جامعه و نظام اجتماعی قزاقستان

جامعه قزاقستان

جامعه قزاقستان تا حدود یک قرن پیش جامعه سنتی کوچ نشینی و بیابانگردی بوده است که بیشتر آنها زندگی خود را در استپ ها و صحراهای وسیع قزاقستان و در «یورت»؛ چادرهایی که از جنس پشم و موی دام های خود می بافتند زندگی می کردند، ولی این مردمان کوچ نشین بتدریج فرهنگ شهر نشینی را جایگزین بیابانگردی و پورت‌نشینی کردند و هر چه بر تعداد یکجا نشینی آنها افزوده شد در کنار دامداری به کشاورزی نیز روی آوردند، کشت گندم، جو و غلات که با آب و هوا و طول فصل های سال این سرزمین سازگار بود ^[۱] رواج یافت و در دوران حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی، قزاقستان به قطب کشاورزی و تولید گندم شوروی تبدیل شد بطوریکه پس از استقلال نیز با توجه به زیر ساخت های باقیمانده از نظام سوسیالیستی اتحاد جماهیر شوروی بخش عمده ساکنین روستاها به کشاورزی و دامداری مشغول هستند ولی مردم ساکن در شهرها متناسب با زندگی شهری بیشتر به فعالیت های و خدمات عمرانی، صنعتی و کسب و کار و تجارت مشغول هستند.

دستگاه دولتی قزاقستان در طول دهه اول دوران استقلال سعی کرده است که جامعه سنتی و کمونیست زده قزاقستان را به دموکراسی نزدیک سازد و زمینه انتخاب رئیس جمهور و نمایندگان مجلس را از طریق مشارکت مردم در انتخابات فراهم کرد.

نظام اجتماعی

تجربه بین المللی نشان داده است که برای اجرای یک مدل توسعه اجتماعی لازم است که مجموعه شرایط حقوق، اقتصادی، سیاسی فراهم شود تا در پرتو آنها رشد و تکامل اجتماعی فراهم شود. فراهم کردن مشارکت مردم در فعالیت های سیاسی، اقتصادی و سیاسی توسعه اجتماعی را بدنبال خواهد داشت. به همین جهت قزاقستان از سال ۲۰۰۱ مرحله جدیدی از انتقال سیاسی به سوی دموکراتیزه کردن فضای جامعه را آغاز کرد و از آن سال به بعد قزاقستان بتدریج بیمه تأمین اجتماعی، مزایای عمومی را اجرا کرد و پس انداز داوطلبانه را تشویق کرد و در حد مقدور به مردم در این زمینه کمک کرد و در قانون کار حقوق کارگران بیشتر مورد توجه قرار گرفت.^[۲]

یکی از اولویت های استراتژیک دولت ایجاد اشتغال به عنوان یکی از پایه های اصلی توسعه اجتماعی بشمار می رو لذا دولت قزاقستان اشتغال را جزیء سیاست های اصلی خود قرار داده است. و برنامه خود را بر اساس قانون توسعه ۲۰۲۰ بر توسعه و نوسازی اجتماعی تا حد پیوستن به ۳۰ کشور توسعه یافته قرار داده است. دولت قزاقستان بر اساس بیانیه رئیس جمهور در سال ۲۰۱۲ در مورد توسعه همه جانبه قزاقستان برای دستیابی به توسعه اقتصادی و اجتماعی زمینه آموزش فنی و حرفه‌ای ۴۸ هزار نفر از نیروی کار را فراهم کرده است و در شرکتهای دولتی و خصوص مشغول به کار کرده است. پرداخت وام های کوچک به ۸۶۰۰ نیروی کار و کارگاه های کوچک از جمله تسهیلات دولت برای توانمند سازی شرایط اقتصادی و اجتماعی قزاقستان است. این کشور در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۳، در مقایسه با دوره قبلی، بالاترین نرخ رشد جمعیت فعال اقتصادی و اجتماعی را تجربه کرده است.

رئیس جمهور قزاقستان در بیانیه همه جانبه در سال ۲۰۱۲ تأکید کرده است که مدرنیزاسیون اقتصادی و اجتماعی باید تا آنجا که ممکن است به طور همزمان پیش برود، نظربایف نوسازی اجتماعی در قزاقستان را در اصلاح، به روز رسانی و تصویب قوانین جدید امور اجتماعی و ایجاد یک مدل و سیستم مؤثر و تدوین نقشه راه در روابط اجتماعی ترسیم کرده است^[۳]. دولت قزاقستان در سال ۲۰۱۳ مطالعه طرح های پیشنهادی در مورد تعیین حداقل استاندارد های اجتماعی و تضمین آنها مانند استاندارد شرایط زندگی: دسترسی به مسکن آسایش، ویلا، آپارتمان برای هر شهروند قزاقستان را در دستور کار خود قرار داد و مبنای توسعه اجتماعی در حوزه مسکن را بر اساس این مطالعات متمرکز کرد. در حال حاضر در قزاقستان اقدامات و روند توسعه جامعه مدنی به شرح زیر می باشد: ^[۴]

تقویت سازمانهای جامعه مدنی در ساختار روابط جامعه ای؛

افزایش مسئولیتهای سازمانهای جامعه مدنی و کمک به توسعه کمی و کیفی آنها. تمرکز ساختار جامعه مدنی؛

تقویت روابط جامعه مدنی با دولت؛

تقویت کمک های دولت به سازمانهای جامعه مدنی؛

گسترش همکاری بین المللی سازمانهای جامعه مدنی.

درمجموع دولت قزاقستان بخش های غیردولتی را به عنوان شریکی معتمد در حل مسائل اجتماعی، اقتصادی و مسائل حقوقی می داند و لازمه توسعه جامعه را غلبه بر عوامل خودمختار در سیستم سیاسی و ایجاد روابط مساوی محسوب می کند.

قزاقستان موزائیک اقوام

یکی از مقوله های اصلی فرهنگ یک ملت، قومیت است هر قوم و نژادی دارای ویژگی ها، آداب، رسوم و سنت های خاصی است که آن قوم و نژاد را از سایر اقوام و ملل متمایز می‌سازد و فرهنگ از نژاد اقوام و ملتها نشأت می‌گیرد. به همین جهت لازم است قبل از پرداختن به سایر جنبه های فرهنگی مردم قزاقستان به قومیت قزاق و نژاد مردم این کشور اشاره شود.

بر اساس آمارها و نظریاتی که محققین و جامعه شناسان در مورد تعداد اقوام و ملیت های مختلف موجود در تحقیقات و نوشته های خود ذکر کرده اند از ۸۵ تا ۱۴۰ قوم و ملیت ذکر شده است، که قزاق ها بیشترین جمعیت را به خود اختصاص داده اند و ملیت روس دومین جمعیت این کشور را تشکیل می دهند، اویغورها، آذری ها، ازبک ها و تاجیک ها نیز بنوبه خود حضوری پر رنگ دارند علاوه بر آلمان ها، ایرانی ها، کره‌ای ها و چینی ها که تقریبا در دل جامعه هضم شده اند که طبعا وجود قومیت های مذکور تنوع ادیان و مذاهب و فرهنگ های متنوعی را بدنبال دارد، بنا بر این اکثریت قریب به اتفاق جمعیت قزاقستان مسلمان و در درجه بعد مسیحیان ارتدکس که عمدتا روس ها می باشند به عنوان دومین دین بیشترین پیروان را دارا هستند.

احیاء هویت قوم قزاق

اتحاد جماهیر شوروی در اواخر دوران حاکمیت خود و قبل از فروپاشی مخصوصا در مناطق آسیای مرکزی با سه جریان مهم «احیای هویت ملی بر پایه قومیت»؛ «عطش غرب‌گرایی»؛ «توجه به دین و مذهب» مواجه بوده است که پس از فروپاشی کشورهای استقلال یافته و مخصوصا قزاقستان و مردم دربند دوران حاکمیت سوسیالیستی با فراهم شدن شرایط جدید خیلی سریع به این جریانات روی آوردند، دولت و مردم آنچنان برای احیاء هویت خود اعم از سبک زندگی، آداب و رسوم، توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی و مبانی اسلامی شتابان حرکت کردند که گویا می خواستند عقب ماندگی ۷۰ ساله دوران حاکمیت نظم کمونیستی را یک شبه بپیمایند، هرچند توجه و شتاب دولت و مردم برای احیاء هویت، فرهنگ و باورهای دینی بدون توجه به عدم سازگاری که بین بعضی از این موارد با یکدیگر دارند نهایتا به تناقضاتی بین آنها منجر خواهد شد به عنوان نمونه در غلتیددن جامعه در برخی از فرهنگ های غربی هم با مبانی دینی و هم با هویت تاریخی و آداب و رسوم آنها ناسازگار است.^[۵]

گروه ها و نهادهای موثر اجتماعی

یکی از ویژگی های ساختار مردم سالاری، توسعه یافتگی جامعه مدنی است که جهت تامین منافع شهروندان، حمایت از حقوق و ازادی آنان تلاش می‌کند. در طول سالهای استقلال، طی یک سری اصلاحات بزرگ، قزاقستان شاهد ظهور بنیاد های جدید مدنی و توسعه سیاسی از قبیل تأسیس احزاب سیاسی و استقلال مطبوعات بوده است. پرتحرک ترین آنها بخش غیردولتی است سازمان های غیردولتی در تمام جوامع گستره ی زندگی فعالیت دارند.

از فعالیتهای سازمانهای غیردولتی میتوان محافظت از محیط زیست، مسائل اجتماعی، تعلیم و تربیت، فرهنگ وبهداشت، روابط خانواده، حقوق بشر و غیره را نام برد. تعداد این سازمانهای غیردولتی در قزاقستان به ۷۰۰۰ می‌رسد. باید توجه داشت که در مراحل آغاز توسعه، ادامه فعالیت بخش غیردولتی به سختی و متکی به کمک های خارجی بود. در آن زمان در قزاقستان سیستم جامعی در مورد رابطه و همکاری بین دولت و سازمانهای غیردولتی نبود. به علاوه اوضاع اقتصادی کشور نیز عامل بازدارنده مهمی در کمک های دولتی به این بخش بود.

در حال حاضر وضعیت تغییر زیادی کرده است، زیرا توسط کمکهای دولت بخش غیردولتی به عنوان عضوی فعال در کمک های سیاسی محسوب می شود. در طول سالهای اخیر تعداد سازمانهای غیردولتی به صورت چشمگیری افزایش یافته است .خصوصیات بارزی که کمک به توسعه بخش سوم می کنند عبارتست از: فعالیت چشم گیر آن و شراکت در زندگی عامه مردم و نیز اینکه این سازمانها میتوانند برای توسعه کلی جامعه تاثیر فراوانی داشته باشند.

پیدایش اتحادیه مدنی قزاقستان در سال ۲۰۰۵ نقش بزرگی در تحکیم سازمانهای غیردولتی در این کشور ایفا کرد. در ایام گذشته عدم وجود استراتژی تحکیم روابط بین سازمانهای غیردولتی سبب شده بود، این سازمانها توسعه نیابند. آنها متحد نبودند و فعالیت های آنها در جهت حل مشکلات جامعه سوق داده نمی شد. به علاوه در بین آنها اوضاع پیچیده و همچنین رقابت ناسالمی حکم فرما بود. به طورکلی اینها باعث شده بود که سازمانهای غیردولتی صدمه ببینند. از اتحادیه مدنی قزاقستان درخواست شد تا در جهت تحکیم روابط بین موسسات جامعه مدنی با دولت اقدام نماید. در اثر فعالیت آن ها نقش سازمانهای غیردولتی درجامعه به طور چشم گیری رونق گرفت. حضور اتحادیه مدنی قزاقستان و صدور قوانین مربوطه، باعث تقویت بخش غیردولتی شد. در ماه مارس ۲۰۰۶ اتحادیه مدنی اتاق جمعیت کارشناسان را در مجلس پارلمان قزاقستان تأسیس کرد. این اتاق برعملکرد پارلمان نظارت کرده و باعث افزایش سطح تخصصی قانونگذاری شده است.

یکی از نقوش برجسته بخش غیردولتی در کشور، انتخاب رئیس اتحادیه مدنی و رئیس اتحادیه نوآوران زنان قزاقستان در پارلمان است: حضور فعالان سیاسی جامعه مدنی در ساختارهای قدرت باعث ایجاد گفتگو با رعایت حق و حقوق یکسان مسئولین و گروههای جوامع مدنی می شود. قدم دیگری که باعث ارتقاء بخش غیردولتی در قزاقستان شد اصلاحات قانون اساسی بود، که در نتیجه ی آن ممنوعیت کمک های دولتی به سازمانهای غیردولتی برداشته شد.این عمل باعث می شد که سازمانهای غیردولتی در انجام اصلاحات و همکاری با دولت فعالتر شوند. این کمک ها شتاب سازمانهای غیردولتی را درجهت توسعه خود افزایش داده و آنها را در حل مسائل مهم جامعه شریک کرده است. یکی از ابزارهایی که باعث افزایش اهمیت نقش سازمانهای غیردولتی در جامعه شده است شرکت آنها در فرآیند انتخابات است. نظارت سازمانهای غیردولتی بر انتخابات میتواند هم برسطح درک سیاسی اجتماعی خود سازمانها و هم برسطح آمادگی کشور درجهت دموکراتیک شدن اثر بگذارد. در خلال برگزاری انتخابات پارلمان قزاقستان در سال ۲۰۰۷، سازمانهای مردمی فعالیت های انتخاباتی قابل توجهی را جهت ترغیب رأی دهندگان در انتخابات و نیز نظارت بر جریان انتخابات عهده دار بودند.برای مثال تعداد ۸۰۰۰ فعال کمیته های ملی مردم قزاقستان به همراه ناظرین سازمانهای انتخاباتی دیگر مانند OSCE و CIS و نیز سایرسازمانهای بین المللی بر انتخابات نظارت داشتند.

یکی از دلایلی که اهمیت رشد بخش مدنی را در جامعه قزاقستان نشان می دهد، نشست های مدنی سالانه است که طی آن مشکلات موجود مورد بررسی قرار گرفته و راه حل های مناسبی با رعایت حق و حقوق مساوی در پیش گرفته شود. نقش بخش های غیردولتی در جهت دموکراتیک کردن کشور در گردهمایی مدنی سالهای ۲۰۰۳ و نیز ۲۰۰۵ مشروع و مجاز شناخته شد. در این نشست ها روشی برای قاعده مند کردن همکاری بین انجمن های مدنی و نمایندگی های دولتی وبخش تجاری به وجود آمد.سرانجام سومین نشست مدنی در اکتبر ۲۰۰۷ همکاری دولت و NGO بررسی و مکانیسم آن پیشنهاد شد. شرکت کنندگان این گردهمایی بر وجود گفتگوی مساوی بین سازمانهای غیردولتی و ارگانهای دولت در تمام سطوح تاکید کردند.

در سومین نشست مدنی نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان گفت: «امروزه سازمانهای غیردولتی می توانند پیشنهادهای علمی خود را به دولت ارائه کرده، در حل مسائل جامعه دولت را یاری دهند. رقابت در کشور باید براساس خلاقیت مدنی که هدف آن توسعه اقتصاد، تداوم در انتقال دموکراسی و ارتقاء سطح زندگی مردم؛ استوار باشد».باید توجه داشته باشیم که نظریه پرداز ارتقاء توسعه سازمانهای غیردولتی و تشکیل انجمن های مدنی در قزاقستان نورسلطان نظربایف بود که در سخنرانی سالانه خود برای آنهااهمیت خاصی قائل شد. در طول این نشست؛ سازمانهای غیردولتی بر حزب «نوراتان» که نقش عمده‌ای در سیاست را ایفاد می کند مهر تائید زدند. یکی از اهداف حزب، سعی در حفظ تامین منافع سازمانهای غیردولتی، برنامه های اجتماعی و قوانینی که منجر به توسعه آنها می شود؛ بود. دولت و مردم قزاقستان پس از استقلال متناسب با نیازهای جامعه متکثر و متنوع خود به ایجاد نهادها و گروه های اجتماعی پرداخت، که برخی از عمده ترین نهادها و گروه های اجتماعی سازمان یافته این کشور پس از استقلال عبارتند از:

مجمع خلق قزاقستان

با توجه به وجود قومیت ها و ملیت های مختلف در قزاقستان از آنجا که از یک‌سو تنوع فرهنگی را بدنبال دارد و از سوی دیگر تنوع و گاه اختلافات فرهنگی به ایجاد تضاد و درگیری در جامعه منجر خواهد شد، دولت قزاقستان به منظور ایجاد وحدت ملی و پرهیز از پراکندگی و تشتت در ساختارهای مختلف سیاسی و اجتماعی جامعه در اولین گام اقدام به تشکیل مجمع خلق قزاقستان نمود، تا بر اساس این طرح هر یک از اقوام و ملیت هایی که تابعیت کشور قزاقستان را پذیرفته اند در عین حال که بتوانند آداب و رسوم و فرهنگ دیرینه خود را حفظ کنند به عنوان یک واحد اجتماعی متحد تحت لوای حکومت و دولت به عنوان شهروند قزاقستان از حقوق شهروندی برخوردار گردند. بدنبال پیشهاد رئیس جمهور قزاقستان مورخ اول مارس ۱۹۹۵ که بعدها رسمیت گرفت، قزاقستان مکانیسم منحصر به فردی را ابداع نمود که طی آن اقلیت های قومیتی بتوانند درنشست های " مجامع مردمی قزاقستان" گفتگو نمایند.

این شورا در یازدهم اسفند ماه سال ۱۳۷۳ بدستور ریاست جمهور قزاقستان تاسیس شد و اداره آن به عهده عالی ترین مقام کشور یعنی شخص راست جمهور می باشد. مجامع مردمی قزاقستان موسسه‌ای برای ایجاد روابط بین اقوام و وفاق عمومی است. مجمع مردم قزاقستان به عنوان یک سازمان مشورتی تحت نظارت رئیس جمهور به منظور حمایت از برابری و آزادی شهروندان، صرف نظر از ملیت، زبان یا وابستگی مذهبی آنها، تشکیل شد در بیست و هشتم مهر ماه سال ۱۳۸۷ قانون جمهوری قزاقستان در باره مجامع مردمی قزاقستان تصویب شد. از سال ۲۰۰۷ تا کنون، ۹ تن از نمایندگان مجلس عوام به عنوان نماینده به مجمع مردم قزاقستان فرستاده شده اند.

در چارچوب مجمع خلق قزاقستان هریک از اقوام و ملیت ها موظف شدند که از بین خود فردی را به عنوان نماینده خود برای عضویت در مجمع خلق قزاقستان انتخاب کنند تا با عضویت در مجمع منطقه‌ای خلق قزاقستان که متشکل از نمایندگان اقوام مختلف آن منطقه است نسبت به برنامه ریزی و هماهنگی برای اجرای برنامه های فرهنگی و دریافت کمک های دولتی در راستای اجرای این برنامه ها و رابط بین آن قوم و دولت عمل نمایند و از بین هیأت های منطقه‌ای مجمع خلق قزاقستان نیز نمایندگانی برای عضویت در هیأت مرکزی کشوری انتخاب می شوند که به نوبه خود علاوه بر ارتباط نزدیک و مستقیم با مجامع منطقه‌ای بمنظور انتقال خواسته ها، نیازها و پیشنهادات مردمی اقوام با مسئولین اصلی مجمع خلق قزاقستان که با همکاری دولت و توسط مجمع مرکزی خلقی قزاقستان انتخاب شده است بصورت مستقیم در ارتباط نزدیک و مستقیم باشد تا به عنوان حلقه واسط بین دولت و هریک از اقوام عمل نماید.

مجامع خلقی محلی که متشکل از نمایندگان تمام اقوام قزاقستان است در طول سال در فاصله های زمانی ماهانه، فصلی و یا سالانه نشست های محلی و درون گروهی تشکیل می‌دهند و ضمن برنامه ریزی و اجرای برنامه و جشنواره ها و مسابقات مختلف فرهنگی و هنری به مذاکره و تبادل نظر پیرامون مسائل قومی خود می پردازند و نظرات و دیدگاه های خود را به سلسله مراتب بالاتر خود منعکس می کنند. از سوی دیگر در هر سال حداقل یک بار نشست منطقه‌ای مجامع خلق های قزاقستان تشکیل می شود که اعضاء منطقه‌ای اقوام در این نشست ها شرکت می کنند و در سطح بالاتر مجمع عمومی خلق قزاقستان با شرکت تمام نمایندگان اقوام در تمام مناطق و مسئولین کشوری در هر سال یک بار با مشارکت مسئولین و دستگاه های علمی، فرهنگی و اجتماعی قزاقستان و میهمانان ویژه و نمایندگان سیاسی کشورهای مختلف در آستانا پایتخت بصورت وسیع و گسترده تشکیل می شود.

علاوه بر تشکیل مجمع عمومی خلق قزاقستان در هر سال به مناسبت های مختلف مانند جشنن های آغاز سال نو میلادی، نوروز، سالگرد استقلال قزاقستان، روز رئیس جمهور و مناسبت های ملی دیگر برنامه ها، جشنواره ها و مسابقات مختلف فرهنگی توسط اقوام برگزار می‌شود که در این صورت مجامع خلق قزاقستان در طول سال همواره در حوزه های فرهنگی و هنری فعال هستند و بصورت فعال در برنامه های فرهنگی و هنری ملی شرکت می کنند. که در نتیجه این طرح علاوه بر اینکه بین اقوام و دولت همگرایی و تعامل نزدیک و سازنده‌ای ایجاد می کند بین اقوام و ملیت های مختلف قزاقستان نیز رابطه‌ای صمیمی و تبادل فرهنگی را بوجود می آورد که از این طریق هم نوعی وحدت و یکپارچگی بین اقوام مختلف و جامعه متکثر قزاقستان بوجود می آید و هم اینکه دولت در ایجاد وحدت ملی و تعامل سازنده جمعی دست می یابد. مجمع خلق قزاقستان که در زمستان سال ۱۹۹۴به دستور نظربایف تأسیس شد و اداره آن برعهده رئیس جمهور قزاقستان می‌باشد سهم بزرگی در ایجاد روابط بین اقوام و وفاق عمومی داشته است.

در یک ارزیابی اجمالی و بر اساس تجربیات چند سال گذشته و اقدامات انجام شده در این خصوص، مجمع خلق قزاقستان که در سال ۲۰۱۵ بیستمین سال تشکیل خود را جشن گرفته است یکی از نهادهای اجتماعی بسیار موفق قزاقستان بشمار می‌رود که توانسته است به نحو شایسته در ایجاد وحدت ملی و رضایتمندی اقوام مختلف عمل نماید. مجامع مردمی قزاقستان دارای۸۲۲ انجمن فرهنگی- قومی می باشد که دولت در سال ۲۰۱۰ به آنها جمعا ۱۰۰ میلیون تنگه کمک مالی کرده است.

مهم‌ترین وظایف مجمع خلق قزاقستان عبارت است از:

تأمین تعامل مؤثر بین بدنه دولت و نهادهای جامعه مدنی در زمینه روابط بین اقوام، فراهم کردن شرایط مناسب برای تحکیم بیشتر وفاق بین اقوام و تحمل‌پذیری در سطح جامعه؛
تحکیم اتحاد مردمی، پشتیبانی و توسعه اجماع اجتماعی مطابق با ارزش‌های اساسی جامعه قزاقستان؛
یاری کردن بدنه دولت برای مقابله با افراطگرایی در جامعه؛
فراهم ساختن زمینه یکپارچه کردن تلاش انجمن‌های فرهنگی - قومی و عمومی برای دستیابی به اهداف مجمع؛
شکل دادن فرهنگ سیاسی و قانون‌گرایی در شهروندان براساس هنجارهای دمکراتیک؛
احیا، جمع‌آوری و توسعه سنت‌ها، زبان‌ها و فرهنگ‌های ملی مردم قزاقستان.

زیرساخت‌های مجمع خلق قزاقستان

انجمن‌های فرهنگی - قومی

مجمع خلق قزاقستان که دارای ۸۲۲ انجمن فرهنگی- قومی می‌باشد.

خانه های دوستی

خانه های دوستی در مناطق مختلف قزاقستان فعال هستند از جمله مرکز صلح و آئین وفاق در آستانه، خانه دوستی و مرکز تحقیقاتی (در رابطه با مشکلات ارتباط بین قومی) در آلماتی.

موسسات هنری و فرهنگی

از فعالیت های این موسسات می توان به تئاترهای ملی شامل چهارده تئاتر روسی،کره ای، آلمانی (تنها تئاتر درکشورهای CIS)، ازبک و اویغور اشاره کرد که همگی از طریق بودجه ملی اداره می شوند. طی ۲ سال اخیر حجم حمایت های مالی دولت از تاترهای ملی ۳۰ درصد افزایش یافت و حدودا به سقف ۵۰۰ میلیون تنگه رسید. همچنین موزه های فرهنگ اقوام و گالری های نمایشگاهی نیز در این موسسات فعال هستند. فعالیت این مجمع در حالی است که در قزاقستان قومیت‌های مختلفی زندگی می‌کنند و دولت آستانه تلاش دارد تا با برگزاری این جلسات و انجام اقدامات کارشناسی، وحدت بین اقوام مختلف و بهبود رشد اقتصادی و سطح رفاه مردم این کشور را ارتقاء بخشد.

دبیرخانه کنگره رهبران ادیان سنتی جهان

مجمع خلق قزاقستان وظیفه و مسئولیت ایجاد اتحاد و یکپارچگی قومی ساکنین قزاقستان را دنبال می کند و کنگره رهبران ادیان سنتی جهان نیز از جنبه دینی و مذهبی در راستای وحدت ملی، صلح و پیوند ادیان مختلف با یکدیگر گام بر می دارد. که این دو سیاست در کنار یکدیگر نتایج مثبت و موفقی در دستیابی به ثبات و زندگی مسالمت آمیز و وحدت ملی به بار آورده است و دولت توانسته است پتانسیل قومیت ها، ملیتها و اعتقادات مذهبی مختلف را از یک تهدید به یک فرصت تبدیل نماید و به نحوی قدرت و موفقیت خود را در انسجام اقوام در سطح بین المللی به نمایش بگذارد با توجه به افزایش نقش مذهب در جامعه، به منظور همگرایی و همزیستی بین ادیان و همچنین تقویت بنیان های دینی از طرف رئیس جمهور قزاقستان ابتکار برگزاری انجمن ادیان جهانی و سنتی در پایتخت کشور آستانه ارائه شد.

براساس این اندیشه رئیس جمهور، کنگره گفتگوی رهبران ادیان سنتی جهان از سال 2003 در شهر آستانا بنیان نهاده شد، گفت و گوی بین رهبران ادیان سنتی جهان که به منظور ایجاد اعتماد و درک متقابل بین ادیان مختلف پی ریزی شده بود موجب باز شدن چشم انداز گسترده‌ای برای همکاری بین المللی در این زمینه گردید و ارتباط گسترده‌ای بین رهبران ادیان ایجاد کرد که این ارتباطات در جلوگیری از پدیده های منفی موجود در زمان حاضر مانند خشونت، افراط گرایی و تروریسم کمک شایانی نمود. در طول ۱۵ سال گذشته تاکنون پنج کنگره اصلی به شرح زیر برگزار شده است:

اولین کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی در ۲۳-۲۴ سپتامبر ۲۰۰۳ در شهر آستانا برگزار شد. که این کنگره توسط معتبرترین نمایندگان اسلام، مسیحیت، یهودیت، آیین شینتو، هندوئیسم و بودیسم برگزار شد. در نشست این گنگره، شرکت کنندگان اعلامیه و بیانیه‌ای را تصویب و صادر کردند که بر مبنای آن رهبران روحانی به تلاش های مشترک برای ترویج صلح و پیشرفت برای بشریت و حفظ ثبات در جوامع به عنوان مبنایی برای یک جهان هماهنگ متعهد شدند و مقرر گردید که این انجمن مذهبی به صورت منظم - حداقل هر سه سال یک بار تشکیل شود.

دومین کنگره در تاریخ ۱۲-۱۳ سپتامبر ۲۰۰۶ در آستانه برگزار شد. کنگره در ساختمان جدید "کاخ صلح و پیمان" (پیرامید) که در اصل با هدف برگزار کنگره ادیان ساخته شد برگزار گردید. در دومین کنگرم رهبران ادیان سنتی جهان با موضوع "دین، جامعه و امنیت بین المللی" در دو محور مهم "آزادی در انتخاب مذهب و احترام به پیروان ادیان دیگر و نقش رهبران مذهبی در تقویت امنیت بین المللی" برگزار شد. در نشست دوم کنگره ۲۹ هیئت از ۲۰ کشور و از رهبران دینی مختلف مانند اسلام، مسیحیت، بودیسم، یهودیت، تائویسم و آیین شینتو، سازمان های مذهبی بین المللی حضور داشتند.

