي مانده از اماكن مسكوني، سنگ ها و صخره هاي تراشيده شده و همچنين انواع ظروف گلي نشان دهنده تداوم زندگي گروه هاي اجتماعي اوليه در اردن از 7000 سال قبل از تاريخ تا دوران برنز است (2100 تا 3000 قبل از ميلاد).
توسعه خانه‌های هسته‌ای جدایی افراد از نیازهای زندگی خانوادگی را در‌‌بر‌داشت. درهمان زمان امنیت اجتماعی وابستگی سالمندان به فرزندان و بستگانشان را کاهش می‌داد. اما خانواده‌های اردنی، خانواده را پشتوانه‌‌ی خود می‌دانستند هرچند اگر همه‌‌ی اعضای خانواده در واحد‌های هسته‌ای زندگی می‌کردند. نظام سیاسی در دوران [[حسين بن طلال|حسین بن طلال]] به گونه‌ای به نظام لیبرالی و سرمایه‌داری متمایل بود. کمک‌های [[ایالات متحده]] [[آمریکا]] و انگلیس به‌ این کشور سبب شد حتی در زمان گسترش ایدئولوژی کمونیستی در منطقه و سراسر جهان، [[حسين بن طلال|حسین بن طلال]] از مالکیت فردی و بخش خصوصی حمایت کند. اتخاذ این رویکرد اقتصادی سبب شد تا بخش خصوصی در مسیر استقلال نسبی از دولت گام بردارد و به طور متوازن و مساوی با بخش دولتی در امور اقتصادی [[اردن]] تاثیرگذار باشد.


صلح و آرامش ساكنان سرزمين باستاني اردن در اواسط عصر برنز با حمله قبايل صحرانشين اطراف به پايان رسيد. پيامد اين حملات، ويراني اماكن مسكوني روستايي و مراكز تجاري در شهرها بود. برقراري امنيت مجدد و آغاز فعاليت هاي اجتماعي تا زمان تصرف منطقه به دست سربازان مصري بعد از سال هاي 1580 قبل از ميلاد ممكن نشد. هرچند بعضي از باستان شناسان براين اعتقادند كه بين سال هاي 1300 تا 1900 قبل از ميلاد هيچ يك از قدرت ها فراتر از نيروي قبيله اي حاكم بر منطقه نبود، وليكن تحقيقات جديد و بررسي روند منظم تكامل ابزارهاي مورد استفاده قبايل ساكن سرزمين اردن و همچنين وجود دو معبد مصري متعلق به اين دوران در شهر عمان حاكي از سركوب قبايل مهاجم به وسيله يك قدرت برتر و برقراري امنيت و شروع مجدد زندگي اجتماعي در منطقه است. (1)
=== [[هنجارها و ارزش های اجتماعی اردن|هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در اردن]] ===
جامعه‌شناسان اردنی و در راس آن‌ها دکتر محمد محمود العناقره از بخشش و مهمان‌نوازی به عنوان بارزترین ارزش اجتماعی نام برده و آن را ریشه‌دار در جامعه‌ این کشور می‌دانند. همچنین این جامعه‌شناسان از بروز این دو شاخصه جامعه اردنی در دیوان‌های شعری و داستان‌ها در طول تاریخ یاد می‌کنند و نمونه آن را تقدیم قهوه عربی به مهمانان در بدو ورود ابراز می‌دارند. در همین حال برخی دیگر از جامعه‌شناسان اردنی ارزش‌های این کشور را به سه دسته تقسیم می‌کنند:


اقوام و نژادها:
* ارزش‌های بدوی مانند همزیستی در صحرا به صورت مسالمت‌آمیز، افتخار به اجداد، بخشش و شجاعت؛
* ارزش‌های روستایی که از این دست می‌توان به افتخار به مساحت اراضی و همکاری در راه به دست آوردن محصول اشاره کرد؛
* ارزش‌های شهری (شهرنشینی) که آن را می‌توان به ارزش‌های مادی مانند سود کردن در معاملات و مرفه بودن، ‌و اعتماد به نفس مانند حس رقابت‌جویی، آرزوهای باند و کشمکش شهری اشاره نمود<ref>برگرفته از https://news.mongabay.com/</ref>.


مردم اميرنشين اوليه ماوراء اردن را،‌ اكثرا گروه هاي قبايل اعراب بدوي تشكيل مي دادند. اعراب اردن عمدتا از ذو تيره قيس يا قيس بن عيلان در شمال، و يمني در جنوب هستند. در پي تشكيل دولت اسرائيل، بسياري از گروه هاي فلسطيني كه از موطن اصلي خود رانده شده بودند يا حاضر به تبعيت از حاكميت دولت اسرائيل نبودند، به اردن مهاجر كردند. براساس برآوردها فلسطيني ها 40 درصد جمعيت اردن را تشكيل مي دهند. لكن نفوذ اقتصادي و فرهنگي مهاجرين فلسطيني در ميان اين ملت همواره بسيار فراتر از تعداد خودشان بوده است. اعراب صحرا نشين و بدوي كه قريب به اكثريت در بخش شرقي زندگي مي كنند،‌ 5 درصد جمعيت اين كشور را تشكيل مي دهند. البته بايد از نظر نژادي ميان اردني هاي شرق [[رود اردن]] كه عمدتا از تيره خالص و اصيل مديترانه اي و از نظر قومي شبيه مردم صحرا نشين سوريه و عربستان سعودي هستند و اعراب [[دره اردن]] و سامره (يا ساماريا) و يهوديه نيز تفاوت قائل شد. اقوام عمده اردن را مي توان به نژاد بدويان و چركس ها و چچني ها تقسيم نمود.
[[ملک عبدالله دوم]] پادشاه [[اردن]] 15 مورد از ارزش‌های اجتماعی را در جامعه‌ این کشور اینگونه برشمرده است:


حقوق شهروندان ازنظر قانون اساسی
* احترام به والدین؛
* مشارکت جمعی در کارهای کشور؛
* احترام به بزرگان؛
* گفتگو در بین آحاد ملت؛
* گرامیداشت انسان به عنوان رکن اساس آفرینش؛
* گرامیداشت مسیر علم و علم آموزی؛
* توجه و اهتمام به درس و مدرسه؛
* احترام به اساتید و معلمان؛
* ساختن جامعه‌ای مناسب با تقدیر از خلاقیت‌های فردی؛
* حمایت از هویت ملی اردنی؛
* صیانت از طیف‌های مختلف اردنی؛
* شناخت زبان‌های خارجی برای آشنایی با افکار دیگران؛
* آینده نگری برای کودکان و نوجوانان؛
* سرمایه گذاری برای ساخت آینده اردن؛
* تمرکز بر باقی ماندن میراث گذشته<ref>برگرفته از https://www.wikipedia.org/ the free encyclopedia</ref>.


همه ی اردنی ها در برابر قانون یکسان هستند و زبان، نژاد و دین تأثیری براین موضوع ندارد. آزادی های شخصی محترم است و دولت عهده دار حمایت از آزادی انجام شعائر و آزادی فکر و عقیده است. تاحد امکان تمام شهروندان ازکار، اآموزش و امکانات عادلانه و برابر برخوردار خواهند بود.  
اختلافات عمومی‌ که پژوهش‌گران بر افزایش آن‌ها اعتقاد داشتند، روابط خانوادگی را هنگامی‌ که افراد جوان رفتار و روشی نو و مخالف رفتار و روش والدین اتخاذ می‌کردند به تیرگی می‌کشاند. آموزش سکولار و مدرن علاقه داشت تا احترام نسبت به بزرگان و سنت‌های گذشته را از بین ببرد. دستمزد مردان جوان وابستگی آن‌ها از مردان سالمندتر را برای بدست آوردن منابعی همچون زمین و تأمین مالی تازه عروس‌ها کمتر می‌کرد.


آزادی افراد تضمین و مسکن و اموالشان از تعرض مصون است. هیچ شهروند اردنی نباید از اردن تبعید شود.تنها در شرایط اضطرار [[مالی]] و یا درصورت محکومیت، تحمیل کار اجباری به افراد مجاز خواهد بود. دولت شرایط وساعات کار و نیز دستمزد و سایر حقوق کارگران را تحت نظارت و حمایت خود دارد.
=== [[طبقات، قشرها و نابرابری های اجتماعی اردن|وضعیت قشربندی و طبقات اجتماعی و نابرابری و تحرک اجتماعی]] ===
نظام اجتماعی سیاسی حاکم بر کرانه‌‌ی باختری درسال 1948 نظام قبیله‌گرایی بود. قبیله‌گرایی نه تنها رفتار حاکم قبایل عشایری و نیمه‌عشایری طرفدار حکومت در [[اردن]] بود بلکه مردم روستایی و حتی شهری نیز از چنین نظامی‌ تبعیت می‌کردند. بعداز سال 1948 این نظام اجتماعی_سیاسی با سیل عظیم فلسطینیان که اغلب درشهر و روستا سکنی گزیدند و تحصیل کرده بودند، زیر و رو شد. تعداد زیاد مهاجران فلسطینی و اقتصاد و جامعه‌‌ی ساده‌‌ی بومیان اردنی شبیه شدن فلسطینیان به الگوهای بومی‌ را اجتناب‌ناپذیر می‌کرد. درحقیقت بعضی از تحلیل‌گران بر این باورند که در دهه‌‌ی آغازین 1970، فلسطینیان فرهنگ غالب کرانه‌‌ی باختری را رقم می‌زدند. درهرصورت، دردوران پایانی دهه 1980، فلسطینیان از اقتصاد و تأثیر فرهنگی قابل‌توجهی برخوردار بودند.


مطبوعات و نشرعقاید و انتشار کتب جز در شرایط حکومت نظامی آزاداست.
درمقابل، اردنی‌ها نیز تحصیلات خود را ارتقا دادند. دردوران پایانی دهه 1980، فاصله بین دستاوردهای تحصیلی فلسطینیان و اردنی‌ها به طرز قابل‌توجهی کاهش یافت. کشاورزی و زندگی عشایری به تدریج جای خود را به زندگی (به‌ظاهر) مترقی برپایه کار با مهارت، آموزش و پرورش سکولار و ارتقاء سطح آموزش داد. مهاجرت کارگری، بخصوص مهاجرت افراد با مهارت و تحصیل کرده کلید اصلی پویایی جامعه دردهه‌های 1970 و 1980 بود. تحول پیوسته در ارزش‌ها و معیارها کاملا آشکار بود. درکنار تفاوت‌های اساسی بین اردنی‌های کرانه‌‌ی باختری و فلسطینیان، تفاوت‌ها و پیوستگی‌‌های دیگر اجتماعی–فرهنگی مشهود بود. این پیوستگی‌ها و تفاوت‌ها شامل مسائل نژادی، اصالت مکانی، جنسیتی و طبقه اجتماعی، قبیله‌ای و شیوه‌های زندگی (عشایری، روستایی یا شهری) می‌شد. این الگوهای متنوع پیوستگی راه وحدت و نزدیکی اردنی‌ها را هموار می‌کردند، به طور مثال اغلب [[مسیحیت در اردن|مسیحیان اردن]] عرب هستند و بسیاری از آداب و رسوم فرهنگی آن‌ها مشابه [[اسلام در اردن|مسلمانان اردن]] است. اما ازدواج‌های بین مسیحیان و مسلمانان در پایان دهه 1980 غیرمعمول بود.  


تشکیل مجامع و انجمن ها در محدوده ی قانونی مجاز و تأسیس مدارس آزاد است . اما تمام مدارس می بایست از برنامه و سیاست آموزشی رسمی و معمولی پیروی کنند. تحصیلات ابتدائی رایگان و اجباری است. همه مردم ردن حق اشتغال در مشاغل دولتی را دارند و گزینش افراد برای این مشاغل تنها برپایه ی شایستگی و لیاقت آنها استوار است.  
اطلاعات کمی‌ درمورد این که تا چه اندازه‌ این فعل و انفعالات اجتماعی باعث بروز تنش و اختلاف می‌شوند، در دسترس است. تشخیص ساختار طبقه اجتماعی در [[اردن]] بسیار مشکل بود. بسیاری از تفاوت‌های اجتماعی همچون کرانه‌‌ی باختری با اصالت وهویت فلسطینی، پیوستگی‌های قبیله‌ای، نژادی و شیوه زندگی روستایی و شهری همگی تحت‌تأثیر اختلافات طبقانی هستند.


'''2-4- روابط اجتماعی'''
ساختار طبقاتی در [[اردن]] همانند یک هرم است. در نوک هرم گروه‌های کوچک و ثروتمند هم چون زمین‌داران بزرگ، صنعت‌گران، شخصیت‌های اقتصادی و اعضای خانواده‌هایشان قرار دارند. توسعه عظیم نفتی در دهه‌های 1970 و 1980 طبقه‌‌ی جدیدی از ثروتمندان اردنی را به وجود آورد که پول هنگفتی از خارج نصیبشان شده بود. در زیر این گروه افراد حرفه‌ای، افسران ارتش و سیاست‌مداران قرار دارند که هرچند زندگی کمتر مجللی را تجربه می‌کنند اما به هرحال از زندگی راحتی برخوردارند.


از آن زمان که مردم اردن ارزش ها، راه و روش ها و آداب و رسومی را قبول کردند که با آنچه در گذشته ی سنتی اردن وجود داشت کاملا متفاوت بود. روابط بین مردان و زنان و تمام جنبه های جامعه ی اردن دستخوش تغییرشدند. هنگامی که دیدگاههای نو به تمام بخش های جامعه رسید، ادراکات و اعمال جدید نمایان شدند.
کارگران یقه سفید، معلمان و مهاجران بازگشته برای شیوه زندگی‌ای که آن‌ها را از فروشندگان و صنعت‌گران خرد متمایز می‌کند، به سختی تلاش می‌کنند. درقسمت پایین هرم توده‌‌ی پرجمعیت طبقه پایین جامعه شامل شمار رو به افزایش بیکاران قرار دارد.


افزایش پویایی فیزیکی و اجتماعی روابط خانوادگی و ارزش هایی را که فرد را تابع خویشاوندان می کرد کمرنگ کرد. رشد فردگرایی بخصوص در بین جوانان تحصیل کرده آشکار می شد. بسیاری از جوانان ترجیح می دادند هنگام ازدواج خانه مستقل داشته باشند تا این که با والدین خود زندگی کنند. مهاجرت کارگری تأثیرقابل توجهی برساختار خانواده و روابط افراد درآن داشت. دربعضی موقعیت هایی که مردها به تنهایی مهاجرت می کردند، همسران و بچه های آنها تنها ماهی یک یا دوبار ایشان را ملاقات می کردند.
=== [[هویت ملی در اردن|هویت ملی]] ===
[[اردن]] تنها کشور عربی است که فلسطینیان می‌توانند شهروند آنجا شوند. تفاوت‌های بین اردنی‌ها و عشایر بیابانگرد و فلسطینی به وضوح درآنجا مشهود است. اردنی‌ها به افرادی گفته می‌شود که قبل از سال 1948 درکرانه شرقی [[رود اردن]] زندگی می‌کنند و فلسطینی‌ها به‌کسانی گفته می‌شود که سرزمین مادری آن‌ها کرانه غربی [[رود اردن]] است. مردم بادیه‌نشین نیز از نسل اعراب هستند.


هنگامی که زن و فرزندان به تنهایی زندگی می کردند این تربیت باعث افزایش مسئولیت و اختیار زنان می شد. دراین خانواده ها فرزندان بدون آنکه پدرخویش را درست بشناسند، پرورش می یافتند. درزمانی که زن و فرزندان با خانواده شوهر زندگی می کردند تحت ریاست آنها قرار می گرفتند. بعضی از تغییرات اجتماعی مشخص نقش زنان را تحت تأثیر قرار دادند. درمناطق شهری زنان جوان هرچند هنوز زندگی شان تحت سلطه سنت های پیشین است اما راه خود را برای کسب آزادی و مساوات ادامه می دهند.  
=== [[نهاد خانواده در اردن|نهاد خانواده]] ===
دراواخر دهه 1980، زندگی و هویت اجتماعی در [[اردن]] پیرامون کانون خانواده می‌چرخید. خانواده از افرادی تشکیل شده بود که به وسیله روابط خویشاوندی، نژادی یا نسبی با یکدیگر نسبت داشتند و روابط خانوادگی درساختار قبایل و طوایف گسترش یافته‌ بود.


از دهه ی 1960 زنان در عرضه ی اجتماع فعال تر شدند. در دهه ی 1980 نام نویسی دختران درمدارس تقریبا برابر پسرها بود و تعداد زیادی از زنان تحصیل کرده وارد نیروي کار شدند. دخترانی که به مدرسه می رفتند هرچند به ندرت عصرها بهمراه دوستان خود از خانه خارج مي شوند اما مانند سابق هم محافظت و كنترل نمی شدند. زنان تحصیل کرده نیز اغلب پس از چندین سال کارکردن تمایل دارند دیرتر ازدواج کنند.
وظیفه‌شناسی شخصی و احساس هویت ناشی از خانواده با منابع جدید هویت و پیوستگی همراه شد. توسعه هویت ملی و هویت حرفه‌ای لزوما با پیوستگی‌های خانوادگی در تغایر نیستند. هرچند سرعت پویایی جامعه رابطه خویشاوندی را تحت فشار قرار می‌داد اما اتحادهای خویشی گاهی توانایی تطبیق با تحولات جامعه را داشتند. جنسیت و سن عوامل تعیین‌کننده در وضعیت و شأن اجتماعی بودند. هرچند جدایی نظام‌یافته زنان از مردان به‌طور عمومی‌ اجرا نمی‌شد اما تمام گروه‌ها زنان را تا اندازه‌ای مجزا می‌کردند. با این وجود دنیای مردان و زنان در خانه تقسیم می‌شد.  


میانگین سن ازدواج زنان از نوجوانی به حدود 20 سالگی افزایش یافت و میانگین سن ازدواج برای مردان بین 26 تا 28 سالگی بود.  
سن به طور قابل‌توجهی موقعیت زنان و مردان را در جامعه تحت تأثیر قرار می‌داد، به طور معمول رسیدن به سنین بالا احترام و موقعیت اجتماعی بالاتر را فراهم می‌آورد. شکل‌گیری طبقه متوسط تحصیل‌کرده که شامل تعداد رو به افزایش زنان تحصیل کرده و زنان کارگر بود باعث تلاش‌هایی دراواخر دهه 1980 در الگوهای سنتی شد. هم‌اکنون زنان و مردان در اماکن عمومی‌ در مدارس و دانشگاه‌ها، درمحیط کار، درحمل و نقل عمومی‌ و دررخ‌دادهای اجتماعی به تعامل با یکدیگر می‌پردازند.


کم شدن اختلاف سن بین طرفین ازدواج به معنی تغییردرک دو طرف از ازدواج و رابطه ی آن با خانواده بود. همچنان که ازدواج برای تشکیل خانواده بود اما رابطه بین زن و مرد ازعمق بیشتری برخوردار شده بود. این تغییر حاکی از کمترشدن قدرت خانواده ها و پررنگ شدن علایق شخصی بود.
==== خانه و خانواده ====
درحالی‌که بسیاری از خانواده‌ها زندگی خود را درخانه‌های هسته‌ای آغاز می‌کردند اما اردنی‌ها به دلایل مختلفی به روابط خویشاوندی خویش ادامه دادند. ازاین دلایل می‌توان به حمایت مالی، اطلاعات شغلی، ارتباطات اجتماعی، دسترسی به منابع استراتژیک، شرکای زناشویی، ترتیبات، حفاظت، مراقبت از فرزند و حمایت عاطفی افراد اشاره کرد.  


در اواخر دهه ی 1980 بعضی از پژوهشگران عنوان کردند که زوج ها تمایل به داشتن فرزندان کمتری دارند. این گرایش باعث تناسب یافتن موقعیت زنان درجامعه و ایجاد تغییراتی در اقتصاد سیاسی شد.
عموما خانواده براساس روابط خونی بین مردم بود. پس یک نوع خانواده وجود نداشت و ساختار خانواده با تولدها، مرگ‌ها، ازدواج‌ها و مهاجرت‌ها تغییر می‌یافت. یک خانواه می‌توانست شامل یک زوج، بچه‌های مجردشان و شاید سایر خویشان همچون والدین، ناپدری و نامادری و یا خواهر مجرد بشود. هرچند نظام خویشاوندی براساس دودمان پدری بود اما خویشان مادری هم کم‌اهمیت نبودند. به‌ این دلیل که خانواده کانون زندگی اجتماعی بود، این انتظار از فرزندان می‌رفت که در سن مناسب ازدواج کنند. هم چنین اشخاص مطلقه و بیوه زن‌ها نیز می‌بایست به ازدواج مجدد اقدام کنند.


الگوهای تحصیل و اشتغال زنان مبین این موضوع بود که پرورش کودکان دیگر تنها نقش زنان نیست. درتحول جامعه کشاورزی و چوپانی به جامعه ای برپایه خدمات که سواد امری لازم در آن بود، بچه ها احتیاج به دوره های طولانی تر تحصیل داشتند و دراین دوره به خانواده های خود وابسته بودند.
ازدواج‌ها باعث افزایش اعتبار مرد و زن در جامعه بود. تولد بچه نیز این اعتبار را افزون می‌کرد. بخصوص برای زنان که احساس امنیت بیشتری درخانواده متأهل داشتند. دراواخر دهه 1980 هنوز هم این که یک مرد جدا از خانواده خود زندگی می‌کرد غیرمعمول بود، مگر درمواردی که یک کارگر مهاجر یا یک دانش آموز بود.


توسعه خانه های هسته ای جدایی افراد ازنیازهای زندگی خانوادگی را در برداشت .درهمان زمان امنیت اجتماعی وابستگی سالمندان به فرزندان و بستگانشان را کاهش می داد.
درمیان روستاییان و قبایل شریک زندگی مطلوب عموزاده بود. دربسیاری از مناطق یک مرد حق عرفی خود برای جلوگیری از ازدواج‌های دختر عموی خود با یک غریبه را محفوظ می‌دانست. اگر عموزاده‌های مناسب برای ازدواج وجود نداشتند ازدواج با یکی ازخویشان پدری گزینه‌‌ی بعدی برای ازدواج بود. مطالعات بخش بهداری دانشگاه [[اردن]] دراواخر دهه 1980 بیانگر این موضوع بود که 50 درصد ازدواج‌ها فامیلی، 33 درصد ازدواج‌ها بین خویشان درجه یک، 7 درصد بین خویشان درجه 2، و 10 درصد با سایر خانواده‌ها صورت پذیرفته است.
[[پرونده:نهاد خانواده در اردن.png|بندانگشتی|لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)]]


اما خانواده های اردنی، خانواده را پشتوانه ی خود می دانستند هرچند اگرهمه ی اعضای خانواده در واحد ها ی هسته ای زندگی می کردند.
در ابتدا زن و مرد باید رضایت خود را از یکدیگر را اعلام کنند. معمولا مردان جوان گزینه خود برای ازدواج را با والدین درمیان می‌گذارند اما زنان معمولا چنین کاری انجام نمی‌دهند. هرچند حق رد کردن انتخاب والدین را دارند.


نظام سياسي در دوران [[حسين بن طلال]] به گونه اي به نظام ليبرالي و سرمايه داري متمايل بود. كمك هاي ايالات متحده آمريكا و انگليس به اين كشور سبب شد حتي در زمان گسترش ايدئولوژي كمونيستي در منطقه و سراسر جهان، حسين بن طلال از مالكيت فردي و بخش خصوصي حمايت كند. اتخاذ اين رويكرد اقتصادي سبب شد تا بخش خصوصي در مسير استقلال نسبي از دولت گام بردارد و به طور متوازن و مساوي با بخش دولتي در امور اقتصادي اردن تاثيرگذار باشد.
==== روابط خانوادگی ====
یک خانواده اردنی درمحیط اجتماع کاملا ازموقعیت زن و سطح اختیار او تأثیر می‌پذیرد. درمناطق کشاورزی روستایی و درمیان فقرای شهری، زنان نقش مهم خود در مسائل اقتصادی را به خوبی ایفا می‌کنند.  


به طور سنتی، بعضی از زنان خانواده‌های فقیر شهری، بیرون از منزل کار می‌کنند و زنان روستایی بسیاری از وظایف را در خانه و مزرعه انجام می‌دهند. دربین طبقه سرمایه‌دار شهرنشین، زنان نقش اقتصادی کم‌رنگ‌تری ایفا می‌کنند. در بین طبقه‌‌ی متوسط شهری زنان موقعیت‌های بیشتری که گاهی اوقات متناقضند در اختیار دارند. بعضی از زنان این طبقه تحصیل کرده و دیده می‌شوند. درخانه‌های روستاییان و شهریان مرفه معمولا مکان‌های مجزایی برای مردان و زنان درنظر گرفته می‌شد. اما درمناطق فقیرنشین روستایی، مردان و زنان دریک خانه درکنار یکدیگر بودند.


'''3-4- هنجارها و ارزش هاي اجتماعي در اردن'''
موقعیت افراد در خانواده براساس جنسیت، سن و نوع خانه فرق می‌کرد. مردان نسبت به زنان ازحق اختیار بیشتری برخوردار بودند. سایر افراد خانواده از جمله مردان جوان می‌بایست از مردان بزرگتر هم چون پدربزرگ یا پدر خود تبعیت کنند. زنان مسن‌تر نیز عهده‌دار مسئولیت کنترل بچه‌ها نوجوانان هستند. موضوع شرف و آبرو موضوع مهمی‌ است که بین اعراب از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. درمورد زنان از مواردی که می‌تواند به آبروی آن‌ها لطمه وارد کند، می‌توان به طرز پوشش آن‌ها در جامعه و حضورشان در اماکن عمومی‌ اشاره کرد و اما درمورد مردان و آن چه که می‌تواند باعث هتک ابروی آن‌ها شود می‌توان به شیوه ابراز احساسات آن‌ها اشاره کرد. اگر این ابراز احساسات نشانه ضعف مرد در برابر زنان باشد شرف و آبروی او را زیر سؤال می‌برد.


جامعه شناسان اردني و در راس آنها دكتر محمد محمود العناقره از بخشش و مهمان نوازي به عنوان بارزترين ارزش اجتماعي نام برده و آن را ريشه دار در جامعه اين كشور مي دانند.
مجازات برای بی‌آبرویی و بی‌عفتی برای مردان و زنان متفاوت است. آداب و رسوم این اجازه را به مرد می‌دهد که اگر یکی از زنان خویشاوند در رابطه جنسی نامشروع شرکت کرد، اورا بکشند. یک مجازات معمول‌تر این است که خانواده‌‌ی درگیر باید به سرعت موجبات ازدواجی شتاب‌زده را فراهم کنند. مردی که بی‌آبرویی کرده است وجاهت خود را درجامعه از دست می‌دهد.


همچنين اين جامعه شناسان از بروز اين دو شاخصه جامعه اردني در ديوان هاي شعري و داستان ها در طول تاريخ ياد مي كنند و نمونه آن را تقديم قهوه عربي به مهمانان در بدو ورود ابراز مي دارند.
==== [[طلاق در اردن|طلاق]] ====
در [[اردن در بحران خليج فارس و جنگ کويت|اردن]] به دلیل نوع زندگی و آداب و رسوم خانواده‌ها، طلاق موضوعی منفور بین خانواده‌ها است. در اکثر مناطق این کشور و به خصوص مناطق روستایی و قبیله‌نشین، تصمیم گیری در مورد طلاق بر عهده رئیس یا بزرگ قبایل است که‌این موضوع خود می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود بیارد. هر شخص عضو گروهی است و به راحتی نمی‌تواند این موضوع را نادیده بگیرد. در چنین شرایطی اگر زنی با دلیلی موجه هم خواستار جدایی از همسر خود باشد موانع زیادی بر سر راه خود خواهد‌داشت. علاوه بر این خانواده زن نیز چنین کاری را ناپسند و مایه رسوایی می‌دانند. بنابراین زن را در رسیدن به حقوق قانونی خود یاری نخواهند کرد.


در همين حال برخي ديگر از جامعه شناسان اردني ارزش هاي اين كشور را به سه دسته تقسيم مي كنند:
با این حال مسئولیت فرزندان طلاق در شرایط خاصی به مادران تعلق می‌گیرد. در دادگاه‌های اسلامی‌ حق نگهداری فرزندان تا 18 سالگی به مادران (سالم) داده‌می‌شود و اگر حق نگهداری فرزندان به زنی غیر از مادرشان داده‌شود، مسئولیت فرزند پسر در سن 9 سالگی و فرزند دختر در سن 15 سالگی به پدر واگذار‌می‌شود.
[[پرونده:طلاق در اردن.png|بندانگشتی|لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)]]


1.    ارزش هاي بدوي مانند همزيستي در صحرا به صورت مسالمت آميز، افتخار به اجداد، بخشش و شجاعت
اما در عمل دادن حق مسئولیت بچه‌ها به زن به نفع پدر تمام می‌شود زیرا قوانین بسیاری از تسلط پدر (با وجود عدم مسئولیتش در قبال فرزندان) حمایت می‌کنند؛ به طور مثال اگر زن بخواهد با فرزندان به مسافرت برود بدون اجازه همسر قادر به چنین کاری نخواهد بود. علاوه بر آن قوانین و شرایط متعددی وجود دارند که همسر می‌تواند با استفاده از آن‌ها حق مسئولیت را از همسر خود سلب کند. مثلا اگر صلاحیت زن برای پرورش دینی کودکان توسط دادگاه محرض نشود این حق کفالت از زن سلب می‌شود.


2.    ارزش هاي روستايي كه از اين دست مي توان به افتخار به مساحت اراضي و همكاري در راه به دست آوردن محصول اشاره كرد.
به طور کلی در مورد طلاق در [[اردن]]، حقوق زنان نادیده گرفته می‌شود و اگر از سوی خانواده خود مورد حمایت قرار نگیرند هیچ امتیازی عایدشان نمی‌شود. با این حال در سال‌های اخیر مسئولین با تغییر ساختار قضایی سعی در تغییر شرایط داشته‌اند.


3.    ارزش هاي شهري (شهرنشيني) كه آن را مي توان به ارزش هاي مادي مانند سود كردن در معاملات و مرفه بودن، ‌و اعتماد به نفس مانند حس رقابت جويي، آرزوهاي باند و كشمكش شهري اشاره نمود.  (2)
==== [[خشونت ها و آسیب های خانواده در اردن|خشونت‌های خانوادگی]] ====
یکی از مشکلات زنان در [[جامعه اردن]] رفتارهای خشونت‌آمیز سایر اعضای خانواده نسبت به زنانی است که به نوعی آبرو و شرافت خانواده را خدشه‌دار کرده‌اند. مواردی چون خیانت جنسی زن، رابطه جنسی زن قبل از ازدواج و رفتار زن به‌گونه‌ای که باعث تحریک دیگران شود از مواردی هستند که آبروی خانوادگی را خدشه‌دار می‌کنند.


ملك عبدالله دوم پادشاه اردن 15 مورد از ارزش هاي اجتماعي را در جامعه اين كشور اينگونه برشمرده است:
=== [[زنان در اردن|وضعیت زنان]] ===


1.   احترام به والدين
==== [[مشارکت زنان اردن در فعالیت های اجتماعی|واقعیت اجتماعی زنان در اردن]] ====
[[پرونده:زنان در اردن.png|بندانگشتی|لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)]]
زنان اردنی در زندگی خود با واقعیت‌های اجتماعی‌ای روبرو هستند که آن را نمی‌توان از واقعیت‌های اجتماعی زنان عرب زیاد دور‌ دانست. شاید این امر به وسیله فرهنگی است که در طول زمان بر اساس آداب و رسوم، سنت‌های موروثی و عقاید دینی به وجود آمده است و شاید با آن رابطه مستقیمی‌ داشته باشد. از عوامل دیگر می‌توان محیط اجتماعی‌ای که زنان عرب در آن زندگی کردند را نام برد که‌ این محیط‌های اجتماعی در کشوری با کشور دیگر و در محیطی با محیط دیگر همچون محیط‌های شهری، روستایی و بادیه‌نشین با یکدیگر تفاوت دارند. عموم زنان عرب و به‌ویژه زنان اردنی با بیشتر تحولات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی که کشورهای عربی به کل و به ویژه کشور [[اردن]] در قرن گذشته و قرن حاضر با آن رو به رو بودند، آشنا هستند و این عوامل خود سببی شده‌اند که زنان عرب و اردنی در مسیر پیشرفت قرار‌گیرند. در بین سال‌های 1950 تا 1970 که کشورهای عربی به مرحله توسعه ملی رسیدند و با دنیای غرب ارتباط خود را بیشتر کردند، تغییرات واضحی در واقعیت اجتماعی زنان به وجود آمد که پس از مطالبات زنان در احقاق حقوق اجتماعی خود همچون سواد آموزی بیشتر شد. مرحله دیگری که می‌توان تغییر در واقعیت اجتماعی زنان عرب و [[اردن]] را مشاهده کرد، مرحله توسعه سکوهای نفتی و افزایش بهای نفت بود که به نوعی کشورهای عربی با تحولات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی خوبی مواجه شدند و در این مرحله زنان به نوعی خودآگاهی در احقاق حقوق اجتماعی و سیاسی خودشان رسیدند.


2.   مشاركت جمعي در كارهاي كشور
اما با این وجود،‌ جامعه [[اردن]] جامعه‌ای پدرسالارانه و عشایری است که بر آن آداب و رسوم، سنت‌ها و عقاید دینی به شکل گسترده‌ای سایه افکنده است و این عوامل به شکل قابل ملاحظه‌ای در زندگی زنان اردنی دیده‌می‌شود. زنان اردنی همچون همتایان خود در دیگر کشورهای عربی تحت سلطه جامعه‌ای مرد سالارانه هستند و از آن رنج می‌برند. این کمبود در زندگی زنان اردنی منجر به حاشیه راندن آن‌ها در جامعه و همچنین باعث محرومیت آن‌ها از زندگی فعال اجتماعی و عدم رسیدن به خواسته‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن‌ها شده است.


3.   احترام به بزرگان
محیط‌های اجتماعی متفاوتی که خانواده‌های اردنی در آن زندگی می‌کنند تاییدات مهمی‌ بر وضعیت زنان متاهل و میزان استقلال آن‌ها دارد. در مناطق روستایی و در میان مناطق شهری فقیرنشین، زنان وظایف اقتصادی مهمی‌ ایفا می‌کنند. در گذشته زنان مناطق شهری فقیرنشین در خارج از محیط خانه شاغل بودند و زنان روستایی وظایف فراوانی در خانه و مزرعه برعهده داشتند. این دسته از زنان موقعیت‌های نسبتا مهم‌تری داشتند و در رفت و آمد به روستاهای همجوار و همسایه از آزادی‌شان، هرچند اندک لذت می‌بردند. اگرچه برخوردهای اجتماعی معمول میان زن و مرد، آن هم از نوع متداول امروزی در غرب بسیار نامعمول بود، اما تبعیض جنسیتی جز در شهرهای سنتی و قدیمی،‌ به چشم نمی‌خورد. باید گفت در میان طبقه شهرنشین بازاری، زنان وظایف اقتصادی کمتری ایفا می‌کنند.


4.   گفتگو در بين آحاد ملت
==== [[مشارکت زنان اردن در فعالیت های سیاسی|واقعیت سیاسی زنان اردن]] ====
[[پرونده:زنان اردن.png|بندانگشتی|برگرفته از لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)]]
با وجود گسترش نقش اقتصادی و اجتماعی زنان در [[اردن]] و تحولات دموکراسی‌خواهانه‌ای که در دو دهه اخیر در [[اردن]] به وجود آمده است، اما همچنان مشارکت در سیاست توسط زنان اردنی بسیار ضعیف شمرده می‌شود و واقعیت سیاسی زنان اردنی به شکل محسوسی در جایی دیده‌ نشده و وجود آن‌ها در دولت، مجلس، اتحادیه‌ها و احزاب سیاسی حس نمی‌شود. اما با آغاز به کار انجمن بیداری زنان در کشور [[اردن]] در سال 1952 مبارزات سیاسی زنان در [[اردن]] برای مطالبه حقوق خود که خواستار مشارکت زنان در انتخابات و نامزد شدن برای مجلس و شهرداری‌ها بود آغاز شد و همچنین در این زمان اتحادیه زنان عرب در [[اردن]] خواستار اعطای حقوق سیاسی به زنان با تحویل یادداشت‌هایی به هیئت دولت شد. این تلاش‌ها در سال 1955 به بار نشست و هیئت دولت [[اردن]] رای به حق مشارکت زنان با‌سواد در انتخابات [[اردن]] را داد.


5.   گراميداشت انسان به عنوان ركن اساس آفرينش
این در حالی بود که همچنان زنان از نامزدی در انتخابات منع می‌شدند و زنان بی سواد هم حق شرکت در انتخابات را نداشتند. این امر منجر به شروع واکنش‌هایی گسترده در میان زنان اردنی شد که حقی همچون مردان می‌خواستند. مبارزات سیاسی زنان اردنی که در سال 1974 تشکیل شده بود استمرار پیدا کرد تا اینکه در همان سال زنان اردنی حق نامزد شدن در انتخابات شهرداری‌ها و مجلس به دست آوردند و برای اولین بار تعدیلی در قانون انتخابات اردن به وجود آمد. اما اوضاع سیاسی [[اردن]] در آن زمان چنین بود که مجلسی در آن کشور به دلیل اشغال کرانه غربی [[رود اردن]] توسط اسرائیل در سال 1967 تشکیل نشد و اقدامات زنان اردنی برای مطالبه شرکت در انتخابات و نامزد شدن بر اساس تعدیلی که در قانون انتخابات به وجود آمد بی‌نتیجه ماند.


6.   گراميداشت مسر علم و علم آموزي
"ملک حسین" در سال 1978 شورای ملی مشورتی را تاسیس کرد که در آن سه زن وجود داشت و در دوره دوم این شورا هم چهار زن انتخاب شد و این در حالی بود که‌ این شورا در آن زمان 190 عضو داشت. سال 1989 را می‌توان سال بازگشت دموکراسی به [[اردن]] دانست. در این سال برای اولین بار انتخابات پارلمانی با مشارکت زنان رای‌دهنده و نامزد شده انجام گرفت. در این انتخابات 12 زن در میان 647 نفر نامزد شده جای داشتند که 1/85% از آن‌ها را شامل می‌شدند. ولی با این حال هیچ‌یک از زنان در انتخابات موفقیتی نکردند. در انتخابات پارلمانی که در سال 1993 در این کشور انجام شد، اقبال زنان برای نامزدی کم و عدد آن‌ها به 3 نامزد در میان 534 نامزد رسید و از بین این سه زن فقط یکی از آن‌ها موفق به راهیابی به پارلمان شد. انتخابات پارلمانی در [[اردن]] در سال 1997 با استقبال زنان برای نامزد شدن همراه شد که تعداد آن‌ها به 17 نفر می‌رسید و این امر را می‌توان با قدرت‌گیری جامعه مدنی برای حمایت از مبارزات انتخاباتی زنان مرتبط دانست. اما این بار هم هیچ یک از زنان به پارلمان راه نیافتند. در انتخابات سال 2003 که با تعدیل در قانون انتخابات همراه شد، برای زنان در پارلمان [[اردن]] شش کرسی اختصاص داده شد و تعداد نامزدهای زن با افزایش چشمگیر به 54 تن رسید. در بین این افراد زنی وجود داشت که به حزب "جبهة العمل الاسلامی" گرایش داشت. اما در مجلس سنای [[اردن]] حضور زنان از سال 1989 ثابت بوده است و در آن تنها یک زن انتخاب شد. با این حال در سال 1993 به دو زن و در سال 1997 به سه زن افزایش یافت. همچنین در یک دهه اخیر در سال 2003 به چهار زن و در سال 2005 به هفت زن افزایش یافته است. در زمینه قوه مجریه،‌ اولین زن به عنوان وزیر توسعه اجتماعی در سال 1979 به‌این قوه ورود پیدا کرد. در سال 1984 وزیر رسانه از میان زنان انتخاب شد و در سال 1993 وزیر صنعت و تجارت هم از میان زنان اردنی برگزیده شد. وجود زنان در ده سال اخیر در دولت‌های [[اردن]] با نوسان زیادی همراه بوده است. دولت "فیصل" (2004 تا 2005) با چهار وزیر زن، کار خود را به پایان برد. در دولت "عدنان بدران" (2005) سه زن در پست‌های وزارتی قرار گرفتند و در دولت "معروف البخیت" (2005 تا هم اکنون) تعداد وزرای زن به یک وزیر کاهش پیدا کرده است.


7.   توجه و اهتمام به درس و مدرسه
در زمینه انتخابات شهرداری‌ها،‌ اولین حضور زنان اردنی به عنوان رای‌دهنده و نامزد به طور هم زمان به سال 1989 برمی‌گردد ولی در انتخابات، هیچ‌یک از زنان با موفقیتی مواجه نشدند. در انتخابات شهرداری‌ها در سال 1999،‌ 43 زن نامزد انتخابات شدند که 8 تن از آن‌ها به پیروزی دست یافتند و همچنین در سال 2003 تعیین یک زن برای حضور در شهرداری‌ها توسط دولت به تصویب رسید و تعداد زنان در این سال در مجالس شهرداری به 93 زن رسید. اما در حوزه قوه قضائیه کشور اردن، اولین فردی که به منصب قضاوت دست پیدا کرددر سال 1996 بود که بعد از وی 2 قاضی زن دیگر تعیین شد. هم‌اکنون زنان مشغول به کار در قوه قضائیه [[اردن]] به 27 زن می‌رسد.


8.   احترام به اساتيد و معلمان
==== [[مشارکت زنان اردن در فعالیت های اقتصادی|واقعیت اقتصادی زنان در اردن]] ====
آمارهای رسمی‌ بیانگر این است که کشور [[اردن]] نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه در بالاترین سطح سواد آموزی زنان قرار دارد، اما با این وجود مشارکت زنان اردنی در نیروی کار و اقتصاد این کشور به چیزی در حدود 12% می‌رسد. این رقم نشان دهنده‌ این است که مشارکت گسترده زنان اردنی در بازار کار و اقتصاد این کشور همچنان پائین‌تر از حدی است که انتظار می‌رود. آمارهای رسمی‌ رقم بالاتر از 13% را برای مشارکت زنان در اقتصاد این کشور تا به حال نشان نداده است که تنها 2% آن‌ها صاحبان مشاغل هستند. در کشور اردن میزان بیکاری زنان رقم بالای 26% را نشان می‌دهد و این در حالی است که بیکاری مردان به 13% می‌رسد. 38% از زنان این کشور در ادارات دولتی و 21% در بخش خصوصی مشغول به کار هستند. از عوامل موثر در کاهش مشارکت زنان اردنی در فعالیت‌های اقتصادی می‌توان قوانین موجود کار، بازنشستگی و بیمه اجتماعی را برشمرد که همگی این قوانین به شکلی برای مردان وضع شده‌اند و سود زیادی برای زنان ندارند و از دیگر عوامل که باعث کاهش حضور زنان اردنی در اقتصاد می‌شود این است که وجود آداب و رسوم و سنت‌های به جای مانده از قدیم و دیدگاه‌ این که "تنها مرد می‌تواند نان آور خانه باشد" از موانع اجتماعی موجود در مقابل زنان اردنی است. 


9.   ساختن جامعه اي مناسب با تقدير از خلاقيت هاي فردي
==== [[اشتغال زنان اردن|اشتغال زنان]] ====
طبق تحقیقات انجام شده دردهه 80، علیرغم محیط سنتی، تعداد زنان شاغل درخارج از محیط خانه افزایش یافت. زنان درسال 1985 نیروی کارگری بالغ بر 12% را تشکیل دادند. بسیاری از زنان فقیر ومتعلق به طبقه اجتماعی ضعیف به علت نیازهای ضروری مالی مشغول به کار بودند، اما تعداد قابل‌توجهی از زنان شاغل نیز مربوط به طبقه اجتماعی مرفه بودند. طبق اطلاعات وزارت کار و برنامه‌ریزی تعداد زنان درمشاغل تکنیکی و حرفه‌ای بسیار چشمگیر بود. درسال 1985 زنان 4/35 درصد از کارکنان بخش تکنیکی و 1/36 درصد از کارمندان دفتری را تشکیل می‌دادند. کمترین تعداد زن دربخش تولید وبخش کشاورزی گزارش شد و زنانی که ازتحصیلات دانشگاهی و اطلاعات بالاتر برخوردار بودند اشتیاق بیشتری برای کار در خارج از محیط منزل نشان می‌دادند. علاوه بر این دربسیاری از موارد تورم اقتصادی علت عمده‌ای برای ایجاد درآمد دوگانه در خانواده‌ها بود.


