گرجستان در یک نگاه

از دانشنامه ملل

مقدمه

گرجستان (گرجی: საქართველო، تلفظ: ساکارتْوِلو) کشوری در قفقاز است که پایتخت آن شهر تفلیس است، از دیرباز جزء مناطقی بوده که با تاریخ و فرهنگ ایران در ارتباط مستمر قرار داشته است. این کشور در منطقه اوراسیا قرار دارد که مرز میان اروپا و آسیا است. گرجستان در میانه و غرب قفقاز جنوبی (ماورای قفقاز) واقع شده است و از شمال با فدراسیون روسیه، از شرق با جمهوری آذربایجان، از جنوب با ارمنستان، و از جنوب غربی با ترکیه هم مرز است و در غرب هم با دریای سیاه همسایه است.

گرجستان تاریخ و فرهنگ پربار و کهنی دارد و از نخستین کشورهایی است که مسیحیت را به عنوان دین رسمی کشور برگزید (در سده‌های چهارم و پنجم میلادی). تاریخ و فرهنگ گرجستان با ایران مشترکات بسیاری دارد از جمله در دوره صفویه، مادر بیشتر شاهان، گرجی بودند و گرجی‌ها در بسیاری از مناصب کشوری و لشکری حضور داشتند. در سال ۱۱۹۲ هجری خورشیدی (۱۸۱۲ میلادی/۱۲۲۸ قمری) طبق پیمان‌نامه گلستان، گرجستان رسماً از ایران جدا شد و به خاک روسیه تزاری پیوست. گرجستان در دی ۱۳۷۰ (دسامبر ۱۹۹۱) از شوروی استقلال یافت و به کشوری مستقل تبدیل شد.

نام بین‌المللی گرجستان، جرجیا (Georgia) می‌باشد که در بیشتر جهان به این نام خوانده می‌شود. این کشور دارای دو جمهوری خودمختار آبخازیا و اوستیای جنوبی (به گرجی: منطقهٔ تسخینوالی) است که در شمال کشور و در همسایگی روسیه هستند و اکنون این دو منطقه با پشتیبانی روسیه اعلام استقلال کرده‌اند.

حکومت گرجستان، جمهوری دموکراتیک و سکولار است. رئیس جمهور کنونی کشور میخائیل ساکاشویلی است که رابطه نزدیکی با غرب دارد و خواهان عضویت گرجستان در ناتو و اتحادیه اروپا می‌باشد و با روسیه برسر دو جمهوری خودمختار آبخازیا و اوستیای جنوبی - به ویژه پس از جنگ سال ۱۳۸۷ - اختلافات فراوانی دارد.

مردم گرجی کشورشان را ساکارتْوِلو (საქართველო) می‌خوانند و خودشان را کارتوِلِبی (ქართველები) و زبان‌شان را کارتولی (ქართული) می‌نامند. البته در کشورهای شرقی با همان نام فارسی "گرجستان" به معنی سرزمین "گرگ­ها" خوانده می‌شود. همچنین گرجستان به زبان روسی گروزیا (Грузия) نامیده می‌شود.

گرجستان سرزمینی است که به جهت ویژگی‌های جغرافیایی و سوق‌الجیشی خاص، محل آمد و شدهای اقوام و ملل گوناگون و ملتقای فرهنگ‌ها و مدنیت‌های متفاوت و گاه متضاد بوده است. از جمله این ویژگی های را می توان از قرار داشتن در میان تمدن­ها بزرگ تاریخ یعنی ایران باستان و روم باستان، ایران جدید، عثمانی و روسیه تزار نام برد که نقش ایران به خصوص در بخش شرقی گرجستان بیش از سایر تمدن­ها ست و ملت گرجی از دستاوردهای مادی و معنوی همه این اقوام بهره گرفته و در یک فرآیند ترکیبی میراثی ماندگار و افتخار آمیز از فرهنگ و تمدن ملی و قومی خود به گنجینه تمدن بشری بیفزاید. این ویژگی گرجستان در عصر حاضر نیز همچنان ادامه داشته و در این مجموعه سعی گشته است  تا وجه­های گوناگون این مردم و جامعه تا در صورت امکان به مخاطبان ارجمند ارائه گردد تا از این جستار بتوانیم فرهنگ و تاریخ غنی این مرز و بوم را شناخته و از بهره بجوییم.