سومین کنگره رهبران ادیان سنتی جهان، که توسط ۷۷ هیئت از ۳۵ کشور جهان اروپا، آسیا، خاورمیانه و آمریکا در ۱-۲ جولای سال ۲۰۰۹ در آستانه برگزار شد. موضوع اصلی کنگره افزایش نقش رهبران مذهبی درحل مسائل مختلف درجهت نگهداری ازجهان متحمل براساس احترام وهمکاری متقابل بود. در پایان کنگره سوم از طرف شرکت کنندگان بیانیه مشترکی صادر شد که بر اساس آن مقرر گردید رهبران مذهبی و سازمان های دینی مردم را به طور مداوم برای برقراری گفت و گوی ادیان، و ترویج بهبود تفاهم و احترام متقابل دعوت کنند. چهارمین کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی در ۳۰-۳۱ می سال ۲۰۱۲ در آستانه برگزار شد.موضوع اصلی کنگره IV "صلح و هماهنگی به عنوان انتخاب مردم" بود. در این نشست ۸۵ نماینده از ۴۰ کشور حضور داشتند. در این کنگره چهار کمسیون به قرار زیر تشکیل شد. پنجمین کنگره رهبران ادیان سنتی جهان در ۲۰ و ۲۱ خرداد ۹۴ (۱۰ ژوئن ۲۰۱۵ م) با موضوع «گفت‌وگوهای سران ادیان و سیاستمداران در راه صلح و پیشرفت»، در کاخ صلح شهر «آستانا» برگزار شد. هدف برگزاری این کنگره استقرار صلح و تفاهم و ایجاد زمینه شناخت دین حقیقی در جهان، از طریق دین اسلام و قدرت بالقوه و نامحدود آن، مشارکت فعال نمایندگان معتبر ادیان به منظورهماهنگی بین تمدن‌ها و تحصیل ارزش‌های روحانی ومعنوی وخارج ساختن دین ازدست سیاستمداران به عنوان ابزارخشونت اعلام شد.

از ابتدای برگزاری کنگره رهبران ادیان سنتی جهان، آیه ا... تسخیری، رئیس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و تعدادی از شخصیت های علمی و مذهبی به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در این کنگره شرکت کرده اند. علاوه بر برگزاری کنگره رهبران ادیان سنتی جهان هر سه سال یکبار، کنگره معنوی نیز هر دوسال یکبار با شرکت رهبران مذهبی و شخصیت های علمی و فرهنگی و نمایندگان کشور های مختلف و نماینده سازمان ملل متحد برگزار می شود، که به منظور برگزاری مناسب این نشست ها هر ساله اعضاء دبیرخانه کنگره ادیان که متشکل از نمایندگانی از جمهوری اسلامی ایران، چین، روسیه، هند، عربستان سعودی، آذربایجان و تعدادی از کشورهای دیگر در آستانا بر گزار می شود. رئیس مرکز گفتگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به نمایندگی از سوی جمهوری اسلامی ایران در جلسات دبیرخانه کنگره رهبران ادیان سنتی جهان و کنگره معنوی شرکت می کند.

کمیته امور دینی

کمیته امور دینی قزاقستان که تا سال ۲۰۱۴ با عنوان آژانس امور دینی فعالیت می کرد توسط دولت به عنوان یک نهاد نیمه دولتی به منظور برنامه ریزی، نظارت و حمایت از مساجد و مراکز دینی و مذهبی و روحانیون و مروجین امور دینی و توسعه اسلام معتدل تحت اشراف و نظارت وزارت فرهنگ، ورزش و جوانان قزاقستان تشکیل شده است. گزارش سفارت جمهوری قزاقستان در مورد کنگره رهبران ادیان سنتی جهان و آژانس امور دینی قزاقستان با هدف توسعه اسلام معتدل در قزاقستان تشکیل شده است. با توجه به تغییراتی که در سال ۲۰۱۴ میلادی در چارت تشکیلاتی آن حاصل شد، آژانس امور دینی قزاقستان به کمیته امور دینی قزاقستان تغییر یافت که رئیس این کمیته به عنوان معاون وزیر فرهنگ، ورزش و جوانان فعالیت خواهد کرد. بنا به گفته رئیس کمیته امور دینی "هر تبعه قزاقستان حق آزادی و انتخاب دارد. قزاقستان خط مشی خود را انتخاب نموده است. انتخاب ما مبنتی بر اصل "یک ملت و یک دین" است. این اصل باعث وحدت و یکپارچگی ملت ما می باشد. در این راستا، طرح توسعه اسلام معتدل در قزاقستان طراحی خواهد شد".

به گفته وی"سوابق و تجربیات نشان داده است که بسیاری از کشورهای لاییک چنانچه اکثریت مردم آن کشورها پیرو یک دین باشند، یک دین را ترجیح می دهند. این وضعیت در برخی از کشورهای مشترک المنافع و کشورهای لاییک اروپایی مشاهده می شود. در آن کشورها دین سنتی در جامعه کثیرالملیتی حاکم است و با میراث معنوی هماهنگی دارد".

رئیس آژانس امور دینی قزاقستان اسلام را به عنوان بزرگترین دینی که دارای تاریخ چند صد ساله است معرفی کرده و اعلام نموده است که امروز ۷۰ درصد مردم قزاقستان پیرو اسلام و مذهب حنفی و ۲۵ درصد پیرو مذهب پروتستان روسی می باشند. در عین حال، نقش موثر دیگر ادیان و مذاهب مانند کاتولیک، پروتستان و یهودیت بر جامعه این کشور انکارناپذیر است:

"این ادیان و مذاهب پس از به استقلال رسیدن قزاقستان فرصت یافته اند تا با آزادی بیشتر به انجام فعالیت خود در این کشور بپردازند. هدف آژانس امور ادیان انجام فعالیت توجیهی در خصوص سیاست دولت در زمینه تضمین حقوق اعتقاد و دین، ارائه پیشنهادات مبنی بر بهبود قوانین تشکل های مذهبی و پیشگیری از افراط گرایی مذهبی خواهد بود".

بنا بر اعلام رئیس آژانس امور دینی (کمیته امور دینی) جامعه قزاق همچنان لاییک خواهد بود، زیرا این اصل پایه و اساس ثبات و رفاه قزاقستان می باشد. وی در پایان گفت:

"ما باید با تشریک مساعی از نظام لاییک کشور حمایت کنیم. باید متحد شویم تا از گسترش مسائل افراطی مانند عدم معنویت، تندروی دیدگاه های مذهبی پیش گیری نماییم. ما همچنین بر آن هستیم که دین جزء لاینفک جامعه لاییک ما باشد. ولی دولت پیوسته به توسعه ادیان توجه خواهد داشت".

بنا بر این دولت قزاقستان برای حفظ هویت اسلامی جامعه قزاقستان از طریق آژانس امور دینی برنامه های گسترده‌ای اجرا می‌کند، در شهرهای مختلف به ساخت مساجد بزرگ و زیبا و مدرن با معماری سنتی اقدام نموده است بطوری که در روز جمعه ۶ جولای۲۰۱۲ مسجد حضرت سلطان با حضور رئیس جمهور قزاقستان، سفرا و نمایندگان کشور های خارجی و اقشار مختلف مردم شهر آستانا با برگزاری مراسم و اقامه نماز جمعه بصورت رسمی افتتاح شد، این مسجد با مساحت صحن عمومی ۱۳ هکتار که ۱۸ هزار متر آن سرپوشیده است بزرگترین مسجد در قزاقستان و در آسیای میانه بشمار می‌رود به لیست مساجد منحصر بفرد جهان و سرمایه معنوی با ارزش اضافه گردید.

آژانس امور دینی قزاقستان در اواخر سال ۲۰۱۱ قانونی تصویب کرد که بر اساس آن هیچ گروه دینی و مذهبی بدون اخذ مجوز حق برگزاری برنامه های دینی را نخواهد داشت به گونه‌ای که علیرغم پیش بینی تسهیلات لازم در قانون مذکور برای ارائه مجوز به متقاضیان ادیان، مذاهب و قومیت های مختلف، محدودیت هایی در انجام برنامه ها و فعالیت های ادیان و مذاهب خصوصا مذاهب غیرحنفی ایجاد کرده است. هر چند آژانس امور دینی برای توسعه و گسترش ادیان فعالیت می کند و برنامه هایی را طراحی کرده است ولی با توجه به قوانین و نظارت های بیش از حد، در مرحله اجرا برای ادیان و مذاهب در برگزاری برنامه ها و مراسم و فعالیت های مذهبی محدودیت هایی ایجاد شده است. پارلمان قزاقستان با تصویب قانون جدیدی در مورد اتحادیه‌های دینی این کشور، فعالیت نهادها و افراد مذهبی این کشور را تحت کنترل و نظارت بیشتری قرار داده است. طبق این مصوبه که تنها پس از تایید "نورسلطان نظربایف" رئیس‌جمهور و انتشار در رسانه‌های رسمی، مورد اجرا قرار می‌گیرد، نظارت بر نهادهای دینی تشدید و فعالیت کانون، سازمان و نهادهای غیررسمی ممنوع خواهد شد.

نصیب‌جان امان‌بایف" یک کارشناس مسائل سیاسی قزاق در توضیح این قانون گفته است: طبق این سند در آینده فعالیت تمامی نهادهای مذهبی تحت نظارت مقامات محلی قرار خواهد گرفت. وی افزود:

طبق یکی از بندهای این قانون آموزش دینی نوجوانان تحت نظارت مراکز رسمی دولتی قرار خواهد داشت و خواندن نماز در محل کار و ادارات دولتی ممنوع خواهد شد.

تاکنون در این کشور آسیای مرکزی، فعالیت سازمان‌های مذهبی بر اساس قانونی که در حدود ۲۰ سال پیش یا درست بعد از یک سال اعلام استقلال این کشور تصویب شده بود، مدیریت و تنظیم می‌شد. در همین حال، قناعت جومان " رئیس سازمان غیردولتی موسوم به وحدت مردمی بر این نظر است که جلوگیری از فعالیت سازمان‌های افراطی کار نهادهای امنیتی و انتظامی بوده اما این قانون زمینه‌ای برای محدود سازی فعالیت‌های مذهبی و فشار بالا بر مسلمانان خواهد شد. رئیس جمهوری قزاقستان در پیام سالانه خود به پارلمان از نهادهای رسمی خواست تدابیر لازم را برای تحت نظارت قرار دادن فعالیت‌های مذهبی تهیه و تدوین کنند.قزاقستان تنها کشور آسیای مرکزی است که از کشورهای باثبات و با امنیت ثابت در آسیای مرکزی شناخته می‌شود اما وقوع حوادث انفجاری و حملات خونینی که در سال ۲۰۱۳ شهرهای بزرگ و شهرهای دور از مرکز در تابستان گذشته اتفاق افتاد، اسطوره امنیتی این کشور را بر هم زد و همزمان نگرانی‌های دولت را از افزایش و گسترش فعالیت‌های نیمه رسمی سازمان‌های افراطی بیشتر کرد^[۶]. با توجه به رواج افراط‌گرایی در قزاقستان در سال ۲۰۱۱ قانونی جدیدی در ۶ فصل و در ۲۵ ماده تحت عنوان قانون جمهوری قزاقستان «در باره فعالیت دینی و اتحادیه‌های دینی» در مورد اتحادیه‌های دینی این کشور تصویب شد و در تاریخ ۱۷ اکتبر سال ۲۰۱۱ توسط نورسلطان نظربایف رییس جمهور قزاقستان ابلاغ گردید. که بر اساس آن فعالیت نهادها و افراد مذهبی این کشور را تحت کنترل و نظارت بیشتری قرار می‌دهد، در این قانون آمده است:

«جمهوری قزاقستان خود را به عنوان کشور دمکراتیک و سکولار معرفی می‌کند و حق هر فرد را برای آزادی عقیده تایید می کند، حقوق برابر هر فرد را صرف نظر از اعتقاد دینی وی تضمین می کند، نقش تاریخی مکتب حنفی اسلام و مسیحیت ارتدکسی در توسعه فرهنگی و زندگی معنوی مردم را می پذیرد، نسبت به سایر ادیان سازگار با میراث معنوی مردم قزاقستان احترام قائل است، اهمیت توافق بین مذاهب، تساهل و تسامح دینی و احترام نسبت به اعتقادات دینی شهروندان را می‌پذیرد.»[i].

در فصل ۱ ماده ۳ این قانون ذکر شده است که «دولت از دین و اتحادیه‌های دینی جدا است.»، در همین فصل نیز سیستم آموزش و تربیت در جمهوری قزاقستان، به استثنای سازمان‌های معنوی (دینی) آموزشی، از دین و اتحادیه‌های دینی جدا است و دارای جنبه سکولار معرفی شده است.

ماده ۷ و ۸ از فصل ۳ قانون جمهوری قزاقستان «در باره فعالیت دینی و اتحادیه‌های دینی» و «فعالیت تبلغی» و آداب و چگونگی اجرای مراسم دینی به شرح زیر پرداخته است:

ماده ۷. فعالیت های دینی در جمهوری قزاقستان

اتحادیه‌های دینی حق داشتن اماکن عبادت را دارند.
عبادت‌ها، مراسم مذهبی و (یا) اجلاس به صورت آزاد در اماکن مذهبی و در قلمروی اختصاص یافته برای آنها در اماکن عبادت، در موسسات و اتحادیه‌های دینی، در قبرستان‌ها و در کوره‌های جسد سوزی، منازل، سالن های پذیرائی عمومی در صورت ضرورت به شرط رعایت حقوق و منافع افراد ساکن در نزدیک این اماکن، صورت می‌گیرد. در غیراین صورت مراسم مذهبی به ترتیب تعیین شده در قوانین جمهوری قزاقستان انجام می پذیرد.

انجام (برگزاری) عبادت‌ها، مراسم مذهبی، مراسم و (یا) اجلاس و همچنین تحقق فعالیت تبلیغی در قلمرو و در اماکن ذیل ممنوع است:

۱) ارگان‌های دولتی، سازمان‌ها، به استثنای موارد پیش‌بینی شده در بند ۲ و ۴ این ماده؛

۲) نیروهای مسلح، دیگر نیروها و تشکیلات نظامی، ارگان‌های قضایی و انتظامی، دیگر ادارات وابسته به تامین امنیت عمومی، حمایت از جان و سلامتی اشخاص حقیقی؛

۳)سازمان‌های آموزشی، به استثنای سازمان‌های معنوی (دینی) آموزشی.

برای افرادی که در موسسات ویژه تامین کننده انزوای موقت از جامعه نگهداری می شوند؛ در موسساتی مستقر هستند که مجازات را اجرا می‌کنند؛ بیمار سازمان‌های بهداشتی ارایه کننده خدمات بهزیستی می باشند؛ تحت خدمات اجتماعی خانه های سالمندان و معلولین بنا به درخواست آنها و یا خویشاوندان آنها در صورت ضرورت بر طبق رسوم، از روحانیان اتحادیه‌های دینی ثبت شده به ترتیب تعیین شده در قانون جمهوری قزاقستان دعوت به عمل می آید. با این وجود انجام مراسم مذهبی، مراسم و (یا) اجلاس نباید برای فعالیت سازمان‌های مذکور ممانعت ایجاد کند و حقوق و منافع قانونی دیگر افراد را نقض کنند.

ماده ۸. فعالیت تبلیغی

شهروندان جمهوری قزاقستان، خارجیان و افراد بدون تابعیت فعالیت تبلغی را پس از انجام مراحل ثبت نام انجام می‌دهند؛
ثبت نام افراد مشغول به فعالیت‌های تبلغی، توسط زیربخش‌های منطقه‌ای ارگان ذیصلاح به مدت حداکثر سی روز پس از ارایه مدارک انجام می‌پذیرد. مهلت ثبت نام در زمان انجام بررسی دین شناسی جهت دریافت نتیجه در زمینه مطالب ارایه شده توسط مبلغ محاسبه نمی گردد؛
مبلغین در خاک جمهوری قزاقستان موظف هستند به صورت سالانه مراحل ثبت نام در زیربخش‌های منطقه‌ای ارگان ذیصلاح را بگذرانند؛
برای ثبت نام، مبلغین به زیربخش‌های منطقه‌ای ارگان ذیصلاح مدارک و اسناد ذیل را ارایه می‌دهند؛ ۱) تصویر گذرنامه و یا شناسنامه؛۲) درخواست با ذکر منطقه و مدت فعالیت تبلغی؛۳) سند صادر شده توسط اتحادیه دینی برای حق انجام فعالیت تبلغی از طرف اتحادیه دینی؛۴) تصویر گواهی در باره ثبت نام دولتی در جمهوری قزاقستان و آیین نامه اتحادیه دینی که مبلغ نماینده آن می باشد؛۵) متون دینی و دیگر مطالب اطلاع‌رسانی حاوی اطلاعات دینی، اشیاء دینی مورد استفاده برای فعالیت تبلیغی. خارجیان و افراد بدون تابعیت در جمهوری قزاقستان برای ثبت نام به عنوان مبلغ در زیربخش‌های منطقه‌ای ارگان ذیصلاح علاوه بر مدارك فوق، اسناد ذیل را ارایه می‌دهند: ۱) سند قانونی یا تائید شده، که نشان دهنده ثبت رسمی اتحادیه دینی می باشد؛۲) دعوتنامه از اتحادیه دینی به ثبت رسیده در جمهوری قزاقستان. اسناد صادر شده توسط کشورهای خارجی، به همراه ترجمه رسمی مورد تایید مقامات قزاقستان به زبان‌های قزاقی و روسی و به همراه امضای مترجم رسمی تایید شده در جمهوری قزاقستان ارایه می‌گردد؛

برای شهروندان جمهوری قزاقستان، خارجیان و افراد بدون تابعیت که اسناد را جهت گذراندن مراتب ثبت نام به عنوان مبلغ ارایه کرده‌اند، در ثبت نام بر پایه نظر منفی نتایج بررسی‌های دینی به عمل آمده و همچنین در صورتی که فعالیت تبلغی وی دارای خطر برای نظام قانون اساسی، نظام عمومی، حقوق و آزادی‌های فردی، سلامتی و اخلاقیات جامعه می باشد، رد می گردد؛
استفاده از مطالب حاوی اطلاعات مذهبی و اشیاء دینی مورد استفاده توسط مبلغین پس از دریافت استنتاج مثبت بررسی دین شناسی مجاز می باشد؛
انجام فعالیت تبلغی بدون ثبت نام ممنوع است.

اداره مفتیان قزاقستان

اولین سازمان متمرکز اسلامی در قرن ۱۸ اواخر سال ۱۷۸۸ و اوایل سال ۱۷۸۹ به منظور انتخاب روحانیون و امامان مساجد در شهر اوفای روسیه به وجود آمد.۵۰ پس از تشکیل سازمان اسلامی در شهر اوفا طی سال های بعد اداره روحانیت شوروی به چهار منطقه تقسیم شد؛ «اداره روحانیت بخش اروپایی شوروی»، «اداره روحانیت جمهوری های قفقاز جنوبی»، «اداره روحانیت مسلمانان قفقاز شمالی» و «اداره روحانیت آسیای میانه و قزاقستان»، که اداره روحانیت آسیای میانه و قزاقستان تا سال ۱۹۹۰ و قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی درتاشکند ازبکستان قرار داشت؛ لذا با توجه به اینکه این اداره تأثیر چندانی بر مسلمانان قزاقستان نداشت ایده تأسیس اداره دینی مستقل در قزاقستان بوجود آمد و با پیشنهاد نور سلطان نظر بایف رئیس وقت جمهوری سیوسیالیستی قزاقستان شوروی و موافقت مسکو تشکیل اداره دینی مستقل در قزاقستان تصویب شد که به دنبال آن در ۱۲ ژانویه ۱۹۹۰ در جریان برگزاری همایش مسلمانان قزاقستان تأسیس اداره دینی مستقل قزاقستان اعلام شد.

با آغاز بکار اداره دینی قزاقستان دانشگاه اسلامی برای تربیت روحانیون و ائمه جماعات مساجد تأسیس شد، نشریه‌ای به نام «ایمان» به انتشار مسائل اسلامی پرداخت و برای امور دینی و اسلامی مسلمانان برنامه ریزی و اقداماتی را انجام داد ولی بدلیل نداشتن متخصصین و عالمان کارآمد کم کم فعالیت های این اداره رو

۹؛ اصل قانون و دستر العمل فعالیت های امور دینی در پایان کتاب در بخش ضمائم ذکر خواهد شد.

پیدایش نخستین سازمان متمرکز اسلامی در روسیه 50 hawzahnews.com/TextVersionDetail/302796

بنیاد مطالعات اسلامی روسیه

65

به افول گذاشت و از کارایی لازم باز ایستاد در نتیجه دولت قزاقستان برای جلوگیری از ناکارآمدی این اداره پس از استقلال قزاقستان و پس از برگزاری همایش مسلمانان قزاقستان با انتخاب مدیریت جدید این اداره تحولی جدید در ساختار و فعالیت های آن بوجود آمد و بتدریج اصلاحات قابل توجهی در آن ایجاد شد.۵۲ در ۲۴ ژوئن سال ۲۰۰۰ عبد ستار دربیسلی به عنوان عالی‌ترین مقام رسمی اداره امور مسلمان این جمهوری منصوب شد که تا سال ۲۰۱۳ این مسئولیت را عهده دار بود و در مصاحبه‌ای به خبرنگاران اعلام کرد: «چند هفته پیش نورسلطان نظربایف رئیس‌جمهور این کشور من را به حضور پذیرفت که در آن دیدار من به وی گفتم: اکنون پس از ۱۳ سال فعالیت در اداره امور مسلمانان قصد بازگشت به محیط علمی و پژوهشی را دارم.» که این پیشنهاد از سوی رئیس‌جمهور قزاقستان پذیرفته شد.. پس از استعفای ایشان آقای یرژان مایامرف به عنوان مفتی اعظم مسلمانان قزاقستان انتخاب شد.

عبد ستار دربیسلی

یرژان مایامرف

در دوران مسئولیت عبد ستار دربیسلی و با حمایت دولت در قزاقستان مساجد زیادی ساخته شد و برای ائمه مساجد برنامه های آموزشی و توجیهی ترتیب داده شده است و روحانیون اهل سنت حنفی برای تحصیل به کشورهای عربستان، مصر و ترکیه اعزام شد، و روابط تنگاتگی را با کشورهای عربی در خصوص فعالیت های دینی در قزاقستان روابط گسترده‌ای با این کشورها ایجاد کرد.

دربیسلی در دوران مسئولیت خود چندین بار برای شرکت در برنامه های هفته وحدت و کنفرانس تقریب مذاهب شرکت کرد.

انتخاب یرژان مامروف به عنوان مفتی اعظم مسلمانان قزاقستان همزمان شد با تصویب قانون جمهوری قزاقستان «در باره فعالیت دینی و اتحادیه‌های دینی». مایامروف نیز پس از این مسئولیت با الازهر مصر، و اداره مفتیان روسیه و برخی از کشورهای عربی ارتباط وسیعی ایجاد کرد و طی ملاقات با شائوکی ابراهیم

اسلام در قزاقستان 52 http://jake66.blogfa.com/post-28. aspx 66

نماینده دانشگاه الازهر مصر، توافق کردند که «شهروندان قزاق برای تحصیل در دانشگاه الازهر مصر، بایستی مجوز رسمی اداره مفتیات این کشور را دریافت کنند. طبق این توافق‌نامه دانشگاه الازهر دانشجویان قزاق را فقط با مجوز رسمی اداره مفتیات خواهد پذیرفت.» پس از آن با توجه به قانونی که در قزاقستان تصویب شده مقرر گردیده که هر یک از شهروندان قزاق که بخواهند در دانشگاه الازهر تحصیل کنند باید از اداره امور دینی قزاقستان مجوز بگیرند.

پروتکل همکاری میان دارالافتای مصر و اداره دینی مسلمانان قزاقستان، میان این دو مرکز دینی امضا شد. دکتر "شوقی علام" مفتی جمهوری مصر و شیخ "یرجان مایمیروف" مفتی اعظم قزاقستان، در روز چهارشنبه ۲۸ اسفندماه پروتکل همکاری میان دارالافتای مصر و اداره دینی مسلمانان قزاقستان را با هدف همکاری مستمر و تبادل اطلاعات میان این دو مرکز فتوایی جهان امضا کردند. این پروتکل همکاری شامل اجرای تحقیقات لازم برای درک دقیق وضعیت معیشتی و پیگیری پدیده‌های اجتماعی و افکار مختلف شایع در جوامع مصر و قزاقستان خواهد بود.

بر اساس این پروتکل، دارالافتای مصر ملزم خواهد بود که مربیانی برای آموزش علوم دینی به قزاقستان اعزام کرده و از علما و محققین وابسته به اداره دینی مسلمانان قزاقستان برای آموزش علوم افتاء استقبال نماید. بدین منظور دوره‌های آموزشی متنوعی به صورت حضوری و مجازی برای آموزش مفتیان ترتیب داده خواهد شد.

تبادل مجلات علمی و پژوهش‌های اسلامی که شامل بحث‌ها و تحقیقاتی در مورد فتاوای فقهی و دیگر موضوعات دینی است، همکاری در زمینه تحقیقات مربوط به حفظ و احیای میراث اسلامی و نشر و توزیع این تحقیقات به صورت کتاب یا سایت اینترنتی و همچنین تنظیم نشست‌های دوره‌ای میان علما و محققان اسلامی، از دیگر بندهای این پروتکل است.

مفتی مسلمانان قزاقستان معتقد است: با تاکید بر ریشه‌دار بودن سنت‌های دینی در تاریخ این کشور، همه مسلمانان را باید به وحدت و رفتار اسلامی دعوت کرد.

به نقل از پایگاه خبری islam. sng» »رئیس اداره امور مسلمانان قزاقستان «یرجان میامیراف» در میزگردی تحت عنوان «آموزش اخلاق» با حضور جمعی از مدیران مدارس سنت های دینی را ریشه دار در تاریخ مردم این کشور برشمرد .این عالم قزاقستان در سخنان خود سابقه تحقیقات در زمینه دین و سنت را طولانی اعلام کرد و هدف انجام این پژوهش ها را تقویت سنت‌های ملی در زمینه مذهب اسلام برشمرد .وی در این میزگرد ضمن بیان اقدامات اداره روحانیون قزاقستان در زمینه تقویت جنبه مذهبی در این کشور در سال 67

«تعامل متقایل دین و سنت» در قزاقستان، هدف از این برنامه ها را تجلیل از سنت های ملی در زمینه اسلام عنوان کرد .مفتی قزاقستان در سخنان خود گفته است امروزه ما در حالی یک قزاق را مسلمان واقعی می‌دانیم که این سنت‌ها را قبول داشته و به آنها عمل کند .وی با تأکید بر ریشه‌دار بودن این سنت‌های دینی در تاریخ این کشور، همه مسلمانان را به وحدت و رفتار اسلامی دعوت کرد۵۳.

یگی دیگر از اقداماتی که در دوران مسئولیت آقای مایامروف انجام شد تصویب « فقه حنفی و عقیده ماتریدی به عنوان دین دولتی در قزاقستان » در سال ۲۰۱۴ در انجمن امامان جماعت قزاقستان بود که بر اساس این قانون در اولین انجمن امامان جماعت مساجد قزاقستان فقه حنفی و عقیده ماتریدی به عنوان عرصه رسمی دینی (دین دولتی) این کشور تأیید شد.

از اقدامات اخیر اداره مفتیان قزاقستان در همبستگی با دولت آستانه طرحی را ارایه کرد که براساس آن تمام قمارخانه های این شهر تعطیل و به جای آنها مسجد ساخته خواهد شد که این موضوع مورد تأکید رئیس جمهور قزاقستان نیز قرار گرفته است: حال تا چه حد این امر اجرایی و امکان عملی داشته باشد در آینده وضعیت آن روشن می شود.

راه اندازی نخستین وب سایت اسلامی برای ترویج اسلام و مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی در این کشور از جمله اقدامات دیگری که در سال ۲۰۱۳ توسط اداره مفتیان قزاقستان انجام شده است

«یرژان مایماروف» رئیس اداره روحانیت مسلمانان قزاقستان در این خصوص اعلام کرده است که : اندیشمندان و علمای دینی قزاقستان همچنین قصد دارند تا از طریق ایستگاه رادیویی نیز به ترویج اسلام و مقابله با افراطگرایی و تروریسم مذهبی بپردازند.

به گفته وی، برنامه‌های اداره روحانیت مسلمانان قزاقستان برای بکارگیری و تقویت این پایگاه اطلاع‌رسانی تا سال ۲۰۲۰ ادامه خواهد داشت.

این مقام دینی قزاق گفته است: این سند مطابق با قانون اساسی و قانون مربوط به »فعالیت‌های مذهبی و انجمن‌های مذهبی» در قزاقستان بوده و طرح توسعه استراتژیک این پروژه در کشور تا سال ۲۰۵۰ در منشور اداره روحانیت مسلمانان قزاقستان پیش‌بینی شده است.

http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13930105000135 ۳ 68

یکی دیگر از اقداماتی که در سال های اخیر با حمایت اداره دینی قزاقستان انجام شده است ممنوعیت نماز در ادارات دولتی قزاقستان است.