10.                 حمايت از هويت ملي اردني
زنان اردنی به عنوان نیروی کار ذخیره انجام وظیفه می‌کردند و تشویق می‌شدند تا در زمان کمبود نیروی کاری که در زمان توسعه اقتصادی و طرح‌های توسعه بالاترین اولویت فهرست دولت محسوب می‌شد، انجام وظیفه کنند. مطالعات انجام شده درسال 1988 توسط "نادیا حجاب" درمورد زنان و کاردراردن، حاکی از آن است که گرایش‌های فرهنگی اجباری برای اشتغال زنان نیست، بلکه در این مورد نیاز و توانایی عوامل مهم‌تری می‌باشد. بیشتر زنان شاغل مجرد بودند. زنان مجرد از لحاظ کار منابعی فعال محسوب می‌شدند، برنامه و طرح ‌های توسعه فعالیت زنان بر آموزش تکنیکی این قشر تمرکز کرد. خانم حجاب خاطر‌ نشان کرد که مهمترین پروژه "آموزش زنان درحفظ وتعمیرلوازم منزل" بود.


11.                 صيانت از طيف هاي مختلف اردني
جهت رفاه حال زنان شاغلی که مادر بودند، دولت برای بهبود شرایط و اصلاح قوانین کارگری وارد عمل شد. این اصلاحات شامل مرخصی‌های مربوط به دوران بارداری و زایمان و گسترش امکانات مراقبتی روزانه در محل کار برای فرزندان بود. علاوه بر این رسانه‌ها روش‌های آزادانه‌تری را برای زنان شاغل‌ ترویج می‌کردند. مشاغل زنان به وسیله آداب و تشریفات ملی که توسط دولت پایه‌گذاری شد و هم‌چنین به وسیله خانواده سلطنتی که به مشاغل زنان افتخار می‌کرد، رونق و مشروعیت گرفت.


12.                 شناخت زبان هاي خارجي براي آشنايي با افكار ديگران
سال‌های 1973 تا 1981، سال‌های بحرانی کمبود کارگر بود. دراواسط دهه 1980 هنگامی‌که نرخ بیکاری افزایش یافت شرایط تغییر کرد. دراین شرایط زنان از کار بیکار شدند.  


13.                 آينده نگري براي كودكان و نوجوانان
اردنی‌ها در مورد این که آیا زنان باید شاغل باشند یا خیر در مکان‌های عمومی‌ یا حتی به‌طور خصوصی بحث می‌کردند. مطالب نویسندگان روزنامه‌ها در دفاع و یا برعلیه کارکردن زنان مملو از بحث و جنجال بود. برخی از سران حکومتی تصمیم گرفتند زنان را به خانه‌هایشان بازگردانند. بنابراین نخست وزیر ([[زید الرفاعی|زیدالرفای]]) به صراحت اعلام کرد که زنان شاغلی که نیم یا بیش از نیمی‌ از حقوق خود را به خدمتکاران خارجی که پول رایج کشور را به خارج از کشور ارسال می‌کنند، می‌دهند، باید دست از کار بردارند. گرایش‌های متفاوت درمورد زنان شاغل اغلب بر پایه شرایط کار بود. درمطالعاتی درمورد زنان و کار، جامعه‌شناس اردنی "محمد برهوم" اعلام کرد که درگذشته مخالفت درمورد مشاغلی چون آموزگاری، پرستاری و مشاغل دفتری و منشی‌گری برای زنان کمتر بوده است. وی عقیده داشت تغییر باورها در نتیجه افزایش سطح تحصیلات دختران و درک والدین آن‌هاست که پی برده‌اند تحصیلات برای دختران به اندازه پسران مفید و حیاتی است به‌ویژه درشرایطی چون طلاق و دوران بیوگی. حقوق رو به کاهش مردان که دیگر برای حمایت مالی یک خانواده کافی نبود عامل مهمی‌ برای به رسمیت شناختن کار زنان محسوب می‌شد. درسال 1989 ارزیابی کار زنان دررابطه با خانواده بسیار دشوار بود.


14.                 سرمايه گذاري براي ساخت آينده اردن
شاغل بودن و همکاری در درآمد خانواده به زنان این امکان را داد تا درمسائل خانوادگی بیشتر مطرح شوند و مدعی باشند. تقسیم‌بندی‌های سنتی درمورد کار برای زنان و مردان درمورد زنان شاغل صدق نمی‌کرد و به جای آن که کارخانه میان زن و مرد تقسیم شود این وظیفه اغلب بر دوش زنان دیگر خانه بود. زنانی که درآمد کمتری دارند وابسته به شبکه گستره خدماتی زنان می‌باشند که به مشاغل مربوط به مراقبت از کودکان و خدمات منازل مربوط است، و زنانی که درآمد کافی دارند خدمتکارانی را(معمولا زنانی از کشورهای فیلیپین، [[سریلانکا]]) استخدام می‌کنند تا به امور منزل، همسر و فرزندانشان رسیدگی کنند. هیچ نوع ممنوعیت قانونی درمورد حقوق زنان برای استفاده و بهره‌برداری مستقیم از درآمد و داراییشان وجود ندارد، درصورتی که به‌طور رایج زنان مجرد درصد بالایی از درآمدشان را برای همکاری در مخارج خانواده صرف اطرافیان‌شان می‌کنند.


15.                 تمركز بر باقي ماندن ميراث گذشته (3)
زنان متأهل و شاغل نیز اغلب حقوق و درآمدشان را مستقیما صرف هزینه‌های خانواده می‌نمایند. زنان 70% از سود‌دهی‌های پروژه‌های مالی خود را در [[اردن]] از آن خود می‌کنند. این پروژه‌های خرد در تمام مناطق [[اردن]] وجود دارند. اگرچه مطالعاتی که درمورد زنان درسال 2001 درزمینه کشاورزی توسط وزارت کشاورزی و سازمان کشاورزی و غذای ملل متحد انجام شد، حاکی از آن است که زنان تنها 20% از وام‌های کشاورزی استفاده کرده‌اند که‌ این مقدار از 12 درصد کل مقدار وام‌های آن سال تجاوز نمی‌کند.


==== عدم تبعیض جنسی و دست یابی به عدالت در اردن ====
اصل 6 بند اول از [[قانون اساسی اردن]]؛ تمام افراد [[اردن]] دربرابر قانون یکسانند. هیچ نوعی تبعیض درمورد حقوق و سایر موارد برای نژاد، زبان و مذهب متفاوت نباید وجود داشته باشد با وجود این که [[قانون اساسی اردن]] به حقوق افراد اشاره می‌کند و درتمام اصل‌ها آمده است. تمام افراد [[اردن]]، با این حال درمورد تبعیض جنسی ممنوعیتی قائل نشده است. با این وجود، هواداران حقوق زنان اغلب به‌ این اصل‌ها به عنوان اثبات منظور و نیز قانون اساسی اشاره می‌کنند تا یکسانی حقوق زنان و مردان را به طور کامل تضمین کنند ولو این که جنسیت صراحتا مشخص نشده باشد.


اختلافات عمومی که پژوهش گران برافزایش آن ها اعتقاد داشتند، روابط خانوادگی را هنگامی که افراد جوان رفتار و روشی نو و مخالف رفتار و روش والدین اتخاذ می کردند به تیرگی می کشاند.
درحالی که قوانین [[اردن]] به وضوح ضد‌تبعیض جنسیت نیست، شمار بسیاری از زنان درمقایسه با مردان حقوقی غیر‌یکسان دارند. تبعیض جنسی را می‌توان در مواردی چون بازنشستگی، امنیت اجتماعی و قوانین اجتماعی مربوط به خانواده دید. در مواردی که مربوط به رسیدگی به امور قضایی است زنان [[اردن]] نمی‌توانند از حقوقی برابر با مردان استفاده کنند و در مورد حقوق شان برای طلاق حضانت اطفال و ارث بری محتمل برخورد‌های اجتماعی متفاوتی می‌شود.  


آموزش سکولار و مدرن علاقه داشت تا احترام نسبت به بزرگان و سنت های گذشته را ازبین ببرد. دستمزد مردان جوان وابستگی آن ها از مردان سالمندتر را برای بدست آوردن منابعی همچون زمین و تأمین مالی تازه عروس ها کمترمی کرد.  
اصل 3 بند 3 [[قانون اساسی اردن]] می‌گوید هر کودکی که پدری اردنی دارد، هرجای دنیا که متولد شود باید اردنی باشد. زنان اردنی اجازه دارند که پس از ازدواج با مردان غیر اردنی ملیت خود را حفظ کنند، این در حالی است که زنان اردنی که بامردان غیر اردنی ازدواج می‌کنند نمی‌توانند تابعیت خود را به فرزندان‌شان منتقل کنند. از سوی دیگر قانون اقامت و ازدواج‌های خارجی به مردان خارجی که با زنان اردنی ازدواج می‌کنند و هم‌چنین به فرزندان آن‌ها به راحتی اجازه اقامت نمی‌دهد، درحالی که‌این قانون برای زنان خارجی که با مردان اردنی ازدواج کنند امکانات خاص و بهتری قائل می‌شود.  


==== [[خشونت های اجتماعی علیه زنان اردن|خشونت‌های اجتماعی]] ====
از لحاظ خشونت‌های اجتماعی، زنان در [[اردن]] با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو هستند. در [[اردن]] زنانی که قربانی خشونت‌های جنسی می‌باشند با قوانین ویژه و موانع اجتماعی خاصی روبه‌رو می‌شوند. رسومات اجتماعی اغلب مدافعان زنان قربانی را تحت فشار قرار‌ می‌دهند تا از دعوی خود بگذرند و دست از متهم کردن شخص مقابل بردارند تا درگیر بدنامی‌های اجتماعی نشوند این مطلب بیشتر درمورد خشونت‌های جنسی، تجاوز به عنف و قتل نفس صدق می‌کند. این در حالی است که اگر مدافعان این پرونده‌ها از اقامه دعوای خود صرفه نظر کنند دادگاه می‌تواند از آزادی عمل و قدرت تصمیم‌گیری خویش که اغلب ارفاق درحق مجرمین است، استفاده کند. در اکثر موارد اگر کسی که مرتکب تجاوز به عنف یا مزاحمت گردیده است با قربانی خود ازدواج کند می‌تواند از مجازات فرار کند (طبق اصل 308 قانون مجازات) این نوع تفاهم یا ازدواج همواره برای مبرا کردن و حمایت نمودن زنان قربانی از بدنامی‌های اجتماعی صورت می‌گیرد و البته هیچ تضمینی برای قربانیان که به‌ این شیوه ازدواج می‌کنند وجود ندارد.


'''4-4-''' '''وضعيت قشربندي و طبقات اجتماعي و نابرابري و تحرك اجتماعي'''
بسیاری از زنان اردنی دربخش‌هایی مشغول فعالیت هستند که از سوی قانون کار اداره نمی‌شوند بنابر این این افراد از پوشش قانونی و حمایت‌های دولتی و همچنین بهره‌های مالی که از سوی قانون کار به کارگران تعلق می‌گیرد، استفاده کنند. طبق اصل سوم قانون کار [[اردن]]، این قانون درمورد مشاغلی چون خدمات منزل، باغبانی، آشپزی و مشاغلی از این دست صدق نمی‌کند درست مانند افراد خانه‌داری که درقبال انجام امور منزل حقوق دریافت نمی‌کنند. زنان کارگر غیراردنی که به امور منزل و خدمات مشابه مشغول می‌باشند نیز تحت حمایت‌های این قانون که برپایه تبعیض جنسی است، نمی‌باشند. 


نظام اجتماعی سیاسی حاکم برکرانه ی باختری درسال 1948 نظام قبیله گرایی بود. قبیله گرایی نه تنها رفتار حاکم قبایل عشایری و نیمه عشایری  طرفدار حکومت در اردن بود بلکه مردم روستایی و حتی شهری نیز از چنین نظامی تبعیت می کردند.
زنان شاغل در محیط کار تحت حمایت ویژه‌ای قرار می‌گیرند که از آن جمله می‌توان به حق استفاده از 10 هفته مرخصی زایمان اشاره کرد که 6هفته آن مربوط به پس از زایمان می‌باشد. کارفرمایانی که تعداد 20 کارگر مادر دارند باید مرکزی جهت نگهداری حداقل 10کودک زیرچهار سال دایر کنند. در ضمن مادران شاغل می‌توانند برای رسیدگی به نوازادانشان از یکسال مرخصی بدون حقوق بهره‌مند شوند و اگر در سال اول تولد فرزندشان مشغول به کار بودند باید برای زمانی‌هایی که جهت تغذیه فرزندشان به مراکز مهد می‌روند حقوق دریافت کنند.(در مورد تغذیه با شیر مادر)


بعداز سال 1948 این نظام اجتماعی – سیاسی با سیل عظیم فلسطینیان که اغلب درشهروروستا سکنی گزیدند و تحصیل کرده بودند، زیرو روشد. تعداد زیاد مهاجران فلسطینی و اقتصاد و جامعه ی ساده ی بومیان اردنی شبیه شدن فلسطینیان به الگوهای بومی را اجتناب ناپذیر می کرد.
==== [[ارث بری زنان در اردن]] ====
در [[اردن]] زنان طبق قوانین اسلامی‌ از پدر شوهر خود ارث می‌برند، اما در مواردی خاص زنان نیمی‌ از مایملک همسر خود را به ارث می‌برند. رسومات اجتماعی تاحدی را زنان درمورد ارث‌بری محدود می‌کند. این رسومات مایملک خانواده را منحصرا مربوط به افراد مذکر خانواده می‌داند و افراد مونث خانواده را مجبور می‌کند تا از حق خود به نفع برادرانشان بگذرند و هیچ قانونی در [[اردن]] از حقوق زنان دربرابر این شیوه عملکرد حمایت نمی‌کند. طبق گزارش سال 2004 (unifem): در [[اردن]] رسم بر این است که سرپرست خانوار در دوران حیات مایملک خویش را به فرزندان ذکور خود منتقل می‌کند تا از ارث‌بری زنان خانواده جلوگیری کند و این عمل کاملا قانونی است، اما اگر پدری پیش از چنین انتقال قانونی فوت کند هیچ قانونی نمی‌تواند زنان خانواده را از ارث‌بری محروم کند، این درحالی است که بسیاری از زنان اردنی خصوصا در مناطق روستایی از داشتن چنین حقوقی بی‌خبرند.
[[پرونده:ارث بری زنان دراردن.png|جایگزین=ورزش زنان در اردن|بندانگشتی|لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)]]


درحقیقت بعضی از تحلیل گران براین باورند که در دهه ي آغازین 1970، فلسطینیان فرهنگ غالب کرانه ی باختری را رقم می زدند.  
=== [[ورزش زنان]] ===
موضوع [[ورزش زنان]] در [[اردن]] یکی از اولویت‌ها برای [[اردن]] است و تلاش‌ها بر این است که موقعیتی مانند مردان برای آن‌ها فراهم شود. پس از آن که شاهزاده فیصل الحسین برای خدمت در کمیته المپیک [[اردن]] برگزیده شد این کمیته پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینه ورزشی زنان کسب کرد.  


درهرصورت، دردوران پایانی دهه 1980، فلسطینیان از اقتصاد و تأثیر فرهنگی قابل توجهی برخورداربودند.
اغلب ورزش‌ها در [[اردن]] در بین زنان جایگاهی ندارد. البته‌ این موضوع شامل همه ورزش‌ها نمی‌شود و مثلا ورزش پرطرفداری همانند فوتبال مورد استقبال زنان در مدارس و باشگاه‌ها است. زنان در مدارس و باشگاه‌ها به ورزش‌های دیگری همچون بسکتبال و والیبال می‌پردازند.


درمقابل، اردنی ها نیز تحصیلات خود را ارتقا دادند. دردوران پایانی دهه 1980، فاصله بین دستاوردهای تحصیلی فلسطینیان و اردنی ها به طرز قابل توجهی کاهش یافت.  
به توجه به مذهب و آداب و رسوم مردم [[اردن]] زنان حق ورزش در اماکن عمومی‌ را ندارند و همچنین انتظاری از آن‌ها برای شرکت در ورزش‌های رقابتی و قهرمانی وجود ندارد. البته‌ این نکته قابل ذکر است که در این مورد کشور [[اردن]] در بین کشورهای منطقه از موقعیت نسبتا بهتری برخوردار است.


کشاورزی و زندگی عشایری به تدریج جای خود را به زندگی (به ظاهر) مترقی برپایه  کار بامهارت، آموزش و پرورش سکولار و ارتقاء سطح آموزش داد.
وضعیت زنان اردنی از دیروز تا امروز جامعه [[اردن]] و سیر تحولات دهه‌های اخیر حاکی از آن است که زنان در جامعه [[اردن]] همانند آنچه در سایر کشورهای عربی دیده می‌شود از حقوق اجتماعی متناسب نسبت به مردان برخوردار نیستند. اگر با نگاهی موشکافانه و نقادانه به منابع کسب اطلاع از وضعیت زنان در [[اردن]] بنگریم خواهیم دید که آنچه نسبت به امور زنان در این کشور بیان می‌شود گاه متناقض و مبهم است که‌این موضوع خود می‌تواند ناشی از نبود سازمانی بر ارزیابی درست وضعیت زنان در [[اردن]] باشد. آنچه که از این منابع برمی‌آید بیانگر وضعیت رو به رشد فعالیت‌های زنان درعرصه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... در جامعه [[اردن]] است. گسترش بسیاری از این فعالیت‌ها ناشی از تغییر در سنت‌ها و اعتقادات مردم در اجتماع است. این تغییرات تا حد زیادی متأثر از مبادلات فرهنگی این کشور با جهان غرب و فرهنگ حاکم بر آن است. می‌توان گفت آنچه امروز در جامعه [[اردن]] و وضعیت زنان به وجود آمده است چندان شباهتی به ادوار گذشته دراین کشور ندارد و شاید بتوان گفت که به نحوی درتقابل با گذشته است.  


مهاجرت کارگری، بخصوص مهاجرت افراد با مهارت و تحصیل کرده کلید اصلی پویایی جامعه دردهه ها ی 1970 و 1980 بود. تحول پیوسته در ارزش ها و معیارها کاملا آشکار بود.  
=== [[آسیب شناسی اجتماعی در اردن|آسیب شناسی اجتماعی]] ===
[[اردن]] مقصدی برای زنان و مردان از کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا محسوب می‌شود. این مردان و زنان با هدف کار به [[اردن]] مهاجرت می‌کنند. زنانی از کشورهای [[بنگلادش]]، [[سریلانکا]]، اندونزی و فیلیپین برای خدمات خانگی به [[اردن]] سفر می‌کنند که بعضی از آن‌ها به روسپیگری و بزهکاری روی می‌آورند. بسیاری از این مهاجران در [[اردن]] با مشکلاتی همچون عدم پرداخت حقوق،‌ تهدید و سوء استفاده‌های جسمی‌ و جنسی روبرو هستند و این موارد افزون بر مشکلاتی است که در داخل جامعه [[اردن]] وجود دارد. ماه آگوست در [[اردن]] ماهی است که آمار جرم و جنایت افزایش ویژه‌ای پیدا می‌کند و این جرم و جنایت بیشتر مربوط به قتل، درگیری‌های قبیله‌ای، تجاوز به عنف و تلاش برای خودکشی هستند.


درکنار تفاوت های اساسی بین اردنی های کرانه ی باختری و فلسطینیان، تفاوت ها و پیوستگی های دیگر اجتماعی – فرهنگی مشهود بود.این پیوستگی ها و تفاوت ها شامل مسائل نژادی، اصالت مکانی، جنسیتی و طبقه اجتماعی، قبیله ای و شیوه های زندگی (عشایری، روستایی یا شهری) می شد. این الگوهای متنوع پیوستگی راه وحدت و نزدیکی اردنی ها را هموار می کردند، به طور مثال اغلب مسیحیان اردن عرب هستند و بسیاری از آداب و رسوم فرهنگی آن ها مشابه مسلمانان اردن است. اما ازدواج های بین مسیحیان و مسلمانان در پایان دهه 1980غیرمعمول بود.
یکی دیگر از دلایل چنین اعمالی مشکلات اقتصادی است که گریبان‌گیر مردم [[اردن]] شده است. [[اردن]] شاید بیش از بسیاری از کشورهای دیگر تحت تاثیر بحران اقتصاد جهانی قرار گرفته است و نمود این تاثیرات را می‌توان در افزایش جرم و جنایت، بیکاری، موقعیت‌های اقتصادی سخت و فقر روز افزون مشاهده کرد. این موقعیت با از دست رفتن میلیون‌ها میلیون دینار مردم [[اردن]] در بورس شدید و شدیدتر می‌شود. موقعیت اقتصادی مردم رابطه‌‌ی مستقیمی‌ با جرم و جنایت دارد. در ادامه به بعضی از آمار و ارقام ارائه شده توسط دبیرخانه [https://www.un.org/en/ سازمان ملل] در بخش اقتصاد و امور اجتماعی اشاره خواهد شد.


اطلاعات کمی درمور د این که تاچه اندازه این فعل وانفعالات اجتماعی باعث بروز تنش و اختلاف می شوند، دردسترس است.
آمار جرم در اردن
 
تشخیص ساختار طبقه  اجتماعی در اردن بسیار مشکل بود. بسیاری از تفاوت های اجتماعی همچون کرانه ی باختری با اصالت وهویت فلسطینی، پیوستگی های قبیله ای، نژادی و شیوه  زندگی روستایی و شهری همگی تحت تأثیر اختلافات طبقانی هستند.
 
ساختار طبقاتی در اردن همانند یک هرم است. درنوک هرم گروه های کوچک و ثروتمند هم چون زمین داران بزرگ، صنعت گران، شخصیت های اقتصادی و اعضای خانواده هایشان قرار دارند. توسعه عظیم نفتی در دهه های 1970 و  1980 طبقه ی جدیدی از ثروتمندان اردنی را به وجود آورد که پول هنگفتی از خارج نصیبشان شده بود. در زیر این گروه افراد حرفه ای، افسران ارتش و سیاست مداران قرار دارند که هرچند زندگی کمتر مجللی را تجربه می کنند اما به هرحال از زندگی راحتی برخوردارند.
 
کارگران یقه سفید، معلمان و مهاجران بازگشته برای شیوه زندگيی که آن ها را ازفروشندگان و صنعت گران خرد متمایز می کند، به سختی تلاش می کنند. درقسمت پایین هرم توده ی پرجمعیت طبقه پایین جامعه شامل شمار رو به افزایش بیکاران قرار دارد.
 
 
'''5-4- هویت ملی'''
 
اردن تنهاکشور عربی است که فلسطینیان می توانند شهروند آن جا شوند.  تفاوت های بین اردنی ها و عشایر بیابانگرد و فلسطینی به وضوح درآنجا مشهوداست. اردنی ها به افرادی گفته می شود که قبل از سال 1948 درکرانه شرقی رود اردن زندگی می کنند و فلسطینی ها به کسانی گفته می شود که سرزمین مادری آن ها کرانه غربی رود اردن است. مردم بادیه نشین نیز ازنسل اعراب هستند.
 
 
'''6-4- نهاد خانواده'''
 
دراواخر دهه 1980، زندگی و هویت اجتماعی در اردن پیرامون کانون خانواده می چرخید. خانواده از افرادی تشکیل شده بود که به وسیله روابط خویشاوندی، نژادی یانسبی بایکدیگر نسبت داشتند و روابط خانوادگی درساختار قبایل و طوایف گسترش یافته بود.
 
وظیفه شناسی شخصی و احساس هویت ناشی از خانواده با منابع جدید هویت و پیوستگی همراه شد. توسعه هویت ملی و هویت حرفه ای لزوما با پیوستگی ها ی خانوادگی درتغایر نیستند. هرچند سرعت پویایی جامعه رابطه خویشاوندی را تحت فشار قرار می داد اما اتحادهای خویشی گاهی توانایی تطبیق با تحولات جامعه را داشتند.
 
جنسیت و سن عوامل تعیین کننده در وضعیت و شأن اجتماعی بودند. هرچند جدایی نظام یافته زنان از مردان به طورعمومی اجرا نمی شد اما تمام گروه ها زنان را تا اندازه ای مجزا می کردند. بااین وجود دنیای مردان و زنان درخانه تقسیم می شد.
 
سن به طور قابل توجهی موقعیت زنان و مردان را در جامعه تحت تأثیر قرار می داد، به طور معمول رسیدن به سنین بالا احترام و موقعیت اجتماعی بالاتر را فراهم می آورد. شکل گیری طبقه متوسط تحصیل کرده که شامل تعداد روبه افزایش زنان تحصیل کرده و زنان کارگربود باعث تلاش هایی دراواخر دهه 1980 درالگوهای سنتی شد. هم اکنون زنان و مردان در اماکن عمومی در مدارس و دانشگاه ها، درمحیط کار، درحمل ونقل عمومی و دررخ دادهای اجتماعی به تعامل با یکدیگر می پردازند.
 
خانه و خانواده
 
درحالیکه بسیاری از خانواده ها زندگی خود را درخانه های هسته ای آغاز می کردند اما اردنی ها به دلایل مختلفی به روابط خویشاوندی خویش ادامه دادند. ازاین دلایل می توان به حمایت مالی، اطلاعات شغلی، ارتباطات اجتماعی، دسترسی به منابع استراتژیک، شرکای زناشویی، ترتیبات، حفاظت، مراقبت از فرزند و حمایت عاطفی افراد اشاره کرد.
 
عموما خانواده براساس روابط خونی بین مردم بود. پس یک نوع خانواده وجود نداشت و ساختار خانواده با تولدها، مرگ ها، ازدواج ها و مهاجرت ها تغییر می یافت. یک خانواه می توانست شامل یک زوج، بچه های مجردشان و شاید سایر خویشان همچون والدین، ناپدری و نامادری و یا خواهرمجرد بشود.
 
هرچند نظام خویشاوندی براساس دودمان پدری بود اما خویشان مادری هم کم اهمیت نبودند.
 
به این دلیل که خانواده کانون زندگی اجتماعی بود، این انتظار از فرزندان می رفت که درسن مناسب ازدواج کنند. هم چنین اشخاص مطلقه و بیوه زن ها نیز می بایست به ازدواج مجدد اقدام کنند.
 
ازدواج ها باعث افزایش اعتبار مردو زن در جامعه بود. تولد بچه نیز این اعتبار را افزون می کرد. بخصوص برای زنان که احساس امنیت بیشتری درخانواده متأهل داشتند. دراواخر دهه 1980 هنوز هم این که یک مرد جدا از خانواده  خود زندگی می کرد غیرمعمول بود، مگر درمواردی که یک کارگرمهاجر یا یک دانش آموز بود.
 
درمیان روستاییان وقبایل شریک زندگی مطلوب عموزاده بود. دربسیاری از مناطق یک مرد حق عرفی خود برای جلوگیری از ازدواج های دخترعموی خود با یک غریبه را محفوظ می دانست. اگر عموزاده های مناسب برای ازدواج وجود نداشتند ازدواج با یکی ازخویشان پدری گزینه ی بعدی برای ازدواج بود. مطالعات بخش بهداری دانشگاه اردن دراواخر دهه 1980بیانگر این موضوع بود که 50درصد ازدواج ها فامیلی، 33درصد ازدواج ها بین خویشان درجه یک، 7 درصد بین خویشان درجه 2، و 10 درصد با سایر خانواده ها صورت پذیرفته است.
 
درابتدا زن و مرد باید رضایت خود را از یکدیگر را اعلام کنند. معمولا مردان جوان گزینه خود برای ازدواج را با والدین درمیان می گذارند اما زنان معمولا چنین کاری انجام نمی دهند. هرچند حق ردکردن انتخاب والدین را دارند.
 
روابط خانوادگی
 
یک خانواده اردنی درمحیط اجتماع کاملا ازموقعیت زن و سطح اختیار او تأثیر می پذیرد. درمناطق کشاورزی روستایی و درمیان فقرای شهری، زنان نقش مهم خود در مسائل اقتصادی را به خوبی ایفا می کنند.
 
به طورسنتی، بعضی از زنان خانواده های فقیر شهری، بیرون از منزل کار می کنند و زنان روستایی بسیاری از وظایف را درخانه ومزرعه انجام می دهند. دربین طبقه سرمایه دارشهرنشین، زنان نقش اقتصادی کم رنگ تری ایفا می کنند. دربین طبقه ی متوسط شهری زنان موقعیت های بیشتری که گاهی اوقات متناقضند دراختیاردارند. بعضی از زنان این طبقه تحصیل کرده و دیده می شوند. درخانه های روستاییان و شهریان مرفه معمولا مکان های مجزایی برای مردان و زنان درنظرگرفته می شد. اما درمناطق فقیرنشین روستایی، مردان و زنان دریک خانه درکناریکدیگر بودند.


موقعیت افراد در خانواده براساس جنسیت، سن ونوع خانه فرق می کرد. مردان نسبت به زنان ازحق اختیار بیشتری برخوردار بودند. سایر افراد خانواده از جمله مردان جوان می بایست از مردان بزرگتر هم چون پدربزرگ یا پدر خود تبعیت کنند. زنان مسن ترنیز عهده دار مسئولیت کنترل بچه ها نوجوانان هستند.
جرایم عمومی‌ در اردن (1998 تا 2007)


موضوع شرف و آبرو موضوع مهمی است که بین اعراب از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. درمورد زنان از مواردی که می تواند به آبروی آن ها لطمه وارد کند، می توان به طرز پوشش آن ها در جامعه و حضورشان در اماکن عمومی اشاره کرد و اما درمورد مردان و آن چه که می تواند باعث هتک ابروی آن ها شود می توان به شیوه ابراز احساسات آن ها اشاره کرد. اگر این ابراز احساسات نشانه ضعف مرد در برابر زنان باشد شرف و آبروی اورا زیرسؤال می برد.


مجازات برای بی آبرویی و بی عفتی برای مردان و زنان متفاوت است. آداب و رسوم این اجازه را به مرد می دهد که اگر یکی از زنان خویشاوند در رابطه جنسی نامشروع شرکت کرد، اورا بکشند. یک مجازات معمول تر این است که خانواده ی درگیر باید به سرعت موجبات ازدواجی شتاب زده را فراهم کنند. مردی که بی آبرویی کرده است وجاهت خود را درجامعه ازدست می دهد.


طلاق
اعدا بالا نشان‌دهنده‌‌ی این موضوع اند که آمار جرم در [[اردن]] بین سال‌های 1998 تا 2001 بطور یکنواخت افزایش یافته است اما از 2002 این آمار کاهش یافته است و این روند تا پایان سال 2005 ادامه داشته است و سپس مجددا از سال 2006 آمار جرم به شکل قابل‌تاملی افزایش یافته است. البته‌ این نکته قابل ذکر است که‌ این افزایش را به علت به حساب آوردن تمام جرایم و آن‌هایی که قبلا حساب نشده بودند، می‌دانند. همچنین اعداد بالا نشان‌دهنده‌ی این موضوعند که جرم و جنایات انجام شده در [[اردن]] بین سال‌های 2003 تا 2007 کمتر از نیمی‌ از تمام جرم و جنایات شکل گرفته در دوران‌های قبل است.  
 
در اردن به دليل نوع زندگي و آداب و رسوم خانواده ها، طلاق موضوعي منفور بين خانواده ها است. در اكثر مناطق اين كشور و به خصوص مناطق روستايي و قبيله نشين، تصميم گيري در مورد طلاق بر عهده رئيس يا بزرگ قبايل است كه اين موضوع خود مي تواند مشكلات زيادي را به وجود بيارد. هر شخص عضو گروهي است و به راحتي نمي تواند اين موضوع را ناديده بگيرد. در چنين شرايطي اگر زني با دليلي موجه هم خواستار جدايي از همسر خود باشد موانع زيادي بر سر راه خود خواهد داشت. علاوه بر اين خانواده زن نيز چنين كاري را ناپسند و مايه رسوايي مي دانند. بنابراين زن را در رسيدن به حقوق قانوني خود ياري نخواهند كرد.
 
با اين حال مسئوليت فرزندان طلاق در شرايط خاصي به مادران تعلق مي گيرد. در دادگاه هاي اسلامي حق نگهداري فرزندان تا 18 سالگي به مادران (سالم) داده مي شود و اگر حق نگهداري فرزندان به زني غير از مادرشان داده شود، مسئوليت فرزند پسر در سن 9 سالگي و فرزند دختر در سن 15 سالگي به پدر واگذار مي شود.
 
اما در عمل دادن حق مسئوليت بچه ها به زن به نفع پدر تمام مي شود زيرا قوانين بسياري از تسلط پدر (با وجود عدم مسئوليتش در قبال فرزندان) حمايت مي كنند؛ به طور مثال اگر زن بخواهد با فرزندان به مسافرت برود بدون اجازه همسر قادر به چنين كاري نخواهد بود. علاوه بر آن قوانين و شرايط متعددي وجود دارند كه همسر مي تواند با استفاده از آن ها حق مسئوليت را از همسر خود سلب كند. مثلا اگر صلاحيت زن براي پرورش ديني كودكان توسط دادگاه محرض نشود اين حق كفالت از زن سلب مي شود.
 
به طور كلي در مورد طلاق در اردن، حقوق زنان ناديده گرفته مي شود و اگر از سوي خانواده خود مورد حمايت قرار نگيرند هيچ امتيازي عايدشان نمي شود. با اين حال در سال هاي اخير مسئولين با تغيير ساختار قضايي سعي در تغيير شرايط داشته اند.
 
خشونت هاي خانوادگي
 
يكي از مشكلات زنان در [[جامعه اردن]] رفتارهاي خشونت آميز ساير اعضاي خانواده نسبت به زناني است كه به نوعي آبرو و شرافت خانواده را خدشه دار كرده اند. مواردي چون خيانت جنسي زن، رابطه جنسي زن قبل از ازدواج و رفتار زن به گونه اي كه باعث تحريك ديگران شود از مواردي هستند كه آبروي خانوادگي را خدشه دار مي كنند.
 
 
'''7-4- وضعیت زنان'''
 
واقعيت اجتماعي [[زنان در اردن]]
 
زنان اردني در زندگي خود با واقعيت هاي اجتماعي اي روبرو هستند كه آن را نمي توان از واقعيت هاي اجتماعي زنان عرب زياد دور دانست. شايد اين امر به وسيله فرهنگي است كه در طول زمان بر اساس آداب و رسوم، سنت هاي موروثي و عقايد ديني به وجود آمده است و شايد با آن رابطه مستقيمي داشته باشد. از عوامل ديگر مي توان محيط اجتماعي اي كه زنان عرب در آن زندگي كردند را نام برد كه اين محيط هاي اجتماعي در كشوري با كشور ديگر و در محيطي با محيط ديگر همچون محيط هاي شهري، روستايي و باديه نشين با يكديگر تفاوت دارند. عموم زنان عرب و به ويژه زنان اردني با بيشتر تحولات اقتصادي و سياسي و اجتماعي و فرهنگي كه كشورهاي عربي به كل و به ويژه كشور اردن در قرن گذشته و قرن حاضر با آن رو به رو بودند، آشنا هستند و اين عوامل خود سببي شده اند كه زنان عرب و اردني در مسير پيشرفت قرار گيرند. در بين سال هاي 1950 تا 1970 كه كشورهاي عربي به مرحله توسعه ملي رسيدند و با دنياي غرب ارتباط خود را بيشتر كردند، تغييرات واضحي در واقعيت اجتماعي زنان به وجود آمد كه پس از مطالبات زنان در احقاق حقوق اجتماعي خود همچون سوادآموزي بيشتر شد. مرحله ديگري كه مي توان تغيير در واقعيت اجتماعي زنان عرب و اردن را مشاهده كرد، مرحله توسعه سكوهاي نفتي و افزايش بهاي نفت بود كه به نوعي كشورهاي عربي با تحولات اقتصادي، سياسي و اجتماعي خوبي مواجه شدند و در اين مرحله زنان به نوعي خودآگاهي در احقاق حقوق اجتماعي و سياسي خودشان رسيدند.
 
اما با اين وجود،‌ جامعه اردن جامعه اي پدرسالارانه و عشايري است كه بر آن آداب و رسوم، سنت ها و عقايد ديني به شكل گسترده اي سايه افكنده است و اين عوامل به شكل قابل ملاحظه اي در زندگي زنان اردني ديده مي شود. زنان اردني همچون همتايان خود در ديگر كشورهاي عربي تحت سلطه جامعه اي مرد سالارانه هستند و از آن رنج مي برند. اين كمبود در زندگي زنان اردني منجر به حاشيه راندن آن ها در جامعه و همچنين باعث محروميت آنها از زندگي فعال اجتماعي و عدم رسيدن به خواسته هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي آن ها شده است.
 
محيط هاي اجتماعي متفاوتي كه خانواده هاي اردني در آن زندگي مي كنند تاييدات مهمي بر وضعيت زنان متاهل و ميزان استقلال آنها دارد. در مناطق روستايي و در ميان مناطق شهري فقيرنشين، زنان وظايف اقتصادي مهمي ايفا مي كنند. در گذشته زنان مناطق شهري فقيرنشين در خارج از محيط خانه شاغل بودند و زنان روستايي وظايف فراواني در خانه و مزرعه برعهده داشتند. اين دسته از زنان موقعيت هاي نسبتا مهمتري داشتند و در رفت و آمد به روستاهاي همجوار و همسايه از آزادي شان، هرچند اندك لذت مي بردند. اگرچه برخوردهاي اجتماعي معمول ميان زن و مرد، آن هم از نوع متداول امروزي در غرب بسيار نامعمول بود، اما تبعيض جنسيتي جز در شهرهاي سنتي و قديمي،‌ به چشم نمي خورد. بايد گفت در ميان طبقه شهرنشين بازاري، زنان وظايف اقتصادي كمتري ايفا مي كنند.
 
واقعيت سياسي زنان اردن
 
با وجود گسترش نقش اقتصادي و اجتماعي زنان در اردن و تحولات دموكراسي خواهانه اي كه در دو دهه اخير در اردن به وجود آمده است، اما همچنان مشاركت در سياست توسط زنان اردني بسيار ضعيف شمرده مي شود و واقعيت سياسي زنان اردني به شكل محسوسي در جايي ديده نشده و وجود آن ها در دولت، مجلس، اتحاديه ها و احزاب سياسي حس نمي شود. اما با آغاز به كار انجمن بيداري زنان در كشور اردن در سال 1952 مبارزات سياسي زنان در اردن براي مطالبه حقوق خود كه خواستار مشاركت زنان در انتخابات و نامزد شدن براي مجلس و شهرداري ها بود آغاز شد و همچنين در اين زمان اتحاديه زنان عرب در اردن خواستار اعطاي حقوق سياسي به زنان با تحويل يادداشت هايي به هيئت دولت شد. اين تلاش ها در سال 1955 به بار نشست و هيئت دولت اردن راي به حق مشاركت زنان باسواد در انتخابات اردن را داد.
 
اين در حالي بود كه همچنان زنان از نامزدي در انتخابات منع مي شدند و زنان بي سواد هم حق شركت در انتخابات را نداشتند. اين امر منجر به شروع واكنش هايي گسترده در ميان زنان اردني شد كه حقي همچون مردان مي خواستند. مبارزات سياسي زنان اردني كه در سال 1974 تشكيل شده بود استمرار پيدا كرد تا اينكه در همان سال زنان اردني حق نامزد شدن در انتخابات شهرداري ها و مجلس به دست آوردند و براي اولين بار تعديلي در قانون انتخابات اردن به وجود آمد. اما اوضاع سياسي اردن در آن زمان چنين بود كه مجلسي در آن كشور به دليل اشغال كرانه غربي رود اردن توسط اسرائيل در سال 1967 تشكيل نشد و اقدامات زنان اردني براي مطالبه شركت در انتخابات و نامزد شدن بر اساس تعديلي كه در قانون انتخابات به وجود آمد بي نتيجه ماند.
 
"ملك حسين" در سال 1978 شوراي ملي مشورتي را تاسيس كرد كه در آن سه زن وجود داشت و در دوره  دوم اين شورا هم چهار زن انتخاب شد و اين در حالي بود كه اين شورا در آن زمان 190 عضو داشت. سال 1989 را مي توان سال بازگشت دموكراسي به اردن دانست. در اين سال براي اولين بار انتخابات پارلماني با مشاركت زنان راي دهنده و نامزد شده انجام گرفت. در اين انتخابات 12 زن در ميان 647 نفر نامزد شده جاي داشتند كه 85/1% از آن ها را شامل مي شدند. ولي با اين حال هيچ يك از زنان در انتخابات موفقيتي نكردند. در انتخابات پارلماني كه در سال 1993 در اين كشور انجام شد، اقبال زنان براي نامزدي كم و عدد آنها به 3 نامزد در ميان 534 نامزد رسيد و از بين اين سه زن فقط يكي از آنها موفق به راهيابي به پارلمان شد. انتخابات پارلماني در اردن در سال 1997 با استقبال زنان براي نامزد شدن همراه شد كه تعداد آن ها به 17 نفر مي رسيد و اين امر را مي توان با قدرت گيري جامعه مدني براي حمايت از مبارزات انتخاباتي زنان مرتبط دانست. اما اين بار هم هيچ يك از زنان به پارلمان راه نيافتند. در انتخابات سال 2003 كه با تعديل در قانون انتخابات همراه شد، براي زنان در پارلمان اردن شش كرسي اختصاص داده شد و تعداد نامزدهاي زن با افزايش چشمگير به 54 تن رسيد. در بين اين افراد زني وجود داشت كه به حزب "جبهة العمل الاسلامي" گرايش داشت. اما در مجلس سناي اردن حضور زنان از سال 1989 ثابت بوده است و در آن تنها يك زن انتخاب شد. با اين حال در سال 1993 به دو زن و  در سال 1997 به سه زن افزايش يافت. همچنين در يك دهه اخير در سال 2003 به چهار زن و در سال 2005 به هفت زن افزايش يافته است. در زمينه قوه مجريه،‌اولين زن به عنوان وزير توسعه اجتماعي در سال 1979 به اين قوه ورود پيدا كرد. در سال 1984 وزير رسانه از ميان زنان انتخاب شد و در سال 1993 وزير صنعت و تجارت هم از ميان زنان اردني برگزيده شد. وجود زنان در ده ساله اخير در دولت هاي اردن با نوسان زيادي همراه بوده است. دولت "فيصل" (2004 تا 2005) با چهار وزير زن، كار خود را به پايان برد. در دولت "عدنان بدران" (2005) سه زن در پست هاي وزارتي قرار گرفتند و در دولت "معروف البخيت" (2005 تا هم اكنون) تعداد وزراي زن به يك وزير كاهش پيدا كرده است.
 
در زمينه انتخابات شهرداري ها،‌اولين حضور زنان اردني به عنوان راي دهنده و نامزد به طور هم زمان به سال 1989 برمي گردد ولي در انتخابات، هيچ يك از زنان با موفقيتي مواجه نشدند. در انتخابات شهرداري ها در سال 1999،‌ 43 زن نامزد انتخابات شدند كه 8 تن از آنها به پيروزي دست يافتند و همچنين در سال 2003 تعيين يك زن براي حضور در شهرداري ها توسط دولت به تصويب رسيد و تعداد زنان در اين سال در مجالس شهرداري به 93 زن رسيد. اما در حوزه قوه قضائيه كشور اردن، اولين فردي كه به منصب قضاوت دست پيدا كرددر سال 1996 بود كه بعد از وي 2 قاضي زن ديگر تعيين شد. هم اكنون زنان مشغول به كار در قوه قضائيه اردن به 27 زن مي رسد.
 
