نظام آموزش، تحقیقات و فناوری چین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۳

آموزش و پرورش، همیشه کلید فتح آینده بوده و از دیرباز انتظار آن بوده که آموزش و پرورش انسان‌های فردا را تربیت و نسل امروز را برای زندگی در جامعه‌ی فردا آماده سازد. مسلماً از مهم ترین ارکان پیشرفت هر جامعه، نظام آموزش و پرورش آن جامعه است. تجربه نشان داده که چگونگی وضعیت آموزش و پرورش در کشورهای مختلف، در مسیر رشد و یا انحطاط هر کشور در طول حیات تاریخی آن، تاثیرگذار بوده‌است.

آموزش همیشه از نزدیک با فرهنگ مرتبط بوده است. تنها از طریق آموزش است که سنت و روح فرهنگی یک ملت می‌تواند گسترش یافته، توسعه پیدا کند و بازسازی شود. از همان دوران باستان، مدارس ابتدایی ترین راه‌های پرورش ذوق و استعدادها بوده‌اند، اگر چه تنها راه آموزش هم مدارس نبوده‌اند. در چین باستان، دو نوع مدرسه وجود داشت که توسط دولت و یا اشخاص اداره می‌شد. در طول تاریخ، ممکن است گاهی یکی از این نوع از مدارس بر دیگری تفوق پیدا کرده باشد، ولی غالباً آن‌ها در کنار هم و همیار یکدیگر بوده، و هر دو به عنوان ارائه دهندگان آموزش، تجربیات غنی ای را از خود بر جای گذاشته‌اند.

ضرب المثل چینی:
«اگر برنامه‌ای یک ساله داری، گندم بکار،
اگر برنامه‌ای ده ساله داری، درخت گردو بکار،
و اگر برنامه‌ای صد ساله داری، مدرسه باز کن.»

پیشینه‌ی آموزش در چین باستان

سوی رن، قابل بازیابی از: https://en.wikipedia.org/wiki/Suiren

ظهور نخستین مدارس در جامعه‌ی ابتدایی چین

در طول تاریخ بلند توسعه و پیشرفت چین، نیاکان مردم این سرزمین در زندگی و تولیدات خود، دانش و تجربه‌های مختلفی را کسب کرده‌اند. نسل‌های پیشین برای کمک به ادامه‌ی حیات نسل‌های جدید، به طور طبیعی تجربیاتشان را در مورد استفاده از آتش و دیگر ابزارها به آنان منتقل می‌ساختند. از این طریق بود که آموزش‌های ابتدایی شکل گرفت. بر اساس اسناد تاریخی، «سُوی رِن (Sui Ren) به مردم آموزش داد تا از آتش برای پختن غذا استفاده کنند، و فو شی (Fu Xi) به مردم چگونگی شکار کردن را آموخت چون جانوران فراوانی وجود داشت». سپس «توسط شِن نونگ (Shen Nong)[i] به مردم آموزش داده شد تا بذرهای کشاورزی را کِشت کنند». همه‌ی این فعالیت‌ها می‌توانند در قلمرو آموزش قرار گیرند. ولی اینها آموزش‌های پایه‌ای و ساده‌ای بودند که برای تولید و ادامه‌ی زندگی آموخته می‌شدند، بدون این که مکان خاص و ویژه‌ای برای آموزش یا فراگیران آن‌ها وجود داشته باشد. به هر حال، در این دوران، سازمان رسمی آموزشی وجود نداشت.

وقتی این افراد احساس کردند لازم است دانش و تجارب به دست آمده را با آگاهی و طبق برنامه ریزی به فرزندان خود منتقل کنند، زمینه برای ایجاد مؤسسات خاص آموزشی فراهم شد.

جامعه برده داری و ظهور و سقوط مدارس ابتدایی در چین

بر اساس مدارک تاریخی، مدارس ابتدا در دوران سلسله‌‌ی شیا(Xia) (2100 تا 1600 پیش از میلاد) پدید آمدند. وجود مدارس را نه تنها می‌توان از طریق مدارک تاریخی اثبات کرد، بلکه از طریق یافته‌های باستان شناسی، به ویژه از نوشته‌های روی استخوان‌ها یا لاکِ لاک پشت‌های خرابه‌های یین هم می‌توان به این حقیقت پی برد. در آن زمان مدارس «شیانگ» (Xiang)، «شیائو» (Xiao) یا «شو» (Xu) نامیده می‌شدند. مدارس دیگر«شوه» (Xue)، «دَ شوِه» (Da Xue) یا «گو زونگ» (Gu Zong) نام داشتند. در این ایام، کم کم مدارس دولتی ایجاد و بیش از پیش توسعه پیدا کرد. در این مدارس نوشتن و ریاضیات آموزش داده می‌شد و آموزش در زمینه‌های دینی، امور نظامی، آیین‌ها و به ویژه موسیقی نیز مورد تأکید بود. در دوران جو غربی(قرن یازدهم تا سال 771 پیش از میلاد)، یک نظام واقعی آموزشی مدرسه‌ای آغاز به کار کرد. در آن زمان، دو سیستم آموزش وجود داشت: مدارس ملی و مدارس محلی. مدارس ملی مدارس مرکزی دولتی بودند که در منطقه‌ی پادشاهی و پایتخت کشورهای وابسته به حکومت مرکزی دایر می‌شدند. مدارس محلی، مدارس دولت‌های محلی بودند که در مناطق تحت مدیریت مدیران محلی قرار داشتند. در این دوران، آموزش بر محور «هنرهای ششگانه» متمرکز بود که عبارتند از: آداب و رفتار، موسیقی، تیر اندازی، ارابه رانی، نوشتن و ریاضیات. از اواسط تا اواخر دوران سلسله‌های بهار و پاییز، مدارس خصوصی پا به عرصه‌ی وجود گذاشتند، و به سرعت در همه جا گسترش یافتند.

جامعه فئودالی و شبکه‌های متنوع مدارس در چین

برجسته ترین دستاورد فرهنگی مردم چین، در طول بیش از 2000 سال عمر جامعه‌ی فئودالی به وجود آمد، که عبارت بود از گسترش، توسعه و بازسازی اندیشه‌ی آموزش در مدارس. در این مدت طولانیِ جامعه‌ی ارباب و رعیتی، سیستم مدارس با آنچه در دوران جو غربی بود کاملاً تفاوت پیدا کرد. سنت طولانی مدت مدارس دولتی همچنان حفظ شد، ولی مدارس غیردولتی متنوع و گسترده تر شدند.

1. مدارس دولتی در چین باستان

در نتیجه‌ی سقوط حکومت اشرافی، سیستم مدارس دولتی سلسله‌های شیا، شانگ و جو غربی، از میان رفت. به محض وقوع این اتفاق، به سرعت مدارس غیردولتی شکل گرفتند. روش‌های قدیمیِ اداره‌ی مدارس دولتی سه سلسله‌‌یِ پیشین به فراموشی سپرده شد، و روش جدیدتری که آزادی بیشتری به مدارس غیردولتی می‌داد، به کار گرفته شد. این موضوع تأثیر ژرفی در توسعه‌ی سیستم بعدی مدارس با مدیریت دولتی گذاشت. در عصر سلسله مینگ(1644-1368 میلادی)، روش جدیدی برای کارآموزی در مدیریت آموزشی(عالی ترین مؤسسه‌ی آموزشی) ایجاد شد. دانشجویانی که در این مؤسسه تحصیل می‌کردند به مدت سه تا شش ماه برای کارآموزی به ادارات دولتی فرستاده می‌شدند.

مدارس خصوصی، شکل جدیدی از آموزش بود که ریشه در زوال مدارس دولتیِ تحت سیستم برده داری دارد. پیدایش آن‌ها نه تنها توفیقاتی برای تحقیقات علمی و فرهنگی به وجود آورد و موجب شکوفایی مکاتب مختلف فکری شد، بلکه موجب پرورش تعداد زیادی از شخصیت‌های برجسته و با ذوق و استعدادی شد که به شکل گیری سلسله‌‌ی متمرکز فئودالی خدمات شایسته‌ای کردند. به طور کلی، مدارس خصوصی در جامعه‌ی فئودالی با دو جنبه زیر مشخص می‌شوند.

1- به طور نسبی، یک سیاست اجرایی آموزش آزاد و سبک آموزشی خاصی ایجاد شد که موجب پیشرفت و توسعه‌ی جامع تفکر علمی، فناوری، فرهنگی و آموزشی فئودالی چین در جامعه‌ی فئودالی شد.

2- مدارس خصوصی نقش مهمی در ترویج علم و فناوری و هنر و ادبیات چین باستان ایفا کردند.

2. مدارس خصوصی در چین باستان

در طول تاریخ، مدارس خصوصی، با موفقیت بار مسئولیت آموزش ابتدایی در جامعه‌ی فئودالی را بر دوش کشیده و از تلاش‌های ناچیز دولت حمایت کرده است. از آنجا که دولت از نظر مالی مشکل اداره‌ی مدارس ابتدایی را داشت، این مسئولیت را مدارس خصوصی بر دوش کشیدند. این مدارس بنیاد آموزش در جامعه‌ی فئودالی را شکل دادند، و در طول قرن‌ها معلمان زیادی به تدریج گروه کاملی از متن‌ها و کتاب‌های آموزشی معلومات عمومی، اخلاقیات و ... را تولید کرده، و جذب این گونه مدارس شدند.

اولاً، آن‌ها بر ترکیب آموزش و تحقیق تأکید داشتند و جو آزاد بحث و مناظره پیرامون مشکلات علمی در آنجا پرورش می یافت.

دوماً، آموزشگاه‌ها بر ترکیب دانشجویان، بین مطالعات خصوصی و راهنمایی معلمان تأکید داشتند، و بر اهمیت پرورش توانایی و استعداد دانشجویان برای تعقیب مطالعات مستقل خود اصرار می‌کردند.

سوماً، آنان در نظر داشتند محیطی طبیعی و ایده آل (ساختمان محیط آموزشگاه) و یک محیط فرهنگی هماهنگ (رابطه‌ی بین دانشجویان و اساتید) ایجاد کنند، و سنت خوب احترام گذاشتن دانشجویان نسبت به استادان، و محبت استادان نسبت به شاگردانشان را به ارث گذاشته و توسعه دهند.

به طور خلاصه، سیستم مدرسه‌ای در جامعه‌ی فئودالی چین اساساً ترکیبی از مدارس دولتی، مدارس خصوصی و مدارج عالی تر آن‌ها، آموزشگاه‌های عالی بود. مدارس دولتی نقش اساسی در جامعه‌ی فئودالی داشتند، ولی وقتی که این نوع از مدارس دولتی با سقوط سلسله‌ها تنزل می‌کردند، به جای آن‌ها مدارس خصوصی توسعه‌یافته و پیشرفت می‌کردند. قابل ذکر است که ساختار دوره‌های آموزشی در سرتاسر چین بر محور آموزش‌های اخلاقی به عنوان پایه و اساس آموزش متمرکز، و از ویژگی‌های اصلی آموزش سنتی و اخلاقی بود.

نظام آموزش و پرورش در چین معاصر

گسترده ترین سیستم آموزش و پرورش در جهان در چین

تا سال 1860 میلادی، کشور چین تنها با سیستم آموزشی سنتی این کشور که بیش از دو هزار سال در این سرزمین سابقه داشته و اجرا می‌شده آشنا بود. در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم بود که مردم چین با سیستم آموزشی مدرن غرب آشنا شدند. در این دوران، با ورود نیروهای نظامی و میسیونرهای مسیحی غرب، دولت امپراتوری چینگ تصمیم گرفت تعدادی از دانشجویان چینی را برای تحصیل در غرب، به اروپا اعزام کند. نخستین گروه از دانشجویان چینی برای ادامه‌ی تحصیل عازم فرانسه و انگلستان شدند. و همین دانشجویان بودند که پس از فارغ التحصیلی و بازگشت به چین، پایه‌های جنبش و انقلابی را نهادند که در سال 1911 میلادی، منجر به سقوط سیستم امپراتوری و جایگزین شدن نظام جمهوری گردید.

به هر حال، علی رغم این اعزام‌های دانشجویی به غرب و آشنایی با سیستم مدرن آموزشی، تغییر سیستم آموزشی چین در سال 1905 میلادی بود که صورت گرفت و سیستم سنتی آموزشی تقریباً کنار گذاشته شد. ولی در عین حال، برای چندین دهه از قرن بیستم، گروهی از مردم و دست اندرکاران آموزشی کشور همچنان، به همان رویه‌ی سابق آموزشی ادامه داده و گروهی نیز که عمدتاً از سوی میسیونرهای مسیحی حمایت می‌شدند و یا در مدارسی که توسط خود میسیونرها مدیریت می‌شد، سیستم آموزشی مدرن غربی را به مورد اجرا می‌گذاشتند.

پس از روی کار آمدن جمهوری خلق چین در سال 1911، تا استقرار جمهوری کمونیستی خلق چین در سال 1949، به دلیل درگیر بودن دولت‌ها و نیمه دولت‌های حاکم بر این کشور در جنگ‌های داخلی، جنگ ضد ژاپنی و جنگ جهانی اول و دوم، هرگز فرصتی برای اصلاح کامل ساختار آموزشی و مدرن سازی آن پیش نیامد. پس از روی کار آمدن جمهوری خلق چین و فارغ شدن کشور از هرج و مرج و استقرار نسبی ثبات بود که فرصت لازم برای اصلاح ساختار و سیستم آموزشی فراهم گردید. اگرچه این ثبات سیستم آموزشی هم در دوران انقلاب فرهنگی (1966-1976)، بار دیگر دچار آشفتگی شد.

اگرچه در دوران مائو برای کاهش بی سوادی و فراگیر کردن آموزش تلاش فراوانی به عمل آمد و جوانان داوطلب با سازماندهی اعضای گارد سرخ مائو برای سوادآموزی تا اقصی نقاط این کشور گسیل شده و نرخ باسوادان را نسبت به قبل به صورت معجزه آسایی افزایش دادند، ولی تنها پس از اجرای سیاست اصلاحات و در اواخر دهه‌ی 1970 و اوایل دهه‌ی 1980 بود که دولت این کشور با اصلاح اساسی سیستم و ساختار آموزشی، مقررات و قوانین و دستورالعمل‌های مناسب و مدرن و استاندارد آموزشی را در این کشور به کار گرفت و این روند در دهه‌ی 1990 نیز ادامه‌یافت تا اینکه نرخ باسوادی از 20 درصد پیش از سال 1949، به بیش از 94 درصد (نرخ باسوادی میان افراد میان 15 تا 24 سال به 99 درصد) رسیده و چین را در ردیف 92 از میان 180 کشور جهان قرار داده است.^[۱]

در حال حاضر، نرخ ثبت نام کودکان در سن مدرسه به 99/۹ درصد رسیده و بیش از 200 میلیون دانش آموز و دانشجو در مدارس و دانشگاه‌ها و در سطوح مختلف آموزشی و به اشکال گوناگون تحت آموزش و پرورش تمام وقت و یا نیمه وقت و آموزش بزرگسالان قرار دارند. این جمعیت عظیم دانش آموزی و دانشجویی موجب شده تا کشور چین نه تنها پرجمعیت ترین کشور جهان از نظر جمعیت به شمار آید، بلکه عظیم ترین و گسترده ترین سیستم و شبکه‌ی آموزشی و دانش آموزی جهان را نیز به خود اختصاص دهد. در عین حال، در این کشور بیش از 70 میلیون نفر بی سواد 15 سال به بالا وجود دارد که دو سوم آنان را زنان تشکیل می‌دهند و اغلب در مناطق محروم و صعب العبور اقلیت نشین روستایی زندگی می‌کنند.^[۱]

طبق آمار، هزینه‌های سرانه‌ی آموزشی سالانه در شهرهای توسعه‌یافته مانند پکن و شانگهای 18 برابر مناطق و استان‌های محروم و توسعه نیافته است. لذا دولت درصدد است تا سیستم آموزش اجباری 9 ساله را در این مناطق به 12 سال افزایش دهد.

شش دهه توسعه و تحول در آموزش و پرورش چین (1949 تا 2009 میلادی)

پیشبرد و توسعه‌ی اصلاحات اقتصادی و تداوم و تکمیل سیاست درهای باز، توسعه‌ی تجارت خارجی، حفظ ثبات و آرامش سیاسی و اجتماعی، همراه با دستیابی به وحدت و یکپارچگی ملی، از سال 1978 که سیاست اصلاحات اقتصادی آغاز شد تا به امروز، محور تغییرات ساختاری و جوهری همه جانبه‌ی چین بوده است. ولی این تغییر و تحولات اقتصادی هرگز چینی‌ها را از توجه به اهداف و مصالح ملی غافل نکرده و هماهنگ با رشد اقتصادی، توسعه‌ی بنیادین آموزش به عنوان زیربنایی ترین تغییرات اجتماعی، مورد تأکید فراوان بوده است. در این خصوص، نگاه دولت و حزب به سیاست‌های آموزشی و نظارت و حمایت ویژه از بخش آموزش و پژوهش و تدوین برنامه‌های توسعه‌ای، به ویژه در دهه‌های اخیر، نگاهی راهبردی، نوگرایانه، دوراندیشانه، و کاربردی بوده است تا این کشور بتواند با تربیت متخصصان و تأمین منابع انسانی مورد نیاز جامعه‌ی توسعه‌یافته‌ی فردای چین، پایداری این توسعه و پیشرفت را تضمین نماید. لذا طی چند دهه‌ی گذشته، دولت این کشور موفق شده است با استفاده از فناوری نوین، و بسیج امکانات و سرمایه و دانش فنی و مدیریت داخلی و خارجی و اصلاح مقررات آموزشی کشور، و همچنین، اعمال سیاست‌های تشویقی و ارائه‌ی تسهیلات ویژه، منابع مادی و معنوی آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی را در قالب راهبرد توسعه‌ی بخش آموزش به چین سرازیر کند. این حرکت و سیاست دور‌اندیشانه‌ی دولت، زمینه‌های توسعه‌ی بخش آموزش و تربیت نسل جدیدی از مدیران چین را به خوبی فراهم ساخته است.^[۲]

مدیریت آموزش و پرورش در چین معاصر

درکشور چین، سیستم مدیریت بر بخش آموزش این کشور دولتی است و وزارت آموزش این کشور که بالاترین مرجع و نهاد مسئول آموزش است و زیر نظر شورای دولتی فعالیت می‌کند، متولی امر آموزش از پیش دبستانی گرفته تا پایان تحصیلات دانشگاهی در سرتاسر کشور به شمار می‌رود.