سیاست مبارزه با افراطگرایی از طریق اداره امور مسلمانان قزاقستان از حوادث عراق و شام از جمله سیاست های دینی قزاقستان است که در یک بیانیه توسط اداره مفتیان اعلام گردید. هر چند که متأسفانه اداره دینی مسلمانان و دولت قزاقستان در سیاست های اعلامی خود مبارزه با افراطگرایی دینی را در دستور کار قرار داده اند ولی متأسفنه نه اداره دینی و نه دولت استراتژی مشخص و منظمی برای مبارزه با افراطگرایی ندارند.

احزاب و مهمترین جریان های فرهنگی

گروه ها، انجمن و سازمان های مردم نهاد از جمله جریان های مؤثر و تعیین کننده در صحنه های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هر جامعه به شمار می رود که تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به دلیل بسته بودن فضای سیاسی در قزاقستان زمینه‌ای برای تشکیل احزاب مستقل و سازمان ها و گروه های مردم نهاد خارج از چارچوب نظام حکومتی کمونیستی فراهم نبوده است ولی در پی تشکیل دولت جدید و پیش بینی فعالیت احزاب و سازمان ها و گروه های غیردولتی در قانون اساسی با شرایط خاص و باز شدن نسبی فضای اجتماعی بتدریج احزاب سیاسی، سازمان ها و انجمن های مردم نهاد ونیمه دولتی به تناسب شرایط ونیاز درحوزه های مختلف پا به عرصه وجود گذاشتند. اما نباید از نظر دور داشت که علیرغم پیش بینی تشکیل نهادهای اجتماعی غیردولتی و احزاب در قانون اساسی قزاقستان فضای بوجود آمده بعد ازاستقلال به مفهوم آزادی بلا قید وشرط برای تشکیل احزاب و گروه ها نبوده است بلکه این مسئولین و نخبگان پیشین قزاقستان و شخص رئیس جمهور است که از آزادی بیشتر در تشکیل حزب، سازمان و گروه های اجتماعی بر خوردار شده اند و هنوز فضای قزاقستان تا بوجود آمدن یك فضای کاملا دموکراتیك و باز برای فعالیت های سیاسی فاصله زیادی دارد اما در همین فضای نیمه باز در آخرین سال های قبل و پس از استقلال، احزاب، گرو ها و سازمان هایی تشکیل شده است که بطور گذرا به برخی از این نهادها اشاره می شود.

احزاب سیاسی غیرمذهبی

در قزاقستان پس از استقلال احزاب مختلفی پا به عرصه وجود گذاشتند که برخی از آنها به دلایل مختلف از فعالیت بازماندند ولی تعدادی از آنها بصورت فعال در صحنه های مختلف سیاسی حضور خود را روز به روز پر رنگ‌تر کردند بطوریکه در همان سالهای ابتدایی استقلال قزاقستان ۹ تشکل مهم حزبی تا سال ۲۰۰۱ بصورت رسمی ثبت شده است که در اینجا به مهمترین احزاب اشاره می شود.

حزب آلاش

69

حزب آلاش که در سال ۱۹۹۹ از حزب جمهوری انشعاب یافت رهبران و اعضاء آن از مبارزان استقلال طلب در دوران حکومت اتحاد جماهیر شوروی هستند که برای استقلال و احیاء هویت ملی قزاق ها در دوران اتحاد جماهیر شوروی به مبارزه پرداختند و تعدادی از رهبران آن ها بدست حکمرانان کمونیست کشته و یا روانه شدند. این حزب که مشی ناسیونالیستی و رادیکال قزاقی دارد از احزاب نیمه فعال بشمار می‌رود.

حزب سوسیالیست قزاقستان (SPK)

این حزب که در حقیقت همان حزب کمونیست در زمان اتحاد جماهیر شوروری بوده است پس از استقلال قزاقستان به حزب سوسیالیست "قزاقستان تغییر نام داد. این حزب با اهداف سوسیالیستی و با تأکید بر ارزش های انسانی، عدالت اجتماعی و همبستگی ملی فعالیت می کند و تمرکز فعالیت های آن بر اساس شیوه و منش کمونیست ها بر روی مسائل اقتصادی و حمایت از کارگران و کشاورزان است: این حزب یکی از احزاب تأثیر گذار در جریانات و صحنه های سیاسی و انتخابات مختلف قزاقستان بشمار می رود که مسئولین و رهبران آن چون از مسئولین و سردمداران دوران کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی بوده اند پس از استقلال قزاقستان نیز همچنان در دوایر دولتی و نهاد های سیاسی، اجتماعی و مدیریتی حضور و نفوذ قابل توجهی دارد لذا این حزب یکی از احزاب تأثیر گذار و فعال به شمار می‌رود که در هر دوره از انتخابات تعدادی از کرسی های مجلس را به خود اختصاص می دهد.

حزب کنگره خلق قزاقستان

این حزب که در اواخر دسامبر سال ۱۹۹۱ پس از استقلال قزاقستان تشکیل شده است نیز از احزاب کمونیست است که بر ارزش های کمونیستی، محیط‌زیست، اقتصاد آزاد و رشد و توسعه موسسات بازرگانی تأکید دارد. اعضای آن در ارگان‌های اجرایی و قانون‌گذاری حضور دارند. این حزب نیز توانسته است در انتخابات پارلمانی در هر دوره تعدادی از کرسی ها را تصاحب کند.

اتحادیه وحدت مردم قزاقستان (PUP)

شاید نام و عنوان اتحادیه در بدو امر رویکرد و معنی حزبی را تداعی نکند ولی با توجه به جایگاه و کارکرد اتحادیه "وحدت مردم قزاقستان" در حقیقت نه تنها این اتحادیه در جرگه احزاب قرار دارد بلکه فراتر از آن باید این تشکل را قوی ترین و مؤثرترین حزب شناخت که با قرار گرفتن رئیس جمهور در رأس آن تمام ارکان قدرت و زمام امور کشور را در دست دارد.

به دلیل اینکه رئیس جمهور بر اساس قانون اساسی قزاقستان نمی تواند عضو حزب یا گروه خاصی باشد در سال ۱۹۹۳ رئیس‌جمهور برای در اختیار داشتن موقعیت مناسب و ایجاد زمینه تحقق اهداف سیاسی، اقتصادی

70

و اجتماعی این تشکل را بنیانگذاری نمود تا از این طریق هم جایگاه حزبی خود را درسیستم حکومتی تثبیت نماید وهم با این عنوان اصول قانون اساسی را رعایت کرده باشد.

اهداف و دیدگاه های این اتحادیه در اولین کنگره که در شهر آلماتی برگزار شد تدوین گردید که ثبات اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و حمایت از اقدامات رئیس جمهور در نحوه اداره کشور از اهم اهداف اتحادیه تعیین گردید. که در نتیجه این اتحادیه با حمایت های دولتی موفق شود در بین جامعه و مردم جایگاه مناسبی کسب نماید و به عنوان تأثیرگذارترین حزب عمل نماید که پیروزی پی در پی آقای نظربایف در انتخابات متعدد ریاست جمهوری حاکی از قدرت عمل این اتحادیه بشمار می رود.

حزب جمهوری‌خواه آذات (RP-A)

حزب جمهوری‌خواه آذات، برگرفته از ویکی پدیا، قابل بازیابی از https://en.wikipedia.org/wiki/Azat_Republican_Party_of_Kazakhstan

حزب جمهوری خواه آذات در سال ۱۹۹۲ از تجمیع چند حزب کوچک چپ گرا شامل احزاب ناسیونالیست مخالف به نام‌های جنبش آذات(آزادی)، حزب جمهوری‌خواه و حزب دموکراتیک ملی ژلتوکسان بر مبنای اهداف دموکراتیک تشکیل شد.

حمایت از تشکیل تحقق دولت دموکراتیک و مستقل قزاقستان، استقلال و اتحاد ملیت‌های مختلف موجود در این کشور، حمایت از حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی مردم قزاقستان، ایجاد یک ارتش ملی مستقل و بهره‌مندی مساوی تمام ملیت‌های ساکن در جمهوری قزاقستان از ثروت و منابع طبیعی از جمله اهداف و سیاست‌های این حزب اعلام شده است.

حزب کمونیست قزاقستان (CPK)

با توجه به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و افول نظام کمونیستی احزاب کمونیست در جهان و بخصوص در کشورهای استقلال یافته با شکست سنگینی مواجه شدند، در قزاقستان نیز احزاب کمونیست ستاره اقبالشان افول کرد و دیگر رنگی برای حنایشان باقی نماند، ولی با گذشت زمان از تب و تاب ناشی از شوک حاصله از سقوط نظام و احزاب کمونیستی، بتدریج حامیان این احزاب خود را جمع و جور کردند و دوباره سرود شعارهای سوسیالیستی را در شیپور کمونیست دمیدند که حزب کمونیست قزاقستان نیز از جمله احزابی است که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروری فروپاشید ولی در سال ۱۹۹۴ توسط برخی از وفاداران قدیمی‌ این حزب احیا گردید.

این حزب بدلیل اینکه پس از مصوبه دومای روسیه خواستار احیاء مجدد اتحاد جماهیر شوروی شد از سوی دادستانی قزاقستان غیرقانونی و ممنوع الفعالیت شد و اعلام گردید این حزب تنها در صورتی اجازه فعالیت خواهد داشت که اساسنامه حزب در چارچوب قانون اساسی قزاقستان و مطابق با قوانین این کشور اصلاح گردد و از انجام اعمال خلاف قوانین این کشور خودداری کند.

حزب خلقی - تعاونی قزاقستان

این حزب که در ۲۰ فوریه ۱۹۹۵ به ثبت رسیده است و از اقشار مختلف مردم اعم از کارگر، بازاری، کشاورز و سایر طبقات اجتماعی تشکیل شده است فعالیت‌های خود را بر مبنای معیارهای بشر دوستانه استوار کرده است. اهداف عمده این حزب حمایت از روستاییان و کارمندان، مالکیت خصوصی زمین، روابط بین اقوام مختلف، بالا بردن سطح زندگی مردم، حمایت اجتماعی از آنان، بهبود بخشیدن به شرایط کار و زندگی در روستاها و...اعلام شده است: این حزب که علاقه چندانی به ورود مستقیم به امور سیاسی ندارد بیشتر تمرکز فعالیت‌های خود را بر روی طبقه کشاورز که نیمی‌از جمعیت قزاقستان را تشکیل می‌دهند قرار داده است که البته با این خط مشی خود بخود زمینه حضور سیاسی حزب را در چارچوب نظام سیاسی کشور حاصل خواهد نمود.

حزب مدنی قزاقستان

این حزب در سال ۱۹۹۸ با هدف تقویت نظام دولتی و بهبود بخش رفاه اجتماعی تشکیل شده است که اکنون قریب ۶۰ هزار عضو دارد.

حزب کشاورزی قزاقستان

حزب کشاورزی به منظور حمایت از کشاورزان و ایجاد زمینه مالکیت خصوصی اراضی و حمایت جدی از رئیس جمهور قزاقستان در سال ۱۹۹۹ تأسیس شده است.

حزب دموکراتیک شهروند(آزامات)

این حزب که در سال ۱۹۹۹ تأسیس شده است اصلاحاتی را در مقابل اصلاحات آقای نظر بایف رئیس جمهور قزاقستان مطرح کرد.

حزب عدالت قزاقستان

این حزب نیز در سال ۱۹۹۹ با هدف تقویت سیستم دولتی با نگاه به اقتصاد بازار و به رهبری "تالکات خانابایف"، در "آلماتی" تشکیل شد.

حزب میهن‌پرستان قزاقستان (PPK)

"که در سال ۲۰۰۰ به رهبری "گانی کازیموف" تاسیس شد.

حزب اوتان (سرزمین پدری)

این حزب که از جمله احزاب حامی‌رئیس‌جمهور به شمار می‌رود در سال ۱۹۹۹ از اتحاد احزاب اتحاد و مردم، جنبش ۲۰۳۰ "قزاقستان" حرکت لیبرال "قزاقستان"، حزب دموکراتیک "قزاقستان" و احزاب کوچک طرفدار رئیس‌جمهور در آلماتی تشکیل شد. این حزب که در صدد تقویت نظام دولتی و حفظ ثبات سیاسی است، به رهبر "سوگنی ترشنکو " از حمایت نسبتا خوبی برخوردار شد است.

حزب اعصار

حزب اعصار توسط "داریگا نظربایف" دختر "نورسلطان نظربایف" بنیان‌گذاری شده است، این حزب همچون شماری از احزابی که قبلا از آن یاد شد از هواداران سرسخت رئیس جمهور می‌باشد. که در نتیجه از حمایت‌های دولتی نیز برخوردار می‌باشد که موجب سیر سعودی این حزب گردیده‌ست.

"داریگا نظربایف" تلاش زیادی کرده است که احزاب طرفدار رئیس جمهور را گرد هم آورد که در صورت تحقق این امر زمینه فعالیت گروه‌ها و احزاب مخالف و اپوزسیون را دشوار خواهد کرد^[۷].

احزاب و گروه‌های اسلامی

احزاب و گروه‌های اسلامی در قزاقستان، قابل بازیابی ازhttps://www.longwarjournal.org/archives/2015/08/turkistan-islamic-party-thanks-shabaab-for-damaging-chinese-embassy-in-somalia.php

در کنار احزاب سیاسی رسمی‌در قزاقستان همانند سایر مناطق آسیای مرکزی احزاب، گروه‌ها و جریاناتی وجود دارد که عموما غیرقانونی شناخته می‌شوند، این احزاب، گروه‌ها یا دسته‌ها بصورت مستقیم و یا غیرمستقیم به نحوی وابسته یا طرفدار جریان‌های خارج از کشور هستند و از سوی جریان‌ها یا کشورهای خارجی حمایت می‌شوند.

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال قزاقستان زمینه حضور گروه‌ها و جریان‌های فکری و عقیدتی و کشورهای خارجی در آسیای مرکزی و قزاقستان فراهم شد و از خلاء حاکمیت دولت‌ها در کشورهای مختلف آسیای مرکزی در سال‌های اولیه استقلال، بستر مناسبی برای حضور افکار و اندیشه‌های گروه‌های تندرو و افراطی مانند اندیشه‌های سلفی گری و وهابیت و احزاب و گروه‌های تکفیری و جهادی مانند القاعد، جبهه التحریر، جماعت تبلیغ، جندالخلیفه و جریان صوفیه و اخیرا گروه داعش و کشورهای حامی‌این جریانات مانند عربستان، قطر و ترکیه در این مناطق بوجود آمد که هر کدام به نوعی در قزاقستان به فعالیت پرداختند، عربستان بیشترین نقش را درتعلیم و تربیت ائمه جماعات و حمایت‌های مالی از فعالیت‌های دینی ایفا کرد، قطر با حمایت‌های مالی برای ساخت مساجد و مراکز دینی، ترکیه با حضور جدی در صحنه اقتصادی، تجاری و عمرانی و مصر با ارتباط با مسئولین امور دینی قزاقی حضور خود را در این کشور تثبیت و تأثیر گذار کردند.

پس از استقلال کشورهای آسیای مرکزی جریان‌ها و احزاب اسلامی‌نیز تا حدی در این مناطق سر برآوردند ولی احزاب اسلامی‌ عمدتا با فشار و سرکوب دولتهای آسیای مرکزی مواجه گردیدند لذا زمینه‌ای برای فعالیت این احزاب بصورت رسمی‌و قانونی وجود نداشت که در نتیجه این احزاب در بین مردم نیز با اقبال چندانی روبه‌رو نگردید.

پس از استقلال کشورهای آسیای مرکزی در دره فرغانه و عمدتا در کشورهای ازبکستان، تاجیکستان احزاب و گروه‌های مختلف اسلامی‌مانند حزب نهضت اسلامی‌ تاجیکستان، حزب تحریر، حرکت اسلامی، حزب عدالت اسلامی‌و حزب دموکراتیک اسلامی‌ظهور و بروز یافتند که نفوذ و حضور گروه‌های اسلامی‌که عمدتا به نوعی از حزب نهضت اسلامی‌نشأت یافته بودند سایر کشورهای مسلمان آسیای مرکزی چون قزاقستان، قرقیزستان و ترکمنستان را نیز تحت تأثیر فعالیت و حضور خود قرار دادند. افراطی‌گری، تأثیرپذیری از افکار سلفی و وهابیت را می‌توان از وجوه مشترک اکثر این احزاب بر شمرد که این حقیقت از نوع فعالیت آنها در کشورهای آسیای مرکزی مشهود است.

هرچند این احزاب در بعضی از کشورهای منطقه بدلیل فضا و محدودیت‌های حکومتی تاب مقاومت نیافتند و عرصه را خالی کردند. ولی بعضی از احزاب و گروه‌ها مانند حزب تحریر، حرکت اسلامی‌سعی کرده‌اندکه فعالیت‌ها دینی و سیاسی خود را بصورت غیررسمی‌ و زیر زمینی ادامه دهند و حتی هر از چند گاهی به حرکت‌های مسلحانه از قبیل اقدامات تروریستی سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ در استان‌های «اوکوبینسک» و «آتیرائو» نیز دست زنند، اگر چه این قیام‌ها بخاطر برخورد شدید دولت‌ها نتوانسته است راه به جایی ببرد ولی موفقیت این احزاب در فعالیت‌های تبلیغی و نفوذ در بین جوانان و جذب آنها برای عضویت در گروه‌های افراطی مانند القاعده، النصره و داعش قابل انکار نیست بطوری که بنا به گفته «کازبیک بیسیبایف» صاحب‌نظر مسائل سیاسی منطقه در حال حاضر حدود ۳۰۰ نفر از شهروندان قزاقستان با پیوستن به گروه‌های افراطی در سوریه مشغول جنگ هستند^[۸]. که البته این تعداد با آمار ۸۰۰ نفری که از پیوستن شهروندان قزاقی به گروه‌های افراطی نقل شده است تفاوت زیادی دارد که شاید دلیل این تفاوت بخاطر این است که تعدادی از شهروندان در مناطق دیگر مانند عراق به گروه‌های افراطی پیوسته‌اندو یا اینکه آمار ۳۰۰ نفر تنها مربوط به افرادی است که به گروه داعش گرویده‌اندو افراد دیگر به گروه‌هایی مانند جبهه النصره ملحق شده اند، ولی آنچه مسلم است آمار قزاق‌های پیوسته به گروه‌های افراطی در خارج از کشور بیش از ۳۰۰ نفر هستند. که صرف نظر از تعداد آنها بازگشت این عده به موطن خود خطراتی را برای قزاقستان به همراه خواهد داشت.

در قزاقستان تنها گروه اسلامی‌رسمی‌که در سال۱۹۹۰ تشکیل شد حزب «آلاش» بود^[۹]. نام این حزب برگرفته از نام حزب «آلاش اوردا» است که در ۱۳ دسامبر سال ۱۹۱۷ توسط تعدادی از روشنفکران قزاقی با رویکرد ناسیونالیستی و شعاراسلامی‌لا اله الا الله که در پرچم این حزب نقش بسته بود در شهر اورنبرگ تشکیل شد و استقلال قزاقستان را در دستور کار خود قرارداده است می‌باشد. فعالیت‌های حزب آلاش با توجه به رویکرد اسلامی‌آن در همان سال تأسیس غیرقانونی اعلام گردید و از هر گونه فعالیت حزبی و سیاسی محروم گردید لذا این حزب به عنوان تنها حزب اسلامی‌قزاقی عملا امکان رشد و نمو نیافت و نتوانست در جریانات سیاسی و اجتماعی قزاقستان نقشی ایفا کند.

بنا بر این بطور کلی باید گفت که در قزاقستان هیچ حزب اسلامی‌رسمی‌وجود ندارد ولی احزاب و گروه‌های غیررسمی‌و غیرقانونی که عمدتا سلفی‌هایی هستند که بنا بر اعتقاد «بیبوت شای احمداف» تحلیلگر مسائل سیاسی قزاق دارای لابی‌های بسیار قوی در سطح نهادهای دولتی بوده و از رسانه‌های گروهی نیز برای گسترش افکار خود به طور فعال استفاده می‌کنند. مساجد سلفی‌ها در مناطقی نظیر «بینائوسک»، «ماختاآرالیک»، «سری گاشسکی» و... فعال بوده و بیش از همه نوجوانان را جذب افکار انحرافی خود می‌کنند و بصورت مخفی به فعالیت و تأثیر گذاری در بین مردم و جوانان قزاق مشغول هستند و همانطور که در چند سال اخیر اقدام به انجام فعالیت‌های تروریستی در شهرهای «آکتوبه» و «آتیرائو» کردند لذا چه در حال حاضر و چه آینده نزدیک سلفیت به عنوان نماد افراطگرایی جدی‌ترین چالش امنیتی در منطقه و منجمله در قزاقستان خواهد بود^[۱۰].

در قزاقستان هرچند بعضی افراد ملی و مذهبی مانند عبدستاردربیسلی مفتی سابق مسلمانان قزاقستان و رئیس فعلی انستیتوی شرق شناسی آکادمی‌علوم و تعدادی از رسانه‌ها و مراکز خیریه دارای شخصیت و جایگاه بالایی هستند ولی با توجه به تمرکز قدرت در قزاقستان معمولا هیچ یک از شخصیت‌های سیاسی یا مذهبی عرصه‌ای برای بروز و تأثیر گذاری ندارند و نمی‌توانند نقشی خارج از روند تعریف شده از سوی دولت ایفا کنند، بنا بر این افراد تأثیر گذار تنها در چارچوب مسئولین و سردمداران حکومت تعریف می‌شوند که رئیس جمهور به عنوان نماد قدرت مطلق و بازیکن اصلی صحنه‌های سیاسی، اجتماعی به شمار می‌رود. در کنار احزاب سیاسی رسمی‌و گروه‌های غیررسمی‌و غیرقانونی موجود انجمن‌ها و گروه‌های مذهبی دیگری وجود دارند که تحت نظارت و کنترل دولت به فعالیت‌های دینی کنترل شده مشغول هستند مانند انجمن‌های قرآنی که در بعضی از شهرها و مراکز دینی به آموزش روخوانی و تجوید قرآن مشغول هستند. این کانون‌ها که بیشتر بصورت مردمی‌و با دریافت مجوز فعالیت می‌کنند حق اجرای برنامه‌هایی که احیانا به نحوی با مسائل سیاسی مرتبط باشد را ندارند و صرفا یک مرکز و انجمن آموزش سنتی است که البته فعالیت آنها در حفظ ظاهری قرآن و مبانی دینی در قزاقستان مؤثر می‌باشد.

علاوه برگروهها، انجمنها ومراکز، برخی ازانجمن‌های خیریه وسازمان‌های مردم نهاد خارجی در این کشور فعالیت می‌کنند که به عنوان نمونه به شبکه توسعه ی آقاخان وابسته به پنجاهمین امام شیعیان اسماعیلیه که متشکل ازسازمان‌های غیرمذهبی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است اشاره می‌شود.

این شبکه که در شبه قاره، کشورهای آفریقایی و حتی کشورهای اروپایی و آمریکا، ترکیه به عنوان یک موسسه خیریه فعالیت می‌کند در آسیای مرکزی و منجمله در قزاقستان با اهداء هدیه‌ای بالغ بر ۱۵ میلیون دلار و تأسیس شعبه دانشگاه آقاخان نیز فعالیت‌های گسترده‌ای را آغاز کرده است که در منطقه تکلی قزاقستان نیز در قالب دانشگاه پژوهشی آقان خان متمرکز شده است^[۱۱]. گرچه عدم رویکرد سیاسی و اهداف تبلیغی و نفوذ در بین مردم و منطقه جزء اصول این بنیاد و شبکه اعلام شده است ولی برایند فعالیت‌های خیریه‌ای و توسعه و حمایت‌های اقتصادی و توسعه‌ای این شبکه هم نفوذ سیاسی و هم نفوذ فرهنگی و هم نفوذ و تأثیر گزاری در حوزه‌های اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.

روابط اجتماعی

با توجه به تکثر قومیتی و تنوع ادیان و مذاهب در جامعه قزاقستان روابط اجتماعی و تنظیم قواهد و مقررات و اهرم‌های اجتماعی نیز متنوع و متکثر است . روابط اجتماعی در یک جامعه ی یک دست و متشکل که همه تابع یک دین و مذهب و آداب و سنن واحدی هستند بسیار ساده و بدون پیچیدگی است ولی در جامعه ی قزاقستان که دارای اقوام و فرهنگ‌های متعدد می‌باشد روابط اجتماعی و اصول و قواعدعرفی از پیچیدگی و تنوع بیش از حدی برخوردار است. قزاق‌ها به تبع قومیت و پیشینه تاریخی و آداب و سنن با سایر اقوام مانند روسها، چینی‌ها، اوکرانی‌ها، کره ای‌ها، آلمانی‌تبارها و سایر اقوام ساکن در قزاقستان دارای تفاوتهای رفتاری و عرفی و اخلاقی هستند و همین طور از نظر وابستگی‌های عقیدتی و مذهبی نیز باز تفاوتهای دیگری دارند که هر یک از اقوام و پیروان مذاهب را با یکدیگر متمایز می‌بسازد، قزاق‌ها بنا بر روحیات سنتی در ازدواج، سبک زندگی، روابط خانوادگی و ارتباطات اجتماعی، در مراسم و مجالس ترحیم و در اعیاد و مناسبت‌های ملی و مذهبی دارای آداب و رسوم خاص خود هستند در حالی که سایر اقوام و مذاهب هم در هر یک از این موارد پایبندی‌ها، اعتقادات و آداب رسوم خاص خود را دارند. بنا بر این از دیدگاه قومیتی و مذهبی به تناسب اقوام و مذاهب مختلف، فرهنگ‌ها، آداب و رسوم و قواعد عرفی آنها نیز متفاوت و متکثر است ولی از آنجا که اقوام مختلف سالیان درازی تحت لوای حکومتی واحد بنام اتحاد جماهیر شوروی به تعلیم و تربیت واحدی وادار شده‌اند و نظام کمونیستی در طول دوران حاکمیت خود در تهی کردن هویت فرهنگی و تاریخی همه اقوام و روسی سازی آنها همت گماشته است، بی شک این تعلیمات و تلاش‌هابی نتیجه نبوده و آثاری از خود بر جای گذاشته است، از یک طرف نظام کمونیستی با ممنوعیت دین و دینداری پایه‌ها و اصول دینی و مذهبی اقوام را سست کرد و از سوی دیگر با برنامه ریزی دقیق و دراز مدت سعی کرد که اقوام را از فرهنگ و پیشینه خود منفصل و به فرهنگ روسی نزدیک کند اما در عین حال فرهنگ، اعتقادات و باورها، سنتها و آداب و رسوم چیزی نیست که خیلی زود و به راحتی از بین مردم و از جامعه رخت بر بندد و مردم گذشته خود را بسهولت از یاد ببرند، به همین جهت بالاخره بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل کشورهای مشترک المنافع و، S.N.G و رهایی اقوام و مذاهب از قید و بندهای دوران اتحاد جماهیر شوروی هر چند اقوام و پیروان مذاهب تا حدی از گذشته خود دور شده بودند و بسیاری از داشته‌ها و دانسته‌ها و باورهای خود را از دست داده بودند ولی باز ریشه‌های اعتقادی و سنتی و آداب و رسوم باقیمانده وجدان آنها را بیدار و با آزادی حاصل شده در حد توان به اصالت خویش رجوع کردند ولی بدلیل آموزه‌ها و تأثیرات گذشته حاکمیت کمونیستی و دوری بیش از حد از گذشته خود و نهادینه شدن تعلیمات دوران کمونیستی قزاق‌ها از یکسو به فرهنگ همزیستی مسالمت آمیز با دیگر اقوام خو گرفته بودند و از سوی دیگر بالاخره آداب و رسوم و سنن خود را نیز فراموش نکرده بودند از همین جهت پس از استقلال جامعه متکثر قزاقستان با برنامه ریزی حاکمیت نوپای قزاقستان تا حدی به نوعی همزیستی مسالمت آمیز با یکدیگر خو کردند و هر قوم و فرقه‌ای در عین حفظ پایبندی‌ها و اعتقادات و سنت‌های دیرینه خود با دیگر اقوام با تفاهم و همسزیستی مسالمت آمیز زندگی می‌کنند و با رعایت عرف و آداب و رسوم خود به آداب و رسوم دیگران نیز احترام می‌گذارند، لذا از تنش و درگیری در این زمینه‌ها خود داری می‌کنند و دولت نیز برای نزدیکی و همزیستی مسالمت آمیز اقوام و گروه‌ها برنامه ریزی و سرمایه گذاری مفصلی را انجام داده است.