واقعيت اقتصادي زنان در اردن
 
آمارهاي رسمي بيانگر اين است كه كشور اردن نسبت به ساير كشورهاي خاورميانه در بالاترين سطح سواد آموزي زنان قرار دارد، اما با اين وجود مشاركت زنان اردني در نيروي كار و اقتصاد اين كشوربه چيزي در حدود 12% مي رسد. اين رقم نشان دهنده اين است كه مشاركت گسترده زنان اردني در بازار كار و اقتصاد اين كشور همچنان پائين تر از حدي است كه انتظار مي رود. آمارهاي رسمي رقم بالاتر از 13% را براي مشاركت زنان در اقتصاد اين كشور تا به حال نشان نداده است كه تنها 2% آن ها صاحبان مشاغل هستند. در كشور اردن ميزان بيكاري زنان رقم بالاي 26% را نشان مي دهد و اين در حالي است كه بيكاري مردان به 13% مي رسد. 38% از زنان اين كشور در ادارات دولتي و 21% در بخش خصوصي مشغول به كار هستند. از عوامل موثر در كاهش مشاركت زنان اردني در فعاليت هاي اقتصادي  مي توان قوانين موجود كار، بازنشستگي و بيمه اجتماعي را برشمرد كه همگي اين قوانين به شكلي براي مردان وضع شده اند و سود زيادي براي زنان ندارند و از ديگر عوامل كه باعث كاهش حضور زنان اردني در اقتصاد مي شود اين است كه وجود آداب و رسوم و سنت هاي به جاي مانده از قديم و ديدگاه اين كه "تنها مرد مي تواند نان آور خانه باشد" از موانع اجتماعي موجود در مقابل زنان اردني است. 
 
اشتغال زنان
 
طبق تحقیقات انجام شده دردهه 80، علیرغم محیط سنتی، تعداد زنان شاغل درخارج از محیط خانه افزایش یافت. زنان درسال 1985 نیروی کارگری بالغ بر 12 % را تشکیل دادند.  بسیاری از زنان فقیر ومتعلق به طبقه اجتماعی ضعیف به علت نیازهای ضروری مالی مشغول به کار بودند، اما تعداد قابل توجهی از زنان شاغل نیز مربوط به طبقه اجتماعی مرفه بودند. طبق اطلاعات وزارت کار و برنامه ریزی تعداد زنان درمشاغل تکنیکی و حرفه ای بسیار چشمگیر بود. درسال 1985 زنان 35/4 درصدازکارکنان بخش تکنیکی و 36/1 درصد از کارمندان دفتری را تشکیل می دادند. کمترین تعداد زن دربخش تولید وبخش کشاورزی گزارش شد و زنانی که ازتحصیلات دانشگاهی و اطلاعات بالاتربرخورداربودند اشتیاق بیشتری برای کار در خارج از محیط منزل نشان می دادند. علاوه براین دربسیاری از موارد تورم اقتصادی علت عمده ای برای ایجاد درآمد دوگانه درخانواده ها بود.
 
زنان اردنی به عنوان نیروی کار ذخیره انجام وظیفه می کردند و تشویق می شدند تا درزمان کمبود نیروی کاری که درزمان توسعه اقتصادی و طرح های توسعه بالاترین اولویت فهرست دولت محسوب می شد، انجام وظیفه کنند. مطالعات انجام شده درسال 1988 توسط "نادیا حجاب" درمورد زنان و کاردراردن، حاکی از آن است که گرایش های فرهنگی اجباری برای اشتغال زنان نیست، بلکه دراین مورد نیاز و توانایی عوامل مهم تری می باشد. بیشتر زنان شاغل مجرد بودند. زنان مجرد از لحاظ کار منابعی فعال محسوب می شدند، برنامه و طرح  های توسعه فعالیت زنان بر آموزش تکنیکی این قشر تمرکز کرد. خانم حجاب خاطر نشان کردکه مهمترین پروژه "آموزش زنان درحفظ وتعمیرلوازم منزل" بود.
 
جهت رفاه حال زنان شاغلی که مادر بودند، دولت برای بهبود شرایط و اصلاح قوانین کارگری وارد عمل شد. این اصلاحات شامل مرخصی های مربوط به دوران بارداری و زایمان و گسترش امکانات مراقبتی روزانه درمحل کار برای فرزندان بود. علاوه براین رسانه ها روش های آزادانه تری را برای زنان شاغل ترویج می کردند. مشاغل زنان به وسیله آداب و تشریفات ملی که توسط دولت پایه گذاری شد و هم چنین به وسیله  خانواده سلطنتی که به مشاغل زنان افتخار می کرد، رونق و مشروعیت گرفت.
 
سال های 1973 تا 1981، سال هاي بحرانی کمبود کارگر بود. دراواسط دهه 1980 هنگامی که نرخ بیکاری افزایش یافت شرایط تغییر کرد. دراین شرایط زنان از کار بیکار شدند.
 
اردنی ها درمورد این که آیا زنان باید شاغل باشند یا خیر درمکان های عمومی یا حتی به طور خصوصی بحث می کردند. مطالب نویسندگان روزنامه ها در دفاع و یا برعلیه کارکردن زنان مملو از بحث و جنجال بود. برخی از سران حکومتی تصمیم گرفتند زنان را به خانه هایشان بازگردانند. بنابراین نخست وزیر (زیدالرفای) به صراحت اعلام کرد که زنان شاغلی که نیم یا بیش از نیمی از حقوق خود را به خدمتکاران خارجی که پول رایج کشور را به خارج از کشور ارسال می کنند، می دهند، باید دست از کار بردارند. گرایش های متفاوت درمورد زنان شاغل اغلب برپایه شرایط کار بود. درمطالعاتی درمورد زنان و کار، جامعه شناس اردنی "محمد برهوم" اعلام کرد که درگذشته مخالفت درمورد مشاغلی چون آموزگاری، پرستاری و مشاغل دفتری و منشی گری برای زنان کمتر بوده است. وی عقیده داشت تغییر باورها درنتیجه افزایش سطح تحصیلات دختران و درک والدین آنهاست که پی برده اند تحصیلات برای دختران به اندازه پسران مفید و حیاتی است به ویژه درشرایطی چون طلاق  و دوران بیوگی.
 
حقوق روبه کاهش مردان که دیگر برای حمایت مالی یک خانواده کافی نبود عامل مهمی برای به رسمیت شناختن کارزنان محسوب می شد.
 
درسال 1989 ارزیابی کارزنان دررابطه با خانواده بسیار دشوار بود.
 
شاغل بودن و همکاری در درآمد خانواده به زنان این امکان را داد تا درمسائل خانوادگی بیشتر مطرح شوند و مدعی باشند. تقسیم بندی های سنتی درمورد کار برای زنان و مردان درمورد زنان شاغل صدق نمی کرد و به جای آن که کارخانه میان زن و مرد تقسیم شود این وظیفه اغلب بردوش زنان دیگر خانه بود. زنانی که درآمد کمتری دارند وابسته به شبکه گستره خدماتی زنان می باشند که به مشاغل مربوط به مراقبت ازکودکان و خدمات منازل مربوط است، و زنانی که درآمد کافی دارند خدمتکارانی را (معمولا زنانی از کشورهای فیلیپین، سری لانکا) استخدام می کنند تا به امور منزل، همسر و فرزندانشان رسیدگی کنند. هیچ نوع ممنوعیت قانونی درمورد حقوق زنان برای استفاده و بهره برداری مستقیم از درآمد و داراییشان وجود ندارد، درصورتی که به طور رایج زنان مجرد درصد بالایی از درآمدشان را برای همکاری درمخارج خانواده صرف اطرافیان شان می کنند.
 
زنان متأهل و شاغل نیز اغلب حقوق و درآمدشان را مستقیما صرف هزینه های خانواده می نمایند.
 
زنان 70% از سود دهی های پروژه های مالی خود را در اردن از آن خود می کنند. این پروژه های خرد در تمام مناطق اردن وجود دارند. اگرچه مطالعاتی که د رمورد زنان درسال 2001 درزمینه کشاورزی توسط وزارت كشاورزي و سازمان كشاورزي و غذاي ملل متحد انجام شد، حاكي از آن است كه زنان تنها 20% از وام های کشاورزی استفاده کرده اند که این مقدار از 12 درصد کل مقد ار وام های آن سال تجاوز نمی کند.
 
=== عدم تبعیض جنسی و دست یابی به عدالت دراردن ===
اصل 6بند اول از قانون اساسی اردن؛ تمام افراد اردن دربرابر قانون یکسانند.
 
هیچ نوعی تبعیض درمورد حقوق و سایر موارد برای نژاد، زبان و مذهب متفاوت نباید وجودداشته باشد باوجود این که [[قانون اساسی اردن]] به حقوق افراد اشاره می کند و درتمام اصل ها آمده است. "
 
تمام افراد اردن، با این حال درمورد تبعیض جنسی ممنوعیتی قائل نشده است.
 
با این وجود، هواداران حقوق زنان اغلب به این اصل ها به عنوان اثبات منظور ونیز قانون اساسی اشاره می کنند تا یکسانی حقوق زنان و مردان را به طور کامل تضمین کنند ولو این که جنسیت صراحتا مشخص نشده باشد.
 
درحالی که قوانین اردن به وضوح ضد تبعیض جنسیت نیست، شمار بسیاری از زنان درمقایسه با مردان حقوقی غیر یکسان دارند. تبعیض جنسی را می توان در مواردی چون بازنشستگی، امنیت اجتماعی و قوانین اجتماعی مربوط به خانواده دید. درمواردی که مربوط به رسیدگی به امور قضایی است زنان اردن نمی توانند از حقوقی برابر با مردان استفاده کنند و درمورد حقوق شان برای طلاق حضانت اطفال و ارث بری محتمل برخورد های اجتماعی متفاوتی می شود.
 
اصل 3 بند3 قانون اساسی اردن می گوید هرکودکی که پدری اردنی دارد، هرجای دنیا که متولد شود باید اردنی باشد. زنان اردنی اجازه دارند که پس از ازدواج بامردان غیر اردنی ملیت خود را حفظ کنند، این درحالی است که زنان اردنی که بامردان غیراردنی ازدواج می کنند نمی توانند تابعیت خود را به فرزندان شان منتقل کنند.
 
ازسوی دیگر قانون اقامت و ازدواج های خارجی  به مردان خارجی که با زنان اردنی ازدواج می کنند و هم چنین به فرزندان آن ها به راحتی اجازه اقامت نمی دهد، درحالی که این قانون برای زنان خارجی که بامردان اردنی ازدواج کنند امکانات خاص و بهتری قائل می شود.
 
=== خشونت های اجتماعی ===
از لحاظ خشونت های اجتماعی، زنان دراردن بادشواری های بسیاری روبرو هستند. دراردن زنانی که قربانی خشونت های جنسی می باشند با قوانین ویژه و موانع اجتماعی خاصی روبرو می شوند. رسومات اجتماعی اغلب مدافعان زنان قربانی را تحت فشار قرار می دهند تا از دعوی خود بگذرند و دست ازمتهم کردن شخص مقابل بردارند تا درگیر بدنامی های اجتماعی نشوند این مطلب بیشتر درمورد خشونت های جنسی، تجاوز به عنف و قتل نفس صدق می کند. این درحالی است که اگر مدافعان این پرونده ها از اقامه دعوای خود صرفه نظر کنند دادگاه می تواند از آزادی عمل و قدرت تصمیم گیری خویش که اغلب ارفاق درحق مجرمین است، استفاده کند. دراکثر موارد اگر کسی که مرتکب تجاوز به عنف یا مزاحمت گردیده است با قربانی خود ازدواج کند می تواند از مجازات فرار کند (طبق اصل 308 قانون مجازات) این نوع تفاهم یا ازدواج همواره برای مبرا کردن و حمایت نمودن زنان قربانی از بدنامی های اجتماعی صورت می گیرد و البته هیچ تضمینی برای قربانیان که به این شیوه ازدواج می کنند وجود ندارد.
 
بسیاری از زنان اردنی دربخش هایی مشغول فعالیت هستند که از سوی قانون کار اداره نمی شوند بنابراین این افراد از پوشش قانونی و حمایت های دولتی و همچنین بهره های مالی که از سوی قانون کار به کارگران تعلق می گیرد، استفاده کنند. طبق اصل سوم قانون کار اردن، این قانون درمورد مشاغلی چون خدمات منزل، باغبانی، آشپزی و مشاغلی از این دست صدق نمی کند درست مانند افراد خانه داری که درقبال انجام امور منزل حقوق دریافت نمی کنند.
 
زنان کارگرغیراردنی که به امور منزل و خدمات مشابه مشغول می باشند نیز تحت حمایت های این قانون که برپایه تبعیض جنسی است، نمی باشند.
 
زنان شاغل درمحیط کار تحت حمایت ویژه ای قرار می گیرندکه ازآن جمله می توان به حق استفاده از 10 هفته مرخصی زایمان اشاره کردکه 6هفته آن مربوط به پس از زایمان می باشد. کارفرمایانی که تعداد 20 کارگر مادر دارند باید مرکزی جهت نگهداری  حداقل 10کودک زیرچهار سال دایرکنند. درضمن مادران شاغل می توانند برای رسیدگی به نوازادانشان از یکسال مرخصی بدون حقوق بهره مند شوند و اگر درسال اول تولد فرزندشان مشغول به کار بودند باید برای زمانی هایی که جهت تغذیه فرزندشان به مراکز مهد می روند حقوق دریافت کنند. (در مورد تغذیه باشیرمادر)
 
=== ارث بری زنان دراردن ===
دراردن زنان طبق قوانین اسلامی از پدر شوهر خود ارث می برند، اما در مواردی خاص زنان نیمی از مایملک همسرخودرا به ارث می برن د. رسومات اجتماعی تاحدی را زنان درمورد ارث بری محدود می کند. این رسومات مایملک خانواده را منحصرا مربوط به افراد مذکر خانواده می داند و افراد مونث خانواده را مجبور می کند تا از حق خودبه نفع برادرانشان بگذرند و هیچ قانونی در اردن از حقوق زنان دربرابر این شیوه عملکرد حمایت نمی کند. طبق گزارش سال 2004 (unifem) : دراردن رسم بر این است که سرپرست خانوار در دوران حیات مایملک خویش را به فرزندان ذکورخود منتقل می کند تا از ارث بری زنان خانواده جلوگیری کند و این عمل کاملا قانونی است، اما اگر پدری پیش از چنین انتقال قانونی فوت کند هیچ قانونی نمی تواند زنان خانواده را از ارث بری محروم کند، این درحالی است که بسیاری از زنان اردنی خصوصا درمناطق روستایی از داشتن چنین حقوقی بی خبرند.
 
=== ورزش زنان ===
موضوع [[ورزش زنان]] در اردن يكي از اولويت ها براي اردن است و تلاش ها بر اين است كه موقعيتي مانند مردان براي آن ها فراهم شود. پس از آن كه شاهزاده فيصل الحسين براي خدمت در كميته المپيك اردن برگزيده شد اين كميته پيشرفت هاي چشم گيري در زمينه ورزشي زنان كسب كرد.
 
اغلب ورزش ها در اردن در بين زنان جايگاهي ندارد. البته اين موضوع شامل همه ورزش ها نمي شود و مثلا ورزش پرطرفداري همانند فوتبال مورد استقبال زنان در مدارس و باشگاه ها است. زنان در مدارس و باشگاه ها به ورزش هاي ديگري همچون بسكتبال و واليبال مي پردازند.
 
به توجه به مذهب و آداب و رسوم مردم اردن زنان حق ورزش در اماكن عمومي را ندارند و همچنين انتظاري از آن ها براي شركت در ورزش هاي رقابتي و قهرماني وجود ندارد. البته اين نكته قابل ذكر است كه در اين مورد كشور اردن در بين كشورهاي منطقه از موقعيت نسبتا بهتري برخوردار است.
 
جمع بندی و تحلیل
 
وضعیت زنان اردنی از دیروز تا امروز جامعه اردن و سیرتحولات دهه های اخیر حاکی از آن است که زنان در جامعه اردن همانند آنچه در سایر کشورهای عربی دیده می شود از حقوق اجتماعی متناسب نسبت به مردان برخوردار نیستند.
 
اگر با نگاهی موشکافانه و نقادانه به منابع کسب اطلاع از وضعیت زنان در اردن بنگریم خواهیم دید که آنچه نسبت به امور زنان در این کشور بیان می شود گاه متناقض و مبهم است که این موضوع خود می تواند ناشی از نبود سازمانی بر ارزیابی درست وضعیت زنان در اردن باشد. آنچه که ازاین منابع برمی آید بیانگر وضعیت رو به رشد فعالیت های زنان درعرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و...درجامعه اردن است. گسترش بسیاری از این فعالیت ها ناشی از تغییر درسنت ها و اعتقادات مردم دراجتماع است. این تغییرات تا حد زیادی متأثر از مبادلات فرهنگی این کشور با جهان غرب و فرهنگ حاکم بر آن است . می توان گفت آنچه امروز در جامعه اردن و وضعیت زنان به وجود آمده است چندان شباهتی به ادوار گذشته دراین کشور ندارد و شاید بتوان گفت که به نحوی درتقابل با گذشته است.
 
 
'''8-4- آسیب شناسی اجتماعی'''
 
اردن مقصدي براي زنان و مردان از كشورهاي جنوب و جنوب شرق آسيا محسوب مي شود. اين مردان و زنان با هدف كار به اردن مهاجرت مي كنند. زناني از كشورهاي بنگلادش، سريلانكا، اندونزي و فيليپين براي خدمات خانگي به اردن سفر مي كنند كه بعضي از آنها به روسپيگري و بزهكاري روي مي آورند.
 
بسياري از اين مهاجران در اردن با مشكلاتي همچون عدم پرداخت حقوق،‌ تهديد و سوء استفاده هاي جسمي و جنسي روبرو هستند و اين موارد افزون بر مشكلاتي است كه در داخل جامعه اردن وجود دارد.
 
ماه آگوست در اردن ماهي است كه آمار جرم و جنايت افزايش ويژه اي پيدا مي كند و اين جرم و جنايت بيشتر مربوط به قتل، درگيري هاي قبيله اي، تجاوز به عنف و تلاش براي خودكشي هستند.
 
يكي ديگر از دلايل چنين اعمالي مشكلات اقتصادي است كه گريبانگير مردم اردن شده است. اردن شايد بيش از بسياري از كشورهاي ديگر تحت تاثير بحران اقتصاد جهاني قرار گرفته است و نمود اين تاثيرات را مي توان در افزايش جرم و جنايت، بيكاري، موقعيت هاي اقتصادي سخت و فقر روزافزون مشاهده كرد. اين موقعيت با از دست رفتن ميليون ها ميليون دينار مردم اردن در بورس شديد و شديدتر مي شود. موقعيت اقتصادي مردم رابطه ي مستقيمي با جرم و جنايت دارد. در ادامه به بعضي از آمار و ارقام ارائه شده توسط دبيرخانه سازمان ملل در بخش اقتصاد و امور اجتماعي اشاره خواهد شد.
 
آمار جرم در اردن
 
جرايم عمومي در اردن (1998 تا 2007)
 
 
اعدا بالا نشان دهنده ي اين موضوع اند كه آمار جرم در اردن بين سال هاي 1998 تا 2001 بطور يكنواخت افزايش يافته است اما از 2002 اين آمار كاهش يافته است و اين روند تا پايان سال 2005 ادامه داشته است و سپس مجددا از سال 2006 آمار جرم به شكل قابل تاملي افزايش يافته است. البته اين نكته قابل ذكر است كه اين افزايش را به علت به حساب آوردن تمام جرايم و آنهايي كه قبلا حساب نشده بودند، مي دانند. همچنين اعداد بالا نشان دهنده ي اين موضوعند كه جرم و جنايات انجام شده در اردن بين سال هاي 2003 تا 2007 كمتر از نيمي از تمام جرم و جنايات شكل گرفته در دوران هاي قبل است.  


جدول
جدول


درجه شيوع جرايم در اردن هنوز به نسبت منطقي و قابل كنترل است.
درجه شیوع جرایم در [[اردن]] هنوز به نسبت منطقی و قابل کنترل است.


در اين جدول آمار نشان دهنده ي افزايش جرايم عمومي در سال 2007 در مقايسه با سال 2003 است.
در این جدول آمار نشان‌دهنده‌ی افزایش جرایم عمومی‌ در سال 2007 در مقایسه با سال 2003 است.


جدول
جدول




آمار اين جدول نشان مي دهد كه جرايم صورت گرفته به وسيله جوانان در اردن 2/11% كل جرايم صورت گرفته در سال 2007 است كه بيشترين آمار مربوط به جرايم مرتبط با دارايي و اموال است. (4)


به گزارش خبرگزاری فارس خشونت اجتماعی دراردن درسال های گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است و درسایه سهل انگاری دولت، این پدیده شوم هرروز قربانیان بیشتری می گیرد.
آمار این جدول نشان می‌دهد که جرایم صورت گرفته به وسیله جوانان در اردن 11/2% کل جرایم صورت گرفته در سال 2007 است که بیشترین آمار مربوط به جرایم مرتبط با دارایی و اموال است<ref>برگرفته از http://www.culture.gove.jo/</ref>.


به گزارش این خبرگزاری، باوجود ادعاهای مکرر دولت اردن درزمینه کنترل خشونت دراین کشور، چندسالی است که خشونت اجتماعی دراردن تبدیل به یک پدیده اجتماعی شده است و باوجود ابراز نگرانی مستمر سازمان های حقوق بشرونیز کارشناسان امور اجتماعی، این مسأله هرروز شتاب بیشتری به خود می گیرد.
به گزارش خبرگزاری فارس خشونت اجتماعی در اردن درسال‌های گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است و درسایه سهل‌انگاری دولت، این پدیده شوم هر روز قربانیان بیشتری می‌گیرد.


درکنارتمام دلایلی که برای افزایش خشونت اجتماعی دراردن وجود دارد، اصلی ترین دلیل افزایش این پدیده این است که دولت اردن با وجود شواهد بسیار باور ندارد که این مسأله یکی از چالش های اساسی این کشور کوچک و کم جمعیت است و همواره ادعا می کند که جامعه اردن جامعه ای عاری از خشونت است و دولت بر تمامی مسائل اشراف کامل دارد.  
به گزارش این خبرگزاری، باوجود ادعاهای مکرر دولت [[اردن]] درزمینه کنترل خشونت در این کشور، چندسالی است که خشونت اجتماعی در [[اردن]] تبدیل به یک پدیده اجتماعی شده است و باوجود ابراز نگرانی مستمر سازمان‌های حقوق بشر و نیز کارشناسان امور اجتماعی، این مسأله هر روز شتاب بیشتری به خود می‌گیرد.


می توان این مسئله با رابطه بین بیمارو پزشک مقایسه کرد؛ زیرا اگر پزشک بتواند نوع بیماری را تشخیص دهد کار درمان بسیار آسان تر انجام خواهدشد و دولت اردن نیز تازمانی که شدت خشونت غیرطبیعی موجود درجامعه اش را نپذیرد نمی تواند درراستای اصلاح آن گام بردارد بانگاهی به آمارجرایم شهروندان اردنی درسال های اخیر به روشنی می توان سیرصعودی خشونت اجتماعی را دراین کشوردید.
در کنار تمام دلایلی که برای افزایش خشونت اجتماعی در [[اردن]] وجود دارد، اصلی‌ترین دلیل افزایش این پدیده‌ این است که دولت [[اردن]] با وجود شواهد بسیار باور ندارد که‌ این مسأله یکی از چالش‌های اساسی این کشور کوچک و کم‌جمعیت است و همواره ادعا می‌کند که جامعه [[اردن]] جامعه‌ای عاری از خشونت است و دولت بر تمامی‌ مسائل اشراف کامل دارد.  


به عنوان مثال کشور اردن که ساختاری عشایری دارد، باوجود ادعاهای مقامات این کشور مبنی برهمسویی شهروندان با فرهنگ روز غرب، اختلافات عشایری یکی از بزرگترین چالش های اجتماعی دراین کشورعربی محسوب می شود. در نظام عشیره ای قانون مجازات های کشور و قوانین قوه قضائیه جایگاهی ندارد و تنها قانون عشیره حکمرانی می کند؛ به عنوان نمونه اگر فردی از یک عشیره توسط عشیره ی دیگر به قتل برسد، عشیره مقتول به جای پیگیری موضوع از طریق مراجع قضائی، خود درصدد انتقام گیری برمی آیند و گاهی این مساله منجربه کشته شدن ده ها تن ازاعضای دو عشیره می شود.
می‌توان این مسئله با رابطه بین بیمار و پزشک مقایسه کرد؛ زیرا اگر پزشک بتواند نوع بیماری را تشخیص دهد کار درمان بسیار آسان‌تر انجام خواهد شد و دولت [[اردن]] نیز تا زمانی که شدت خشونت غیر طبیعی موجود درجامعه‌اش را نپذیرد نمی‌تواند در راستای اصلاح آن گام بردارد با نگاهی به آمار جرایم شهروندان اردنی در سال‌های اخیر به روشنی می‌توان سیر صعودی خشونت اجتماعی را در این کشور دید.


یکی از اساتید جامعه شناسی دانشگاه اردن درهمین راستا به خبرگزاری اعلام کرده:
به عنوان مثال کشور [[اردن]] که ساختاری عشایری دارد، باوجود ادعاهای مقامات این کشور مبنی بر همسویی شهروندان با فرهنگ روز غرب، اختلافات عشایری یکی از بزرگترین چالش‌های اجتماعی در این کشور عربی محسوب می‌شود. در نظام عشیره‌ای قانون مجازات‌های کشور و قوانین قوه قضائیه جایگاهی ندارد و تنها قانون عشیره حکمرانی می‌کند؛ به عنوان نمونه اگر فردی از یک عشیره توسط عشیره‌‌ی دیگر به قتل برسد، عشیره مقتول به جای پیگیری موضوع از طریق مراجع قضائی، خود در صدد انتقام‌گیری برمی‌آیند و گاهی این مساله منجربه کشته شدن ده‌ها تن از اعضای دو عشیره می‌شود.


نظام عشایری از دوران جاهلیت درمیان اعراب وجود داشته است ولی درعصر حاضر این ارزش ها درجوامع بشری جایگاهی ندارد و این مسئولیت دولت است که درزمینه مبارزه بادرگیری های عشیره ای فرهنگ سازی کند ولی متاسفانه شاهد هستیم که دولت اردن در این راستا هیچ اقدامی انجام نمی دهد وتنها زمانی که درگیری میان دوعشیره به خشونت های جدی می رسد به منظور آتش بس، نقش واسطه را ایفا می کند که دربسیاری ازمواقع نیز سران عشیره وساطت دولت را نمی پذیرند از دیگر مصادیق خشونت در اردن بحث خشونت در خانواده هاست و در آخرین نظرسنجی که درسال 2008 توسط شورای ملی امور خانواده در اردن صورت گرفت مشخص شد که 73% از خانواده های اردنی گرفتار پدیده شوم خشونت هستند.
یکی از اساتید جامعه‌شناسی دانشگاه [[اردن]] در همین راستا به خبرگزاری اعلام کرده:


سالانه بیش از دوهزار کودک دراثر خشونت درخانواده ها به مراکز حمایتی کودکان تحویل داده می شوند تا از گزند خشونت درامان بمانند و بتوانند در آرامش به تحصیل و زندگی روزمره خود ادامه دهند. براساس اعلام اتحادیه زنان اردن، روزانه به طور متوسط سه زن در اثر اعمال خشونت به این اتحادیه مراجعه می کنند و خواستار در اختیار گرفتن سرپناهی جهت ادامه زندگی می شوند.
نظام عشایری از دوران جاهلیت درمیان اعراب وجود داشته است ولی در عصر حاضر این ارزش‌ها در جوامع بشری جایگاهی ندارد و این مسئولیت دولت است که در زمینه مبارزه با درگیری‌های عشیره‌ای فرهنگ‌سازی کند ولی متاسفانه شاهد هستیم که دولت [[اردن]] در این راستا هیچ اقدامی‌ انجام نمی‌دهد و تنها زمانی که درگیری میان دو عشیره به خشونت‌های جدی می‌رسد به منظور آتش بس، نقش واسطه را ایفا می‌کند که دربسیاری ازمواقع نیز سران عشیره وساطت دولت را نمی‌پذیرند از دیگر مصادیق خشونت در [[اردن]] بحث خشونت در خانواده‌هاست و در آخرین نظرسنجی که درسال 2008 توسط شورای ملی امور خانواده در [[اردن]] صورت گرفت مشخص شد که 73% از خانواده‌های اردنی گرفتار پدیده شوم خشونت هستند.


ل.ن از جامعه شناسان اردن نیز درپاسخ به سوال خبرنگار فارس پیرامون راه های مبارزه با اعمال خشونت اجتماعی دراردن گفت: <blockquote>مشکل خشونت درجامعه و خانواده های اردنی ریشه ای کهن دارد.</blockquote>وی افزود: تنها راه مبارزه با این پدیده فرهنگ سازی درمیان شهروندان است و این مساله بخشی وظایف دولت محسوب می شود؛ ولی متأسفانه تاکنون اقدام مناسبی جهت فرهنگ سازی و تغییر باورهای نادرست جامعه صورت نگرفته است.
سالانه بیش از دو هزار کودک دراثر خشونت در خانواده‌ها به مراکز حمایتی کودکان تحویل داده می‌شوند تا از گزند خشونت درامان بمانند و بتوانند در آرامش به تحصیل و زندگی روزمره خود ادامه دهند. براساس اعلام اتحادیه زنان [[اردن]]، روزانه به‌طور متوسط سه زن در اثر اعمال خشونت به‌ این اتحادیه مراجعه می‌کنند و خواستار در اختیار گرفتن سر پناهی جهت ادامه زندگی می‌شوند.


درکنار بی توجهی و بی برنامگی حکومت اردن دررویارویی با چنین پدیده شومی می توان دلایل افزایش خشونت اجتماعی دراردن را درموارد ذیل خلاصه کرد :
ل.ن از جامعه شناسان [[اردن]] نیز درپاسخ به سوال خبرنگار فارس پیرامون راه‌های مبارزه با اعمال خشونت اجتماعی در [[اردن]] گفت: <blockquote>مشکل خشونت درجامعه و خانواده‌های اردنی ریشه‌ای کهن دارد.</blockquote>وی افزود: تنها راه مبارزه با این پدیده فرهنگ‌سازی درمیان شهروندان است و این مساله بخشی از وظایف دولت محسوب می‌شود؛ ولی متأسفانه تا کنون اقدام مناسبی جهت فرهنگ‌سازی و تغییر باورهای نادرست جامعه صورت نگرفته است.


فقر و بیکاری: یکی از معضلات اصلی جامعه اردن مساله فقر وبیکاری است که درنتیجه بحران های اقتصادی ونیز سیاست های نادرست اقتصادی دولت به وجود آمده است و به یکی از اصلی ترین چالش های جامعه کوچک اردن تبدیل شده است.
درکنار بی‌توجهی و بی‌برنامگی حکومت [[اردن]] در رویارویی با چنین پدیده شومی‌ می‌توان دلایل افزایش خشونت اجتماعی در [[اردن]] را در موارد ذیل خلاصه کرد:


احساس سرخوردگی: به دلیل سیاست اقتصادی دولت اردن درسال های اخیر، فاصله طبقاتی میان اقشار مختلف اردن افزایش یافته وهمین مساله سبب شده که قشربزرگی از جامعه اردن که زیرخط فقر قرار دارند دچار سرخوردگی شده و به همین دلیل به خشونت های اجتماعی و خانوادگی روآورند.
فقر و بیکاری: یکی از معضلات اصلی جامعه [[اردن]] مساله فقر و بیکاری است که در نتیجه بحران‌های اقتصادی و نیز سیاست‌های نادرست اقتصادی دولت به وجود آمده است و به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های جامعه کوچک [[اردن]] تبدیل شده است.


نادیده گرفتن حقوق شهروندان: شهروندان اردنی به دلیل ساختار پادشاهی این کشور، عدم وجود دموکراسی حقیقی ونیز سیاست های خودسرانه دولت که غالبا همسو با سیاست های [[ایالات متحده]] و رژیم صهیونیستی است ، درتعیین سیاست های کشور نقشی ندارند و این مسأله درنزد شهروندان به معضل تبدیل شده است.
احساس سرخوردگی: به دلیل سیاست اقتصادی دولت [[اردن]] درسال‌های اخیر، فاصله طبقاتی میان اقشار مختلف [[اردن]] افزایش یافته و همین مساله سبب شده که قشر بزرگی از جامعه [[اردن]] که زیر خط فقر قرار دارند دچار سرخوردگی شده و به همین دلیل به خشونت‌های اجتماعی و خانوادگی رو آورند.


عدم وجود قوانین سختگیرانه جهت مبارزه با جرایم: یکی از دلایل اصلی افزایش روند خشونت در اردن عدم وجود قوانین سختگیرانه جهت مبارزه با جرایم است که سبب می شود شهروندان این کشور جرأت بیشتری جهت انجام جرایم مختلف از جمله خشونت های اجتماعی پیدا کنند.  
نادیده گرفتن حقوق شهروندان: شهروندان اردنی به دلیل ساختار پادشاهی این کشور، عدم وجود دموکراسی حقیقی ونیز سیاست‌های خودسرانه دولت که غالبا همسو با سیاست‌های [[ایالات متحده]] و رژیم صهیونیستی است، درتعیین سیاست‌های کشور نقشی ندارند و این مسأله در نزد شهروندان به معضل تبدیل شده است.


بانک اطلاعاتی www.did.ir درزمینه حقوق زنان می نویسد:
عدم وجود قوانین سختگیرانه جهت مبارزه با جرایم: یکی از دلایل اصلی افزایش روند خشونت در [[اردن]] عدم وجود قوانین سختگیرانه جهت مبارزه با جرایم است که سبب می‌شود شهروندان این کشور جرأت بیشتری جهت انجام جرایم مختلف از جمله خشونت‌های اجتماعی پیدا کنند.  


عليرغم اين كه زنان داراي حقوق برابر به مردان مي باشند ليكن در برخي قوانين این تعهدات را با انکار صلاحیت کامل و قانونی زنان مستقیما نقض می کنند، وابستگی و محدودیت های مبتنی برسنت، تفسیر محافظه کارانه از قوانین اسلامی درمورد زنان و شرایط نابرابر، برخی از دلایل تبعیض علیه زنان در اردن می باشد. قتل های خانوادگی ازجمله موارد آشکار تبعیض و خشونت علیه زنان است که شرایط خاص اجتماعی و دربرخی از جوامع اسلامی اتفاق می افتد. این مورد به صورت یک معضل حل نشده در جامعه اردن مورد توجه کارشناسان حقوق بشر قرار گرفته است، به گونه ای که با ارائه توصیه هایی خواهان فروکش کردن این نوع خشونت علیه زنان، درجامعه اردن می باشند.
بانک اطلاعاتی [http://www.did.ir/ www.did.ir] در زمینه حقوق زنان می‌نویسد:


ایرنا در زمینه  ائتلاف زنان گزارش داد : ائتلاف زنان اردنی با صدور بیانیه ای هدف از تشکیل این ائتلاف را حفظ استقلال و حق حاکمیت کشور و توافق برسر قانون انتخابات دموکراتیک برای برگزاری انتخاباتی سالم، تحکیم و حدت ملی و مقابله با فرقه گرایی اعلام کردند.
علیرغم این که زنان دارای حقوق برابر به مردان می‌باشند لیکن در برخی قوانین این تعهدات را با انکار صلاحیت کامل و قانونی زنان مستقیما نقض می‌کنند، وابستگی و محدودیت‌های مبتنی برسنت، تفسیر محافظه‌کارانه از قوانین اسلامی‌ در مورد زنان و شرایط نابرابر، برخی از دلایل تبعیض علیه زنان در [[اردن]] می‌باشد. قتل‌های خانوادگی ازجمله موارد آشکار تبعیض و خشونت علیه زنان است که شرایط خاص اجتماعی و دربرخی از جوامع اسلامی‌ اتفاق می‌افتد. این مورد به صورت یک معضل حل نشده در جامعه [[اردن]] مورد توجه کارشناسان حقوق بشر قرار گرفته است، به گونه‌ای که با ارائه توصیه‌هایی خواهان فروکش کردن این نوع خشونت علیه زنان، درجامعه [[اردن]] می‌باشند.


دراین بیانیه آمده است: انجام اصلاحات درکشور باعث خواهد شد تا ملت صاحب قدرت گردد و دستیابی به توافق برای تدوین قانون انتخابات دموکراتیک منعکس کننده اراده مردم و تحکیم دولت قانون مند است.
[https://www.irna.ir ایرنا] در زمینه ائتلاف زنان گزارش داد: ائتلاف زنان اردنی با صدور بیانیه‌ای هدف از تشکیل این ائتلاف را حفظ استقلال و حق حاکمیت کشور و توافق بر سر قانون انتخابات دموکراتیک برای برگزاری انتخاباتی سالم، تحکیم و حدت ملی و مقابله با فرقه گرایی اعلام کردند.


در این بیانیه بر تشکیل دولت منتخب با اکثریت پارلمانی، تحقق اصل جابه جایی قدرت، عدم دخالت سه قوه در کارهای یکدیگر، استقلال قوه قضائیه و تشکیل دادگاه قانون اساسی جهت بررسی مطابقت قوانین با قانون اساسی تأکید شده است.
در این بیانیه آمده است: انجام اصلاحات در کشور باعث خواهد شد تا ملت صاحب قدرت گردد و دستیابی به توافق برای تدوین قانون انتخابات دموکراتیک منعکس‌کننده اراده مردم و تحکیم دولت قانون‌مند است.


ائتلاف زنان اردنی خواستار عدم دخالت دستگاههای امنیتی در فعالیت های سیاسی و مدنی شد و برلغو دادگاه امنیت، مبارزه با فساد و مفسدین و فعال کردن نقش زنان درکشور در چارچوب تأکید کرد.  
در این بیانیه بر تشکیل دولت منتخب با اکثریت پارلمانی، تحقق اصل جا به جایی قدرت، عدم دخالت سه قوه در کارهای یکدیگر، استقلال قوه قضائیه و تشکیل دادگاه [[قانون اساسی اردن|قانون اساسی]] جهت بررسی مطابقت قوانین با [[قانون اساسی اردن|قانون اساسی]] تأکید شده است.


نادیه شمروخ، سخنگوی اتحادیه زنان اردن گفت: از بین بردن تبعیض علیه زنان مستلزم لغو قوانینی است که مانع از پیشرفت آنان می شود و این اقدام بخشی از اصلاحات سیاسی و اقتصادی است که گروه های اجتماعی خواهان آن هستند. وی تأکید کرد: مسأله انجام اصلاحات درکشور خواست ملی و دموکراتیک است که زنان به عنوان بخش تفکیک ناپذیر جامعه، خواهان آن می باشند. درمورد آسیب شناسی از تحولات سیاسی اخیر در اردن عمرابور صالح – فعال سیاسی اردنی – در گفت و گو با شبکه العالم، اظهار داشت: رژیم اردن هیچ راهی جز برآورده کردن خواسته های مردم ندارد؛ فعالیت های اعتراض آمیز درجامعه  اردن روزبه روز افزایش پیدا کرده و درحال نفوذ درمیان اقشاری است که پیش ازاین خواسته های خودرا مطرح نمی کردند؛ اما آنچه که اینک رخ می دهد دور زدنم خواسته های مردمی برای متوقف کردن تحرکات آنها به شیوه موسوم به راهبرد امنیت نرم است.
ائتلاف زنان اردنی خواستار عدم دخالت دستگاه‌های امنیتی در فعالیت‌های سیاسی و مدنی شد و بر لغو دادگاه امنیت، مبارزه با فساد و مفسدین و فعال کردن نقش زنان درکشور در چارچوب تأکید کرد.  


وی افزود رژیم اردن تا این لحظه به صورت صادقانه گامی برای اصلاحات برنداشته است، مخالفان تلاش بسیاری کردند تا بتوانند آن را وادار به برآوردن مطالبات مردمی کنند. اما این رژیم هیچ قصد و نیتی برای اجرای خواسته ها ندارد.  
نادیه شمروخ، سخنگوی اتحادیه زنان [[اردن]] گفت: از بین بردن تبعیض علیه زنان مستلزم لغو قوانینی است که مانع از پیشرفت آنان می‌شود و این اقدام بخشی از اصلاحات سیاسی و اقتصادی است که گروه‌های اجتماعی خواهان آن هستند. وی تأکید کرد: مسأله انجام اصلاحات درکشور خواست ملی و دموکراتیک است که زنان به عنوان بخش تفکیک‌ناپذیر جامعه، خواهان آن می‌باشند. درمورد آسیب شناسی از تحولات سیاسی اخیر در [[اردن]] عمرابور صالح – فعال سیاسی اردنی – در گفت و گو با شبکه العالم، اظهار داشت: رژیم [[اردن]] هیچ راهی جز برآورده کردن خواسته‌های مردم ندارد؛ فعالیت‌های اعتراض‌آمیز درجامعه [[اردن]] روز به روز افزایش پیدا کرده و درحال نفوذ در میان اقشاری است که پیش از این خواسته‌های خود را مطرح نمی‌کردند؛ اما آنچه که‌ اینک رخ می‌دهد دور زدن خواسته‌های مردمی‌ برای متوقف کردن تحرکات آن‌ها به شیوه موسوم به راهبرد امنیت نرم است.


فساد اداري
وی افزود رژیم [[اردن]] تا این لحظه به صورت صادقانه گامی‌ برای اصلاحات برنداشته است، مخالفان تلاش بسیاری کردند تا بتوانند آن را وادار به برآوردن مطالبات مردمی‌ کنند. اما این رژیم هیچ قصد و نیتی برای اجرای خواسته‌ها ندارد.


بر اساس گزارش سازمان شفاف سازي بين الملل، اردن يكي از فاسدترين كشورهاي دنيا در زمينه اداري است. اين كشور در بين 178 كشور رتبه 50 ام فساد اداري كشورهاي جهان را به خود اختصاص داده است. در قانون اساسي اردن عنوان شده است كه هيچ يك از اعضاي پارلمان حق رابطه ي اقتصادي و منفعت طلبانه با مسئولين را ندارند و آن طرف هيچ يك از اعضاي خانواده سلطنتي نيز نمي توانند از مسئولين باشند. با اين حال فساد اداري همچنان يكي از مشكلات اردن است. موارد تخلف بوسيله كميته ضد فساد بررسي مي شوند و سپس براي برخورد قانوني به دادگاه ارجاع داده مي شوند. از فساد اداري در اردن مي توان به مواردي همچون انتصاب هاي خويشاوندي، حمايت هاي باندي و رشوه اشاره كرد. در اردن رشوه يك فرايند استاندارد براي انجام كارهايي است كه به طور معمول مشكل به نظر مي رسند و اين يكي از بزرگ ترين دلايلي است كه فساد در بخش اداري رايج است. بسياري از سازمان ها براي انجام امور قانوني خود نيز به پرداخت رشوه متوسل مي شوند زيرا اعتقاد دارند كه انجام اين امور به طور معمول كاري سخت و وقت گير است. فساد بزرگ ترين مانع بر سر راه پيشرفت اجتماعي و اقتصادي و همچنين بزرگ ترين عامل اختلاف طبقاتي بين فقير و غني در اردن به شمار مي رود. به طور مثال از بزرگ ترين پرونده هاي فساد اداري اردن در سال اخير كه باعث زنداني شدن بعضي شخصيت هاي سرشناس سياسي و اقتصادي در اردن گرديد مي توان به پرونده ي شركت پالايش نفت و ديگري پرونده موارد كه هنوز تحت بررسي است،‌ اشاره كرد. با وجود اين فساد گسترده در بخش اداري اردن رسانه ها به ندرت به اين مسائل مي پردازند. (5)
==== [[فساد اداری اردن|فساد اداری]] ====
بر اساس گزارش سازمان شفاف‌سازی بین الملل، [[اردن]] یکی از فاسدترین کشورهای دنیا در زمینه اداری است. این کشور در بین 178 کشور رتبه 50 ام فساد اداری کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. در [[قانون اساسی اردن]] عنوان شده است که هیچ یک از اعضای پارلمان حق رابطه‌‌ی اقتصادی و منفعت‌طلبانه با مسئولین را ندارند و آن طرف هیچ یک از اعضای خانواده سلطنتی نیز نمی‌توانند از مسئولین باشند. با این حال فساد اداری همچنان یکی از مشکلات [[اردن]] است. موارد تخلف بوسیله کمیته ضد فساد بررسی می‌شوند و سپس برای برخورد قانونی به دادگاه ارجاع داده می‌شوند. از فساد اداری در [[اردن]] می‌توان به مواردی همچون انتصاب‌های خویشاوندی، حمایت‌های باندی و رشوه اشاره کرد. در [[اردن]] رشوه یک فرایند استاندارد برای انجام کارهایی است که به طور معمول مشکل به نظر می‌رسند و این یکی از بزرگ‌ترین دلایلی است که فساد در بخش اداری رایج است. بسیاری از سازمان‌ها برای انجام امور قانونی خود نیز به پرداخت رشوه متوسل می‌شوند زیرا اعتقاد دارند که انجام این امور به طور معمول کاری سخت و وقت‌گیر است. فساد بزرگ‌ترین مانع بر سر راه پیشرفت اجتماعی و اقتصادی و همچنین بزرگ‌ترین عامل اختلاف طبقاتی بین فقیر و غنی در [[اردن]] به شمار می‌رود. به طور مثال از بزرگ‌ترین پرونده‌های فساد اداری [[اردن]] در سال اخیر که باعث زندانی شدن بعضی شخصیت‌های سرشناس سیاسی و اقتصادی در [[اردن]] گردید می‌توان به پرونده‌‌ی شرکت پالایش نفت و دیگری پرونده موارد که هنوز تحت بررسی است،‌ اشاره کرد. با وجود این فساد گسترده در بخش اداری [[اردن]] رسانه‌ها به ندرت به‌ این مسائل می‌پردازند<ref>مناقبتی، محمدرضا، کتاب سبز اردن، وزارت امور خارجه</ref>.  