وظایف و مسئولیت‌ها و اختیارات وزارت آموزش و پرورش چین عبارتند از: تهیه و تدوین و ارائه‌ی سیاست‌های آموزشی؛ تهیه، تدوین و ابلاغ قوانین و مقررات آموزشی؛ هدایت و مدیریت و نظارت و اجرای کلیه‌ی مسائل مربوط به بخش آموزش کشور؛ اصلاح ساختار آموزشی؛ توسعه‌ی ساختار و زیرساخت‌های آموزشی؛ تأمین بودجه و هزینه‌های آموزشی از منابع داخلی و اخذ وام‌های خارجی؛ تحقیق و پژوهش لازم برای رشد استانداردهای آموزشی؛ تهیه و تأمین مواد و منابع مورد نیاز سیستم آموزشی؛ برگزاری آزمون‌های لازم و تأمین مواد آموزشی مورد نیاز آزمون‌ها در مقاطع و سطوح مختلف؛ اجرا، مدیریت و ارزیابی آموزش اجباری 9 ساله، ریشه کن سازی بی سوادی در سطح کشور؛ مدیریت آموزش عالی در مقاطع و سطوح و انواع مختلف آموزش عالی در کشور؛ هدایت و مدیریت آموزش مناطق اقلیت نشین؛ تهیه قوانین و مقررات لازم برای تحصیل دانشجویان چینی در خارج از کشور و دانشجویان خارجی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های چین؛ مدیریت مؤسسات و مراکز آموزشی چین در سایر کشورها؛ تهیه تدوین و سیاست‌های اعطای تحصیلات و بورس‌های آموزشی به دانشجویان چینی جهت تحصیل در خارج و دانشجویان خارجی در داخل چین؛ همکاری لازم با نهادهای آموزشی مناطق هنگ کنگ، ماکائو و تایوان؛ همکاری و مبادله‌ی تجارب با نهادها و سازمان‌های آموزشی بین‌المللی از جمله یونسکو؛ و همکاری‌های علمی و آموزشی و مبادلات علمی-آموزشی با سایر کشورها در چهارچوب قوانین و مقررات کشور چین.

این وزارتخانه در چهارچوب و محدوده‌ی وظایف و اختیارات خود، تا کنون بیش از 2000 قانون و مقررات و بخشنامه را در زمینه‌های آموزشی، مدیریتی، استخدامی، آزمون و صدور گواهینامه‌ی تحصیلی و اصلاح روش‌ها و مقررات، تهیه و تدوین و ابلاغ نموده است.

تشکیلات اداری وزارت آموزش و پرورش چین

تشکیلات وزارت آموزش و پرورش چین، افزون بر وزیر، دفتر وزیر، معاونت‌های ششگانه و دو پست مشاور وزیر، دارای ادارت و بخش‌های مختلفی به شرح زیر است:

1- بخش روابط عمومی: مسئولیت امور جاری و ارتباطات و هماهنگی‌ها در کلیه‌ی سطوح داخلی و خارجی.

2- بخش سیاست‌ها و قوانین و مقررات: انجام پژوهش‌های استراتژیک در زمینه‌ی اصلاحات و توسعه‌ی امور آموزشی و پرورشی.

3- بخش توسعه و برنامه ریزی: برنامه ریزی برای توسعه‌ی آموزش و پرورش در سراسر کشور.

4- بخش پرسنلی: مسئول امور پرسنلی و منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش و نهادهای وابسته، آموزشگاه‌های عالی وابسته به این وزارت، رایزنی‌های آموزشی سفارتخانه‌های چین در سراسر جهان، هدایت و نظارت بر امور تأسیساتی و بناهای آموزشی در سراسر کشور.

5- بخش امور مالی: تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های مالی و هزینه‌های آموزشی و پرورشی، تخصیص بودجه به طرح‌های آموزشی، اعطای کمک‌های مالی به دانشجویان و دانش آموزان، بهره گیری از وام‌های بین‌المللی برای توسعه‌ی آموزش و پرورش در چین.

6- اداره‌ی یکم آموزش و پرورش: مسئول رسیدگی به امور آموزش و پرورش اجباری، پیشبرد اصلاحات آموزشی، هدایت آموزش اخلاقی و آموزشی دانش آموزان در خارج از محیط مدرسه.

7- اداره‌ی دوم آموزش و پرورش: مسئول بخش آموزش و پرورش دوره‌های پیش دبستانی، ابتدایی، راهنمایی (سیکل اول) و دبیرستانی(سیکل دوم)، و دانش آموزان استثنایی.

8- اداره‌ی آموزش فنی و حرفه‌ای و آموزش بزرگسالان: مسئول آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در دوره‌ی متوسطه، امور آموزشی بزرگسالان، و ریشه کن کردن بی سوادی در میان جوانان و سالمندان.

9- اداره‌ی آموزش عالی: متولی امور آموزش عالی و اجرای برنامه‌های اصلاحی در سطح آموزش عالی، و آموزش از راه دور.

10- دفتر هیأت نظارت و بررسی: هدایت و نظارت بر امور آموزشی در سراسر کشور.

11- اداره‌ی آموزش و پرورش اقلیت‌های قومی: هماهنگی و هدایت امور آموزشی و پرورشی اقلیت‌های ملی در سراسر کشور.

12- اداره‌ی آموزش و پرورش آموزشگاه‌های تربیت معلم: مدیریت دانشسراهای تربیت معلم و اجرای برنامه‌های اصلاحات آموزشی در آموزشگاه‌های تربیت معلم.

13- اداره‌ی امور ورزش، بهداشت و آموزش‌های هنری: رسیدگی به امور آموزش‌های بهداشتی، سلامت، امور هنری، و آموزش دفاع ملی در مدارس ابتدایی، دبیرستان‌ها و دانشگاه‌های سراسر کشور.

14- اداره‌ی امور فکری و اندیشه‌های سیاسی: مسئول رسیدگی به امور فکری و اندیشه‌های سیاسی معلمان و دانشجویان در آموزشگاه‌های عالی و همچنین هدایت آن‌ها به سوی سازندگی تمدن و فرهنگ.

15- اداره‌ی امور اجتماعی: برنامه ریزی و هماهنگی برای تدریس دروس، اندیشه‌های سیاسی، و تئوری‌های آموزشی در آموزشگاه‌های عالی، انجام پژوهش‌هایی در زمینه‌ی فلسفه، علوم اجتماعی و نظارت و مدیریت بر نشریات و شبکه‌های مطبوعاتی و رسانه‌ای در سیستم آموزشی.

16- اداره‌ی علوم و فنون: رسیدگی به مسائل علمی و فنی در مراکز آموزش عالی، هدایت امور پژوهشی در این زمینه و ایجاد پیوستگی میان تدریس، تولید و پژوهش.

17- اداره‌ی امور دانشجویان: رسیدگی به امور امتحانات، کنکور، سوابق تحصیلی دانشجویان و ایجاد اشتغال برای دانشجویان فارغ التحصیل.

18- اداره‌ی امور آموزشگاه‌های عالی وابسته به وزارت آموزش: ساماندهی آموزشگاه‌های عالی در جهت تدوین برنامه‌های استراتژیک برای توسعه، اجرای اصلاحات در سیستم اداری.

19- اداره‌ی مدیریت علمی در سطوح عالی آموزشی: پیگیری مقررات آموزشی جمهوری خلق چین در زمینه‌ی«رتبه ی علمی»، تدوین برنامه‌های اصلاحی و توسعه‌ی امور مربوطه و امور آموزشی دانشجویان در دوره‌ی فوق لیسانس و دکتری.

20- اداره‌ی مدیریت زبان‌ها و خطوط نوشتاری: تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های کاری برای زبان و خط در سراسر کشور، نظارت بر چگونگی بهره گیری از زبان‌ها و خطوط، هدایت برنامه‌های ترویج زبان چینی.

21- اداره‌ی مدیریت بر اطلاعات زبان و خط: پژوهش و تعیین استانداردهای لازم زبانی و خطی و معیار رسیدگی و نظارت بر اطلاعات مربوط به زبان و خط، هدایت استانداردسازی زبان‌ها و خطوط اقلیت‌های ملی و همچنین، اطلاعات مربوط به زبان و خط اقلیت‌های ملی.

22- اداره‌ی همکاری‌ها و مبادلات بین‌المللی: هدایت ونظارت بر همکاری‌ها و مبادلات بین‌المللی در زمینه‌ی آموزش و پرورش، تدوین سیاست‌های لازم برای تحصیل دانشجویان چینی در خارج از کشور، تحصیل دانشجویان خارجی در چین، همکاری دانشگاه‌های چینی با کشورهای خارجی، مدیریت بر رایزنی‌های آموزشی در سفارتخانه‌های چین در خارج از کشور. و ترویج زبان چینی در خارج.^[۳]

منابع مالی بخش آموزش در چین

عمده‌ی هزینه‌های آموزشی کشور بر عهده‌ی دولت مرکزی، دولت‌های محلی و برخی نهادهای اجتماعی غیردولتی است.[ii] هزینه‌ی آموزشی ابتدایی و متوسطه را نیز دولت‌های مرکزی و محلی از بودجه‌ی عمومی کشور تأمین می‌نمایند، هزینه‌های آموزش عالی بر عهده‌ی دولت مرکزی و دولت‌های محلی و نهادهای اجتماعی غیردولتی است.[iii] در کنار بخش دولتی، برخی از افراد حقیقی و حقوقی و نهادهای غیردولتی داخلی و خارجی نیز در تأمین منابع مالی برای توسعه‌ی آموزش به ویژه در مناطق محروم و روستایی، به کمک دولت شتافته‌اند. اجرای پروژه‌های آموزشی غیردولتی همچون «پروژه‌ی امید» (Project Hope) و «پروژه‌ی غنچه‌ی بهار»(Project Spring Bud) و پروژه های دولتی «آموزش اجباری 9 ساله» و «آموزش اجباری روستایی» از جمله نهادهایی هستند که در کنار وزارت آموزش و پرورش در امر توسعه‌ی آموزشی تلاش‌های فراوانی نموده‌اند.

پروژه‌ی آموزشی «امید»: در دهه‌ی 1990 میلادی، از سوی بنیاد توسعه‌ی جوانان چین، پروژه‌ی آموزشی «امید» با هدف جلوگیری، کاهش، و به تحصیل بازگرداندن دانش آموزانی که به دلایل اقتصادی از ادامه‌ی تحصیل باز میمانند، به ویژه در مناطق محروم و روستایی، تأسیس شد. منابع مالی این پروژه از طریق جمع آوری کمک‌های مردمی از داخل و خارج کشور تأمین می‌گردد. «پروژه‌ی امید» گسترده ترین نهاد غیردولتی است که طی 20 سال گذشته توانسته بیش از 2/3 میلیارد یوان کمک‌های مردمی جمع آوری و از این طریق 9/2 میلیون دانش آموز ترک تحصیل کرده را برای ادامه‌ی تحصیل کمک مالی کند. این پروژه همچنین هزینه‌ی ساخت 12700 باب مدرسه، و برگزاری دوره‌های باز آموزی معلمان 30 هزار روستا را تأمین کند. این پروژه در تغییر سرنوشت دانش آموزان بسیاری مؤثر بوده و حساسیت دولت و جامعه را نسبت به ضرورت توسعه‌ی آموزش در مناطق محروم کشور جلب نموده است.

پروژه‌ی آموزشی «غنچه‌ی بهار»: این پروژه در سال 1989 میلادی، از سوی بنیاد کودکان و نوجوانان چین راه اندازی شد. هدف این پروژه بازگرداندن دانش آموزان دختر ترک تحصیل کرده در مناطق محروم به مدرسه و ادامه‌ی تحصیل آن‌ها بود. بودجه‌ی این پروژه از منابع مختلف غیردولتی تأمین می‌شود. این تشکیلات تا سال 2007 میلادی، بیش از 600 میلیون یوان کمک مردمی جمع آوری و از آن برای کمک به بازگردان ۱/۷ میلیون از دختران ترک تحصیل کرده‌ی 30 استان و منطقه به مدرسه جهت ادامه‌ی تحصیل استفاده کرده و بیش از 600 مدرسه‌ی دخترانه و 5000 کلاس در این مناطق ایجاد کرده است. این پروژه همچنین، توانسته برای 416 هزار از دختران و زنان محروم دوره‌های کارآموزی برگزار و ایجاد شغل نماید.

پروژه‌ی دولتی «آموزش اجباری 9 ساله»: دولت چین، به منظور ریشه کن ساختن بی سوادی در این کشور، در سال 1986 میلادی، قانون آموزش اجباری 9 ساله را تصویب و به مورد اجرا گذاشت. بر اساس این قانون، تمامی کودکان بالای 6 سال این کشور بدون استثنا، بایستی حداقل دوره‌ی آموزشی 9 ساله‌ی ابتدایی و راهنمایی را اجباراً طی کنند. دانش آموزانی که مشمول این قانون می‌باشند از پرداخت شهریه‌ی آموزشی معاف هستند. طبق قانون تکمیلی سال 1994، آموزش اجباری 9 ساله بایستی در سه مرحله اجرا شود: نخست در مناطق توسعه‌یافته از نظر اقتصادی؛ دوم در مناطق نسبتا توسعه‌یافته؛ و سوم در مناطق درحال توسعه. در سال 1955 وزارت آموزش و پرورش با همکاری وزارت اقتصاد در 21 استان و منطقه‌ی خودمختار با بودجه‌ای بالغ بر ۱۱/۶ میلیارد یوان، این قانون را به مورد اجرا گذاشتند. تاکنون اهداف تعیین شده برای این پروژه در اکثر مناطق کشور محقق شده و تنها مناطق کاملا دور افتاده و صعب العبور هستند که تا کنون به صددرصد اهداف نائل نشده‌اند. طبق آمار اعلام شده از سوی وزارت آموزش چین، تا پایان سال 2008، جمعاً بیش از 3038 شهرستان و ناحیه به استاندارد تعیین شده در آموزش اجباری دست یافته‌اند که ۹۹/۱ درصد شهرستان‌ها و ناحیه‌های سراسر چین را که بالغ بر ۹۹/۳ درصد از کل جمعیت را شامل می‌شود، پوشش داده است.

پروژه‌ی دولتی «آموزش اجباری روستایی»: دولت چین، اجرای پروژه‌ی اجباری آموزش روستایی را از سال 2006 تا 2010 با هدف توسعه‌ی آموزش در مناطق روستایی و محروم به مورد اجرا گذاشت. دولت مرکزی با همکاری دولت‌های محلی و با اختصاص 218 میلیارد یوان، بیش از 36 میلیون دانش آموز روستایی را در این مناطق تحت پوشش قرار داده و ضمن تأمین هزینه‌های آموزشی آنان از قبیل کتاب و لوازم التحریر آموزشی، بازسازی و نوسازی و تعمیر مدارس روستایی را نیز انجام داده است. در این برنامه‌ی آموزشی، موضوعات درسی به دو دسته ی دروس متمرکز دولتی و دروس محلی تقسیم می‌شود که عناوین محلی توسط دولت‌های استانی مطابق با نیازهای محلی ارائه می‌گردد.

تاثیر اصلاحات اقتصادی در سیستم آموزشی چین

اعمال اصلاحات و سیاست درهای باز، تغییرات اساسی در زندگی اجتماعی به ویژه در نظام ارزشی و آموزشی چین ایجاد نموده، شیوه زندگی را تغییر داده و تحولی جدی در کشور به وجود آورده است. در نظام جدید آموزشی این کشور به کلیه‌ی توانایی‌های ذهنی، جسمانی و فیزیکی دانش آموز اهمیت داده شده و به شکلی برابر نگریسته می‌شود که با روش یادگیری و آموزش در گذشته کاملاً متفاوت است. در حال حاضر، در مدارس ابتدایی و متوسطه متون آموزشی و برگه‌های آزمون به منبع کلیدی تعلیم و تربیت افراد مبدل شده و خلاقیت، نوآوری و قابلیت انطباق دانش آموزان و ارتقای توانایی‌های رقابتی آنان به عنوان راهگشای ورودی آنان به مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها مطرح شده است. به دستور کمیته ی مرکزی حزب کمونیست و شورای دولتی چین، از 10 سال پیش نظام جدیدی در آموزش به مورد اجرا درآمده که در آن تأکید شده که دانش آموزان باید علاوه بر پیشبرد قابلیت‌های ذهنی و انجام تکالیف درسی، به سلامت جسمانی، فیزیکی و تربیت بدنی نیز اهمیت داده شود. آنچه مهم می‌نماید این است که کشور چین با توجه به گشودن درهای خود به روی دنیای خارج، در حال حاضر، نیازمند نیروهای کارآزموده با توانایی‌های همه جانبه جهت حضور در صحنه‌ی جهانی است. طی سال‌های اخیر، برنامه‌های آموزشی مختلفی در زمینه‌های گوناگون برای دانش آموزان و دانشجویان در نظر گرفته شده است تا از این طریق به ارتقای مهارت‌های آنان در کلیه‌ی زمینه‌ها توجه شود. آمار نشان می‌دهد که سالانه از هر13 شهروند چینی، 1 نفر به گذراندن دوره‌های آموزش مهارت‌های جنبی آموزشی می‌پردازد.

نظام آموزشی چین

نظام کلی آموزشی چین، شامل آموزش پایه، آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزش عالی و آموزش بزرگسالان است. آموزش پایه شامل پیش دبستانی، ابتدایی، راهنمایی (سیکل اول)، و دبیرستان (سیکل دوم) می‌باشد.

آموزش پایه(پیش دبستانی) در چین

منظور از آموزش «پیش دبستانی» آموزش کودکان از آغاز تولد تا شش سالگی در کودکستان و آمادگی است. وزارت آموزش و پرورش، با در نظر گرفتن توانایی جسمی و روحی کودکان در این سن، برنامه‌ی مناسب آموزشی برای آن‌ها تنظیم کرده است. در این پایه، کودکان سه تا شش ساله می‌توانند وارد کودکستان شوند. درحال حاضر در چین بیش از 150 هزار کودکستان و مهد کودک وجود دارد و تنها کمی بیش از 30 درصد از کودکانی که سن آن‌ها به حد تحصیل در مدرسه نرسیده است، در این مقطع تحت آموزش هستند و بقیه با توجه به سن و مسائل اقتصادی و خانوادگی، تحت مراقبت والدین قرار دارند.

کودکستان‌ها و مراکز پیش دبستانی چین، به دو گروه دولتی و خصوصی تقسیم می‌شوند. کودکستان‌های دولتی با هزینه‌ی دولت دایر است و مبلغ کمی نیز از والدین دریافت می‌کنند، درحالیکه کودکستان‌های غیردولتی تمام هزینه‌های آموزشی را از والدین کودکان می‌گیرند. با توجه به رشد اقتصادی و اشتغال پدر و مادر، در سال‌های اخیر تعداد کودکستان‌های خصوصی با برنامه‌های متنوع آموزشی، از جمله فراگیری زبان انگلیسی، و هزینه‌های آن‌ها به شدت درحال افزایش است.