هنجارها و ارزش‌های اجتماعی

هنجارها، ارزشها و مقررات اجتماعی قزاقستان را می‌توان در دو گروه دسته بندی کرد یک گروه ارزشها و مقررات شهروندی و قوانین اجتماعی دولتی مانند قوانین راهنمایی و رانندگی، قوانین شهر سازی، قوانین و مقررات حفظ محیط زیست و سایر مقررات موضوعه حکومتی و دوم قوانین و مقررات اجتماعی قومی‌و سنتی، شامل آداب و رسوم، سنت‌ها و قوانین عرفی مانند میهمان نوازی سبک زندگی، نوع لباس و پوشش، نوع روابط اجتماعی و خانوادگی که هر چند ممکن است برای همه یا بعضی از این موارد نیز قوانین مصوب و چارچوب حکومتی وجود داشته باشد ولی این امور بیشتر ریشه در باورها، اعتقادات و هویت افراد و جامعه دارد، یعنی ضمانت اجرایی و رعایت آنها بیشتر از جنبه‌های رفتار و عادات شخصی و اجتماعی سرچشمه می‌گیرد نه از قوانین و الزامات حکومتی که ناگزیر در اینجا باز هم باید به آموزه‌ها و قوانین و مقررات دوران حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی اشاره کرد که با توجه به بسته بودن جامعه و سختگیری‌های بیش از حد در اعمال قوانین موضوعه حکومتی، مردم قزاقستان علاوه بر پیشینه هویت ملی، قومی‌و تاریخی خود بر اساس الزامات حکومتی رعایت ارزش‌ها و قوانین تا حد زیادی در وجود آنها نهادینه شده است لذا پس از استقلال نیز در بین جامعه قزاقستان رعایت قوانین و الزامات حکومتی عموما رعایت می‌شود و مردم خود را پایبند قوانین و ارزشهای اعلام شده می‌دانند. البته این به معنای عدم وجود یزهکاری و تخلفات قانونی در جامعه نیست و هر جامعه هر چه پیشرفته، مترقی و متمدن هم باشد خواه ناخواه درصدی ناهنجاری در آن مشاهده می‌شود ولی نسبت به تعداد جمعیت، ساختار هویتی و قومی‌و تمدنی مردم قزاقستان درصد بزهکاری، اعمال خشونت آمیز و ناهنجاری‌های اجتماعی از قبیل دزدی، درگیری و تنازعات فردی و اجتماعی، اجحاف، زورگیری و اعتیاد گسترده و غیرقابل کنترل و خارج از استاندادهای بین المللی وجود ندارد.

اما در مورد هنجارها و ارزش‌هایی که از هویت فردی، اجتماعی، قومی، نژادی و دینی نشأت می‌گیرد غالب مردم پایبندی بیشتری نسبت به رعایت آنها از خود نشان می‌دهند به عنوان مثال میهمان نوازی از عادات دیرینه مردم قزاقستان است که هیچگونه قانون و الزام حکومتی در مورد آن وجود ندارد ولی مردم بدلیل خلق و خوی کوچ نشینی گذشته و فرهنگ شرقی و آموزه‌های دینی و اسلامی‌نسبت به میهمان ارزش ویژه‌ای قائل هستند و میهمان را گرامی‌می‌دارند. یا اطعام و دادن ولیمه در مراسم عروسی و مخصوصا در مراسم ترحیم و بزرگداشت درگذشتگان و تکریم خانواده‌های داغدار و افراد بی بضاعت از سنتها و عادات و رسوم ملی و شرقی آنها سرچشمه می‌گیرد که همچنان در بین مردم قزاق رواج دارد و این سنتها را به عنوان ارزش‌های دیرینه خود حفظ کرده‌اند.

وضعیت قشربندی و طبقات اجتماعی

مردم قزاقستان را می‌توان از منظرهای متفاوتی به چند طبقه تقسیم کرد، طبقه قومی‌و نژادی شامل قزاق‌ها، روس‌ها، آلمانی‌ها، چینی‌ها، ازبک‌ها، آذری‌ها، و سایر اقوام و نژادها، طبقه دینی و مذهبی شامل مسلمانان (سنی که غالب مسلمانان پیرو مذهب حنفی که شامل قزاق‌ها، اویغورها، تاتارها، ازبکها، تعدادی از افغان‌ها، تاجیک‌ها و ترکمن‌ها) هستند و شیعیان (که بیشتر شامل آذری‌ها، ایرانیان مهاجر و تعدادی از افغانی‌های ساکن قزاقستان هستند)، مسیحیان (که اغلب پیرو کلیسای ارتدکس روسیه هستند)، یهودیان، زرتشتیان و لائیک‌ها (که بیشتر از اقوام چینی، ژاپنی، آلمانی و کره‌ای تشکیل می‌شوند). از نظر شغلی نیز مردم قزاقستان عمدتا به مسئولین حکومتی، نیروهای دولتی و کارمندان، کارگران و کشاورزان، تجار و کسبه و نیروهای خدماتی تقسیم می‌شوند که در بین مشاغل مذکور تقریبا امتیاز ویژه‌ای برای طبقه خاصی وجود ندارد که شاید این موضوع نیز از میراث نظام کمونیستی بجای مانده باشد، ولی از منظر اعتقادی و پایبندی‌ها و انجام اعمال دینی وضعیت تا حدی متفاوت است چون اکثر مردم قزاقستان که پیرو مذهب حنفی هستند در اعتقادات و انجام برنامه‌های دینی و مذهبی از آزادی بیشتری برخوردار هستند.

هویت ملی و عناصر مقوم و شکل‌دهنده آن

هویت هر قوم و جامعه معمولا دارای عناصر و ابعاد مختلفی است که از دین مذهب، نژاد، زبان، تاریخ، فرهنگ و آداب و رسوم تشکیل می‌شود. دولت و مردم قزاقستان پس از یک دوره طولانی که تحت قیمومیت شوروی بوده‌اندپس از استقلال و تشکیل دولت مستقل اولین چیزی که برای آنها مهم بود و ضرورت پرداختن به آن برایشان بسیار با اهمیت تلقی می‌شد احیاء هویت در زمینه‌های مختلف بود، اعم از هویت تاریخی، ملی، قومی، نژادی، فرهنگ و هویت زبانی و ادبیات، به همین جهت شاید پس از استقرار اولیه دولت و ایجاد زیر ساخت‌های حکومتی احیاء متغیرهای مختلف هویتی بعنوان مهمترین برنامه‌های دولت در دستور کار قرار گرفت. طرحها، برنامه‌ها و پروژه‌های مطالعاتی برای شناسایی و ترویج عناصر و متغیرهای هویتی در دستور کار قرار گرفت، موسسات و نهادهای تحقیقاتی، مطالعاتی و پژوهشی برای مطالعات تاریخی قزاقستان و قوم و نژاد قزاق ایجاد شد، بودجه و امکانات زیادی به این امر اختصاص داده شد، هیأت‌هایی برای مطالعات میدانی در کتابخانه‌ها و مراکز علمی‌و تحقیقی کشورهای مختلف گسیل شد و کنفرانس‌ها و نشست‌های مفصلی برگزار گردید، سایت‌های اینترنتی و شبکه‌های مجازی گسترده‌ای راه اندازی و کتاب‌ها و مقالات فراوانی منتشر شد تا شاید بتوانند هر چه زودتر دوران خموشی ۷۰ ساله‌ای که ناشی از سیطره حکومت شوروی بوجود آمده بود را هر چه زودتر جبران کنند. که در نتیجه اقدامات شتابان و بی وقفه دولت قزاقستان با گذشت حدود بیست سال از زمان استقلال این کشور دولت توانسته است تا حدودی در هویت بخشی و یا احیاء هویت قومی، نژادی، تاریخی و ملی قزاق‌ها و قزاقستان فائق آید و این مشکل را تا حدودی حل کند.

هرچند جرقه‌های ملی گرایی و احیاء هویت و مبارزه با روسی سازی و هویت زدایی مردم قزاقستان از سال‌ها قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال کشورهای آسیای مرکزی در قزاقستان زده شده بود و مردم برای بازگشت به هویت خویش تلاش‌هایی را کرده بودند ولی عواملی که باعث شد پس از سال ۱۹۹۱ توجه دولت ومردم قزاقستان برای احیاء هویت و ملی گرایی به خود جلب کند را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

تلاش اتحاد جماهیر شوروی در طول دوران حکومت خود بر قزاقستان و آسیای مرکزی برای محو هویت قومی‌و ملی مردم این مناطق.
مهاجرت عده زیادی از روس‌ها به سرزمین قزاقستان و غلبه بر تمام شئون زندگی قزاق‌ها و در دست گرفتن همه امور حکومتی، صنعتی و مدیریتی.
مهاجرت یا تبعید بعضی از ملیت‌ها مانند آلمان‌ها در جریان جنگ جهانی دوم به قزاقستان
اسکان اجباری حکومت شوروی برای اسکان عشایر و کوچ نشینان قزاق.
مهاجرت عده زیادی از قزاق‌ها بر اساس فشارهای دولت مرکزی و نامساعد بودن زندگی در سرزمین اجدادی خود به کشورهایی مانند ایران، ترکیه، چین و افغانستان.
محرومیت مردم از انجام مراسم و عبادتهای مذهبی و دین زدایی شوروی
تسلط زبان روسی بر زبان قزاقی که در نتیجه شرایط محو و نابودی زبان قزاقی را فراهم کرده بود.

که مجموعه عوامل فوق پس از رهایی مردم و کشور قزاقستان آنها را وادار به بازیابی هویت و تقویت بنیه ملی گرایی نمود که در نتیجه دولت قزاقستان با وضع قوانین و اجرای برنامه‌های گسترده‌ای اجراکرد. در طول حدود ۲۰ سال گذشته تمام امور کلیدی حکومتی را به قزاق‌ها سپرد، زبان قزاقی را به عنوان زبان رسمی‌کشور معرفی و تصویب کرد، هر چند در قانون اساسی قزاقستان، دولت و حکومت این کشورغیردینی معرفی شده است و دخالت دین در شئونات حکومتی منع شده است ولی از آنجا که دین و اسلام یکی از مقوم‌های مهم هویتی هر جامعه به شمار می‌رود لذا دولت قزاقستان از قدرت و نفوذ اسلام برای احیاء هویت قزاقستان بهره گرفت و ترویج قومیت قزاق را نیز در دستور کار قرارداد و مجمع خلق قزاقستان را برای نیل به این هدف پی ریزی کرد.

نهاد خانواده

نهاد خانواده در قزاقستان، برگرفته از advantour، قابل بازیابی ازhttps://www.advantour.com/kazakhstan/traditions/family.htm

خانواده از مهمترین ارکان نهاد اجتماعی است که قوام و نوع رفتار اجتماعی از آنجا شکل می‌گیرد، لذا ورود هرگونه آسیب به این کانون علاوه بر تأثیرات منفی بر خود افراد و اعضاء خانواده جامعه را نیز تحت تأثیر مستقیم خود قرار می‌دهد. خانواده سالم فرد و جامعه سالم را نوید می‌دهد و مسلما خانواده‌ای که دارای ناهنجاری و آسیب‌های مختلف باشد نمی‌تواند جامعه سالمی‌را ایجاد کند به همین جهت جامعه قزاقستان نیز از این قاعده مستثنی نیست.

ازدواج در قزاقستان

در قزاقستان بر اساس سرشماری سال ۱۹۹۹، نشان می‌دهد که این کشور ۳/۱ میلیون زوج متاهل وجود داشته است ولی در عرض ۱۰ سال، تعداد خانواده‌ها کاهش یافته است، در سال ۱۹۸۹ - ۳/۵ میلیون خانوار وجود داشت و بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۹ تعداد خانواده ۴۰۲۲۳۸۸ بوده است.

قانون سن ازدواج را برای کسانی که ازدواج می‌کنند ۱۸ سال تعیین کرده است۶۱. ولی در صورت وجود عذر موجه به دولت محلی و دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌اجازه داده شده است که ازدواج افراد زیر سن قانونی که به شانزده سال رسیده‌اند مجاز باشد.

ازدواج در قزاقستان، برگرفته از weproject، قابل بازیابی ازhttps://weproject.media/en/articles/detail/kazakh-wedding-from-the-history-to-modern-marriage/

سن ازدواج شاخص رفتار زناشویی می‌باشد. سن میانگین ازدواج برای مردان و زنان به تدریج افزایش یافته است. در قزاقستان با توجه به آمار، سن میانگین ازدواج در یک دهه از سال ۱۹۹۹ تا سال ۲۰۰۹ از ۲۵,۹ تا ۲۶,۸ سالگی افزایش یافته است. به تاخیر انداختن ازدواج به سنین بالاتر و افزایش سن میانگین ازدواج نشانگر تغییرات مهم در رفتار زناشویی می‌باشد. با توجه به رشد تعداد کل ازدواج واقع شده در بین جمعیت در طول سال‌های دهه گذشته، روند به تاخیر افتادن ازدواج جوانان به سنین بالاتر ادامه یافته است که در نتیجه بالا رفتن سن ازدواج باروری و زاد و ولد را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و وزن افراد به دلیل تأخیر در ازدواج بالا می‌رود و ناهنجاری‌های جسمی‌را باعث می‌گردد. در طول ۲۰ سال گذشته نسبت جمعیت ازدواج کرده کاهش زیادی یافته است: مردان- از ۶۶,۸% در سال ۱۹۸۹ به ۶۲،۴% در سال ۱۹۹۹ و به ۵۷،۱% در سال ۲۰۰۹، زنان به ترتیب - از % ۶۰,۴ به % ۵۵,۶ و %۵۲,۲. در میان جمعیت قزاقستان در سنین ۱۵ ساله و بالاتر، با توجه به آخرین آمار، نسبت مردان مجرد از %۶۱،۰ در سال ۱۹۹۹ به ۵۶،۹% و زنان از ۵۷،۰% به ۵۳،۷% کاهش یافت. نسبت مردان - قزاق در سن ۳۹-۲۵ ساله که هرگز ازدواج نکرده‌انددر حال حاضر از کل جمعیت در این گروه سنی به ۲۷،۷% رسیده (که در سال ۱۹۹۹، %۱۸,۴ بوده است)، و بین زنان قزاق در سن ۳۵-۲۰ ساله از ۲۷،۵% در پایان قرن گذشته به ۳۸% رسیده است. بنا بر اطلاعات سازمان آمار قزاقستان سن میانگین زنان ساکن قزاقستان که در سال ۲۰۱۱ ازدواج نموده‌اند۲۴،۳ سال می‌باشد. در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۳،۱ هزار دختران (%۲۴،۴) تا ۲۰ ساله تشکیل خانواده داده‌اند. اکثر زنان قزاقستان اولین ازدواج را از ۲۱ تا ۲۵ ساله - ۷۵/۷ هزار زنان (%۵۵،۸) انجام می‌دهند. ضمنا زنان قزاقستان که سنشان بیش از ۲۶ ساله است کمتر ازدواج کرده‌اند- فقط ۲۶،۹ هزار نفر(۱۹،۸%).

به گفته مقامات دولتی قزاقستان، افزایش قابل توجهی در میانگین سن عروس‌ها مشاهده نمی‌شود. چنانکه در سال ۲۰۰۹ سن میانگین زنان که بار اول به پیوند زناشویی اقدام نموده‌اند۲۴،۲ سال بوده است. در ماه می‌سال ۲۰۱۴، گزارش شده است که در قزاقستان سالانه سه هزار دختر زیر سن قانونی شوهر داده می‌شوند. ضمنا اشاره شده از آنجا که زوج جوانان نمی‌تواند قبل از ۱۸ سالگی ازدواج خود را در دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌ثبت کنند تعدادی از مزدوجین زیرسن قانونی برای اجرای صیقه عقد به امامان مساجد مراجعه می‌کنند که با این وجودشمارش چنین ازدواج‌ها در سراسر کشور غیرممکن می‌باشد و آمار دقیقی از آن در دست نیست^[۱۲].

به نظر می‌رسد دلایل این تغییرات ریشه در تغییر در طرز فکر و تصور جوانان دارد. قابل ملاحظه است که گرایش به استانداردهای رفتار غربی که در آن روابط و انتخاب شریک زندگی بسیار آزاد و ازدواج دیر هنگام رایج است تغییرات عمده در روابط زناشویی ایجاد می‌کند. و روابط ثبت نشده که به آن ازدواج ازمایشی می‌گویند گسترش یافته است.

در قزاقستان از سال ۱۹۹۲ ضریب کلی ازدواج به شدت کاهش می‌یابد و در سالهای ۱۹۹۷-۱۹۹۶ تثبیت می‌شود، سپس در سال ۱۹۹۹ کاهش بیشتر شاخص تا یک نقطه بحرانی صورت می‌گیرد، سپس افزایش تدریجی مشاهده می‌شود. در واقع ضریب کلی ازدواج در جمهوری قزاقستان در یک دهه از دهه نود قرن .XX به یک سوم کاهش یافت. تفاوت شاخص در جمعیت شهری و روستایی نشان می‌دهد که جمعیت شهری به تغییرات در جامعه سریع‌تر واکنش نشان می‌دهند.تغییر شدت ازدواج در جمعیت روستایی آهسته‌تر رخ می‌دهد.

قانون خانواده برای ازدواج شرایط مثبت و منفی را برقرار می‌کند. در بند ۱ ماده ۹ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان دو شرط مثبت برای ازدواج مقرر شده است: رضایت داوطلبانه متقابل طرفین و رسیدن به سن ازدواج افراد براساس ماده ۱۱ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان ازدواج بین افراد ذیل مجاز نیست:

افرادی که حداقل یک نفر از آنها در حال حاضر با فرد دیگر در ازدواج است (افراد متأهل)
بستگان نزدیک مانند والدین و فرزندان، پدربزرگ، مادربزرگ و نوه‌ها، برادران و خواهرانی که پدر یا مادر مشترک دارند
پدر و مادر خوانده و افرادی که به فرزندی گرفته شده اند
افرادی که حداقل یک نفر از آنها به دلیل بیماری روانی یا زوال عقل توسط دادگاه ناکارآمد شناخته شده است؛

جهت به رسمیت شناخته شدن اتحاد زن و مرد به عنوان یک ازدواج، باید آن را در دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌ثبت نمود. حقوق و تعهدات همسران تنها پس از ثبت دولتی ازدواج بوجود می‌آیند و دولت این اتحاد را به عنوان ازدواج به رسمیت می‌شناسد و آن را تحت حفاظت خود در می‌آورد. در ماده ۱۳ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان فاصله بین ارائه درخواست ازدواج و ثبت آن مدت یک ماه الزامی‌در نظر گرفته شده است: ازدواج می‌تواند در روز ارائه درخواست ثبت شود. با در نظر گرفتن اهمیت خاص ازدواج به عنوان مهم‌ترین واقعه زندگی انسان، ثبت ازدواج را می‌توان طبق درخواست عروس و داماد در طی مراسم با شکوهی انجام داد.

اگر در هنگام ازدواج یکی از شرایط ازدواج نقض شده باشد و یا موانع دیگری وجود داشته است، ازدواج ممکن است توسط دادگاه باطل اعلام گردد.

مبانی ازدواج و خانواده در قوانین جمهوری قزاقستان

ازدواج و خانواده، مادر و پدر شدن و دوران کودکی کودک تحت حمایت دولت قرار دارند و قوانینی برای ازدواج، طلاق و تنظیم روابط خانوادگی وضع شده است که قوانین ازدواج و خانواده در جمهوری قزاقستان بر اصول زیر استوار شده است:

ازدواج داوطلبانه مرد و زن؛
برابری حقوق زن و شوهر در خانواده؛
قابل قبول نبودن دخالت خودسرانه توسط هر کسی در امور خانواده
حل و فصل مسائل مربوط به خانواده با موافقت متقابل
اولویت تربیت خانوادگی کودکان و مراقبت از رشد و رفاه آنان
حفاظت اولویت دار از حقوق و منافع اعضای خانواده مانند افراد زیر سن قانونی، افراد مسن و از کار افتاده
تضمین اجرای بلامانع خقوق خود برای اعضای خانواده و مکان حفاظت قضایی از این حقوق؛ ۸) حفظ یک زندگی سالم برای همه اعضای خانواده؛

فقط ازدواجی که توسط مقامات دولتی ثبت شده است به رسمیت شناخته می‌شود. ازدواجی که طبق مناسک و مراسم مذهبی انجام شده با ازدواجی که در دفاتر دولتی ثبت شده است برابر نیست و پیامدهای قانونی مربوطه را ندارد. زندگی مشترک مرد و زن بدون ثبت دولتی و افراد هم جنس به عنوان ازدواج به رسمیت شناخته نمی‌شود.

هر گونه محدودیت حقوق شهروندان در ازدواج و روابط خانوادگی به دلیل نصب، موقعیت اجتماعی، رسمی‌و دارایی، نژاد، ملیت، زبان، مذهب و یا هر امر دیگر ممنوع می‌باشد. حقوق شهروندان در روابط ازدواج و خانواده (زناشویی و خانواده) فقط توسط قانون و تا حدی که برای حفاظت از قانون اساسی، نظم عمومی، حقوق بشر و آزادی، سلامتی و اخلاق اجتماعی لازم است می‌تواند محدود شود^[۱۳].

میزان پایبندی به خانواده و وضعیت طلاق در قزاقستان

در جامعه سنتی و روستایی معمولا درصد پایبندی به حفظ کیان خانواده از مناطق شهری بیشتر است ولی در شهرها و مناطق پیشرفته به دلیل رفاه و آسایش بیشتر، الگو گیری از روابط اجتماعی غربی و پایبندی کمتر به آداب و سنت‌های ملی و مذهبی پایه‌های خانواده متزلزل و ناپایدار است، ازدواج بر اساس دوستی‌ها و روابط عاشقانه زودگذر شکل می‌گیرد، به دلیل سهولت در انتخاب همسر به ملاک‌ها و معیارهای زندگی مشترک توجه نمی‌شود، با توجه به انتخاب همسر بر اساس احساسات، کوچک‌ترین اختلاف موجب بر هم خوردن زندگی زناشویی و خانوادگی می‌گردد و همچنین سهولت در طلاق از جمله عواملی است که موجب ناپایداری خانواده و زندگی زناشویی می‌شود به همین دلیل دولت قزاقستان برای تحکیم پایه‌های خانواده تلاش‌های زیادی کرده است و برای تیین راهکارهای تدوین برنامه و وضع قوانین مورد نیاز برای استحکام خانواده در ۴ مارس ۲۰۱۲ مطابق با سه شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۱در شهر آلماتی پایتخت قزاقستان در دانشگاه تربیت مدرس بانوان (ژیمپو) با حضور جمع کثیری از سازمان‌های مختلف منجمله کمیته ملی بانوان، سازمان سیاست‌های آماری خانواده تحت نظارت نهاد ریاست جمهوری، مرکز مذاهب قزاقستان و سازمان اجتماعی «بانوان هدفمند قزاقستان» فروم بین المللی «بانوان و ادیان» را بمنظور ایجاد محیطی مناسب برای تبادل نظر میان بانوان با دیدگاه‌های مختلف، روابط متقابل بانوان و مذاهب از دیدگاه جامعه و سیاست، جنبه‌های مختلف روابط دین و زنان در موقعیت‌های علوم اجتماعی و سیاسی، راهنمایی صحیح جوانان و اطلاع رسانی درست درباره ی مذاهب و نحوه ی صحیح درک ادیان و همچنین آگاهی دینی در سنت‌ها و فرهنگ بر اساس هنجارهای جامعه سکولار، برگزار کرد.

به گزارش آژانس آمار، از ماه ژانویه تا نوامبر سال ۲۰۱۳ تعداد ازدواج‌های ثبت شده ۱۵۵۳۰۰ مورد (افزایش ۱,۵ درصد) بوده است ولی تعداد طلاق - ۴۷۳۰۰ مورد (تا ۴,۹ درصد افزایش یافته است). "افزایش در تعداد مطلق ازدواج و طلاق در سال‌های اخیر عمدتا به دلیل رشد جمعیت است. در گروه سنی از ۲۵ تا ۳۵ سال در کل جمعیت^[۱۴]. "

شاخص‌های متداول طلاق در قزاقستان عبارتند از: یک طلاق برای چهار ازدواج ثبت شده. بنا به گزارش سال ۲۰۰۵ در قزاقستان در ازاء هر ۱۰۰ ازدواج ۲۶ طلاق ثبت شده است: در سال ۲۰۱۲،از بین۱۶۴۷۰۰ ازدواج، ۴۸۵۰۰ مورد به طلاق منجر شده است. بنا بر این تقریبا در مقابل هر سه ازدواج یک مورد طلاق رخ داده است (۲۹%). شاخص‌های طلاق از جمعیت شهری سه برابر بیشتر از بین کسانی است که در روستاها طلاق می‌گیرند. در مجموع، این مشخصه پویایی شدید‌تر از فرآیندهای ازدواج و طلاق در شهرستان است: همانطور که تعداد بالایی از طلاق در طول سن باروری رخ می‌دهد. درنتیجه کاهش نرخ تولد، کاهش در اندازه متوسط در خانواده و افزایش خانواده‌های تک والد که در آن رشد کودکان است^[۱۵].

قوانین طلاق

قانون جمهوری قزاقستان مربوط به " ازدواج و خانواده"به هر کدام از زن و شوهر حق طلاق می‌دهد، به جز در مواردی که در بند ۲،ماده ۱۵ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان ارائه شده است. و آن اینکه ارائه درخواست طلاق توسط شوهر بدون موافقت همسر در طی بارداری آن و در طول یک سال پس از تولد بچه قابل قبول نیست. این محدودیت هم در هنگام دادخواست شوهر به دادگاه و هم در هنگام ارائه درخواست طلاق توسط آن به دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌اعتبار دارد. فسخ نکاه در دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌و یا در دادگاه در مواردی که در قوانین "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان مقرر شده است، انجام می‌شود. با توجه به ماده ۱۶ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان فسخ نکاح در دفاتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌در موارد زیر انجام می‌شود:

موافقت متقابل همسران از طلاق که فرزند مشترک زیر سن قانونی ندارند
ارائه درخواست طلاق توسط یکی از همسران صرف نظر از اینکه فرزند مشترک زیر سن قانونی دارند اگر طرف متقابل:

توسط دادگاه مفقودالاثر اعلام شده است
توسط دادگاه ناکارآمد اعلام شده است

به علت ارتکاب جرم به مدت بیش از سه سال محکوم به حبس شده است

در صورت عدم موافقت متقابل از طلاق و یا داشتن فرزند مشترک زیر سن قانونی ترتیب طلاق در دادگاه حل می‌شود. در این مورد دادگاه حق دارد به آشتی دادن زن وشوهر و به تعویق انداختن رسیدگی به پرونده با تعیین دوره آشتی ظرف سه ماه اقدام نماید. فسخ نکاح در صورتی که اقدامات برای آشتی دادن زن و شوهر ناموفق بودند و همسران (یکی از آنها) اصرار بر طلاق دارند انجام می‌شود.

طبق بند ۲، ماده ۲۱ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان هنگام بررسی پرونده طلاق توسط دادگاه می‌توان مسائل زیر نیز حل و فصل شود:

فرزندان نابالغ پس از طلاق با چه کسی از والدین زندگی خواهند کرد
نفقه فرزندان از چه کسی از والدین و چه مقداری باید اخذ شود
به درخواست زن و شوهر (یا یکی از آنها) به تقسیم اموال مشترک اقدام می‌شود
تعیین نمودن مقدار هزینه زندگی به درخواست همسر که حق نفقه از همسر دیگر دارد^[۱۶].

وضعیت زنان

وضعیت زنان در قزاقستان، قابل بازیابی از https://www.reddit.com/r/pics/comments/maifix/kazakh_girls_in_traditional_outfit_celebrating/

وضعیت زنان در هر جامعه همواره یکی از شاخص‌های مدنی و مردم سالارانه به شمار می‌رود؛ توازن جمعیتی، آزادی، میزان اشتغال و مشارکت آنان در فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، رفاه و آسایش و میزان تحصیلات آنها به عنوان ملاک و معیار جایگاه زنان در جامعه به حساب می‌آید. در قزاقستان نیز که بر اساس آخرین آمار موجود حدود %۵۴ از جمعیت ۱۷ میلیون نفری را زنان تشکیل می‌دهند. باید برای شناخت جایگاه زنان به این معیارها توجه شود. زنان در قزاقستان به لحاظ سنتی از پیشینه شرقی و آسیایی برخوردار بوده‌اندکه در گذر تاریخی و در سده‌های اخیر سه دوره تحولی را می‌توان برای آنان ترسیم کرد.

دوران سنتی و کوچ نشینی، این دوران شامل دوران باستان و زندگی کوچ نشینی مردم قزاقستان است که تا دوران قبل از حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی در این سرزمین ادامه داشته است، مردم در این دوره زندگی کاملا سنتی و شرقی داشته‌اندو تمام شئونات زندگی آنها در همه زمینه‌ها اعم از نوع پوشش، تغذیه، رفتار اجتماعی و آداب و رسوم ناشی از فرهنگ قومی، قبیله‌ای و کوچ نشینی بوده است.