=== [[وضعيت اقتصادی و معيشتی در اردن|وضعیت اقتصادی و معیشتی]] ===
[[اردن]] کشوری است با منابع طبیعی محدود که در کرانه شرقی [[رود اردن]] قرار گرفته است. واحد پول [[اردن]] دینار [[اردن]] (JOD) است. این کشور در حال حاضر تلاش می‌کند راه‌هایی برای گسترش تامین آب محدود خود بیابد و از طریق همکاری‌های منطقه‌ای از منابع موجود خود استفاده‌ای بهینه ببرد. [[اردن]] در تامین قسمت اعظم نیازهای انرژی خود به منابع خارجی وابسته است. در خلال دهه 90، نیاز‌های نفت خام این کشور از وارداتی که از عراق و دیگر کشورهای همسایه می‌رسید، تامین می‌گردید. از اوائل سال 2003، نفت مورد نیاز [[اردن]] توسط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج تامین گردید. علاوه بر این، خط لوله انتقال گاز عرب از [[مصر]] به شهر بندری عقبه واقع در جنوب [[اردن]] در سال 2003 تکمیل شد. دولت در نظر دارد این خط انتقال گاز را به شمال و منطقه امان و مناطق ورای آن گسترش دهد.


'''9-4- وضعيت اقتصادي و معيشتي'''
از سال 2000 صادرات محصولات تولیدی سبک، که عمدتاً شامل منسوجات و پوشاکی است که در مناطق صنعتی استاندارد (QIZ) تولید می‌شود، بدون تعرفه و سهمیه وارد [[آمریکا]] می‌شود. این صادرات نیروی پیش برنده رشد اقتصادی این کشور است. در سال 1997 که میزان تجارت دو جانبه‌ این کشور 321 میلیون پوند (395 دلار) بود، سهم صادرات کالای اردن به 6/5 میلیون پوند (9/6 دلار) رسید.


اردن كشوري است با منابع طبيعي محدود كه در كرانه شرقي رود اردن قرار گرفته است. واحد پول اردن دينار اردن (JOD) است.
در سال 2002 در حالی که میزان تجارت دو جانبه‌ این کشور به 855 میلیون پوند (5/1 میلیارد دلار) رسید، صادرات کالای آن رقم 538 میلیون پوند (661 میلیون دلار) را نشان داد. رشد مشابهی در صادرات [[اردن]] به [[آمریکا]] با قرارداد تجارت دو جانبه آزاد [[آمریکا]]-[[اردن]] (دسامبر 2001) و صادرات [[اردن]] به اروپا مشاهده می‌شود. این قرار داد دو جانبه و همچنین صادرات [[اردن]] به دیگر کشورهای منطقه نوید‌بخش آن است که اقتصاد [[اردن]] از حالت سنتی آن که وابسته به صادرات فسفات و پتاس، پول‌های خارجی و کمک‌های دیگر کشورها بوده است، فاصله گرفته است. این در حالی است که دولت وعده داده است که فناوری اطلاعات (IT) و گردشگری نیز به بخش‌هایی تبدیل خواهند شد که رشد نویدبخشی در آن‌ها به وجود خواهد آمد. منطقه اقتصادی ویژه عقبه که مالیات مختصری به آن تعلق می‌گیرد و مقررات سهل گیرانه‌ای در آن حاکم است، به عنوان چهارچوبی که توسط دولت برای رشد اقتصادی تحت هدایت بخش خصوصی تامین شده، در نظر گرفته می‌شود.


اين كشور در حال حاضر تلاش مي كند راه هايي براي گسترش تامين آب محدود خود بيابد و از طريق همكاري هاي منطقه اي از منابع موجود خود استفاده اي بهينه ببرد. اردن در تامين قسمت اعظم نيازهاي انرژي خود به منابع خارجي وابسته است. در خلال دهه 90، نياز هاي نفت خام اين كشور از وارداتي كه از عراق و ديگر كشورهاي همسايه مي رسيد، تامين مي گرديد. از اوائل سال 2003، نفت موردن نياز اردن توسط كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج تامين گرديد. علاوه بر اين، خط لوله انتقال گاز عرب از [[مصر]] به شهر بندري عقبه واقع در جنوب اردن در سال 2003 تكميل شد. دولت در نظر دارد اين خط انتقال گاز را به شمال و منطقه امان و مناطق وراي آن گسترش دهد.
قرارداد تجارت آزاد (FTA) میان [[اردن]] و [[آمریکا]] که در دسامبر 2001 به اجرا در آمد تا سال 2010 تقریباً تمامی‌ عوارض متعلق به کالا و خدمات را به تدریج حذف خواهد کرد. این قرارداد همچنین زمینه را برای بازار آزاد در زمینه ارتباطات، ساختمانی، مالی، بهداشت، حمل و نقل، خدمات و اعمال سختگیرانه استاندارد‌های بین‌المللی با هدف حمایت از مالکیت معنوی فراهم می‌آورد.


از سال 2000 صادرات محصولات توليدي سبك، كه عمدتاً شامل منسوجات و پوشاكي است كه در مناطق صنعتي استاندارد (QIZ) توليد مي شود، بدون تعرفه و سهميه وارد آمريكا مي شود. اين صادرات نيروي پيش برنده رشد اقتصادي اين كشور است.
در سال 1996 [[آمریکا]] و [[اردن]] قرارداد هواپیمایی درون مرزی امضا کردند که زمینه را برای آسمان آزاد میان دو کشور فراهم آورد و معاهده [[آمریکا]]-[[اردن]] به منظور حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری دو جانبه در سال 2003 به اجرا درآمد. [[اردن]] از سال 2003 به عضویت سازمان تجارت جهانی در آمده است. پس از به کارگیری FTA، صادرات صنایع نساجی و پوشاک [[اردن]] از سال 2000 تا 2005 رشدی معادل 2 درصد داشته است. بنا به اعلام کمیته کار ملی، که یک NGO مستقر در [[آمریکا]] است، [[اردن]] در زمینه فروش شکلات در بخش صادرات، رشد قابل‌توجهی داشته است.


در سال 1997 كه ميزان تجارت دوجانبه اين كشور 321 ميليون پوند (395 دلار) بود، سهم صادرات كالاي اردن به 5/6 ميليون پوند (6/9 دلار) رسيد.
در طبقه‌بندی بانک جهانی، [[اردن]] در ردیف کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین قرار می‌گیرد.سرانه تولید ناخالص ملی اردن برای سال 2003 تقریباً 817/1 دلار (497/1 پوند) بوده و به طور میانگین 5/14% از جمعیت این کشور که از لحاظ اقتصادی فعال محسوب می‌شوند در سال 2003 بیکار بوده اند. سرانه تولید ناخالص ملی اردن در سال 2005 به 200/4 دلار رسیده است. سطح آموزش و ادبیات و میزان رفاه اجتماعی [[اردن]] در مقایسه با کشورهایی که دارای درآمدی مشابه هستند، بالا است.


در سال 2002 در حالي كه ميزان تجارت دو جانبه اين كشور به 855 ميليون پوند (1/5 ميليارد دلار) رسيد، صادرات كالاي آن رقم 538 ميليون پوند (661 ميليون دلار) را نشان داد. رشد مشابهي در صادرات اردن به آمريكا با قرارداد تجارت دو جانبه آزاد آمريكا-اردن (دسامبر 2001) و صادرات اردن به اروپا مشاهده مي شود. اين قرار داد دو جانبه و همچنين صادرات اردن به ديگر كشورهاي منطقه نويد بخش آن است كه اقتصاد اردن از حالت سنتي آن كه وابسته به صادرات فسفات و پتاس، پول هاي خارجي و كمك هاي ديگر كشورها بوده است، فاصله گرفته است. اين در حالي است كه دولت وعده داده است كه فناوري اطلاعات (IT) و گردشگري نيز به بخش هايي تبديل خواهند شد كه رشد نويدبخشي در آن ها به وجود خواهد آمد. منطقه اقتصادي ويژه عقبه كه ماليات مختصري به آن تعلق مي گيرد و مقررات سهل گيرانه اي در آن حاكم است، به عنوان چهارچوبي كه توسط دولت براي رشد اقتصادي تحت هدايت بخش خصوصي تامين شده، در نظر گرفته مي شود.
میزان رشد [[جمعیت اردن]] در سال‌های اخیر با کاهش مواجه شده و در حال حاضر به 8/2% رسیده است. یکی از مهم‌ترین فاکتورها در ارتباط با تلاش دولت برای بهبود رفاه اجتماعی شهروندان، ثبات اقتصاد کلان این کشور است که از دهه 90 به بعد میسر شده است. با وجود این، میزان بیکاری در این کشور بالا است. رقم رسمی‌اعلام شده برای بیکاری در اردن 5/12% رقم غیر‌رسمی‌ آن حدود 30% است. میزان تورم قیمت‌ها پایین است و در سال 2003 به 2/3% رسید. گردش پول نیز در [[اردن]] ثابت بوده و نرخ ارز آن از سال 1995 با دلار [[آمریکا]] تعیین می‌شود. هرچند دولت [[اردن]] در حدود اصلاح اقتصادی و افزایش میزان تجارت این کشور است اما اقتصاد [[اردن]] کماکان در برابر شوک‌های خارجی و ناآرامی‌های منطقه‌ای آسیب‌پذیر است.


قرارداد تجارت آزاد (FTA) ميان اردن و آمريكا كه در دسامبر 2001 به اجرا در آمد تا سال 2010 تقريباً تمامي عوارض متعلق به كالا و خدمات را به تدريج حذف خواهد كرد. اين قرارداد همچنين زمينه را براي بازار آزاد در زمينه ارتباطات، ساختماني، مالي، بهداشت، حمل و نقل، خدمات و اعمال سختگيرانه استاندارد هاي بين المللي با هدف حمايت از مالكيت معنوي فراهم مي آورد.
==== [[فقر در اردن]] ====
بر اساس آمار منتشر شده در سال 2008 خط فقر در اردن 57JD از هر شخص در ماه و 5/7 مردم بود. طبق این آمار که بر اساس درصد مشخصی برای مصرف گالری و تامین احتیاجات اساسی هر فرد محاسبه شده است، هر فرد که درآمدی کمتر از 3,876 JD در سال یا 323 JD در ماه داشته باشد فقیر در نظر گرفته می‌شود.


در سال 1996 آمريكا و اردن قرارداد هواپيمايي درون مرزي امضا كردند كه زمينه را براي آسمان آزاد ميان دو كشور فراهم آورد و معاهده آمريكا-اردن به منظور حمايت و تشويق سرمايه گذاري دو جانبه در سال 2003 به اجرا درآمد. اردن از سال 2003 به عضويت سازمان تجارت جهاني در آمده است. پس از به كارگيري FTA، صادرات صنايع نساجي و پوشاك اردن از سال 2000 تا 2005 رشدي معادل 2 درصد داشته است. بنا به اعلام كميته كار ملي، كه يك NGO مستقر در آمريكا است، اردن در زمينه فروش شكلات در بخش صادرات، رشد قابل توجهي داشته است.
بر اساس این آمار خط فقر در سال 2008، 13/3 درصد از مردم اردن در زیر خط فقر قرار می‌گیرند. علیرغم اینکه سال خوبی برای اقتصاد [[اردن]] به شمار می‌رود اما هیچ تاثیری در فقر مردم نداشته است. نتیجه‌‌ی تعجب‌برانگیز دیگر این است که بر خلاف پیشرفت اقتصادی تعداد بیکاران افزایش یافته است و این یعنی رشد اقتصادی بر تعداد بیکاران نتیجه عکس داشته است و با بهتر شدن وضع اقتصادی آمار بیکاران نیز افزایش می‌یابد. در همان سال مسئولین 718 میلیون JD کمک خارجی دریافت کردند با این حال ارقام بیشتر لازم بود که تمام افراد زیر خط فقر خارج شوند. البته بسیار تعجب‌برانگیز بود که بسیاری از این کمک نیز در جهت کاهش فقر خرج نشد.


در طبقه بندي بانك جهاني، اردن در رديف كشورهاي با درآمد متوسط رو به پايين قرار مي گيرد.سرانه توليد ناخالص ملي اردن براي سال 2003 تقريباً 1/817 دلار (1/497 پوند) بوده و به طور ميانگين 14/5% از جمعيت اين كشور كه از لحاظ اقتصادي فعال محسوب مي شوند در سال 2003 بيكار بوده اند. سرانه توليد ناخالص ملي اردن در سال 2005 به 4/200 دلار رسيده است. سطح آموزش و ادبيات و ميزان رفاه اجتماعي اردن در مقايسه با كشورهايي كه داراي درآمدي مشابه هستند، بالا است.
در ادامه‌ این مطلب به میزان بیکاری در [[اردن]] و آمار و ارقام مربوطه پرداخته می‌شود.


ميزان رشد جمعيت اردن در سال هاي اخير با كاهش مواجهه شده و در حال حاضر به 2/8% رسيده است. يكي از مهم ترين فاكتورها در ارتباط با تلاش دولت براي بهبود رفاه اجتماعي شهروندان، ثبات اقتصاد كلان اين كشور است كه از دهه 90 به بعد ميسر شده است. با وجود اين، ميزان بيكاري در اين كشور بالا است. رقم رسمي اعلام شده براي بيكاري در اردن 12/5% رقم غير رسمي آن حدود 30% است.
==== [[بیکاری در اردن|میزان بیکاری در اردن]] ====
بر اساس گزارش‌های سالیانه اداره آمار عمومی‌ کشور [[اردن]]، میزان بیکاری در سال 2010 میلادی در این کشور نسبت به سال 2009 میلادی با کاهشی جزئی همراه بوده و از 12.9% به 12.5% رسیده است. اما با این وجود معضل بیکاری همچنان یکی از مشکلات اساسی در جامعه [[اردن]] است که اقشار مختلف از آن رنج می‌برند. بیکاری در [[اردن]] تنها به یک استان یا یک منطقه خاص در این کشور محدود نمی‌شود، بلکه‌ این معضل در بیشتر استان‌های [[اردن]] دیده می‌شود که از جمله می‌توان "معان"، "الکرک"، "مادبا" و "العقبه" را نام برد که در بین استان‌های [[اردن]] با بیشترین میزان بیکاری و مشکلات ساختاری در بازار کار خود رو به رو هستند. در یکی از آخرین گزارش‌های سازمان جهانی کار که در سال 2010 منتشر شده است، میزان بیکاری در [[اردن]] در مقایسه با میانگین جهانی رقم بالایی را نشان می‌دهد که به طور مثال می‌توان سال‌های 2008 و 2009 را نام برد که میزان بیکاری در اردن 6.1% و 6.6% از میانگین جهانی بالاتر بود. وجود چنین آمارهایی خود بیانگر مشکلات زیادی است که در بازار کار [[اردن]] دیده می‌شود. در شکل زیر میزان بیکاری عمومی‌ بر اساس جنسیت افراد در دو سال 2009 و 2010 در کشور [[اردن]] دیده می‌شود:


ميزان تورم قيمت ها پايين است و در سال 2003 به 3/2% رسيد. گردش پول نيز در اردن ثابت بوده و نرخ ارز آن از سال 1995 با دلار آمريكا تعيين مي شود.
[[ميزان بيكاری در اردن بر اساس رده های سنی|میزان بیکاری در اردن بر اساس رده‌های سنی]]


هرچند دولت اردن در حدود اصلاح اقتصادي و افزايش ميزان تجارت اين كشور است اما اقتصاد اردن كماكان در برابر شوك هاي خارجي و ناآرامي هاي منطقه اي آسيب پذير است.
طبق آمارهای رسمی‌ در کشور [[اردن]] که اداره آمار عمومی‌ این کشور به صورت سالانه منتشر می‌کند، میزان بیکاری جوانان اردنی که سن آن‌ها بین 15 تا 24 سال است در بین مردان 23.8% و در بین زنان به 47.1% می‌رسد و میانگین بیکاری برای هر دو جنس در این رده سنی در سال 2010 به 47.1% رسیده است. در مقابل، میزان بیکاری در میان رده سنی 25 سال به بالا در بین مردان به 6.6% و در بین زنان به 14.6% می‌رسد. نتایج به دست آمده بیانگر این است که میزان بیکاری جوانان در رده سنی 15 تا 24 سال در مقایسه با رده سنی 25 سال به بالا رقم بالایی را نشان می‌دهد. میانگین بیکاری در رده سنی 15 تا 24 سال، 50.1% است که بالاترین میزان بیکاری در بین رده‌های سنی در کشور [[اردن]] است که نسبت آن در بین مردان 51% و در زنان به 48.1% می‌رسد. بر اساس آمارهای موجود در [[اردن]] کمترین میزان بیکاری در این کشور رده سنی 40 سال و بالاتر است که‌ این میزان در سال 2009 به 11.6% و در سال 2010 به 10.7% می‌رسد. در شکل زیر میزان بیکاری در بین جوانان 15 تا 24 ساله و افراد 25 سال به بالا دیده می‌شود:


[[فقر در اردن]]
[[بيكاری بر اساس سطح تحصيلی افراد در اردن|بیکاری بر اساس سطح تحصیلی افراد در اردن]]


بر اساس آمار منتشر شده در سال 2008 خط فقر در اردن 57JD از هر شخص در ماه و 7/5 مردم بود. طبق اين آمار كه بر اساس درصد مشخصي براي مصرف گالري و تامين احتياجات اساسي هر فرد محاسبه شده است، هر فرد كه درآمدي كمتر از 876,3 JD در سال يا 323 JD در ماه داشته باشد فقير در نظر گرفته مي شود.
طبق آمارهای منتشر شده از اداره آمار عمومی‌ [[اردن]] در سال 2010، بالاترین میزان بیکاری بر اساس سطح تحصیلی در این کشور متعلق به افرادی است که مدرک کارشناسی و بالاتر از آن دارند و میانگین بیکاری در بین مردان و زنان تحصیلکرده در [[اردن]] در سال 2010 به 10.9% و در زنان به 24.9% رسیده است و میزان بیکاری دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر، از میزان کل بیکاری به 34.1% می‌رسد. میزان بیکاری مردان دارای مدرک کارشناسی و بالاتر از آن در سال 2010 از میزان کل بیکاری به 21.2% می‌رسد و این در حالی است که سال 2009 این رقم 19% بوده است. شایان ذکر است که میزان بیکاری زنان دارای مدرک کارشناسی و بالاتر از آن در سال 2010 به 61.5% از میزان کل بیکاری می‌رسد، در حالی که‌ این میانگین در سال 2009، 53.8 بوده است. همچنین میانگین بیکاری در بین دارندگان مدرک دبیرستان و پایین‌تر در بین دو جنس (زنان و مردان) در سال 2010 به 11.5% می‌رسد، در حالی که در سال 2009، 11.9% بوده است. میزان بیکاری در بین مردان دارای مدرک دبیرستان و پایین‌تر در سال 2010، 11.3% بوده، اما در بین زنان عدد 14.7% در سال 2010 دیده می‌شود. در دو شکل زیر میزان بیکاری افراد 15 سال به بالا بر اساس سطح تحصیلی و جنسیت در سال 2010 و توزیع بیکاران بر اساس سطح تحصیلی و جنسیت در سال 2010 دیده می‌شود:


بر اساس اين آمار خط فقر در سال 2008، 3/13 درصد از مردم اردن در زير خط فقر قرار مي گيرند. عليرغم اينكه سال خوبي براي اقتصاد اردن به شمار مي رود اما هيچ تاثيري در فقر مردم نداشته است. نتيجه ي تعجب برانگيز ديگر اين است كه برخلاف پيشرفت اقتصادي تعداد بيكاران افزايش يافته است و اين يعني رشد اقتصادي بر تعداد بيكاران نتيجه عكس داشته است و با بهتر شدن وضع اقتصادي آمار بيكاران نيز افزايش مي يابد. در همان سال مسئولين 718 ميليون JD كمك خارجي دريافت كردند با اين حال ارقام بيشتر لازم بود كه تمام افراد زير خط فقر خارج شوند. البته بسيار تعجب برانگيز بود كه بسياري از اين كمك نيز در جهت كاهش فقر خرج نشد.
[[ميزان بيكاری در اردن بر اساس شهرنشينی و روستا نشينی|میزان بیکاری بر اساس شهرنشینی و روستا نشینی]]


در ادامه اين مطلب به ميزان بيكاري در اردن و آمار و ارقام مربوطه پرداخته مي شود.
طبق آمار‌های منتشر شده توسط اداره آمار [[اردن]] در سال 2010، میزان بیکاری در شهرهای [[اردن]] در بین مردان به 10.2% و در بین زنان به 21.1% می‌رسد. این در حالی است که‌این میزان در سال 2009 رقم 10.1% و 23.3% را نشان می‌دهد.


ميزان بيكاري در اردن  
همچنین در سال 2010 میزان بیکاری در روستاهای اردن در بین مردان 11.5% و در بین زنان 28.1% برآورده شده است، در حالی که در سال 2009 این میزان 11.7% و 28.1% بوده است و همچنین در سال 2010 نسبت مردان بیکار در شهرهای [[اردن]] از کل بیکاری 81.3% و در بین زنان روستا نشین به 19.2% از کل بیکاری رسیده است. در شکل زیر میزان بیکاری بر اساس شهر و روستا و جنسیت افراد در سال 2010 دیده می‌شود:


بر اساس گزارش هاي ساليانه اداره آمار عمومي كشور اردن، ميزان بيكاري در سال 2010 ميلادي در اين كشور نسبت به سال 2009 ميلادي با كاهشي جزئي همراه بوده و از 12.9% به 12.5% رسيده است. اما با اين وجود معضل بيكاري همچنان يكي از مشكلات اساسي در جامعه اردن است كه اقشار مختلف از آن رنج مي برند. بيكاري در اردن تنها به يك استان يا يك منطقه خاص در اين كشور محدود نمي شود، بلكه اين معضل در بيشتر استان هاي اردن ديده مي شود كه از جمله مي توان "معان"، "الكرك"، "مادبا" و "العقبه" را نام برد كه در بين استان هاي اردن با بيشترين ميزان بيكاري و مشكلات ساختاري در بازار كار خود رو به رو هستند. در يكي از آخرين گزارش هاي سازمان جهاني كار كه در سال 2010 منتشر شده است، ميزان بيكاري در اردن در مقايسه با ميانگين جهاني رقم بالايي را نشان مي دهد كه به طور مثال مي توان سال هاي 2008 و 2009 را نام برد كه ميزان بيكاري در اردن 6.1% و 6.6% از ميانگين جهاني بالاتر بود. وجود چنين آمارهايي خود بيانگر مشكلات زيادي است كه در بازار كار اردن ديده مي شود. در شكل زير ميزان بيكاري عمومي براساس جنسيت افراد در دو سال 2009 و 2010 در كشور اردن ديده مي شود:
[[بيكاری در اردن بر اساس استان ها|بیکاری بر اساس استان‌های مختلف اردن]]


ميزان بيكاري در اردن بر اساس رده هاي سني:
در شکل زیر افزایش میزان بیکاری در سال 2010 در مقایسه با سال 2009 در برخی استان‌های [[اردن]] مانند پایتخت (امان)، المفرق و العقبه دیده می‌شود. بالاترین میزان بیکاری در سال 2010 متعلق به استان‌های معان، الکرک، العقبه و مادبا بوده است. استان معان بالاترین میزان بیکاری را در سال‌های 2009 و 2010 به نام خود ثبت کرده است که میزان آن به 17.7% و 15.7% می‌رسد و این نشان‌دهنده پایین بودن سطح سرمایه‌گذاری‌ها، پروژه‌های عمرانی و ایجاد فرصت‌های شغلی در این استان بوده است. اما با این وجود آمارهای موجود از کاهش میزان بیکاری در سال 2010 در برخی از استان‌ها مانند الطفیله (2.3%)، معان (2%)، عجلون (1.5%)، اربد (1.7%)، البقا (1.1%)، الکرک (0.9%)، مادبا (0.8%)، و الزرقا (0.4%) در مقایسه با سال 2009 سخن می‌گوید.


طبق آمارهاي رسمي در كشور اردن كه اداره آمار عمومي اين كشور به صورت سالانه منتشر مي كند، ميزان بيكاري جوانان اردني كه سن آن ها بين 15 تا 24 سال است در بين مردان 23.8% و در بين زنان به 47.1% مي رسد و ميانگين بيكاري براي هر دو جنس در اين رده سني در سال 2010 به 47.1%  رسيده است. در مقابل، ميزان بيكاري در ميان رده سني 25 سال به بالا در بين مردان به 6.6% و در بين زنان به 14.6% مي رسد. نتايج به دست آمده بيانگر اين است كه ميزان بيكاري جوانان در رده سني 15 تا 24 سال در مقايسه با رده سني 25 سال به بالا رقم بالايي را نشان مي دهد. ميانگين بيكاري در رده سني 15 تا 24 سال، 50.1% است كه بالاترين ميزان بيكاري در بين رده هاي سني در كشور اردن است كه نسبت آن در بين مردان 51% و در زنان به 48.1% مي رسد. بر اساس آمارهاي موجود در اردن كمترين ميزان بيكاري در اين كشور رده سني 40 سال و بالاتر است كه اين ميزان در سال 2009 به 11.6% و در سال 2010 به 10.7% مي رسد. در شكل زير ميزان بيكاري در بين جوانان 15 تا 24 ساله و افراد 25 سال به بالا ديده مي شود:
[[میزان بیکاری زنان و مردان اردن بر اساس استان ها]]


بيكاري بر اساس سطح تحصيلي افراد در اردن:
میزان بیکاری مردان اردنی بر اساس استان‌های مختلف [[اردن]]:


طبق آمارهاي منتشر شده از اداره آمار عمومي اردن در سال 2010، بالاترين ميزان بيكاري بر اساس سطح تحصيلي در اين كشور متعلق به افرادي است كه مدرك كارشناسي و بالاتر از آن دارند و ميانگين بيكاري در بين مردان و زنان تحصيلكرده در اردن در سال 2010 به 10.9% و در زنان به 24.9% رسيده است و ميزان بيكاري دارندگان مدرك تحصيلي كارشناسي و بالاتر، از ميزان كل بيكاري به 34.1% مي رسد. ميزان بيكاري مردان داراي مدرك كارشناسي و بالاتر از آن در سال 2010 از ميزان كل بيكاري به 21.2% مي رسد و اين در حالي است كه سال 2009 اين رقم 19% بوده است. شايان ذكر است كه ميزان بيكاري زنان داراي مدرك كارشناسي و بالاتر از آن در سال 2010 به 61.5% از ميزان كل بيكاري مي رسد، در حالي كه اين ميانگين در سال 2009، 53.8 بوده است. همچنين ميانگين بيكاري در بين دارندگان مدرك دبيرستان و پايين تر در بين دو جنس (زنان و مردان) در سال 2010 به 11.5% مي رسد، در حالي كه در سال 2009، 11.9% بوده است. ميزان بيكاري در بين مردان داراي مدرك دبيرستان و پايين تر در سال 2010، 11.3% بوده، اما در بين زنان عدد 14.7% در سال 2010 ديده مي شود. در دو شكل زير ميزان بيكاري افراد 15 سال به بالا بر اساس سطح تحصيلي و جنسيت در سال 2010 و توزيع بيكاران بر اساس سطح تحصيلي و جنسيت در سال 2010 ديده مي شود:
با مقایسه بین میزان بیکاری مردان در استان‌های مختلف [[اردن]]، این نتیجه را می‌توان گرفت که استان "مادبا" با بالاترین میزان بیکاری در سال 2010 با رقمی‌در حدود 13% رو به رو بوده است و بعد از آن استان‌های "معان" و "العقبه" جای می‌گیرند، که میزان بیکاری مردان در این استان‌ها به 12.9% و 12.7% می‌رسد، در مقایسه با سال 2009 که 14.1% و 10.4% بوده است. همچنین پایین‌ترین میزان بیکاری مردان اردنی در سال 2010 در استان "اربد" و با رقمی‌در حدود 9.4% بوده است، در مقایسه با سال 2009 که 10.7% بوده با کاهش رو به رو شده است. بعد از این استان، پایتخت یعنی امان قرار دارد که در سال 2010، عدد 9.8% و در سال 2009، 9.4% را نشان می‌دهد.
 
ميزان بيكاري بر اساس شهرنشيني و روستا نشيني:
 
طبق آمار هاي منتشر شده توسط اداره آمار اردن در سال 2010، ميزان بيكاري در شهرهاي اردن در بين مردان به 10.2% و در بين زنان به 21.1% مي رسد. اين در حالي است كه اين ميزان در سال 2009 رقم 10.1% و 23.3% را نشان مي دهد.
 
همچنين در سال 2010 ميزان بيكاري در روستاهاي اردن در بين مردان 11.5% و در بين زنان 28.1% برآورده شده است، در حالي كه در سال 2009 اين ميزان 11.7% و 28.1% بوده است و همچنين در سال 2010 نسبت مردان بيكار در شهرهاي اردن از كل بيكاري 81.3% و در بين زنان روستا نشين به 19.2% از كل بيكاري رسيده است. در شكل زير ميزان بيكاري بر اساس شهر و روستا و جنسيت افراد در سال 2010 ديده مي شود:
 
بيكاري بر اساس استان هاي مختلف اردن:
 
در شكل زير افزايش ميزان بيكاري در سال 2010 در مقايسه با سال 2009 در برخي استان هاي اردن مانند پايتخت (امان)، المفرق و العقبه ديده مي شود. بالاترين ميزان بيكاري در سال 2010 متعلق به استان هاي معان، الكرك، العقبه و مادبا بوده است. استان معان بالاترين ميزان بيكاري را در سال هاي 2009 و 2010 به نام خود ثبت كرده است كه ميزان آن به 17.7% و 15.7% مي رسد و اين نشان دهنده پايين بودن سطح سرمايه گذاري ها، پروژه هاي عمراني و ايجاد فرصت هاي شغلي در اين استان بوده است. اما با اين وجود آمارهاي موجود از كاهش ميزان بيكاري در سال 2010 در برخي از استان ها مانند الطفيله (2.3%)، معان (2%)، عجلون (1.5%)، اربد (1.7%)، البقا (1.1%)، الكرك (0.9%)، مادبا (0.8%)، و الزرقا (0.4%) در مقايسه با سال 2009 سخن مي گويد.
 
ميزان بيكاري مردان اردني بر اساس استان هاي مختلف اردن:
 
با مقايسه بين ميزان بيكاري مردان در استان هاي مختلف اردن، اين نتيجه را مي توان گرفت كه استان "مادبا" با بالاترين ميزان بيكاري در سال 2010 با رقمی در حدود 13% رو به رو بوده است و بعد از آن استان های "معان" و "العقبه" جای می گیرند، که میزان بیکاری مردان در این استان ها به 12.9%  و 12.7% می رسد، در مقایسه با سال 2009 که 14.1% و 10.4% بوده است. همچنین پایین ترین میزان بیکاری مردان اردنی در سال 2010 در استان "اربد" و با رقمی در حدود 9.4% بوده است، در مقایسه با سال 2009 که 10.7% بوده با کاهش رو به رو شده است. بعد از این استان، پایتخت یعنی امان قرار دارد که در سال 2010، عدد 9.8% و در سال 2009، 9.4% را نشان می دهد.


میزان بیکاری زنان اردن بر اساس استان های مختلف:
میزان بیکاری زنان اردن بر اساس استان های مختلف:


مقایسه میزان بیکاری زنان بر اساس استان های اردن، استان عجلون با بالاترین میزان بیکاری زنان در سال 2010 یعنی 32.2% مواجخ بوده است و این رقم در سال 2009، 33.1% ثبت شده است. پس از استان عجلون، استان جرش قرار دارد که میزان بیکاری زنان در سال 2010 در این استان 27% بوده است و در سال 2009 رقم 30.8% به چشم می خورد. در بین استان های اردن، پایین ترین میزان بیکاری زنان در سال 2010 متعلق به استان امان (پایتخت) با 19.2% بوده است و این رقم در سال 2009، 19% ثبت شده است. در شکل زیر میزان بیکاری زنان بر اساس استان های اردن در سال های 2009 و 2010 دیده می شود:
مقایسه میزان بیکاری زنان بر اساس استان‌های اردن، استان عجلون با بالاترین میزان بیکاری زنان در سال 2010 یعنی 32.2% مواجه بوده است و این رقم در سال 2009، 33.1% ثبت شده است. پس از استان عجلون، استان جرش قرار دارد که میزان بیکاری زنان در سال 2010 در این استان 27% بوده است و در سال 2009 رقم 30.8% به چشم می‌خورد. در بین استان‌های اردن، پایین‌ترین میزان بیکاری زنان در سال 2010 متعلق به استان امان (پایتخت) با 19.2% بوده است و این رقم در سال 2009، 19% ثبت شده است. در شکل زیر میزان بیکاری زنان بر اساس استان‌های [[اردن]] در سال‌های 2009 و 2010 دیده می‌شود:
 
و در شکل زیر میزان بیکاری مردان و زنان بر اساس استان ها در سال 2010 دیده می شود:
 
[[تعداد نیروی کار در اردن]]:


آمارهای اداره آمار عمومی کشور اردن سال 2010 حاکی از آن است که تعداد افراد در سن کار 15 سال و بالاتر از 15 سال در این کشور به 3578334 نفر می رسد که در این میان 50.7% از آن ها را مردان و 49.3% از آن ها را تشکیل می دهند و همچنین تعداد افراد فعال اقتصادی در سن 15 سال و بیشتر به 1412134 نفر می رسد که 39.5% از کل افراد اردنی در سن کار را تشکیل می دهند. تعداد مردان فعال اقتصادی 1152853 نفر یا 81.6% از کل فعالین اقتصادی هستند و تعداد زنان فعال اقتصادی 259182 نفر یا 18.4% از کل فعالین اقتصادی هستند.
و در شکل زیر میزان بیکاری مردان و زنان بر اساس استان ها در سال 2010 دیده می‌شود:


آمارهای سال 2010 بیانگر این است که تعداد شاغلان در کشور اردن بالغ بر 1235948 نفر یا 87.5% از کل فعالان اقتصادی است و تعداد مردان شاغل 1033015 نفر و تعداد زنان شاغل در اردن 202933 نفر می باشد. تعداد بیکاران در کشور اردن رقمی در حدود 176186 نفر یا 12.5% از کل فعالان اقتصادی را تشکیل می دهند. (6)
[[تعداد نیروی کار در اردن]]


در شکل زیر میزان نیروی کار اردنی 15 سال و بیشتر از 15 سال در سال 2010 بر اساس جنسیت افراد دیده می شود:
آمارهای اداره آمار عمومی‌ کشور [[اردن]] سال 2010 حاکی از آن است که تعداد افراد در سن کار 15 سال و بالاتر از 15 سال در این کشور به 3578334 نفر می‌رسد که در این میان 50.7% از آن‌ها را مردان و 49.3% از آن‌ها را تشکیل می‌دهند و همچنین تعداد افراد فعال اقتصادی در سن 15 سال و بیشتر به 1412134 نفر می‌رسد که 39.5% از کل افراد اردنی در سن کار را تشکیل می‌دهند. تعداد مردان فعال اقتصادی 1152853 نفر یا 81.6% از کل فعالین اقتصادی هستند و تعداد زنان فعال اقتصادی 259182 نفر یا 18.4% از کل فعالین اقتصادی هستند.


اين آمار و ارقام كه در شهرهاي مختلف و با توجه به سال هاي مشخص انتشار يافته اند، به تنهايي گوياي بسياري از مسائل اقتصادي موجود در اردن هستند.  
آمارهای سال 2010 بیانگر این است که تعداد شاغلان در کشور [[اردن]] بالغ بر 1235948 نفر یا 87.5% از کل فعالان اقتصادی است و تعداد مردان شاغل 1033015 نفر و تعداد زنان شاغل در اردن 202933 نفر می‌باشد. تعداد بیکاران در کشور اردن رقمی‌در حدود 176186 نفر یا 12.5% از کل فعالان اقتصادی را تشکیل می‌دهند<ref>برگرفته از http://www.alqadscenter.org/</ref>.


'''10- 4- ورزش دراردن'''
در شکل زیر میزان نیروی کار اردنی 15 سال و بیشتر از 15 سال در سال 2010 بر اساس جنسیت افراد دیده می‌شود:


ورزش ها در فرهنگ کشور اردن جایگاه مهمی دارند.
این آمار و ارقام که در شهرهای مختلف و با توجه به سال‌های مشخص انتشار یافته‌اند، به تنهایی گویای بسیاری از مسائل اقتصادی موجود در [[اردن]] هستند.  


اردن از معدود كشورهاي عربي است كه در آسيا به جوانان و ورزش اهميت مي دهد. اين را مي توان در تعداد اماكن و شهرك هاي ورزشي دانست كه اين كشور براي ورزش جوانان خود در نظر گرفته است. اين اقدامات تاثير مثبتي در مشاركت هاي اين كشور در رقابت هاي كشورهاي عربي، منطقه اي و جهاني گذاشته است.
=== ورزش در اردن ===
ورزش‌ها در فرهنگ کشور [[اردن]] جایگاه مهمی‌ دارند.


در كشوراردن دو ورزش فوتبال و بسكتبال از محبوبيت بيشتري نسبت به ورزش هاي ديگر برخوردار هستند.
[[اردن]] از معدود کشورهای عربی است که در آسیا به جوانان و ورزش اهمیت می‌دهد. این را می‌توان در تعداد اماکن و شهرک‌های ورزشی دانست که‌ این کشور برای ورزش جوانان خود در نظر گرفته است. این اقدامات تاثیر مثبتی در مشارکت‌های این کشور در رقابت‌های کشورهای عربی، منطقه‌ای و جهانی گذاشته است.


پس از اين دو ورزش همچنين مردم و به خصوص جوانان اردني به ورزش هاي ديگري مانند دفاع شخصي، شنا، تنيس و سواركاري علاقه مند هستند.
در کشور [[اردن]] دو ورزش فوتبال و بسکتبال از محبوبیت بیشتری نسبت به ورزش‌های دیگر برخوردار هستند.


در اردن باشگاه هاي فوتبال الوحدات، الفيصلي بيشترين هوادار را در بين مردم اين كشور دارند. همچنين در بسكتبال نيز باشگاه زين، ارتودكس و التطبيقيه از جمله باشگاه هاي پرطرفدار به شمار مي آيند.
پس از این دو ورزش همچنین مردم و به خصوص جوانان اردنی به ورزش‌های دیگری مانند دفاع شخصی، شنا، تنیس و سوارکاری علاقه‌مند هستند.


لازم به ذكر است كه در اواسط دهه شصت ميلادي مقامات وقت اردن تصميم گرفتند با ساخت شهركي ورزشي به مساحت 1200 كيلومتر در مركز امان يكي از بزرگترين اماكن ورزشي در خاورميانه را بنا كنند. (7)
در [[اردن]] باشگاه‌های فوتبال الوحدات، الفیصلی بیشترین هوادار را در بین مردم این کشور دارند. همچنین در بسکتبال نیز باشگاه زین، ارتودکس و التطبیقیه از جمله باشگاه‌های پرطرفدار به شمار می‌آیند.


كاروان ورزشي اردن از سال 1980 در بازي هاي المپيك شركت كرد، كه در اين دوره تنها پرتاب ديسك به عنوان تنها رشته اي بود كه اردن در آن ورزشكار داشت.
لازم به ذکر است که در اواسط دهه شصت میلادی مقامات وقت [[اردن]] تصمیم گرفتند با ساخت شهرکی ورزشی به مساحت 1200 کیلومتر در مرکز امان یکی از بزرگترین اماکن ورزشی در خاورمیانه را بنا کنند<ref>برگرفته از https://www.wikipedia.org/<nowiki/>woman in Jordan</ref>.


در المپيك لس آنجلس در سال 1984 اين كشور در رشته هاي مبارزه، پرتاب ديسك و سنگين وزن جواز ورود را كسب كرد.
کاروان ورزشی [[اردن]] از سال 1980 در بازی‌های المپیک شرکت کرد، که در این دوره تنها پرتاب دیسک به عنوان تنها رشته‌ای بود که [[اردن]] در آن ورزشکار داشت.


المپيك 1988 سئول اولين دوره اي بود كه كاروان ورزشي اردن توانست به مدال دست يابد. در اين دوره از بازي ها ورزشكاران اردني در رشته هاي تكواندو،‌ تنيس روي ميز، ‌تير اندازي، مبارزه، مشت زني و كشتي حضور پيدا كردند. احسان السميح و سامر كمال توانستند به مدال برنز در بازي هاي تكواندو دست يابند.
در المپیک لس آنجلس در سال 1984 این کشور در رشته‌های مبارزه، پرتاب دیسک و سنگین وزن جواز ورود را کسب کرد.


در المپيك 1992 بارسلون اردن با رشد چشمگير توانست در رشته هاي تكواندو، پرتاب ديسك، پرش از مانع و تنيس روي ميز ورزشكارني را به اسپانيا اعزام كند.
المپیک 1988 سئول اولین دوره‌ای بود که کاروان ورزشی [[اردن]] توانست به مدال دست یابد. در این دوره از بازی‌ها ورزشکاران اردنی در رشته‌های تکواندو،‌ تنیس روی میز، ‌تیر اندازی، مبارزه، مشت زنی و کشتی حضور پیدا کردند. احسان السمیح و سامر کمال توانستند به مدال برنز در بازی‌های تکواندو دست یابند.


در المپيك 1996 آتلانتا اردن در رشته هاي جديدي مانند جودو و شنا به همراه پرش از مانع و ديسك ورزشكار اعزام كند.
در المپیک 1992 بارسلون [[اردن]] با رشد چشمگیر توانست در رشته‌های تکواندو، پرتاب دیسک، پرش از مانع و تنیس روی میز ورزشکارنی را به اسپانیا اعزام کند.


المپيك 2000 سيدني از لحاظ تعداد كاروان ورزشي براي اردن بالاترين ميزان ورزشكار اعزامي بود و اين كشور توانست در رشته هاي سواركاري، تنيس روي ميز، شنا، بازي هاي سنگين وزن، وزنه برداري، تكواندو و پرتاب ديسك ورزشكاراني به اين مسابقات اعزام كند.
در المپیک 1996 آتلانتا [[اردن]] در رشته‌های جدیدی مانند جودو و شنا به همراه پرش از مانع و دیسک ورزشکار اعزام کند.


المپيك 2004 آتن هم اردن توانست در 6 رشته مجوز ورود كسب كند كه از آن جمله مي توان سواركاري، تنيس روي ميز و شنا را نام برد.
المپیک 2000 سیدنی از لحاظ تعداد کاروان ورزشی برای [[اردن]] بالاترین میزان ورزشکار اعزامی‌ بود و این کشور توانست در رشته‌های سوارکاری، تنیس روی میز، شنا، بازی‌های سنگین وزن، وزنه برداری، تکواندو و پرتاب دیسک ورزشکارانی به‌این مسابقات اعزام کند.