سرمایه گذاری‌های بخش خصوصی و خارجی در حوزه‌ی آموزش پیش دبستانی در دو دهه‌ی گذشته موجب رشد فزاینده‌ی این بخش از آموزش شده و مؤسسات و مراکز مراقبتی کودکان خارجی و بین‌المللی همچون بِیبی کِر ( Baby Care)، فان دازِل (Fun Dazzle)، کودکان شرق (Eastern Kids)، و... با ارائه‌ی برنامه‌های مختلف به صورت تمام وقت، پاره وقت و یا پانسیونی و اجرای طرح‌هایی مثل «معلمان در نقش والدین» (Teachers as Parents) و راه اندازی مراکز مشاوره‌ای درخصوص تغذیه و بهداشت و سلامت کودکان، در جهت رشد بدنی، اخلاقی، فکری و زیبایی شناسی کودکان و کسب آمادگی لازم جهت بهره برداری از آموزش ضابطه مند، فراهم سازی محیط مناسب جهت ایجاد شرایط و فرصت‌هایی جهت مواجه کودک با مسائل و مشکلات واقعی زندگی و تقویت درک معانی، استفاده از سرگرمی‌های آموزنده، با میلیون‌ها دلار سرمایه گذاری، نقش مهمی در این فرایند ایفا می‌کنند. درحال حاضر، در کشور چین بیش از 20 میلیون خانواده‌ی برخوردار از کودکان رده‌های سنی 3-1 سال وجود دارند که همچنان به این رقم افزوده می‌شود. به اعتقاد کارشناسان، در کشوری که هر خانواده از حق برخورداری از 1 فرزند بهره مند است، 30 درصد هزینه‌های خانواده متعلق به کودک خانواده است که این رقم خود به جذب سرمایه‌های گسترده در بخش آموزش پیش دبستانی منتهی می‌گردد. در عین حال، از آنجا که اغلب روش‌های آموزشی و ارزش‌های تربیتی به کار گرفته شده در این گونه مراکز از کشورهای غربی برگرفته شده و با فرهنگ سنتی چینی سازگار نیست، چالش بزرگی برای خانواده‌ها، دولت و مدیران این مراکز فراهم آورده است.

توسعه‌ی فراگیری زبان انگلیسی در دوره‌های آموزش پیش دبستانی بخش خصوصی، و روند رو به افزایش علاقه‌ی والدین به آماده سازی فرزندان خود برای آینده، منجر به استفاده از معلمان خارجی، به ویژه انگلیسی، آمریکایی و کانادایی جهت تدریس در مراکز پیش دبستانی شده است. بنابر آمار منتشره، هم اینک بیش از 3 هزار مؤسسه‌ی آموزش زبان خارجی در کشور چین فعالیت دارند که درآمد آن‌ها به بیش از 15 میلیارد یوان (معادل 2 میلیارد دلار آمریکا) می‌رسد که اغلب بایستی توسط والدین پرداخت شود و هزینه‌های آموزشی در این مقطع را بالا می‌برد. همین مسائل موجب شده تا در کنار افزایش هزینه‌ها، به دلیل اجرای برخی از برنامه‌های پرهزینه و غیرضرور، کیفیت آموزشی کودکان در این مراکز با افت قابل توجهی مواجه شود.

آموزش پایه(دوره ابتدایی)درچین

در چین کودکان از سن شش سالگی باید تحصیلات خود را از دبستان آغاز کنند. طبق مقررات قانون آموزش و پرورش اجباری چین، دولت برای کودکانی که به سن تحصیل رسیده‌اند، سیستم آموزش اجباری بدون دریافت شهریه را اجرا می‌کند. با این حال والدین باید هزینه‌ی کتاب و نوشت افزار را که سالانه تقریباً به چند صد یوان می‌رسد، پرداخت کنند.

دوران آموزش مقطع ابتدایی در چین عموماً بین پنج تا شش سال است. دروس این مقطع عمدتاً عبارتند از: زبان چینی، ریاضیات، علوم، زبان خارجی، آموزش‌های اخلاقی، موسیقی، و ورزش. با توجه به تعداد زیاد کاراکترهای چینی، در این مقطع بیشتر روی فراگیری کاراکترها تأکید می‌شود. جدیدترین آمارها نشان می‌دهد که درحال حاضر در چین، 120 میلیون دانش آموز دوره‌ی ابتدایی در بیش از 400 هزار دبستان به تحصیل اشتغال داشته و میزان ثبت نام و تحصیل کودکان این مقطع بیش از ۹۹/۴۹ درصد جمعیت سنی این گروه را تحت پوشش قرار داده است.

از آنجا که آموزش دوره‌ی ابتدایی تحت سیستم آموزش اجباری 9 ساله قرار دارد، اکثریت مطلق مدارس ابتدایی چین زیر نظر دولت (مرکزی-محلی) اداره می‌شود و دانش آموزان با توجه به محل سکونت خود نزدیک ترین مدرسه به محل سکونت را انتخاب می‌کنند. درعین حال، در برخی از نواحی روستایی که دارای جمعیت پراکنده است و امکان تأسیس مدرسه به دلیل کم بودن تعداد دانش آموزان وجود ندارد، آموزش متمرکز اجرا شده و کودکان منطقه برای استفاده از امکانات تحصیلی بهتر، در مدارس متمرکز شبانه روزی که دارای شرایط نسبتا خوبی هستند تحصیل می‌کنند. دوره‌ی یکساله‌ی تحصیلی در مقطع ابتدایی به 38 هفته‌ی آموزشی (پنج روز در هر هفته) با چند هفته رزرو و 13 هفته تعطیلی تقسیم می‌شود و در این مقطع دانش آموز بایستی حتما در آزمون پایان سال در دروس زبان چینی و ریاضیات نمره‌ی قبولی کسب کند تا بتوانند به مقطع بالاتر بروند.

بر اساس برنامه ریزی درسی انجام شده برای طول دوره‌ی 5 تا 6 ساله‌ی ابتدایی، دانش آموز بایستی مجموعاً 4800 ساعت آموزش در کلاس داشته باشد که به ترتیب اهمیت بیش از یک سوم این میزان (1666 ساعت) برای فراگیری زبان و ادبیات چینی، و حدود یک چهارم (986 ساعت) برای ریاضیات، (544 ساعت) ورزش، موسیقی و هنر (هرکدام 404 ساعت)، علوم طبیعی (272 ساعت)، علوم اجتماعی و اخلاق (هرکدام 204 ساعت) و کار و دانش (136 ساعت) را به خود اختصاص داده‌اند.

طبق آمار منتشره از سوی وزارت آموزش و پرورش چین، در سال 2010 میلادی، تعداد کودکان در سن مدرسه‌ی این کشور بالغ بر ۹۵۰۱/۵۰۰/۰۰۰ نفر بوده که از این تعداد جمعاً ۹۵۰۱/۳۰۰/۰۰۰ نفر (۹۹/۷ درصد) در مدارس ثبت نام کرده‌اند.^[۴]

آموزش مقطع راهنمایی(سیکل اول)درچین

آموزش مقطع راهنمایی(سیکل اول)درچین، جزو آموزش اجباری 9 ساله‌ی کشور است. از این جهت تحصیل در این مقطع برای دانش آموزان رایگان و بدون پرداخت هزینه است، ولی مانند مقطع ابتدایی، باید والدین هزینه‌های کتاب و نوشت افزار را خود بپردازند. دوران آموزش در مقطع راهنمایی حداکثر 3 سال است و عمده دروس آن شامل: زبان چینی، ریاضیات، زبان خارجی، فیزیک، شیمی، تعلیمات ایدئولوژیکی، آموزش‌های اخلاقی و اطلاعات عمومی است. جدید ترین آمارها نشان می‌دهد که در حال حاضر، در سرتاسر چین بیش از 60 هزار مدرسه‌ی راهنمایی (شامل 300 مدرسه‌ی راهنمایی فنی و حرفه‌ای) دایر و 60 میلیون دانش آموز در این مقطع تحصیل می‌کنند. میزان ورودی دانش آموزان این مقطع به بیش از 98 درصد جمعیت گروه سنی را تحت پوشش قرار داده و اغلب مدارس دوره‌ی راهنمایی (سیکل اول) توسط دولت اداره می‌شود.

آموزش دوره‌ی راهنمایی، جزو آموزش اجباری 9 ساله است و دانش آموزان می‌توانند بدون شرکت در آزمون ویژه، مستقیماً از دبستان وارد مقطع راهنمایی شوند. دانش آموزان این مقطع نیز در نزدیک ترین مدارس به محل زندگی خود ثبت نام می‌کنند. در عین حال، در برخی از مناطق روستایی آموزش متمرکز اجرا می‌شود و دانش آموزان در مدارس مرکزی که از امکانات و شرایط بهتری آموزشی و خوابگاه شبانه روزی دارند به تحصیل می‌پردازند. دولت همچنین، در برخی از مناطق برای کمک به توسعه‌ی آموزش تلاش می‌کند سیستم آموزش از راه دور را توسعه دهد تا به اهداف گسترش آموزش در مناطق مختلف دست یابد.

یک سال تحصیلی در مقطع راهنمایی به 39 هفته‌ی آموزشی (پنج روز در هفته) با چند هفته کم و زیاد و 12 هفته‌ی تعطیلی تقسیم می‌شود.

آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین

آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین، ادامه‌ی آموزش دوران راهنمایی به شمار می‌رود که شامل انواع دوره‌های دبیرستان عمومی، دبیرستان آموزش حرفه‌ای، مدرسه‌ی متوسطه‌ی فنی و غیره می‌شود. آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین اجباری نیست. از این جهت، دانش آموزان موظف به پرداخت شهریه هستند. میزان شهریه با توجه به وضعیت اقتصادی مناطق مختلف متفاوت است. که معمولاً سالانه به چند هزار یوان می‌رسد. آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین عموماً سه ساله است و عمده دروس آن عبارتند از: زبان و ادبیات چینی، ریاضیات، زبان خارجی، فیزیک، شیمی، علوم تجربی و اطلاع رسانی. دبیرستان‌ها در چین عمدتاً از سوی دولت اداره می‌شوند ولی از آنجا که آموزش در این مرحله اجباری نیست، لذا درسال‌های اخیر، بخش غیردولتی نیز در امر آموزشی این مقطع فعال شده است. دانش آموزان پس از پایان تحصیل در دوره‌ی راهنمایی، برای ورود به مقطع دبیرستان باید در آزمون شرکت کنند و آموزشگاه‌ها با توجه نتایج آزمون دانش آموزان ممتاز را برای ادامه‌ی تحصیل در مقطع دبیرستان گزینش کرده و از آن‌ها ثبت نام می‌کنند. موضوعات امتحانی برای ورود به مقطع دبیرستان و میزان نمرات قبولی توسط ادارات آموزش و پرورش مناطق مختلف تعیین می‌شود. جدیدترین آمارها نشان می‌دهند که در حال حاضر، در چین بیش از 31300 دبیرستان دایر است که 30 میلیون دانش آموز دبیرستانی در آن‌ها مشغول به تحصیل هستند و این میزان معادل 66 درصد جمعیت واجد شرایط از نظر سنی برای ادامه‌ی تحصیل دراین مقطع است.

یک سال تحصیلی در دوره‌ی دبیرستان شامل 40 هفته‌ی آموزشی (پنج روز در هفته) با چند هفته کم و زیاد و 11 هفته‌ی تعطیلی می‌گردد.

آمار تعداد دانش آموزان و معلمان مدارس دولتی و غیردولتی مقاطع پیش دبستانی تا دبیرستان (2010) ^[۵]

	تعداد مدرسه	تعداد فارغ التحصیل	ورودی جدید	کل شاغلان به تحصیل	تعداد کارکنان	تعداد معلمان
پیش دبستانی دولتی	150420	10575502	17003581	29766695	1849301	1144225
پیش دبستانی غیردولتی	102289	3889350	7116312	13994694	1168429	680404
دوره ابتدایی دولتی	290597	19279332	16917007	101353616	6175629	5645777
دوره ابتدایی غیردولتی	5351	864287	947235	5376255	313927	229480
راهنمایی دولتی	56479	18130799	17165815	53423332		3529728
راهنمایی غیردولتی	4259	1298601	1532080	4421129
دبیرستان دولتی	28635	14626302	17043787	46705958	7080290	2389122
دبیرستان غیردولتی	5622	1709986	1941400	5370649	629281	447069

سیلابس‌های درسی دانش آموزان مقاطع ابتدایی و راهنمایی در چین

وزارت آموزش و پرورش چین برای نخستین بار در سال 1950، سیلابس‌های درسی استانداردی را برای تدریس در مدارس ابتدایی و راهنمایی سراسر کشور تعیین و کتب درسی لازم را منتشر و در اختیار دانش آموزان تمام مناطق قرار داد. این سیلابس‌ها چهار بار در سال‌های 1956، 1963، 1978 و 1986، اصلاح شده و تغییر پیدا کرد و به روزرسانی شد و بر مبنای آن‌ها، 8 گروه کتاب درسی تهیه و تدوین و از سوی انتشارات آموزشی خلق چاپ و منتشر شد. از آنجا که کشور چین از نظر جغرافیایی گسترده و دارای تنوع قومی و زبانی و مذهبی است، انتظار می‌رفت که متون آموزشی در مناطق مختلف این کشور بر اساس نیازها و تنوع فرهنگی ساکنان این مناطق باشد. لذا، در سال 1986، کمیسیون آموزشی کشور تصمیم گرفت برای تولید کتب درسی، سیاست ویژه‌ای را اعمال کند تا بتواند پاسخگوی نیازهای متنوع مناطق مختلف از نظر فرهنگی و قومی‌باشد. در مناطقی که شرایط اجازه می‌داد، ادارات آموزشی منطقه، مؤسسات آموزشی، متخصصان، محققان و معلمان و اشخاص را ترغیب کردند تا کتب درسی مقاطع ابتدایی و راهنمایی این مناطق را بر اساس نیاز شرایط محیطی و فرهنگی و اقلیمی خاص خود را در چهارچوب سیاست آموزش اجباری 9 ساله‌ی کشور تهیه و تدوین نمایند. در نتیجه، کتاب‌های آموزشی مختلفی در رقابت با کتب استاندارد آموزش سراسری و طبق نیازها و شرایط منطقه‌ای تدوین و منتشر شد که تأثیر بسزایی در تحقق اهداف توسعه‌ی آموزش در این مناطق داشت. بر این اساس، تا سال 1998، بیش از 2000 عنوان کتاب آموزشی تألیف و منتشر گردید. افزون بر کتاب‌های درسی، کتاب‌های مختلف کمک آموزشی، کتاب‌های مرجع، کتابچه‌های تصویری، اطلس‌های آموزشی، جدول‌ها و لوحه‌های دیواری، اسلاید و فیلم، مشق در خانه، نرم افزارهای کامپیوتری و...، مطابق با تنوع و ذائقه ی فرهنگی دانش آموزان و راهنمای روش تدریس برای اساتید و معلمان تألیف و منتشر گردیده است. همچنین، برنامه‌های متنوع آموزشی خارج از مدرسه در زمینه‌های مختلف همچون موسیقی، ورزش، نقاشی، کامپیوتر، تئاتر، طراحی و مدلسازی، صنایع دستی و اختراعات و ابداعات تهیه و تدارک دیده شده است که در مراکزی مانند کاخ دانش آموزان، باشگاه‌های دانش آموزی، مراکز علمی و تکنولوژیکی دانش آموزی، مراکز فعالیت‌های کودکان و نوجوانان که تعدادشان به بیش از 10 هزار مرکز می‌رسد، در نظر گرفته شده که هرچه بیشتر به شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌های علمی-آموزشی دانش آموزان کمک می‌کند.

مدارس ویژه‌ی دانش آموزان ناتوان و کم توان ذهنی و جسمی در چین

طبق آمار منتشره از سوی دولت چین، در این کشور بیش از 6 میلیون دانش آموز کم توان و معلول از نظر جسمی و ذهنی وجود دارد که تحت پوشش آموزشی قرار دادن این بخش از دانش آموزان مورد توجه دولت قرار گرفته است. وزارت آموزش و نهادهای مسئول نگهداری و مراقبت از این گونه افراد، برای تضمین تحصیلات و آموزش آن‌ها برنامه‌ها و سیاست‌های مختلفی را بر اساس شرایط جسمانی آنان تدوین و به مورد اجرا گذاشته‌اند. این قشر از دانش آموزان بین 7 تا 9 سال از امکانات و تسهیلات در نظر گرفته شده برای آموزش پایه بهره مند می‌شوند. در سال 1985، با برنامه ریزی‌های به عمل آمده از سوی دولت چین، زمینه‌ی ادامه‌ی تحصیل در مقاطع بالاتر و دانشگاه‌ها هم برای این افراد فراهم شد. در حال حاضر، 4 کالج ویژه برای تحصیلات این گونه دانشجویان راه اندازی شده و بقیه در سایر دانشگاه‌های کشور به ادامه‌ی تحصیل می‌پردازند.

همچنین، بیش از 1000 مرکز آموزشی فنی و حرفه‌ای برای کارآموزان کم توان و ناتوان راه اندازی شده و افزون بر این مراکز، شرایط برای کارآموزی این حرفه آموزان در 2200 مرکز حرفه و فن عادی دیگر نیز فراهم گردیده و از داوطلبان ثبت نام به عمل می‌آید. تاکنون بیش از ۲/۶ میلیون نفر در این آموزشگاه‌ها و مراکز فنی و حرفه‌ای موفق به گذراندن دوره‌های آموزشی شده‌اند. همچنین، وزارت آموزش با تدوین قانون و مقررات لازم، این گونه دانش آموزان و فارغ التحصیلان را از نظر آموزشی و شغلی تحت پوشش و حمایت قانونی قرار داده است.

آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در چین

آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در 3 سطح: راهنمایی، دبیرستان و آموزش عالی فنی و حرفه‌ای صورت می‌گیرد. افزون بر این موارد، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای شامل آموزش کارمحور و آموزش شغلی نیز می‌شود. این نوع از آموزش‌ها نقش مهمی در مؤسسات آموزش عالی فنی حرفه‌ای، مدارس راهنمایی تکنیکی، مدارس مهارت افزایی، مراکز آموزش شغلی، مدارس آموزش تکنیکی بزرگسالان و سایر نهادهای آموزش اجتماعی در طول حیات افراد ایفا می‌کند.

نخستین قانون آموزش فنی و حرفه‌ای چین در سال 1996 تدوین و به مورد اجرا گذاشته شد و زمینه‌ی قانونی توسعه‌ی این نوع از آموزش را فراهم ساخت. آموزش فنی و حرفه‌ای افزون بر آموزش تئوریک در کلاس شامل برخی از آموزش‌های عملی مورد نیاز نیز می‌گردد. مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای عمدتاً از سوی دولت راه اندازی و مدیریت می‌شود ولی بخش‌هایی از جامعه نیز برای مشارکت و سرمایه گذاری در این زمینه تشویق به همکاری می‌شوند.