با حاکمیت نظام سوسیالیستی قریب هفتاد سال بر سرنوشت مردمان این سرزمین بتدریج فرهنگ، سنت‌ها و آداب و رسوم و سبک زندگی مردم تحت تأثیر آموزه‌های کمونیستی تغییر کرد و در طول قریب به هفتاد سال کم کم سنت‌ها و ادب و رسوم بومی ‌و محلی آنها رو به اضمحلال نهاد و با خو گرفتن به سیستم زندگی و جامعه اشتراکی بسیاری از هنجارهای فردی و اجتماعی شان تغییر کرد و با فاصله گرفتن از اعتقادات و باورهای دینی و فراموشی برخی از سنت‌های دیرینه به مرور زمان به تجدد و مدرنیته روی آوردند و به فعالیت‌های اجتماعی و ورود به فعالیت‌های تولیدی، صنعتی و علم آموزی وارد شدند که این روی آوری در بعضی موارد مثبت و در برخی موارد منفی به شمار می‌رود، از اینکه زنان بتدریج از زندگی بدوی کوچ نشینی و چادر نشینی و روستایی به سوی مدرنیته، علم و دانش و مشارکت در فعالیت‌های مدنی و اجتماعی سوق داده شدند امری پسندیده و مثبت تلقی می‌گردد ولی به موازات این نقاط مثبت، روی برتافتن از آداب و رسوم و سنت‌ها و هویت گذشته خود مانند گرایش آنها به روی آورن به فرهنگ بیگانه، دوری از باورهای عقیدتی خود و فاصله گرفتن از تاریخ و هویت قومی‌و نژادی و جایگزینی رفتار اجتماعی بیگانگان بجای هویت بومی ‌خود از نقاط منفی بشمار می‌رود که متأسفانه در طول دوران حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی تا حد زیادی بر کشورهای مشترک المنافع تأ ثیر منفی گذاشت و این کشورها و منجمله زنان قزاق تحت تأثیر حاکمیت کمونیست‌ها قرار گرفتند ولی هر چند جایگزینی فرهنگ نظام سوسیالیستی بر افکار، عقاید و سنت‌های مردم و بخصوص زنان این مناطق نامیمون و خسارت بار بوده است اما با توجه به تفاوت فاحش و قابل توجه بین فرهنگ غرب و نظام سوسیالیستی در الگوهای رفتاری و اجتماعی اگر چه مردم قزاقستان در طول سده گذشته بسیاری از آداب و رسوم و سنت‌ها و سبک زندگی بومی ‌خود را از دست دادند ولی باز مردم بخاطر تعصبات قومی‌و نژادی و دینی که در نهاد آنها وجود داشت به برخی از سنت‌ها و آداب و رسوم فردی و اجتماعی بومی ‌و محلی و نژادی خود پایبند ماندند.

دوران رهایی و استقلال: این دوره که عمر کوتاهی دارد از زمان استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱ آغاز گردیده است که گرایشات جامعه و فرهنگ و مردم قزاقستان از ابتدای این دوره تجربه و سبک زندگی و حاکمیت جدید مستقلی را آغاز کردند. در این دوره تجدد و مدرنیته در تمام زوایای زندگی فردی و اجتماعی مردم رسوخ کرد و بسیاری از آداب، رسوم و سنت‌های قومی، قبیله‌ای و هویت مردم تحت تأثیر تجدد قرن بیست و یکم قرار گرفته است و زنان الگوهای رفتاری خود را از غرب تقلید کردند و در سال‌های اولیه استقلال بدلیل عدم استقرار کامل حکومت و دولت مستقل جدید و نبودن برنامه‌ای هدفمند برای قرار دادن زنان در مسیر درست و منطقی، بروز بیکاری، انتقال از یک نوع حکومت و جامعه اشتراکی به جامعه‌ای آزاد و مستقل معضلاتی را برای قشر زنان جامعه قزاقستان بوجود آورد. ولی با استقرار دولت جدید به این قشر از جامعه که نقشی تعیین کننده در تربیت نسل جدید و شکل دهی نوع رفتار جامعه دارد توجه ویژه‌ای شد، برنامه‌ها و قوانین متعددی در زمینه مسائل مختلف زنان وضع شد و آموزش، اشتغال، مشارکت در مسائل مدنی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زنان در کانون توجه دولت قرار گرفت، برای زنان، کودکان و خانواده برنامه‌های وسیعی تدارک دیده شد و قوانین گسترده‌ای وضع شد که از جمله تلاش‌های دولت قزاقستان برای ساماندهی به مسائل مختلف زنان به فرمان آقای نورسلطان نظر بایف رئیس جمهور قزاقستان کمیسیون ملی امور زنان، خانواده و سیاست جمعیتی وابسته به نهاد رئیس جمهوری قزاقستان بمنظور اجرای اعلامیه پکن و برنامه عمل پکن جمهوری قزاقستان مه ۲۰۱۴ که در نشست بیست و سوم مجمع عمومی‌سازمان ملل در سال ۲۰۰۰ تصویب شده است، فرمانی صادر شد که بر اساس این فرمان برنامه‌ای جامع برای بررسی، مطالعه و تدوین قوانین مورد نیاز مسائل مختلف زنان مربوط به حقوق و وضعیت اشتغال و جایگاه آنان در جامعه ابلاغ شده است.

در این برنامه آورده شده است که جمعیت قزاقستان در سال ۲۰۱۳ به ۱۷ میلیون نفر رسیده است که زنان تقریبا %۵۲ از جمعیت را تشکیل می‌دهند.

در طول سال‌های پس از استقلال بیش از ۶ میلیون نفر به دنیا آمده است که تعداد شهروندان این کشور به بیش از ۱۷ میلیون نفر رسیده است که این نشانه روشنی از رشد رفاه مردم، کیفیت سیاست خانواده و جمعیت شناختی در جمهوری قزاقستان است.

بر اساس استراتژی ۲۰۵۰ که توسط نورسلطان نظربایف رئیس جمهور تعیین شده " است: ارزش‌های محوری به عنوان ایده ملی به طور مستقیم مربوط به سیاست جنسیتی به منظور دستیابی به موفقیت نوسازی و توانمند سازی زنان و مشارکت فعال آنها پیش بینی شده است، در استراتژی ابلاغی رئیس جمهور ارائه فرصت‌های برابر برای بیش از نیمی‌از شهروندان بدون تبعیض یا استثنا هماهنگ با اهداف توسعه هزاره درهم تنیده، اعلامیه پکن و برنامه اقدام (۱۹۹۵) و پیوستن قزاقستان به صفوف ۳۰ کشور توسعه یافته در خصوص زنان می‌باشد.

در برنامه ابلاغی رئیس جمهور قزاقستان به استاندارد سازی وضعیت زنان در ایجاد برابری زنان صرف‌نظر از نژاد، قوم، وابستگی مذهبی و حفاظت از حقوق و آزادی زنان پرداخته شده است و ایجاد یک جامعه دموکراتیک برای رسیدن به تعادل جنسیتی و پیشرفت جایگاه زنان در اشتغال در نظر گرفته شده است که توسط کمیسیون ملی امور زنان، خانواده و سیاست جمعیتی قزاقستان که متشکل از اعضای پارلمان، سران سازمان‌های دولتی، دانشگاه‌ها و سازمان‌های غیردولتی که در کار اجتماعی و سیاسی در کشور فعال می‌باشد پیگیری و اجرا خواهد شد.

در این برنامه دو قانون خاص جنسیتی برای حمایت دولت و تضمین ایجاد حقوق و فرصت‌های برابر برای مردان و زنان در پیشگیری از خشونت خانگی پیش بینی شده است.

سیاست ملی جنسیتی جزء ضروری از سیاست‌های عمومی‌دولت به شمار رفته است که حاکی از اهمیت خاص دولت به نقش زنان دارد.

دبیرخانه کمیسیون ملی امور زنان، خانواده و سیاست جمعیتی ریاست جمهوری به عنوان سیاست گذار اصلی در حوزه زنان موظف گردید که پیش نویس قوانین و مقررات، سیاست‌ها، مفاهیم و برنامه‌های دولت، را برای ارتقاء جایگاه زنان تدوین کند، با تشکیل کمسیون ملی شورای کارشناسان متشکل از نمایندگان نهادهای علمی، سازمان‌های آموزشی و سازمان‌های غیردولتی نیازمندی‌های مختلف زنان را بررسی و تحقیقات لازم را بعمل آورد و متعاقب آن قوانین مورد نیاز را تدوین و برای تصویب و اجرا به دولت تقدیم کند که در نتیجه ۶۹ سازمان غیردولتی در ۱۵ منطقه از کشور برای برنامه ریزی و اجرای برنامه برای زنان ایجاد شده است. در برنامه ابلاغی رئیس‌جمهور همچنین به مسائلی از قبیل اولویت بندی، تدوین و اجرای سیاست جامع خانواده ملی، برابری جنسیتی، استراتژی برای برابری جنسیتی در جمهوری قزاقستان برای ۲۰۰۶-۲۰۱۶ و معاهدات بین المللی، تعامل با مقامات دولتی و جامعه مدنی برای حفاظت از منافع خانواده، اجرای اعلامیه هزاره از استراتژی سازمان ملل متحد برای برابری جنسیتی در جمهوری قزاقستان برای ۲۰۰۶-۲۰۱۶؛ تجزیه و تحلیل از وضعیت برابری جنسیتی و توسعه طرح‌ها و توصیه‌هایی برای نهادهای دولتی در جهات اصلی سیاست جنسیتی در قزاقستان؛ برابری جنسیتی در عرصه اقتصادی، توسعه کارآفرینی زنان، بهبود رقابت از زنان در بازار کار؛ ایجاد شرایط برای اعضای خانواده به تطبیق شرایط کار با مسئولیت‌های خانوادگی و حضانت فرزند؛ تقویت نهاد خانواده، برابری جنسیتی در روابط خانوادگی، توسعه مجموعه‌ای از اقدامات برای حفظ و تقویت سلامت از جمله بهداشت باروری، مردان، زنان و کودکان، بهبود کیفیت زندگی؛ از بین بردن خشونت در خانواده و در محل کار و معرفی تجربه بین المللی در مبارزه با خشونت علیه مردان، زنان و کودکان؛ آموزش و پرورش؛ تعامل با رسانه‌ها به منظور بهتر منعکس کردن جنبه‌های وضعیت برابری خانواده و جنسیت در قزاقستان؛ پیش بینی شده است که در نتیجه سیاستگذاری‌ها و اقدامات دولت قزاقستان این کشور تنها کشور مستقل مشترک المنافع است که در آن واحدی برای حفاظت از زنان در برابر خشونت در امور داخلی (۱۹۹۹) ایجاد شده است. و زنان در انتخابات اخیر پارلمان %۲۴,۳ از نمایندگان را به خود اختصاص داده است که بالاتر از حد متوسط در منطقه سازمان امنیت و همکاری‌ها به شمار می‌رود و تعداد مدیران زن در قوه مجریه، در ۱۰ سال اخیر به ۲ برابر افزایش یافته است و در حال حاضر، زنان، کارمندان سیاسی ۱۲% از کل جمعیت کارمندان را تشکیل می‌دهد که در میان این عده در رده‌های بالای حکومتی ۱ نفر معاون رئیس مجلس، یک نفر معاون نخست وزیر، ۶ معاون وزیر، چهار اداره کل دستگاه‌های اجرایی مرکزی را عهده دار مسئولیت هستند.

بعد از انتخابات مارس ۲۰۱۳ با تلاش کمیسیون ملی بانوان ۳۲ فرماندار زن روستایی انتخاب شد که انتخاب این تعداد زن برای تصدی اینگونه مسئولیت‌ها بیش از حد انتظار بوده است.

در مدت ۱۰ سال بودجه برنامه‌های ارتقاء جایگاه زنان تقریبا ۲۰ برابر افزایش یافته است، سهم زنان کارآفرین به ۱۶ واحد با ۵۰۲ هزار نفر شاغل افزایش یافته است، و سهم کارآفرینان زن درگیر در کسب و کارهای کوچک و متوسط به ۵۲ درصد افزایش یافته است و از سال ۲۰۰۲ یک برنامه خاص برای حمایت از کارآفرینی زنان وجود دارد، صندوق "بانوان"، در چارچوب که پروژه با هدف توسعه کارآفرینی زنان روستایی بوجود آمد. در سال ۲۰۱۲ توسط مجمع جهانی اقتصاد قزاقستان از بین ۱۳۵ کشور در جایگاه ۳۲ قرار گرفته است و در کوتاه مدت سرانه تولید ناخالص داخلی کشور از ۷۰۰ تا ۱۲،۰۰۰ دلار آمریکا افزایش یافته است که دولت سهم عمده این موفقیت را مدیون زنان می‌داند.

وضعیت اقتصادی و معیشتی نظام اقتصادی

بحران‌های دشواری که در اوائل دهه ۹۰ گریبان‌گیر اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی شد زمینه فروپاشی این غول سیوسیالیستی را فراهم کرد که در نتیجه در سال ۱۹۹۱ مناطق تحت سیطره این بلوک متحد یکی پس از دیگری به استقلال دست یافتند، قزاقستان نیز در همین سال طی بیانیه‌ای استقلال خود را اعلام کرد.

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال کشورهای جدا شده از پیکره این اتحادیه تبعات و تحولات مهمی‌را در پی داشت که تغییر نظام و جهت گیری‌های اقتصادی از نظام اقتصادی اشتراکی و سوسیالیستی به نظام اقتصاد آزاد یکی از مهمترین تحولات روسیه و کشورهای استقلال یافته بود که در قزاقستان نیز به تبعیت از اتحاد جماهیر شوروی تا قبل از استقلال بر اساس نظام اقتصاد سوسیالیستی استوار بود ولی از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ که مهم‌ترین و اساسی‌ترین اصلاحات شوروی و گذر از اقتصاد اشتراکی و کمونیستی به اقتصاد آزاد انجام شد دولت قزاقستان نیز در سال‌های اولیه استقلال با الگو گیری از اصلاحات روسیه به پی ریزی پایه‌های اقتصاد آزاد روی آورد و با استقرار دولت قزاقستان کم کم با توجه به ظرفیت‌ها و منابع موجود اقتصاد نوین خود را پایه ریزی کرد. و بنا بر اعلام نظربایف در ابلاغ قانون ۲۰۵۰ در بند ۲ تصریح کرده است که «ما در حال حرکت با یک فرمول روشن هستیم: اول اقتصاد و بعد سیاست چرا که هر مرحله اصلاحات سیاسی به وضعیت اقتصادی بستگی دارد.»

از آنجا که اقتصاد قزاقستان در سال‌های بعد از استقلال بیش از هر چیز بر منابع طبیعی به ویژه نفت و گاز وابسته بود درصد بالایی از تولید ناخالص داخلی این کشور را صادرات نفت خام تشکیل می‌داد و از آنجا که در سال‌های بعد از استقلال به بهره برداری از آن‌ها توجه شد برای اکتشاف و استخر اج بهینه از این منابع نیاز شدیدی به سرمایه گذاری خارجی احساس شد و برای رقابت پذیری در بازار مواد اولیه سرمایه گذاری توسط سرمایه گذاران خارجی در دستور کار قرار گرفت و از همان آغازین سال‌های استقلال خصوصی‌سازی، ایجاد زیر ساخت‌های بازار، معرفی پول ملی، توسعه سیستم مالی ومالیاتی، تخصیص بودجه و جذب سرمایه گذاری خارجی، مدرنیته کردن و توسعه واقع بینانه با توجه به شرایط کشور برنامه ریزی شد، بعد از روسیه قزاقستان دومین کشوری بود که آزادسازی قیمت‌ها را انجام داد که بر اساس آزادسازی قیمت‌ها 8 درصد از قیمت عمده فروشی و 85 درصد از قیمت خرده فروشی آزاد شد که در نتیجه آزادسازی قیمت‌ها، قیمت کالاها برای مصرف کننده‌ها افزایش یافت.

با توجه به درهم ریختگی اوضاع در سال‌های اولیه استقلال قزاقستان، بیکاری به یکی از معضلات جامعه تبدیل شد لذا دولت از سال 1992 برای کنترل نرخ بیکاری اصلاحاتی را در قانون کار انجام داد. و برای کنترل نرخ تورم سیاست‌های مالی مناسبی را اجرا کرد که در نتیجه منجر به اعتماد مردم به ثبات اقتصادی و رونق اندک بانک‌های قزاقی که تازه تأسیس شده بودند گردید.

هرچند در سال‌های اولیه قزاقستان با بحران‌ها و مشکلات مالی مواجه بود ولی از سال ۲۰۰۰ به بعد بدلیل بالا رفتن قیمت نفت که مهمترین کالای صادراتی قزاقستان محسوب می‌شد دولت تا حدی توانست بر مشکلات فائق آید و حداقل نیازهای مالی خود را تأمین کند. از سوی دیگر ثبات سیاسی قزاقستان، منابع غنی طبیعی، موقعیت ژئوپلیتیکی، نیروی انسانی ارزان و روابط با ثبات میان اقوام نیز فرصت مناسبی را برای سرمایه گذارای خارجی فراهم کرد و پس از اینکه در سال 1994 تنگه به عنوان پول ملی معرفی شد دولت ثبات پولی را براساس پول جاری کشور آغاز کرد و در سال 1991 تجارت خارجی خود را با روسیه آغاز نمود. با این روند قزاقستان با پشت سر گذاشتن سال‌های اولیه استقلال و بحران‌های ناشی از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با سیاستگذاری‌های کلان و سرعت بخشیدن به اصلاحات اقتصادی زمینه جهش اقتصادی خود را فراهم کرد که متعاقب آن رئیس‌جمهور در اکتبر ۱۹۹۷ پیام استراتژی راهبردی «قزاقستان -۲۰۳۰» را تحت عنوان «شکوفایی، امنیت و افزایش رفاه مردم قزاقستان» به مردم اعلام کرد.

روابط اقتصادی

قزاقستان بدلیل همجواری با سواحل شمالی دریای خزر که بزرگترین حوزه‌های شناخته شده نفت و گاز در آن منطقه واقع است، دارای ذخایر عظیم نفت و گاز می‌باشد. مجموع ذخائر هیدروکربنی اثبات شده این کشور تا ۳۰ میلیارد بشکه برآورد شده که با برخی از کشورهای عضو اوپک قابل مقایسه است. قزاقستان در نیمه اول سال ۲۰۱۶ حدود ۴/۱ میلیون بشکه نفت در روز تولید و حدود۱ میلیون بشکه صادر نموده که نسبت به سال قبل حدود ۴ درصد کاهش تولید داشته است: دولت امیدوار است سطح تولید را تا سال ۲۰۲۰ به ۵/۳ میلیون بشکه در روز (شامل ۲ میلیون بشکه از دریای خزر) افزایش دهد که البته با تاخیر بوجود آمده در حوزه کاشاگان به عنوان بزرگترین طرح نفتی در حال اجراء، برنامه افزایش تولید نیز با تاخیر مواجه خواهد شد.(حوزه کاشاگان قرار بود در سال۲۰۱۳ به بهره برداری برسد که با مشکل نشتی در خط لوله انتقال روبرو شد و از اواخر اکتبر ۲۰۱۶ تولید آغاز شده است.

قزاقستان از لحاظ معادن و منابع طبیعی، موقعیت ممتازی در جهان دارد. از مهمترین منابع معدنی قزاقستان می‌توان به اورانیوم، طلا، ذغال سنگ، مس، نقره، منگنز، سرب، قلع، نیکل، فسفات و فلزات کمیاب اشاره کرد. قزاقستان در سال ۲۰۱۵ با صادرات بیش از ۲۲ هزار تن اورانیوم، جایگاه اول دنیا در این زمینه را به دست آورد، ضمن اینکه در میان ۱۰ کشور اول در استخراج ذغال سنگ قرار دارد.

اقلام عمده صادراتی قزاقستان عبارتند از:

محصولات معدنی: 74/9 درصد از کل صادرات

فلزات و محصولات فلزی: 13/3 درصد از کل صادرات

محصولات شیمیایی و وابسته به صنایع مربوط به آن (از جمله کائوچو و پلاستیک): 5/1 درصد از کل صادرات

محصولات با منشاء دامی‌یا گیاهی، محصولات غذایی آماده: 3/4 درصد از کل صادرات

ماشین آلات، تجهیزات، وسایط نقلیه، دستگاه‌های مرکب: 0/8 درصد از کل صادرات سایر: 2/5 درصد از کل صادرات

اقلام مهم وارداتی قزاقستان به طور متوسط عبارتند از:

ماشین آلات، تجهیزات، وسایط نقلیه، دستگاههای مرکب: 38/9 درصد از کل واردات

محصولات و فرآورده‌های شیمیایی و مرتبط با صنایع شیمیایی (از جمله کائوچو و پلاستیک): 14/2 درصد از کل واردات

محصولات معدنی: 14/0 درصد از کل واردات

فلزات و محصولات فلزی: 11/9 درصد از کل واردات

محصولات با منشاء دامی‌و گیاهی، مواد غذایی آماده: ۱/۱۰ درصد از کل واردات سایر: ۹/۱۰ درصد از کل واردات

روند کاهش تجاری و سرمایه گذاری در قزاقستان در سه ماهه نخست ۲۰۱۶:

صادرات در سه ماهه نخست ۲۰۱۶ نسبت به سه ماهه نخست ۲۰۱۵ در حدود %31/2 کاهش داشته است.
واردات در سه ماهه نخست ۲۰۱۶ نسبت به سه ماهه نخست ۲۰۱۵ در حدود %27/7 کاهش داشته است.
سرمایه گذاری در سه ماهه نخست ۲۰۱۶ نسبت به سه ماهه نخست ۲۰۱۵ از ۴/۴ میلیارد دلار به 4/28 میلیارد دلار رسیده که %۳ کاهش داشته است.

بررسی رشد اقتصادی ۶ ماهه نخست ۲۰۱۶ در قزاقستان:

رشد تولید ناخالص ملی ظرف ۶ ماه اول ۲۰۱۶ برابر با % 0/1 بوده است. در این مدت شاخص‌های ساخت و ساز %۶/۶ افزایش، در بخش حمل و نقل 4/3%، بخش کشاورزی %7/2 و در بخش صنعت نیز %0/5 را نشان می‌دهد.

شاخص‌های اقتصادی کوتاه مدت نیز در ۶ ماهه نخست ۲۰۱۶ (99/3%) در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۱۵ (۹۹%) رشد داشته است.

حجم سرمایه گذاری‌های انجام شده در ۶ ماه نخست ۲۰۱۶ (8/5%) افزایش داشته است:

بخش صنعتی 12/8% و اموال منقول با %5/4 و بالاترین رشد سرمایه گذاری در بخش کشاورزی با %48/6 ثبت شده است.

بدنبال کاهش قیمت جهانی نفت و فلزات، حجم صادرات تا %31/8 یعنی بالغ بر 13/7 میلیارد دلار در ۶ ماهه نخست ۲۰۱۶ کاهش داشته است:

همچنین واردات با کاهش %۲۷ به میزان 9/2 میلیارد دلار مواجه بوده است. همچنین حجم مبادلات خارجی تا %29/9 که بالغ بر ۲۳ میلیارد دلار کاهش داشته است، قابل ذکر است که تراز تجاری خارجی در سطح 4/5 میلیارد دلار مثبت باقی مانده است.

ذخایر خارجی قزاقستان تا اول جولای ۲۰۱۶ به 96/2 میلیارد دلار رسیده است و از ابتدای سال جاری به میزان %5/2 شامل افزایش 3/5 درصدی حاصل از فعالیت‌های منابع مالی و ارز خارجی یعنی تا مبلغ 65/7 میلیارد دلار افزایش داشته است:

ارزش طلا و دارایی‌های مبادلات خارجی بانک مرکزی به میزان %9/4 بالغ بر 30/5 میلیارد دلار بوده است.

میانگین ماهیانه حقوق از یک رشد %۹/۹ به میزان 133/500 تنگه برخوردار بوده است.

تورم از ابتدای سال جاری تا ژوئن ۲۰۱۶ حدود %4/6 ثبت شده است.

نقش و جایگاه قزاقستان در اقتصاد جهانی:

جمهوری قزاقستان جزو پنج کشور اول جهان به لحاظ پویایی اقتصادی و در ردیف ۲۰ کشور برتر و جذاب دنیا برای سرمایه‌گذاری است. طبق اطلاعات سال ۲۰۱۵ میلادی، قزاقستان از نظر جلب سرمایه گذاری در بین ۱۸۹ کشور جهان، در رتبه دهم قرار دارد.

حجم کل مبادلات تجاری قزاقستان با جهان طی سال ۲۰۱۵ میلادی به 119/4 میلیارد دلار رسید. میزان صادرات 78/2 میلیارد دلار و واردات 41/2 میلیارد دلار بوده است.
نرخ رشد بخش‌های اقتصاد ملی: (شاخص حجم به درصد)
صنعت (ژانویه- ژوئن سال ۲۰۱۶ نسبت به ماه مشابه در سال ۲۰۱۵) %98/4
کشاورزی (ژانویه- ژوئن سال ۲۰۱۶ نسبت به ماه مشابه در سال ۲۰۱۵) %۱۰۲/۷
ساخت و ساز (ژانویه-ژوئن سال ۲۰۱۶ نسبت به ماه مشابه در سال ۲۰۱۵) %۱۰۶/۶
تجارت (ژانویه-ژوئن سال ۲۰۱۶ نسبت به ماه مشابه در سال ۲۰۱۵) %۹۵/۱
حمل و نقل (ژانویه-ژوئن سال ۲۰۱۶ نسبت به ماه مشابه در سال ۲۰۱۵) %۱۰۴/۳
ارتباطات (ژانویه-ژوئن سال ۲۰۱۶ نسبت به ماه مشابه در سال ۲۰۱۵) %۹۵/۹
بدهی خارجی: در نیمسال ۲۰۱۶ معادل 25/4 میلیارد دلار
ذخایر بین المللی قزاقستان ۲/۹۶ میلیارد دلار(ذخیره ارزی 65/7 و دارایی‌های بانک ملی (مرکزی) 30/5 میلیارد دلار می‌باشد.)
بررسی روند کاهش شاخص‌های اقتصادی طی سال‌های (۱۵-۲۰۱۲):

تولید ناخالص داخلی از ۲۱۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ به ۱۸۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ (۱۵%) کاهش داشته است.
ارزش پول ملی از ۱۵۴ تنگه در برابر هر دلار در سال ۲۰۱۳ به ۳۴۰ تنگه در اکتبر ۲۰۱۶(125/5%) کاهش یافته است.
صادرات در سال ۲۰۱۲ از ۹۲ میلیارد دلار به ۴۲ میلیارد دلار(54/5%) در سال ۲۰۱۵ کاهش یافته است.
واردات در سال ۲۰۱۲ از ۵/۴۴ میلیارد دلار به ۵/۱۹ میلیارد دلار(56/2%) در سال ۲۰۱۵ کاهش یافته است.
سرمایه گذاری از ۳۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ به ۵/۱۴ میلیارد دلار(51/7%) در سال ۲۰۱۵ کاهش یافته است.

نقش و جایگاه قزاقستان در اقتصاد آسیای مرکزی

اهمیت قزاقستان

قزاقستان بزرگ‌ترین کشور آسیای مرکزی است و از ویژگی منحصر به فردی در ثبات و امنیت و توسعه نسبت به سایر کشورهای این منطقه برخودار است. این ویژگی در کنار اقتصاد قدرتمند و رو به رشد در دهه‌های گذشته موجب شده تا قزاقستان جایگاه ویژه‌ای در منطقه داشته باشد. تولید ناخالص ملی این کشور در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۸۵ میلیارد دلار بوده است: حدود %۸۰ از GDP آسیای مرکزی متعلق به قزاقستان است. این کشور علاوه بر واقع شدن در مسیر ترانزیت چین- اروپا، در کانون ارتباطات راه ابریشم نوین میان چین، روسیه و ایران قرار دارد که این مساله موجب شده تا قزاقستان هم برای چین در تعاملات منطقه‌ای و در چارچوب سازمان همکاری شانگهای و هم برای روسیه در چارچوب سازمان کشورهای مستقل مشترک المنافع، سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی و سازمان همکاری‌های اقتصادی اوراسیایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. برای جمهوری اسلامی‌ایران نیز قزاقستان به عنوان یک کشور مهم در آسیای مرکزی و حتی در تعاملات بین المللی دارای اهمیت است.