المپيك 2008 پكن اولين دوره اي بود كه رياست كاروان اردن را يك زن بر عهده داشت. اين دوره لانا الجغبير رياست كاروان را بر عهده داشت. در اين دوره هم اردن فقط در 6 رشته نماينده داشت.  
المپیک 2004 آتن هم [[اردن]] توانست در 6 رشته مجوز ورود کسب کند که از آن جمله می‌توان سوارکاری، تنیس روی میز و شنا را نام برد.


در المپيك 2012 لندن هم هيئت اردني در سه رشته تكواندو،‌ شنا و سنگين وزن شركت كردند.
المپیک 2008 پکن اولین دوره‌ای بود که ریاست کاروان [[اردن]] را یک زن بر عهده داشت. این دوره لانا الجغبیر ریاست کاروان را بر عهده داشت. در این دوره هم [[اردن]] فقط در 6 رشته نماینده داشت.  


ورزشكاران اردني در ادوار المپيك تا كنون تنها توانسته اند به سه مدال برنز در رشته تكواندو دست يابند. اين سه مدال توسط سامر كمال و احسان سميح در المپيك سئول 1988 سئول و عمار فهد در المپيك 1992 بارسلون بدست آمده است.
در المپیک 2012 لندن هم هیئت اردنی در سه رشته تکواندو،‌ شنا و سنگین وزن شرکت کردند.


گفتني است كشور اردن در رده بندي كشورهاي مدال آور عربي در المپيك از 21 كشور رده پانزده را دارد. (8)
ورزشکاران اردنی در ادوار المپیک تا کنون تنها توانسته‌اند به سه مدال برنز در رشته تکواندو دست یابند. این سه مدال توسط سامر کمال و احسان سمیح در المپیک سئول 1988 سئول و عمار فهد در المپیک 1992 بارسلون بدست آمده است.


باغ های الحسین در امان، شهر الحسن برای جوانان در شهر ایربد و شهر شاهزاده محمد جوان در شهر زارقا در مشارکت کمک می کنند.
گفتنی است کشور [[اردن]] در رده‌بندی کشورهای مدال آور عربی در المپیک از 21 کشور رده پانزده را دارد<ref>برگرفته از http://https//www.unher.org.refworld</ref>.  


بسیاری از مسابقات اردنی، عربی و بین المللی مورد استقبال شدید جوانان اردنی واقع می شوند. در این میان مسابقات فوتبال و بسکتبال از اهمیت ویژه ای برخوردارند. فعالیت هایی همچون بازی ها، دفاع شخصی، شنا، تنیس و رشته های مختلف اسب سواری برای جوانان ورزش محسوب می شوند.
باغ‌های الحسین در امان، شهر الحسن برای جوانان در شهر ایربد و شهر شاهزاده محمد جوان در شهر زارقا در مشارکت کمک می‌کنند.


ورزش های پرطرفدار:
بسیاری از مسابقات اردنی، عربی و بین‌المللی مورد استقبال شدید جوانان اردنی واقع می‌شوند. در این میان مسابقات فوتبال و بسکتبال از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. فعالیت‌هایی همچون بازی‌ها، دفاع شخصی، شنا، تنیس و رشته‌های مختلف اسب سواری برای جوانان ورزش محسوب می‌شوند.


فوتبال:
==== ورزش‌های پرطرفدار ====


فوتبال، پرطرفدارترین [[ورزش در اردن]] است و در این مورد اردن یک استثنا نیست.
===== فوتبال =====
فوتبال، پرطرفدارترین [[ورزش در اردن]] است و در این مورد [[اردن]] یک استثنا نیست.


در هر ناحیه از کالدا تا الهاشمیه الجنوبیال اغلب مردم عصرها فوتبال بازی می کنند. به دلیل پیشرفت های اخیر تیم ملی فوتبال اردن، فوتبال هر روز محبوب تر می شود.
در هر ناحیه از کالدا تا الهاشمیه الجنوبیال اغلب مردم عصرها فوتبال بازی می‌کنند. به دلیل پیشرفت‌های اخیر تیم ملی فوتبال [[اردن]]، فوتبال هر روز محبوب‌تر می‌شود.


تیم ملی فوتبال در سپتامبر 2004 به رتبه 37 رده بندی فیفا دست پیدا کرد.
تیم ملی فوتبال در سپتامبر 2004 به رتبه 37 رده بندی فیفا دست پیدا کرد.


لیگ های کوچک و باشگاه های جوانان که بعضی از آن ها تحت نظر موسسه فوتبال اردن فعالیت می کنند، در اردن بسیار محبوب و پرطرفدارند.
لیگ‌های کوچک و باشگاه‌های جوانان که بعضی از آن‌ها تحت نظر موسسه فوتبال [[اردن]] فعالیت می‌کنند، در [[اردن]] بسیار محبوب و پرطرفدارند.


لیگ اردن که بسیار شبیه لیگ برتر انگلستان است، در آغاز هر فصل جمعیت بسیاری را در هفته به خود جلب می کند.
لیگ [[اردن]] که بسیار شبیه لیگ برتر انگلستان است، در آغاز هر فصل جمعیت بسیاری را در هفته به خود جلب می‌کند.


لیگ که فعالیت خود را در سال 1944 آغاز کرده است، در دهه گذشته رشد قابل توجهی همراه تیم های جدید، بازیکنان حرفه ای و ورزشگاه های جدید و مدیران پردرآمد، داشته است.
لیگ که فعالیت خود را در سال 1944 آغاز کرده است، در دهه گذشته رشد قابل‌توجهی همراه تیم‌های جدید، بازیکنان حرفه‌ای و ورزشگاه‌های جدید و مدیران پردرآمد، داشته است.


پایین تر از لیگ اردن، لیگ دسته دو اردن فعالیت می کند. در حالی که 2 تیم قعر جدول در لیگ دست اول در پایان فصل تنزل می یابند، دو تیم اول لیگ دسته دو به لیگ دسته اول راه می یابند. با انجام این کار تیم های لیگ دست دو انگیزه بیشتری برای بهتر عمل کردن پیدا می کنند، در همین زمان از تلاش کافی تیم های لیگ دست یک نیز برای جلوگیری از تنزل اطمینان حاصل می شود.
پایین‌تر از لیگ [[اردن]]، لیگ دسته دو [[اردن]] فعالیت می‌کند. در حالی که 2 تیم قعر جدول در لیگ دست اول در پایان فصل تنزل می‌یابند، دو تیم اول لیگ دسته دو به لیگ دسته اول راه می‌یابند. با انجام این کار تیم‌های لیگ دست دو انگیزه بیشتری برای بهتر عمل کردن پیدا می‌کنند، در همین زمان از تلاش کافی تیم‌های لیگ دست یک نیز برای جلوگیری از تنزل اطمینان حاصل می‌شود.


در فصل 2008 – 2009 تیم های حاضر در دسته یک از قرار زیر بودند:
در فصل 2008 – 2009 تیم‌های حاضر در دسته یک از قرار زیر بودند:


·     العربیه (ایربد)
* العربیه (ایربد)


·     البکا SC
* البکا SC


·     الفیصلی (امّان)  
* الفیصلی (امّان)


·     الحسین (ایربد)
* الحسین (ایربد)
* الجزیره (امّان)
* الوحدت SC
* الشباب حسین
* الشباب اردن
* الیرموک (از لیگ دسته دو)


·     الجزیره (امّان)
* اتحاد الرامسا (از لیگ دسته دو)


·     الوحدت SC
* الاهلی (امّان)


·     الشباب حسین
* الرامسا SC


·     الشباب اردن
===== راگبی =====
راگبی ورزشی نه چندان مهم، اما در حال پیشرفت است. راگبی [[اردن]] به‌وسیله اتحادیه راگبی [[اردن]] راه‌اندازی شد که به وسیله کمیته المپیک [[اردن]] در سال 2007 تشخیص داده شد.


·     الیرموک (از لیگ دسته دو)
راگبی در ابتدا توسط انگلستان به [[اردن]] آورده شد. تیم ملی راگبی [[اردن]] در رده سوم بین‌المللی قرار دارد. [[اردن]] اولین بازی خود را برابر تیم [[لبنان]] در 14 می 2010 در دبی انجام داد.


·     اتحاد الرامسا (از لیگ دسته دو)
===== بسکتبال =====
پیشرفت‌های عمده‌ای در بسکتبال [[اردن]] حاصل می‌شود. تیم ملی بسکتبال [[اردن]] که هم اکنون با زِین( Zain) پشتیبانی می‌شود در بسیاری از رقابت‌های عربی و خاورمیانه شرکت می‌کند.


·     الاهلی (امّان)
===== تنیس =====
هر چند درصد بسیار کمی‌ از اردنی‌ها تنیس بازی می‌کنند، اما بسیاری از اردنی‌ها علاقه مند به تماشای مسابقات تنیس هستند.


·     الرامسا SC
===== تکواندو =====
تکواندو ورزشی مشهور در بین هنرهای رزمی‌ در [[اردن]] است که یادآور 3 مدال برنز المپیک در گذشته است. مدال برنز اول در سال 1988 در سئول به وسیله سامر کمال و احسان ابوشیخ به دست آمد. عمر فهد نیز در المپیک بارسلونا در سال 1992 موفق به کسب مدال برنز شد.


راگبی:
=== [[اوقات فراغت در اردن|نحوه‌‌ی گذراندن اوقات فراغت]] ===
اردن کشوری جوان است و 70% جمعیت این کشور را جوانان زیر 34 سال تشکیل می‌دهند. به همین دلیل نوع زندگی در [[اردن]] به سرعت در حال تغییر است. بسیاری از مردم معتقدند که [[اردن]] در چند سال اخیر شاهد تغییرات زیادی بوده است. دیگر جنبه مهم [[اردن]] موقعیت مکانی این کشور است.


راگبی ورزشی نه چندان مهم، اما در حال پیشرفت است. راگبی اردن به وسیله اتحادیه راگبی اردن راه اندازی شد که به وسیله کمیته المپیک اردن در سال 2007 تشخیص داده شد.
این کشور با قرار گرفتن در همسایگی کشورهایی هم چون فلسطین،‌ عراق، [[لبنان]] و [[مصر]] جمعیت زیادی از این کشورها را به خود جذب کرده است و این موضوع باعث تغییراتی در فرهنگ عامه مردم شده است. مردم هر یک از این کشورها به نحوی بر [[فرهنگ اردن]] تاثیر گذارده‌اند. مردم عراقی و توجه آن‌ها به هنر باعث شده است هنر، نقاشی، مجسمه‌سازی و موسیقی [[اردن]] از غنای بیشتری برخوردار شود. [[سوریه]] نیز نقش موثری در [[فرهنگ اردن]] دارد. مرزهای باز [[اردن]] و [[سوریه]] باعث شده است که [[اردن]] به راحتی بتواند از موسیقی‌دانان و رقاصان [[سوریه]] استفاده کند. فلسطینیان نیز به علت جمعیت زیادشان نقش زیادی در شکل‌دهی [[فرهنگ اردن]] دارند. بخصوص موسیقی‌دانان فلسطینی که همواره مورد توجه اردنی‌ها بوده‌اند.  


راگبی در ابتدا توسط انگلستان به اردن آورده شد. تیم ملی راگبی اردن در رده سوم بین المللی قرار دارد. اردن اولین بازی خود را برابر تیم [[لبنان]] در 14 می 2010 در دبی انجام داد.
با این حال بسیاری از اردنی‌ها توجه زیادی به مسائل فرهنگی ندارند و وقت خود را بیشتر به موارد دیگر می‌گذرانند.


بسکتبال:
خوردن قهوه و صحبت کردن مواردی هستند که بسیار مورد توجه اردنی‌ها می‌باشند. بسیاری از مردم وقت خود را در قهوه‌خانه‌ها و به گفتگو می‌گذرانند. سیگار کشیدن که قبلا افراد مسن را به خود جذب می‌کرد این روزها جوانان زیادی را وسوسه می‌کند. از دیگر سرگرمی‌هایی که بسیار مورد علاقه مردم است رقصیدن و نوشیدن الکل است. هرچند در نظر اول امان شهری است که کمتر اثری از نوشیدن در آن یافت می‌شود اما [[اردن]] جدید شاهد افزایش مصرف الکل در بین مردم است با وجود در دسترس بودن این گونه مواد اما بیشتر افراد ترجیح می‌دهند در اماکن عمومی‌ از این کار پرهیز کنند. دلیل این موضوع مذهب و ارزش‌های سنتی رایج در جامعه است.


پیشرفت های عمده ای در بسکتبال اردن حاصل می شود. تیم ملی بسکتبال اردن که هم اکنون با زِین<sup>7</sup> پشتیبانی می شود در بسیاری از رقابت های عربی و خاورمیانه شرکت می کند.
شیوه دیگری که بسیاری از جوانان برای گذران اوقات فراغت خود برگزیده‌اند نشستن در ماشین‌هایشان و رانندگی در خیابان هاست. این کار تنها مخصوص بچه‌های خانواده‌های متمکن نیست بلکه بسیاری از جوانان حتی از پائین شهر نیز به‌ این کار علاقه دارند<ref>برگرفته از خبرگزاری فارس https://farsnews.ir/</ref>.  


تنیس:
بسیاری از جوان‌ها در اردن اوقات فراغت خود را در کافه‌ها و یا در ماشین‌های خود می‌گذرانند.


هر چند درصد بسیار کمی از اردنی ها تنیس بازی می کنند، اما بسیاری از اردنی ها علاقه مند به تماشای مسابقات تنیس هستند.
بر اساس گزارش [https://www.unicef.org/ یونیسف]، با عنوان "اوقات فراغت بیش از اندازه" که در سال 2002 منتشر شد، یک سوم تمام جوانان اردنی از اوقات فراغت بیش از حد شکایت می‌کنند. به خصوص مردان جوان در مناطق شمالی و جنوبی. به همراه بیش از 50 مکان تفریحی همچون موزه‌ها، مراکز فرهنگی، نمایشگاه ها، فضاهای هنری، مراکز تناسب اندام و سینماها. البته‌ این اندازه برای 40 درصد جمعیت که معرف بزرگ‌ترین گروه مجرد بین 12 تا 30 سال است کافی نخواهد نبود. در ادامه نظر چند نفر از جوانان اردنی را در مورد نحوه گذراندن اوقات فراغتشان ذکر می‌کنیم.


تکواندو:
لینا اِجلات: من احساس بسیار عمیقی هنگام شنیدن موزیک در ساکن دارم، در بیشتر کنسرت‌ها شرکت می‌کنم. اما پول خرج کردن را دوست ندارم. گاهی اوقات نیز به سینما می‌روم.


تکواندو ورزشی مشهور در بین هنرهای رزمی در اردن است که یادآور 3 مدال برنز المپیک در گذشته است. مدال برنز اول در سال 1988 در سئول به وسیله سامر کمال و احسان ابوشیخ به دست آمد. عمر فهد نیز در المپیک بارسلونا در سال 1992 موفق به کسب مدال برنز شد.
هدا ابراهیم (فروشنده): او می‌گفت در زرقا زندگی می‌کند اما محل کارش در امّان است بنابراین او فرصت زیادی را فقط برای رفت و آمد خود می‌گذارد. "بسیاری کنسرت‌ها و فعالیت‌ها در امّان انجام می‌شوند که‌ این موضوع شرکت من در آن‌ها را بسیار دشوار کرده است". او افزود "بنابراین من اوقات فراغتم را با خوابیدن یا تماشای تلویزیون سپری می‌کنم".


رانا سوییس: متاسفانه اردنی‌ها اهل مطالعه نیستند. آن‌ها برای تفریح مطالعه نمی‌کنند. ما فرهنگی شفاهی داریم؛ دور همدیگر جمع شدن و هنگام صرف قهوه صحبت کردن.


'''11-4- نحوه ي گذراندن اوقات فراغت'''
همچنین با جستجویی ساده در میان روزنامه‌هایی که در امان منتشر می‌شوند مشاهده می‌شود که همگی دارای قسمت فرهنگ مکمل‌اند و همگی تمایل دارند به نقد و بررسی عمیق که فهم آن برای عموم خوانندگان ثقیل است. در این میان تنها روزنامه القَد است که زندگی فرهنگی را به گونه‌ای مورد بررسی قرار می‌دهد که موضوع برای خواننده ملموس می‌شود. اما به هر حال این روزنامه فقط یکی در میان همه است. در مورد رسانه خصوصی، 2 عدد در امان موجود است، W2go و [[اردن]] امروز. اما آن‌ها بر جنبه‌های توریستی متمرکزند.


اردن كشوري جوان است و 70% جمعيت اين كشور را جوانان زير 34 سال تشكيل مي دهند. به همين دليل نوع زندگي در اردن به سرعت در حال تغيير است. بسياري از مردم معتقدند كه اردن در چند سال اخير شاهد تغييرات زيادي بوده است. ديگر جنبه مهم اردن موقعيت مكاني اين كشور است.  
=== [[وضعیت بهداشت و سلامتی در اردن]] ===
بیماری‌های مزمن یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سطح جهان به شمار می‌رود و تاثیر آن بر سلامتی ساکنین جهان همچنان رو به افزایش است. جوامع ثروتمند و متمدن از زمان‌های گذشته تا به امروز در معرض بیشترین بیماری‌ها به عللی چون افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون و استعمال توتون قرار داشته‌اند. از دیگر عوامل می‌توان به گسترش چاقی و روش زندگی بر اساس کم‌تحرکی و فعالیت بدنی کم در این جوامع اشاره نمود. اما با گذر زمان این بیماری‌ها در کشورهایی با درآمد متوسط و پایین هم ورود پیدا کرد و همچون گذشته فقط در کشورهای ثروتمند باقی نماند. با ورود این بیماری‌ها به کشورهای در حال توسعه از جمله [[اردن]]، این کشور با بار سنگینی علاوه بر بیماری‌های واگیردار مواجه شدند. بر اساس گزارش‌های انتشار یافته توسط اداره عمومی‌ کشور [[اردن]] در سال 2010 میلادی میزان بیماری‌های مزمن در این کشور به شرح زیر بوده است: در 41.1% از خانواده‌های ساکن در استان عجلون حداقل یک نفر از بیماری‌های مزمن در این کشور رنج می‌برد و پی از این استان، استان ایربد قرار دارد که‌ این نسبت به 39.6% می‌رسد و در بین استان‌هایی که کمترین میزان بیماری مزمن در بین خانواده‌ها را داراست، استان مادبا قرار دارد که رقم 28.5% را نشان می‌دهد. اما آمارها در سطح کل کشور [[اردن]] بیانگر این است که در 34.4% از خانواده‌های اردنی، حداقل یک فرد مبتلا به بیماری مزمن وجود دارد. در شکل زیر نسبت خانواده‌هایی که حداقل یک فرد مبتلا به بیماری‌های مزمن در آن وجود دارد بر اساس تفکیک استان‌های [[اردن]] در سال 2010 میلادی دیده می‌شود:


اين كشور با قرار گرفتن در همسايگي  كشورهايي هم چون فلسطين،‌عراق، لبنان و مصر جمعيت زيادي از اين كشورها را به خود جذب كرده است و اين موضوع باعث تغييراتي در فرهنگ عامه مردم شده است. مردم هر يك از اين كشورها به نحوي بر [[فرهنگ اردن]] تاثير گذارده اند. مردم عراقي و توجه آنها به هنر باعث شده است هنر، نقاشي، مجسمه سازي و موسيقي اردن از غناي بيشتري برخوردار شود. سوريه نيز نقش موثري در فرهنگ اردن دارد. مرزهاي باز اردن و سوريه باعث شده است كه اردن به راحتي بتواند از موسيقي دانان و رقاصان سوريه استفاده كند. فلسطينيان نيز به علت جمعيت زيادشان نقش زيادي در شكل دهي فرهنگ اردن دارند. بخصوص موسيقي دانان فلسطيني كه همواره مورد توجه اردني ها بوده اند.
اما بر اساس آمارهای موجود از انتشار بیماری‌های مزمن اینگونه برآورده می‌شود که وجود بیماری‌های مزمن در بین خانواده‌های شهری بیش از خانواده‌های روستایی در [[اردن]] است. در 35% از خانواده‌های شهری در [[اردن]] حداقل یک نفر مبتلا به بیماری‌های مزمن است و این درحالی است که‌ این رقم در بین خانواده‌های روستایی 31% را نشان می‌دهد. در شکل زیر نسبت خانواده‌هایی که در آن فرد مبتلا به بیماری‌های مزمن زندگی می‌کند بر اساس مکان اقامت دیده می‌شود و این آمار متعلق به سال 2010 میلادی است:


با اين حال بسياري از اردني ها توجه زيادي به مسائل فرهنگي ندارند و وقت خود را بيشتر به موارد ديگر مي گذرانند.
بر اساس تفکیک مناطق مختلف در [[اردن]]، طبق نتایج به دست آمده در سال 2010 میلادی، خانواده‌های ساکن مناطق شمالی این کشور با بیشترین نسبت ابتلا به بیماری‌های مزمن در حدود 38% رو به رو هستند و پس از مناطق شمالی، مناطق جنوبی و مرکزی [[اردن]] به ترتیب با 33.2% و 33% قرار دارند. در شکل زیر نسبت خانواده‌هایی که در آن فرد مبتلا به بیماری مزمن زندگی می‌کند بر اساس تفکیک مناطق دیده می‌شود:


خوردن قهوه و صحبت كردن مواردي هستند كه بسيار مورد توجه اردني ها مي باشند. بسياري از مردم وقت خود را در قهوه خانه ها و به گفتگو مي گذرانند. سيگار كشيدن كه قبلا افراد مسن را به خود جذب مي كرد اين روزها جوانان زيادي را وسوسه مي كند. از ديگر سرگرمي هايي كه بسيار مورد علاقه مردم است رقصيدن و نوشيدن الكل است. هرچند در نظر اول امان شهري است كه كمتر اثري از نوشيدن در آن يافت مي شود اما اردن جديد شاهد افزايش مصرف الكل در بين مردم است با وجود در دسترس بودن اين گونه مواد اما بيشتر افراد ترجيح مي دهند در اماكن عمومي از اين كار پرهيز كنند. دليل اين موضوع مذهب و ارزش هاي سنتي رايج در جامعه است.
و همچنین در آمارهای سال 2010 آمده است که در حدود 13% از ساکنین [[اردن]] مبتلا به بیماری‌های مزمن به شکل‌های گوناگون هستند و در این بین نسبت افرادی که در رده سنی 25 سال و بالاتر از 25 سال است، در حدود 28% است و نسبت مبتلایانی که در رده سنی کمتر از 25 سال هستند به 1.3% می‌رسد و از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که ابتلا به بیماری‌های مزمن تا حدود زیادی به سن افراد بستگی دارد. در شکل زیر نسبت افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بر اساس جنسیت و رده سنی دیده می‌شود:


شيوه ديگري كه بسياري از جوانان براي گذران اوقات فراغت خود برگزيده اند نشستن در ماشين هايشان ورانندگي در خيابان هاست. اين كار تنها مخصوص بچه هاي خانواده هاي متمكن نيست بلكه بسياري از جوانان حتي از پائين شهر نيزبه اين كار علاقه دارند. (9)
بر اساس گزارش‌های به دست آمده در سال 2010 میلادی، بیشترین آمار بیماری‌های مزمن در شهرهای [[اردن]] وجود دارد و از نظر نوع بیماری، افزایش فشار خون بیشترین انتشار را در بین افراد شهرنشین به نسبت 5.2% به خود اختصاص می‌دهد و در مقابل این رقم در بین روستا نشینان اردنی 3.6% است.در بین مناطق مختلف [[اردن]] بر اساس نوع بیماری باز هم افزایش فشار خون، بیشترین انتشار را در بین افراد دارد. طبق اعداد و ارقام موجود 5.1% از ساکنین مناطق مرکزی کشور [[اردن]] از بیماری فشار خون رنج می‌برند و پس از آن مناطق شمالی و جنوبی به ترتیب با 4.8% و 4.4% قرار دارند.


بسیاری از جوان ها در اردن اوقات فراغت خود را در کافه ها و یا در ماشین های خود می گذرانند.
در شکل زیر نسبت افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بر اساس نوع بیماری و محل سکونت دیده می‌شود:


بر اساس گزارش یونیسف، با عنوان "اوقات فراغت بیش از اندازه" که در سال 2002 منتشر شد، یک سوم تمام جوانان اردنی از اوقات فراغت بیش از حد شکایت می کنند. به خصوص مردان جوان در مناطق شمالی و جنوبی. به همراه بیش از 50 مکان تفریحی همچون موزه ها، مراکز فرهنگی، نمایشگاه ها، فضاهای هنری، مراکز تناسب اندام و سینماها. البته این اندازه برای 40 درصد جمعیت که معرف بزرگ ترین گروه مجرد بین 12 تا 30 سال است کافی نخواهد نبود. در ادامه نظر چند نفر از جوانان اردنی را در مورد نحوه گذراندن اوقات فراغتشان ذکر می کنیم.
بر اساس نتایج به دست آمده در کشور [[اردن]] در سال 2010 میلادی به‌ این نتیجه رسیده می‌شود که در حدود 39% از مجموع بیماری‌های مزمن متعلق به بیماری افزایش فشار خون است و پس از آن بیماری دیابت با میزانی در حدود 29% قرار دارد. پس از این دو بیماری، تنگی نفس (آسم) یا حساسیت‌های سینه با رقمی‌ در حدود 7% قرار می‌گیرد. اما بیماری سرطان از جمله بیماری‌هایی است که کمترین شیوع را در بین بیماری‌های مزمن دارد و در بین بیماری‌های سرطانی، سرطان پستان با 4% بیشترین میزان شیوع و سرطان‌های گردنه رحم، کبد، پوست و پانکراس (لوزالمعده) کمترین میزان را دارند. در جدول و شکل زیر توزیع نسبی بیماری‌های مزمن بر اساس نوع بیماری و جنسیت افراد دیده می‌شود:


لینا اِجلات: من احساس بسیار عمیقی هنگام شنیدن موزیک در ساکن دارم، در بیشتر کنسرت ها شرکت می کنم. اما پول خرج کردن را دوست ندارم. گاهی اوقات نیز به سینما می روم.
==== سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌های گیاهی و حیوانی ====
سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌های گیاهی و حیوانی در سال 2002 بالغ بر 2938.8 بوده است که‌این رقم در سال 2007 به 3144.3 کالری می‌رسد. این رقم با افزایش 205.5 کالری همراه بوده است و از نظر درصدی نسبت به سال 2002، 7% افزایش یافته است. محصولات گیاهی در سبد مردم اردن جایگاه ویژه‌ای دارد تا جاییکه سهمیه هر فرد اردنی از کالری غذاهای گیاهی در سال‌های 2002 و 2007 به 2556.6 کالری و 2711.6 کالری می‌رسد و نسبت آن‌ها به مجموع کالری‌ها در سال 2002 به 87.0% و در سال 2007 به 86.2% رسیده است. در جدول زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌های گیاهی و حیوانی در سال‌های 2002 تا 2007 دیده می‌شود:


هدا ابراهیم (فروشنده): او می گفت در زرقا زندگی می کند اما محل کارش در امّان است بنابراین او فرصت زیادی را فقط برای رفت و آمد خود می گذارد. "بسیاری کنسرت ها و فعالیت ها در امّان انجام می شوند که این موضوع شرکت من در آن ها را بسیار دشوار کرده است". او افزود "بنابراین من اوقات فراغتم را با خوابیدن یا تماشای تلویزیون سپری می کنم".
غلات را می‌توان از منابع اصلی به دست آورنده کالری دانست. در سال 2003 بالاترین سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌ها از مصرف غلات و منتجات آن بوده است که رقم 1462.5 را نشان می‌دهد و پس از آن در سال 2007 این رقم به 1395.3 کالری می‌رسد و عامل این کاهش را می‌توان افزایش میزان واردات گندم در آن سال دانست. پس از غلات، شکر و مواد نشاسته‌ای، سبزیجات، ادویه جات، روغن‌های نباتی، گوشت‌های حیوانی، شیر، تخم مرغ و غذاهای دریایی قرار می‌گیرند. در جدول و شکل زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از ارزش غذایی بر اساس مجموعه‌های غذایی در سال‌های 2002 تا 2007 دیده می‌شود:


رانا سوییس: متاسفانه اردنی ها اهل مطالعه نیستند. آن ها برای تفریح مطالعه نمی کنند. ما فرهنگی شفاهی داریم؛ دور همدیگر جمع شدن و هنگام صرف قهوه صحبت کردن.
==== سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین‌ها ====
در جدول زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین‌ها بر اساس مجموعه‌های غذایی در [[اردن]] در سال‌های 2002 تا 2007 دیده می‌شود:


همچنین با جستجویی ساده در میان روزنامه هایی که در امان منتشر می شوند مشاهده می شود که همگی دارای قسمت فرهنگ مکمل اند و همگی تمایل دارند به نقد و بررسی عمیق که فهم آن برای عموم خوانندگان ثقیل است. در این میان تنها روزنامه القَد است که زندگی فرهنگی را به گونه ای مورد بررسی قرار می دهد که موضوع برای خواننده ملموس می شود. اما به هر حال این روزنامه فقط یکی در میان همه است. در مورد رسانه خصوصی، 2 عدد در امان موجود است، W2go و اردن امروز. اما آن ها بر جنبه های توریستی متمرکزند.
و در شکل زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین‌ها بر اساس مجموعه‌های غذایی در سال‌های 2002 و 2007 دیده می‌شود:


 
==== میزان خودکفایی و امنیت غذایی در اردن ====
'''12-4- [[وضعیت بهداشت و سلامتی در اردن]]:'''
میزان خود کفایی محصولات کشاورزی در کشور [[اردن]] بسیار پایین‌تر است و یکی از عوامل موثر در این پایین بودن سطح را می‌توان واردات بیش از حد کالاها و محصولات کشاورزی به‌این کشور دانست. به طور مثال واردات گندم به [[اردن]] در بین سال‌های 2004 تا 2007 بالغ بر 98.1%، 95.4%، 97.0% و 97.3% است و خودکفایی در این کشور مجموعه‌های محدودی مانند سبزیجات، میوه جات، شیر تازه، تخم مرغ و زیتون را در بر می‌گیرد. در جدول زیر میزان خودکفایی محصولات گیاهی و حیوانی در [[اردن]] در سال‌های 2004 تا 2007 دیده می‌شود:
 
بیماری های مزمن یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سطح جهان به شمار می رود و تاثیر آن بر سلامتی ساکنین جهان همچنان رو به افزایش است. جوامع ثروتمند و متمدن از زمان های گذشته تا به امروز در معرض بیشترین بیماری ها به عللی چون افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون و استعمال توتون قرار داشته اند. از دیگر عوامل می توان به گسترش چاقی و روش زندگی بر اساس کم تحرکی و فعالیت بدنی کم در این جوامع اشاره نمود. اما با گذر زمان این بیماری ها در کشورهایی با درآمد متوسط و پایین هم ورود پیدا کرد و همچون گذشته فقط در کشورهای ثروتمند باقی نماند. با ورود این بیماری ها به کشورهای در حال توسعه از جمله اردن، این کشور با بار سنگینی علاوه بر بیماری های واگیردار مواجه شدند. بر اساس گزارش های انتشار یافته توسط اداره عمومی کشور اردن در سال 2010 میلادی میزان بیماری های مزمن در این کشور به شرح زیر بوده است: در 41.1% از خانواده های ساکن در استان عجلون حداقل یک نفر از بیماری های مزمن در این کشور رنج می برد و پی از این استان، استان ایربد قرار دارد که این نسبت به 39.6% می رسد و در بین استان هایی که کمترین میزان بیماری مزمن در بین خانواده ها را داراست، استان مادبا قرار دارد که رقم 28.5% را نشان می دهد. اما آمارها در سطح کل کشور اردن بیانگر این است که در 34.4% از خانواده های اردنی، حداقل یک فرد مبتلا به بیماری مزمن وجود دارد. در شکل زیر نسبت خانواده هایی که حداقل یک فرد مبتلا به بیماری های مزمن در آن وجود دارد بر اساس تفکیک استان های اردن در سال 2010 میلادی دیده می شود:
 
اما بر اساس آمارهای موجود از انتشار بیماری های مزمن اینگونه برآورده می شود که وجود بیماری های مزمن در بین خانواده های شهری بیش از خانواده های روستایی در اردن است. در 35% از خانواده های شهری در اردن حداقل یک نفر مبتلا به بیماری های مزمن است و این درحالی است که این رقم در بین خانواده های روستایی 31% را نشان می دهد. در شکل زیر نسبت خانواده هایی که در آن فرد مبتلا به بیماری های مزمن زندگی می کند بر اساس مکان اقامت دیده می شود و این آمار متعلق به سال 2010 میلادی است:
 
بر اساس تفکیک مناطق مختلف در اردن، طبق نتایج به دست آمده در سال 2010 میلادی، خانواده های ساکن مناطق شمالی این کشور با بیشترین نسبت ابتلا به بیماری های مزمن در حدود 38% رو به رو هستند و پس از مناطق شمالی، مناطق جنوبی و مرکزی اردن به ترتیب با 33.2% و 33%  قرار دارند. در شکل زیر نسبت خانواده هایی که در آن فرد مبتلا به بیماری مزمن زندگی می کند بر اساس تفکیک مناطق دیده می شود:
 
و همچنین در آمارهای سال 2010 آمده است که در حدود 13% از ساکنین اردن مبتلا به بیماری های مزمن به شکل های گوناگون هستند و در این بین نسبت افرادی که در رده سنی 25 سال و بالاتر از 25 سال است، در حدود 28% است و نسبت مبتلایانی که در رده سنی کمتر از 25 سال هستند به 1.3% می رسد و از اینجا می توان نتیجه گرفت که ابتلا به بیماری های مزمن تا حدود زیادی به سن افراد بستگی دارد. در شکل زیر نسبت افراد مبتلا به بیماری های مزمن بر اساس جنسیت و رده سنی دیده می شود:
 
بر اساس گزارش های به دست آمده در سال 2010 میلادی، بیشترین آمار بیماری های مزمن در شهرهای اردن وجود دارد و از نظر نوع بیماری، افزایش فشار خون بیشترین انتشار را در بین افراد شهرنشین به نسبت 5.2% به خود اختصاص می دهد و در مقابل این رقم در بین روستا نشینان اردنی 3.6% است.در بین مناطق مختلف اردن بر اساس نوع بیماری باز هم افزایش فشار خون، بیشترین انتشار را در بین افراد دارد. طبق اعداد و ارقام موجود 5.1% از ساکنین مناطق مرکزی کشور اردن از بیماری فشار خون رنج می برند و پس از آن مناطق شمالی و جنوبی به ترتیب با 4.8% و 4.4% قرار دارند.
 
در شکل زیر نسبت افراد مبتلا به بیماری های مزمن بر اساس نوع بیماری و محل سکونت دیده می شود:
 
بر اساس نتایج به دست آمده در کشور اردن در سال 2010 میلادی به این نتیجه رسیده می شود که در حدود 39% از مجموع بیماری های مزمن متعلق به بیماری افزایش فشار خون است و پس از آن بیماری دیابت با میزانی در حدود 29% قرار دارد. پس از این دو بیماری، تنگی نفس (آسم) یا حساسیت های سینه با رقمی در حدود 7%  قرار می گیرد. اما بیماری سرطان از جمله بیماری هایی است که کمترین شیوع را در بین بیماری های مزمن دارد و در بین بیماری های سرطانی، سرطان پستان با 4% بیشترین میزان شیوع و سرطان های گردنه رحم، کبد، پوست و پانکراس (لوزالمعده) کمترین میزان را دارند. در جدول و شکل زیر توزیع نسبی بیماری های مزمن بر اساس نوع بیماری و جنسیت افراد دیده می شود:
 
سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری های گیاهی و حیوانی:
 
سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری های گیاهی و حیوانی در سال 2002 بالغ بر 2938.8 بوده است که این رقم در سال 2007 به 3144.3 کالری می رسد. این رقم با افزایش 205.5 کالری همراه بوده است و از نظر درصدی نسبت به سال 2002، 7% افزایش یافته است. محصولات گیاهی در سبد مردم اردن جایگاه ویژه ای دارد تا جاییکه سهمیه هر فرد اردنی از کالری غذاهای گیاهی در سال های 2002 و 2007 به 2556.6 کالری و 2711.6 کالری می رسد و نسبت آن ها به مجموع کالری ها در سال 2002 به 87.0% و در سال 2007 به 86.2% رسیده است. در جدول زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری های گیاهی و حیوانی در سال های 2002 تا 2007 دیده می شود:
 
غلات را می توان از منابع اصلی به دست آورنده کالری دانست. در سال 2003 بالاترین سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری ها از مصرف غلات و منتجات آن بوده است که رقم 1462.5 را نشان می دهد و پس از آن در سال 2007 این رقم به 1395.3 کالری می رسد و عامل این کاهش را می توان افزایش میزان واردات گندم در آن سال دانست. پس از غلات، شکر و مواد نشاسته ای، سبزیجات، ادویه جات، روغن های نباتی، گوشت های حیوانی، شیر، تخم مرغ و غذاهای دریایی قرار می گیرند. در جدول و شکل زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از ارزش غذایی بر اساس مجموعه های غذایی در سال های 2002 تا 2007 دیده می شود:
 
سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین ها:
 
در جدول زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین ها بر اساس مجموعه های غذایی در اردن در سال های 2002 تا 2007 دیده می شود:
 
و در شکل زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین ها بر اساس مجموعه های غذایی در سال های 2002 و 2007 دیده می شود:
 
میزان خودکفایی و امنیت غذایی در اردن:
 
میزان خود کفایی محصولات کشاورزی در کشور اردن بسیار پایین تر است و یکی از عوامل موثر در این پایین بودن سطح را می توان واردات بیش از حد کالاها و محصولات کشاورزی به این کشور دانست. به طور مثال واردات گندم به اردن در بین سال های 2004 تا 2007 بالغ بر 98.1%، 95.4%، 97.0% و 97.3% است و خودکفایی در این کشور مجموعه های محدودی مانند سبزیجات، میوه جات، شیر تازه، تخم مرغ و زیتون را در بر می گیرد. در جدول زیر میزان خودکفایی محصولات گیاهی و حیوانی در اردن در سال های 2004 تا 2007 دیده می شود:


جدول ندارد
جدول ندارد


=== [[مهاجرت و پناهندگی در اردن|مهاجرت و پناهندگی]] ===
[[اردن]] در اواخر دهه 1980 بیش از یک نوع مهاجرت را تجربه کرد. بخش زیادی از نیروی کار در خارج [[اردن]] مشغول به کار بود و مهاجرت‌های روستاییان به شهر پیوسته ادامه داشت. در مناطق روستایی، بخش قابل‌توجهی از مردان یا بیرون از روستا اشتغال به کار داشتند و یا به خدمت نظام وظیفه مشغول بودند.


'''13-4- مهاجرت و پناهندگی:'''
اقتصاد‌دانان، [[اردن در بحران خليج فارس و جنگ کويت|اردن]] را کشور صادر‌کننده نیروی کار می‌دانند. به همراه توسعه نفتی عظیم دهه 1970 در کشورهای حاشیه خلیج فارس و عربستان سعودی تعداد قابل‌توجهی از نیروی کار ماهر و تحصیل کرده از مناطق روستایی و شهری برای اشتغال به طور موقت مهاجرت کردند.
 
اردن در اواخر دهه 1980 بیش از یک نوع مهاجرت را تجربه کرد. بخش زیادی از نیروی کار در خارج اردن مشغول به کار بود و مهاجرت های روستاییان به شهر پیوسته ادامه داشت. در مناطق روستایی، بخش قابل توجهی از مردان یا بیرون از روستا اشتغال به کار داشتند و یا به خدمت نظام وظیفه مشغول بودند.
 
اقتصاد دانان، اردن را کشور صادر کننده نیروی کار می دانند. به همراه توسعه نفتی عظیم دهه 1970 در کشورهای حاشیه خلیج فارس و عربستان سعودی تعداد قابل توجهی از نیروی کار ماهر و تحصیل کرده از مناطق روستایی و شهری برای اشتغال به طور موقت مهاجرت کردند.


در سال 1987 دولت اعلام کرد که حدود 350000 اردنی در خارج از مرزهای این کشور مشغول به کارند که این رقم برای جمعیت اهالی اندک بومی رقم بسیار بالایی بود. تقریبا 160900 تن فقط در عربستان سعودی مقیم شده بودند.  
در سال 1987 دولت اعلام کرد که حدود 350000 اردنی در خارج از مرزهای این کشور مشغول به کارند که‌ این رقم برای جمعیت اهالی اندک بومی‌ رقم بسیار بالایی بود. تقریبا 160900 تن فقط در عربستان سعودی مقیم شده بودند.  


بسیاری از کارگردانان اردنی که در خارج مشغول به کار بودند، اصالتی فلسطینی داشتند.
بسیاری از کارگردانان اردنی که در خارج مشغول به کار بودند، اصالتی فلسطینی داشتند.


عموم مهاجران اردنی را مردان متاهل بين 20 تا 39 سال تشكيل مي دادند.  
عموم مهاجران اردنی را مردان متاهل بین 20 تا 39 سال تشکیل می‌دادند.  
 
سطح تحصيلات اين گروه از ميانگين تحصيلات افراد در كرانه باختري بالاتر بود. بيشتر از 30 درصد كارگران شاغل در خارج، فارغ التحصيلان دانشگاهي بودند كه از اين تعداد 40 درصد در موقعيت هاي حرفه اي قرار داشتند.
 
ميانگين مدتي كه مهاجران در خارج مي ماندند از 4.5 تا 8 سال بود و علت اشتغال آن ها در خارج دستمزد هاي بالاتر بود.
 
برخلاف بسياري از مردان مهاجر در خاورميانه، مهاجران اردني تمايل زيادي داشتند كه خانواده هاي خود را همراه خويش به محل كار ببرند.
 
مهاجرت از اردن پديده جديدي نبود بلكه در اوايل قرن 19 روستاييان اردني به خارج مهاجرت مي كردند. مهاجرت به خارج از دهه 1960 تا كنون عموماً به عربستان سعودي و كشورهاي توليد كننده نفت در خليج فارس بوده است.
 
نويسندگان مطالعات سال 1985 براي شناخت تاثير مهاجرت بر روستاها در منطقه شمال غربي، اينطور عنوان كردند كه حداقل يكي از اعضاي خانواده ها در 10% خانوارها در خارج مشغول به كار هستند و 35% از سرپرست خانوارها نيز در نيروهاي نظامي مشغول به كارند. بسياري ديگر نيز در مناطق شهري كار مي كنند و بايد مرتب از روستا به محل كار خود در شهر سفر كنند. بيش از نيمي از مهاجران روستايي كه به كشورهاي توليد كننده نفت مهاجرت كرده اند در بخش عمومي، به خصوص در بخش آموزش و نيروهاي نظامي-امنيتي اشتغال دارند.
 
مهاجرت كارگري در دهه هاي 1970 و 1980 لزوماً نشان دهنده اين نيست كه آن ها از روستا و يا هم روستاييان بيزارند. تقريباً 75 درصد از مهاجران روستايي در محل كار خود در خارج يك خويشاوند يا يك دوست روستايي دارند. مهاجرت تاثير چنداني در حاكميت مرد در خانواده شهري يا روستايي ندارد.
 
زنان در زندگي روزمره تصميمات زيادي مي گيرند اما در اغلب موارد در تصميمات كلي منتظر مشورت با همسر خويش مي مانند.
 
بسياري از خانه هاي ويلايي تازه ساز در امان، ايربد و همچنين روستاها نشان دهنده شمار زياد مردان كارگر در خارج و جريان پول نفت در زندگي آن ها است.
 
در سرزمين هاي مرتفع شمال غرب ساخت و ساز ساختمان ها باعث كاهش زمين هاي كشاورزي شده است. اما بر خلاف آن جا در دره اردن پول هاي ارسالي حاكي از سرمايه گذاري هاي كلان در بخش صنعت كشاورزي است. از دهه 1970 تعداد روستايياني كه به امان مهاجرت كرده اند رو به افزايش است. بسياري از اين افراد در شهر همچنان فقير باقي مي ماندند. عوامل قابل تاملي همچون كمبود زمين و نبود موقعيت هاي شغلي در مناطق روستايي و از آن طرف وجود مراكز تحصيلي و سلامتي در امان سيل عظيم روستاييان به شهر را به راه انداخت. مسكن شهري براي فقراي شهر نيز دست نيافتني بود.
 