سیستم آزمون سراسری ورود به دبیرستان در چین

دانش آموزان مقطع راهنمایی در چین در پایان تحصیلات این مقطع و برای ورود به مقطع دبیرستان بایستی در یک آزمون ویژه شرکت نمایند. با توجه به اینکه کمتر از 60 درصد دانش آموزان دوره‌ی راهنمایی می‌توانند مقطع دبیرستان به ادامه‌ی تحصیل بپردازند، و لذا رقابت برای ورود به دبیرستان خیلی سخت و آزمون ورود به دبیرستان یکی از مشکل ترین آزمون‌های دوران تحصیلات متوسطه است.

سؤالات و مواد درسی این آزمون توسط ادارات آموزش و پرورش مناطق مختلف تعیین می‌شود. در رشته‌های عمومی موضوعات امتحانی عبارتند از: زبان و ادبیات چینی، زبان خارجی، ریاضیات، فیزیک، شیمی و سایر دروس. این آزمون معمولاً همه ساله در ماه ژوئن برگزار و دانش آموزان درصورت کسب نمره‌ی قبولی می‌توانند برای ادامه‌ی تحصیل وارد دبیرستان شوند. در اینصورت، از شانس بیشتری برای ورود به دانشگاه و یافتن شغل مناسب برخوردار خواهند شد. در غیر اینصورت، فرصت ادامه‌ی تحصیل در دبیرستان را نخواهند داشت. از این جهت بسیاری از دانش آموزان چینی، آزمون متوسطه را امتحان تعیین سرنوشت می‌نامند.

آزمون سراسری کنکور در چین

آزمون ورود به دانشگاه در چین، قابل بازیابی از: https://isna.ir/xdNxRr

آزمون کنکور در کشور چین هم مثل سایر کشورهای جهان به امتحاناتی اطلاق می‌شود که برای ورود به دانشگاه و آموزشگاه‌های عالی برگزار می‌شود. بر اساس برنامه‌ی امتحانی منتشره از سوی وزارت آموزش و پرورش، موضوعات آزمون کنکور توسط ادارات آموزش و پرورش در سطوح دولتی و یا استانی تعیین می‌شود. تاریخ برگزاری این امتحانات 7 ژوئن هر سال بوده و مدت آن دو تا سه روز است.

در دوران انقلاب فرهنگی (1966 تا 1976 میلادی)، تعداد زیادی از جوانان چینی به خاطر سیاست غلط دولت و باند چهار نفره، به دلیل تعطیلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، فرصت ادامه‌ی تحصیلات عالیه را از دست دادند. در سال 1977 که برای نخستین بار پس از انقلاب فرهنگی آزمون جامع کنکور سراسری برگزار شد، بیش از ۵/۷ میلیون نفر برای ورود به دانشگاه و به دست آوردن شانس ادامه‌ی تحصیل به رقابت پرداختند که از این تعداد، تنها 270 هزار نفر موفق به ورود به دانشگاه شدند. از این رقابت فشرده، به عنوان اولین نشانه‌های اصلاحات در آموزش نام برده می‌شود. این در حالی است که بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، در سال 2008، بیش از ۱۰/۵ میلیون نفر در آزمون کنکور شرکت کردند که حدود 50 درصد آنان (۵/۹۹ میلیون نفر) موفق به ثبت نام در یکی از دانشگاه‌های چین شدند.^[۶]در واقع، این آزمون رقابتی برای جوانان چینی، به منزله‌ی تلاش هزاران سرباز از یک پل کوچک است که اغلب سربازان در رقابت با یکدیگر از روی پل به رودخانه افتاده و موفق به عبور نمی شوند.

در حال حاضر، موضوعات امتحانی کنکور در چین، به«3 باضافه‌ی ایکس» معروف است. مقصود از «سه»، آزمون زبان و ادبیات چینی، ریاضیات و زبان خارجی است و منظور از «ایکس» رشته‌های مورد نظر در امتحانات سراسری کشور و استان‌های مختلف است. در برخی از مناطق «ایکس» یعنی امتحانات جامع رشته‌ی علوم انسانی و علوم طبیعی است. به عبارت دیگر، دانش آموزانی که برای شرکت در رشته‌های علوم انسانی ثبت نام کنند، می توانند در امتحان جامع علوم انسانی شرکت و دانش آموزانی که در رشته‌ی علوم طبیعی ثبت نام کنند، در آزمون جامع علوم طبیعی شرکت خواهند کرد. ولی در برخی از مناطق «ایکس» نه تنها شامل آزمون جامع علوم انسانی و علوم طبیعی است، بلکه امتحانات یک رشته‌ای نیز معنا می دهد. دانش آموزانی که برای شرکت درامتحانات ثبت نام می کنند با توجه به رشته‌ی تخصصی مورد نظر خود و خواست دانشگاه مد نظر، در آزمون فیزیک، شیمی، بیولوژی و تاریخ نیز شرکت می کنند. آزمون کنکور در چین همواره مورد توجه فراوان مردم بوده ولی در سال‌های اخیر، به دنبال افزایش شمار داوطلبان و نسبت قبولی، از فشار آن بر داوطلبان و والدین تا اندازه ای کاسته شده است. با این حال آزمون کنکور همه ساله‌یکی از دغدغه‌های مهم و مورد توجه والدین و دانش آموزان در چین است.

احداث مدارس با سرمایه گذاری مشترک چینی و خارجی

به رغم گرایش شدید نسل جدید چینی برای تحصیل در خارج کشور، به نظر می‌رسد که هنوز بسیاری از مردم این کشور همچنان مایل به تحصیل در داخل کشور، بویژه در مدارس مشترک چینی و خارجی هستند که تعداد آن‌ها مانند قارچ در سرتاسر چین در حال افزایش است. این مدارس اغلب توسط دانشگاه‌ها، مؤسسات و یا سازمـان‌های بین‌المللی آموزشـی تأسیس و اداره می شوند. پس از عضویت چین در سازمان تجارت جهانی و افزایش نیازهای این کشور به افراد متخصص و تحصیل کرده در رشته‌های مختلف از یک سو، و عدم پاسخگویی سرمایه‌های داخلی و سیستم سنتی گذشته آموزشی به این نیازها از سوی دیگر، دولت چین برای رفع این نیاز اساسی، طبق شرایط و مقررات خاصی به سرمایه گذاران خارجی مجوز فعالیت در عرصه‌ی آموزشی این کشور را داد. کشور چین پس از ورود به سازمان تجارت جهانی، بازار تعلیم و تربیت خود را به روی سرمایه گذاران اعم از حقیقی و حقوقی با محدودیت‌های نسبتاً کمتری گشود. چین معتقد است که دارای بزرگ ترین بازار بالقوه‌ی آموزش و پرورش در جهان است و آمـار نشـان می‌دهد که پکنـی‌ها برای بهبود زبان انگلیسـی خود سالانه بیش از 300 میلیون دلار هـزینه می کنند. هزینه‌ی سالانه‌ی آموزش و پرورش در چین هنوز نزدیک به ۱/۴ درصد از هزینه‌ی تعلیم و تربیت عمـومـی در جهان توسعه‌یافته پایین تر است. لذا، با عنایت به بهبود شرایط زندگی جامعه و تمایل والدین به هزینه کردن برای آموزش هرچه بهتر تک فرزند خانواده، سرمایه گذاری بخش غیردولتی و خارجی در بخش آموزش به سرعت رشد کرد. در حال حاضر تنها در شهرهای بزرگی مانند پکن و شانگهای صدها مدرسه‌ی مشترک چینی و خارجی به فعالیت آموزشی اشتغال داشته و ده‌ها هزار دانش آموز در این گونه مدارس به تحصیل می‌پردازند. این مدارس توسط چینی‌های خارج از کشور و سازمان‌ها و دانشگاه‌های بین‌المللی مانند مؤسسه‌ی زبان و تجارت شهر سیدنی، مؤسسات و مراکز دانشگاهی ژاپن، آمریکا، کانادا، انگلیس، هنگ کنگ، مالزی و... اداره می شوند. آنچه قابل توجه است، هزینه‌های تقریباً سنگین شهریه‌ی این مدارس است که اغلب والدین در یک رقابت و چشم و هم چشمی تنگاتنگ این هزینه‌ها را می‌پردازند.

طرح تقویت ساختار اخلاقی کودکان و دانش آموزان چینی

در فوریه‌ی سال 2000 میلادی، پروژه‌ای تحت عنوان «ساختار اخلاقی شهروندان خردسال چینی» به صورت مشترک توسط فدراسیون زنان چین، کمیته‌ی مرکزی لیگ جوانان حزب کمونیست و وزارت آموزش و پرورش چین به مورد اجرا گذاشته شد. در حال حاضر، این پروژه در میان کودکان و دانش آموزان سراسر چین با جدیت پی گیری و برنامه‌ی فوق تحت عنوان فعالیت‌هایی همچون «من شهروند شایسته‌ی خردسال می شوم» به مورد اجرا گذاشته می شود. اجرای چنین فعالیت‌هایی به تأمین سلامت روحی و اخلاقی صدها میلیون دانش آموز چینی منجر شده است. این طرح برای مقابله با تأثیرات منفی و عوامل فرهنگی نادرست داخلی و خارجی و رشد فکری و اخلاقی کودکان چینی به اجرا درآمده است. در پروژه‌ی فوق، از کودکان رده‌های سنی 3 تا 18 سال سراسر چین خواسته می‌شود که به صورت داوطلبانه در برنامه‌های اخلاقی و آموزشی «من شهروند شایسته‌ی خردسال می شوم» شرکت نموده و عادات نیک و اخلاق پسندیده‌ی خود را طبق فرهنگ سنتی چین پرورش دهند. از جمله مهم ترین اهداف پروژه‌ی فوق می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1- تبدیل کودکان به دستیاران خردسال خانواده و اطاعت از پدر و مادر و توجه به خویشاوندان؛

2- تبدیل کودکان به نمونه‌های کوچکی از افراد میهن پرست، مؤدب، صادق، وفادار و منضبط جامعه؛

3- تبدیل کودکان به نمونه‌های کوچکی از انسان دوستی، کمـک به یکدیگر، احترام به حقوق دیگران و علاقـه مند به همکـاری با سایرین؛

4- تبدیل کودکان به نگهبانان کوچک اموال دولتی و عمومی، مراقب بهداشت، محافظ محیط زیست و نظم و انظباط اجتماعی؛

5- تبدیل کودکان به افرادی راست گو، درستکار، زحمتکش و با شهامت.

با توجه به اینکه کشور چین دارای بیش از 300 میلیون کودک و دانش آموز است، اجرای پروژه‌ی «تقویت ساختار اخلاقی شهروندان خردسال چینی» از مهم ترین اقدامات بخش آموزش برای پرورش اخلاقی نسل جوان این کشور به شمار می‌آید.

میزان سرمایه گذاری در توسعه‌ی آموزش در چین

در سال 2001 میلادی، دولت چین بالغ بر ۳۵/۵ میلیارد دلار در زمینه‌ی توسعه‌ی بخش آموزش این کشور سرمایه گذاری کرد که ۱۶/۴۸ درصد نسبت به سال 1997 افزایش داشته است. به گزارش وزارت آموزش و پرورش این مبلغ عمدتاً در جهت توسعه‌ی آموزش و پرورش در مدارس ابتدایی و سایر نهادهای آموزشی برای بهبود و ارتقای شیوه‌های تدریس هزینه شده است. طبق این گزارش، بودجه‌ی اختصاص یافته به بخش آموزش در سال2002 شامل 55/2 درصد از رشد تولید ناخالص داخلی کشور بوده که ۰/۰۶ درصد بیشتر از سال 1997 بوده است. از آغاز قرن بیست و یکم، دولت چین توسعه‌ی بخش آموزشی و ارتقای سطح تعلیم و تربیت در این کشور را در دستور کار خود قرار داده و از آن به عنوان مهم ترین برنامه‌ی توسعه‌ی ملی کشور نام می‌برد. کشور چین در نخستین دهه از قرن 21، به دستاوردهای چشمگیری در عرصه‌ی آموزش و پرورش نائل شده و به طراحی نظام آموزشی با ویژگی خاص این کشور پرداخته است که از آن جمله می توان به افزایش نرخ سرمایه گذاری در بخش اموزش به میزان190/3 درصد از رشد تولید ناخالص کشور اشاره کرد. به طور کلی می توان گفت که نرخ سرمایه گذاری آموزشی طی سال‌های2003 تاکنون سالانه افزایش قابل توجهی داشته است. بر اساس گزارش منتشره از سوی وزارت آموزش چین مجموع هزینه‌های بخش آموزش در سال 2003 مبلغ 549 میلیارد دلار، در سال 2004 مبلغ 632 میلیارد دلار، در سال 2005 مبلغ 742 میلیارد دلار، در سال 2006 مبلغ 896 میلیارد دلار و در سال 2007 بالغ بر یک تریلیون و 158 میلیارد دلار بوده است.^[۴] بدین ترتیب طی 5 سال، سرمایه گذاری در این بخش تقریباً دو برابر شده است. اگرچه این کشور هنوز تا رسیدن به نرخ جهان پیشرفته که 6 درصد از تولید ناخالص ملی است، فاصله دارد.^[۱]

تحصیلات تکمیلی یا آموزش عالی در چین

در کشور چین، هدف اصلی از آموزش عالی، تربیت متخصصان جهت توسعه‌ی بخش‌های مختلف کشور است. دوره‌ی آموزش عالی به صورت ارائه‌ی مدرک و بدون مدرک در چین، بیش از یکصد سال سابقه داشته و به چند مقطع از جمله کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا و فوق دکترا تقسیم می شود. مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌های این کشور هم شامل دانشسرای عالی معمولی، هنرستان‌های عالی حرفه‌ای، مدارس عالی بزرگسالان، دانشگاه‌های رادیو و تلویزیون، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بزرگسالان و دانشگاه‌های عادی، می گردد. به صورت کلی، دانشگاه‌های چین به چند دسته تقسیم می شوند: برخی از دانشگاه‌ها مستقیماً تحت نظارت وزارت آموزش عالی قرار داشته و برخی نیز توسط شهرداری‌های مستقل و حکومت‌های محلی در استان‌ها اداره می شوند. افزون بر این موارد، برخی دیگر از مراکز آموزش عالی نیز توسط مراکز محلی شهرها مدیریت می شوند. مقررات ثبت نام در دانشگاه‌های چین بسیار دشوار است تا نظارت بر کیفیت و روند ثبت نام دانشجویان به نحو احسن صورت گیرد. سال تحصیلی در مؤسسات آموزش عالی تمام وقت به دو ترم تقسیم می شود. برخی از دانشگاه‌ها نیز سه ترم تحصیلی دارند. ترم اول از اوایل سپتامبر و ترم دوم از اواسط فوریه آغاز می شود. هر ترم شامل بیست هفته‌ی آموزشی بوده و دانشجویان پنج روز در هفته به کلاس می‌روند. علاوه بر تعطیلات تابستانی و زمستانی، دانشجویان روز اول سال نو و سه روز نیز در روز جهانی کار و روز ملی تعطیل هستند. در طول ترم تعطیلات دیگری وجود ندارد. تعطیلات آموزشی نیز از اول ماه ژوئیه آغاز و تا 31 ماه اوت هر سال ادامه می یابد.

دوران تحصیل در کالج‌ها و مقطع کاردانی بین2 تا 3 سال، دوره‌ی لیسانس در دانشگاه‌ها معمولاً 4 سال و در رشته‌ی پزشکی و برخی از رشته‌های مهندسی 5 سال، فوق لیسانس 2 تا3 سال و مقطع دکترا 3 سال است. از سال 1981، در چین سیستم لیسانس، فوق لیسانس و دکترا و فوق دکترا به مورد اجرا گذاشته شد. جدید ترین آمارها نشان می دهد که در حال حاضر در کشور چین بیش از 3152 آموزشگاه عالی دایر است که دو سوم آن‌ها (2455باب) دولتی است و بقیه (388باب) خصوصی و (309باب) نیز به کالج‌های مستقل در مقطع کاردانی اختصاص دارد^[۴] که در سال‌های اخیر تعداد دانشگاه‌های غیردولتی با کیفیت‌های مختلف در حال افزایش است. در مجموع بیش از 20 میلیون دانشجو در مراکز آموزش عالی دولتی و غیردولتی مشغول تحصیل هستند. درصد ورود دانشجویان به مراکز آموزش عالی چین اینک بالغ بر 17 درصد از جمعیت در سن دانشگاه شده است.

دانشگاه‌های دولتی از نظر کیفیت آموزشی نسبت به مراکز آموزش عالی غیردولتی در سطح بالاتری قرار داشته و تمامی دانشگاه‌های معروف و مشهور چین دولتی هستند. معمولاً کسانی که به دانشگاه‌های دولتی راه نیافته و یا افراد شاغلی که خواهان ادامه‌ی تحصیل هستند، مراکز آموزش عالی غیردولتی و یا دانشگاه‌های رادیو و تلویزیون و مراکز آموزش عالی بزرگسالان را انتخاب می کنند.

تحول در سیستم پذیرش دانشجو در چین

در گذشته، که در چین سیستم اقتصاد برنامه ریزی شده حاکم بود، گزینش دانشجویان ورودی به دانشگاه‌ها و تعداد افراد پذیرش شده در مراکز آموزش عالی چین نیز متمرکز و بر اساس نیازهای اعلام شده از سوی بخش‌های مختلف دولتی، وزارتخانه‌ها و مراکز اقتصادی و تولیدی دولت صورت می گرفت. طبق این سیستم، تحصیل در دانشگاه‌ها کاملا رایگان و شغل آتی و محل اشتغال هر دانشجویی از روز نخست ورود به دانشگاه مشخص بود، اما در دهه‌ی1980، پس از اجرای اصلاحات و جایگزین شدن سیستم اقتصاد مبتنی بر بازار، به ویژه پس از رشد و توسعه‌ی اقتصادی کشور و نیاز شدید بخش‌های مختلف دولتی و غیردولتی به افراد تحصیل کرده و متخصص، سیاست تحصیل رایگان و گزینش دانشجو بر اساس نیاز مؤسسات سیاسی و اقتصادی متمرکز دولتی تغییر و جای خود را به پذیرش انبوه دانشجو در رشته‌های مختلف و از سال 1997 اخذ هزینه‌های تحصیلی از دانشجویان سپرده و همه ساله رقابت برای یافتن شغل مناسب با رشته‌ی تحصیلی در میان فارغ التحصیلان و تأمین هزینه‌های تحصیلی را تشدید کرده و سخت تر ساخته است. در سال‌های اخیر، ادارات آموزش و پرورش چین با تلاش به منظور توسعه‌ی آموزش عالی، میزان پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی را افزایش داده و در زمینه‌ی آموزش در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز پیشرفت‌های زیادی حاصل شده است.