محیط منطقه‌ای آسیای مرکزی

کشورهای منطقه عمدتا عضو نهادها و ساختارهای مجموعه شوروی سابق، از جمله سازمان کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سازمان پیمان امنیت دسته جمعی اتحادیه اقتصادی اوراسیایی هستند. با این حال، این کشورها دارای نگرش‌های مستقلی هستند از دیگر مسائل مهم در مورد منطقه این است که سایر بازیگران در دو دهه اخیر بطور جدی وارد منطقه شده‌اند. دولت چین به عنوان قدرت دوم اقتصادی دنیا با مشکلاتی در محیط پیرامونی خود روبه‌رو است و تنها منطقه بدون مشکل برای چین، آسیای مرکزی است و به قول یکی از مقامات چینی، منطقه هدیه‌ای الهی برای چین است. آمار تجارت خارجی جمهوری قزاقستان با ترکمنستان و ازبکستان سال ۲۰۱۵ (هزار دلار)

واردات	صادرات	مبادلات تجاری	کشور
۶۰,۸۵۰	۱۱۴,۵۹۳	۱۷۵,۴۴۳	ازبکستان
۷۲۵,۴۰۴	۹۴۲,۱۶۶	۱,۶۶۷,۵۷۰	ترکمنستان

^[۱۷]

همگرایی اورآسیایی

در نوامبر سال ۲۰۰۹ سه کشور بلاروس، روسیه و قزاقستان اسناد مربوط به آغاز روند اجرای اتحادیه گمرکی از ابتدای ژانویه سال ۲۰۱۰ را امضاء کردند و مراحل تدریجی اجرای این توافقنامه از اول جولای ۲۰۱۰ آغاز گردید. بنا به گفته مقامات قزاقی، اجرای مقررات اتحادیه گمرکی در قلمرو سه کشور با جمعیتی بالغ بر ۱۷۵ میلیون نفر و درآمد ناخالص داخلی۴/۲ تریلیون دلار می‌تواند تحولات مهم و مثبتی در زمینه مراودات تجاری و بازرگانی بین این سه کشور و کشورهای جهان بهمراه داشته باشد.گردش تجاری قزاقستان با اعضای اتحادیه گمرکی، پس از اجرایی شدن مقررات اتحادیه گمرکی بیش از ۴۴ درصد رشد داشته است: میزان صادرات محصولات قزاقستان به کشورهای اتحادیه گمرکی نیز به میزان ۵۲,۴ درصد افزایش یافته است: همچنین سه کشور مذکور در می‌۲۰۱۴ در آستانه، معاهده تاسیس «اتحادیه اقتصادی اوراسیایی» را امضاء کردند که از ابتدای سال ۲۰۱۵ آغاز به کار کرد و کشورهای ارمنستان و قرقیزستان نیز بعدا به آن پیوستند.

قزاقستان در کنار همگرایی اوراسیایی، تقویت مناسبات اقتصادی با چین، آمریکا و اتحادیه اروپا بویژه در حوزه انرژی را نیز در دستور کار دارد. با پیوستن قزاقستان به «سازمان تجارت جهانی» یکی از اهداف اصلی اقتصاد خارجی این کشور محقق گردید. آمریکا نیز در پیوستن این کشور به سازمان تجارت جهانی نقش مهمی‌داشته است^[۱۸].

نفت اولین و گاز دومین منبع درآمد قزاقستان

وضعیت نابسامان اقتصادی قزاقستان که پس از فروپاشی شوروی سابق تشدید شده بود بتدریج با اصلاحات و سیاست‌های اتخاذ شده تا حدودی تغییر یافت. با افزایش حجم صادرات نفت، مازاد تجاری قزاقستان از سال ۱۹۹۸ چهار برابر شده و به ۴میلیارد دلار رسیده است: تاکنون هم اصلاحات زیادی انجام شده است: دولت از میزان کاغذ بازی کاسته و امروز قزاقستان صاحب آزادترین اقتصاد در میان 5 کشور آسیای مرکزی است. در برخی زمینه‌ها ازجمله اصلاح نظام بانکی و بازنشستگی موفقیت‌های مهمی‌بدست آمده است و قوانین اخذ مالیات تصاعدی و مالیات بر ارزش افزوده با استقبال سرمایه گذاری خارجی مواجه شده است: علی رغم این، اقتصاد قزاقستان با مشکلات و موانعی مواجه است. اقتصاد کشور شدیدامتکی به نفت است و عواید نفتی حدود 60% از کل درآمدهای دولت را تشکیل می‌دهد این جمهوری با داشتن منابع مهم نفت در ردیف ۵۵ کشور صادرکننده نفت قرار دارد.

به لحاظ کشاورزی جمهوری قزاقستان که به انبار غله شوروی سابق معروف است. دارای ۳۶ میلیون هکتار زمین‌های قابل کشت غلات است . در ۱۹۹۲ این بخش از اقتصاد %37/7 از تولید ناخالص مادی و %22/9 از مشاغل موجود در کشور را دربرمی‌گرفت. در حدود یک دوم زمین‌های کشاورزی به کشت گندم اختصاص دارد .از لحاظ منابع انرژی و معدنی ذخایر اثبات شده نفت تا سال ۲۰۰۴، ۹ میلیارد بشکه و ذخایر اثبات شده گاز طبیعی 1/841 تریلیون متر مکعب (۲۰۰۴) تخمین زده شده است .قزاقستان %۲۵ ذخایر شناخته شده اورانیوم جهان را در اختیار دارد .

تولید ناخالص ملی 143.4 (GDP): میلیارد دلار سال ۲۰۰۶

میزان رسمی‌تولید ناخالص ملی 53/6 :میلیارد دلار سال ۲۰۰۶

نرخ رشد تولید ناخالص ملی: %۱۰/۶ در سال ۲۰۰۶

سرانه تولید ناخالص ملی: ۹۴۰۰ دلار در سال ۲۰۰۶

سهم بخش‌های اقتصادی در تولید ناخالص ملی

کشاورزی %5/7 صنعت %۳۹/۸ خدمات %۵۴/۴ سال ۲۰۰۶

نیروی کار: ۸۰۲۹۰۰۰ میلیون نفر در سال ۲۰۰۶ سهم هر یک از بخش‌های اقتصاد از نیروی کار:

کشاورزی %۲۰ صنعت %۳۰ خدمات %۵۰ در سال ۲۰۰۲

نرخ بیکاری: بر اساس آمار رسمی‌(دولتی) %۷/۴ سال ۲۰۰۶

جمعیت زیر خط فقر: %۱۹ در سال ۲۰۰۴

بیشترین و کمترین درآمد:

کمتر از %۱۰ جمعیت کشور %۳/۶ از کل درآمد کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

بیشتر از %۱۰ جمعیت کشور %۲۶/۵ از کل درآمد کشور را به خود اختصاص داده‌اند. (سال ۲۰۰۴)

درآمد خانوار، ضریب جینی 31/5 (Gini): سال ۲۰۰۳ نرخ تورم: بر اساس آمار دولت %۸/۶ در سال ۲۰۰۶

بودجه: ۱۸,۶۶ میلیارد دلار کسر بودجه 12/5% :در سال ۲۰۰۶

واحد پول ("KZT" tenge) :تنگه

قدرت برابری پول ملی با دلار: ۱۵۳,۲۸ برابر با یک دلار (سال ۲۰۰۲)

تولیدات کشاورزی

حدود یک دوم زمین‌های کشاورزی به کشت گندم اختصاص دارد. سایر فرآورده‌های مهم عبارتند از: جو، ارزن و برنج (در جنوب)، تولید پنبه، نیشکر و تنباکو در درجه دوم اهمیت قرار داند. دامداری نیز در گذشته شغل عمده مردم بومی ‌این منطقه بود

صنایع و تولیدات صنعتی

صنایع نفت و گاز، محصولات فلزی شامل منگنز، کرومیت، روی، سرب، مس، تیتانیوم، بوکسیت، طلا، نقره، فسفات، گوگرد، فولاد، ماشین آلات کشاورزی، موتورهای الکتریکی .

نرخ رشد تولیدات صنعتی: ۷/۷% (سال ۲۰۰۶)

میزان تولید برق: ۶۶,۵ میلیارد کیلووات ساعت (سال ۲۰۰۶)

مصرف برق: ۵۹,۲ میلیارد کیلووات ساعت (سال ۲۰۰۶)

صادرات برق: ۴,۹ میلیارد کیلووات ساعت (سال2004)

واردات برق: ۴,۳۷ میلیارد کیلووات ساعت (سال ۲۰۰۴)

تولید نفت و فراورده‌های نفتی: ۱,۳ میلیون بشکه در روز (سال ۲۰۰۵)

مصرف نفت و فراورده‌های نفتی 222000 :بشکه در روز (سال ۲۰۰۵)

صادرات نفت و فراورده‌های نفتی: ۱ میلیون بشکه در روز (سال ۲۰۰۵)

واردات نفت و فراورده‌های نفتی: ۱۱۳,۶۰۰ بشکه در روز (سال 2004)

منابع ثابت شده نفت: ۹ میلیارد بشکه (تا اول ژانویه سال ۲۰۰۵)

تولید گاز طبیعی: ۲۰,۴۹ میلیارد متر مکعب (سال ۲۰۰۴)

مصرف گاز طبیعی: ۱۵,۷۵ میلیارد متر مکعب (سال ۲۰۰۴)

صادرات گاز طبیعی: ۷,۰۱ میلیارد متر مکعب (سال 2004)

واردات گاز طبیعی: ۲,۲۷ میلیارد متر مکعب (سال ۲۰۰۴)

منابع ثابت شده گاز طبیعی: ۱,۸۴۱ تریلیون مترمکعب (تا اول ژانویه سال ۲۰۰۵)

خطوط انتقال نفت و گاز: نفت، احداث شده ۱۰۳۳۸ کیلومتر در دست احداث ۱۰۹۵ کیلومتر

گاز، احداث شده 11019 کیلومتر در دست احداث ۶۵۸ کیلومتر (سال ۲۰۰۶)

موازنه ارزی: ۱,۷۹۷ -میلیارد دلار (سال ۲۰۰۶)

صادرات: ۳۸,۷۶ میلیارد دلار (سال 2006)

محصولات صادراتی: نفت و فراورده‌های نفتی ۵۸%، محصولات صنایع فلزی%24، محصولات شیمیایی ۵%، ماشین آلات ۳%، محصولات کشاورزی ۱۸.% کشورهای محل صدور (شرکای صادراتی):

آلمان %۱۲,۴ روسیه %۱۱,۶ چین %۱۰,۹ ایتالیا ۱۰,۵%

فرانسه %۷,۴ رومانی %۴,۹ (سال ۲۰۰۶)

واردات: ۲۴,۱۲ میلیارد دلار (سال 2006)

محصولات وارداتی: ماشین آلات صنعتی %۴۱، محصولات فلزی %۲۸، مواد غذایی ۸%، سایر محصولات ۲۳%. (سال ۲۰۰۱)

کشورهای طرف واردات (شرکای وارداتی):

روسیه %۳۶/۷ چین %۱۹/۵ آلمان %۷/۴ سایر کشورها %۳۶,۴ (سال ۲۰۰۶)

واحد پول قزاقستان و ارزش برابری آن با ارزهای بین المللی

اسکناس‌های رایج در قزاقستان

پس از استقلال قزاقستان به مدت ۳ سال داد و ستدها، معاملات و گردش مالی قزاقستان با واحد پولی روبل روسیه انجام می‌شد ولی از پانزدهم نوامبر سال ۱۹۹۳ تنگه (Tenge) با کد 4217-ISO و علامت اختصاری KZT با ارزش هر ۵۰۰ تنگه معادل ۱ روبل جایگزین روبل شوروی گردید. واحد کوچکتر پول این کشور نیز "تین" نام دارد که هر تنگه معادل ۱۰۰ تین است. پول این کشور که در قالب سکه‌های ۱، ۲، ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ تنگه‌ای و اسکناس‌های ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰ و ۱۰۰۰۰ تنگه‌ای با الهام از عناصر ملی و هویت قومی‌و تاریخی طراحی و منتشر شده در طول چند سال گذشته با فراز و نشیب‌هایی مواجه شده است: در ابتدای پیدایش هر ۵۰۰ تنگه معادل ۱ روبل و هر ۱۴۵ تنگه معادل حدود ۱ دلار ارزش‌گذاری گردید ولی با تحولات ایجاد شده در روند و ساختار اقتصاد قزاقستان ارزش تنگه دچار نوسان شد که تا اواخر سال ۲۰۱۳ سال میانگین قیمت هر دلار به ۱۵۴ تنگه رسید ولی در پی سقوط قیمت نفت با کاهش ارزش روبل روسیه در فوریه سال ۲۰۱۴ واحد پول قزاقستان نیز که دستخوش وضعیت اقتصاد روسیه قرار گرفت، لذا دولت یک بار در سال ۲۰۰۹ و یک بار هم در سال ۲۰۱۴ و آخرین بار هم در سال ۲۰۱۵ برای ایجاد تعادل در امر صادرات و واردات و جلوگیری از اختلال بیش از حد در سیستم اقتصادی کشور ارزش تنگه را حدود %۲۰ نسبت به دلار کاهش داد که این تغییر، سبب افزایش بهای مواد خوراکی و دیگر اجناس شده است.

بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه از آستانا، قزاقستان که به شدت از کاهش قیمت نفت و رکود اقتصادی در روسیه متضرر شده است ارزش برابری تنگه، واحد پول ملی خود را به قدری کاهش داد که از ۱۷ سال پیش تاکنون چنین کاهشی سابقه نداشته است: به همین سبب مردم به شدت نگران اوضاع هستند و برخی از مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بسته شده‌اند. ارزش تنگه اکنون حدود ۲۵۰ تنگه در ازاء هر دلار داد و ستد می‌شود که علاوه برگرانی اجناس، کالاها و خدمات بسیاری از دانشجویان نیز نگران افزایش شهریه دانشگاه شان شده‌اند. نور سلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان هشدار داده است که کشورش باید کمربندهایش را سفت کند زیرا ما باید خود را برای کاهش قیمت تا حد ۳۰ تا ۴۰ دلار آماده کنیم. وی هشدار داده است که قیمت نفت از این هم پایین‌تر خواهد آمد و در نتیجه درآمدهای ارزی کشور نیز کاهش خواهد یافت. رئیس جمهور قزاقستان در حالی درباره وخامت اوضاع اقتصادی در کشورش هشدار می‌دهد که این کشور یکی از شکوفا‌ترین اقتصادها را در میان کشورهای فقیر آسیانه میانه تاکنون داشته است^[۱۹].

ورزش

ورزش در قزاقستان، قابل بازیابی ازhttps://kff.kz/en/gallery/view/20775

روحیه سلحشوری، جنگجویی و قهرمانی یکی از ویژگی‌های مردم قزاق است که امروزه در قالب فعالیت‌های ورزشی خود را نشان می‌دهد. دولت هم برای زنده نگه داشتن این روحیه و هم برای حضور در صحنه‌های بین المللی و در راستای تقویت بنیه سلامت جامعه سرمایه گذاری کلانی در مورد ورزش و قهرمانی در رشته‌های مختلف ورزشی کرده است.

در طول سال‌های گذشته ورزش قزاقستان از رشد و رونق ویژه‌ای برخوردار شده است.ساخت ورزشگاه‌های جدید در این کشور مثل احداث قصر ورزش قزاقستان، حضور در رشته‌های مختلف مسابقات و میزبانی مسابقات بین المللی ورزش این کشور را از جایگاه بالایی برخوردار کرده است و مردم و بخصوص جوانان را بسوی ورزش حرفه‌ای و قهرمانی سوق داده است، ورزش وزنه برداری در سال‌های اخیر با استقبال زیادی در میان ورزشکاران قزاقی رواج یافته است. ایلیا ایرین، وزنه بردار قزاقستانی در رقابت‌های وزنه برداری المپیک ۲۰۱۲ لندن در دسته ۹۴ کیلوگرم ضمن ارتقای رکورد این وزن، موفق به کسب طلا شد. مایا مانزا، وزنه بردار زن قزاقستانی نیز موفق شد مقام قهرمانی دسته ۶۳ کیلوگرم زنان را در المپیک ۲۰۱۲ لندن از آن خود کند. ورزش دومیدانی نیز در این کشور از محبوب‌ترین ورزش‌ها به شمار می‌رود. دیمیتری کارپف ورزشکار قزاقستانی در رشته دوو میدانی است که در بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۴ مدال برنز و در سال ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷ قهرمان جهان شود و مدال نقره را نیز در سال ۲۰۱۱ در مسابقات قهرمانی جهان از آن خود نماید. هم چنین، ورزش بوکس نیز در این کشور طرفدارن بی شماری دارد. بوکسورهای قزاقستانی در مسابقات بین المللی موفق به کسب مدال‌های مختلف برای کشورشان شده‌انداز جمله بیکزاد ستارخانف و پرماخان ابراهیم اف در مسابقات المپیک ۲۰۰۰ سیدنی موفق به کسب مدال طلا شدند و جومادیلف و دیلدابکف نیز مدال نقره گرفتند. ولادیمیر اسمیرنف نیز در مسابقات اسکی مدال آور شایسته‌ای برای قزاقستان به شمار می‌رود و تاکنون موفق به کسب مدال در بازی‌های المپیک زمستانی ۱۹۸۸، ۱۹۹۴ و ۱۹۹۸ (مدال طلا) و ۱۱ مدال در مسابقات قهرمانی جهان شد. تیم فوتبال این کشور نیز از سال ۲۰۰۲ به عنوان یک تیم اروپایی در مسابقات جام یوفا شرکت کرده است. همچنین این کشور در سال ۲۰۱۴ به عنوان میزبان المپیک زمستانی انتخاب شده که در سال ۲۰۲۲ نیز میزبان این مسابقات بسیار مهم خواهد بود^[۲۰].

قزاقستان با ۳۰۰ ورزشکار در المپیک لندن حضوری فعال داشت که ورزشکاران این کشور موفق به کسب مدالهای متعدد شدند و با سرمایه گذاری میلیون دلاری و وجود اقلیت بزرگ روس‌ها در سال ۲۰۱۳ قهرمان بوکس آسیا و جهان شد. و میلیون‌ها دلار درآمد را نصیب بازیکن و کشور قزاقستان نمود و در مسابقات آسیایی ۲۰۱۴، با قدرت تمام جایگاه چهارم را تصاحب کرد.

قزاقستان علاوه بر حضور در صحنه‌های ورزشی در برگزاری مجامع و نشست‌های ورزشی بین المللی نیز فعال است.که در این نشست‌ها به منظور رونق ورزش و ایفای نقش جدی در صحنه‌های مختلف ورزشی با سازمان‌های بین المللی و کشورهای مختلف به انعقاد قرارداد و پروتکل‌های ورزشی اقدام می‌کند. که امضاء پروتکل ورزشی مشترک بین ایران و قزاقستان در جریان نشست مشترک رئیس کمیته ملی المپیک ایران و قزاقستان در جریان نشست هیأت اجرایی شورای المپیک آسیا از جمله ی پیمان‌های بین المللی قزاقستان برای استفاده از ظرفیت‌های و برگزاری اردوهای مشترک و تربیت مربیان مورد نیاز دو کشور در حوزه ورزش می‌باشد.

نحوه گذراندن اوقات فراغت

در قزاقستان نیز همانند هر جامعه دیگر اوقات فراغت و چگونگی استفاده از آن از مسائل مهم بشمار می‌رود. پر کردن اوقات فراغت برای هر کس و جامعه‌ای بر اساس گرایش‌های فکری، اعتقادات، وضعیت فرهنگی، توان مالی، وجود امکانات و سن افراد برای استراحت و رفع خستگی و ایجاد سلامت روحی و روانی و افزایش بازده کاری و فعالیت‌های اجتماعی متفاوت است که به چند مورد آن بطور خلاصه اشاره می‌شود.

روابط خانوادگی

رفت آمد خانوادگی و معاشرت بین اقوام، دوستان و آشنایان یکی از سنت‌های مردم قزاقستان است که بدلیل وابستگی خانوادگی و روحیه بجای مانده از دوران کوچ نشینی همچنان در بین آنها رواج دارد، مردم در فرصت‌های مناسب مانند ایام تعطیل، شب‌های طولانی زمستان و در مناسبت‌های مختلف و به مناسبت جشن‌های ملی مانند نوروز و روز استقلال با اقوام و دوستان و آشنایان گرد هم می‌آیند و اوقات خود را در کنار یکدیگر می‌گذرانند. هر چند زندگی ماشینی امروزی تا حدی سنت‌های بومی ‌مردم را تحت تأثیر قرارداده است ولی مسافرت و گشت و گذار بصورت خانوادگی و دسته جمعی هنوز در بین مردم قزاقستان مخصوصا در بین مردم روستاها که تقریبا %۴۵ از جمعیت قزاقستان را به خود اختصاص می‌دهد رواج دارد.

سیر و سفر

قزاقستان با توجه به وسعت سرزمینی از مناطق و اماکن متعدد تفریحی و گردشگری برخوردار است. قله‌ها، کوه و یخچال‌های طبیعی، رودخانه‌ها و دریاچه‌های پر آب و زمرد نشان، استپ‌های بی حد و حصر و نیمه بیابانی، جنگل‌های پرپشت و گیاهان و جانوران منحصر به فرد و دشت‌های سر سبز و چشم نواز از نعمت‌هایی است که نه تنها مردم قزاقستان در ایام فراغت از آنها بهره مند می‌شوند بلکه در سال‌های اخیر با سیاستگذاری‌های دولت با رونق صنعت توریسم و گردشگری سیاحان و گردشگران خارجی را نیز به خود جذب کرده است، در شمال قزاقستان با سرمای متأثر از آب و هوای سیبری و بارندگی فراوان، یخچال‌های طبیعی زمستانی طولانی، برف‌های انباشته و سرمای منفی ۵۰ درجه پذیرای علاقمندان به ورزش اسکی است، در همین مناطق در تابستان هوای دلپذیر با پوشش گیاهی و جنگلهای انبوه، فرصت مناسبی را برای گذراندن اوقات فراغت مردم قزاقستان فراهم می‌کند. در شرق قزاقستان با کوه‌های سر به فلک کشیده و آبشارهای زیبا و دریاچه بالخاش مناظر بدیعی خلق شده است که بهترین فرصت را برای گذران اوقات فراغت مردم قزاقستان فراهم کرده است، استپ‌ها، صخره‌ها و دره‌های فراوان در جنوب کشور و دریاچه‌ها و برکه‌هایی که در غرب کشور وجود دارد با آب و هوایی نسبتا متعادل به گونه‌ای دیگر مردم را برای گذراندن اوقات فراغت به خود می‌خواند.

در قزاقستان مردم برای سپری کردن اوقات فراغت هرگز "هفت رودخانه"، منطقه‌ای باستانی که در آن سنگ نگاره‌های باستانی که قدمت آن به عصر برنز می‌رسد را فراموش نمی‌کنند. در این سنگ نگاره‌ها بودا و حیوانات خانگی و انسان‌های عصر برنزی به تصویر کشیده شده است.

علاوه برموارد فوق هریک ازشهرها ومناطق مختلف قزاقستان نیز دارای ویژگی‌های منحصر به فرد طبیعی و آب و هوای متنوعی هستند که این مناطق را با سایر مناطق متمایز می‌کند.

آکتائو

آکتائو در قزاقستان، قابل بازیابی ازhttps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aktau_Light_house_Caspian_Sea.jpg

شهر آلماتی پایتخت سابق قزاقستان با پارک پانفیلوا که کلیسای تمام چوبی آن از آثار باستانی بسیار ارزشمند و کهن به شمار می‌رود در مرکز شهر، تفریح گاه کوهستانی مدئو Medeo که در ۱۵ کیلومتری شهر آلماتی قرار گرفته است که مجموعه ورزشی ورزش‌های زمستانی برای برگزاری المپیک زمستانی ۲۰۰۹ را در دل خود جای داده است جایی را برای رویگردانی مردم در ایام فراغت از این منطقه باقی نمی‌گذارد. سواحل زیبای کناره‌های دریای خزر با آب‌های زلال و شفاف و عاری از هرگونه آلودگی و فضولات در غرب قزاقستان و در کنار شهرهای آکتائو و آکتوبه از جمله مناطق گردشگری و سیر و سیاحت قزاقستان است که بسیاری از مردم را از دور و نزدیک برای بهره گیری از این سواحل و رفع خستکی ناشی ازفشار کارو زندگی بی روح شهری و تمدد اعصاب و روان راهی این دیار می‌کند.

آستانا

پایتخت جدید قزاقستان شهری ترکیبی از معماری مدرن با بهره گیری از فرهنگ شرقی و بومی ‌و زیر ساخت‌های گردشگری را به نمایش می‌گذارد، از سوی دیگر در فاصله ۲۵۰ کیلومتری آن منطقه باراوی (Borovoe) که دریاچه آبی و کوه‌ها و تپه‌های مملو از درختان متنوع را در دل خود جای داده است انتظار مردم را در گذراندن ایام فراغت براورده می‌کند.

ترکستان با وجود مقبره خواجه احمد یسوی، شیمکنت یا چیمکنت، (Shymkent) تراز و سایرام که زمانی بزرگترین شهرستان‌ها از قرون وسطی، در مسیر جاده بزرگ ابریشم قرار داشته است "اماکن مقدس" آرامگاه‌ها و مکان‌های زیارتی و موزه‌های تاریخی فراوانی برای مسلمانان دارد که مردم قزاقستان را ترغیب می‌کند که در فرصت‌های مناسب لختی از وقات فراغت خود را در این مناطق بگذرانند. وجود آبگرمها و چشمه‌های طبیعی و معدنی و ایجاد حمام‌های بهداشتی بمنظور جذب توریسم سلامت از دیگر جاذبه‌های قزاقستان، مخصوصا در منطقه «سارایقاش» است که در کنار سایر جاذبه‌های گردشگری گوشه‌ای از اوقات فراغت مردم را پر می‌کند^[۲۱].

استفاده از شبکه‌های اجتماعی در پر کردن اوقات فراغت

امروزه شبکه‌های اجتماعی مهمترین ابزار برای پر کردن اوقات فراغت مردم جهان بخصوص جوانان به شمار می‌رود. بنا بر آخرین مطالعات انجام شده توسط موسسه ایمارکتر که در موسسه تحقیقات بازاریابی انجام شده است تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی در جهان حدود ۲ میلیارد و پانصد میلیون نفر یعنی بیش از یک سوم کل جمعیت جهان اعلام شده است.

امروزه شبکه‌های اجتماعی بهترین جایگزین و محبوب‌ترین ابزار برای بدست آوردن منابع مختلفی از اطلاعات است: دریافت آخرین اخبار، یادگیری، ارتباط با دوستان و همکلاسی‌ها، همکاران، و غیره از طریق شبکه‌های مجازی آسانترین راه است.

در شبکه اجتماعی فیس بوک، بیش از ۱ میلیارد نفر عضویت دارند که به گفته کارشناسان، هر نفر در شبانه روز دو بار و بطور میانگین حدود ۳ ساعت، از این شبکه استفاده می‌کنند.

این شبکه‌های اجتماعی در قزاقستان نیز از طرفداران بیشماری برخوردار است، بنا بر ارزیابی که در سال‌های اخیر از طریق Yandex.Direct صورت گرفت است با استفاده از wordstat.yandex.ru ؛ محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در قزاقستان با توجه به داده‌های ذکر شده نشان می‌دهد که:

رتبه اول محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در قزاقستان مربوط به شبکه اجتماعی یاندکس بوده است که در طول یک ماه حدود ۱۳۰۶۶۱۹ نفر به این شبکه مراجعه کرده‌اند. ۲ - شبکه اشتراکی خدمات ویدئویی یوتیوپ با ۱۱۰۰۹۴۷ مورد در رتبه دوم محبوبیت قرار گرفته است. ۳- مقام سوم متعلق رتبه بندی شبکه‌های اجتماعی "دنیای من"، که توسط ۵۸۱۱۸۵ نفر ساکنان قزاقستان درخواست عضویت در سیستم یاندکس داشته‌اند.این شبکه که به زبان روسی است متصل به پورتال‌های بزرگ Mail.Ru می‌باشد که امکان ارسال عکس و ویدئو، برقراری ارتباط با دیگر کاربران از طریق پیام‌های متنی، گوش دادن به موسیقی، نگه داشتن وبلاگ شخصی برای بیان احساسات در قالب لبخند، دانلود آهنگ‌ها و خواندن وبلاگ‌ها از کاربران دیگر را دارد.

همانگونه که از آمارهای فوق بر می‌آید با توجه به جمعیت کشور در صد زیادی از مردم قزاقستان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و وقت زیادی را در این شبکه‌ها صرف می‌کنند ولی در عین حال درصد کاربران قزاقی نسبت به کاربران روسیه، بلاروس، اوکراین، آبخازیا و مولداوی به مراتب کمتر است. با توجه به روند رو به رشد شبکه‌های اجتماعی در قزاقستان و ویژگی‌های محلی و زبانی این کشور یکی از بزرگترین گروه‌های بازیگر در فضای مجازی قزاقستان گروه Mail.ru روسیه است که در حدود ۶ میلیون کاربر قزاقستانی از آن استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از شبکه‌های پرطرفدار در قزاقستان شبکه " VKontakte می" روسیه است که در ارزیابی‌های به عمل آمده این شبکه با توجه به نوع اطلاعات و مطالبی که متناسب با علائق جوانان دارد در قزاقستان حدود ۳ ملیون نفر عضو دارد که اغلب اعضاء نوجوانان جوان و بزرگسالان تا ۳۵ سال هستند. همچنین فیسبوک نیز که در طول ۵ سال گذشته به فضایی برای پرداختن به مسائل جامعه مدنی، بحث سیاسی و فرهنگی، تبدیل شده است حدود یک ملیون نفر از مردم و مخصوصا جوانان و نوجوانان قزاقی را به خود مشغول کرده است، البته مسئولین دولتی، احزاب و گروه‌های سیاسی، وزرا و نمایندگان مجلس و نیروهای مخالف نیز برای ارائه نقطه نظرات و دیدگاه‌های خود در این شبکه فعال هستند.