روستاييان مهاجر رابطه نزديك خود با روستاي محل تولد خود را حفظ كردند.
 
آن ها در روزهاي جمعه (تعطيل رسمي در اردن) و ساير تعطيلات به نزد خانواده هاي خود باز مي گردند.
 
بر اساس آمار منتشر شده توسط يونسكو در گزارش جهاني فرهنگ 98، مهاجران اردني در سطح جهان در سال 90 نسبتي معادل 1.112 در هزار نفر را تشكيل مي دهند كه 50% آن ها را زنان تشكيل مي دهند، بر اساس همين آمار جمعيتي كه در خارج از كشور متولد شده اند 26.4% را شامل مي شوند. همچنين درآمد ناشي از مهاجرت كه به كشور مبدا ارسال شده است به نسبت كل عوايد خارجي در فاصله سال هاي 92 تا 94 معادل 26.3% است.
 
اين آمار حاكي از آن است كه در سال 95 پناهنده به كشور اردن وجود نداشته است، همچنين در همين سال 0.001% از اردني ها به كشورهاي ديگر پناهنده شده اند.
 
پاورقي:
 
1.   Montrel
 
2.   Karak
 
3.   Edomite
 
4.   Moabite
 
5.   Ammonite
 
6.   Amorite
 
7.   Zain
 
منابع و ماخذ:
 
1.   اردن، محمدرضا مناقبتي، دفتر مطالعات سياسي و بين المللي تهران،‌وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات
 
2.   <nowiki>http://www.addustour.com/ViewTopic.aspx?ac=\Supplement1\2010\11\Supplement1_issue1136_day24_id282660.htm#.UO1qTKwZgcY</nowiki>
 
3.   <nowiki>http://factjo.com/pages/artdetails.aspx?id=235</nowiki>
 
4.   www.nation.master.com
 
www.black.iris.com
 
www.unstats.un.org
 
5.   www.black.iris.com
 
www.en.wikipedia.org
 
6.   دائره الاحصاءات العامة في الاردن
 
7.   ويكي پديا عربي
 
8.   <nowiki>http://olympics.alghad.com/ar/15.html</nowiki>
 
9.   www.goethe.de
 
 
 
 


سطح تحصیلات این گروه از میانگین تحصیلات افراد در کرانه باختری بالاتر بود. بیشتر از 30 درصد کارگران شاغل در خارج، فارغ التحصیلان دانشگاهی بودند که از این تعداد 40 درصد در موقعیت‌های حرفه‌ای قرار داشتند.


میانگین مدتی که مهاجران در خارج می‌ماندند از 4.5 تا 8 سال بود و علت اشتغال آن‌ها در خارج دستمزد‌های بالاتر بود.


برخلاف بسیاری از مردان مهاجر در خاورمیانه، مهاجران اردنی تمایل زیادی داشتند که خانواده‌های خود را همراه خویش به محل کار ببرند.


منابع فصل 4:
مهاجرت از [[اردن]] پدیده جدیدی نبود بلکه در اوایل قرن 19 روستاییان اردنی به خارج مهاجرت می‌کردند. مهاجرت به خارج از دهه 1960 تا کنون عموماً به عربستان سعودی و کشورهای تولید‌کننده نفت در خلیج فارس بوده است.


  1.        اردن – محمدرضا مناقبتي – دفتر مطالعات سياسي و بين المللي – تهران وزارت امور خارجه – موسسه چاپ و انتشارات
نویسندگان مطالعات سال 1985 برای شناخت تاثیر مهاجرت بر روستاها در منطقه شمال غربی، اینطور عنوان کردند که حداقل یکی از اعضای خانواده‌ها در 10% خانوارها در خارج مشغول به کار هستند و 35% از سرپرست خانوارها نیز در نیروهای نظامی‌ مشغول به کارند. بسیاری دیگر نیز در مناطق شهری کار می‌کنند و باید مرتب از روستا به محل کار خود در شهر سفر کنند. بیش از نیمی‌ از مهاجران روستایی که به کشورهای تولید کننده نفت مهاجرت کرده‌اند در بخش عمومی، به خصوص در بخش آموزش و نیروهای نظامی-امنیتی اشتغال دارند.


   2.        www.mongabay.com
مهاجرت کارگری در دهه‌های 1970 و 1980 لزوماً نشان‌دهنده‌ این نیست که آن‌ها از روستا و یا هم روستاییان بیزارند. تقریباً 75 درصد از مهاجران روستایی در محل کار خود در خارج یک خویشاوند یا یک دوست روستایی دارند. مهاجرت تاثیر چندانی در حاکمیت مرد در خانواده شهری یا روستایی ندارد.


   3.        Wikipedia, the free encyclopedia
زنان در زندگی روزمره تصمیمات زیادی می‌گیرند اما در اغلب موارد در تصمیمات کلی منتظر مشورت با همسر خویش می‌مانند.


   4.        www.culture.gove.jo
بسیاری از خانه‌های ویلایی تازه‌ساز در امان، ایربد و همچنین روستاها نشان‌دهنده شمار زیاد مردان کارگر در خارج و جریان پول نفت در زندگی آن‌ها است.


  5.        كتاب سبز اردن – محمدرضا مناقبتي – وزارت امور خارجه
در سرزمین‌های مرتفع شمال غرب ساخت و ساز ساختمان‌ها باعث کاهش زمین‌های کشاورزی شده است. اما بر خلاف آن جا در [[دره اردن]] پول‌های ارسالی حاکی از سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش صنعت کشاورزی است. از دهه 1970 تعداد روستاییانی که به امان مهاجرت کرده‌اند رو به افزایش است. بسیاری از این افراد در شهر همچنان فقیر باقی می‌ماندند. عوامل قابل‌تاملی همچون کمبود زمین و نبود موقعیت‌های شغلی در مناطق روستایی و از آن طرف وجود مراکز تحصیلی و سلامتی در امان سیل عظیم روستاییان به شهر را به راه انداخت. مسکن شهری برای فقرای شهر نیز دست نیافتنی بود.


   6.        www.alqadscenter.org
روستاییان مهاجر رابطه نزدیک خود با روستای محل تولد خود را حفظ کردند.


   7.        Wikipedia/woman in Jordan
آن‌ها در روزهای جمعه (تعطیل رسمی‌ در [[اردن]]) و سایر تعطیلات به نزد خانواده‌های خود باز می‌گردند.


   8.        www.unher.org.refworld
بر اساس آمار منتشر شده توسط [https://www.unesco.org/en یونسکو] در گزارش جهانی فرهنگ 98، مهاجران اردنی در سطح جهان در سال 90 نسبتی معادل 1.112 در هزار نفر را تشکیل می‌دهند که 50% آن‌ها را زنان تشکیل می‌دهند، بر اساس همین آمار جمعیتی که در خارج از کشور متولد شده اند 26.4% را شامل می‌شوند. همچنین درآمد ناشی از مهاجرت که به کشور مبدا ارسال شده است به نسبت کل عواید خارجی در فاصله سال‌های 92 تا 94 معادل 26.3% است.


  9.        خبرگزاري فارس
این آمار حاکی از آن است که در سال 95 پناهنده به کشور [[اردن]] وجود نداشته است، همچنین در همین سال 0.001% از اردنی‌ها به کشورهای دیگر پناهنده شده‌اند<ref>لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)</ref>.


10.        بانك اطلاعات     www.did.ir
== نیز نگاه کنید به ==
[[جامعه و نظام اجتماعی چین]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی روسیه]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی ژاپن]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی مصر]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی لبنان]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی کوبا]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی سنگال]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی کانادا]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی افغانستان]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی تونس]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی ساحل عاج]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی فرانسه]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی اسپانیا]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی تایلند]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی آرژانتین]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی مالی]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی زیمبابوه]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی سوریه]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی قطر]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی امارات متحده عربی]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی سیرالئون]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی اتیوپی]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی اوکراین]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی گرجستان]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی تاجیکستان]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی قزاقستان]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی سریلانکا]]؛ [[جامعه و نظام اجتماعی بنگلادش]]


11.        <nowiki>http://jordants.blogfa.com</nowiki>
== کتابشناسی ==
[[رده:جامعه و نظام اجتماعی]]
<references />10.    بانک اطلاعات  www.did.ir


12.        www.goethe.de
11.   <nowiki>http://jordants.blogfa.com</nowiki>


12.    www.goethe.de


سايت هاي پيشنهادي:
سایت‌های پیشنهادی:


Jordan at the Olympics
Jordan at the Olympics

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۳۴

جامعه و نظام اجتماعی در کشور اردن شامل جامعه اردن؛ گروه‌ها و نهادهای موثر اجتماعی؛ روابط اجتماعی؛ هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در اردن؛ هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در اردن؛ وضعیت قشربندی و طبقات اجتماعی و نابرابری و تحرک اجتماعی؛ هویت ملی؛ نهاد خانواده؛ وضعیت زنان؛ آسیب شناسی اجتماعی؛ وضعیت اقتصادی و معیشتی؛ ورزش دراردن؛ نحوه‌‌ی گذراندن اوقات فراغت؛ وضعیت بهداشت و سلامتی در اردن؛ مهاجرت و پناهندگی می‌باشد که به شرح ذیل آمده است:

جامعه‌ی اردن

اقوام و نژادها در اردن(1403). برگرفته از سایت Quera، قابل بازیابی از https://www.quora.com/How-many-ethnic-groups-are-there-in-Jordan

هنگام پیدایش امیرنشین اردن درسال 1921م، بخش اعظم مردم این کشور را قبایل و گروه‌هایی تشکیل می‌دادند که اغلب یا کشاورز بودند یا زندگی عشایری و نیمه‌عشایری داشتند. جمعیت کل کمتر از 400,000 نفر بود. درسال 1988 این جمعیت به 3000,000 نفر می‌رسید. حدود نیمی‌ از این جمعیت را فلسطینی‌هایی تشکیل می‌دادند که در منطقه کرانه باختری ساکن بودند. واژه‌ی فلسطینی‌ها در زبان انگلیسی به افراد ساکن در فلسطین اطلاق می‌شد. اما در عرف عام این کلمه به ساکنان مسلمان یا مسیحی کرانه باختری گفته می‌شود. جامعه روستایی اردن پس از استقلال به جامعه‌ای شهری مبدل گشت. درسال 1985، 70 درصد از جمعیت اردن در مناطق شهری زندگی می‌کردند. این جمعیت سالیانه با رشد 4 الی 5 درصد رو به فزونی بود.

افزون بر فلسطینی‌هایی که هویت ملی خود را حفظ کرده بودند و ناراحت از دست دادن سرزمین خود بودند، بسیاری از اردنی‌ها از مناطق روستایی و بیابانی برای اشتغال و تحصیل فرزندان خود روانه‌‌ی شهرها شدند. احتمالا مهم‌ترین عامل اتحاد و همبستگی میان افراد، فرهنگ سنتی عربی – اسلامی‌ موجود در جامعه بود که به غیر از تعداد اندکی تمام جامعه را در برمی‌گرفت. علاوه براین، 90 درصد جمعیت مسلمانان سنی بودند. هرچند این مشترکات مهم‌اند اما برای ساخت جامعه‌ای واحد کافی نیستند. ازسال 1950 هرساله تعداد روبه رشد جوانان اردنی، تحصیلات عمومی‌ را در نظام آموزشی درحال توسعه‌‌ی کشور اردن به پایان می‌رسانند. درسال 1980، کودکان 6 تا 12 سال دوره‌‌ی ابتدایی رایگان و اجباری را سپری می‌کردند. حدود 870 درصد نوجوانان بین 13 تا 15 سال دوره‌‌ی سه ساله‌‌ی رایگان و اجباری راهنمایی را می‌گذراندند. اما این سیستم آموزشی دیگر ضامن اشتغال فارغ‌التحصیلان نبود و بیکاری یکی از مهم‌ترین مسائل اساسی اردن در پایان دهه‌‌ی 1980 بود. این موضوع با انتفاضه‌‌ی فلسطینیان در مناطق تحت اشتغال اسرائیل همراه بود.

گروه‌ها و نهادهای موثر اجتماعی

اردن به عنوان یک کشور مستقل، پدیده‌ای متعلق به قرن بیستم است. پیش از آن این سرزمین هیچگاه موجودیت مستقلی نداشته و همواره ضمیمه پادشاهی و امپراطوری‌های نیرومند بوده است. سرزمین اردن تقریبا همان سرزمین‌های عمون، جلعاد، مؤاب تورات و ولایت‌های مونترال(Montrel) و کرک(Karak) در مملکت لاتینی اورشلیم است. رهبران اولین جنگ صلیبی این ولایات را پس از گرفتن اورشلیم به‌وجود آوردند. قسمت‌های غربی این مناطق در آن زمان، بخشی از پادشاهی اسرائیل را تشکیل می‌داده است. تاریخ زندگی در این کشور به 6000 سال قبل از میلاد می‌رسد. در این منطقه در 2400 سال قبل از میلاد در دوره برنز، تمدن کشاورزی به وجود آمد که‌ این تمدن در سال 1800 قبل از میلاد از بین رفت. در دوره آهن منطقه اردن تحت سلطه چهار گروه سامی‌ نژاد به نام‌های ادومی‌ها(Edomite)، مؤابی‌ها(Moabite)، عمونی‌ها(Ammonite) و آموری‌ها(Amorite) درآمد که از شمال تا جنوب این سرزمین را پوشاندند، آنان مردمی‌ کشاورز بودند. در قرن دهم قبل از میلاد خاندان اسرائیل و داوود (ع) و سلیمان نبی بر منطقه حکم راندند و باید گفت قلمروی امروزی دولت اردن بخش کوچکی از سرزمین‌هایی است که از مناطق باستانی جهان محسوب می‌شود. کشف تعداد بسیار زیادی از سنگ‌های آتش‎‌زنه (سنگ چخماق) در اقصی نقاط صحرای اردن حاکی از اقامت شکارچیان دوره متاخر پالئولتیک در این دشت‌هاست.

آثار باقی‌مانده از اماکن مسکونی، سنگ‌ها و صخره‌های تراشیده‌شده و همچنین انواع ظروف گلی‌ نشان‌دهنده تداوم زندگی گروه‌های اجتماعی اولیه در اردن از 7000 سال قبل از تاریخ تا دوران برنز است (2100 تا 3000 قبل از میلاد). صلح و آرامش ساکنان سرزمین باستانی اردن در اواسط عصر برنز با حمله قبایل صحرانشین اطراف به پایان رسید. پیامد این حملات، ویرانی اماکن مسکونی روستایی و مراکز تجاری در شهرها بود. برقراری امنیت مجدد و آغاز فعالیت‌های اجتماعی تا زمان تصرف منطقه به دست سربازان مصری بعد از سال‌های 1580 قبل از میلاد ممکن نشد. هرچند بعضی از باستان شناسان براین اعتقادند که بین سال‌های 1300 تا 1900 قبل از میلاد هیچ یک از قدرت‌ها فراتر از نیروی قبیله‌ای حاکم بر منطقه نبود، ولیکن تحقیقات جدید و بررسی روند منظم تکامل ابزارهای مورد استفاده قبایل ساکن سرزمین اردن و همچنین وجود دو معبد مصری متعلق به‌این دوران در شهر عمان حاکی از سرکوب قبایل مهاجم به وسیله یک قدرت برتر و برقراری امنیت و شروع مجدد زندگی اجتماعی در منطقه است[۱].

اقوام و نژادها

مردم امیرنشین اولیه ماوراء اردن را،‌ اکثرا گروه‌های قبایل اعراب بدوی تشکیل می‌دادند. اعراب اردن عمدتا از ذو تیره قیس یا قیس بن عیلان در شمال، و یمنی در جنوب هستند. در پی تشکیل دولت اسرائیل، بسیاری از گروه‌های فلسطینی که از موطن اصلی خود رانده شده بودند یا حاضر به تبعیت از حاکمیت دولت اسرائیل نبودند، به اردن مهاجر کردند. بر اساس برآوردها فلسطینی‌ها 40 درصد جمعیت اردن را تشکیل می‌دهند. لکن نفوذ اقتصادی و فرهنگی مهاجرین فلسطینی در میان این ملت همواره بسیار فراتر از تعداد خودشان بوده است. اعراب صحرا نشین و بدوی که قریب به اکثریت در بخش شرقی زندگی می‌کنند،‌ 5 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. البته باید از نظر نژادی میان اردنی‌های شرق رود اردن که عمدتا از تیره خالص و اصیل مدیترانه‌ای و از نظر قومی‌ شبیه مردم صحرا‌نشین سوریه و عربستان سعودی هستند و اعراب دره اردن و سامره (یا ساماریا) و یهودیه نیز تفاوت قائل شد. اقوام عمده اردن را می‌توان به نژاد بدویان و چرکس‌ها و چچنی‌ها تقسیم نمود.

حقوق شهروندان از نظر قانون اساسی

همه‌‌ی اردنی‌ها در برابر قانون یکسان هستند و زبان، نژاد و دین تأثیری بر این موضوع ندارد. آزادی‌های شخصی محترم است و دولت عهده‌دار حمایت از آزادی انجام شعائر و آزادی فکر و عقیده است. تا حد امکان تمام شهروندان از کار، آموزش و امکانات عادلانه و برابر برخوردار خواهند بود. آزادی افراد تضمین و مسکن و اموالشان از تعرض مصون است. هیچ شهروند اردنی نباید از اردن تبعید شود. تنها در شرایط اضطرار مالی و یا درصورت محکومیت، تحمیل کار اجباری به افراد مجاز خواهد بود. دولت شرایط و ساعات کار و نیز دستمزد و سایر حقوق کارگران را تحت نظارت و حمایت خود دارد. مطبوعات و نشر عقاید و انتشار کتب جز در شرایط حکومت نظامی‌ آزاد است.

تشکیل مجامع و انجمن‌ها در محدوده‌‌ی قانونی مجاز و تأسیس مدارس آزاد است. اما تمام مدارس می‌بایست از برنامه و سیاست آموزشی رسمی‌ و معمولی پیروی کنند. تحصیلات ابتدائی رایگان و اجباری است. همه مردم اردن حق اشتغال در مشاغل دولتی را دارند و گزینش افراد برای این مشاغل تنها برپایه‌‌ی شایستگی و لیاقت آن‌ها استوار است.

روابط اجتماعی

از آن زمان که مردم اردن ارزش‌ها، راه و روش‌ها و آداب و رسومی‌ را قبول کردند که با آنچه در گذشته‌‌ی سنتی اردن وجود داشت کاملا متفاوت بود. روابط بین مردان و زنان و تمام جنبه‌های جامعه‌‌ی اردن دستخوش تغییر شدند. هنگامی‌که دیدگاه‌های نو به تمام بخش‌های جامعه رسید، ادراکات و اعمال جدید نمایان شدند.

افزایش پویایی فیزیکی و اجتماعی روابط خانوادگی و ارزش‌هایی را که فرد را تابع خویشاوندان می‌کرد کمرنگ کرد. رشد فردگرایی بخصوص در بین جوانان تحصیل کرده آشکار می‌شد. بسیاری از جوانان ترجیح می‌دادند هنگام ازدواج خانه مستقل داشته باشند تا این که با والدین خود زندگی کنند. مهاجرت کارگری تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار خانواده و روابط افراد در آن داشت. در بعضی موقعیت‌هایی که مردها به تنهایی مهاجرت می‌کردند، همسران و بچه‌های آن‌ها تنها ماهی یک یا دوبار ایشان را ملاقات می‌کردند.

هنگامی‌ که زن و فرزندان به تنهایی زندگی می‌کردند این تربیت باعث افزایش مسئولیت و اختیار زنان می‌شد. در این خانواده‌ها فرزندان بدون آنکه پدر خویش را درست بشناسند، پرورش می‌یافتند. درزمانی که زن و فرزندان با خانواده شوهر زندگی می‌کردند تحت ریاست آن‌ها قرار می‌گرفتند. بعضی از تغییرات اجتماعی مشخص نقش زنان را تحت تأثیر قرار دادند. درمناطق شهری زنان جوان هرچند هنوز زندگی شان تحت سلطه سنت‌های پیشین است اما راه خود را برای کسب آزادی و مساوات ادامه می‌دهند.

از دهه‌‌ی 1960 زنان در عرضه‌‌ی اجتماع فعال‌تر شدند. در دهه‌‌ی 1980 نام نویسی دختران درمدارس تقریبا برابر پسرها بود و تعداد زیادی از زنان تحصیل کرده وارد نیروی کار شدند. دخترانی که به مدرسه می‌رفتند هرچند به ندرت عصرها بهمراه دوستان خود از خانه خارج می‌شوند اما مانند سابق هم محافظت و کنترل نمی‌شدند. زنان تحصیل کرده نیز اغلب پس از چندین سال کار کردن تمایل دارند دیرتر ازدواج کنند. میانگین سن ازدواج زنان از نوجوانی به حدود 20 سالگی افزایش یافت و میانگین سن ازدواج برای مردان بین 26 تا 28 سالگی بود.

کم شدن اختلاف سن بین طرفین ازدواج به معنی تغییر درک دو طرف از ازدواج و رابطه‌‌ی آن با خانواده بود. همچنان که ازدواج برای تشکیل خانواده بود اما رابطه بین زن و مرد از عمق بیشتری برخوردار شده‌بود. این تغییر حاکی از کمتر شدن قدرت خانواده‌ها و پررنگ شدن علایق شخصی بود. در اواخر دهه‌‌ی 1980 بعضی از پژوهشگران عنوان کردند که زوج‌ها تمایل به داشتن فرزندان کمتری دارند. این گرایش باعث تناسب یافتن موقعیت زنان درجامعه و ایجاد تغییراتی در اقتصاد سیاسی شد. الگوهای تحصیل و اشتغال زنان مبین این موضوع بود که پرورش کودکان دیگر تنها نقش زنان نیست. در تحول جامعه کشاورزی و چوپانی به جامعه‌ای برپایه خدمات که سواد امری لازم در آن بود، بچه‌ها احتیاج به دوره‌های طولانی‌تر تحصیل داشتند و دراین دوره به خانواده‌های خود وابسته بودند.

توسعه خانه‌های هسته‌ای جدایی افراد از نیازهای زندگی خانوادگی را در‌‌بر‌داشت. درهمان زمان امنیت اجتماعی وابستگی سالمندان به فرزندان و بستگانشان را کاهش می‌داد. اما خانواده‌های اردنی، خانواده را پشتوانه‌‌ی خود می‌دانستند هرچند اگر همه‌‌ی اعضای خانواده در واحد‌های هسته‌ای زندگی می‌کردند. نظام سیاسی در دوران حسین بن طلال به گونه‌ای به نظام لیبرالی و سرمایه‌داری متمایل بود. کمک‌های ایالات متحده آمریکا و انگلیس به‌ این کشور سبب شد حتی در زمان گسترش ایدئولوژی کمونیستی در منطقه و سراسر جهان، حسین بن طلال از مالکیت فردی و بخش خصوصی حمایت کند. اتخاذ این رویکرد اقتصادی سبب شد تا بخش خصوصی در مسیر استقلال نسبی از دولت گام بردارد و به طور متوازن و مساوی با بخش دولتی در امور اقتصادی اردن تاثیرگذار باشد.

هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در اردن

جامعه‌شناسان اردنی و در راس آن‌ها دکتر محمد محمود العناقره از بخشش و مهمان‌نوازی به عنوان بارزترین ارزش اجتماعی نام برده و آن را ریشه‌دار در جامعه‌ این کشور می‌دانند. همچنین این جامعه‌شناسان از بروز این دو شاخصه جامعه اردنی در دیوان‌های شعری و داستان‌ها در طول تاریخ یاد می‌کنند و نمونه آن را تقدیم قهوه عربی به مهمانان در بدو ورود ابراز می‌دارند. در همین حال برخی دیگر از جامعه‌شناسان اردنی ارزش‌های این کشور را به سه دسته تقسیم می‌کنند:

  • ارزش‌های بدوی مانند همزیستی در صحرا به صورت مسالمت‌آمیز، افتخار به اجداد، بخشش و شجاعت؛
  • ارزش‌های روستایی که از این دست می‌توان به افتخار به مساحت اراضی و همکاری در راه به دست آوردن محصول اشاره کرد؛
  • ارزش‌های شهری (شهرنشینی) که آن را می‌توان به ارزش‌های مادی مانند سود کردن در معاملات و مرفه بودن، ‌و اعتماد به نفس مانند حس رقابت‌جویی، آرزوهای باند و کشمکش شهری اشاره نمود[۲].

ملک عبدالله دوم پادشاه اردن 15 مورد از ارزش‌های اجتماعی را در جامعه‌ این کشور اینگونه برشمرده است:

  • احترام به والدین؛
  • مشارکت جمعی در کارهای کشور؛
  • احترام به بزرگان؛
  • گفتگو در بین آحاد ملت؛
  • گرامیداشت انسان به عنوان رکن اساس آفرینش؛
  • گرامیداشت مسیر علم و علم آموزی؛
  • توجه و اهتمام به درس و مدرسه؛
  • احترام به اساتید و معلمان؛
  • ساختن جامعه‌ای مناسب با تقدیر از خلاقیت‌های فردی؛
  • حمایت از هویت ملی اردنی؛
  • صیانت از طیف‌های مختلف اردنی؛
  • شناخت زبان‌های خارجی برای آشنایی با افکار دیگران؛
  • آینده نگری برای کودکان و نوجوانان؛
  • سرمایه گذاری برای ساخت آینده اردن؛
  • تمرکز بر باقی ماندن میراث گذشته[۳].

اختلافات عمومی‌ که پژوهش‌گران بر افزایش آن‌ها اعتقاد داشتند، روابط خانوادگی را هنگامی‌ که افراد جوان رفتار و روشی نو و مخالف رفتار و روش والدین اتخاذ می‌کردند به تیرگی می‌کشاند. آموزش سکولار و مدرن علاقه داشت تا احترام نسبت به بزرگان و سنت‌های گذشته را از بین ببرد. دستمزد مردان جوان وابستگی آن‌ها از مردان سالمندتر را برای بدست آوردن منابعی همچون زمین و تأمین مالی تازه عروس‌ها کمتر می‌کرد.

وضعیت قشربندی و طبقات اجتماعی و نابرابری و تحرک اجتماعی

نظام اجتماعی سیاسی حاکم بر کرانه‌‌ی باختری درسال 1948 نظام قبیله‌گرایی بود. قبیله‌گرایی نه تنها رفتار حاکم قبایل عشایری و نیمه‌عشایری طرفدار حکومت در اردن بود بلکه مردم روستایی و حتی شهری نیز از چنین نظامی‌ تبعیت می‌کردند. بعداز سال 1948 این نظام اجتماعی_سیاسی با سیل عظیم فلسطینیان که اغلب درشهر و روستا سکنی گزیدند و تحصیل کرده بودند، زیر و رو شد. تعداد زیاد مهاجران فلسطینی و اقتصاد و جامعه‌‌ی ساده‌‌ی بومیان اردنی شبیه شدن فلسطینیان به الگوهای بومی‌ را اجتناب‌ناپذیر می‌کرد. درحقیقت بعضی از تحلیل‌گران بر این باورند که در دهه‌‌ی آغازین 1970، فلسطینیان فرهنگ غالب کرانه‌‌ی باختری را رقم می‌زدند. درهرصورت، دردوران پایانی دهه 1980، فلسطینیان از اقتصاد و تأثیر فرهنگی قابل‌توجهی برخوردار بودند.

درمقابل، اردنی‌ها نیز تحصیلات خود را ارتقا دادند. دردوران پایانی دهه 1980، فاصله بین دستاوردهای تحصیلی فلسطینیان و اردنی‌ها به طرز قابل‌توجهی کاهش یافت. کشاورزی و زندگی عشایری به تدریج جای خود را به زندگی (به‌ظاهر) مترقی برپایه کار با مهارت، آموزش و پرورش سکولار و ارتقاء سطح آموزش داد. مهاجرت کارگری، بخصوص مهاجرت افراد با مهارت و تحصیل کرده کلید اصلی پویایی جامعه دردهه‌های 1970 و 1980 بود. تحول پیوسته در ارزش‌ها و معیارها کاملا آشکار بود. درکنار تفاوت‌های اساسی بین اردنی‌های کرانه‌‌ی باختری و فلسطینیان، تفاوت‌ها و پیوستگی‌‌های دیگر اجتماعی–فرهنگی مشهود بود. این پیوستگی‌ها و تفاوت‌ها شامل مسائل نژادی، اصالت مکانی، جنسیتی و طبقه اجتماعی، قبیله‌ای و شیوه‌های زندگی (عشایری، روستایی یا شهری) می‌شد. این الگوهای متنوع پیوستگی راه وحدت و نزدیکی اردنی‌ها را هموار می‌کردند، به طور مثال اغلب مسیحیان اردن عرب هستند و بسیاری از آداب و رسوم فرهنگی آن‌ها مشابه مسلمانان اردن است. اما ازدواج‌های بین مسیحیان و مسلمانان در پایان دهه 1980 غیرمعمول بود.

اطلاعات کمی‌ درمورد این که تا چه اندازه‌ این فعل و انفعالات اجتماعی باعث بروز تنش و اختلاف می‌شوند، در دسترس است. تشخیص ساختار طبقه اجتماعی در اردن بسیار مشکل بود. بسیاری از تفاوت‌های اجتماعی همچون کرانه‌‌ی باختری با اصالت وهویت فلسطینی، پیوستگی‌های قبیله‌ای، نژادی و شیوه زندگی روستایی و شهری همگی تحت‌تأثیر اختلافات طبقانی هستند.

ساختار طبقاتی در اردن همانند یک هرم است. در نوک هرم گروه‌های کوچک و ثروتمند هم چون زمین‌داران بزرگ، صنعت‌گران، شخصیت‌های اقتصادی و اعضای خانواده‌هایشان قرار دارند. توسعه عظیم نفتی در دهه‌های 1970 و 1980 طبقه‌‌ی جدیدی از ثروتمندان اردنی را به وجود آورد که پول هنگفتی از خارج نصیبشان شده بود. در زیر این گروه افراد حرفه‌ای، افسران ارتش و سیاست‌مداران قرار دارند که هرچند زندگی کمتر مجللی را تجربه می‌کنند اما به هرحال از زندگی راحتی برخوردارند.

کارگران یقه سفید، معلمان و مهاجران بازگشته برای شیوه زندگی‌ای که آن‌ها را از فروشندگان و صنعت‌گران خرد متمایز می‌کند، به سختی تلاش می‌کنند. درقسمت پایین هرم توده‌‌ی پرجمعیت طبقه پایین جامعه شامل شمار رو به افزایش بیکاران قرار دارد.

هویت ملی

اردن تنها کشور عربی است که فلسطینیان می‌توانند شهروند آنجا شوند. تفاوت‌های بین اردنی‌ها و عشایر بیابانگرد و فلسطینی به وضوح درآنجا مشهود است. اردنی‌ها به افرادی گفته می‌شود که قبل از سال 1948 درکرانه شرقی رود اردن زندگی می‌کنند و فلسطینی‌ها به‌کسانی گفته می‌شود که سرزمین مادری آن‌ها کرانه غربی رود اردن است. مردم بادیه‌نشین نیز از نسل اعراب هستند.

نهاد خانواده

دراواخر دهه 1980، زندگی و هویت اجتماعی در اردن پیرامون کانون خانواده می‌چرخید. خانواده از افرادی تشکیل شده بود که به وسیله روابط خویشاوندی، نژادی یا نسبی با یکدیگر نسبت داشتند و روابط خانوادگی درساختار قبایل و طوایف گسترش یافته‌ بود.

وظیفه‌شناسی شخصی و احساس هویت ناشی از خانواده با منابع جدید هویت و پیوستگی همراه شد. توسعه هویت ملی و هویت حرفه‌ای لزوما با پیوستگی‌های خانوادگی در تغایر نیستند. هرچند سرعت پویایی جامعه رابطه خویشاوندی را تحت فشار قرار می‌داد اما اتحادهای خویشی گاهی توانایی تطبیق با تحولات جامعه را داشتند. جنسیت و سن عوامل تعیین‌کننده در وضعیت و شأن اجتماعی بودند. هرچند جدایی نظام‌یافته زنان از مردان به‌طور عمومی‌ اجرا نمی‌شد اما تمام گروه‌ها زنان را تا اندازه‌ای مجزا می‌کردند. با این وجود دنیای مردان و زنان در خانه تقسیم می‌شد.

سن به طور قابل‌توجهی موقعیت زنان و مردان را در جامعه تحت تأثیر قرار می‌داد، به طور معمول رسیدن به سنین بالا احترام و موقعیت اجتماعی بالاتر را فراهم می‌آورد. شکل‌گیری طبقه متوسط تحصیل‌کرده که شامل تعداد رو به افزایش زنان تحصیل کرده و زنان کارگر بود باعث تلاش‌هایی دراواخر دهه 1980 در الگوهای سنتی شد. هم‌اکنون زنان و مردان در اماکن عمومی‌ در مدارس و دانشگاه‌ها، درمحیط کار، درحمل و نقل عمومی‌ و دررخ‌دادهای اجتماعی به تعامل با یکدیگر می‌پردازند.

خانه و خانواده

درحالی‌که بسیاری از خانواده‌ها زندگی خود را درخانه‌های هسته‌ای آغاز می‌کردند اما اردنی‌ها به دلایل مختلفی به روابط خویشاوندی خویش ادامه دادند. ازاین دلایل می‌توان به حمایت مالی، اطلاعات شغلی، ارتباطات اجتماعی، دسترسی به منابع استراتژیک، شرکای زناشویی، ترتیبات، حفاظت، مراقبت از فرزند و حمایت عاطفی افراد اشاره کرد.

عموما خانواده براساس روابط خونی بین مردم بود. پس یک نوع خانواده وجود نداشت و ساختار خانواده با تولدها، مرگ‌ها، ازدواج‌ها و مهاجرت‌ها تغییر می‌یافت. یک خانواه می‌توانست شامل یک زوج، بچه‌های مجردشان و شاید سایر خویشان همچون والدین، ناپدری و نامادری و یا خواهر مجرد بشود. هرچند نظام خویشاوندی براساس دودمان پدری بود اما خویشان مادری هم کم‌اهمیت نبودند. به‌ این دلیل که خانواده کانون زندگی اجتماعی بود، این انتظار از فرزندان می‌رفت که در سن مناسب ازدواج کنند. هم چنین اشخاص مطلقه و بیوه زن‌ها نیز می‌بایست به ازدواج مجدد اقدام کنند.

ازدواج‌ها باعث افزایش اعتبار مرد و زن در جامعه بود. تولد بچه نیز این اعتبار را افزون می‌کرد. بخصوص برای زنان که احساس امنیت بیشتری درخانواده متأهل داشتند. دراواخر دهه 1980 هنوز هم این که یک مرد جدا از خانواده خود زندگی می‌کرد غیرمعمول بود، مگر درمواردی که یک کارگر مهاجر یا یک دانش آموز بود.

درمیان روستاییان و قبایل شریک زندگی مطلوب عموزاده بود. دربسیاری از مناطق یک مرد حق عرفی خود برای جلوگیری از ازدواج‌های دختر عموی خود با یک غریبه را محفوظ می‌دانست. اگر عموزاده‌های مناسب برای ازدواج وجود نداشتند ازدواج با یکی ازخویشان پدری گزینه‌‌ی بعدی برای ازدواج بود. مطالعات بخش بهداری دانشگاه اردن دراواخر دهه 1980 بیانگر این موضوع بود که 50 درصد ازدواج‌ها فامیلی، 33 درصد ازدواج‌ها بین خویشان درجه یک، 7 درصد بین خویشان درجه 2، و 10 درصد با سایر خانواده‌ها صورت پذیرفته است.

لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)

در ابتدا زن و مرد باید رضایت خود را از یکدیگر را اعلام کنند. معمولا مردان جوان گزینه خود برای ازدواج را با والدین درمیان می‌گذارند اما زنان معمولا چنین کاری انجام نمی‌دهند. هرچند حق رد کردن انتخاب والدین را دارند.

روابط خانوادگی

یک خانواده اردنی درمحیط اجتماع کاملا ازموقعیت زن و سطح اختیار او تأثیر می‌پذیرد. درمناطق کشاورزی روستایی و درمیان فقرای شهری، زنان نقش مهم خود در مسائل اقتصادی را به خوبی ایفا می‌کنند.

به طور سنتی، بعضی از زنان خانواده‌های فقیر شهری، بیرون از منزل کار می‌کنند و زنان روستایی بسیاری از وظایف را در خانه و مزرعه انجام می‌دهند. دربین طبقه سرمایه‌دار شهرنشین، زنان نقش اقتصادی کم‌رنگ‌تری ایفا می‌کنند. در بین طبقه‌‌ی متوسط شهری زنان موقعیت‌های بیشتری که گاهی اوقات متناقضند در اختیار دارند. بعضی از زنان این طبقه تحصیل کرده و دیده می‌شوند. درخانه‌های روستاییان و شهریان مرفه معمولا مکان‌های مجزایی برای مردان و زنان درنظر گرفته می‌شد. اما درمناطق فقیرنشین روستایی، مردان و زنان دریک خانه درکنار یکدیگر بودند.

موقعیت افراد در خانواده براساس جنسیت، سن و نوع خانه فرق می‌کرد. مردان نسبت به زنان ازحق اختیار بیشتری برخوردار بودند. سایر افراد خانواده از جمله مردان جوان می‌بایست از مردان بزرگتر هم چون پدربزرگ یا پدر خود تبعیت کنند. زنان مسن‌تر نیز عهده‌دار مسئولیت کنترل بچه‌ها نوجوانان هستند. موضوع شرف و آبرو موضوع مهمی‌ است که بین اعراب از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. درمورد زنان از مواردی که می‌تواند به آبروی آن‌ها لطمه وارد کند، می‌توان به طرز پوشش آن‌ها در جامعه و حضورشان در اماکن عمومی‌ اشاره کرد و اما درمورد مردان و آن چه که می‌تواند باعث هتک ابروی آن‌ها شود می‌توان به شیوه ابراز احساسات آن‌ها اشاره کرد. اگر این ابراز احساسات نشانه ضعف مرد در برابر زنان باشد شرف و آبروی او را زیر سؤال می‌برد.

مجازات برای بی‌آبرویی و بی‌عفتی برای مردان و زنان متفاوت است. آداب و رسوم این اجازه را به مرد می‌دهد که اگر یکی از زنان خویشاوند در رابطه جنسی نامشروع شرکت کرد، اورا بکشند. یک مجازات معمول‌تر این است که خانواده‌‌ی درگیر باید به سرعت موجبات ازدواجی شتاب‌زده را فراهم کنند. مردی که بی‌آبرویی کرده است وجاهت خود را درجامعه از دست می‌دهد.

طلاق

در اردن به دلیل نوع زندگی و آداب و رسوم خانواده‌ها، طلاق موضوعی منفور بین خانواده‌ها است. در اکثر مناطق این کشور و به خصوص مناطق روستایی و قبیله‌نشین، تصمیم گیری در مورد طلاق بر عهده رئیس یا بزرگ قبایل است که‌این موضوع خود می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود بیارد. هر شخص عضو گروهی است و به راحتی نمی‌تواند این موضوع را نادیده بگیرد. در چنین شرایطی اگر زنی با دلیلی موجه هم خواستار جدایی از همسر خود باشد موانع زیادی بر سر راه خود خواهد‌داشت. علاوه بر این خانواده زن نیز چنین کاری را ناپسند و مایه رسوایی می‌دانند. بنابراین زن را در رسیدن به حقوق قانونی خود یاری نخواهند کرد.

با این حال مسئولیت فرزندان طلاق در شرایط خاصی به مادران تعلق می‌گیرد. در دادگاه‌های اسلامی‌ حق نگهداری فرزندان تا 18 سالگی به مادران (سالم) داده‌می‌شود و اگر حق نگهداری فرزندان به زنی غیر از مادرشان داده‌شود، مسئولیت فرزند پسر در سن 9 سالگی و فرزند دختر در سن 15 سالگی به پدر واگذار‌می‌شود.

لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)

اما در عمل دادن حق مسئولیت بچه‌ها به زن به نفع پدر تمام می‌شود زیرا قوانین بسیاری از تسلط پدر (با وجود عدم مسئولیتش در قبال فرزندان) حمایت می‌کنند؛ به طور مثال اگر زن بخواهد با فرزندان به مسافرت برود بدون اجازه همسر قادر به چنین کاری نخواهد بود. علاوه بر آن قوانین و شرایط متعددی وجود دارند که همسر می‌تواند با استفاده از آن‌ها حق مسئولیت را از همسر خود سلب کند. مثلا اگر صلاحیت زن برای پرورش دینی کودکان توسط دادگاه محرض نشود این حق کفالت از زن سلب می‌شود.

به طور کلی در مورد طلاق در اردن، حقوق زنان نادیده گرفته می‌شود و اگر از سوی خانواده خود مورد حمایت قرار نگیرند هیچ امتیازی عایدشان نمی‌شود. با این حال در سال‌های اخیر مسئولین با تغییر ساختار قضایی سعی در تغییر شرایط داشته‌اند.

خشونت‌های خانوادگی

یکی از مشکلات زنان در جامعه اردن رفتارهای خشونت‌آمیز سایر اعضای خانواده نسبت به زنانی است که به نوعی آبرو و شرافت خانواده را خدشه‌دار کرده‌اند. مواردی چون خیانت جنسی زن، رابطه جنسی زن قبل از ازدواج و رفتار زن به‌گونه‌ای که باعث تحریک دیگران شود از مواردی هستند که آبروی خانوادگی را خدشه‌دار می‌کنند.

وضعیت زنان

واقعیت اجتماعی زنان در اردن

لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)

زنان اردنی در زندگی خود با واقعیت‌های اجتماعی‌ای روبرو هستند که آن را نمی‌توان از واقعیت‌های اجتماعی زنان عرب زیاد دور‌ دانست. شاید این امر به وسیله فرهنگی است که در طول زمان بر اساس آداب و رسوم، سنت‌های موروثی و عقاید دینی به وجود آمده است و شاید با آن رابطه مستقیمی‌ داشته باشد. از عوامل دیگر می‌توان محیط اجتماعی‌ای که زنان عرب در آن زندگی کردند را نام برد که‌ این محیط‌های اجتماعی در کشوری با کشور دیگر و در محیطی با محیط دیگر همچون محیط‌های شهری، روستایی و بادیه‌نشین با یکدیگر تفاوت دارند. عموم زنان عرب و به‌ویژه زنان اردنی با بیشتر تحولات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی که کشورهای عربی به کل و به ویژه کشور اردن در قرن گذشته و قرن حاضر با آن رو به رو بودند، آشنا هستند و این عوامل خود سببی شده‌اند که زنان عرب و اردنی در مسیر پیشرفت قرار‌گیرند. در بین سال‌های 1950 تا 1970 که کشورهای عربی به مرحله توسعه ملی رسیدند و با دنیای غرب ارتباط خود را بیشتر کردند، تغییرات واضحی در واقعیت اجتماعی زنان به وجود آمد که پس از مطالبات زنان در احقاق حقوق اجتماعی خود همچون سواد آموزی بیشتر شد. مرحله دیگری که می‌توان تغییر در واقعیت اجتماعی زنان عرب و اردن را مشاهده کرد، مرحله توسعه سکوهای نفتی و افزایش بهای نفت بود که به نوعی کشورهای عربی با تحولات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی خوبی مواجه شدند و در این مرحله زنان به نوعی خودآگاهی در احقاق حقوق اجتماعی و سیاسی خودشان رسیدند.

اما با این وجود،‌ جامعه اردن جامعه‌ای پدرسالارانه و عشایری است که بر آن آداب و رسوم، سنت‌ها و عقاید دینی به شکل گسترده‌ای سایه افکنده است و این عوامل به شکل قابل ملاحظه‌ای در زندگی زنان اردنی دیده‌می‌شود. زنان اردنی همچون همتایان خود در دیگر کشورهای عربی تحت سلطه جامعه‌ای مرد سالارانه هستند و از آن رنج می‌برند. این کمبود در زندگی زنان اردنی منجر به حاشیه راندن آن‌ها در جامعه و همچنین باعث محرومیت آن‌ها از زندگی فعال اجتماعی و عدم رسیدن به خواسته‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن‌ها شده است.