مقاطع تحصیلی در مراکز آموزش عالی چین

1- دوره‌ی آموزشی در مقطع کاردانی در چین

حداقل زمان لازم برای به پایان رساندن دوره‌ی کاردانی 2 تا 3 سال است. دانش آموزانی که مقطع تحصیلات تکمیلی متوسطه را با موفقیت پشت سر بگذارند، می توانند در آزمون ورودی این مقطع که توسط مؤسسات تخصصی و پلی تکنیک برگزار می شود شرکت نمایند. در مجموع بیش از 309مرکز آموزشی در سرتاسر چین وجود دارد که در مقطع کاردانی دانشجو می پذیرند.^[۴]

تعداد مدارس و مراکز آموزش عالی (2009)^[۷]

بخش‌های غیر آموزشی رسمی	دانشکده‌های تربیت معلم	دانشکده‌های محلی	تحت پوشش سایر وزارتخانه‌ها	تحت پوشش وزارت آموزش	تحت پوشش وزارتخانه‌ها و سازمانهای مرکزی	تعداد کل	مقطع
63	360	423	300	73	372	796	مؤسسات ارائه کننده تحصیلات تکمیلی
24	359	383	25	73	98	481	مؤسسات آموزش عالی منظم
39	1	40	275		275	315	مؤسسات پژوهشی
661	877	1538	38	73	111	2305	مؤسسات آموزش عالی منظم
71	543	614	33	73	106	1090	دانشگاه‌های دارای دوره‌های کامل کارشناسی
590	334	924	5		5	1215	کالج‌های دارای دوره‌های تخصصی
516	274	790	2		2	1071	آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای
214	154	368	13	1	14	384	مؤسسات آموزش عالی بزرگسالان
						812	سایر مؤسسات خصوصی آموزش عالی

2-دوره‌ی آموزشی در مقطع کارشناسی در چین

مقطع آموزشی دوره‌ی کارشناسی شامل یک دوره‌ی 4 ساله‌ی آموزشی است که در دانشگاه‌ها یا دانشکده‌ها برگزار می شود. این در حالی است که مدت زمان تحصیل در دانشکده‌های پزشکی و برخی از مؤسسات پلی تکنیک 5 ساله است. آن دسته از دانش آموزانی که مقطع تحصیلات تکمیلی متوسطه را با موفقیت پشت سر بگذارند، می توانند پس از قبولی در آزمون کنکور ورودی دانشگاه در این دوره ادامه تحصیل دهند. دانشگاه‌ها، مؤسسات تخصصی و مراکز آموزشی پلی تکنیک‌ها ارائه دهنده‌ی برنامه‌های آموزشی مقطع لیسانس هستند. طبق آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، در سال 2010 میلادی، 6617551 نفر دانشجوی جدید در مقطع لیسانس پذیرش شده و 5754245 نفر در همین سال فارغ التحصیل گردیده و جمعاً تعداد 22317929 نفر در رشته‌های مختلف در مقطع لیسانس در مراکز آموزش عالی چین به تحصیل اشتغال داشتند.^[۴]

3- دوره‌ی آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد در چین

تحصیلات دانشگاهی در چین، قابل بازیابی از: https://www.globaltimes.cn/page/202012/1210660.shtml

در کشور چین تحصیل در مقطع فوق لیسانس یا کارشناسی ارشد، از سال 1978 میلادی آغاز شد. از سال 1981 به بعد بود که دانشجویان توانستند پس از گذراندن از دو و نیم تا سه سال تحصیلی، مدرک کارشناسی ارشد را دریافت نمایند. دوره‌ی کارشناسی ارشد شامل حضور در کلاس درس، کار عملی، نوشتن و دفاع از پایان نامه/ تز می شود. برای شرکت در مقطع کارشناسی ارشد، ارائه‌ی مدرک کارشناسی لازم است. طبق آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، در سال 2010، از 538177 دانشجوی جدید در مقطع کارشناسی ارشد ثبت نام به عمل آمده و تعداد 383600 نفر در همین سال فارغ التحصیل گردیده و مجموع دانشجویان درحال تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در رشته‌های مختلف، به بیش از 1538416 نفر بالغ می گردد.

آزمون پذیرش دانشجو برای مقطع کارشناسی ارشد، در دو بخش به صورت کتبی و حضوری برگزار می شود. سؤالات امتحانی بخش کتبی و پائین ترین نمره‌ی قبولی در این مقطع توسط وزارت آموزش و پرورش تعیین می شود. ثبت نام کنندگان در رشته‌های علوم انسانی افزون بر رشته‌ی تخصصی، باید در آزمون علوم سیاسی و زبان خارجی نیز شرکت کنند. و ثبت نام کنندگان در رشته‌های علوم طبیعی، علاوه بر آزمون رشته‌ی تخصصی، باید به سؤالات مربوط به علوم سیاسی، زبان خارجی و ریاضیات نیز پاسخ دهند. دانشجویان پس از کسب نمرات قبولی در آزمون کتبی، برای آزمون حضوری دعوت خواهند شد. دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی بر اساس نمرات آزمون‌های کتبی و حضوری، از دانشجویان ممتاز پذیرش به عمل می‌آورند.

4- دوره‌ی آموزشی در مقطع دکتری

دوره‌ی تحصیل و دریافت دانشنامه‌ی دکتری در دانشگاه‌ها و مراکز عالی پژوهشی چین، حداقل به سه سال زمان نیاز دارد. در این مقطع، دانشجویان ملزم به ارائه‌ی رساله‌ی آموزشی برای اثبات برخورداری از توانایی لازم جهت انجام تحقیقات مستقل و تلاش و خلاقیت در رشته‌ی تحصیلی مربوطه هستند. تنها دانشجویانی که از مدرک کارشناسی ارشد یا مدرک معادل آن برخوردار باشند می توانند در این مقطع پذیرفته شوند. بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، در سال 2010 میلادی، جمعاً 1105529 نفر در مقطع دکتری از دانشگاه‌های مختلف این کشور و در رشته‌های گوناگون فارغ التحصیل شده و در همین سال بیش از 1663655 نفر دانشجوی جدید در این مقطع ثبت نام کرده و مجموع شاغلان به تحصیل دکتری در این سال بالغ بر 4531443 نفر بوده است.^[۴]

آزمون پذیرش دانشجو در مقطع دکتری، عموماً به ابتکار آموزشگاه‌های عالی و نهادهای پژوهشی واگذار شده است. چنانچه داوطلب خواهان ادامه‌ی تحصیل در همان رشته‌ی قبلی (کارشناسی ارشد) خود باشد، تنها در آزمون‌های زبان خارجی و کتبی و حضوری دو و یا سه درس در رشته‌ی تخصصی مورد نظر شرکت می کنند، ولی اگر در رشته‌ی تخصصی دیگری غیر از رشته‌ی تحصیلی مقطع کارشناسی ارشد شرکت کند و یا با مدرک معادل کارشناسی ارشد در آزمون دکترا شرکت نماید، باید در آزمون‌های 5 الی 6 رشته‌ی تحصیلی حضور یابد.( ←دوره‌ی آموزشی در مقطع دکتری و فوق دکتری در چین)

5- دوره‌ی آموزشی در مقطع فوق دکتری

ازسال 1985 میلادی، برنامه‌ی آموزشی در مقطع فوق دکتری در چین طراحی و به مورد اجرا گذاشته شد. در اجلاس سال 2002 کنگره‌ی خلق چین، پس از بررسی موفقیت‌ها و تجارب به دست آمده در زمینه‌ی پیشرفت نظام آموزشی فوق دکتری ظرف 16 سال گذشته، برنامه‌ی آموزشی فوق دکتری در «دهمین برنامه‌ی 5 ساله» (2001 2005) تدوین و ابلاغ گردید. از آن تاریخ تا کنون، سیستم آموزشی چین در زمینه‌ی تحصیلات مقطع فوق دکتری به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است.

در حال حاضر، بیش از 947 رشته‌ی دانشگاهی و پژوهش علمی چین و در310 دانشگاه و مؤسسه‌ی پژوهشی، مقطع فوق دکتری در رشته‌های مختلف راه اندازی شده و بالغ بر 15 هزار پژوهشگر دراین مراکز فعالیت می‌کنند. در حال حاضر، اغلب فارغ التحصیلان دوره‌های فوق دکتری، به عنوان استاد پروفسور و پژوهشگر به استخدام مراکز علمی-پژوهشی درآمده و برخی نیز ریاست شعبه‌های از علوم مختلف را برعهده دارند. تعداد مراکز پژوهش‌های علمی فوق دکتری در مؤسسات بزرگ دولتی به 256 ایستگاه بالغ شده است.( ←دوره‌ی آموزشی در مقطع دکتری و فوق دکتری در چین)

آمار تعداد دانشجویان مقاطع مختلف شاغل به تحصیل در مؤسسات آموزش عالی رسمی (2009)^[۸]

صدور مدرک	فارغ التحصیلان با مدرک دیپلم	کل ثبت نام شده‌ها	ثبت نام جدید	مقطع
367871	371273	1404942	510953	تحصیلات تکمیلی
46616	48658	246319	61911	دکتری
321255	322615	1158623	449042	کارشناسی ارشد
2298200	5311023	21446570	6394932	کارشناسی
2298200	2455359	11798511	3261081	دوره‌های تخصصی
	2855664	9648059	3133851	کارشناسی بزرگسالان
108750	1943893	5413513	2014779	کارشناسی نا پیوسته
	1078472	3156851	1198981	دوره‌های مجازی
24404	983521	4172721	1625687	کارشناسی ارشد نا پیوسته
	577972	2600079	1074400	ضمن خدمت دکتری وارشد
9013	55251	117548	73266	دانشجویان خارج از کشور

آزمون‌های کسب گواهینامه در چین

افزون بر آزمون‌هایی که با توجه به سابقه‌ی تحصیلی افراد انجام می شود، در چین آزمون‌های زیادی نیز برای کسب گواهینامه‌های گوناگون برگزار می گردد. این آزمون‌ها اکثرا به منظور دستیابی به فرصت‌های شغلی بهتر و تأیید توانایی و مهارت شرکت کننده برگزار می شود. بر اساس گزارشی از وزارت آموزش چین، در حال حاضر و در سرتاسر این کشور بیش از 50 میلیون نفر در سطوح مؤسسات زبان، مدارس و دانشگاه‌ها به یادگیری 60 زبان خارجی اشتغال دارند. طبق این آمار، در بیش از 900 کالج و دانشکده رشته‌ی زبان انگلیسی دایر است که در 600 کالج در مقطع لیسانس و در 200 کالج در مقطع فوق لیسانس دانشجوی زبان انگلیسی پذیرش می کنند. هم اکنون بیش از 800 هزار نفر دانشجو تنها در این کالج‌ها اشتغال به تحصیل و زبان آموزی دارند.^[۶] آزمون‌هایی که در حال حاضر داوطلبان بیشتری دارد عبارتند از: تعیین سطح زبان خارجی و کامپیوتر؛ آزمون سطح موسیقی و رقص؛ آزمون‌های حقوق و حسابداری و آزمون‌های تعیین صلاحیت حرفه‌ای در برخی از مشاغل بین‌المللی است.

آموزش عالی آزاد در چین

در سپتامبر سال 1992میلادی، نخستین دانشگاه آزاد کشور چین در شانگهای افتتاح شد. از جمله مهم ترین رشته‌های ارائه شده در این دانشگاه می توان به علوم کاربردی، کامپیوتر، تجارت بین الملل و حسابداری اشاره کرد.

دوره‌های آموزش عالی کوتاه مدت در چین

در کشور چین، دانشکده‌های آموزشی مختلفی مبادرت به برگزاری دوره‌های کوتاه مدت ویژه‌ای برای کشاورزان و کارگران نموده و دوره‌های آموزش مکاتبه‌ای بسیاری توسط کارخانه‌ها، استانداری‌ها، شهرداری‌ها و مقامات محلی اداره می شوند. افزون بر این، بخش‌های صنعتی نیز نقش مهمی در گسترش آموزش تکنسین‌ها ایفا می کنند. دانشکده‌های مذکور تأثیر بسزایی در ارتقای سطح علمی کارگران و کشاورزان دارند. درحال حاضر دوره‌های آموزش کوتاه مدت در بسیاری از رشته‌ها نظیر ادبیات چینی، خوشنویسی، اقتصاد، معماری، داروسازی، هنر و ورزش‌های چینی در طول ترم و نیز هنگام تعطیلات دانشگاه‌های رسمی برگزار و گواهینامه‌ی مربوطه به شرکت کنندگان ارائه می شود که دریافت کنندگان از مزیت‌های آن در ارتقای جایگاه اداری و شغلی خود بهره مند می شوند. همچنین، در اکثر دانشگاه‌های چین دوره‌های آموزشی کوتاه مدت به خارجیان ارائه می شود. با افزایش مبادلات فرهنگی چین با کشورهای دیگر، بسیاری از افراد خارجی مایل به شرکت در دوره‌های کوتاه مدت آموزشی در رشته‌های مختلف از قبیل زبان چینی، ادبیات چینی، خوشنویسی چینی، اقتصاد، معماری حقوق، داروسازی، طب سوزنی، هنر و انواع ورزش‌های رزمی چینی هستند. دوره‌های مذکور طی سال تحصیلی و در زمان تعطیلات ارائه شده و بین 4 تا 20 هفته ادامه می یابد. شهریه‌ی تحصیلی دوره‌های آموزشی کوتاه مدت فوق، بر حسب مدت زمان دوره و نوع مؤسسه‌ی برگزارکننده متغیر است.

آموزش عالی فنی و حرفه‌ای در چین

پس از پایان مقطع آموزش متوسطه، مدارس فنی در سطوح غیردانشگاهی آموزش‌هایی را در 400 رشته‌ی تخصصی ارائه می کنند که شامل صنایع سبک و نساجی، الکترونیک، موتورسازی و بازرگانی می شود. طول دوره‌ی آموزش عالی حرفه‌ای 2 سال است که در نهایت به فارغ التحصیلان گواهینامه‌ی دیپلم داده می شود. در واقع، آن دسته از افرادی که پس از تحصیل در مراکز آموزش متوسطه به آموزش فنی-حرفه‌ای می‌پردازند، از طریق شرکت در این دوره‌ها در مشاغل خاص آمادگی لازم را کسب می کنند.

مراکز تحقیقاتی علمی و آموزشی در چین

آموزش‌های ارائه شده در دانشگاه‌های چین کاملا مطابق با برنامه‌های استاندارد آموزشی است که شامل برگزاری کنفرانس، مباحثه‌ی آزاد در کلاس، حضور در کلاس‌های آموزشی و مشاوره‌ای می گردد. همزمان با برگزاری کلاس‌های درسی، آموزش‌های دیگری از جمله تئوریک، بازدید علمی، تدریس عملی و تحقیقات اجتماعی نیز ارائه می گردد. جهت ارتقای سطح علمی دانشجویان، کتابخانه‌های دانشگاه‌ها فعال می شوند تا دانشجویان اهل تحقیق و مطالعه پرورش یابند. کلیه‌ی مراکز آموزش عالی به تجهیزات پیشرفت های مجهز شده‌اند تا برنامه‌های آموزشی شکل اجرایی به خود بگیرند. اجرای تحقیقات علمی در مراکز دانشگاهی چین نقش مؤثری در توسعه‌ی تکنولوژی و شکوفایی ساختار اقتصادی کشور به همراه داشته و دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها نیز نقش مهمی در انجام تحقیقات علمی ایفا می نمایند. در حال حاضر، بیش از 3402 مؤسسه‌ی تحقیقاتی در زمینه‌های گوناگون در دانشگاه‌های کشور فعالیت دارند تا نیازهای کشور در زمینه‌های مختلف را برآورده سازند. برخی از این مؤسسات تحقیقاتی دانشگاهی، با ارائه ی خدمات علمی-پژوهشی به بخش‌های تولیدی دولتی و خصوصی، در تأمین هزینه‌های آموزشی و توسعه‌ی علمی دانشگاه مربوطه نقش مؤثری دارند. چاپ و انتشار مقالات و رساله‌های علمی دانشمندان چینی در نشریات بین‌المللی در رده بندی جهانی سال 2003 مقام پنجم را به خود اختصاص داد و میزان امتیازهای انحصاری در اختراعات کشور نیز فزونی گرفته که بیانگر توسعه پایدار نوآوری در چین است.

چگونگی اجرای پروژه‌های تحقیقاتی

در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی چین، معمولاً افزون بر طرح‌های تحقیقاتی بلند مدت که نوعاً طرح‌های بنیادین هستند، برخی از مطالعات به صورت کوتاه مدت و بر اساس نیاز و عموماً در قالب گزارش یا بررسی انجام می گیرد. این بررسی‌ها نوعاً کاربردی بوده و به شرایط سیاسی و اجتماعی داخلی، منطقه ای و جهانی بستگی داشته و موضوع و زمان انجام آن متفاوت است. معمولاً بر اثر تحولات سیاسی و اجتماعی، دولتمردان می‌بایست از اوضاع و احوال شرایط جدیدی که در برخی از کشورها و مناطق جهان اتفاق می‌افتد آگاه شوند. همچنین، در ارتباط با کشورهای مختلف و عقد قراردادها یا بستن پیمان‌های دو جانبه، چند جانبه و منطقه ای یا اظهار نظر در مجامع بین‌المللی نیازمند تحلیل درستی از اوضاع کشورها و مناطق هستند. در این مواقع دولت و نهادهای دولتی یا مراکز تصمیم گیرنده از مراکز پژوهشی می خواهند که در حوزه ی کاری خود موضوع مورد نظر را بررسی کرده و گزارش تحلیلی ارائه کنند. گاهی نیز برای شرکت در سمینارهای علمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از مراکز پژوهشی دعوت به عمل می‌آید که پیش از آن بحث و بررسی لازم در خصوص سمینار را به عمل آورند و سپس رئیس مرکز یا محققان نتیجه ی تحقیقات انجام شده را در آن سمینار ارائه کنند.

موضوع این گزارش‌ها بسته به اوضاع و شرایط متفاوت و متنوع است ولی عموماً شامل مسائل سیاسی و اقتصادی است. مسائلی مانند نفت و انرژی، حضور چین در بازارهای بین‌المللی و مناطق قاره‌ای، آینده ی وضعیت نفت و موضع چین در قبال تحولات جهانی و منطقه ای در صدر این گونه بررسی‌ها و گزارش‌ها قرار دارد. با توجه به رقابتی بودن عرصه‌ی پژوهش در چین، هزینه کردن بودجه‌های تحقیقاتی، انجام پژوهش‌های ضروری و مفید، بالا بردن کیفیت‌های کارهای تحقیقاتی و ایجاد پویایی و روحیه‌ی شاداب در مراکز پژوهشی از ویژگی‌های این گونه مراکز به شمار می آیند.