بنا بر این همانطور که از اطلاعات اجمالی فوق بر می‌آید نفوذ شبکه‌های اجتماعی در قزاقستان زیاد است و بسیاری از مردم و جوانان و نوجوانان نه تنها برای پر کردن اوقات فراغت خود بلکه فراتر از اوقات فراغت بسیاری از فرصت‌ها و اوقات طلائی خود را در این شبکه‌ها صرف می‌کنند که در نتیجه تأثیرات منفی فراوانی را در مردم جامعه بجای می‌گذارد تا جائیکه بنا بر اعلام یکی از متخصصین امور شبکه‌های اجتماعی در قزاقستان در سال ۲۰۱۳ در قزاقستان ۲۱ پرونده جنایی سایبری گشوده شده است که در سال ۲۰۱۴ به ۶۶ پرونده افزایش یافته است، به همین دلیل بنا به نقل خبرگزاری رویترز دولت قزاقستان درصدد برآمده است که برای کم کردن خسارت‌های ناشی از این شبکه‌ها قانونی را تصویب کند تا شاید بتواند به استفاده بی حساب و کتاب از این شبکه‌ها سامان دهد و از نقش تخریبی آنها بکاهد. که تصویب چنین قانونی مورد حمایت بسیاری از مردم و گروه‌های اجتماعی قرار گرفته است.

دولت در اقدامی‌دیگر برای کنترل استفاده از شبکه‌های مجازی و ارتباطی به برگزاری سمینارها، کنفرانس‌ها و نشست و پزوهشهای علمی‌گسترده‌ای پرداخته است که برگزاری کنفرانس بین المللی "راه حل‌های نوآورانه در تامین مالی توسعه پایدار و نقش رسانه‌های اجتماعی" در کاخ استقلال شهر آستانا از جمله این اقدامات بوده است که به طور مشترک توسط وزارت سرمایه گذاری و توسعه جمهوری قزاقستان وزارت امور اقتصادی و اجتماعی و سازمان ملل متحد با حضور بیش از ۲۰ کارشناسان بین المللی در زمینه مدیریت عمومی، توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات و دولت الکترونیک برگزار شد که در نتیجه اقدامات جامع دولت در خصوص استفاده بهینه از فضای مجازی و شبکه‌های متعدد و امکانات اینترنت توانسته است تا حدی از تبعات منفی این شبکه‌ها جلوگیری و از این امکانات برای توسعه و پیشرفت جامعه بهره گیری کند که در پی این تلاش قزاقستان توانسته است در سال‌های اخیر در بین ۱۹۳ کشور جهان از نظر توسعه دولت الکترونیک جایگاه بیست و هشتم را به خود اختصاص داده است.

جشن‌ها، جشنواره و فستیوال‌های مختلف:

شادابی، امید به زندگی و دوری از استرس و فشارهای روحی و روانی یکی از عوامل ایجاد جامعه‌ای پر نشاط و پویا است به همین دلیل مردم همواره سعی می‌کنند بخشی از اوقات فراغت خود را با برگزاری و یا شرکت در جشن‌ها پر کنند که علاوه بر جشن‌های ملی و مذهبی و مردمی‌که مردم بصورت سنتی و بومی ‌برگزار می‌کنند دولت نیز هر ساله به مناسبت‌های مختلف جشن‌ها و جشنواره‌های متنوع و بزرگی را با مشارکت و حضور مردم برگزار می‌کند که به برخی از این جشن‌ها اشاره می‌شود.

نوروز جشن کهن مردم قزاقستان

نوروز در قزاقستان، قابل بازیابی ازhttps://www.advantour.com/kazakhstan/national-holidays/nauryz.htm

مردم قزاقستان نیز همچون بسیاری از مردم جهان همزمان با اعتدال بهاری که گوسفندها، گاوها و اسب‌ها می‌زایند .مردم شیر و ماست تازه می‌خورند وهمه مخلوقات شاد می‌شوند. قزاق‌ها نیز این روز را که "روز بزرگان، روز اکبر) می‌گویند را جشن می‌گیرند، نوروز درتقویم گریگوری قدیم برابر با پنج مارس و با تقویم جدید معمولا ۲۱ مارس مصادف با اول فروردین ماه آغاز و به مدت ۵ روز با راه اندازی کارناول‌های خیابانی و برگزاری مراسم جشن در سالن‌های اجتماعات فرا رسیدن اعتدال بهاری و آغاز تغییر هوا، آب شدن برف‌ها، و نوید رویش گیاهان برای مردمی‌که تقریبا نزدیک هفت ماه را در سرما و برف و بوران وسرمای تقریبی ۴۰ درجه زیر صفر پشت سر گذاشته‌اند احساس دلنشین‌تری را بوجود می‌آورد. همانگونه که دانشمندان گفته‌اندجشن نوروز بر اساس نظریه ثنویت یعنی خوب و بد، زمستان و تابستان، سرد و گرم به وجود آمده است قزاق‌ها نیز دوران سرما را به شش ماه بد و دوران هوای نسبتا گرم را شش ماه خوب می‌دانند.

در زبانی قزاقی کلمه نوروز که با همان کلمه فارسی نوروز و به عنوان جشن ایرانی شناخته می‌شود و به معنی سال نو است.

ماه مارس برابر با نام یا ماه قزاقی است که نوروز می‌باشد. غذای مخصوصی به نام " نوروز کژه " یعنی سوپ نوروز از غذای‌های سنتی و بومی ‌مخصوص عید نوروز است.

تا اوایل تشکیل شوروی، قزاق‌ها نوروز را جشن می‌گرفتند اما از سال ۱۹۲۶ حکومت به بهانه اینکه این جشن یک جشن دینی و قدیمی‌است لذا مانع برگزاری آن شدند و به این ترتیب قزاق‌ها نتوانستند جشن نوروز را برگزار کنند. بعد ازجریان تحولات در شوروی مجددا "پس از ۶۲ سال قزاق‌ها در سال ۱۹۸۸ توانستند نوروز را جشن بگیرند. قزاق‌ها نوروز را سال نو می‌گویند.مردمان قزاق درباره نوروز اعتقادات گوناگونی دارند " مثلا " می‌گویند نوروز روزی است که نور خدا به زمین می‌آید" همچنین" روزی است که حضرت خضر پیامبر می‌آید و یا "روزی است که سنگ آبی سمرقند آب می‌شود". جشن نوروز در قزاقستان با تمیز کردن خانه‌ها و اماکن و روشن کردن دو شمع به این اعتقاد که پیامبر در نوروز به خانه آنها می‌آید و پر کردن ظرفهای شیرینی و آوردن شیر و ماست بر سر سفره به استقبال نوروز می‌روند. اگر در روز اول نوروز برف یا باران ببارد مردم قزاق آن را نشانه نور خدا و برکت می‌دنند و اگر کودکی در آن

روز به دنیا بیاید او را نوروز می‌نامند. به همین خاطر در بین اسامی‌قزاق‌ها نوروز بای، نوروز بیک‌رواج زیاد دارد. در نوروز مردم لباس‌های نو می‌پوشند و به دیدار همدیگر مخصوصا بزرگان قوم و فامیل می‌روند. آش‌نوروز کژه از عذاهای بسیار مرسوم در ایام نوروز است که مخصوصا در قدیم رواج زیادی داشته است.[i]

مردم در نوروز به بازی‌های سنتی خاصی می‌پردازند. مثل " کوکپار"، " آودارسپاق"، " کشتی"، " قزقرو"، " آلتی باقان "، "بالتام تاپ " و دویدن و بالای ستون رفتن. بازی بالای ستون رفتن به این صورت است که ستونی به ارتفاع ده متر در وسط یک دایره بوجود می‌آورند و هدیه‌ای گران قیمت بالای آن قرار می‌دهند و افراد تلاش می‌کنند به آن هدیه برسند . کسی که بدون استفاده از طناب و ریسمان به بالای این ارتفاع برسد می‌تواند هدیه را به دست آورد .

در بازی " اودارسپاق " جوانان به دو گروه تقسیم شده در حال سوار کاری با اسب، به کشتی می‌پردازند . گروهی که تعداد کمتری از آن‌ها از اسب به زمین افتاده باشد برنده محسوب می‌شود^[۲۲].

عید فطر

در قزاقستان عید فطر یکی از اعیاد مهم به شمار می‌رود که مردم پس از یک ماه روزه داری با گرد آمدن در مساجد، مخصوصا در مساجد اصلی شهر و برگزاری نماز، عید فطر را جشن می‌گیرند. روز عید فطر که توسط مسئولین دولت نیز گرامی‌داشته می‌شود به عنوان تعطیل رسمی‌سالانه محسوب می‌شود.

در روز عید فطر مسلمانان کشور قزاقستان غسل عید فطر می‌کنند، لباس نو و تمیز بر تن می‌کنند و به مسجد می‌روند ونماز عید فطر را به جماعت برگزار می‌کنند و بعد از نماز عید فطر مسلمانان به هم دیگر تبریک می‌گویند و به خانه‌های دوستان و اقوام می‌روند و یا آنها را به خانه‌های خود دعوت می‌کنند.

دیدار پدر و مادر، بزرگترها و عیادت از بیماران، زیارت اهل قبور و یادآوری مردگان، خواندن آیات قران کریم و فاتحه برای آنها از سنتهای دیرینه مردم قزاق در روز عید فطر است^[۲۳].

عید قربان

عید قربان در قزاقستان، قابل بازیابی ازhttps://akipress.com/news:610003:Supreme_Mufti_of_Kazakhstan_congratulates_on_Eid_al-Adha/

یکی دیگر از مهم‌ترین تعطیلات مسلمانان قزاقستان عید قربان (قربان آیت) است.۷۹ در قزاقستان این عید که به مناسبت گرامیداشت روز قربانی کردن حضرت ابراهیم برگزار می‌شود. نماز عید قربان در همه مساجد قزاقستان خوانده می‌شود.

در این روز علاوه بر نماز عید مسلمانان بنا بر وسع و توان خود تا آنجا که ممکن است یک حیوان (گوسفند، گاو، شتر و یا اسب) قربانی می‌کنند و گوشت این حیوان را بین دوستان، بستگان، همسایگان فامیل توزیع می‌کنند، در این روز ثروتمندان به بینوایان و مردم نیازمند کمک می‌کنند. در عید نوروز مردم با یکدیگر کدورت و خصومتی داشته باشند معمولا به آشتی می‌پردازند و برای رفع دشمنی به خانه یکدیگر می‌روند تا دوباره دوستی و صلح و صفا برقرار شود. در این روز نیز مانند روز عید فطرمردم لباس‌های زیبا و نو بر تن می‌کنند و به مهمانی می‌روند و یا دیگران را به خانه خود دعوت می‌کنند^[۲۴].

سال نو میلادی

سال نو میلادی در قزاقستان، قابل بازیابی ازhttps://aboutkazakhstan.com/blog/cities/the-new-year-holidays-in-astana-and-almaty/

با توجه به اینکه سال نو مبلادی در قزاقستان در طول دوران حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی و به تبع روس‌ها که در این کشور حضور داشته‌اندیکی از تعطیلات و شادترین جشن مردم قزاق به حساب می‌آمده است پس از استقلال کشور قزاقستان اکنون نیز سال نو میلادی در این کشور را در شب ۳۱ دسامبر میلادی جشن گرفته می‌شود. علاوه بر اینکه هنوز تعداد زیادی از روس‌ها در این کشور حضور دارند.

در قزاقستان در سال نو میلادی مردم در شب اول سال تا صبح با آتش فشانی و برپایی کنسرت‌های موسیقی و راه اندازی کارناوال به جشن و شادمانی می‌پردازند و در شهر‌ها گردش می‌کنند. درخت‌های کریسمس و چراغانی در همه جا با زیبایی خیره کننده نظر مردم را به خود جلب می‌کند، به همین خاطر کمتر کسی از مردم در شب سال نو میلادی در خانه می‌مانند. در قزاقستان جشن سال نو میلادی به مدت ۳ روز تعطیل رسمی‌ است.

روز استقلال قزاقستان

روز استقلال قزاقستان، قابل بازیابی ازhttps://hotcore.info/babki/kazakhstan-independence-day.htm

قزاقستان در روز ۱۶ دسامبر سال ۱۹۹۱ میلادی شورای عالی دولت قزاقستان قانون استقلال قزاقستان را تصویب کرد که بر اساس آن قزاقستان استقلال یافت که از همان زمان این روز به عنوان روز استقلال کشور قزاقستان به عنوان تعطیل رسمی‌اعلام گردید و مردم و دولت این روز را هر ساله به یاد روز استقلال جشن می‌گیرند و آن را پاس می‌دارند.

در این روز از سوی دولت و مراکز فرهنگی و هنری علاوه بر برگزاری جشن در سالن‌ها و مراکز فرهنگی و هنری در میادین اصلی شهر‌ها و در شهر آستانا در میدان استقلال و در کنار سالن بزرگ کاخ استقلال جشن بسیار بزرگی برگزار می‌شود. در این مراسم که با حضور رئیس جمهور و مسئولین کشوری و لشکری قزاقستان برگزار می‌شود، سفرا و نمایندگان

کشورهای خارجی ساکن در قزاقستان نیز بنا به دعوت وزارت امور خارجه، در این جشن شرکت می‌کنند که معمولا رئیس جمهور قزاقستان به عنوان سخنران اصلی هر سال در این اجتماع بزرگ سخنرانی می‌کند. در این روز رئیس جمهور قزاقستان بسیاری از مجرمان و محکومان را که در زندان به سر می‌برند به یمن بزرگداشت روز استقلال قزاقستان عفو می‌کند. در قزاقستان همه ساله روز‌های ۱۶ و ۱۷ دسامبر به مناسبت بزرگداشت این روز تعطیل است

جشنواره سیب

جشنواره سیب در قزاقستان، برگرفته از https://wildticketasia.com/166-aport-apple-the-symbol-of-almaty-city.html

در قزاقستان علاوه بر جشن‌های ملی و مذهبی مرسوم از سوی دولت و ارگانها و نهادهای دولتی به مناسبت و موضوعات مختلف جشنواره‌های متعددی برگزار می‌شود که برگزاری جشنواره صنایع دستی کشورهای منطقه‌ای و آسیایی، فستیوال سیب برای معرفی گونه‌های مختلف سیب قزاقستان بخصوص سیب آلماتی که معروف است همه ساله برگزار می‌شود.

شهر آلماتی ؛ پایتخت سابق قزاقستان بدلیل وجود سیب‌های متنوع و خوشمزه است به شهر سیب معروف است و بخاطر معروف بودن سیب آن به این اسم نامگذاری شده است.

رادیو و تلوزیون نیز یکی از سرگرمی‌های مهم خانواده‌ها، جوانان و مردم قزاقستان به شمار می‌رود که بصورت مشروح به این موضوع در بخش رسانه پرداخته خواهد شد.

بهداشت و سلامت قزاقستان

در حال حاضر قزاقستان حدود ۱۳۰۰ بیمارستان، نزدیک ۴۰۰۰ کلنیک پزشکی، حدود ۱۵۰۰۰۰ تخت بیمارستانی، ۶۵۰۰ پزشک، ۱۲۰۰۰۰۰ پرسنل پزشکی و حدود ۳۰۰ اورژانس و ۳۵۰۰ موسسه اضطراری و حدود ۲۵ مرکز تحقیق و توسعه دارد.

در قزاقستان حدود %۷۰ از مراکز و موسسات پزشکی و بهداشتی از طریق بخش دولتی اداره می‌شود ولی با توجه به حمایت‌ها و تشویق دولت ورود بخش خصوصی به این حوزه در حال افزایش است: دولت به منظور توسعه و گسترش توانمندی‌های بهداشت، درمان و سلامت جامعه و برای ورود به سازمان تجارت جهانی نسبت به استاندارد سازی حوزه بهداشت و سلامت اقداماتی را آغاز کرده است که در همین راستا در سال ۲۰۱۰ قانون اصلاح و توسعه بهداشت جامعه را تحت عنوان «سیستم یکپارچه مراقبت‌های بهداشتی جامعه» را به اجرا گذاشت که بر اساس آن مقرر گردید:

از سال ۲۰۱۰ بودجه بهداشت عمومی‌تا ۴ درصد تولید ناخالص افزایش یابد.
سیستم یکپارچه اطلاعاتی برای تمام مراکز خدمات درمانی شامل بیمارستان‌ها , کلینیک‌های پزشکی. آزمایشگاه‌ها و مراکز توسعه علوم پزشکی ایجاد گردد.
تولید بومی ‌محصولات دارویی و پزشکی در بعد رقابتی افزایش یابد.
از بخش خصوصی برای سرمایه گزاری در بخش بهداشت و درمان حمایت شود.
نسبت به آموزش و ارتقاء توانمندی‌های علمی‌و تجربی کادر بهداشت و درمان اقدامات لازم به عمل آید ۶ تعداد مراکز بهداشتی و درمانی در سطح کشور افزایش یابد و تجهیزات پزشکی مراکز بهداشتی و درمانی تکمیل و نوسازی شوند.

قزاقستان در حوزه دارو در سال ۲۰۰۸ به یک میلیارد دلار با حدود ۱۰۰۰۰ رقم دارو که از ۱۰۰ کشور جهان وارد می‌شود نیاز داشته است که سالانه حدود %۲۰ نیز به این نیاز افزوده می‌شود لذا با توجه به اینکه تنها حدود %۱۲ از نیاز دارو در داخل کشور تولید می‌شود دولت با برنامه‌هایی که از سال ۲۰۰۷ در دستور کار قرار داده است تلاش فراوانی برای تولید و خودکفایی دارو به عمل آورده است و از سال ۲۰۰۹ با ایجاد زیر ساخت‌های حمل و نقل و لجستیکی سیستم یکپارچه توزیع دارو را به اجرا گذاشته است که اکنون این مهم تا حدود زیادی محقق شده است.

وجود تجهیزات مدرن و پیشرفته نیز یکی از ویژگی‌های مهم مراکز و نظام بهداشتی و پزشکی قزاقستان است که تا حدودی زمینه ارتقاء بهداشت و سلامت جامعه را فراهم کرده است که فعلا بخشی کمی‌از این تجهیزات شامل؛ تجهیزات تشخیصی, تجهیزات دندانپزشکی, تجهیزات اندوسکوپی و لیزرهای پزشکی در داخل کشور و بخشی عمده آن در حدود %۹۰ از خارج وارد می‌شود^[۲۵].

دولت قزاقستان به موازات ساخت و تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی، جذب و آموزش کادر موردنیاز و افزایش بودجه و اعتبارات در برگزاری و نمایشگاه‌ها و شرکت در سیمنار و کنفرانس‌های بین المللی و عضویت در سازمان‌ها و مجامع بین لمللی بهداشت و درمان نیز حضوری فعال دارد که برگزاری نمایشگاه بهداشت و درمان قزاقستان (KIHE) در مرکز نمایشگاهی بین المللی / A takent آلماتی , قزاقستان در تاریخ۱۲ تا ۱۴ می‌۲۰۱۵ از جمله اقدامات بوده است در این نمایشگاه که آخرین فناوری‌ها و دستاوردهای بخش پزشکی و حفظ سلامت به نمایش گذاشته شده است: محصولاتی از جمله تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی، تجهیزات تشخیص طبی، محصولات یکبارمصرف، تجهیزات توانبخشی و ارتوپدی، تجهیزات نوری و چشم پزشکی در عرصه تجهیزات پزشکی و بیمارستانی، صنایع پزشکی و داروسازی به نمایش گذاشته شده است مخاطبین این نمایشگاه در درجه اول پزشکان با تخصص‌های مختلف، کارمندان و متخصصان پزشکی و تجار حرفه‌ای بخش سلامت هستند. این نمایشگاه با هدف جذب مخاطبان تجاری در یک بازه زمانی کوتاه و با حضور تجار و متخصصان قزاقستان و کشورهای دیگر برگزار گردید^[۲۶].

در قزاقستان در کنار توسعه و گسترش بیمارستان‌ها، و توسعه و تجهیز وسایل و ابزار و تربیت کادر پزشکی و تأمین داروهای مورد نیاز دولت در صدد است که علاوه بر خودکفایی و تأمین نیازمندی‌های بهداشتی و درمانی مورد نیاز کشور جایگاه خود را در سطح بین المللی خصوصا در منطقه ارتقاء دهد و جایگاه قزاقستان را به عنوان کانون گردشگری سلامت تثبیت نماید.

قزاقستان با استفاده از تجهیزات نوین درزمینه درمان بیماری‌های قلبی و اعصاب و نیز استفاده از فناوری‌های نوین لیزر در جراحی چشم و همچنین جراحی‌های عمومی‌و روش‌های روز در بهبود بیماری‌های گوناگون گردشگری سلامت دراین کشور روند رو به رشدی را آغاز کرده است و تلاش دارد تا این کشور را به قطب گردشگری سلامت تبدیل کند.

بنا به گزارش خبرگزاری تنگری نیوز، با توجه به فراهم شدن زیر ساخت‌های بهداشتی و درمانی تجهیزات مدرن پزشکی قزاقستان و قیمت مناسب هزینه‌های پزشکی، کشورهایی مانند هند، مالزی، کره جنوبی و اکثر کشورهای آسیای مرکزی علاقمند به استفاده از خدمات پزشکی و درمانی در قزاقستان هستند لذا دولت قزاقستان در تلاش است که قزاقستان رانیز همچون هند، کاستاریکا و کره جنوبی به عنوان کانون گردشگری منطقه به جهان معرفی کند که برای رسیدن به این هدف برنامه‌های مفصلی را تدارک دیده است که چشم انداز افزایش متقاضیان کشورهای مختلف حاکی از تحقق دست یابی دولت قزاقستان به این هدف است^[۲۷].

امید به زندگی در مردم قزاقستان

هر چند مردم و دولت قزاقستان با برگزاری جشن‌ها، سرگرمی‌ها و دید و بازدیدها و برگزاری مسابقات به اشکال مختلف سعی در پر کردن اوقات فراغت را دارند تا شادابی و امید به زندگی را در آنها افزایش دهد ولی بر اساس بررسی سالانه سازمان بهداشت جهانی امید به زندگی مردم قزاقستان در سال‌های اخیر به شرح زیر بر آورد شده است.

ارزیابی سازمان بهداشت جهانی از وضعیت امید به زندگی مردم قزاقستان در سال‌های اخیر

مید به زندگی زنان	مید به زندگی مردان	امید به زندگی عمومی	تعداد کشورهای ارزیابی شده	رتبه کشور قزاقستان	سال
۷۱,۵۳	۶۰,۱۸	۶۵,۷۸	۱۹۸	۱۴۲	۲۰۰۹ الی ۲۰۱۲
۷۳,۴۷	۶۲,۵۸	۶۷,۸۷	۱۸۹	۱۵۳	۲۰۱۲
۷۱,۵۳	۶۰,۱۸	۶۵,۷۸	۱۹۳	۱۳۹	براورد تا سال ۲۰۹۹

قزاقستان بر اساس برنامه‌های توسعه پایدار و متوازن در سال‌های اخیر همپای سایر حوزه‌ها در حوزه پزشکی و بهداشت نیز گام‌های مؤثر و بلندی برداشته است و از سال ۲۰۰۷ برای ارتقاء جایگاه بهداشت و سلامت جامعه سرمایه گذاری کلانی کرده است: بر اساس آمارهای منتشره هر سال نسبت به سال گذشته بودجه سالانه بهداشت و سلامت را افزایش داده است به گونه‌ای که دولت در سال ۲۰۰۹ مبلغ ۲۹۹,۵ میلیارد تنگه (حدودا ۲,۰۳ میلیارد دلار) و در سال ۲۰۱۰ مبلغ ۴۱۱,۶ میلیارد تنگه (حدودا ۲,۸ میلیارد دلار) و در سال ۲۰۱۱ مبلغ ۳۶۸,۹ میلیارد تنگه (حدودا ۲,۵ میلیارد دلار) بودجه به امر بهداشت، دارو و سلامت اختصاص داده است.

دولت در سال‌های اخیر هر ساله حدود ۳۰ تا ۳۵ میلیارد تنگه برای خرید تجهیزات پزشکی، و حدود یکصد میلیارد تنگه برای تأمین داروی مورد نیاز بودجه اختصاص می‌دهد که امروزه در مقایسه با سال ۲۰۰۸ که بودجه خرید دارو مبلغ ۵۵ میلیارد و در سال ۲۰۰۹ مبلغ ۷۰ ملیون تنگه بوده است از رشد مناسبی برخوردار شده است.

هم اکنون کشور قزاقستان سالانه حدود ۱۰۰۰ گردشگر سلامت جذب می‌کند که با برنامه‌های دولت برای توسعه توریسم سلامت رونق این صنعت و افزایش جذب گردشگران سلامت دور از انتظار نیست.

مهاجرت و پناهندگی

مهاجرت معمولا با نوع ساختار اقتصادی، اجتماعی و توزیع نیروهای تولیدی، رشد اجتماعی و میزان اشتغال و کار مرتبط است. مهاجرت یکی از شاخص‌های اصلی و از مهم‌ترین فرآیندهای اجتماعی و اقتصادی هر جامعه است که تأثیر مستقیمی‌در رشد و توسعه جامعه می‌گذارد.

در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، روسیه و قزاقستان مهم‌ترین کشور مهاجر پذیر هستند. قزاقستان از سال 2000 میلادی به دومین مقصد مهاجرت کارگری بعد از فدراسیون روسیه در منطقه تبدیل شده است. به دلیل اینکه در قزاقستان حقوق کارگران پایین‌تر از روسیه است؛ و وجود منابع اقتصادی ارزشمند و بالا بودن درآمد سرانه این کشور، آسانتر بودن شرایط اقامت و کسب مجوز تابعیت در قزاقستان و بیگانه ستیزی گروهی از گروه‌های نژاد پرست روسیه (گروه اسکینگ هدها) قزاقستان را به دومین کشور مهاجر پذیر بعد از روسیه تبدیل کرده است. بخصوص در سال 1998 به دنبال بحران اقتصادی روسیه، قزاقستان مقصد اصلی کارگران مهاجر در آسیای مرکزی شد و بنابرگزارش سازمان ملل، قزاقستان ازنظر روند مهاجرت پذیری در بین ۱۹۲کشور درجایگاه پانزدهم قرار دارد.

مهاجرت‌های غیرقانونی نیز مشکل جدی برای روسیه و قزاقستان است. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روند مهاجرت غیرقانونی در آسیای میانه شدت گرفت. این اتفاق به دلیل وخیم‌تر شدن وضعیت اجتماعی، اقتصادی در اکثر کشورهای تازه استقلال یافته و شدت گرفتن اختلافات قومی‌و تنش‌های مذهبی حائر اهمیت است.

در قزاقستان مهاجرت در سه قالب انجام می‌شود:

مهاجرت درون منطقه‌ای (مهاجرت‌های داخلی)

که در این نوع مهاجرت مردم و ساکنین روستاها و شهرهای کوچک و کمتر توسعه یافته بخاطر پایین بودن امکانات رفاهی و عدم وجود کار و اشتغال به شهرهای بزرگتر و توسعه یافته مهاجرت می‌کنند که بر اساس آمار منتشره از سوی مراکز رسمی‌دولت قزاقستان بین سال‌های ۱۹۹۹-۲۰۱۳ تعداد مهاجران بین منطقه‌ای ۱۴۱ ۷۰۰، نفر بوده است که بتدریج سالانه با ۳,۲ درصد رشد مواجه شده است که بیشترین تعداد مهاجرین از روستاها به شهرهای کوچک و یا از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ کوچ کرده‌انددر حالی که آستانا پایتخت فعلی قزاقستان و آلماتی پایتخت قبلی و بزرگ‌ترین شهر قزاقستان و پس از آن غرب کشور بیشترین سهم را در پذیرش مهاجرین داشته‌اندکه به دلیل برخورداری از توسعه شهری، امکانات و زمینه‌های تولید و رشد اقتصادی و دارا بودن ظرفیت کار و اشتغال، زمینه مهاجرت مردم جویای کار را از روستاها و شهرهای کوچک فراهم کرده است که در نتیجه مهاجرت مردم مناطق روستایی به مناطق شهری به روند شهرنشینی در کشور کمک کرده است. به گزارش آژانس آمار قزاقستان از ابتدای سال ۲۰۱۳ نرخ رشد شهرنشینی در قزاقستان به ۵۴,۹ درصد رسیده است که در کشورهای توسعه یافته، این رقم ۷۰-%۸۰ می‌باشد.