محیط‌های اجتماعی متفاوتی که خانواده‌های اردنی در آن زندگی می‌کنند تاییدات مهمی‌ بر وضعیت زنان متاهل و میزان استقلال آن‌ها دارد. در مناطق روستایی و در میان مناطق شهری فقیرنشین، زنان وظایف اقتصادی مهمی‌ ایفا می‌کنند. در گذشته زنان مناطق شهری فقیرنشین در خارج از محیط خانه شاغل بودند و زنان روستایی وظایف فراوانی در خانه و مزرعه برعهده داشتند. این دسته از زنان موقعیت‌های نسبتا مهم‌تری داشتند و در رفت و آمد به روستاهای همجوار و همسایه از آزادی‌شان، هرچند اندک لذت می‌بردند. اگرچه برخوردهای اجتماعی معمول میان زن و مرد، آن هم از نوع متداول امروزی در غرب بسیار نامعمول بود، اما تبعیض جنسیتی جز در شهرهای سنتی و قدیمی،‌ به چشم نمی‌خورد. باید گفت در میان طبقه شهرنشین بازاری، زنان وظایف اقتصادی کمتری ایفا می‌کنند.

واقعیت سیاسی زنان اردن

برگرفته از لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)

با وجود گسترش نقش اقتصادی و اجتماعی زنان در اردن و تحولات دموکراسی‌خواهانه‌ای که در دو دهه اخیر در اردن به وجود آمده است، اما همچنان مشارکت در سیاست توسط زنان اردنی بسیار ضعیف شمرده می‌شود و واقعیت سیاسی زنان اردنی به شکل محسوسی در جایی دیده‌ نشده و وجود آن‌ها در دولت، مجلس، اتحادیه‌ها و احزاب سیاسی حس نمی‌شود. اما با آغاز به کار انجمن بیداری زنان در کشور اردن در سال 1952 مبارزات سیاسی زنان در اردن برای مطالبه حقوق خود که خواستار مشارکت زنان در انتخابات و نامزد شدن برای مجلس و شهرداری‌ها بود آغاز شد و همچنین در این زمان اتحادیه زنان عرب در اردن خواستار اعطای حقوق سیاسی به زنان با تحویل یادداشت‌هایی به هیئت دولت شد. این تلاش‌ها در سال 1955 به بار نشست و هیئت دولت اردن رای به حق مشارکت زنان با‌سواد در انتخابات اردن را داد.

این در حالی بود که همچنان زنان از نامزدی در انتخابات منع می‌شدند و زنان بی سواد هم حق شرکت در انتخابات را نداشتند. این امر منجر به شروع واکنش‌هایی گسترده در میان زنان اردنی شد که حقی همچون مردان می‌خواستند. مبارزات سیاسی زنان اردنی که در سال 1974 تشکیل شده بود استمرار پیدا کرد تا اینکه در همان سال زنان اردنی حق نامزد شدن در انتخابات شهرداری‌ها و مجلس به دست آوردند و برای اولین بار تعدیلی در قانون انتخابات اردن به وجود آمد. اما اوضاع سیاسی اردن در آن زمان چنین بود که مجلسی در آن کشور به دلیل اشغال کرانه غربی رود اردن توسط اسرائیل در سال 1967 تشکیل نشد و اقدامات زنان اردنی برای مطالبه شرکت در انتخابات و نامزد شدن بر اساس تعدیلی که در قانون انتخابات به وجود آمد بی‌نتیجه ماند.

"ملک حسین" در سال 1978 شورای ملی مشورتی را تاسیس کرد که در آن سه زن وجود داشت و در دوره دوم این شورا هم چهار زن انتخاب شد و این در حالی بود که‌ این شورا در آن زمان 190 عضو داشت. سال 1989 را می‌توان سال بازگشت دموکراسی به اردن دانست. در این سال برای اولین بار انتخابات پارلمانی با مشارکت زنان رای‌دهنده و نامزد شده انجام گرفت. در این انتخابات 12 زن در میان 647 نفر نامزد شده جای داشتند که 1/85% از آن‌ها را شامل می‌شدند. ولی با این حال هیچ‌یک از زنان در انتخابات موفقیتی نکردند. در انتخابات پارلمانی که در سال 1993 در این کشور انجام شد، اقبال زنان برای نامزدی کم و عدد آن‌ها به 3 نامزد در میان 534 نامزد رسید و از بین این سه زن فقط یکی از آن‌ها موفق به راهیابی به پارلمان شد. انتخابات پارلمانی در اردن در سال 1997 با استقبال زنان برای نامزد شدن همراه شد که تعداد آن‌ها به 17 نفر می‌رسید و این امر را می‌توان با قدرت‌گیری جامعه مدنی برای حمایت از مبارزات انتخاباتی زنان مرتبط دانست. اما این بار هم هیچ یک از زنان به پارلمان راه نیافتند. در انتخابات سال 2003 که با تعدیل در قانون انتخابات همراه شد، برای زنان در پارلمان اردن شش کرسی اختصاص داده شد و تعداد نامزدهای زن با افزایش چشمگیر به 54 تن رسید. در بین این افراد زنی وجود داشت که به حزب "جبهة العمل الاسلامی" گرایش داشت. اما در مجلس سنای اردن حضور زنان از سال 1989 ثابت بوده است و در آن تنها یک زن انتخاب شد. با این حال در سال 1993 به دو زن و در سال 1997 به سه زن افزایش یافت. همچنین در یک دهه اخیر در سال 2003 به چهار زن و در سال 2005 به هفت زن افزایش یافته است. در زمینه قوه مجریه،‌ اولین زن به عنوان وزیر توسعه اجتماعی در سال 1979 به‌این قوه ورود پیدا کرد. در سال 1984 وزیر رسانه از میان زنان انتخاب شد و در سال 1993 وزیر صنعت و تجارت هم از میان زنان اردنی برگزیده شد. وجود زنان در ده سال اخیر در دولت‌های اردن با نوسان زیادی همراه بوده است. دولت "فیصل" (2004 تا 2005) با چهار وزیر زن، کار خود را به پایان برد. در دولت "عدنان بدران" (2005) سه زن در پست‌های وزارتی قرار گرفتند و در دولت "معروف البخیت" (2005 تا هم اکنون) تعداد وزرای زن به یک وزیر کاهش پیدا کرده است.

در زمینه انتخابات شهرداری‌ها،‌ اولین حضور زنان اردنی به عنوان رای‌دهنده و نامزد به طور هم زمان به سال 1989 برمی‌گردد ولی در انتخابات، هیچ‌یک از زنان با موفقیتی مواجه نشدند. در انتخابات شهرداری‌ها در سال 1999،‌ 43 زن نامزد انتخابات شدند که 8 تن از آن‌ها به پیروزی دست یافتند و همچنین در سال 2003 تعیین یک زن برای حضور در شهرداری‌ها توسط دولت به تصویب رسید و تعداد زنان در این سال در مجالس شهرداری به 93 زن رسید. اما در حوزه قوه قضائیه کشور اردن، اولین فردی که به منصب قضاوت دست پیدا کرددر سال 1996 بود که بعد از وی 2 قاضی زن دیگر تعیین شد. هم‌اکنون زنان مشغول به کار در قوه قضائیه اردن به 27 زن می‌رسد.

واقعیت اقتصادی زنان در اردن

آمارهای رسمی‌ بیانگر این است که کشور اردن نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه در بالاترین سطح سواد آموزی زنان قرار دارد، اما با این وجود مشارکت زنان اردنی در نیروی کار و اقتصاد این کشور به چیزی در حدود 12% می‌رسد. این رقم نشان دهنده‌ این است که مشارکت گسترده زنان اردنی در بازار کار و اقتصاد این کشور همچنان پائین‌تر از حدی است که انتظار می‌رود. آمارهای رسمی‌ رقم بالاتر از 13% را برای مشارکت زنان در اقتصاد این کشور تا به حال نشان نداده است که تنها 2% آن‌ها صاحبان مشاغل هستند. در کشور اردن میزان بیکاری زنان رقم بالای 26% را نشان می‌دهد و این در حالی است که بیکاری مردان به 13% می‌رسد. 38% از زنان این کشور در ادارات دولتی و 21% در بخش خصوصی مشغول به کار هستند. از عوامل موثر در کاهش مشارکت زنان اردنی در فعالیت‌های اقتصادی می‌توان قوانین موجود کار، بازنشستگی و بیمه اجتماعی را برشمرد که همگی این قوانین به شکلی برای مردان وضع شده‌اند و سود زیادی برای زنان ندارند و از دیگر عوامل که باعث کاهش حضور زنان اردنی در اقتصاد می‌شود این است که وجود آداب و رسوم و سنت‌های به جای مانده از قدیم و دیدگاه‌ این که "تنها مرد می‌تواند نان آور خانه باشد" از موانع اجتماعی موجود در مقابل زنان اردنی است. 

اشتغال زنان

طبق تحقیقات انجام شده دردهه 80، علیرغم محیط سنتی، تعداد زنان شاغل درخارج از محیط خانه افزایش یافت. زنان درسال 1985 نیروی کارگری بالغ بر 12% را تشکیل دادند. بسیاری از زنان فقیر ومتعلق به طبقه اجتماعی ضعیف به علت نیازهای ضروری مالی مشغول به کار بودند، اما تعداد قابل‌توجهی از زنان شاغل نیز مربوط به طبقه اجتماعی مرفه بودند. طبق اطلاعات وزارت کار و برنامه‌ریزی تعداد زنان درمشاغل تکنیکی و حرفه‌ای بسیار چشمگیر بود. درسال 1985 زنان 4/35 درصد از کارکنان بخش تکنیکی و 1/36 درصد از کارمندان دفتری را تشکیل می‌دادند. کمترین تعداد زن دربخش تولید وبخش کشاورزی گزارش شد و زنانی که ازتحصیلات دانشگاهی و اطلاعات بالاتر برخوردار بودند اشتیاق بیشتری برای کار در خارج از محیط منزل نشان می‌دادند. علاوه بر این دربسیاری از موارد تورم اقتصادی علت عمده‌ای برای ایجاد درآمد دوگانه در خانواده‌ها بود.

زنان اردنی به عنوان نیروی کار ذخیره انجام وظیفه می‌کردند و تشویق می‌شدند تا در زمان کمبود نیروی کاری که در زمان توسعه اقتصادی و طرح‌های توسعه بالاترین اولویت فهرست دولت محسوب می‌شد، انجام وظیفه کنند. مطالعات انجام شده درسال 1988 توسط "نادیا حجاب" درمورد زنان و کاردراردن، حاکی از آن است که گرایش‌های فرهنگی اجباری برای اشتغال زنان نیست، بلکه در این مورد نیاز و توانایی عوامل مهم‌تری می‌باشد. بیشتر زنان شاغل مجرد بودند. زنان مجرد از لحاظ کار منابعی فعال محسوب می‌شدند، برنامه و طرح ‌های توسعه فعالیت زنان بر آموزش تکنیکی این قشر تمرکز کرد. خانم حجاب خاطر‌ نشان کرد که مهمترین پروژه "آموزش زنان درحفظ وتعمیرلوازم منزل" بود.

جهت رفاه حال زنان شاغلی که مادر بودند، دولت برای بهبود شرایط و اصلاح قوانین کارگری وارد عمل شد. این اصلاحات شامل مرخصی‌های مربوط به دوران بارداری و زایمان و گسترش امکانات مراقبتی روزانه در محل کار برای فرزندان بود. علاوه بر این رسانه‌ها روش‌های آزادانه‌تری را برای زنان شاغل‌ ترویج می‌کردند. مشاغل زنان به وسیله آداب و تشریفات ملی که توسط دولت پایه‌گذاری شد و هم‌چنین به وسیله خانواده سلطنتی که به مشاغل زنان افتخار می‌کرد، رونق و مشروعیت گرفت.

سال‌های 1973 تا 1981، سال‌های بحرانی کمبود کارگر بود. دراواسط دهه 1980 هنگامی‌که نرخ بیکاری افزایش یافت شرایط تغییر کرد. دراین شرایط زنان از کار بیکار شدند.

اردنی‌ها در مورد این که آیا زنان باید شاغل باشند یا خیر در مکان‌های عمومی‌ یا حتی به‌طور خصوصی بحث می‌کردند. مطالب نویسندگان روزنامه‌ها در دفاع و یا برعلیه کارکردن زنان مملو از بحث و جنجال بود. برخی از سران حکومتی تصمیم گرفتند زنان را به خانه‌هایشان بازگردانند. بنابراین نخست وزیر (زیدالرفای) به صراحت اعلام کرد که زنان شاغلی که نیم یا بیش از نیمی‌ از حقوق خود را به خدمتکاران خارجی که پول رایج کشور را به خارج از کشور ارسال می‌کنند، می‌دهند، باید دست از کار بردارند. گرایش‌های متفاوت درمورد زنان شاغل اغلب بر پایه شرایط کار بود. درمطالعاتی درمورد زنان و کار، جامعه‌شناس اردنی "محمد برهوم" اعلام کرد که درگذشته مخالفت درمورد مشاغلی چون آموزگاری، پرستاری و مشاغل دفتری و منشی‌گری برای زنان کمتر بوده است. وی عقیده داشت تغییر باورها در نتیجه افزایش سطح تحصیلات دختران و درک والدین آن‌هاست که پی برده‌اند تحصیلات برای دختران به اندازه پسران مفید و حیاتی است به‌ویژه درشرایطی چون طلاق و دوران بیوگی. حقوق رو به کاهش مردان که دیگر برای حمایت مالی یک خانواده کافی نبود عامل مهمی‌ برای به رسمیت شناختن کار زنان محسوب می‌شد. درسال 1989 ارزیابی کار زنان دررابطه با خانواده بسیار دشوار بود.

شاغل بودن و همکاری در درآمد خانواده به زنان این امکان را داد تا درمسائل خانوادگی بیشتر مطرح شوند و مدعی باشند. تقسیم‌بندی‌های سنتی درمورد کار برای زنان و مردان درمورد زنان شاغل صدق نمی‌کرد و به جای آن که کارخانه میان زن و مرد تقسیم شود این وظیفه اغلب بر دوش زنان دیگر خانه بود. زنانی که درآمد کمتری دارند وابسته به شبکه گستره خدماتی زنان می‌باشند که به مشاغل مربوط به مراقبت از کودکان و خدمات منازل مربوط است، و زنانی که درآمد کافی دارند خدمتکارانی را(معمولا زنانی از کشورهای فیلیپین، سریلانکا) استخدام می‌کنند تا به امور منزل، همسر و فرزندانشان رسیدگی کنند. هیچ نوع ممنوعیت قانونی درمورد حقوق زنان برای استفاده و بهره‌برداری مستقیم از درآمد و داراییشان وجود ندارد، درصورتی که به‌طور رایج زنان مجرد درصد بالایی از درآمدشان را برای همکاری در مخارج خانواده صرف اطرافیان‌شان می‌کنند.

زنان متأهل و شاغل نیز اغلب حقوق و درآمدشان را مستقیما صرف هزینه‌های خانواده می‌نمایند. زنان 70% از سود‌دهی‌های پروژه‌های مالی خود را در اردن از آن خود می‌کنند. این پروژه‌های خرد در تمام مناطق اردن وجود دارند. اگرچه مطالعاتی که درمورد زنان درسال 2001 درزمینه کشاورزی توسط وزارت کشاورزی و سازمان کشاورزی و غذای ملل متحد انجام شد، حاکی از آن است که زنان تنها 20% از وام‌های کشاورزی استفاده کرده‌اند که‌ این مقدار از 12 درصد کل مقدار وام‌های آن سال تجاوز نمی‌کند.

عدم تبعیض جنسی و دست یابی به عدالت در اردن

اصل 6 بند اول از قانون اساسی اردن؛ تمام افراد اردن دربرابر قانون یکسانند. هیچ نوعی تبعیض درمورد حقوق و سایر موارد برای نژاد، زبان و مذهب متفاوت نباید وجود داشته باشد با وجود این که قانون اساسی اردن به حقوق افراد اشاره می‌کند و درتمام اصل‌ها آمده است. تمام افراد اردن، با این حال درمورد تبعیض جنسی ممنوعیتی قائل نشده است. با این وجود، هواداران حقوق زنان اغلب به‌ این اصل‌ها به عنوان اثبات منظور و نیز قانون اساسی اشاره می‌کنند تا یکسانی حقوق زنان و مردان را به طور کامل تضمین کنند ولو این که جنسیت صراحتا مشخص نشده باشد.

درحالی که قوانین اردن به وضوح ضد‌تبعیض جنسیت نیست، شمار بسیاری از زنان درمقایسه با مردان حقوقی غیر‌یکسان دارند. تبعیض جنسی را می‌توان در مواردی چون بازنشستگی، امنیت اجتماعی و قوانین اجتماعی مربوط به خانواده دید. در مواردی که مربوط به رسیدگی به امور قضایی است زنان اردن نمی‌توانند از حقوقی برابر با مردان استفاده کنند و در مورد حقوق شان برای طلاق حضانت اطفال و ارث بری محتمل برخورد‌های اجتماعی متفاوتی می‌شود.

اصل 3 بند 3 قانون اساسی اردن می‌گوید هر کودکی که پدری اردنی دارد، هرجای دنیا که متولد شود باید اردنی باشد. زنان اردنی اجازه دارند که پس از ازدواج با مردان غیر اردنی ملیت خود را حفظ کنند، این در حالی است که زنان اردنی که بامردان غیر اردنی ازدواج می‌کنند نمی‌توانند تابعیت خود را به فرزندان‌شان منتقل کنند. از سوی دیگر قانون اقامت و ازدواج‌های خارجی به مردان خارجی که با زنان اردنی ازدواج می‌کنند و هم‌چنین به فرزندان آن‌ها به راحتی اجازه اقامت نمی‌دهد، درحالی که‌این قانون برای زنان خارجی که با مردان اردنی ازدواج کنند امکانات خاص و بهتری قائل می‌شود.

خشونت‌های اجتماعی

از لحاظ خشونت‌های اجتماعی، زنان در اردن با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو هستند. در اردن زنانی که قربانی خشونت‌های جنسی می‌باشند با قوانین ویژه و موانع اجتماعی خاصی روبه‌رو می‌شوند. رسومات اجتماعی اغلب مدافعان زنان قربانی را تحت فشار قرار‌ می‌دهند تا از دعوی خود بگذرند و دست از متهم کردن شخص مقابل بردارند تا درگیر بدنامی‌های اجتماعی نشوند این مطلب بیشتر درمورد خشونت‌های جنسی، تجاوز به عنف و قتل نفس صدق می‌کند. این در حالی است که اگر مدافعان این پرونده‌ها از اقامه دعوای خود صرفه نظر کنند دادگاه می‌تواند از آزادی عمل و قدرت تصمیم‌گیری خویش که اغلب ارفاق درحق مجرمین است، استفاده کند. در اکثر موارد اگر کسی که مرتکب تجاوز به عنف یا مزاحمت گردیده است با قربانی خود ازدواج کند می‌تواند از مجازات فرار کند (طبق اصل 308 قانون مجازات) این نوع تفاهم یا ازدواج همواره برای مبرا کردن و حمایت نمودن زنان قربانی از بدنامی‌های اجتماعی صورت می‌گیرد و البته هیچ تضمینی برای قربانیان که به‌ این شیوه ازدواج می‌کنند وجود ندارد.

بسیاری از زنان اردنی دربخش‌هایی مشغول فعالیت هستند که از سوی قانون کار اداره نمی‌شوند بنابر این این افراد از پوشش قانونی و حمایت‌های دولتی و همچنین بهره‌های مالی که از سوی قانون کار به کارگران تعلق می‌گیرد، استفاده کنند. طبق اصل سوم قانون کار اردن، این قانون درمورد مشاغلی چون خدمات منزل، باغبانی، آشپزی و مشاغلی از این دست صدق نمی‌کند درست مانند افراد خانه‌داری که درقبال انجام امور منزل حقوق دریافت نمی‌کنند. زنان کارگر غیراردنی که به امور منزل و خدمات مشابه مشغول می‌باشند نیز تحت حمایت‌های این قانون که برپایه تبعیض جنسی است، نمی‌باشند.

زنان شاغل در محیط کار تحت حمایت ویژه‌ای قرار می‌گیرند که از آن جمله می‌توان به حق استفاده از 10 هفته مرخصی زایمان اشاره کرد که 6هفته آن مربوط به پس از زایمان می‌باشد. کارفرمایانی که تعداد 20 کارگر مادر دارند باید مرکزی جهت نگهداری حداقل 10کودک زیرچهار سال دایر کنند. در ضمن مادران شاغل می‌توانند برای رسیدگی به نوازادانشان از یکسال مرخصی بدون حقوق بهره‌مند شوند و اگر در سال اول تولد فرزندشان مشغول به کار بودند باید برای زمانی‌هایی که جهت تغذیه فرزندشان به مراکز مهد می‌روند حقوق دریافت کنند.(در مورد تغذیه با شیر مادر)

ارث بری زنان در اردن

در اردن زنان طبق قوانین اسلامی‌ از پدر شوهر خود ارث می‌برند، اما در مواردی خاص زنان نیمی‌ از مایملک همسر خود را به ارث می‌برند. رسومات اجتماعی تاحدی را زنان درمورد ارث‌بری محدود می‌کند. این رسومات مایملک خانواده را منحصرا مربوط به افراد مذکر خانواده می‌داند و افراد مونث خانواده را مجبور می‌کند تا از حق خود به نفع برادرانشان بگذرند و هیچ قانونی در اردن از حقوق زنان دربرابر این شیوه عملکرد حمایت نمی‌کند. طبق گزارش سال 2004 (unifem): در اردن رسم بر این است که سرپرست خانوار در دوران حیات مایملک خویش را به فرزندان ذکور خود منتقل می‌کند تا از ارث‌بری زنان خانواده جلوگیری کند و این عمل کاملا قانونی است، اما اگر پدری پیش از چنین انتقال قانونی فوت کند هیچ قانونی نمی‌تواند زنان خانواده را از ارث‌بری محروم کند، این درحالی است که بسیاری از زنان اردنی خصوصا در مناطق روستایی از داشتن چنین حقوقی بی‌خبرند.

ورزش زنان در اردن
لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)

ورزش زنان

موضوع ورزش زنان در اردن یکی از اولویت‌ها برای اردن است و تلاش‌ها بر این است که موقعیتی مانند مردان برای آن‌ها فراهم شود. پس از آن که شاهزاده فیصل الحسین برای خدمت در کمیته المپیک اردن برگزیده شد این کمیته پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینه ورزشی زنان کسب کرد.

اغلب ورزش‌ها در اردن در بین زنان جایگاهی ندارد. البته‌ این موضوع شامل همه ورزش‌ها نمی‌شود و مثلا ورزش پرطرفداری همانند فوتبال مورد استقبال زنان در مدارس و باشگاه‌ها است. زنان در مدارس و باشگاه‌ها به ورزش‌های دیگری همچون بسکتبال و والیبال می‌پردازند.

به توجه به مذهب و آداب و رسوم مردم اردن زنان حق ورزش در اماکن عمومی‌ را ندارند و همچنین انتظاری از آن‌ها برای شرکت در ورزش‌های رقابتی و قهرمانی وجود ندارد. البته‌ این نکته قابل ذکر است که در این مورد کشور اردن در بین کشورهای منطقه از موقعیت نسبتا بهتری برخوردار است.

وضعیت زنان اردنی از دیروز تا امروز جامعه اردن و سیر تحولات دهه‌های اخیر حاکی از آن است که زنان در جامعه اردن همانند آنچه در سایر کشورهای عربی دیده می‌شود از حقوق اجتماعی متناسب نسبت به مردان برخوردار نیستند. اگر با نگاهی موشکافانه و نقادانه به منابع کسب اطلاع از وضعیت زنان در اردن بنگریم خواهیم دید که آنچه نسبت به امور زنان در این کشور بیان می‌شود گاه متناقض و مبهم است که‌این موضوع خود می‌تواند ناشی از نبود سازمانی بر ارزیابی درست وضعیت زنان در اردن باشد. آنچه که از این منابع برمی‌آید بیانگر وضعیت رو به رشد فعالیت‌های زنان درعرصه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... در جامعه اردن است. گسترش بسیاری از این فعالیت‌ها ناشی از تغییر در سنت‌ها و اعتقادات مردم در اجتماع است. این تغییرات تا حد زیادی متأثر از مبادلات فرهنگی این کشور با جهان غرب و فرهنگ حاکم بر آن است. می‌توان گفت آنچه امروز در جامعه اردن و وضعیت زنان به وجود آمده است چندان شباهتی به ادوار گذشته دراین کشور ندارد و شاید بتوان گفت که به نحوی درتقابل با گذشته است.

آسیب شناسی اجتماعی

اردن مقصدی برای زنان و مردان از کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا محسوب می‌شود. این مردان و زنان با هدف کار به اردن مهاجرت می‌کنند. زنانی از کشورهای بنگلادش، سریلانکا، اندونزی و فیلیپین برای خدمات خانگی به اردن سفر می‌کنند که بعضی از آن‌ها به روسپیگری و بزهکاری روی می‌آورند. بسیاری از این مهاجران در اردن با مشکلاتی همچون عدم پرداخت حقوق،‌ تهدید و سوء استفاده‌های جسمی‌ و جنسی روبرو هستند و این موارد افزون بر مشکلاتی است که در داخل جامعه اردن وجود دارد. ماه آگوست در اردن ماهی است که آمار جرم و جنایت افزایش ویژه‌ای پیدا می‌کند و این جرم و جنایت بیشتر مربوط به قتل، درگیری‌های قبیله‌ای، تجاوز به عنف و تلاش برای خودکشی هستند.

یکی دیگر از دلایل چنین اعمالی مشکلات اقتصادی است که گریبان‌گیر مردم اردن شده است. اردن شاید بیش از بسیاری از کشورهای دیگر تحت تاثیر بحران اقتصاد جهانی قرار گرفته است و نمود این تاثیرات را می‌توان در افزایش جرم و جنایت، بیکاری، موقعیت‌های اقتصادی سخت و فقر روز افزون مشاهده کرد. این موقعیت با از دست رفتن میلیون‌ها میلیون دینار مردم اردن در بورس شدید و شدیدتر می‌شود. موقعیت اقتصادی مردم رابطه‌‌ی مستقیمی‌ با جرم و جنایت دارد. در ادامه به بعضی از آمار و ارقام ارائه شده توسط دبیرخانه سازمان ملل در بخش اقتصاد و امور اجتماعی اشاره خواهد شد.

آمار جرم در اردن

جرایم عمومی‌ در اردن (1998 تا 2007)


اعدا بالا نشان‌دهنده‌‌ی این موضوع اند که آمار جرم در اردن بین سال‌های 1998 تا 2001 بطور یکنواخت افزایش یافته است اما از 2002 این آمار کاهش یافته است و این روند تا پایان سال 2005 ادامه داشته است و سپس مجددا از سال 2006 آمار جرم به شکل قابل‌تاملی افزایش یافته است. البته‌ این نکته قابل ذکر است که‌ این افزایش را به علت به حساب آوردن تمام جرایم و آن‌هایی که قبلا حساب نشده بودند، می‌دانند. همچنین اعداد بالا نشان‌دهنده‌ی این موضوعند که جرم و جنایات انجام شده در اردن بین سال‌های 2003 تا 2007 کمتر از نیمی‌ از تمام جرم و جنایات شکل گرفته در دوران‌های قبل است.

جدول

درجه شیوع جرایم در اردن هنوز به نسبت منطقی و قابل کنترل است.

در این جدول آمار نشان‌دهنده‌ی افزایش جرایم عمومی‌ در سال 2007 در مقایسه با سال 2003 است.

جدول


آمار این جدول نشان می‌دهد که جرایم صورت گرفته به وسیله جوانان در اردن 11/2% کل جرایم صورت گرفته در سال 2007 است که بیشترین آمار مربوط به جرایم مرتبط با دارایی و اموال است[۴].

به گزارش خبرگزاری فارس خشونت اجتماعی در اردن درسال‌های گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است و درسایه سهل‌انگاری دولت، این پدیده شوم هر روز قربانیان بیشتری می‌گیرد.

به گزارش این خبرگزاری، باوجود ادعاهای مکرر دولت اردن درزمینه کنترل خشونت در این کشور، چندسالی است که خشونت اجتماعی در اردن تبدیل به یک پدیده اجتماعی شده است و باوجود ابراز نگرانی مستمر سازمان‌های حقوق بشر و نیز کارشناسان امور اجتماعی، این مسأله هر روز شتاب بیشتری به خود می‌گیرد.

در کنار تمام دلایلی که برای افزایش خشونت اجتماعی در اردن وجود دارد، اصلی‌ترین دلیل افزایش این پدیده‌ این است که دولت اردن با وجود شواهد بسیار باور ندارد که‌ این مسأله یکی از چالش‌های اساسی این کشور کوچک و کم‌جمعیت است و همواره ادعا می‌کند که جامعه اردن جامعه‌ای عاری از خشونت است و دولت بر تمامی‌ مسائل اشراف کامل دارد.

می‌توان این مسئله با رابطه بین بیمار و پزشک مقایسه کرد؛ زیرا اگر پزشک بتواند نوع بیماری را تشخیص دهد کار درمان بسیار آسان‌تر انجام خواهد شد و دولت اردن نیز تا زمانی که شدت خشونت غیر طبیعی موجود درجامعه‌اش را نپذیرد نمی‌تواند در راستای اصلاح آن گام بردارد با نگاهی به آمار جرایم شهروندان اردنی در سال‌های اخیر به روشنی می‌توان سیر صعودی خشونت اجتماعی را در این کشور دید.

به عنوان مثال کشور اردن که ساختاری عشایری دارد، باوجود ادعاهای مقامات این کشور مبنی بر همسویی شهروندان با فرهنگ روز غرب، اختلافات عشایری یکی از بزرگترین چالش‌های اجتماعی در این کشور عربی محسوب می‌شود. در نظام عشیره‌ای قانون مجازات‌های کشور و قوانین قوه قضائیه جایگاهی ندارد و تنها قانون عشیره حکمرانی می‌کند؛ به عنوان نمونه اگر فردی از یک عشیره توسط عشیره‌‌ی دیگر به قتل برسد، عشیره مقتول به جای پیگیری موضوع از طریق مراجع قضائی، خود در صدد انتقام‌گیری برمی‌آیند و گاهی این مساله منجربه کشته شدن ده‌ها تن از اعضای دو عشیره می‌شود.

یکی از اساتید جامعه‌شناسی دانشگاه اردن در همین راستا به خبرگزاری اعلام کرده:

نظام عشایری از دوران جاهلیت درمیان اعراب وجود داشته است ولی در عصر حاضر این ارزش‌ها در جوامع بشری جایگاهی ندارد و این مسئولیت دولت است که در زمینه مبارزه با درگیری‌های عشیره‌ای فرهنگ‌سازی کند ولی متاسفانه شاهد هستیم که دولت اردن در این راستا هیچ اقدامی‌ انجام نمی‌دهد و تنها زمانی که درگیری میان دو عشیره به خشونت‌های جدی می‌رسد به منظور آتش بس، نقش واسطه را ایفا می‌کند که دربسیاری ازمواقع نیز سران عشیره وساطت دولت را نمی‌پذیرند از دیگر مصادیق خشونت در اردن بحث خشونت در خانواده‌هاست و در آخرین نظرسنجی که درسال 2008 توسط شورای ملی امور خانواده در اردن صورت گرفت مشخص شد که 73% از خانواده‌های اردنی گرفتار پدیده شوم خشونت هستند.

سالانه بیش از دو هزار کودک دراثر خشونت در خانواده‌ها به مراکز حمایتی کودکان تحویل داده می‌شوند تا از گزند خشونت درامان بمانند و بتوانند در آرامش به تحصیل و زندگی روزمره خود ادامه دهند. براساس اعلام اتحادیه زنان اردن، روزانه به‌طور متوسط سه زن در اثر اعمال خشونت به‌ این اتحادیه مراجعه می‌کنند و خواستار در اختیار گرفتن سر پناهی جهت ادامه زندگی می‌شوند.

ل.ن از جامعه شناسان اردن نیز درپاسخ به سوال خبرنگار فارس پیرامون راه‌های مبارزه با اعمال خشونت اجتماعی در اردن گفت:

مشکل خشونت درجامعه و خانواده‌های اردنی ریشه‌ای کهن دارد.

وی افزود: تنها راه مبارزه با این پدیده فرهنگ‌سازی درمیان شهروندان است و این مساله بخشی از وظایف دولت محسوب می‌شود؛ ولی متأسفانه تا کنون اقدام مناسبی جهت فرهنگ‌سازی و تغییر باورهای نادرست جامعه صورت نگرفته است.

درکنار بی‌توجهی و بی‌برنامگی حکومت اردن در رویارویی با چنین پدیده شومی‌ می‌توان دلایل افزایش خشونت اجتماعی در اردن را در موارد ذیل خلاصه کرد:

فقر و بیکاری: یکی از معضلات اصلی جامعه اردن مساله فقر و بیکاری است که در نتیجه بحران‌های اقتصادی و نیز سیاست‌های نادرست اقتصادی دولت به وجود آمده است و به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های جامعه کوچک اردن تبدیل شده است.

احساس سرخوردگی: به دلیل سیاست اقتصادی دولت اردن درسال‌های اخیر، فاصله طبقاتی میان اقشار مختلف اردن افزایش یافته و همین مساله سبب شده که قشر بزرگی از جامعه اردن که زیر خط فقر قرار دارند دچار سرخوردگی شده و به همین دلیل به خشونت‌های اجتماعی و خانوادگی رو آورند.

نادیده گرفتن حقوق شهروندان: شهروندان اردنی به دلیل ساختار پادشاهی این کشور، عدم وجود دموکراسی حقیقی ونیز سیاست‌های خودسرانه دولت که غالبا همسو با سیاست‌های ایالات متحده و رژیم صهیونیستی است، درتعیین سیاست‌های کشور نقشی ندارند و این مسأله در نزد شهروندان به معضل تبدیل شده است.

عدم وجود قوانین سختگیرانه جهت مبارزه با جرایم: یکی از دلایل اصلی افزایش روند خشونت در اردن عدم وجود قوانین سختگیرانه جهت مبارزه با جرایم است که سبب می‌شود شهروندان این کشور جرأت بیشتری جهت انجام جرایم مختلف از جمله خشونت‌های اجتماعی پیدا کنند.

بانک اطلاعاتی www.did.ir در زمینه حقوق زنان می‌نویسد:

علیرغم این که زنان دارای حقوق برابر به مردان می‌باشند لیکن در برخی قوانین این تعهدات را با انکار صلاحیت کامل و قانونی زنان مستقیما نقض می‌کنند، وابستگی و محدودیت‌های مبتنی برسنت، تفسیر محافظه‌کارانه از قوانین اسلامی‌ در مورد زنان و شرایط نابرابر، برخی از دلایل تبعیض علیه زنان در اردن می‌باشد. قتل‌های خانوادگی ازجمله موارد آشکار تبعیض و خشونت علیه زنان است که شرایط خاص اجتماعی و دربرخی از جوامع اسلامی‌ اتفاق می‌افتد. این مورد به صورت یک معضل حل نشده در جامعه اردن مورد توجه کارشناسان حقوق بشر قرار گرفته است، به گونه‌ای که با ارائه توصیه‌هایی خواهان فروکش کردن این نوع خشونت علیه زنان، درجامعه اردن می‌باشند.

ایرنا در زمینه ائتلاف زنان گزارش داد: ائتلاف زنان اردنی با صدور بیانیه‌ای هدف از تشکیل این ائتلاف را حفظ استقلال و حق حاکمیت کشور و توافق بر سر قانون انتخابات دموکراتیک برای برگزاری انتخاباتی سالم، تحکیم و حدت ملی و مقابله با فرقه گرایی اعلام کردند.

در این بیانیه آمده است: انجام اصلاحات در کشور باعث خواهد شد تا ملت صاحب قدرت گردد و دستیابی به توافق برای تدوین قانون انتخابات دموکراتیک منعکس‌کننده اراده مردم و تحکیم دولت قانون‌مند است.

در این بیانیه بر تشکیل دولت منتخب با اکثریت پارلمانی، تحقق اصل جا به جایی قدرت، عدم دخالت سه قوه در کارهای یکدیگر، استقلال قوه قضائیه و تشکیل دادگاه قانون اساسی جهت بررسی مطابقت قوانین با قانون اساسی تأکید شده است.

ائتلاف زنان اردنی خواستار عدم دخالت دستگاه‌های امنیتی در فعالیت‌های سیاسی و مدنی شد و بر لغو دادگاه امنیت، مبارزه با فساد و مفسدین و فعال کردن نقش زنان درکشور در چارچوب تأکید کرد.

نادیه شمروخ، سخنگوی اتحادیه زنان اردن گفت: از بین بردن تبعیض علیه زنان مستلزم لغو قوانینی است که مانع از پیشرفت آنان می‌شود و این اقدام بخشی از اصلاحات سیاسی و اقتصادی است که گروه‌های اجتماعی خواهان آن هستند. وی تأکید کرد: مسأله انجام اصلاحات درکشور خواست ملی و دموکراتیک است که زنان به عنوان بخش تفکیک‌ناپذیر جامعه، خواهان آن می‌باشند. درمورد آسیب شناسی از تحولات سیاسی اخیر در اردن عمرابور صالح – فعال سیاسی اردنی – در گفت و گو با شبکه العالم، اظهار داشت: رژیم اردن هیچ راهی جز برآورده کردن خواسته‌های مردم ندارد؛ فعالیت‌های اعتراض‌آمیز درجامعه اردن روز به روز افزایش پیدا کرده و درحال نفوذ در میان اقشاری است که پیش از این خواسته‌های خود را مطرح نمی‌کردند؛ اما آنچه که‌ اینک رخ می‌دهد دور زدن خواسته‌های مردمی‌ برای متوقف کردن تحرکات آن‌ها به شیوه موسوم به راهبرد امنیت نرم است.

وی افزود رژیم اردن تا این لحظه به صورت صادقانه گامی‌ برای اصلاحات برنداشته است، مخالفان تلاش بسیاری کردند تا بتوانند آن را وادار به برآوردن مطالبات مردمی‌ کنند. اما این رژیم هیچ قصد و نیتی برای اجرای خواسته‌ها ندارد.

فساد اداری

بر اساس گزارش سازمان شفاف‌سازی بین الملل، اردن یکی از فاسدترین کشورهای دنیا در زمینه اداری است. این کشور در بین 178 کشور رتبه 50 ام فساد اداری کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. در قانون اساسی اردن عنوان شده است که هیچ یک از اعضای پارلمان حق رابطه‌‌ی اقتصادی و منفعت‌طلبانه با مسئولین را ندارند و آن طرف هیچ یک از اعضای خانواده سلطنتی نیز نمی‌توانند از مسئولین باشند. با این حال فساد اداری همچنان یکی از مشکلات اردن است. موارد تخلف بوسیله کمیته ضد فساد بررسی می‌شوند و سپس برای برخورد قانونی به دادگاه ارجاع داده می‌شوند. از فساد اداری در اردن می‌توان به مواردی همچون انتصاب‌های خویشاوندی، حمایت‌های باندی و رشوه اشاره کرد. در اردن رشوه یک فرایند استاندارد برای انجام کارهایی است که به طور معمول مشکل به نظر می‌رسند و این یکی از بزرگ‌ترین دلایلی است که فساد در بخش اداری رایج است. بسیاری از سازمان‌ها برای انجام امور قانونی خود نیز به پرداخت رشوه متوسل می‌شوند زیرا اعتقاد دارند که انجام این امور به طور معمول کاری سخت و وقت‌گیر است. فساد بزرگ‌ترین مانع بر سر راه پیشرفت اجتماعی و اقتصادی و همچنین بزرگ‌ترین عامل اختلاف طبقاتی بین فقیر و غنی در اردن به شمار می‌رود. به طور مثال از بزرگ‌ترین پرونده‌های فساد اداری اردن در سال اخیر که باعث زندانی شدن بعضی شخصیت‌های سرشناس سیاسی و اقتصادی در اردن گردید می‌توان به پرونده‌‌ی شرکت پالایش نفت و دیگری پرونده موارد که هنوز تحت بررسی است،‌ اشاره کرد. با وجود این فساد گسترده در بخش اداری اردن رسانه‌ها به ندرت به‌ این مسائل می‌پردازند[۵].

وضعیت اقتصادی و معیشتی

اردن کشوری است با منابع طبیعی محدود که در کرانه شرقی رود اردن قرار گرفته است. واحد پول اردن دینار اردن (JOD) است. این کشور در حال حاضر تلاش می‌کند راه‌هایی برای گسترش تامین آب محدود خود بیابد و از طریق همکاری‌های منطقه‌ای از منابع موجود خود استفاده‌ای بهینه ببرد. اردن در تامین قسمت اعظم نیازهای انرژی خود به منابع خارجی وابسته است. در خلال دهه 90، نیاز‌های نفت خام این کشور از وارداتی که از عراق و دیگر کشورهای همسایه می‌رسید، تامین می‌گردید. از اوائل سال 2003، نفت مورد نیاز اردن توسط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج تامین گردید. علاوه بر این، خط لوله انتقال گاز عرب از مصر به شهر بندری عقبه واقع در جنوب اردن در سال 2003 تکمیل شد. دولت در نظر دارد این خط انتقال گاز را به شمال و منطقه امان و مناطق ورای آن گسترش دهد.

از سال 2000 صادرات محصولات تولیدی سبک، که عمدتاً شامل منسوجات و پوشاکی است که در مناطق صنعتی استاندارد (QIZ) تولید می‌شود، بدون تعرفه و سهمیه وارد آمریکا می‌شود. این صادرات نیروی پیش برنده رشد اقتصادی این کشور است. در سال 1997 که میزان تجارت دو جانبه‌ این کشور 321 میلیون پوند (395 دلار) بود، سهم صادرات کالای اردن به 6/5 میلیون پوند (9/6 دلار) رسید.

در سال 2002 در حالی که میزان تجارت دو جانبه‌ این کشور به 855 میلیون پوند (5/1 میلیارد دلار) رسید، صادرات کالای آن رقم 538 میلیون پوند (661 میلیون دلار) را نشان داد. رشد مشابهی در صادرات اردن به آمریکا با قرارداد تجارت دو جانبه آزاد آمریکا-اردن (دسامبر 2001) و صادرات اردن به اروپا مشاهده می‌شود. این قرار داد دو جانبه و همچنین صادرات اردن به دیگر کشورهای منطقه نوید‌بخش آن است که اقتصاد اردن از حالت سنتی آن که وابسته به صادرات فسفات و پتاس، پول‌های خارجی و کمک‌های دیگر کشورها بوده است، فاصله گرفته است. این در حالی است که دولت وعده داده است که فناوری اطلاعات (IT) و گردشگری نیز به بخش‌هایی تبدیل خواهند شد که رشد نویدبخشی در آن‌ها به وجود خواهد آمد. منطقه اقتصادی ویژه عقبه که مالیات مختصری به آن تعلق می‌گیرد و مقررات سهل گیرانه‌ای در آن حاکم است، به عنوان چهارچوبی که توسط دولت برای رشد اقتصادی تحت هدایت بخش خصوصی تامین شده، در نظر گرفته می‌شود.

قرارداد تجارت آزاد (FTA) میان اردن و آمریکا که در دسامبر 2001 به اجرا در آمد تا سال 2010 تقریباً تمامی‌ عوارض متعلق به کالا و خدمات را به تدریج حذف خواهد کرد. این قرارداد همچنین زمینه را برای بازار آزاد در زمینه ارتباطات، ساختمانی، مالی، بهداشت، حمل و نقل، خدمات و اعمال سختگیرانه استاندارد‌های بین‌المللی با هدف حمایت از مالکیت معنوی فراهم می‌آورد.

در سال 1996 آمریکا و اردن قرارداد هواپیمایی درون مرزی امضا کردند که زمینه را برای آسمان آزاد میان دو کشور فراهم آورد و معاهده آمریکا-اردن به منظور حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری دو جانبه در سال 2003 به اجرا درآمد. اردن از سال 2003 به عضویت سازمان تجارت جهانی در آمده است. پس از به کارگیری FTA، صادرات صنایع نساجی و پوشاک اردن از سال 2000 تا 2005 رشدی معادل 2 درصد داشته است. بنا به اعلام کمیته کار ملی، که یک NGO مستقر در آمریکا است، اردن در زمینه فروش شکلات در بخش صادرات، رشد قابل‌توجهی داشته است.