پروژه‌ی 211 یا دانشگاه‌های جامع

در سال 1997 میلادی، دولت چین به منظور تکمیل و تقویت 100 دانشگاه جامع و برتر چین به عنوان دانشگاه مادر، پروژه‌ای را تحت عنوان «پروژه‌ی 211» به عنوان اولویت نخست ملی چین در قرن 21 طراحی و به مورد اجرا گذاشت. در این پروژه 100 دانشگاه بزرگ و برتر کشور با شاخص‌ها و معیارهای خاص از میان دانشگاه‌های سراسر کشور انتخاب و با در اختیار گذاشتن سرمایه و امکانات مادی و معنوی، آنان را بلحاظ علمی، تجهیزات، مراکز پژوهشی و ارتباطات بین‌المللی کاملا تقویت نموده و به عنوان دانشگاه مدل و مادر اعلام کردند. در این دانشگاه‌ها، در درجه ی اول شرایط کلی دانشگاه‌ها، رشته‌های کلیدی و خدمات رسانی عمومی آموزشی آن‌ها مورد توجه ویژه قرار گرفت. سپس هرکدام از این دانشگاه‌ها در یک زمینه‌ی علمی خاص یک پروژه‌ی بزرگ تحقیقاتی-آموزشی را اجرا و از طریق سیستم کامپیوتری و دیجیتالی کردن دستاوردهای خود، آن را در اختیار سایر دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی قرار داده و بقیه‌ی دانشگاه‌ها را در این زمینه تحت حمایت علمی-آموزشی خود قرار دادند.

با اجرای «پروژه‌ی آموزشی 211» در واقع 100 دانشگاه و دانشکده‌ی کشور چین جهت تحقیق پیرامون مسائل و مشکلات اقتصادی، فنی و اجتماعی کشور به پایگاه‌های عمده ی پژوهشی مبدل شدند که به تقویت رشته‌های علمی جدید و پژوهش‌های زیربنایی در کشور منجر گردیده است. افزون بر این، در قالب طرح فوق، بر ایجاد سیستم خدمات اطلاع رسانی مرکب از شبکه ی جهانی اینترنت، بانک‌های اطلاعاتی و کتابخانه‌های دیجیتالی در دانشکده‌ها و دانشگاه‌های کشور تاکید شده است. با اختصاص بودجه ای بالغ بر2200 میلیون دلاری جهت اجرای این طرح، وضعیت آموزشی و پژوهشی در بسیاری از دانشگاه‌های کشور، به ویژه دانشگاه‌های مشمول طرح، بهبود زیادی یافته است.

برای نمونه، دانشگاه چینگ خوا (Tsinghua) در پکن با ایجاد شبکه ی اطلاع رسانی دیجیتالی مجهز به سیستم‌های پژوهشی و اطلاعاتی در رشته‌های کلیدی که بتواند به دانشگاه‌های سراسر کشور خدمات ارائه دهد را آغاز کرد. پس از تکمیل فاز اطلاعات کامپیوتری «پروژه‌ی 211» در این دانشگاه، شبکه ای از اطلاعات با دسترسی حدود 10 هزار دستگاه کامپیوتر و کتابخانه‌ی الکترونیکی مجهز به پشتوانه ی سی دی رام (CD-Rom) از داده‌های قابل بازیابی ایجاد شد که این کتابخانه‌ی کامپیوتری، نخستین امکانات از نوع خود در سرتاسر چین به شمار می‌آمد. پروژه‌ی ساخت و ساز «اقتصاد تجربی» در دانشگاه خلق پکن (Beijing’s Remin University)، برای تأثیرگذاری در رشته‌های ادبیات، هنر و علوم از طریق به اشتراک گذاشتن منابع، منبع عظیمی از اطلاعات و داده‌های علمی پیشرفته در رشته‌ی علوم انسانی را فراهم ساخته و مجهزترین پژوهشگاه علمی- آموزشی را برای اساتید و پژهشگران رشته‌ی علوم انسانی به وجود آورد. همچنین، دانشگاه پکن، بزرگ ترین موزه‌ی مجهز زمین شناسی آسیا را در این دانشگاه ایجاد و بیشترین نمونه‌های معدنی و انواع و اقسام فسیل‌های متعلق به ادوار مختلف زمین شناسی را در این موزه جمع آوری و نگهداری می کند. این موزه اطلاعات و داده‌های اساسی رشته‌ی زمین شناسی و رشته‌های وابسته را در اختیار سایر مراکز علمی-پژوهشی سراسر چین قرار می دهد.

آموزش از راه دور

در دهه‌ی 1990، با توسعه‌ی فناوری اطلاعات و شبکه ی اینترنت و تلویزیون‌های ماهواره‌ای، سیستم آموزش از راه دور وارد مرحله‌ی جدیدی شد. در سال 1996، دانشگاه چینگخوا در طراحی و راه اندازی شبکه ی آموزش از راه دور پیش قدم شد. همچنین، در سال 1998، نخستین شبکه ی تلویزیون ماهواره‌ای با هدف تحت پوشش آموزش قرار دادن مناطق محروم و دور افتاده فعالیت خود را آغاز کرد. ابتدا این شبکه روزانه 12 ساعت برنامه‌ی آموزش زبان انگلیسی برای دانش آموزان راهنمایی و دبیرستانی پخش می‌کرد.

در حال حاضر، این نوع برنامه‌های آموزشی گسترش بسیاری یافته و تا کنون وزارت آموزش چین برای 66 کالج و دانشگاه رسمی و دانشگاه رادیو تلویزیون چین مجوز رسمی برای اجرای سیستم آموزش از راه دور صادر کرده است. در ابتدای سال 1999، وزارت آموزش پروژه‌ی «برنامه‌ی اجرایی بازسازی آموزش برای قرن 21» (21^st Century Education Rejuvenation Action) را با محور قرار دادن آموزش از راه دور به مورد اجرا گذاشت. با توجه به وابستگی آموزش از راه دور به تجهیزات شبکه ی اینترنتی و ماهواره‌ای، این وزارت اقدام به ایجاد خطوط و شبکه‌های پرسرعت و سرعت متوسط برای شبکه ی آموزش از راه دور نمود که به صورت ترکیبی از ماهواره و ویدیو دیجیتالی است و از این طریق اطلاعات و داده‌های آموزشی را در اختیار علاقمندان به آموزش از راه دور قرار داد. در حال حاضر، این تلاش‌ها و تجهیزات و وسایل و سیستم‌های مدرن آموزش از راه دور، برنامه‌ها و اطلاعات لازم را در اختیار دانشجویان در مناطق سخت کوهستانی و شرایط نامناسب جوی در جزایر این کشور قرار می دهد. 66 کالج و دانشگاه دارای مجوز فعالیت در این زمینه، بیش از 2027 مرکز آموزش پس از فراغت از کار روزانه‌ی مدارس در سرتاسر کشور ایجاد کرده و به میلیون‌ها دانش آموز و دانشجو در امر آموزش و توسعه‌ی آموزش در سراسر کشور خدمات لازم را ارائه می کنند. به همین خاطر، در این کالج‌ها و دانشگاه‌ها مدیریت آموزش از راه دور راه اندازی شده است.^[۹]

از جمله مؤسسات و مراکز آموزش از راه دور در چین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- رادیو و تلویزیون‌های آموزشی: در حال حاضر، 43 شبکه ی تلویزیونی و ایستگاه رادیویی در سرتاسر چین به ارائه‌ی دروس آموزشی می‌پردازند. داوطلبان با شرکت در آزمون ورودی این گونه دانشگاه‌ها، ادامه‌ی تحصیل می‌دهند. ثبت نام در این دانشگاه‌ها برای عموم آزاد است.

2- دانشگاه رادیو و تلویزیون مرکزی چین: این دانشگاه مستقیماً زیر نظر وزارت آموزش بوده که به صورت سراسری و با استفاده از امکانات چند رسانه‌ای به آموزش از راه دور می‌پردازد. در این دانشگاه رشته‌هایی همچون اقتصاد، مهندسی، تربیت معلم، زبان‌های خارجی، هنر، حقوق، مدیریت، تاریخ و کشاورزی دایر است.

3- شبکه ی آموزشی-پژوهشی چین: این شبکه از سوی دولت مرکزی حمایت شده و زیر نظر وزارت آموزش قرار دارد. مدیریت این شبکه ی گسترده‌ی آموزشی بر عهده‌ی دانشگاه چینگ خوا است. این شبکه بیش از 200 شهر در 31 استان کشور را تحت پوشش آموزشی خود دارد و دارای 10 مرکز منطقه ای و 38 واحد استانی است.

4- تلویزیون آموزشی چین: این تلویزیون در سال 1987 راه اندازی شده و وابسته به وزارت آموزش چین است. این تلویزیون دارای 5 کانال آموزشی است و از کلاس ابتدایی تا مقاطع دانشگاهی را در شهرها و روستاها در بر می گیرد.

5- مرکز آموزشی صوتی و تصویری مرکزی چین: این مرکز که به مرکز منابع اصلی آموزشی نیز معروف است، زیر نظر وزارت آموزش چین قرار دارد. این مرکز با بیش از 80 هزار مدرسه در سرتاسر کشور در ارتباط بوده و به دانش آموزان برنامه‌های درسی ارائه می کند. در این مرکز پیشرفته ترین روش‌های آموزشی ارائه می گردد.

6- شبکه ی آموزش ماهواره‌ای باند پهن چین: این شبکه در سال 2000 میلادی فعالیت آموزشی خود را آغاز نمود. در این شبکه دروس به صورت صوتی و تصویری «IP» ارائه می کند. در این شبکه آموزش‌های مدارس، آموزش کشاورزی، آموزش‌های بهداشتی، آموزش‌هایی در خصوص پروژه‌های ملی و... آموزش داده می شود.

7- آموزش از راه دور مدرن دانشگاه جِه جیانگ: دانشگاه جیه جیانگ یکی از چهار دانشگاه انتخابی برای ارائه‌ی آموزش از راه دور به صورت پایلوت و زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می‌کند. این شبکه در سال 1998 راه اندازی شده و در 18 استان کشور 129 مرکز دایر نموده است. استفاده از ابزار آموزشی آنلاین موجب گسترش مخاطبان آموزشی این شبکه شده است.

8- آموزش از راه دور مدرن دانشگاه پکن: این شبکه نیز با ارائه‌ی دروس از طریق انلاین، چند رسانه‌ای، ماهواره‌ای، و اینترنتی و مجازی، دانشجویان زیادی را به خود جلب کرده است. ثبت نام کنندگان دانشگاه مجازی دانشگاه پکن، سالانه بین 3000 تا 4500 یوان شهریه پرداخت می کنند. این شبکه انواع آموزش‌های رسمی منجر به مدرک را در اختیار متقاضیان قرار می دهد.^[۹]

وضعیت تحصیل دانشجویان خارجی درچین

ورود نخستین گروه از دانشجویان خارجی به چین

نخستین گروه 33 نفره از دانشجویان خارجی در سال 1950 میلادی از کشورهای اروپای شرقی برای تحصیل وارد چین شدند. اگرچه مشکلات داخلی چین اجازه‌ی افزایش این روند را در دهه‌های بعد نداد، ولی پس از اجرای اصلاحات در چین دانشگاه‌های این کشور نیز آغوش خود را برای پذیرش دانشجویان خارجی بیش از پیش گشودند. طبق آمار وزارت آموزش چین، مجموع دانشجویانی که برای تحصیل بین سال‌های 1979 تا 1999 وارد دانشگاه‌های چین شدند از مرز 342 هزار نفر گذشت. این روند با اجرای سیاست «گسترش کمی، ارتقای سطح علمی، تضمین کیفیت و قانونی سازی مقررات و مدیریت» موجب شد تا بیش از 500 دانشگاه چینی مجوز پذیرش دانشجوی خارجی را از دولت و وزارت آموزش این کشور دریافت نمایند. رقابت فشرده ای که میان دانشگاه‌های چین برای گسترش مبادلات علمی با دانشگاه‌های خارجی و جذب دانشجوی خارجی آغاز شده بود، خیلی زود نتیجه داد و روند ورود داوطلبان تحصیل در چین به شدت افزایش یافت.

بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین تنها در سال 2006 میلادی بیش از 162695 دانشجوی خارجی از 184 کشور جهان برای تحصیل در 519 دانشگاه چینی ثبت نام کردند که نسبت به سال قبل (2005) بیش از ۱۵/۳ درصد افزایش داشته است. از این تعداد 8484 نفر با استفاده از بورس تحصیلی دولت چین و بقیه (154211نفر) با پرداخت هزینه از سوی دانشجو یا کشور فرستنده تحصیل می کنند. در همین سال، تعداد دانشجویان خارجی که بیش از 6 ماه در این کشور اشتغال به تحصیل داشته‌اند به 119733 نفر رسید. از آمار فوق ۷۴/۳۳ درصد از کشورهای آسیایی، ۱۲/۷۱ درصد از اروپا، ۹/۶ درصد از آمریکا، ۲/۳ درصد از آفریقا و ۱/۷۰ درصد از اقیانوسیه بوده‌اند. دانشجویان کره‌ای، ژاپنی، آمریکایی، ویتنامی، و اندونزیایی به ترتیب بیشترین درصد دانشجویان خارجی را در این سال تشکیل می‌دادند. از این تعداد 114864 نفر در رشته‌های مختلف علوم انسانی به تحصیل اشتغال داشته‌اند. طبق این گزارش از سال 1950 تا 2006، جمعاً ۱/۴۰ میلیون دانشجوی خارجی در چین تحصیل کرده و فارغ التحصیل شده‌اند.^[۱۰]

درسال‌های اخیر، با رشد سریع اقتصاد چین، جایگاه بین‌المللی این کشور نیز در عرصه‌های مختلف، از جمله آموزشی، به صورت روزافزونی افزایش یافته است و به این ترتیب دانشجویان بیشتری از کشورهای خارجی برای تحصیل به چین می آیند. بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، در سال 2010 تعداد دانشجویان خارجی جدید الورود به 620 دانشگاه و کالج در این کشور از مرز 265 هزار نفر گذشت. 66 درصد این دانشجویان از آسیا و بقیه از قاره‌های اروپا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه می‌باشند. در همین سال، تعداد دانشجویان چینی که برای تحصیل به خارج از کشور رفته‌اند نیز بالغ بر 284 هزار نفر بوده است.^[۱۱] دانشجویان خارجی عمدتاً در رشته‌هایی مانند زبان چینی، فرهنگ چینی، تاریخ چین، طب سنتی چین و داروهای چینی که اغلب ویژگی چینی دارند به تحصیل می‌پردازند. شهریه‌ی سالانه ی دانشگاه‌های چین بستگی به رشته و دانشگاه محل تحصیل داشته و متفاوت است، ولی به صورت متوسط سالانه حدود 3000 دلار است که در مقایسه با سایر کشورها ارزان تر است. هزینه‌ی زندگی نیز در این کشور نسبت به کشورهای اروپایی و آمریکا پایین تر است.

دولت چین برای جلب دانشجوی خارجی بیشتر و کمک به توسعه‌ی مراکز علمی کشورهای درحال توسعه برنامه‌های مختلفی را طراحی و به مورد اجرا گذاشته است که برخی از این برنامه‌ها به شرح زیر است:

جلب دانشجوی خارجی: اعطای حدود 10 هزار بورس تحصیلی سالانه به دانشجویان کشورهای درحال توسعه به ویژه کشورهایی که چین با آن‌ها روابط تجاری گسترده داشته و یا در آن کشورها سرمایه گذاری اقتصادی نموده است(مثل کشورهای آفریقایی که سالانه 4000بورس از چین دریافت می‌کنند)؛

برنامه ریزی برای تربیت هرچه بیشتر اساتید و مدیران دانشگاهی کشورهای درحال توسعه؛

اختصاص بودجه برای اجرای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی مشترک با این گونه کشورها (آفریقایی)؛

کمک به احداث دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در این کشورها؛

کمک به بخش آموزشی کشورهایی که از حوادث طبیعی متضرر می شوند.^[۹]

متقابلاً، سالانه تعداد زیادی نیز دانشجوی چینی برای تحصیل به خارج از کشور می‌روند که طبق آمار وزارت آموزش این کشور، از سال 1978 که نخستین گروه از دانشجویان چینی از سوی دولت برای تحصیل به خارج از کشور اعزام شدند (800 نفر) تا سال 2008، مجموعاًً بیش از 70/1 میلیون نفر دانشجو به خارج از چین سفر کرده‌اند که اکثریت قریب به اتفاق آنان با هزینه‌ی خود تحصیل می کنند و تعدادی نیز با استفاده از بورس دولتی در خارج تحصیل می نمایند. در همین سال حدود 792 هزار دانشجوی چینی در رشته‌ها و مقاطع مختلف در دانشگاه‌های کشورهای پنج قاره‌ی جهان به تحصیل اشتغال داشتند.^[۹] بیشتر دانشجویان چینی برای تحصیل به کشورهای انگلیسی زبان مانند آمریکا، استرالیا، و بریتانیا می‌روند. لذا، بعضی از دانشگاه‌های خارجی علی رغم بحران مالی اروپا، به دلیل تقاضای بیش از حد داوطلبان چینی، برای پذیرش دانشجویان این کشور سقف تعیین کرده‌اند. برای نمونه، دانشگاه کمبریج انگلستان در سال تحصیلی ۲۰۱۰ - ۲۰۰۹ تنها به ۱۰۰۰ دانشجوی چینی پذیرش داده است.

در حال حاضر، بخش آموزش به ویژه بخش تحصیل دانشجویان خارجی در کشور چین به یک صنعت سودآور تبدیل شده که با سرمایه ی خارجی‌ها (دانشجویان) افزون بر گسترش زبان و فرهنگ چینی در جهان[iv] و کسب اعتبار برای آموزش این کشور، سالانه میلیاردها دلار از این طریق وارد صنعت آموزش چین می شود.

تحصیل در رشته ی زبان چینی

بسیاری از دانشجویان خارجی برای آموختن زبان چینی به این کشور سفر می کنند. حدود 60 درصد دانشجویان خارجی در چین در این رشته تحصیل می کنند. دوره‌ی تحصیلی برای آموزش زبان چینی بسیار منعطف و تغییرپذیر است. دانشجویان می توانند زبان چینی را در دوره‌های چند ماهه و یا چند هفته‌ای، و یا دوره‌ی 4 ساله در مقطع کارشناسی فراگیرند. برای دانشجویان خارجی کتب درسی مختلفی با توجه به شرایط آنان برای آموزش زبان چینی تنظیم شده است. آموزشگاه‌های عالی نیز با توجه به تفاوت سطح زبان دانشجویان، به دو زبان یعنی انگلیسی و چینی و یا فقط به زبان چینی آموزش می‌دهند. درحال حاضر بیش از 300 آموزشگاه عالی در چین برای یادگیری زبان چینی دانشجوی خارجی می پذیرند.