همچنین در سال ۲۰۱۳، توازن مهاجرت بین منطقه‌ای با تعادل مثبت در چهار منطقه کشور رخ داده است. در آستانه ۱۶۴۶۴ نفر، آلماتی ۱۵۷۵۴ نفر، پاولودار ۲۹۹ نفر و آکتائو۹۶ نفر، در جنوب قزاقستان ۴۹۲۳، در منطقه ژامبول ۴۲۹۴ نفر، شمال قزاقستان ۲۱۲۲ نفر و در شرق قزاقستان ۲۱۰۸ نفر در این سال بخاطر بالاترین تراز منفی مهاجرت که در روستاها رخ داده شده است مردم روستا این اتفاق را جشن گرفته‌اند. و در همین سال، بالاترین نرخ بیکاری در پایتخت جمهوری (۵,۷%)، آلماتی (۵,۶%) و منطقه مانگستائو (۵,۷%) ثبت شده است که این رقم نشانگر میزان رشد و توسعه اقتصادی و قدرت جذب این مناطق در مقابل

مهاجرین می‌باشد.

هرچند مهاجرت مردم از روستاها به شهرها موجب توسعه شهرها می‌شود ولی به همان میزان روستاها دچار خسارت می‌شوند و تولیداتی مانند محصولات کشاورزی و دامداری که عموما در روستاها انجام می‌شود با کاهش مواجه می‌گردد. که وضعیت ناهنجار کوچ از روستاها و کاهش تولید کشاورزی بیشتر در در مناطق شمالی و شرقی کشور رخ داده است که در نتیجه آن در طول ۱۵سال گذشته جمعیت ۱۶۸ روستا از ۲۹۸ روستا با کاهش جمعیت مواجه شده است^[۲۸]. لذا به خاطر عدم تناسب توزیع جمعیت در مناطق شمالی و جنوبی و روند کاهش جمعیت در مناطق شمالی قزاقستان در سال‌های اخیر باعث شده تا مقامات این کشور درصدد اجرای طرح «مهاجرت بزرگ» از جنوب به سمت شمال کشور برآیند و برای چاره جویی این معضل مقامات وزارت بهداشت این کشور اعلام کرده‌اندکه بهتر است این مهاجرت‌ها تا قبل از سال ۲۰۵۰ که تعداد جنوبی‌ها چهار برابر بیشتر از شمالی‌ها خواهد بود، انجام شود حال آنکه در صورت ادامه روند فعلی پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ در مناطق شمالی قزاقستان کاهش قابل‌توجه جمعیتی تا حدود یک میلیون نفر رخ دهد. وزیر بهداشت اعلام کرده است که برای انتقال جمعیت از جنوب به شمال کشور، دولت چند بسته تشویقی جهت حمایت از مردم جنوب که علاقمند به نقل مکان و سکونت در استان‌های شمالی دارند را پیش بینی کرده است که به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. و یکی از اهداف توزیع جمعیتی قزاقستان ایجاد زمینه جذب قزاق‌های مهاجر از کشورهای دیگر به قزاقستان برای کشاورزی اعلام شده است.

بنابراین، روند موجود مهاجرت در قزاقستان مانع توسعه اقتصادی کشور است که دولت را بر آن داشته تا برای مهاجرت‌های داخلی تدابیری بیاندیشد تا با ایجاد امکانات رفاهی و اشتغال مردم روستاها و شهرهای کوچک را به باقی ماندن در روستاها تشویق کند^[۲۹].

مهاجرت از موطن به برون مرزها

در این نوع مهاجرت عده‌ای از تبعه و ساکنین بومی ‌کشور به برون مرزها و سایر مناطق مهاجرت می‌کنند. که بر اساس تحقیقاتی میدانی که از سوی کاترین آلکساندر استاد انسان شناسی گلد اسمیت لندن با موضوع «تغییرات زندگی شهری در آسیای پس از شوروی» بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ انجام شده است و در قالب کتابی مدون به همین نام به چاپ رسیده است سابقه مهاجرت عمده در قزاقستان به اواخر قرن ۱۹ (۱۳۰۷ تا ۱۳۱۵) دوران شوروی سابق بر می‌گردد. که به دنبال سرکوب استالین بسیاری از قزاق‌ها از منظقه سیاه کوه (مانقشلاق) در جنوب غربی در حاشیه دریای خزر از مرزهای شمالی ایران با گذشتن از سختی‌ها و درگیری با عشایر ترکمن ترکمنستان وارد خاک ایران شدند. که افراد مهاجر را «ارالمان‌ها»، "قزاق‌های دور از وطن". (This is known as the far abroad) نامیده‌اندو بعد از اصلاحات استالین، در اواخر قرن ۱۹، به بسیاری از کشاورزان روس، در قزاقستان، زمین‌هایی برای چراگاه‌های عشایری دادند. درنتیجه خانواده‌های قزاق به چین و مغولستان رفتند.

بنا بر این فجایع طبیعی و اقدامات سیاسی موجب شد تا جمعیت قزاق‌های ساکن قزاقستان به یک سوم میزان قبل کاهش یابد. در دو سال پیاپی، یعنی سال‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۲۱ zhut یعنی سرمای بی‌موقع رخ داد و موجب شد استپ‌ها از یخ پوشیده شود و این امر مانع چرای حیوانات شد. هزاران نفر مردند و یا از ترس قحطی متعاقب آن به کشورهای همسایه گریختند. عده‌ای به روسیه، گروهی به کشور مناطق همجوار مخصوصا به ازبکستان و برخی دیگر به ایران مهاجرت کردند و در این مهاجرت عده زیادی بر اثر سرما، سختی مهاجرت و قحطی مردند که هرچند آمار دقیقی از تلفات آن در دست نیست ولی بنا بر قولی کشته‌ها را از یک تا سه میلیون نفر تخمین زده‌اندکه این مهاجرت، جمعیت محدود قزاق‌ها را در سرزمین مادری خود با کاهش چشم گیری مواجه کرد که این کاهش جمعیت یکبار دیگر پس از استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱ از جمعیت ۱۷ میلیونی قزاقستان حدود ۱,۵ میلیون نفر از ۲ میلیون نفرآلمان‌ها و ۲ میلیون نفر از روس‌ها از قزاقستان به موطن خود بازگشتند که در نتیجه جمعیت قزاقستان به یکباره به حدود ۱۵ میلیون نفر تقلیل یافت^[۳۰].

با توجه به مطالب فوق چنین به نظر می‌رسد که سر زمین قزاقستان در دو مقطع با مهاجرت گروهی مواجه شد است که در هر دو بار تغییرات محسوسی در تعداد و ترکیب جمعیتی این منطقه بوجود آمده است.

همانطور که اشاره شد در خلال و پس از جنگ جهانی دوم و اذیت و آزار بلشویک‌ها بخاطر فشار و محدودیت‌های شدیدی که به مردم قزاقستان وارد شد عده‌ای از مهاجرین قزاقستان رو به سوی نواحی جنوبی دریای خزر و ایران نهادند که بنا بر آنچه در دانشنامه گلستان آمده است، قزاق‌ها احتمالا طی سه دوره بعد از انقلاب اکتبر شوروی، جنگ جهانی دوم و در اثنای جنگ افغانستان به ایران پناهنده شده‌اند. قزاق‌های مهاجر در ایران ابتدا در بین ترکمن‌ها سکنی گزیدند ولی به تدریج در شهرهای گنبد کاووس، گرگان و بندر ترکمن استقرار یافتند. که از تمرکز قزاق‌ها در هر یک از این مناطق محله‌هایی بوجود آمد که محل استقرار قزاق‌ها بود به قزاق محله معروف شد که هنوز هم در هر سه شهر گنبد کاووس، گرگان و بندر ترکمن محله‌هایی به نام قزاق محله وجود دارد. ترکمن‌های استان گلستان این قزاق‌ها را "بلیش" به معنی "آشنا" خطاب می‌کنند. از تعداد قزاق‌های ساکن در استان گلستان آمارهای متفاوتی نقل شده است ولی گفته می‌شود که حدود یک هزار خانوار با جمعت تقریبی چهار تا پنج هزار نفر قزاق در استان گلستان وجود دارد. که حضور آنها ارتباط تنگاتنگی را بین ایران و کشور قزاقستان فراهم کرده است.همانطور که ایرانی‌های ساکن در قزاقستان نیز در پیوند بین دو کشور را تحکیم بخشیده‌اند. قزاقهای ایران در عین حال که زبان، سنت و هویت خود را حفظ کرده‌اندبه آداب و رسوم و هویت ایرانی خود نیز افتخار می‌کنند و با مردم بومی ‌منطقه کاملا عجین شده اند^[۳۱].

در ابتدای تشکیل دولت قزاقستان در سال ۱۹۹۱ با مهاجرت تعدادی از روس‌های ساکن در قزاقستان ترکیب جمعیتی این کشور به یکباره تغییر کرد و حدود %۴۰ از روس‌ها از قزاقستان به موطن اصلی خود یعنی روسیه مهاجرت کردند که در نتیجه جمعیت قزاقستان تا حد قابل توجهی کاهش یافت ولی بعدا با شکل گیری دولت مستقل قزاقستان و بهبود شرایط اقتصادی مناسب قزاقستان در سال‌های پس از استقلال تعداد مهاجرین از قزاقستان به خارج از کشور بسیار محدود به نظر می‌رسد و اندک افرادی هم که قصد مهاجرت داشته باشند بیشتر به ترکیه و کشورهای عربی مخصوصا به دبی و امارات متحد عربی و چین مهاجرت می‌کنند.

مهاجرت از برون مرزها به داخل کشور

مهاجرت در قزاقستان، برگرفته ازhttps://www.azernews.az/region/50561.html

که گاه عده‌ای از مردم بومی ‌منطقه که به دلایل مختلف طی سال‌های متمادی در کشورهای دیگر زندگی می‌کرده‌اندبه میهن اصلی خود باز می‌گردند و گاه مهاجرین افراد بومی ‌مناطق دیگر هستند به کشوری مهاجرت می‌کنند که موطن و میهن اصلی آنها نیست.

همانطور که در ابتدای این بخش اشاره شد در بین کشورهای استقلال یافته، آسیای مرکزی و قفقاز، قزاقستان بعد از روسیه دومین کشور مهاجر پذیر است، که مهاجرینی از کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز، افغانستان و کره شمالی به این کشور سرازیر شده‌اندو قزاقستان به عنوان یکی از محبوب‌ترین کشور‌های منطقه تبدیل شده است. که بنا بر اعلام یکی از مهاجرین افغانی و رییس اتحادیه ی مهاجران افغان مقیم قزاقستان، درسال‌های اخیر روند مهاجرت افغان‌ها به کشورهای آسیای میانه شتاب گرفته است و بسیاری از شهروندان افغانستانی برای دریافت کار و رویای زندگی بهتر به این کشورها مهاجرت نمودند. درحال حاضر شمار زیادی از شهروندان افغانستانی دراین کشور زندگی می‌کنند و از بسیاری امتیازهای شهروندی برخوردارند. درمجموع ۲ هزار افغان در قزاقستان زندگی می‌کنند که از این میزان ۷۵۰ نفر مهاجرت شان قانونی شناخته شده و حدود ۹۰ نفر از آنها موفق به دریافت کارت اقامت و اخذ تابعیت قزاقستان شده‌اند.. و ۱۱۰ نفر از مهاجرین بدلیل داشتن تابعیت افغانستان که مخالف با قانون اساسی قزاقستان است که همزمانی دادن تابعیت به افرادی که تابعیت کشور دیگر دارند را ممنوع اعلام کرده است موفق به اخذ تابعیت نشده‌اند. بنابراین افغان‌هایی که تابعیت قزاقستان را دریافت می‌کنند درمرحله ی نخست تابعیت افغانستانی شان باید ساقط شوند.

بنا بر آماری که از سوی دولت قزاقستان اعلام شده است در حال حاضر در قزاقستان حدود 2350 نفر و طبق اطلاعات دیگر 2500 نفر افغان در این کشور زندگی می‌کنند در حالیکه در سال 2010 رسما فقط 622 نفر مهاجر افغانی ثبت شده است: لذا با توجه به افزایش چشم گیر مهاجرین افغانی در قزاقستان در سال‌های اخیر ارگان‌های امنیتی قزاقستان پروسه کسب تابعیت در این کشور حتی برای آن عده از افغان‌هایی که در این کشور طی مدت ۱۵ الی ۲۰ سال بصورت قانونی زندگی کرده اند، شدیدا پیچیده شده است و وضعیت حضور افغان‌ها را در این کشور سخت کرده است.

تاجیک‌ها یکی دیگر از گروه‌های بزرگ مهاجر به قزاقستان است که پس از استقلال قزاقستان و رونق گرفتن اقتصاد این کشور روند رو به رشد یافته است. بطوری که حدود ۱۰۰ هزار نفر از ۲ میلیون مهاجر خارجی در قزاقستان را تاجیک‌ها تشکیل می‌دهند. یعنی قزاقستان پس از روسیه بیشترین تعداد مهاجر را از تاجیکستان در خود جای داده است که بیشتر به تجارت فراورده‌های کشاورزی وارداتی از تاجیکستان مشغول هستند ولی بر اساس قانون جدید مهاجرت در قزاقستان از سال ۲۰۱۳ محدودیت‌های شدیدی برای مهاجرین خارجی مخصوصا تاجیک‌ها بوجود آمده است^[۳۲].

چینی‌های اویغور از استان سین کیانگ از جمله اقوامی‌ هستند که بدلیل نزدیکی با قزاقستان تعداد زیادی از آنها به قزاقستان مهاجرت کرده‌اند.

بخشی از مهاجرین به قزاقستان را ارالمان‌ها (قزاق‌های ساکن در کشورهای دیگر که مجددا به قزاقستان کوچ کرده اند) تشکیل می‌دهند که بخشی از آرالمان‌ها از روسیه، بخشی از ازبکستان و گروهی نیز از چین، ایران و سایر مناطق به قزاقستان بازگشته‌اند. که در مجموع از زمان استقلال قزاقستان از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ بر اساس سهمیه‌ای که از سوی دولت تعیین شده است و به تأیید رئیس جمهور رسیده است هرساله حدود ۱۵۰۰۰ ارالمان به کشور بازگشته‌اندو دولت برای جذب ارالمان‌ها به قزاقستان تا چند سال قبل به هر نفر ۶۰۰ دلار کمک پرداخت می‌کرد ولی دولت قزاقستان در ژانویه ۲۰۱۲ قانونی وضع کرد که بر اساس آن اسکان مجدد اورالمان‌ها را بخاطر وجود مشکلات در وفق دادن اورالمان‌ها با جامعه قزاقستان به حالت تعویق در آورد بنا به گفته رییس کمیته مهاجرت وزارت کار و دفاع‌اجتماعی قزاقستان در گفتگو با خبرگزاری دولتی این کشور «کازینفرم»، به دنبال اجرای برنامه اختصاصی دولت در راستای فراخوان قزاق‌های مقیم خارج تا کنون حدود ۵۵۰ هزار قزاق مقیم کشورهای مختلف برای اقامت دایم به این کشور بازگشته‌اند. که از این تعداد ۴۱۵۶۵۷ نفر از آنها موفق به دریافت تابعیت قزاقستان شده‌اند.

از بین ارالمان‌ها ۸۷۳۵۴ خانوار (۳۴۱۵۳۰ نفر) از ازبکستان، حدود ۱۶ هزار خانوار (۷۹۳۹۱ نفر) از مغولستان، حدود ۹۰۰۰ خانواده (۳۴۲۵۴ نفر) از چین، ۱۲۴۳۶ خانواده (۴۶۷۷۴ نفر) از ترکمنستان و ۷۷۷۴ خانواده (۲۱۷۱۷ نفر) از روسیه و ۷۰ خانواده (حدود ۳۰۰ نفر) از ایران و تعدادی هم از تاجیکستان، قرقیزستان، افغانستان، اوکراین، مولداوی، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، پاکستان و رژیم صهیونیستی اسراییل به قزاقستان مهاجرت کرده‌اند. و به گفته رییس کمیته مهاجرت وزارت کار و دفاع‌اجتماعی قزاقستان هم‌ اکنون در ۴۰ کشور جهان چهار میلیون و ۵۰۰هزار قزاق وجود دارد. یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در ازبکستان، یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در چین و حدود یک میلیون نفر در روسیه و بقیه درسایر کشورها اقامت دارند.

از بین قزاقهای ساکن در ایران در شهرهای گرگان، ترکمن و گنبد کاووس که یک هزار خانواده و حدود ۵۰۰۰ نفر هستند اولین سری از کوچ و بازگشت آن‌ها از ایران به قزاقستان در مهرماه سال ۱۳۷۴ انجام شد که در آن سال حدود ۷۰ خانوار از طریق دریای خزر و با کشتی میرزاکوچک خان جنگلی به قزاقستان کوچ کردند. و به دنبال آن کوچ قزاق‌ها به قزاقستان ادامه یافت، که تاکنون ۲۵۰ خانوار از ایران به قزاقستان کوچ کرده‌اند. این افراد عمدتا درشهر آکتائو، مرکز استان مانقشلاق و شهر نوی اوزن (اوزن جدید) مستقر شده‌اند. ولی ۲۵ خانواده از آنها مجددا به ایران بازگشتند.

طبق مطالعاتی که پژوهشگران در مورد ارالمان‌های بازگشته به قزاقستان به عمل آورده‌اندارالمان‌ها سرنوشت‌های متفاوتی داشته‌اند. بعضی راضی هستند؛ و بعضی فکر می‌کنند یا بازگشت به سرزمین تاریخی‌شان، خود را سرگردان کرده‌اند.

سیاست‌های مهاجرتی قزاقستان

سیاست‌های مهاجرتی کشور قزاقستان به شرح زیر است:

حمایت دولت قزاقستان از قزاق‌های خارج از کشور

بر اساس برنامه‌ای که در سال ۱۹۹۶ یعنی حدود ۵ سال پس از استقلال قزاقستان توسط آقای نورسلطان نظر بایف تصویب و به اجرا گذاشته شد، دولت برنامه مفصلی برای حمایت از قزاق‌های خارج از کشور بخصوص قزاق‌های ساکن در روسیه، چین، ایران، مغولستان و... تدارک دید تا از یکسو زمینه حفظ هویت و فرهنگ قزاق‌های خارج از کشور فراهم شود و از سوی دیگر با ایجاد ارتباط با آنها زمینه جذب آنها به جمهوری قزاقستان فراهم گردد. این قانون که از پشتوانه مالی نسبتا خوبی برخوردار است از هفت بخش شامل

پشتیبانی علمی
حمایت‌های حقوقی
حمایت‌های آموزشی و پرورشی
فرهنگ
توریسم
ورزش
چاپ و نشر و حمایت‌های رسانه‌ای و تشکیلاتی تشکیل شده است^[۳۳].

در این قانون تخفیف ویژه‌ای برای ورود افراد و وابستگان ان جی او‌ها و تشکل‌های قزاقی که در خارج از کشور حضور دارند در نظر گرفته شده است، برای قزاق‌های خارج از کشور دوره‌ها، سمینارها و نشست‌های علمی، آموزشی در مورد زبان و ادبیات قزاقی، تاریخ، موسیقی فولکلر برگزار می‌شود. به منظور حفظ هویت آنها جشن‌های محلی، مسابقات فرهنگی و هنری، جشنواره‌ها و کنسرت‌های بومی ‌اجرا می‌شود، کتب و منابع قزاقی برای آنها چاپ و بصورت رایگان در بین انها توزیع می‌شود، برگزاری هفته‌های فرهنگی و هنری در بین انها و اعزام گروه‌های موسیقی سنتی، اجرای اردوهای تفریحی و زمینه سازی گردشگری در قزاقستان و تأسیس رادیو و تلوزیون و راه اندازی مدرسه برای تحصیل دانش آموزان قزاقی در خارج از کشور از جمله برنامه‌های پیش بینی شده برای قزاق‌های خارج از کشور است که با حمایت و پشتیبانی‌های مالی از سوی دولت قزاقستان بصورت جدی دنبال می‌شود که متعاقب اجرای این قانون دولت قزاقستان موفق گردید به منظور ایجاد تعادل جمعیتی تعداد زیادی از قزاق‌های ساکن در دیگر کشورها را به مهاجرت به قزاقستان و پذیرش تبعیت این کشور را فراهم کند که عزیمت و کوچ تعداد زیادی از قزاق‌های ساکن در روسیه، چین، ایران و مغولستان به قزاقستان حاصل این تلاش بوده است.

ممانعت جدی دولت قزاقستان از ورود مهاجرین غیرقانونی از دیگر کشورها

دولت قزاقستان به موازات برنامه ریزی و تلاش برای جذب قزاق‌های ساکن در دیگر مناطق دنیا، قوانین سختگیرانه‌ای برای جلوگیری از مهاجرت ملیت‌های دیگر به قزاقستان تصویب و برنامه‌های بازدارنده‌ای را در پیش گرفته است که در همین راستا به کرات بازداشت اتباع خارجی از سوی نیروهای نظامی، انتظامی‌و امنیتی دولت صورت گرفته است. که بنا به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس به نقل از سرویس خبری آزادگان در تاریخ۲۱/۸/۹۳ «سرویس امنیت قزاقستان در مرز مشترک ازبکستان با قزاقستان ۲۴۰ نفر از شهروندان ازبکستان را که قصد داشتند به صورت غیرقانونی به این کشور وارد شوند را بازداشت کرد. این سازمان امنیتی قزاقستان اعلام کرد: این اقدام در ۴ تا ۵ نوامبر در منطقه «ساریگاش» در مرز بین قزاقستان با ازبکستان صورت گرفته است.به گفته مقامات قزاق، بیشترین نقض قوانین در این کشور توسط کارگران مهاجر ازبکی صورت می‌گیرد. در این زمینه کمیته امنیت قزاقستان اعلام کرد: تعداد ۳۰۰ هزار کارگر مهاجر به صورت غیرقانونی در این کشور وجود دارد که پیش بینی می‌شود این تعداد در سال ۲۰۱۵ افزایش یابد. در سال‌های اخیر، مهاجرت کارگران به قزاقستان رو به رشد بوده و در آینده نیز این روند افزایش خواهد یافت، قزاقستان جزء کشورهای مرفه در منطقه است که در آن بیشترین ورود و خروج غیرقانونی صورت می‌گیرد^[۳۴]^[۳۵].»

نیز نگاه کنید به

پاورقی

[i].قانون جمهوری قزاقستان «در باره فعالیت دینی و اتحادیه‌های دینی»

[i]. آش نوروز کژه که از هفت ماده غذایی؛ گوشت مانده در ایام زمستان، کله گوسفند، کشک، گندم، پیاز، هویج پخته می‌شود به عنوان نوعی سوپ مخصوص در ایام نوروز تهیه و در کنار غذاهای سنتی دیگر استفاده می‌شود.

کتابشناسی

↑ http://kaziran.com
↑ http://articlekz.com/article/10989
↑ ،توسعه مدرن اجتماعی قزاقستان http://www.inform.kz/ru/social-naya-modernizaciya-kazahstana-dvadcat-shagov-k-obschestvu-vseobschego-
↑ ،توسعه مدرن اجتماعی قزاقستان http://www.inform.kz/ru/social-naya-modernizaciya-kazahstana-dvadcat-shagov-k-obschestvu-vseobschego-
↑ http://www.fayaz12.blogfa.com/post-16.aspx
↑ برگرفته از http://www.ommatnews.ir/archives/8673
↑ احزاب سیاسی قزاقستان، جلات خان زاهد فیاض، برگرفته از /http://islamworld2020.persianblog.ir/post/365
↑ برگرفته از https://atreh.com/news
↑ برگرفته از http://www.khorshed.org/?p=5749
↑ برگرفته از http://www.teror-victims.com/fa/index.php
↑ معرفی شبکه توسعه آقاخان http://www.akdn.org/publications/AKDN farsi 2008.pdf 76
↑ برگرفته از https://tengrinews.kz/
↑ برگرفته از http://law.delovoimir.kz/laws/view
↑ برگرفته از https://tengrinews.kz/
↑ سالنامه دموگرافیک قزاقستان.آ.کولییو.آلماتی آماری سالنامه قزاقستان، ۲۰۰۵.
↑ برگرفته از http://pravoved-ug.kz/contentManager/show/32
↑ برگرفته از https://www.trade.gov/country-commercial-guides/kazakhstan-customs-regulations
↑ برگرفته از گزارش بخش اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
↑ برگرفته از https://www.afghanistan.shafaqna.com
↑ برگرفته از http://globemuslims.com/fa/news/131
↑ برگرفته ازhttps://www.otpuskrk.ru/
↑ برگرفته از سایت اطلاع رسانی قزاق به نقل از نور علی قدیر، کارمند علمی آکادمی عبوم قزاقستان ، قازبکاو: نوروز، رسوم و سنتی دوباره آمده ،آلمانی ، قزازستان، ۱۹۹۱ ، ۲۵۶ صفحه و نوروز شعرهای مربوط به نوروز ، بالاوسا ۱۹۹۲، 108
↑ برگرفته از https://www.inform.kz/
↑ برگرفته از https://tengrinews.kz/
↑ برگرفته از http://kaziran.com
↑ برگرفته از http://ilikevents.com/fa/component/nevent/event/529
↑ برگرفته از http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=114417&Serv=0&SGr=0
↑ برگرفته از آژانس آمار جمهوری قزاقستان
↑ برگرفته از http://www.mashreghnews.ir/fa/news
↑ تحقیقاتی میدانی توسط کاترین آلکساندر استاد انسان شناسی گلد اسمیت لندن با موضوع «تغییرات http://anthropology.ir/node/2410 زندگی شهری در آسیای پس از شوروی» بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶
↑ مروری بر زندگی قزاق‌های ساکن استان گلستان http://www.shomalnews.com
↑ برگرفته از http://kazak.blogfa.com/tag
↑ برگرفته از http://jolay.blogfa.com/post-31.aspx
↑ برنامه های حمایتی دولت قزاقستان در خارج از کشور مصوب سال ۱۹۹۶ توسط رئیس جمهور قزاقستان
↑ صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)

[1] ttp://kaziran.com

[2] ttp://articlekz.com/article/10989

[3] ،توسعه مدرن اجتماعی قزاقستان http://www.inform.kz/ru/social-naya-modernizaciya-kazahstana-dvadcat-shagov-k-obschestvu-vseobschego-

[4] ،توسعه مدرن اجتماعی قزاقستان http://www.inform.kz/ru/social-naya-modernizaciya-kazahstana-dvadcat-shagov-k-obschestvu-vseobschego-

[5] ttp://www.fayaz12.blogfa.com/post-16.aspx

[6] برگرفته از http://www.ommatnews.ir/archives/8673

[7] احزاب سیاسی قزاقستان، جلات خان زاهد فیاض، برگرفته از /http://islamworld2020.persianblog.ir/post/365

[8] برگرفته از https://atreh.com/news

[9] برگرفته از http://www.khorshed.org/?p=5749

[10] برگرفته از http://www.teror-victims.com/fa/index.php

[11] معرفی شبکه توسعه آقاخان http://www.akdn.org/publications/AKDN farsi 2008.pdf 76

[12] برگرفته از https://tengrinews.kz/

[13] برگرفته از http://law.delovoimir.kz/laws/view

[14] برگرفته از https://tengrinews.kz/

[15] سالنامه دموگرافیک قزاقستان.آ.کولییو.آلماتی آماری سالنامه قزاقستان، ۲۰۰۵.

[16] برگرفته از http://pravoved-ug.kz/contentManager/show/32

[17] برگرفته از https://www.trade.gov/country-commercial-guides/kazakhstan-customs-regulations

[18] برگرفته از گزارش بخش اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران

[19] برگرفته از https://www.afghanistan.shafaqna.com

[20] برگرفته از http://globemuslims.com/fa/news/131

[21] برگرفته ازhttps://www.otpuskrk.ru/

[22] برگرفته از سایت اطلاع رسانی قزاق به نقل از نور علی قدیر، کارمند علمی آکادمی عبوم قزاقستان ، قازبکاو: نوروز، رسوم و سنتی دوباره آمده ،آلمانی ، قزازستان، ۱۹۹۱ ، ۲۵۶ صفحه و نوروز شعرهای مربوط به نوروز ، بالاوسا ۱۹۹۲، 108

[23] برگرفته از https://www.inform.kz/

[24] برگرفته از https://tengrinews.kz/

[25] برگرفته از http://kaziran.com

[26] برگرفته از http://ilikevents.com/fa/component/nevent/event/529

[27] برگرفته از http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=114417&Serv=0&SGr=0

[28] برگرفته از آژانس آمار جمهوری قزاقستان

[29] برگرفته از http://www.mashreghnews.ir/fa/news

[30] تحقیقاتی میدانی توسط کاترین آلکساندر استاد انسان شناسی گلد اسمیت لندن با موضوع «تغییرات http://anthropology.ir/node/2410 زندگی شهری در آسیای پس از شوروی» بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶

[31] مروری بر زندگی قزاق‌های ساکن استان گلستان http://www.shomalnews.com

[32] برگرفته از http://kazak.blogfa.com/tag

[33] برگرفته از http://jolay.blogfa.com/post-31.aspx

[34] برنامه های حمایتی دولت قزاقستان در خارج از کشور مصوب سال ۱۹۹۶ توسط رئیس جمهور قزاقستان

[35] صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]