در طبقه‌بندی بانک جهانی، اردن در ردیف کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین قرار می‌گیرد.سرانه تولید ناخالص ملی اردن برای سال 2003 تقریباً 817/1 دلار (497/1 پوند) بوده و به طور میانگین 5/14% از جمعیت این کشور که از لحاظ اقتصادی فعال محسوب می‌شوند در سال 2003 بیکار بوده اند. سرانه تولید ناخالص ملی اردن در سال 2005 به 200/4 دلار رسیده است. سطح آموزش و ادبیات و میزان رفاه اجتماعی اردن در مقایسه با کشورهایی که دارای درآمدی مشابه هستند، بالا است.

میزان رشد جمعیت اردن در سال‌های اخیر با کاهش مواجه شده و در حال حاضر به 8/2% رسیده است. یکی از مهم‌ترین فاکتورها در ارتباط با تلاش دولت برای بهبود رفاه اجتماعی شهروندان، ثبات اقتصاد کلان این کشور است که از دهه 90 به بعد میسر شده است. با وجود این، میزان بیکاری در این کشور بالا است. رقم رسمی‌اعلام شده برای بیکاری در اردن 5/12% رقم غیر‌رسمی‌ آن حدود 30% است. میزان تورم قیمت‌ها پایین است و در سال 2003 به 2/3% رسید. گردش پول نیز در اردن ثابت بوده و نرخ ارز آن از سال 1995 با دلار آمریکا تعیین می‌شود. هرچند دولت اردن در حدود اصلاح اقتصادی و افزایش میزان تجارت این کشور است اما اقتصاد اردن کماکان در برابر شوک‌های خارجی و ناآرامی‌های منطقه‌ای آسیب‌پذیر است.

فقر در اردن

بر اساس آمار منتشر شده در سال 2008 خط فقر در اردن 57JD از هر شخص در ماه و 5/7 مردم بود. طبق این آمار که بر اساس درصد مشخصی برای مصرف گالری و تامین احتیاجات اساسی هر فرد محاسبه شده است، هر فرد که درآمدی کمتر از 3,876 JD در سال یا 323 JD در ماه داشته باشد فقیر در نظر گرفته می‌شود.

بر اساس این آمار خط فقر در سال 2008، 13/3 درصد از مردم اردن در زیر خط فقر قرار می‌گیرند. علیرغم اینکه سال خوبی برای اقتصاد اردن به شمار می‌رود اما هیچ تاثیری در فقر مردم نداشته است. نتیجه‌‌ی تعجب‌برانگیز دیگر این است که بر خلاف پیشرفت اقتصادی تعداد بیکاران افزایش یافته است و این یعنی رشد اقتصادی بر تعداد بیکاران نتیجه عکس داشته است و با بهتر شدن وضع اقتصادی آمار بیکاران نیز افزایش می‌یابد. در همان سال مسئولین 718 میلیون JD کمک خارجی دریافت کردند با این حال ارقام بیشتر لازم بود که تمام افراد زیر خط فقر خارج شوند. البته بسیار تعجب‌برانگیز بود که بسیاری از این کمک نیز در جهت کاهش فقر خرج نشد.

در ادامه‌ این مطلب به میزان بیکاری در اردن و آمار و ارقام مربوطه پرداخته می‌شود.

میزان بیکاری در اردن

بر اساس گزارش‌های سالیانه اداره آمار عمومی‌ کشور اردن، میزان بیکاری در سال 2010 میلادی در این کشور نسبت به سال 2009 میلادی با کاهشی جزئی همراه بوده و از 12.9% به 12.5% رسیده است. اما با این وجود معضل بیکاری همچنان یکی از مشکلات اساسی در جامعه اردن است که اقشار مختلف از آن رنج می‌برند. بیکاری در اردن تنها به یک استان یا یک منطقه خاص در این کشور محدود نمی‌شود، بلکه‌ این معضل در بیشتر استان‌های اردن دیده می‌شود که از جمله می‌توان "معان"، "الکرک"، "مادبا" و "العقبه" را نام برد که در بین استان‌های اردن با بیشترین میزان بیکاری و مشکلات ساختاری در بازار کار خود رو به رو هستند. در یکی از آخرین گزارش‌های سازمان جهانی کار که در سال 2010 منتشر شده است، میزان بیکاری در اردن در مقایسه با میانگین جهانی رقم بالایی را نشان می‌دهد که به طور مثال می‌توان سال‌های 2008 و 2009 را نام برد که میزان بیکاری در اردن 6.1% و 6.6% از میانگین جهانی بالاتر بود. وجود چنین آمارهایی خود بیانگر مشکلات زیادی است که در بازار کار اردن دیده می‌شود. در شکل زیر میزان بیکاری عمومی‌ بر اساس جنسیت افراد در دو سال 2009 و 2010 در کشور اردن دیده می‌شود:

میزان بیکاری در اردن بر اساس رده‌های سنی

طبق آمارهای رسمی‌ در کشور اردن که اداره آمار عمومی‌ این کشور به صورت سالانه منتشر می‌کند، میزان بیکاری جوانان اردنی که سن آن‌ها بین 15 تا 24 سال است در بین مردان 23.8% و در بین زنان به 47.1% می‌رسد و میانگین بیکاری برای هر دو جنس در این رده سنی در سال 2010 به 47.1% رسیده است. در مقابل، میزان بیکاری در میان رده سنی 25 سال به بالا در بین مردان به 6.6% و در بین زنان به 14.6% می‌رسد. نتایج به دست آمده بیانگر این است که میزان بیکاری جوانان در رده سنی 15 تا 24 سال در مقایسه با رده سنی 25 سال به بالا رقم بالایی را نشان می‌دهد. میانگین بیکاری در رده سنی 15 تا 24 سال، 50.1% است که بالاترین میزان بیکاری در بین رده‌های سنی در کشور اردن است که نسبت آن در بین مردان 51% و در زنان به 48.1% می‌رسد. بر اساس آمارهای موجود در اردن کمترین میزان بیکاری در این کشور رده سنی 40 سال و بالاتر است که‌ این میزان در سال 2009 به 11.6% و در سال 2010 به 10.7% می‌رسد. در شکل زیر میزان بیکاری در بین جوانان 15 تا 24 ساله و افراد 25 سال به بالا دیده می‌شود:

بیکاری بر اساس سطح تحصیلی افراد در اردن

طبق آمارهای منتشر شده از اداره آمار عمومی‌ اردن در سال 2010، بالاترین میزان بیکاری بر اساس سطح تحصیلی در این کشور متعلق به افرادی است که مدرک کارشناسی و بالاتر از آن دارند و میانگین بیکاری در بین مردان و زنان تحصیلکرده در اردن در سال 2010 به 10.9% و در زنان به 24.9% رسیده است و میزان بیکاری دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر، از میزان کل بیکاری به 34.1% می‌رسد. میزان بیکاری مردان دارای مدرک کارشناسی و بالاتر از آن در سال 2010 از میزان کل بیکاری به 21.2% می‌رسد و این در حالی است که سال 2009 این رقم 19% بوده است. شایان ذکر است که میزان بیکاری زنان دارای مدرک کارشناسی و بالاتر از آن در سال 2010 به 61.5% از میزان کل بیکاری می‌رسد، در حالی که‌ این میانگین در سال 2009، 53.8 بوده است. همچنین میانگین بیکاری در بین دارندگان مدرک دبیرستان و پایین‌تر در بین دو جنس (زنان و مردان) در سال 2010 به 11.5% می‌رسد، در حالی که در سال 2009، 11.9% بوده است. میزان بیکاری در بین مردان دارای مدرک دبیرستان و پایین‌تر در سال 2010، 11.3% بوده، اما در بین زنان عدد 14.7% در سال 2010 دیده می‌شود. در دو شکل زیر میزان بیکاری افراد 15 سال به بالا بر اساس سطح تحصیلی و جنسیت در سال 2010 و توزیع بیکاران بر اساس سطح تحصیلی و جنسیت در سال 2010 دیده می‌شود:

میزان بیکاری بر اساس شهرنشینی و روستا نشینی

طبق آمار‌های منتشر شده توسط اداره آمار اردن در سال 2010، میزان بیکاری در شهرهای اردن در بین مردان به 10.2% و در بین زنان به 21.1% می‌رسد. این در حالی است که‌این میزان در سال 2009 رقم 10.1% و 23.3% را نشان می‌دهد.

همچنین در سال 2010 میزان بیکاری در روستاهای اردن در بین مردان 11.5% و در بین زنان 28.1% برآورده شده است، در حالی که در سال 2009 این میزان 11.7% و 28.1% بوده است و همچنین در سال 2010 نسبت مردان بیکار در شهرهای اردن از کل بیکاری 81.3% و در بین زنان روستا نشین به 19.2% از کل بیکاری رسیده است. در شکل زیر میزان بیکاری بر اساس شهر و روستا و جنسیت افراد در سال 2010 دیده می‌شود:

بیکاری بر اساس استان‌های مختلف اردن

در شکل زیر افزایش میزان بیکاری در سال 2010 در مقایسه با سال 2009 در برخی استان‌های اردن مانند پایتخت (امان)، المفرق و العقبه دیده می‌شود. بالاترین میزان بیکاری در سال 2010 متعلق به استان‌های معان، الکرک، العقبه و مادبا بوده است. استان معان بالاترین میزان بیکاری را در سال‌های 2009 و 2010 به نام خود ثبت کرده است که میزان آن به 17.7% و 15.7% می‌رسد و این نشان‌دهنده پایین بودن سطح سرمایه‌گذاری‌ها، پروژه‌های عمرانی و ایجاد فرصت‌های شغلی در این استان بوده است. اما با این وجود آمارهای موجود از کاهش میزان بیکاری در سال 2010 در برخی از استان‌ها مانند الطفیله (2.3%)، معان (2%)، عجلون (1.5%)، اربد (1.7%)، البقا (1.1%)، الکرک (0.9%)، مادبا (0.8%)، و الزرقا (0.4%) در مقایسه با سال 2009 سخن می‌گوید.

میزان بیکاری زنان و مردان اردن بر اساس استان ها

میزان بیکاری مردان اردنی بر اساس استان‌های مختلف اردن:

با مقایسه بین میزان بیکاری مردان در استان‌های مختلف اردن، این نتیجه را می‌توان گرفت که استان "مادبا" با بالاترین میزان بیکاری در سال 2010 با رقمی‌در حدود 13% رو به رو بوده است و بعد از آن استان‌های "معان" و "العقبه" جای می‌گیرند، که میزان بیکاری مردان در این استان‌ها به 12.9% و 12.7% می‌رسد، در مقایسه با سال 2009 که 14.1% و 10.4% بوده است. همچنین پایین‌ترین میزان بیکاری مردان اردنی در سال 2010 در استان "اربد" و با رقمی‌در حدود 9.4% بوده است، در مقایسه با سال 2009 که 10.7% بوده با کاهش رو به رو شده است. بعد از این استان، پایتخت یعنی امان قرار دارد که در سال 2010، عدد 9.8% و در سال 2009، 9.4% را نشان می‌دهد.

میزان بیکاری زنان اردن بر اساس استان های مختلف:

مقایسه میزان بیکاری زنان بر اساس استان‌های اردن، استان عجلون با بالاترین میزان بیکاری زنان در سال 2010 یعنی 32.2% مواجه بوده است و این رقم در سال 2009، 33.1% ثبت شده است. پس از استان عجلون، استان جرش قرار دارد که میزان بیکاری زنان در سال 2010 در این استان 27% بوده است و در سال 2009 رقم 30.8% به چشم می‌خورد. در بین استان‌های اردن، پایین‌ترین میزان بیکاری زنان در سال 2010 متعلق به استان امان (پایتخت) با 19.2% بوده است و این رقم در سال 2009، 19% ثبت شده است. در شکل زیر میزان بیکاری زنان بر اساس استان‌های اردن در سال‌های 2009 و 2010 دیده می‌شود:

و در شکل زیر میزان بیکاری مردان و زنان بر اساس استان ها در سال 2010 دیده می‌شود:

تعداد نیروی کار در اردن

آمارهای اداره آمار عمومی‌ کشور اردن سال 2010 حاکی از آن است که تعداد افراد در سن کار 15 سال و بالاتر از 15 سال در این کشور به 3578334 نفر می‌رسد که در این میان 50.7% از آن‌ها را مردان و 49.3% از آن‌ها را تشکیل می‌دهند و همچنین تعداد افراد فعال اقتصادی در سن 15 سال و بیشتر به 1412134 نفر می‌رسد که 39.5% از کل افراد اردنی در سن کار را تشکیل می‌دهند. تعداد مردان فعال اقتصادی 1152853 نفر یا 81.6% از کل فعالین اقتصادی هستند و تعداد زنان فعال اقتصادی 259182 نفر یا 18.4% از کل فعالین اقتصادی هستند.

آمارهای سال 2010 بیانگر این است که تعداد شاغلان در کشور اردن بالغ بر 1235948 نفر یا 87.5% از کل فعالان اقتصادی است و تعداد مردان شاغل 1033015 نفر و تعداد زنان شاغل در اردن 202933 نفر می‌باشد. تعداد بیکاران در کشور اردن رقمی‌در حدود 176186 نفر یا 12.5% از کل فعالان اقتصادی را تشکیل می‌دهند[۶].

در شکل زیر میزان نیروی کار اردنی 15 سال و بیشتر از 15 سال در سال 2010 بر اساس جنسیت افراد دیده می‌شود:

این آمار و ارقام که در شهرهای مختلف و با توجه به سال‌های مشخص انتشار یافته‌اند، به تنهایی گویای بسیاری از مسائل اقتصادی موجود در اردن هستند.

ورزش در اردن

ورزش‌ها در فرهنگ کشور اردن جایگاه مهمی‌ دارند.

اردن از معدود کشورهای عربی است که در آسیا به جوانان و ورزش اهمیت می‌دهد. این را می‌توان در تعداد اماکن و شهرک‌های ورزشی دانست که‌ این کشور برای ورزش جوانان خود در نظر گرفته است. این اقدامات تاثیر مثبتی در مشارکت‌های این کشور در رقابت‌های کشورهای عربی، منطقه‌ای و جهانی گذاشته است.

در کشور اردن دو ورزش فوتبال و بسکتبال از محبوبیت بیشتری نسبت به ورزش‌های دیگر برخوردار هستند.

پس از این دو ورزش همچنین مردم و به خصوص جوانان اردنی به ورزش‌های دیگری مانند دفاع شخصی، شنا، تنیس و سوارکاری علاقه‌مند هستند.

در اردن باشگاه‌های فوتبال الوحدات، الفیصلی بیشترین هوادار را در بین مردم این کشور دارند. همچنین در بسکتبال نیز باشگاه زین، ارتودکس و التطبیقیه از جمله باشگاه‌های پرطرفدار به شمار می‌آیند.

لازم به ذکر است که در اواسط دهه شصت میلادی مقامات وقت اردن تصمیم گرفتند با ساخت شهرکی ورزشی به مساحت 1200 کیلومتر در مرکز امان یکی از بزرگترین اماکن ورزشی در خاورمیانه را بنا کنند[۷].

کاروان ورزشی اردن از سال 1980 در بازی‌های المپیک شرکت کرد، که در این دوره تنها پرتاب دیسک به عنوان تنها رشته‌ای بود که اردن در آن ورزشکار داشت.

در المپیک لس آنجلس در سال 1984 این کشور در رشته‌های مبارزه، پرتاب دیسک و سنگین وزن جواز ورود را کسب کرد.

المپیک 1988 سئول اولین دوره‌ای بود که کاروان ورزشی اردن توانست به مدال دست یابد. در این دوره از بازی‌ها ورزشکاران اردنی در رشته‌های تکواندو،‌ تنیس روی میز، ‌تیر اندازی، مبارزه، مشت زنی و کشتی حضور پیدا کردند. احسان السمیح و سامر کمال توانستند به مدال برنز در بازی‌های تکواندو دست یابند.

در المپیک 1992 بارسلون اردن با رشد چشمگیر توانست در رشته‌های تکواندو، پرتاب دیسک، پرش از مانع و تنیس روی میز ورزشکارنی را به اسپانیا اعزام کند.

در المپیک 1996 آتلانتا اردن در رشته‌های جدیدی مانند جودو و شنا به همراه پرش از مانع و دیسک ورزشکار اعزام کند.

المپیک 2000 سیدنی از لحاظ تعداد کاروان ورزشی برای اردن بالاترین میزان ورزشکار اعزامی‌ بود و این کشور توانست در رشته‌های سوارکاری، تنیس روی میز، شنا، بازی‌های سنگین وزن، وزنه برداری، تکواندو و پرتاب دیسک ورزشکارانی به‌این مسابقات اعزام کند.

المپیک 2004 آتن هم اردن توانست در 6 رشته مجوز ورود کسب کند که از آن جمله می‌توان سوارکاری، تنیس روی میز و شنا را نام برد.

المپیک 2008 پکن اولین دوره‌ای بود که ریاست کاروان اردن را یک زن بر عهده داشت. این دوره لانا الجغبیر ریاست کاروان را بر عهده داشت. در این دوره هم اردن فقط در 6 رشته نماینده داشت.

در المپیک 2012 لندن هم هیئت اردنی در سه رشته تکواندو،‌ شنا و سنگین وزن شرکت کردند.

ورزشکاران اردنی در ادوار المپیک تا کنون تنها توانسته‌اند به سه مدال برنز در رشته تکواندو دست یابند. این سه مدال توسط سامر کمال و احسان سمیح در المپیک سئول 1988 سئول و عمار فهد در المپیک 1992 بارسلون بدست آمده است.

گفتنی است کشور اردن در رده‌بندی کشورهای مدال آور عربی در المپیک از 21 کشور رده پانزده را دارد[۸].

باغ‌های الحسین در امان، شهر الحسن برای جوانان در شهر ایربد و شهر شاهزاده محمد جوان در شهر زارقا در مشارکت کمک می‌کنند.

بسیاری از مسابقات اردنی، عربی و بین‌المللی مورد استقبال شدید جوانان اردنی واقع می‌شوند. در این میان مسابقات فوتبال و بسکتبال از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. فعالیت‌هایی همچون بازی‌ها، دفاع شخصی، شنا، تنیس و رشته‌های مختلف اسب سواری برای جوانان ورزش محسوب می‌شوند.

ورزش‌های پرطرفدار

فوتبال

فوتبال، پرطرفدارترین ورزش در اردن است و در این مورد اردن یک استثنا نیست.

در هر ناحیه از کالدا تا الهاشمیه الجنوبیال اغلب مردم عصرها فوتبال بازی می‌کنند. به دلیل پیشرفت‌های اخیر تیم ملی فوتبال اردن، فوتبال هر روز محبوب‌تر می‌شود.

تیم ملی فوتبال در سپتامبر 2004 به رتبه 37 رده بندی فیفا دست پیدا کرد.

لیگ‌های کوچک و باشگاه‌های جوانان که بعضی از آن‌ها تحت نظر موسسه فوتبال اردن فعالیت می‌کنند، در اردن بسیار محبوب و پرطرفدارند.

لیگ اردن که بسیار شبیه لیگ برتر انگلستان است، در آغاز هر فصل جمعیت بسیاری را در هفته به خود جلب می‌کند.

لیگ که فعالیت خود را در سال 1944 آغاز کرده است، در دهه گذشته رشد قابل‌توجهی همراه تیم‌های جدید، بازیکنان حرفه‌ای و ورزشگاه‌های جدید و مدیران پردرآمد، داشته است.

پایین‌تر از لیگ اردن، لیگ دسته دو اردن فعالیت می‌کند. در حالی که 2 تیم قعر جدول در لیگ دست اول در پایان فصل تنزل می‌یابند، دو تیم اول لیگ دسته دو به لیگ دسته اول راه می‌یابند. با انجام این کار تیم‌های لیگ دست دو انگیزه بیشتری برای بهتر عمل کردن پیدا می‌کنند، در همین زمان از تلاش کافی تیم‌های لیگ دست یک نیز برای جلوگیری از تنزل اطمینان حاصل می‌شود.

در فصل 2008 – 2009 تیم‌های حاضر در دسته یک از قرار زیر بودند:

  • العربیه (ایربد)
  • البکا SC
  • الفیصلی (امّان)
  • الحسین (ایربد)
  • الجزیره (امّان)
  • الوحدت SC
  • الشباب حسین
  • الشباب اردن
  • الیرموک (از لیگ دسته دو)
  • اتحاد الرامسا (از لیگ دسته دو)
  • الاهلی (امّان)
  • الرامسا SC
راگبی

راگبی ورزشی نه چندان مهم، اما در حال پیشرفت است. راگبی اردن به‌وسیله اتحادیه راگبی اردن راه‌اندازی شد که به وسیله کمیته المپیک اردن در سال 2007 تشخیص داده شد.

راگبی در ابتدا توسط انگلستان به اردن آورده شد. تیم ملی راگبی اردن در رده سوم بین‌المللی قرار دارد. اردن اولین بازی خود را برابر تیم لبنان در 14 می 2010 در دبی انجام داد.

بسکتبال

پیشرفت‌های عمده‌ای در بسکتبال اردن حاصل می‌شود. تیم ملی بسکتبال اردن که هم اکنون با زِین( Zain) پشتیبانی می‌شود در بسیاری از رقابت‌های عربی و خاورمیانه شرکت می‌کند.

تنیس

هر چند درصد بسیار کمی‌ از اردنی‌ها تنیس بازی می‌کنند، اما بسیاری از اردنی‌ها علاقه مند به تماشای مسابقات تنیس هستند.

تکواندو

تکواندو ورزشی مشهور در بین هنرهای رزمی‌ در اردن است که یادآور 3 مدال برنز المپیک در گذشته است. مدال برنز اول در سال 1988 در سئول به وسیله سامر کمال و احسان ابوشیخ به دست آمد. عمر فهد نیز در المپیک بارسلونا در سال 1992 موفق به کسب مدال برنز شد.

نحوه‌‌ی گذراندن اوقات فراغت

اردن کشوری جوان است و 70% جمعیت این کشور را جوانان زیر 34 سال تشکیل می‌دهند. به همین دلیل نوع زندگی در اردن به سرعت در حال تغییر است. بسیاری از مردم معتقدند که اردن در چند سال اخیر شاهد تغییرات زیادی بوده است. دیگر جنبه مهم اردن موقعیت مکانی این کشور است.

این کشور با قرار گرفتن در همسایگی کشورهایی هم چون فلسطین،‌ عراق، لبنان و مصر جمعیت زیادی از این کشورها را به خود جذب کرده است و این موضوع باعث تغییراتی در فرهنگ عامه مردم شده است. مردم هر یک از این کشورها به نحوی بر فرهنگ اردن تاثیر گذارده‌اند. مردم عراقی و توجه آن‌ها به هنر باعث شده است هنر، نقاشی، مجسمه‌سازی و موسیقی اردن از غنای بیشتری برخوردار شود. سوریه نیز نقش موثری در فرهنگ اردن دارد. مرزهای باز اردن و سوریه باعث شده است که اردن به راحتی بتواند از موسیقی‌دانان و رقاصان سوریه استفاده کند. فلسطینیان نیز به علت جمعیت زیادشان نقش زیادی در شکل‌دهی فرهنگ اردن دارند. بخصوص موسیقی‌دانان فلسطینی که همواره مورد توجه اردنی‌ها بوده‌اند.

با این حال بسیاری از اردنی‌ها توجه زیادی به مسائل فرهنگی ندارند و وقت خود را بیشتر به موارد دیگر می‌گذرانند.

خوردن قهوه و صحبت کردن مواردی هستند که بسیار مورد توجه اردنی‌ها می‌باشند. بسیاری از مردم وقت خود را در قهوه‌خانه‌ها و به گفتگو می‌گذرانند. سیگار کشیدن که قبلا افراد مسن را به خود جذب می‌کرد این روزها جوانان زیادی را وسوسه می‌کند. از دیگر سرگرمی‌هایی که بسیار مورد علاقه مردم است رقصیدن و نوشیدن الکل است. هرچند در نظر اول امان شهری است که کمتر اثری از نوشیدن در آن یافت می‌شود اما اردن جدید شاهد افزایش مصرف الکل در بین مردم است با وجود در دسترس بودن این گونه مواد اما بیشتر افراد ترجیح می‌دهند در اماکن عمومی‌ از این کار پرهیز کنند. دلیل این موضوع مذهب و ارزش‌های سنتی رایج در جامعه است.

شیوه دیگری که بسیاری از جوانان برای گذران اوقات فراغت خود برگزیده‌اند نشستن در ماشین‌هایشان و رانندگی در خیابان هاست. این کار تنها مخصوص بچه‌های خانواده‌های متمکن نیست بلکه بسیاری از جوانان حتی از پائین شهر نیز به‌ این کار علاقه دارند[۹].

بسیاری از جوان‌ها در اردن اوقات فراغت خود را در کافه‌ها و یا در ماشین‌های خود می‌گذرانند.

بر اساس گزارش یونیسف، با عنوان "اوقات فراغت بیش از اندازه" که در سال 2002 منتشر شد، یک سوم تمام جوانان اردنی از اوقات فراغت بیش از حد شکایت می‌کنند. به خصوص مردان جوان در مناطق شمالی و جنوبی. به همراه بیش از 50 مکان تفریحی همچون موزه‌ها، مراکز فرهنگی، نمایشگاه ها، فضاهای هنری، مراکز تناسب اندام و سینماها. البته‌ این اندازه برای 40 درصد جمعیت که معرف بزرگ‌ترین گروه مجرد بین 12 تا 30 سال است کافی نخواهد نبود. در ادامه نظر چند نفر از جوانان اردنی را در مورد نحوه گذراندن اوقات فراغتشان ذکر می‌کنیم.

لینا اِجلات: من احساس بسیار عمیقی هنگام شنیدن موزیک در ساکن دارم، در بیشتر کنسرت‌ها شرکت می‌کنم. اما پول خرج کردن را دوست ندارم. گاهی اوقات نیز به سینما می‌روم.

هدا ابراهیم (فروشنده): او می‌گفت در زرقا زندگی می‌کند اما محل کارش در امّان است بنابراین او فرصت زیادی را فقط برای رفت و آمد خود می‌گذارد. "بسیاری کنسرت‌ها و فعالیت‌ها در امّان انجام می‌شوند که‌ این موضوع شرکت من در آن‌ها را بسیار دشوار کرده است". او افزود "بنابراین من اوقات فراغتم را با خوابیدن یا تماشای تلویزیون سپری می‌کنم".

رانا سوییس: متاسفانه اردنی‌ها اهل مطالعه نیستند. آن‌ها برای تفریح مطالعه نمی‌کنند. ما فرهنگی شفاهی داریم؛ دور همدیگر جمع شدن و هنگام صرف قهوه صحبت کردن.

همچنین با جستجویی ساده در میان روزنامه‌هایی که در امان منتشر می‌شوند مشاهده می‌شود که همگی دارای قسمت فرهنگ مکمل‌اند و همگی تمایل دارند به نقد و بررسی عمیق که فهم آن برای عموم خوانندگان ثقیل است. در این میان تنها روزنامه القَد است که زندگی فرهنگی را به گونه‌ای مورد بررسی قرار می‌دهد که موضوع برای خواننده ملموس می‌شود. اما به هر حال این روزنامه فقط یکی در میان همه است. در مورد رسانه خصوصی، 2 عدد در امان موجود است، W2go و اردن امروز. اما آن‌ها بر جنبه‌های توریستی متمرکزند.

وضعیت بهداشت و سلامتی در اردن

بیماری‌های مزمن یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سطح جهان به شمار می‌رود و تاثیر آن بر سلامتی ساکنین جهان همچنان رو به افزایش است. جوامع ثروتمند و متمدن از زمان‌های گذشته تا به امروز در معرض بیشترین بیماری‌ها به عللی چون افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون و استعمال توتون قرار داشته‌اند. از دیگر عوامل می‌توان به گسترش چاقی و روش زندگی بر اساس کم‌تحرکی و فعالیت بدنی کم در این جوامع اشاره نمود. اما با گذر زمان این بیماری‌ها در کشورهایی با درآمد متوسط و پایین هم ورود پیدا کرد و همچون گذشته فقط در کشورهای ثروتمند باقی نماند. با ورود این بیماری‌ها به کشورهای در حال توسعه از جمله اردن، این کشور با بار سنگینی علاوه بر بیماری‌های واگیردار مواجه شدند. بر اساس گزارش‌های انتشار یافته توسط اداره عمومی‌ کشور اردن در سال 2010 میلادی میزان بیماری‌های مزمن در این کشور به شرح زیر بوده است: در 41.1% از خانواده‌های ساکن در استان عجلون حداقل یک نفر از بیماری‌های مزمن در این کشور رنج می‌برد و پی از این استان، استان ایربد قرار دارد که‌ این نسبت به 39.6% می‌رسد و در بین استان‌هایی که کمترین میزان بیماری مزمن در بین خانواده‌ها را داراست، استان مادبا قرار دارد که رقم 28.5% را نشان می‌دهد. اما آمارها در سطح کل کشور اردن بیانگر این است که در 34.4% از خانواده‌های اردنی، حداقل یک فرد مبتلا به بیماری مزمن وجود دارد. در شکل زیر نسبت خانواده‌هایی که حداقل یک فرد مبتلا به بیماری‌های مزمن در آن وجود دارد بر اساس تفکیک استان‌های اردن در سال 2010 میلادی دیده می‌شود:

اما بر اساس آمارهای موجود از انتشار بیماری‌های مزمن اینگونه برآورده می‌شود که وجود بیماری‌های مزمن در بین خانواده‌های شهری بیش از خانواده‌های روستایی در اردن است. در 35% از خانواده‌های شهری در اردن حداقل یک نفر مبتلا به بیماری‌های مزمن است و این درحالی است که‌ این رقم در بین خانواده‌های روستایی 31% را نشان می‌دهد. در شکل زیر نسبت خانواده‌هایی که در آن فرد مبتلا به بیماری‌های مزمن زندگی می‌کند بر اساس مکان اقامت دیده می‌شود و این آمار متعلق به سال 2010 میلادی است:

بر اساس تفکیک مناطق مختلف در اردن، طبق نتایج به دست آمده در سال 2010 میلادی، خانواده‌های ساکن مناطق شمالی این کشور با بیشترین نسبت ابتلا به بیماری‌های مزمن در حدود 38% رو به رو هستند و پس از مناطق شمالی، مناطق جنوبی و مرکزی اردن به ترتیب با 33.2% و 33% قرار دارند. در شکل زیر نسبت خانواده‌هایی که در آن فرد مبتلا به بیماری مزمن زندگی می‌کند بر اساس تفکیک مناطق دیده می‌شود:

و همچنین در آمارهای سال 2010 آمده است که در حدود 13% از ساکنین اردن مبتلا به بیماری‌های مزمن به شکل‌های گوناگون هستند و در این بین نسبت افرادی که در رده سنی 25 سال و بالاتر از 25 سال است، در حدود 28% است و نسبت مبتلایانی که در رده سنی کمتر از 25 سال هستند به 1.3% می‌رسد و از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که ابتلا به بیماری‌های مزمن تا حدود زیادی به سن افراد بستگی دارد. در شکل زیر نسبت افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بر اساس جنسیت و رده سنی دیده می‌شود:

بر اساس گزارش‌های به دست آمده در سال 2010 میلادی، بیشترین آمار بیماری‌های مزمن در شهرهای اردن وجود دارد و از نظر نوع بیماری، افزایش فشار خون بیشترین انتشار را در بین افراد شهرنشین به نسبت 5.2% به خود اختصاص می‌دهد و در مقابل این رقم در بین روستا نشینان اردنی 3.6% است.در بین مناطق مختلف اردن بر اساس نوع بیماری باز هم افزایش فشار خون، بیشترین انتشار را در بین افراد دارد. طبق اعداد و ارقام موجود 5.1% از ساکنین مناطق مرکزی کشور اردن از بیماری فشار خون رنج می‌برند و پس از آن مناطق شمالی و جنوبی به ترتیب با 4.8% و 4.4% قرار دارند.

در شکل زیر نسبت افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن بر اساس نوع بیماری و محل سکونت دیده می‌شود:

بر اساس نتایج به دست آمده در کشور اردن در سال 2010 میلادی به‌ این نتیجه رسیده می‌شود که در حدود 39% از مجموع بیماری‌های مزمن متعلق به بیماری افزایش فشار خون است و پس از آن بیماری دیابت با میزانی در حدود 29% قرار دارد. پس از این دو بیماری، تنگی نفس (آسم) یا حساسیت‌های سینه با رقمی‌ در حدود 7% قرار می‌گیرد. اما بیماری سرطان از جمله بیماری‌هایی است که کمترین شیوع را در بین بیماری‌های مزمن دارد و در بین بیماری‌های سرطانی، سرطان پستان با 4% بیشترین میزان شیوع و سرطان‌های گردنه رحم، کبد، پوست و پانکراس (لوزالمعده) کمترین میزان را دارند. در جدول و شکل زیر توزیع نسبی بیماری‌های مزمن بر اساس نوع بیماری و جنسیت افراد دیده می‌شود:

سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌های گیاهی و حیوانی

سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌های گیاهی و حیوانی در سال 2002 بالغ بر 2938.8 بوده است که‌این رقم در سال 2007 به 3144.3 کالری می‌رسد. این رقم با افزایش 205.5 کالری همراه بوده است و از نظر درصدی نسبت به سال 2002، 7% افزایش یافته است. محصولات گیاهی در سبد مردم اردن جایگاه ویژه‌ای دارد تا جاییکه سهمیه هر فرد اردنی از کالری غذاهای گیاهی در سال‌های 2002 و 2007 به 2556.6 کالری و 2711.6 کالری می‌رسد و نسبت آن‌ها به مجموع کالری‌ها در سال 2002 به 87.0% و در سال 2007 به 86.2% رسیده است. در جدول زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌های گیاهی و حیوانی در سال‌های 2002 تا 2007 دیده می‌شود:

غلات را می‌توان از منابع اصلی به دست آورنده کالری دانست. در سال 2003 بالاترین سهمیه روزانه هر فرد اردنی از کالری‌ها از مصرف غلات و منتجات آن بوده است که رقم 1462.5 را نشان می‌دهد و پس از آن در سال 2007 این رقم به 1395.3 کالری می‌رسد و عامل این کاهش را می‌توان افزایش میزان واردات گندم در آن سال دانست. پس از غلات، شکر و مواد نشاسته‌ای، سبزیجات، ادویه جات، روغن‌های نباتی، گوشت‌های حیوانی، شیر، تخم مرغ و غذاهای دریایی قرار می‌گیرند. در جدول و شکل زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از ارزش غذایی بر اساس مجموعه‌های غذایی در سال‌های 2002 تا 2007 دیده می‌شود:

سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین‌ها

در جدول زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین‌ها بر اساس مجموعه‌های غذایی در اردن در سال‌های 2002 تا 2007 دیده می‌شود:

و در شکل زیر سهمیه روزانه هر فرد اردنی از پروتئین‌ها بر اساس مجموعه‌های غذایی در سال‌های 2002 و 2007 دیده می‌شود:

میزان خودکفایی و امنیت غذایی در اردن

میزان خود کفایی محصولات کشاورزی در کشور اردن بسیار پایین‌تر است و یکی از عوامل موثر در این پایین بودن سطح را می‌توان واردات بیش از حد کالاها و محصولات کشاورزی به‌این کشور دانست. به طور مثال واردات گندم به اردن در بین سال‌های 2004 تا 2007 بالغ بر 98.1%، 95.4%، 97.0% و 97.3% است و خودکفایی در این کشور مجموعه‌های محدودی مانند سبزیجات، میوه جات، شیر تازه، تخم مرغ و زیتون را در بر می‌گیرد. در جدول زیر میزان خودکفایی محصولات گیاهی و حیوانی در اردن در سال‌های 2004 تا 2007 دیده می‌شود:

جدول ندارد

مهاجرت و پناهندگی

اردن در اواخر دهه 1980 بیش از یک نوع مهاجرت را تجربه کرد. بخش زیادی از نیروی کار در خارج اردن مشغول به کار بود و مهاجرت‌های روستاییان به شهر پیوسته ادامه داشت. در مناطق روستایی، بخش قابل‌توجهی از مردان یا بیرون از روستا اشتغال به کار داشتند و یا به خدمت نظام وظیفه مشغول بودند.

اقتصاد‌دانان، اردن را کشور صادر‌کننده نیروی کار می‌دانند. به همراه توسعه نفتی عظیم دهه 1970 در کشورهای حاشیه خلیج فارس و عربستان سعودی تعداد قابل‌توجهی از نیروی کار ماهر و تحصیل کرده از مناطق روستایی و شهری برای اشتغال به طور موقت مهاجرت کردند.

در سال 1987 دولت اعلام کرد که حدود 350000 اردنی در خارج از مرزهای این کشور مشغول به کارند که‌ این رقم برای جمعیت اهالی اندک بومی‌ رقم بسیار بالایی بود. تقریبا 160900 تن فقط در عربستان سعودی مقیم شده بودند.

بسیاری از کارگردانان اردنی که در خارج مشغول به کار بودند، اصالتی فلسطینی داشتند.

عموم مهاجران اردنی را مردان متاهل بین 20 تا 39 سال تشکیل می‌دادند.

سطح تحصیلات این گروه از میانگین تحصیلات افراد در کرانه باختری بالاتر بود. بیشتر از 30 درصد کارگران شاغل در خارج، فارغ التحصیلان دانشگاهی بودند که از این تعداد 40 درصد در موقعیت‌های حرفه‌ای قرار داشتند.

میانگین مدتی که مهاجران در خارج می‌ماندند از 4.5 تا 8 سال بود و علت اشتغال آن‌ها در خارج دستمزد‌های بالاتر بود.

برخلاف بسیاری از مردان مهاجر در خاورمیانه، مهاجران اردنی تمایل زیادی داشتند که خانواده‌های خود را همراه خویش به محل کار ببرند.

مهاجرت از اردن پدیده جدیدی نبود بلکه در اوایل قرن 19 روستاییان اردنی به خارج مهاجرت می‌کردند. مهاجرت به خارج از دهه 1960 تا کنون عموماً به عربستان سعودی و کشورهای تولید‌کننده نفت در خلیج فارس بوده است.

نویسندگان مطالعات سال 1985 برای شناخت تاثیر مهاجرت بر روستاها در منطقه شمال غربی، اینطور عنوان کردند که حداقل یکی از اعضای خانواده‌ها در 10% خانوارها در خارج مشغول به کار هستند و 35% از سرپرست خانوارها نیز در نیروهای نظامی‌ مشغول به کارند. بسیاری دیگر نیز در مناطق شهری کار می‌کنند و باید مرتب از روستا به محل کار خود در شهر سفر کنند. بیش از نیمی‌ از مهاجران روستایی که به کشورهای تولید کننده نفت مهاجرت کرده‌اند در بخش عمومی، به خصوص در بخش آموزش و نیروهای نظامی-امنیتی اشتغال دارند.

مهاجرت کارگری در دهه‌های 1970 و 1980 لزوماً نشان‌دهنده‌ این نیست که آن‌ها از روستا و یا هم روستاییان بیزارند. تقریباً 75 درصد از مهاجران روستایی در محل کار خود در خارج یک خویشاوند یا یک دوست روستایی دارند. مهاجرت تاثیر چندانی در حاکمیت مرد در خانواده شهری یا روستایی ندارد.

زنان در زندگی روزمره تصمیمات زیادی می‌گیرند اما در اغلب موارد در تصمیمات کلی منتظر مشورت با همسر خویش می‌مانند.

بسیاری از خانه‌های ویلایی تازه‌ساز در امان، ایربد و همچنین روستاها نشان‌دهنده شمار زیاد مردان کارگر در خارج و جریان پول نفت در زندگی آن‌ها است.

در سرزمین‌های مرتفع شمال غرب ساخت و ساز ساختمان‌ها باعث کاهش زمین‌های کشاورزی شده است. اما بر خلاف آن جا در دره اردن پول‌های ارسالی حاکی از سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش صنعت کشاورزی است. از دهه 1970 تعداد روستاییانی که به امان مهاجرت کرده‌اند رو به افزایش است. بسیاری از این افراد در شهر همچنان فقیر باقی می‌ماندند. عوامل قابل‌تاملی همچون کمبود زمین و نبود موقعیت‌های شغلی در مناطق روستایی و از آن طرف وجود مراکز تحصیلی و سلامتی در امان سیل عظیم روستاییان به شهر را به راه انداخت. مسکن شهری برای فقرای شهر نیز دست نیافتنی بود.

روستاییان مهاجر رابطه نزدیک خود با روستای محل تولد خود را حفظ کردند.

آن‌ها در روزهای جمعه (تعطیل رسمی‌ در اردن) و سایر تعطیلات به نزد خانواده‌های خود باز می‌گردند.

بر اساس آمار منتشر شده توسط یونسکو در گزارش جهانی فرهنگ 98، مهاجران اردنی در سطح جهان در سال 90 نسبتی معادل 1.112 در هزار نفر را تشکیل می‌دهند که 50% آن‌ها را زنان تشکیل می‌دهند، بر اساس همین آمار جمعیتی که در خارج از کشور متولد شده اند 26.4% را شامل می‌شوند. همچنین درآمد ناشی از مهاجرت که به کشور مبدا ارسال شده است به نسبت کل عواید خارجی در فاصله سال‌های 92 تا 94 معادل 26.3% است.

این آمار حاکی از آن است که در سال 95 پناهنده به کشور اردن وجود نداشته است، همچنین در همین سال 0.001% از اردنی‌ها به کشورهای دیگر پناهنده شده‌اند[۱۰].

نیز نگاه کنید به

جامعه و نظام اجتماعی چین؛ جامعه و نظام اجتماعی روسیه؛ جامعه و نظام اجتماعی ژاپن؛ جامعه و نظام اجتماعی مصر؛ جامعه و نظام اجتماعی لبنان؛ جامعه و نظام اجتماعی کوبا؛ جامعه و نظام اجتماعی سنگال؛ جامعه و نظام اجتماعی کانادا؛ جامعه و نظام اجتماعی افغانستان؛ جامعه و نظام اجتماعی تونس؛ جامعه و نظام اجتماعی ساحل عاج؛ جامعه و نظام اجتماعی فرانسه؛ جامعه و نظام اجتماعی اسپانیا؛ جامعه و نظام اجتماعی تایلند؛ جامعه و نظام اجتماعی آرژانتین؛ جامعه و نظام اجتماعی مالی؛ جامعه و نظام اجتماعی زیمبابوه؛ جامعه و نظام اجتماعی سوریه؛ جامعه و نظام اجتماعی قطر؛ جامعه و نظام اجتماعی امارات متحده عربی؛ جامعه و نظام اجتماعی سیرالئون؛ جامعه و نظام اجتماعی اتیوپی؛ جامعه و نظام اجتماعی اوکراین؛ جامعه و نظام اجتماعی گرجستان؛ جامعه و نظام اجتماعی تاجیکستان؛ جامعه و نظام اجتماعی قزاقستان؛ جامعه و نظام اجتماعی سریلانکا؛ جامعه و نظام اجتماعی بنگلادش

کتابشناسی

  1. ↑ مناقبتی، محمدرضا، اردن، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران: وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات
  2. ↑ برگرفته از https://news.mongabay.com/
  3. ↑ برگرفته از https://www.wikipedia.org/ the free encyclopedia
  4. ↑ برگرفته از http://www.culture.gove.jo/
  5. ↑ مناقبتی، محمدرضا، کتاب سبز اردن، وزارت امور خارجه
  6. ↑ برگرفته از http://www.alqadscenter.org/
  7. ↑ برگرفته از https://www.wikipedia.org/woman in Jordan
  8. ↑ برگرفته از http://https//www.unher.org.refworld
  9. ↑ برگرفته از خبرگزاری فارس https://farsnews.ir/
  10. ↑ لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)

10. بانک اطلاعات www.did.ir

11. http://jordants.blogfa.com

12. www.goethe.de

سایت‌های پیشنهادی:

Jordan at the Olympics

برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=جامعه_و_نظام_اجتماعی_اردن&oldid=62483»