چین ازسال 1992 آزمون تعیین سطح زبان چینی که «تافل» زبان چینی یا «HSK» نامیده می شود، دایر کرده است که به سطوح مختلفی تقسیم می شود. در حال حاضر، این آزمون همزمان در چین و ده‌ها حوزه ی امتحانی در 28 کشور و منطقه در سراسر جهان برگزار می شود. کسانی که موفق به گذراندن این آزمون شوند (چه در داخل چین و یا در خارج) می توانند مستقیماً وارد دانشگاه مورد نظر در این کشور شوند.

بورس تحصیلی دولت چین

دولت چین در راستای مبادلات آموزشی و اعطای بورس تحصیلی و فرصت مطالعاتی به استادان و دانشجویان خارجی، برنامه‌های گوناگونی را تدوین نموده و مسئولیت واگذاری بورس تحصیلی را بر عهده‌ی شورای بورس چین (China Scholarship Council(CSC)) گذاشته است. شورای بورس چین یک نهاد غیرانتفاعی است که مستقیماً زیر نظر وزارت آموزش چین فعالیت می کند و در چهارچوب قانون و مقررات تنظیم شده از سوی این وزارت، مسئولیت اعطای بورس‌های تحصیلی که دولت چین سالانه در اختیار متقاضیان چینی برای تحصیل در خارج از کشور و خارجیان متقاضی تحصیل در چین قرار می‌دهد را بر عهده دارد. بودجه‌ی این بورسیه‌ها از منابع دولت و همچنین کمک‌های اشخاص و نهادهای حقیقی و حقوقی در داخل و خارج از کشور تأمین می شود. بورسیه‌ای که چین در اختیار دانشجویان خارجی قرار می دهد بر دو نوع است: نخست؛ بر اساس قراردادها و مبادلات دانشجویی که میان دولت چین و یک دولت خارجی و یا مجموعه‌ای از دولت‌ها (مانند برنامه‌ی مبادلات دانشجویی میان چین و اتحادیه ی اروپا و یا اجلاس وزرای آموزش چین و آفریقا) منعقد شده است، دولت این کشور سالانه تعدادی بورس تحصیلی در اختیار آن دولت‌ها قرار می دهد. دوم؛ اعطای یک جانبه‌ی بورس و تسهیلات تحصیلی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی چین به اشخاص حقیقی طبق شرایط و مقررات خاص (مانند بورس تحصیلی به زبان آموزان چینی؛ بورس تحصیلات تکمیلی برای دانشجویان رشته‌ی زبان چینی؛ بورس تحصیلی به افرادی که مایل به تحصیل و مطالعه در رشته‌ی فرهنگ و ادبیات چینی هستند؛ بورس تحصیلی به رتبه‌های اول تا سوم آزمون زبان چینی «HSK»؛ بورس و فرصت مطالعاتی به اساتید زبان چینی در دانشگاه‌های کشورهای خارجی؛ و...) بورس تحصیلی اعطا می کند.[v]

بر اساس گزارش منتشره در روزنامه گلوبال تایمز چین، دولت این کشور در نظر دارد در سال‌های 2012 تا 2013 بیش از 238 میلیون دلار برای دانشجویان بورسیه‌ای هزینه کند. تنها در سال 2011 بیش از 25680 دانشجو از بورس تحصیلی چین استفاده کرده‌اند که نسبت به سال 2010، 14/7 درصد افزایش داشته است. سرانه‌ی متوسط هزینه‌های بورس دانشجویی در سال 2011 بالغ بر 60 هزار یوان بوده است. در همین سال بیش از 23290 دانشجو از آمریکا وارد چین شده‌اند که 2100 نفر از آنان از بورس تحصیلی چین استفاده کرده‌اند. بر اساس برنامه‌ی ده ساله‌ی آموزش و پرورش چین، این کشور تا سال 2020 باید سالانه 500 هزار دانشجوی خارجی را جذب کند و تا سال 2013 بیش از 100 هزار دانشجوی آمریکایی در دوره‌های کوتاه مدت و بلند مدت آموزشی این کشور جذب خواهند شد.^[۱۲] بنا بر آمار منتشره، در سال 2011 میلادی، بیش از 269611 دانشجوی خارجی برای تحصیل وارد چین شده‌اند که نسبت به سال گذشته ۱۰/۴ درصد رشد داشته است. این افراد در بیش از 660 دانشگاه و مرکز آموزش عالی تحصیل می کنند. از این تعداد، 25687 نفر از بورس دولت چین استفاده می کنند که نسبت به سال 2010 حدود ۱۴/۷ درصد رشد را نشان می دهد.

برنامه‌های توسعه‌ی علوم و فنون چین

توسعه‌ی علوم، از کپی برداری تا بومی سازی

دولت چین در دهه‌های پایانی قرن بیستم، برای دستیابی به توسعه‌ی علمی و فناوری پیشرفته، بیشتر از سیاست کپی برداری از نتایج علمی سایر کشورها تبعیت می‌کرد، ولی پس از دستیابی به رشد و توسعه‌ی پایدار اقتصادی و کسب موفقیت‌هایی در زمینه‌های علمی-پژوهشی، در آغاز قرن بیست و یکم به سیاست کپی سازی خود خاتمه داده و اعلام نمود، سیاست کپی برداری علمی از دستاورد سایر کشورها دیگر نیازهای فزاینده‌ی علمی این کشور را برآورده نمی سازد. لذا، ضمن تربیت منابع انسانی و اختصاص بودجه‌های لازم و همچنین تهیه و تدوین راهبرد علمی و فناوری مستقل خود برای هزاره‌ی جدید، اجرای پروژه‌های متعددی در زمینه‌های مختلف را طراحی کرد که برخی از این پروژه‌ها به شرح زیر است:

- پروژه‌ی تحقیقاتی بنیادی و پایه

برنامه‌ی پژوهش ابتدایی، برای توسعه‌ی علمی و فنی، از ماه مارس سال 1997 به مورد اجرا گذاشته شد و لذا برنامه‌ی «973» نیز گفته می شود. عرصه‌های پژوهش محوری برنامه‌ی «973» شامل کشاورزی، انرژی، اطلاع رسانی، محیط زیست، جمعیت و بهداشت، مواد و مصالح و سایر عرصه‌های رشد اقتصاد ملی، پیشرفت اجتماعی، و توسعه‌ی علمی و فنی می شود.

دولت چین در چند سال گذشته، چند میلیارد یوان برای اجرای این برنامه اختصاص داده و بیش از 300 پژوهش را به نتیجه رسانده است. عرصه‌هایی همچون نانومتری، ژنتیکی، زیست شناسی و تنظیم و همتاسازی ژن برنج با موفقیت انجام گرفته است.

- پروژه‌ی تحقیقاتی فناوری پیشرفته و جدید

پروژه‌ی تحقیقاتی فناوری پیشرفته و جدید، در ماه مارس سال 1986 توسط چهار دانشمند مشهور چینی مطرح شد و برنامه‌ی «863» نامیده شد. این برنامه با در نظر گرفتن گرایش توسعه‌ی فناوری پیشرفته در جهان و نیاز و توانایی چین، 15 موضوع اصلی در 7 عرصه‌ی فناوری بیولوژیکی، فضانوردی، اطلاع رسانی، لیزر، اتوماتیک، انرژی و مواد و مصالح جدید را در اولویت پژوهشی و توسعه‌ای قرار داد.

با اجرای برنامه‌ی «863»، راهبرد تحقیق و توسعه‌ی فناوری پیشرفته را طبق شرایط کشور شکل داده و به پژوهش در این زمینه پرداخته است. پایگاه‌های تحقیق و بررسی و توسعه‌ی فراورده‌های فناوری پیشرفته را ایجاد و نسل جدیدی از محققان و کارشناسان این رشته را تربیت و دست آوردهای بین‌المللی حاصل کرده است. دستیابی به توانایی محاسبات سوپرکامپیوتری «شینتان» و «لِنووا» جزو 500 مؤسسه‌ی برتر جهان قرار گرفته و مقام پنجم را به خود اختصاص داده است.

- پروژه‌ی علمی و فنی کشاورزی در چین

پروژه‌ی علمی و فنی در زمینه‌ی کشاورزی در سال 1986 به تصویب رسید. هدف اصلی آن توسعه‌ی علوم کشاورزی و انتقال آن به روستاها و کمک به صدها میلیون کشاورز روستایی و توسعه‌ی مستمر، سریع و سالم کشاورزی و اقتصاد روستایی است.

طی این برنامه، دانشمندان چینی بیش از 300 نوع محصولات جدید کشاورزی را پرورش داده و آن‌ها را در بیش از 10 میلیون هکتار مزرعه کشت و روش آبیاری جدیدی را مورد استفاده قرار دادند که بیش از 30 درصد در منابع آب صرفه جویی شده است.

پروژه‌ی تعمیم دستاوردهای فناوری پیشرفته و جدید

این پروژه به«برنامه‌ی مشعل» معروف است. هدف از این برنامه، گسترش برتری‌های منابع انسانی موجود و بالقوه بر اساس قانونمندی بازار، کمک به تبدیل نتایج فناوری پیشرفته و جدید به کالا، صنعتی کردن کالا و در نهایت جهانی ساختن آن‌ها است. اجرای این برنامه از سال 1988 آغاز و عرصه‌های توسعه محوری آن عبارت است از: الکترون و اطلاع رسانی، فنون بیولوژیک، مواد و مصالح جدید، انتگرال نور، مکانیک و برق، انرژی‌های پاک، کارایی بالا و صرفه جویی در انرژی و حفاظت از محیط زیست.

در حال حاضر، 53 ناحیه ی توسعه‌ی فناوری پیشرفته و جدید در سطح ملی ایجاد شده که شاخص عمده ی رشد سالانه ی اقتصادی این نواحی به طور میانگین 40 درصد بوده است.

درآمد تجاری این نواحی هزاران میلیارد یوان بوده که درآمد پارک علوم و فنون «جون گوانچون» در پکن و ناحیه ی فناوری پیشرفته‌ی شانگهای از 200 میلیارد یوان گذشته است.

برنامه‌ی فضایی چین

فضانوردان چینی، قابل بازیابی از: https://edition.cnn.com/2022/11/29/world/china-space-station-astronauts-launch-scn

برنامه‌ی فضایی چین برای اعزام انسان به فضا از سال 1992 آغاز شد. این یک برنامه‌ی سه مرحله ای است: اعزام فضانورد به فضا، حل مسئله ی اتصال دو فضاپیما در فضا و ایجاد آزمایشگاه در کوتاه مدت، و ایجاد ایستگاه فضایی در درازمدت جهت حل مسائل پژوهش علوم فضایی و فنون کاربردی.

در پایان سال 1999، چین فضاپیمای «شن جو-1» نخستین سفینه‌ی آزمایشی را با موفقیت پرتاب و به زمین بازگرداند. سه سال بعد، در 15 اکتبر سال 2003، نخستین فضاپیمای سرنشین دار «شن جو- 5» را با یک فضانورد، به فضا پرتاب کرد و به سومین کشور پس از روسیه و آمریکا درخصوص پرتاب مستقل فضاپیمای سرنشین دار به فضا تبدیل شد. و در سال 2005، فضاپیمای«شن جو - 6» را پرتاب کرد که گنجایش چند فضانورد را داشت.

پروژه‌ی اکتشاف کره‌ی ماه در چین

برنامه‌ی چین برای اکتشاف کره‌ی ماه در سه مرحله طراحی شده است. در مرحله‌ی نخست، ماهواره‌ی اکتشافی برای گردش علمی و اکتشافی در دور کره‌ی ماه پرتاب شد. در مرحله‌ی دوم، کاوشگری پرتاب شده سطح کره‌ی ماه را مورد اکتشاف و بررسی قرار می دهد. در مرحله‌ی سوم، کاوشگر پس از انجام بررسی و اکتشاف سطح کره‌ی ماه و نمونه برداری، به زمین باز خواهد گشت. مرحله‌ی اول در حال اجرا است.

مرحله‌ی نخست این طرح در ژانویه‌ی سال 2004 به اجرا گذاشته شده و در پایان سال 2006 «چیان ئه» نخستین ماهواره‌ی اکتشافی سطح ماه پرتاب شد. اولویت این اکتشاف تجزیه و تحلیل تصاویر سه بعدی سطح کره‌ی ماه، تشخیص ضخامت آن، تجزیه و تحلیل عوامل مفید موجود در کره‌ی ماه و اکتشاف محیط فضایی بین کره‌ی زمین و کره‌ی ماه بود.

علی رغم اینکه چین در توسعه‌ی امور فضانوردی بیش از 40 سال تجربه داشته و توانایی پژوهش و ساخت مستقل راکت حامل ماهواره را دارد و سفینه‌ی فضایی سرنشین دار را نیز پرتاب کرده است، ولی دانشمندان چینی عقیده دارند که برای انجام عملیات اکتشافی در کره‌ی ماه هنوز با مشکلات فنی بسیاری مواجه هستند.

موسسات علمی و پژوهشی چین

مؤسسات علمی و پژوهشی چین به دو دسته، مؤسسات مستقل و یا وابسته به مراکز آموزش عالی و یا دیگر مؤسسات تقسیم می شود. مؤسسات مستقل علمی و پژوهشی اغلب با بودجه‌ی دولتی اداره می شوند. در کشور چین تقریباً بیش از دو هزار مؤسسه‌ی مستقل علمی و پژوهشی وجود دارد که از این میان حدود 500 مؤسسه دولتی هستند. مؤسسات وابسته به مراکز آموزش عالی و سایر مؤسسات بسیار زیاد است.

این مؤسسات به صورت کلی به سه دسته مؤسسات پایه، کاربردی و رفاه اجتماعی تقسیم می شوند. مؤسسات پژوهشی پایه، عمدتاً فرهنگستان علوم چین و انستیتوهای وابسته به دانشگاه‌ها را در بر می گیرد. مؤسسات پژوهشی کاربردی، وابسته به ادارات صنعتی هستند و مؤسسات تحقیقاتی رفاه اجتماعی مؤسساتی هستند که بیشتر در عرصه‌های کشاورزی و هواشناسی به پژوهش پایه‌ای پرداخته و کارایی اجتماعی دارند.

میزان بودجه‌ی تحقیقاتی در چین

در سال 1995 میلادی، نسبت هزینه‌های پژوهشی و تحقیقاتی چین به تولید ناخالص این کشور تنها ۰/۶ درصد بود در حالی که این میزان در سال 2004 به ۱/۲ درصد رسید. همچنین، تعداد محققان و پژوهشگران عرصه‌های مختلف در این مدت با 77 درصد افزایش به 926 هزار نفر بالغ شد که نسبت به ۱/۳ میلیون نفر پژوهشگر در آمریکا در جایگاه دوم جهان قرار دارد. طبق آمار، بودجه‌ی تحقیقاتی کشور چین، سالانه با بیش از 20 درصد افزایش در سال 2006 بالغ بر 136 میلیارد دلار رسید که پس از آمریکا (با 330 میلیارد دلار) در جایگاه دوم جهان جای گرفته و ژاپن (با 130 میلیارد دلار) در مقام سوم است.

همچنین، بر اساس پیش بینی آکادمی ملی علوم بریتانیا، با بازگشت فارغ التحصیلان چینی از خارج از کشور، چین از نظر تولید تحقیقات علمی می‌تواند در سال ۲۰۱۳، یعنی به مراتب زودتر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، از آمریکا پیشی بگیرد. به نظر می‌رسد کشوری که روزی قطب نما، باروت، کاغذ و چاپ را اختراع و به جهان عرضه داشته است، بار دیگر و به زودی از نظر علمی، در صدر جهان قرار گیرد. داده‌های این تحقیق نشان می دهد که در سال ۱۹۹۶، سال آغاز این تحقیق، آمریکا ۲۹۲,۵۱۳ مقاله علمی منتشر کرده، که بیش از ده برابر مقالات علمی چین در حدود ۲۵,۴۷۴ بوده است. این در حالی است که در سال ۲۰۰۸، تعداد مقالات علمی منتشره در آمریکا با کمی افزایش به بیش از ۳۱۶ هزار مورد رسیده است ولی تحقیقات علمی منتشر شده در چین بیش از هفت برابر شده است. در پیش بینی‌های قبلی تصور می‌شد که چین احتمالا بعد از سال ۲۰۲۰ میلادی از آمریکا جلو بیفتد، اما تحقیقات جدید نشان می دهد که این کشور پس از پیشی گرفتن از بریتانیا، اکنون دومین کشور بزرگ تولید کننده‌ی تحقیقات علمی در جهان است، و تا دو سال دیگر از آمریکا هم پیشی خواهد گرفت.

پروفسور کریس لوولین اسمیت، مسئول ارشد این تحقیقات می گوید: «با توجه به میزان سرمایه گذاری چین در زمینه‌ی تحقیق و توسعه، از شنیدن این پیش بینی تعجب نکردم.» چون دولت چین از سال ۱۹۹۹ به بعد، میزان سرمایه گذاری در زمینه‌ی تحقیقات را سالانه بیست درصد افزایش داده و این رقم اکنون به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار می‌رسد.

این میزان سرمایه گذاری و افزایش سالانه 20 درصدی آن در زمینه‌های پژوهشی در چین، موجب شده که مجله‌ی آمریکایی «تحقیق و توسعه» به مؤسسات پژوهشی آمریکا هشدار دهد که به زودی از مؤسسات پژوهشی چین در این زمینه عقب تر خواهند ماند. با توجه به رشد اقتصادی چین و سرمایه گذاری شرکت‌های چند ملیتی در این کشور، بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی و چند ملیتی مراکز تحقیقاتی خود را به خاطر وجود نیروهای برجسته‌ی علمی در چین، به این کشور منتقل کرده‌اند. برخی از کارشناسان معتقدند جهان پس از پشت سر گذاشتن مسابقات تسلیحاتی وارد مسابقه‌ی نیروی کار ارزان شد و اینک وارد رقابت تحقیق و توسعه (مغز و سر) در زمینه‌ی توسعه‌ی فناوری شده است.

بر اساس گزارش‌های منتشره، بودجه‌ی تحقیقاتی در جهان بالغ بر یک تریلیون دلار است که کشور چین ۱۳/۴ درصد آن را به خود اختصاص داده است و طی چند سال آینده این میزان به بیش از 16 درصد خواهد رسید. این درحالی است که آمریکا ۳۲/۷ درصد بودجه‌ی تحقیقات در جهان را به خود اختصاص داده است.^[۱۳]

آمار پایه‌ای سرمایه گذاری در زمینه‌ی تحقیق و توسعه (R and D)توسط شرکت‌های صنعتی بزرگ و کوچک (2009)^[۱۴]

نوع شرکت	بر اساس تعداد محققان تمام وقت (نفر-سال)	هزینه‌های پژوهشی (ده هزار یوان)	پروژه‌های تحقیقاتی تأمین اعتبار شده
جمع کل	1306179	32115692	133994
سرمایه گذاری توسط شرکت‌های داخلی	952103	23449930	103427
شرکت‌های دولتی	141029	3222891	16537
شرکت‌های با مالکیت اشتراکی	9748	436754	1821
سرمایه گذاری توسط شرکت‌های تعاونی	4508	96938	739
شرکت‌های با مالکیت مشترک	1901	73116	127
شرکت‌های با مالکیت مشترک دولتی	1636	66431	99
شرکت‌های با مسئولیت محدود	418484	10793313	45245
شرکت‌های با سرمایه گذاری انحصاری	116775	3111622	11852
شرکت‌های خصوصی	134941	3218079	14843
سایر شرکت‌ها	2778	98446	444
انواع شرکت‌های سرمایه گذار هنگ کنگ، ماکائو و تایوان	136209	3123358	12850
انواع شرکت‌های سرمایه گذار خارجی	217866	5542403	17717

همکاری‌های بین‌المللی چین در زمینه‌های پژوهشی

گفته می شود که علم مرز و انتها ندارد، کشور چین نیز ضمن توسعه‌ی رشته‌های علمی و فنی با اتکا به منابع انسانی خود، به استفاده از منابع بین‌المللی نیز اهمیت می دهد. بدین منظور، به مبادلات و همکاری‌های علمی و فنی بین‌المللی پرداخته و در فعالیت‌های بین‌المللی مشارکت و شمار زیادی پژوهشگر را برای تحصیل و شرکت در کارهای تحقیقاتی به خارج از کشور اعزام می کند. این کشور ضمن ارائه‌ی دستاوردهای علمی و پژوهشی خود به همتایان خارجی، از شرکت مؤسسات علمی و پژوهشی و پژوهشگران و تکنیسین‌های خارجی نیز استقبال و این گونه مبادلات علمی بین کشورها را تشویق می کند.

دانشمندان چینی در برنامه‌ی مشهور تعیین گروه «ژنوم بشر» مشارکت کرده و به توفیقاتی نیز نائل شده‌اند. چین در سال 2003، برای همکاری در برنامه‌ی فضایی «گالیله» با اتحادیه‌ی اروپا به توافق رسید و در جریان ساخت و پرتاب ماهواره، توسعه‌ی فراورده‌ها و تنظیم استانداردهای این برنامه شرکت خواهد کرد. همچنین در برنامه‌ی بین‌المللی راکتور هسته‌ای و پروژه‌ی بین‌المللی تعیین گروه پروتئین کبدی بشر مشارکت دارد.

این کشور همچنین، با همکاری برخی از کشورها، تعدادی مؤسسه‌ی علمی و پژوهشی مانند پژوهشگاه نرم افزار مخابراتی چین و آلمان، مرکز هوشمند راه و ترابری چین و اسپانیا و چین و انگلستان، پارک نوآوری علمی مالیرن با همکاری چین و آمریکا، پارک نوآوری علمی چین و انگلستان را ایجاد کرده است.^[۱۵]

مراکز علمی و پژوهشی چین برای دستیابی به پیشرفت‌های علمی و توسعه‌ی فناوری و تکنولوژیک خود، افزون بر بهره برداری از منابع انسانی چینی که از دانشگاه‌ها و مراکز علمی-پژوهشی داخل و یا خارج از کشور فارغ التحصیل می شوند، از محققان و کارشناسان خارجی نیز بهره برداری می‌نمایند. طبق گفته‌ی آقای جی یونشی، رئیس اداره‌ی کارشناسان خارجی چین، این کشور در طول برنامه‌ی پنج ساله‌ی گذشته‌ی خود 2 میلیون و 300 هزار کارشناس خارجی را در زمینه‌های کشاورزی، صنایع راهبردی، صنعت خدمات، حفاظت از محیط زیست و کاهش مصرف انرژی جذب کرده و این روند همچنان ادامه دارد.^[۱۱]

معرفی اجمالی دانشگاه‌های مشهور چین

دانشگاه پکن در چین

دانشگاه پکن، قابل بازیابی از: https://visashi.com/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%DA%A9%D9%86/

دانشگاه پکن (Beijing University)، دانشگاهی جامع و دولتی است که در زمینه‌ی تدریس و پژوهش علوم انسانی و علوم طبیعی، در سطح عالی قرار داشته و در سرتاسر چین و محافل دانشگاهی جهان از اعتبار ویژه‌ای برخوردار است. این دانشگاه در سال 1898 میلادی تأسیس و از دانشگاه‌های پر سابقه‌ی کشور چین است. این دانشگاه جامع با سابقه ای بیش از 100 ساله، اکنون در 5 بخش از جمله علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم طبیعی، اطلاع رسانی، مهندسی و علوم پزشکی، با 42 دانشکده، 216 مرکز پژوهشی، 18 بیمارستان آموزشی تحت پوشش دانشگاه، مشغول تربیت دانشجویانی از چین و سراسر جهان است که رشته‌های زبان چینی، زبان‌های خارجی، تاریخ، فیزیک و بیولوژی آن در سراسر چین معروفیت زیادی دارد. این دانشگاه در میان دانشگاه‌های چین در رشته‌ی علوم انسانی جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است.

اکنون دراین دانشگاه بیش از 15 هزار دانشجو در مقطع کاردانی و کارشناسی، 12 هزار دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به تحصیل اشتغال دارند. همچنین، دانشجویان خارجی بسیاری در دانشگاه پکن به تحصیل اشتغال دارند. کتابخانه‌ی دانشگاه پکن بزرگترین کتابخانه‌ی دانشگاهی آسیا به شمار می‌آید که بیش از 6 میلیون و 290 هزار جلد کتاب را در خود جای داده است. برای آشنایی بیشتر با این دانشگاه می توان به آدرس پایگاه اینترنتی آن مراجعه کرد.^[۱۶]

دانشگاه فنی مهندسی چینگ خوا در چین

دانشگاه چینگخوا،‌ قابل بازیابی از: https://glorno.com/index.php/2025/10/05/tsinghua-university-scholarship-in-china-fully-funded-2026/

دانشگاه فنی مهندسی چینگ خوا (Tsinghua University) در شهر پکن پایتخت چین، مشهور ترین دانشگاه مختلط دولتی در زمینه‌ی پژوهش و مباحث علوم طبیعی و فنی است که با قدمتی یکصد ساله‌یکی از مهم ترین پایگاه‌های پرورش نیروهای متخصص در چین به شمار می‌رود.

این دانشگاه، در حال حاضر دارای 44 دانشکده و 11 مؤسسه‌ی تحقیقاتی در زمینه‌های علوم طبیعی، معماری، مهندسی عمران، آبیاری، مهندسی مکانیک، علوم و فنون اطلاع رسانی، علوم انسانی و اجتماعی، مدیریت اقتصادی، حقوق، هنرهای زیبا، ارتباطات عمومی و تکنیک عملی است. رشته‌های مهندسی و معماری، کامپیوتر، طراحی خودرو، فناوری اطلاعات و فیزیک عالی این دانشگاه در سراسر چین از شهرت بسیاری برخوردار است. دانشگاه فنی مهندسی چینگ خوا در میان دانشگاه‌های چین در رشته های مهندسی و فناوری اطلاعات، جایگاه نخست را دارد و معمولاً بین این دانشگاه و دانشگاه پکن برای کسب مقام نخست، همیشه رقابت سختی جریان دارد.در 20 سال گذشته، دانشگاه فنی مهندسی چینگ خوا به دانشگاهی جامع تبدیل شده است که رشته‌های مختلف علوم اجتماعی از جمله علوم ارتباطات، زبان چینی و رسانه را نیز در بر می گیرد و در حال راه اندازی دانشکده‌ی پزشکی نیز هست.

دراین دانشگاه، تقریباً 7100 نفر استاد و کارمند اشتغال دارند، و بیش از 20 هزار دانشجوی تمام وقت از جمله 12 هزار دانشجوی کارشناسی و قریب به 10 هزار دانشجوی کارشناسی ارشد و دکترا درحال تحصیل می‌باشند. بسیاری از دانشجویان خارجی نیز به خاطر کیفیت بالای آموزشی، این دانشگاه را برای تحصیل انتخاب می کنند.

دانشگاه فنی مهندسی چینگ خوا، با سطح علمی و دانشگاهی عالی و کیفیت بالای تدریس، در سراسر چین و جهان از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار است. برای آشنایی بیشتر با این دانشگاه می توان به پایگاه اینترنتی آن مراجعه کرد.^[۱۷]

دانشگاه فودان در شانگهای چین

دانشگاه فودان (Fudan University) درشهر شانگهای (بزرگترین شهر صنعتی و تجاری چین)، یکی از معروف ترین دانشگاه‌های جامع چین است که در زمینه‌ی علوم انسانی و طبیعی جایگاه برتری دارد و یکی از با سابقه ترین آموزشگاه‌های عالی چین به شمار می‌رود.

در حال حاضر، در این دانشگاه رشته‌های مختلف علوم انسانی، اجتماعی، طبیعی، فنی، مدیریت و علوم پزشکی دایر و دارای 15 مؤسسه‌ی تمام وقت پژوهشی، از جمله انستیتوی زبان‌های خارجی، مطبوعاتی، علوم حیاتی، پزشکی و نرم افزاری است.دانشگاه فودان دارای 72 دانشکده، 65 گروه پژوهشی و 91 مرکز تحقیقاتی است. این دانشگاه اینک یکی از مراکز علمی و دانشگاهی معروف جهان است که با بیش از 200 مرکز آموزش عالی و نهاد پژوهشی از قریب به 30 کشور و منطقه‌ی جهان ارتباط و همکاری و مبادله‌ی علمی و آموزشی برقرار کرده است. دراین دانشگاه بیش از 25 هزار دانشجوی تمام وقت تحصیل می کنند و شمار دانشجویان خارجی آن به 1650 نفر رسیده است. برای آشنایی بیشتر با این دانشگاه می توان به پایگاه اینترنتی آن مراجعه کرد.^[۱۸]

دانشسرای عالی پکن در چین

دانشسرای عالی پکن (Beijing Normal University) که در سال 1902 میلادی دایر شده است، نخستین دانشسرای عالی چین در تاریخ این کشور و مشهور ترین آموزشگاه عالی از نوع دانشسرایی است و پایگاه مهمی برای پرورش و تربیت معلمان در رشته‌های گوناگون به شمار می‌آید.

در دانشسرای عالی پکن، 15 دانشکده از جمله دانشکده‌ی آموزش و پرورش، تربیت معلم، فرهنگ و زبان چینی و روانشناسی با 48 رشته‌ی کارشناسی دایر است. رشته‌های علمی آموزش و پرورش، روان شناسی و آموزش پیش دبستانی این دانشسرا در چین شهرت زیادی دارد.

در حال حاضر، در دانشسرای عالی پکن حدود 2500 معلم و کارمند اشتغال داشته و بیش از 20 هزار دانشجو در آن تحصیل می نمایند که از این تعداد، بیش از 7000 دانشجوی تمام وقت مقطع کارشناسی و بیش از 10 هزار نفر دانشجوی خارجی هستند.

درسال‌های اخیر، دانشسرای عالی پکن ضمن توسعه‌ی رشته‌های علمی وتحصیلی خود، آموزش و پرورش غیردانشسرایی را نیز گسترش داده است. این دانشسرا، همچنین با استفاده از برتری منابع درسی و انسانی خود، به تدریس و مدیریت و بازآموزی معلمان و کادرهای شاغل در آموزش و پرورش نیز مبادرت ورزیده است. برای آشنایی بیشتر با این دانشسرا می توان به پایگاه اینترنتی آن مراجعه کرد.^[۱۹]

دانشگاه نَن جینگ در چین

دانشگاه نَن جینگ (Nanjing University)، درشهر نانجینگ مرکز استان جیانگسو، درجنوب شرق چین واقع شده و دانشگاهی است که رشته‌های مختلف علوم و مهندسی، بخش عمده‌ی رشته‌های آموزشی آن را تشکیل می دهد. با وجود این که قدمت آن چندان زیاد نیست، اما دارای آتیه‌ای درخشان است.

در حال حاضر، در دانشگاه نَن جینگ، 16 مؤسسه‌ی تحقیقاتی از جمله در زمینه‌های ادبیات، علوم طبیعی، زمین شناسی و پزشکی، و 43 دانشکده دایر است و قریب به 2 هزار استاد و بیش از 31 هزار دانشجو در مقاطع مختلف در آن به تحصیل اشتغال دارند که بیش از 8500 دانشجو در مقطع دکترا و کارشناسی ارشد هستند.

دانشگاه نَن جینگ یکی از فعالترین دانشگاه‌هایی است که به مبادلات علمی و دانشگاهی بین‌المللی می‌پردازد. برندگان جایزه‌ی نوبل از جمله لی جیندائو، دین جیایجون، ین جننین، پلیگاجن، و گراسیا، پرفسوری افتخاری و یا دکترای افتخاری دانشگاه نَن جینگ را کسب کرده‌اند. برای آشنایی بیشتر با این دانشگاه می توان به پایگاه اینترنتی آن مراجعه کرد.^[۲۰]

پاورقی

[i] - امپراتور زرد که به پدر ملت چین هم مشهور است. مترجم.

[ii] - بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، هزینه‌های آموزشی ۱۴/۵۸ درصد کل بودجه‌ی دولت در سال 2007 را به خود اختصاص داده است. طبق این خبر، در سال 2005 مجموعاً ۲/۸۲ درصد GDP چین صرف آموزش شده و دولت قصد دارد طی چند سال آینده این میزان را به 4 درصد GDP کل کشور برساند.^[۲۱]

[iii] - طبق آمار منتشره در خبرگزاری شین هوا (مورخ 21 ژوئیه سال 2007) بودجه‌ی آموزشی کشور چین در سال 2007، بیش از 70 میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال پیش 5/6 میلیارد دلار افزایش داشته است.

[iv] - از آنجا که زبان آموزشی در کشور چین عمدتاً به زبان چینی است، لذا تمام دانشجویان خارجی متقاضی تحصیل در دانشگاه‌های چین (به ویژه در مقطع کارشناسی) بایستی یک سال صرف یادگیری زبان چینی نمایند و پس از موفقیت در آزمون بین‌المللی (HSK) که معادل تافل زبان انگلیسی برای زبان چینی است، می‌توانند وارد رشته‌ی تحصیلی مورد نظر خود گردند. البته در سال‌های اخیر از میان بیش از 3000 مرکز آموزش عالی در این کشور، 34 دانشگاه دروس را به زبان انگلیسی ارائه می‌کنند که اغلب در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری است.

[v] - برای استفاده از بورس تحصیلی دولت چین متقاضیان می توانند از طریق مراجعه به سفارتخانه و سرکنسولگری‌های چین و یا از طریق سایت اینترنتی شورای بورس این کشور به آدرس www.en.csc.edu.cn. اقدام نمایند.

نیز نگاه کنید

کتابشناسی

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ China’s Quiet Educational revolution. A Report from UNESCO Representative to China. China daily, 2010-04-21
↑ علیزاده، عزیز(1389). "گزارش دریافتی از رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن".
↑ Ministry of Education of the Peoples Republic of china (2011).
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ ^۴٫۳ ^۴٫۴ ^۴٫۵ وبسایت وزارت آموزش و پرورش چین: www.moe.edu.cn
↑ اطلاعات مربوط به آمار دانش آموزان و مدارس غیردولتی از این منبع گرفته شده است: Data on The Number of Non State/privet Schools of all levels (2012). Ministry of Education of PRC.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ خبرگزاری شین هوا (2008)
↑ China statistical Year Book- 2010, China statistic Press
↑ China statistical Year Book- 2010, China statistic Press
↑ ^۹٫۰ ^۹٫۱ ^۹٫۲ ^۹٫۳ China Encyclopedia (2008)
↑ خبرگزاری شین هوا (2007)
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ بولتن خبری سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن (۱۳۸۹)
↑ روزنامه گلوبال تایمز چین. (۱۳۹۱/۲/۹)
↑ Bloomberg (2006)
↑ China statistical Year Book- 2010, China statistic Press
↑ وبسایت بخش فارسی رادیو بین المللی چین: www.cir.cn
↑ وبسایت دانشگاه پکن: https://english.pku.edu.cn/
↑ وبسایت دانشگاه چینگخوا: https://www.tsinghua.edu.cn/en/
↑ وبسایت دانشگاه فودان:https://www.fudan.edu.cn/en/
↑ وبسایت دانشسرای عالی پکن: https://english.bnu.edu.cn/
↑ وبسایت دانشگاه نانجینگ: https://www.nju.edu.cn/en/
↑ وبسایت Chinaview.cn. (اول ژانویه 2007)

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ China’s Quiet Educational revolution. A Report from UNESCO Representative to China. China daily, 2010-04-21

[2] علیزاده، عزیز(1389). "گزارش دریافتی از رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن".

[3] Ministry of Education of the Peoples Republic of china (2011).

[:1-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ ^۴٫۳ ^۴٫۴ ^۴٫۵ وبسایت وزارت آموزش و پرورش چین: www.moe.edu.cn

[5] اطلاعات مربوط به آمار دانش آموزان و مدارس غیردولتی از این منبع گرفته شده است: Data on The Number of Non State/privet Schools of all levels (2012). Ministry of Education of PRC.

[:2-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ خبرگزاری شین هوا (2008)

[7] China statistical Year Book- 2010, China statistic Press

[8] China statistical Year Book- 2010, China statistic Press

[:3-9] ۹٫۰ ^۹٫۱ ^۹٫۲ ^۹٫۳ China Encyclopedia (2008)

[10] خبرگزاری شین هوا (2007)

[:4-11] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ بولتن خبری سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن (۱۳۸۹)

[12] روزنامه گلوبال تایمز چین. (۱۳۹۱/۲/۹)

[13] Bloomberg (2006)

[14] China statistical Year Book- 2010, China statistic Press

[15] وبسایت بخش فارسی رادیو بین المللی چین: www.cir.cn

[16] وبسایت دانشگاه پکن: https://english.pku.edu.cn/

[17] وبسایت دانشگاه چینگخوا: https://www.tsinghua.edu.cn/en/

[18] وبسایت دانشگاه فودان:https://www.fudan.edu.cn/en/

[19] وبسایت دانشسرای عالی پکن: https://english.bnu.edu.cn/

[20] وبسایت دانشگاه نانجینگ: https://www.nju.edu.cn/en/

[21] وبسایت Chinaview.cn. (اول ژانویه 2007)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]